Seyahatname 4

8/4/2019 Seyahatname 4

1/100

SEYAHATNA.MES l 267on zenbil vrlanlari ciimle arayup misk vrlarn [1] ve meakfir mii-devver ba(l)t Safi vrlanlarm baska saklatdi Meger Safi vrlaru gibiyumurtadan yavru cikarmazmrs Sayir hayvan gibi dujiururmus Hilkatihayyiye rnuhalif bir Irik.m etuklah drr Andan ciirrrle Faruk vrl arrl arrnsavdrlar Sagir ve kehir sekiz bin u~ viiz vrlan olub tesIimimiitevelli olup sek iz viiz gur ualuk vrlan oldugunu kat ibler vemiirsidler deftere kavid etdiler Badehu koea sayyad ve ii~ vrlankassabi tornruklar m basma oturup U.!.ll ~ ~1r. f->-}I 1f)1 ~I{~ deviipihramdan bir biiyiik vilan cikarub rnezkfir tomruk iistiinde ekseryavrlanrn ortasrn koyup sol elile vilarun basin kuvrujiun beraber dutupsag elindeki satrrla bir kerre ediriip vilarun viicudu baslz ve kuvruk-suz mermer iizr e pertab ctrncge basladi Bas ve kuyruk koea savvadrnelinde kalup elindeki saturun arkasile vrla nm basrn eviip rner meriizre brrakdi Ve bir kerre (~UI .l....)) didi Ciimle huzzart meclis (.,UI'j1~I 'J )deyu havkirrsdrlar Amma vrlam kesdiikde cekerek dutup bas ve kuv-rugu ii~ parmak giru brrajiub keser Bade hu kesilen vrlarilarr birkassab dahi alub altun bl


2/100

263 EVLtYA CELEBtu crru vub govdcde va bas yahud kuvruk bir zerre denli ilise hemenhekim ba1 yerinden srcravub (~:ll 1.1)\ .1)1) deyu eryad ider Yani Atvrlaru At vrlaru deyu feryad etdiikde der an vrlarrm basile govdesinsavir vrlan larm haihrsaklan ve vumur talarr icin e atrm vub baska hirvir e brrakdrlar Derhal kol kalrnlriii olub 01 vrlan idi Amma aslrndabas parmak kaltnhgl idi Bir ho s kesilmemek He basmdan zehir viicu-duna tesir idiib idi Anrniciin hekim bast feryad idiib atdirdi Vetomruk ile 01 saturu dahi atub gavri tomrug ve satur getirdiler Olgiinhikmeti Huda on zenbil vilandan vermis bes vrlan hos kat oltrnrnrvubciirnle aUitile atdrlar Amma 01 arrlan vrlanlari vakfa vazrmvub sayyadve kassablann iistirne yazub tahtelhisah vazifelerine mahsub olurAcib ternasadrr

ibret niimayi digerBu katl olunan vrlarrlarrn derilerin ve bagIrsaklart ve vurnurtalari

daglar gihi yti~llub kassablar cern olub her vrlan muzahrefatlannamezkur biraz dalan mrs inee tuzu sacub miilemma iderken kassabmbiri elin cek iib bir ahl serd cekdi Ve vavelda deyu feryad etdi Derhalkoca savvad bal hcrifin parrnagrna agzi varrn i1ka idiib rniicver-ler-degasil olrnus vilarilardan l i t : ; vrlan getiriib herifin parmagi iizre sardrDerhal vrlarnn iicii dahi kol kalmhjh oldu Anlarr kaldrrub iie; vrlandahi sar di lar Anlar imeyiih levinleri miitegavvir oldu Anlari dahikaldrrub koca sayyad bast herif in par majim agZlna alub cerahatyerin emiib san tiikriigu yire riik iir iib herifin parrnajima sehl FarukuAzam siirdiler Vecai teskin olup herif meSU1UUlolrnadan halas bulubtaze can buldu Meger katl olunan vilarilarm birinin basi ve kuvrugubir calisda diiriist kesllmeven vrlanlarrn birisi sehven vilan vumur-ralarr ve miizahrefatlari icine sehven brrajiirl ar Badehu bu kassablaryumurtalan ve cigerleri ve baglrsaklarlnt tuz ile miilemma iderkenmezkur diir iist kat olrnrvan vrlarrd an herifin parmajima zehir tesircvlemis Bajada tahrir olundugu iizre herife mualece idub halas evle-diler Hasrli kelam bu sayyadlar ve kassablar gibi can pulad ve senk.dil ildemler gorrnedim Haa ki anlar beni adem ola Gere;i hakir biribret n iirn asrru gordiirn Amma her derice ve dakikada akhm basrmdadegil idi Seyrine vardrjnrna nadim ol dtrm Ve hek.im basidan vinesiial etdim Bu vrlarrlar m derileri ve baglrsaklart ve cigerleri veyurnurtalarm tuzlrvub kupler icinde salamura idiib hifz erdiniz Bun-lar i rrevlersiz didim Hekim basr Sen nevlersin Siial etrnen didi ibramilhah idiib tekrar siial etdim Cevab etdikim Bunda Frerik balvorlarr


