HACİM KALIPÇILIĞIBÖLÜM 3

PLASTİK ENJEKSİYON KALIBI ELEMANLARI

Öğr. Gör. Dr. Ömer ERKAN

KALIP ELEMANLARI

• Yolluk Burcu ve Yerleştirme Bileziği

• Bağlama Plakaları

• Kılavuz Pimler

• İtici pimler, Burç ve Plakalar

• Destek Plakaları

Yolluk burcu ve yerleştirme flanşı

Dişi Plaka

Erkek Plaka

İtici Bağlama Plakaları

Merkezleme Kolonları

Merkezleme Burçları

İtici Pimleri

Üst Bağlama Plakası

Alt Bağlama Plakası

Destek Plakası

Destek Plakası

Destek Takozları (Plakaları)

Soğutma Rakorları

YOLLUK BURCU ve YERLEŞTİRME BİLEZİĞİ

• Yolluk burcu, içinde meme yolluğunun şekillendiği kalıp parçasıdır.Yolluk burcu makinenin enjeksiyon memesinden gelen malzemeyi kalıp ayrılma hattına taşıyan kalıp elemanıdır.▫ Yolluk burcundaki plastiğin en son donması gerekir ki

ütüleme basıncı kalıp gözlerine iletilebilsin. Diğer taraftan gereğinden büyük olması çevrim süresini aşırı artıracaktır.

▫ Yolluk burcu kalıp açıldığı zaman kolayca kopabilmelidir.Dolayısı ile bir koniklik verilmesi gerekir.

YOLLUK BURCU BOYUTLANDIRMA ESASLARI

• Enjeksiyon sonunda yolluğun kalıptan kolay ayrılabilmesi için, 3-5 derece arasında bir koniklik verilir.

• .DIN 16752 de yolluk burcu malzeme,boyut ve işleme kalitesi ile standart kalıp elemanı olarak tanımlanmıştır.

YOLLUK BURCU ÇIKIŞ ÇAPI DEĞERLERİ

Malzeme < 200gr 200-500gr 500-1000gr 1000gr >

POM 6 7 8 9

PMMA 5,5 6,5 8 9

PC 6 7 8 9

PA6 4,5 5,5 7 7

PA66 4,5 5,5 7 7

PPO 6 7 8 9

ABS 6 7 8 9

YOLLUK BURCU STANDARDI

YERLEŞTİRME BİLEZİĞİ

Yolluk burcu ile enjeksiyon memesinin aynı merkezde(eksen) çalışmasını sağlar.

BAĞLAMA ve DESTEK PLAKALARI

• Büyük hacimli kalıplarla üretilen parçaların kalıp içerisinden çıkartılmasında kullanılan itici pim, burç ve plakalarının desteklenmesinde kullanılan ilave kalıp elemanlarındandır. Ayrıca bu plakalar, kalıp yarımlarının desteklenmesinde de kullanılır. Desteklenmemiş itici pim ve plakalar, çarpıldığı veya şekil değiştirdiği zaman dişi kalıp ve maça pimlerinin konumu ile itici pimlerin çalışma konumu değişir. Bu da kalıptan çıkartılacak parçanın kırılmasına sebep olur. Bu nedenle, kalıp sıkma kuvveti fazla olan preslerde kalıplama alanına uygun destek plakası boyutları veya destek plakası boyutlarına bağlı olarak toplam kalıplama alanı bulunur

İtici Destek Plakasının Bağlanışı

İtici bağlama plakasındaki pimler için arka plaka görevi yapar. İtici bağlama plakası ile birlikte düşünülmelidir

• Kalıbın çalışma durumuna göre itici plakaya monte edilmiş itici pimlerle birlikte destek plakası, kaba olarak yan duvarlar arasına yerleştirilir.

Yan Destek Plakaları

KLAVUZ ve İTİCİ PİMLER

Kılavuz pimler plakalara kılavuzluk ederek konum tayin ederler. İtici pimler ise kalıplanan parçanın kalıp içersinden çıkartılması için kullanılan pimlerdir.