3/100

SEYAHATNA.MEst 2 ( } 9vardrr Anlar bizden ist ira idiib Frengistan hukemalanna goriir iibcemii emrazr muhtelifive her uzvun baska baska cleva iderler kimtarfetiilayn icre tesir ider clidi Badehu ciimle tathir olrnus tuzlamavilanlarrn on iki krt'a krt'a srrcali kiiplere koyub har emin bir kose-sinde matbah ocaklarr iizre koyub alrma santa agael atei gerrnagerrnveriib hekim basmrn bir elinde asasi ve bir elinde saati ascrlar vinekendii halifeleridir kim her bid tekmili flinun etrnis iisradr kamilrelfimizlerdir Aneak hekim bast hazrr olub evkat gozedir D c ; saatvilarrlar kiipler iere kaynayub kiipl er iizre kehriibar misal san sanyaglar zah ir olub hekim basr kendi dine kepce alub 01 san vrlanyaglanu kepce ile alub iri katramiz sirca ieler vardrr Anlara dol,durdu Ciim le kiiplerden boyle yaiHarl cem idiib katramir ~iclerinedoldurub vine vrlarrlar m k iipler ialtma germagerm :he urdrlar Malurnusaadet ala kim vrlarrlar tabh oldugu baku cileti teneere \'C kazgandegildir Zikrolundugu iizre ic;i ve dl1 sircah toprak kiiplerdir Badehuhekitn basr kepce He aldugl vrlan vagI iizre Magrib vila yetinde Susasehr irrin abl hayata benzer altilal zeyt yagl ile vrlari yagln vezn idiibbes vakivve vilan Vagi ve bes vakrvve zevti halis yaib beraber icleredoldurub siseleri atesi nerm iizre koyub badehu aresi germ idiib iicsaatden sonra endiriib say yagi misal miisk amberi ham rayihah birvag oldikim rayihai tayyibesinden huzzarr mec1isin drmajilarr muattaroldu Hakir sabrr tahammiilum kalmayub hekim basiva siial etdimVallahi Hindistanda ernrazr ciizam ve behak ve beras misilli rn ar izlergayet cok dur Anm abl havasma bu vag gayet nafidir Bir kerre buyagdan 01 maraza miibtela olanlann vii cudrna siirse biemr illah viicu-dmda illet kalmivub diirrii beyz olur Arnrn a bu iklimi Misrrda nef'iyokdur Bin kerre siirse1er tesir etmez Amma Misrrda eerebe ve hafa-kana miibtela olanlara krrk giin bir dirhem yediriniz Biemr illah halasolur Badehu vrlanl ar kii pler icre ii~ saat dahi pisub suyu bir karismikdarr tenezziilde olub ciimlc kiipleri atesden endirub ciimlepisrnis muharra olrnus vrlan larr In bakrr sinilerin icine koyubsovurnaga kodtlar Beri tarafda kiipler icre kalan ytlan m aslfikasrrnbir aydan beru nece sefaat nameler He gelen ayani Mrsrrrn kaselerive ibnklan ve bakraclarm dollablardan cikarub her kesin ismi resmive marazr bakraclan iizre bir mikremede kagldlar iere vazrlub 01 vrlancorbasr suyundan kase ve bakraclara doldurub bazr tnarizlerine goremasluka iizre dahi edviyeler zam idiip her kese kasc ve bakrrlar mteslim idiib nice viiz vir e boyle vilan corbasi gider Badehu ciimlehuddamlar vilan corbasm sahanlara doldurub etmek dograyub verne-g e baslarlar Berrim aklim gitdi Andan hekim basr ve nazrr aga ve


4/100

270 EVLtYA (:ELEBikatib ve sayir huddamlar fine an fincan vrlan maslukasrndan nusetrnege basladrlar Hakire de bir fincan getirdiler Kabul etmedimHekim basr ve nazrr aga Vallahi sultarum mukavvidir Kuvveti basarrziyade ider ve revh ibevasur kat ider deyu ibram ilhah eyledikledndeEmir Allahrn deyiib var kuvveti bazuya getiriib El He gelen diigiinbavramdrr Anlar icdiler Ben dahi icerim deviip ciiret iderek goziimyumub disler im srk ub Blsmitlah Ntvvetiissifa diyerek filcandan nusetdim Amma bir misk ravihasi istismarn etdim Andan bir fincandahi getiriib mezkur zevt vagUe vrlan yaglndan break ucile cud vagfilcana ilka idiib nus etdim Aroma Huda alimi danadrr Misk ravihasibir hafta dimagrmdan gitmedi

Der beyam menafii maslukai hayyeHamdi Huda Mekkeden kalkub Bedr Hurievne gelccegirniz giee

iizerimize Arab eniib bir hayh eenk etdigirni batada tahrir olunmus-dur 01 mahallerde srkrlub viicudumda bir hararet zahir olrnusdu Buvilan maslukasmdan iki fincan mrs idiib bir haftada viicudumdazerre ve ~emme illet kalrmvub viicudum simi halise doniib ten dii-rust oldum ve nice nef'in miisahede etdim

SergiizetiCiimleden bir nef'i dahi sene 1056 tarihinde Venedik kal'alarm-

dan Bosna serhaddine miisa Sebenik kal'asm Benli[ 1]Mustafa pasa ilemuhasara idiib krrk giin kirk gice kal'a gup toplar ile kal'ai dogiibfethi miivesser olrnrvub bifetih avdet idiib Danilova nam mahallemeks etdiikde canibi erbaasrru iki kerre viiz bin Uskok ve Dudoskave Frenk ve Hirvad kafiri ihata idiib yedi saat cengi azimden sonraasked Ali Osmana inhizam vaki olub kiiffar bir tarafdan iimmetiMuhammedi kirmaga baslivup hakir 01 asirda veriiceri odasile gidiibvekilharc idim Yedi kolemi ve iic viiz seksen voldaslacrrm ciimlegoziim on iinde den dam tlgden kafir gecirdiklecin goriib ciimle emvalerzakr birajiub bir canibe bir kiihevl an atrm var idi Veziri azamKara Mustafa pasa ihsan etmisdi Bir tarafa at birakdim 01 sahravibipavani kuffar bu hakire seyran devran etdirdiler Ahir payime ire~meyiib nam ni~anlm goremediler Hifz iden Allah gostermedi Ahiriil.emir vakti gurubda cihan basima dar olub ati birajiub bir ormanakrlrcrm ve tlrkesimle giriib yedi gun aln gice daglar icre vahsi husutuyur ve canavarlar ile iilfet idiib nebatat kokleein ve bazr meyveleri

[1] Yrldiz niishasi (Tekeli)


5/100

SEYAHATNAMEst 271He kefalenirdim Amma piyade yiiriimek ile tir kes krlrc ve kerner-im-de seksen esedi ve viiz elli altun kemerirn kesiib bitab bimecal etdiAhir tirkesden ok larr crkarub vavi kabzasrndau kabzrma alub tir kesive iki tabaneah kol tiifegin ve silahln ve belimde kemeri guruslarrile vavhk icine koyub bir kava altrnda iri taslarr ka ldrr ub krlrcr vetiifenkleri ve kerneri anda Allah eruaneti idiib defn etdim Andansebiikbar olub bir dereye geliib pak abdest alub iki rikat hacet ne-m azr krlub eemii enbiya ve evlivadan bu Evlivavi biriyai zaif ruha-niyyetlerinden istimdad taleb idiib alenli hayretde iken bosnak Iisanrve leheesi He Bire Meeu deyu bir sada za.hir oldu 01 sadaya karsrlrkbir sada dahi hto vel is yani lisam bosnakca N e dersin didi Hodamusinko Hodamu didi yani Beri gel camm ogul gel didi Hakir bubosnak Iisanrn istirna idiib carum ver ine geliib taze can buldumAmma efkarr fasideye dusdiiru Aya bu daglann reavasr ciimle HrrvatUskok mudur Kafire tabi olub Ali Osrnarn krlrcdan gccirdtrler Ayabu sada anlardan mrki deyu fikir iderken bu evvelki istima etd igimsada sahipleri mejier ogiu ile dajia geliib odun keserken vakti zuhurolub ezan okudu Hemen hakir bildimki iimmeti Muhammeddendirileri varub bunlara selam veriib a~inaltk etdim Hemen koea herifbosnak leheesi ile Ya sen safa celdun Ya sagmisun Ya sen bu dajilar-da neslerisun didi Ha (k)ir hemen Bir kat; vo ldasrrmz vat Anlar Hebu bildigimiz daglardrr Av avlarn ajia crkdrk Helone kal'asi verricer in-den izdidim Ya bozulan askerlerden haberiniz var mr didi Yedi gurrduranlar bozrlub Kinin kal'asma ve Helona kal'asma geldiler didim Bakaseraru didi Ya kafir Kilis kalasm nice aldr didi Hakirse can paza-rrrrdavim kim kenin kalasi mu hafazasm a memur olub can cekisirimNetieei kelam bunlar ile refik olub aheste revis Glamoc kal'asmagiderken volda GIanI0t; kal'asmm dizdarrna rast geliib ahvali purmelal!bir bir takrir idiib 01 saar h uddarnm m birini atdan endiriib hakiribindiriib Cen abr izzete bin hamdi senalar id iib hiigalar eyledim ikisaatde Glamoc kal'asrna alay ile giriib d izdarm hanesinde evvl mihmanolduk Hikmet budur kim islam kal'asr vanrnda Bir saat peri havfin ..den yedi giinii gicesi enisi munisim tilki ve cakal ve erneb ve gevik-ler olub vatardrm Ertesi dizdardan on ath reca idiib dagda kayalardibinde enisi munis y.iranl yargarlanm bir dagda birakmisrm Anl arivolhvim deyu on refik ile daglara giriib geldigimiz yollar ile dogrutirkes ve tiifenkler ve kemerim brrakdrgrm mahalle vardrkda atrmrefiklere veriib u mahalde bir teselstil idevim deyu ileri varub tas-Ian deviriib silfih larrm aldim Amma tirkesin kayrsrn tilki lui cakalmr vernis bir hal ile belime bend krlub kemeri dahi alub tiifenkleri