İTİCİ SİSTEMLER

• İtici sisteminin fonksiyonu, baskı soğuduktan sonra parçanın çıkartılmasını kalıptan sağlamaktadır. İtici mekanizmasının fonksiyon ve dizayn olarak çeşitleri vardır. İtici metotlarının seçimi bazı faktörlere bağlıdır;

a. Dışarı atılacak parçanın dizaynına,

b. Parçanın estetik görünüşüne,

c. Üretimin ihtiyaçlarına,

• Parçayı ve kalıbı enjeksiyon baskı işlemi için tasarlandığında, itici metotlarının seçimine dikkat edilmesi gerektiği göz önüne alınmalıdır.

•

Örnek İtici Sistem

Çap 6 itici pimler

Çap 4 itici pimler

İTİCİ SİSTEM ÇEŞİTLERİ

• İtici pimler, en ucuz itici sistemisunarlar. Fakat bunların kullanımısınırlıdır. Bu sınırlamalardan biri, ufakkesitlerden dolayı, yüksek miktardaitici kuvveti baskıdaki bir noktayauygulanır. Pimin yerleştirildiğinoktadan dolayı parçada bozuklukveya kırılma olur. Özellikle ince duvarlıparça veya kırılgan malzemesikullanıldığında.

• İtici pimler, standart kalıp parçasıolarak genelde ucuz olduklarındandolayı ve standart format olarakmetrik ve parmak ölçü birimlerindebıçak, düz basamaklı pim olarakşekilde görüldüğü gibi üretilirler.

BORU TİP İTİCİLER

• İtici bilezikler, belirli özellikteki parçaları dışarıatmak için kullanılırlar, örneğin, içi boş delikler.Ufak yuvarlak parça bir tane itici bilezikkullanılarak parçanın çevresinden itilirler. İticibilezik kullanmak, pim kullanmaktan dahapahalıdır ve kullanılmaları esnasında bilezikiçinde ve dışında sürtünmeden dolayı daha hızlıeskime eğilimindedir.

• Standart pimlerle karşılaştırıldığında iticikuvvetler bileziğin daha geniş kesit alanına dahadüzgün şekilde dağıtılması ile birlikte kalıphavalandırmasını iki katına çıkararak daha etkinhavalandırma da sağlar.

• Bu tip boru iticiler genellikle bos altlarında veyaboru şeklindeki ayaklarda yada yüzeyde itici iziolmayan yerlerde kullanılırlar. Standart bir parçaolduğu için piyasada çeşitli boy ve çaplarda hazırbulunurlar

HAVALI İTİCİ• Çeşitli mekanik itici metot kombinasyonlarına ihtiyaç duyulduğunda, havalı iticiler de

kullanılır. Hava mekanik itici sistemleri ile ilgili bir çok termoplastik ve kauçuk endüstrisindebulunur, örneğin, conta yağ keçesi, diyafram vb. Büyük ince duvarlı parçaların kalıptan dışarıatılmasında, büyük izdüşüm alanlarından dolayı sıkça hava itici tekniği kullanılarak, parçayazarar vermeden kalıptan dışarı atılır.

• Havalı itici sistemleri çoğunlukla büyük yüzey alanına sahip ve baskıdan sonra erkeküzerinde kalarak büyük bir vakum yapan parçalarda flanş veya itici sistemlerine yardımcıolarak kullanılırlar. Kalıp açıldıktan sonra erkek kısmında vakum yapmış halde bulunan busübaplardan ilk önce hava verilerek vakum önlenir. Daha sonra ise, itici sistemi parçayı çokrahat erkekten sıyırır ve dışarı atar. Sübap bazen kendiliğinden yerine geçer bazen de malbasıncı veya küçük bir yay ile yerine oturur.

BURÇLAR

• Plastik Enjeksiyonla Kalıplama işleminde çevrim zamanının(cycle time) kısalığından ötürü kalıbın hızlı hareket etmesiistenir. Bu durumda bilyalı burçlar sürtünmeyi azaltarakhareket kabiliyetini artırırlar ve plastik enjeksiyon ile kalıplamasistemlerinde sıklıkla kullanılırlar.

BÖLÜM 3 SONU

BÖLÜM 4

SOLIDWORKS’ TE KALIP AYIRMA YÖNTEMLERİ

24

T E K N O L O J İ FA K Ü LT E S İ

M A K İ N E v e İ M A L AT M Ü H E N D İ S L İ Ğ İ