6/100

272 EVLtYA (:LEBIbelime takub hamdi sen a iderek refiklerim vanrna geliib atrma siivarolub vine bir saatde Glarnoc kal'asma geliib yedi gice kal'ada mih-man oldum Hikmeti Huda Bir gice habalude iken Ihrilam ~ekIindebir ~ey vaki oluyor Amma belimin agrlslndan habdan bidar olubcamehab iizre dururken belim bosanub krzrl kan ve irin ve nefis birsaat cerevan idiib vasrla vastla nazil olub yedi gun dahi hasta kaldirnBadehu ifakat bulub dizdar Mehernrned Aga bir at ve bir kat esbabve savir aVanl deviet ikramlar idiib tatyibi hanrrm ile mukavyedolub bize bir htzmcckar veriib bir h avh adem He bid Helone sahra-srnda Berrli [1] pasava vast] olub taze can bulduk Amma dostlar i-mradan kimse bulmadik Ciimle dost [2] kiiffarda ~ehid olrnuslarKiiffar kal'ai Kilisi almrslar ve icindeki askerin kirrruslar Lakiri Tekelipasa nefiri am idiib ahalii vilavet He vilaveti muhafanva basl adrHakir varub keridiive bulu sdum Bir at ve bir kat esvab ihsan etdiAinahk ezcli idi Bizim Melek Ahmed pasanm kavm babasi ve KavaSultan validesin durardr Neticei kelarn d 6 'J 1.? o: 1 ") '6 '. 11 mazmununca busergiizest serencami nakilden murad 01 giceki Glamoc kal'asmda belimbosanub asIa bir reculiyyet hakirden sadir olmivub iht ilam bile olmaz-drm Nerice zurrivvet munkatr oldu deyu bu hakir rnevus idim Ta kivirrrri vedi sene ubur idiib bu hakir MISIra geliib bu Krlavan timar-hanesinde bu Faruk giirrii iki fincan vrlan maslukasi vagUe icdigimgice birbiri ardr stra iki kerre iht ilam oldum Alessabah vine timarha-n ive varub hekim baIY3 sergiizest serencarnim nakl etdim On vakrvvevilan maslukasi ve bir hokka zeyt He rnii lernm a vilan yagl verdi Bealtr gun vilan maslukasm istimal etdim Olkadar tendiirust oldumkimlahml sahrmm iizre frndrk krrrlrrdr Olkadar senkten oldum Ve nicenefilerin dahi musahede etdim

Der beyam neticei kursu Tiryakl FarukHasil r kelam hekim basi bu vilan maslukasm cemii ibadullah(a)

bezl idiib bisir'dikleri vrlan vahnileri siniler icre sovuyub hekim basrve telfimiz ve halifeleri sinilerin basma oturub ciimlesi ellerin pakvrkivub ve kollarrn srvavub mezkur vilan yahnilerin birer birer elle ..rine alub vrlarun arkasmda onurka kerrrigi tabir etdiikleri bel kemi-ginin iki canibinde k alemrrr as sapr kalrnhjir her vrlanm arkasrndavrlanrn kesilen kaddince ovle uzun ipler cikar Oliva bir sicim ipdirIste T'irvakr Faruk kursu devu tabir etdikleri budur kim tirvaki azam

[tJ YtldlZ niishasi {Tekeli).l 2 J (desti).


7/100

SEYARATNAMEst 273bu ip gibi andan hasrl olur Her vrlan birer miskal kurs icii ndiirCiimle pismis azasl asIa Faruk olmrvub yabana atarlar Ve fukaravabed idiib hazisrn avak basmaz vire defn iderler

Litifei mergub berayi tayifei cemmaVe bazrsm eimadan kalrms ademe verirler 01 adem vrl an yahnisin te-naviil idiib h aturrile bes on kerre cima idiip kanaat etrnedigi ecildenehli miiteezzi olub alessabah mahkemede bir cima davasi olmak rnu-karrerdir Hatun Maazallah bu derde tahammiiI idemem deyu ikayetider Ydan eti viven herif on kerre cima etdim devu hikayet iderKadrasker efendi mabeynlerin vir [1] cimaa sulh ider Bu davavt i)istirna idenlerin ~ogu corbasm iciip ~ ~I deyu bu duai iderler Hu-lasai kelam mezkflr vrlanlarrn sirt etlerin agae dibeklerde ve vineagac havan el ile dogiib macun m isal sahk idiib mizanda vezniderler Bu mahalde buna Kursu Ef'i der ler Beyaz bir macunu ekberolur Badehu eemii edviveler iinee elekden gecmis hazrr bas olup ev..zanlarr iizre vezn idiip Rurnuri miikerrer kavnamrs halis bah ileciimle edviyeleri kursu ef'i ile malrl ut idiip beher sene ii~ kazgan Tir-vaki Faruk b iser Ibtida iki kavanoz saddetlu padisaha ve bir kavanozpasava ve Asitanede veziriazama ve sevhiiltslam a ve hekim basrna veMisrr Mcllasma hedaya gorider iip mabakisin Krlavan nazirr vakfullahiciin hrfz id iip bimarhanede sahib f iras olan bimar lacm marazmagore viririer hte Rum ve Arab ve Acem ve Frengistana velhasrl aka-Iimi seb'aya Tirvakr Faruk Misirdan gid iip bu tertib iizr e hasrl olurDaima V1Ida bir kerre piserrnis Aroma bu fakir Misirda iken hekimbast bir irstadi hamil olmajiile bir senede ii~ kerre pisercli

Der beyam havassi hayyei SafiAmma balada tahrir olunan beyaz Adem Saf i vrlanlarr binden

miitecaviz olup T'irvaki Faruk vaprlan medresenin kapusm acub birkiiciik camh hocr e vardrr 01 hocre iere bir koseden bir ko~iye birkahn ip ~ekdiler Badehu hekim basi 01 bevaz vilanlarm ciimlesinbirer birer krrrmzr ibrislm ile kuvruklarrndan baghyub rneakfir ipeasup alettertib zeyn etdi Ciimlesi can hayti ile cabalivarak birbirlerinsokarak inee beyaz vilanlar kol kaitnhgl kadar olup kapulan ve hoc-relerin menfezlerin ciimle kapayup tasra ~lkdIlar KIrk giinden sonravine hocrei acup ciirnle Safi vrlanlari inee sicim gibi olrnus ve ciim-lesinin i~lerinde kemikleri bile kakule danesi gipi siyah s~yah dane

[1 1 Yridiz niishasi (yirmi)Evliy a


8/100

274 EVLtYA (:ELEBidane daruyi husser olrnus Kokusundan ademin akli gidiip sermestmedhus olur

Diger Iravaast hayyei acibeVe balada tahrir olunan varrm eeviz kabugu gibi miidevver bash vi-Ian Ian kassablar bellerinden ciirnle iskiser idiib alaca derisile anI andahi alup kursum hokkalar iciride hrfz etdiler Zira karmca pek iiserYrlan eti ve insan eti gayet lezizdir

Latifei ihretniimaYI garibeAdem etinin lezzetin Heyhat sahrasmda sakin olan merdiim hor

Kalmuk kavminde gordiim Birbirlerinin miirdelerin verier Ve bazresirleri olan Nogay fakirlerin bogup yerler Arnrna karn gitmesin de-yu bogaalamaslar Hemen bojiub pisirtip yerler Anlarrn kavli dahiadem eti ve vrlan eti ve domuz etinden leziz yokdur derler Ve ciirn-leden hmair in kuvrujiu ve beni ademin dahi kuvrujiu veri gayet leaiz-dir derler Hahikatiilhal Rumda bu lezzetden haberdar Kalmuk mez-hebli ademler cokdur Aroma hakirde beni adem Iahrni leziz idiiginmusahcde ctdimki bir kerre bir adem mahbubun bus etse havan ca-vidan bulup mesrur oldur Andan bildimki insan eti lezizdir Neticeikelfim Misrra varup bu Faruku Azam nice hasrl oldugun gormiyenruyi arzda bir ibretniima gormemidir vesselarn Ve Misrrda bir ade~min evine veya giivercin kiimesine vilan rniistevli olsa hanenin hu-zuru gitse mezkur vrlan sayvadlarm birin bulup e1bette birkac pareverirsin Eve girub bir kerre nare idiip belinde bir diidiigu var AnIcalar ve agzile bir gu ne islrk vurup savti safir gibi bir sada zoihirolunea hemen vrlanlar tararaf taraf goriinnIege bash vup baslarrn kal-drrup sayyad ile cenk etmege gelir gibi pertab iderek geldikce savvadciimlesin robrasma doldurup 01 hane vrlandan emin olur Amma buvrlan lar Faruk oimaz Faruka munhasrr baska vrlanlardir Berriyyedeoluriar Yilan hikfiveti gibi valarumrz dahi tahvili kelam olduAmma ..l l I . . "';J ..~I~ boyle olrnusdur Sene 1085 tarihinde Canpulad zadeHiiseyin pasa efendimizin imami Ahmed Efendi var idi Arunodasmda vrlarrlar cemiyet idiip imarnr hocresinden kacirdrlar Birgiin irnamm bir kii hevlfin ati vern yerken burnundan bir vrlanan sokup oldii Lesi fil kadar olup bir tarafa gotiirrnek miimkin degilAhir 01 mahalde bir haf ir kazup defn etdiler Amma asIa irnammhanesine varrlmadan kaldi Hakir bir giin sayyadm birine rast geliipimam In odasma getirdim Bir nare ~lkarub bir kerre diidiik ~alroaga


9/100

SEYAHATNAMESt 275bashvmca ben on dane kol kalrnhjn hirer kulacdan tavil vrlanlarbaslarrn kaldirub savvadrn basma iisiince ciimle halk firar idiip hakirdivan efendisi koriagma firar idiip pencereden ternasa etdim Bir saatbelki sayya He cengi aaim etdiler Ahir on bir danesin cuvalm a koyupAllah berekat virsin devu dua iderek gidiip konagr vilandan halasimam vine odasma gel'iip meks oldu

Hikayei agrebiilgarayibiil acibeBirkac giirrden sonra Rumeli mevdaruna vardik Meger sayyad

vi larrlarr Rumeli Mevdarurida on bir vrlaru ytlanbazlara on bir gur u-a virmis Amma Huda alimdir her bid birer ordu misal m ehib vemufrit vrlanlar idi Yrlanbaz bu vrlarrlarr birk.ac giinde ovle talim et-miskim Rumeli Mevdan mda maymun gibi raks iderlerdi Bu savvad-larda ne acib ve garib efsun ve sihri fiisun vardir Allu a'ieill kera-matt evliya He anlara ver ilrnisdir vesselam Amma garabet bunda Birmasharivvatdir kim tabir olunmaz Rumeli mevdarurrda vrlanbazlarimamm vrlanrn ovnadup raks itdirirken hemen vahsi vrlamn biri ve-rinden pertab idiip bir masuma avajimdan sokar H'ikrneti Huda 01mahalde bir tarikr Sa'di fukarasi bulunub masumun avagmdaki zeh-rin emiip vire tiikiirdii Filhastl masumun ayagl zehri mardan haUisolup kelevvel oldu Amma hemen Sa'di fukarasmm kararr kalrnrvup(~I ..I\J ci J " " ~ ') . ~ ~ r~~ 15~) deviib 01 masumu sokan vrlanr kavrayubcavir cavir yemede Bed tarafta vrlanci Pasa imarm vilarudir On birgurusa aldim Vavevla deviib feryad etrnede ~~hirkar vrlaricrlara hakimolan hurde emini vasakcrsi geLiib fukaravr Sa'divi pasava getiiriih pasahuzurunda bile bakivvei vrlani tenaviil iderek agZl kopiirmiis Yilanciise Ejder gihi vrlarum gitdi deyu feryad idub kudurmus Pasava eyhinmasumu zehirden halds etdigin huszart meclis ~ehadet etdiklerindepasa sevhden haz idiib iki vrlan dahi huzurunda yediriih elli altunsevhe ve on altun vilanbaza ve be altun zehirden halas alan gulamaihsan idiib defi meclis etdikim garib ternasa idi Ve bu mahalde'Tirvakr Farukun evsafi ve miinaaibile gayri ve ibretnumalar tahrirolunub Kilavan bimarhanesi dahi temdih ve tavsif oluriub Mrsir icreKildvan bimarhanesinden latif bin avi azim ve evkafi metin yokdurHatta mecnunlara ve hastalara hanende ve sazendeli bir dart ~ifaKam devahanei bihemtadir kim rub'u meskunde naziri yokdur Herhususda tarif tavsifden miiberra bir havratdir ibtida T'ir vakr Farukupevda iden J..t:i~ ~ .\ J-;J dur kim Kibti melikleddir


10/100

276 EVLly A CELEBt

Evvelfi balada tahrir olunan kursu ef'iden hasii olaoTiryakl Far'ulclarm beyan ider

Gerci hukernavi ku demavr selef nice gune tirvak telif etrnislerclirAmrna ciimleden rnuteher tirvaki ekberdir kim yiiz vermis alti gfmederde de vacltr Ve alrmzs yedi edviyeden hasil olur Ve FaTuku ErbaaHassasi midede ve em'ada olan r iva hr galtzavr ve kirk gline ernrazrdahi def ider Ve Tiryakz Tzyni Mahtum Bir adem semmi katile icseve vilan ve savir hasarat sokrnus ola hir miskal vese hiemri Hudahalas ola Ve Tiryakz Tzyn Bikavli Hakimi Curcan ivrlan sokana vetenkrvei tam istiyene gayet nafidir Ve Tiryakz Yabis Hassrvveti cemiihasarat sokmusa nafidir Ve Tzryakl Abbanu Cerni i rjvha ve vilanve civan sok ana rusif dirhemin su He eziib ice Ta ki ~ifa bula VeTiryakl Hurmusii Kebir Cemii siimuma nafi oldujiu ndan maada vasfrndalisan kasirdrr Ve Tiryakz Emir Ealiyus Garib terkibdir insanl mahbubider Ve levni saf ider Aaihda olunan tirvaklari ciimle Krlavanbimarhanesinde tabh iderler Aruma asrrmrzda vapdiklarr

Ttryakr Hekim Halyusu beyan iderEvvela bu bir firvakdrr kim drin vavr buna bedel verse bedel ol-

rna: Ve buna malik DIan diirrva ve diinvavi mafihava malik olrnusdurHer ne ernrazr muhtelife icii n vise ~ifa bulur Evvela ciizama berasave bunlarrn emsali emrazt miihmeliye birer miskal yiyen biianilbihbedeninden arak He her maraz cikub ten diir iist olur Terkibi buduTEvvcla Kursu ef'i ve karanfil ve sadie; ve zencebil ve cevzi bevva vekakule ve cintiyana ve mey'iyabis ve kasbi miirr ve asih kebre vehrnna ve udiilkahr ve bezr ikermes ve bezr icezr ve fiilfiilii esved vedart fiilfiil ve habbiil kar Bunlardan iicer dirh~m Ve za'firan ve nuhveikiser dirhem ve v\..,)) dord dirhem Bu ciirnlevi kifayet mikdarr aselihalis He macun idiib u~ gun bir srrca zarf icinde ahkoyub badehuafvori ve laden ve za'ftran her birinden iicer dirhem ve meviai sai'livveBunlarr dahi tekrar sahk iderler Ve bir miskal himar mayesindenbu meshuk eczava muhkem halt etdiler Bu kerre 01 srrca kab icindeolan macuna bunlan dahi ilhak etdiler Ve arpa icinde Faruk gibi vesair maacin I11fz ider gibi sakladrlar Ta ki mahallinde birer miskalyiyeler Nef'ine had ve gayet yokdur Buna malik olamaz kimsc


11/100


12/100

278 EVLtYA CELEBtSa'yi himmet etdi tahsili nzayi Hak if;unBoyle bir ra'na sebili selsebil etdi binaNu iden mdi zuliilinden didi tarihiniBtl sebile cuyi aynmdan dola su daima

Sene 1037Ve hundan sonra gayet isler Sultan Esref sehili ve Sultan Hasan sebili

velb asrl suku sultanide olan sehiller daima caridir Ve her sebili evsafiletarihlerin tahrir evlesek hemen evsafi sebil bir Hiimayunname kadardivan olur Amma asrrrnizda Dariissaade Agaitglndan mazul AbbasAga bir sebiIhanei cedid insa etdi On bin ravive su ahr Ve oyle rnii-nakkas ve miizeyyen sebilhane etdikim guva nigarhanei naksi CindirUstiinde bir mektebi sibvan dahi insa etdi Ve hazinedarl Sultan Me-hemmed Han A l i Aga 01 dahi bir sebilhanei rrriirrakkas ihdas etdikimcemii atsana hayat verir Bu bin vavive "u ahr Bunun dahi iistiindemektebi ebced ham var drr Ve Davudiyye kurbinde Musahih AhmedAga dahi bir sebili ziba ve mektebi nflam ebcedhan etdikim gfivanaksi Man iErjenkdir On bir bin raviye su ahr Ve Kuridakci hanesikurhinde Abdiilbaki corbaci bir sebil ve mektebi piiserari bina etdi-kim ciimleden miisellemdir Ve Derbi Ahrnerde Habeslt MehemrnedKethiida bir vekale ve bir sebil insa etdi Felek miisaade etmeyiibham ve sebilhanei beyii men yezid idiib Asitanei saadetde Dariis-saade A~asl Ketb.iiclasr Mustafa Aga alub temessiikat lriiccerler-inKrzlar Agast Yusuf Agaya gondercli Amma ciimle sebillerden ilekdirVe virrni bin raviye su alrr Ve iistiiride bir miinakkas mektebigrlmaru var Miizeb heb ve miinakkas bir sebildir Ve Babt N asrrdaZiiIfikar Kethiida sebili ve mektebi cedid mtinakkasdrr Ve ana karibvine Habeslj Mehemmed Kethiida sebili ve mektebi Bu dahi birsebili ibret niimundur Bu bin deve yiikii ravive su alrr Hasrh kelamvedi vrlda vermis sebil hanei cedid bina olundu Amma kadim selefpadisahlarrmn ciimle sehillerinin ici ve deri divarr serapa kursunlu-dur Ve mahr Temmuzda su'larr buz paresi olup her sene canibivakifdan tathir idiip vine Nilden tasrvup doldururlar Zira Mrsrrdasu hayratmdan biiviik havrati azim yokdur Nil Mrsirdan bir saatbaiddir Ve ~eyh Ukbei Ciiheyni hazretlerinde Haseki Mehemmedpasa kal'a misal bir tekye ve cami ve imaret ve medrese ve sebiletdikim on bes bin deve yiikii su alir Penceresi uzre tarihi budur

Sebili selsebili cuyi kevserSene


13/100

SEYAHATNAMEst 279Ve Misrr icinde bu dart bin sebilden gavr inice kerre viiz bin himarve at ve deve He Nilden su tasrvup sahrahlarda 4.!., .,!.l.~>- !.I.,~ didereksu gotiiriir ler kim bu sakalarrn izdthammdan MISlf sokaklari icregecilmez Yine boyle iken MISIrtn adem. dervasrna su kifayetitmeviip saka bal defterile yirmi aln bin nasrani ve gavri sakalarvardrr Ve ciimle hanedan sahiblerinin birer at ve deve sakasi mu-karrerdir

Acibei MlSlrSehir MISlr icre kacan barant rahmet yagsa su krtlrk olur Amma

gayri diyarlarda vajisa ciirnle halk safa idiib abl rahmete m iistajirakolurlar Mrsirda yagmur yagsa su kahrrridan birbirin yerler Zira MISl-rrn tiirabi yaghdlr Sehl Misrra rahmet yagsa ne at ve ne adem ve nedeve evlabittarik kapudan tasra crkub su getirmedikleri ecilden ovlekaht olur kim bir arka sakasmrn keci tulumu suyu bes pareye cikarSebiller ise mesrubat i~iin acrlub bed olunur Sayir Ievazrmat iciiri sukrtlrk olur 01 ecilden valii vilavet yani subasr krrk eUi bin zebbalhammarlann tiir abt yabis He getiriib tarikr amlar iizre dokiib halksehi gezrnege baslar Zira ~ehri Mrsir icre asla kaldrrrm yokdur An micirn carnur olurkim Allahiirnme afina Boyle carour mejier Sillsresehrirrde ola Lakin divan Mrsir sevahil rnernleket olrnagile vilda birkerre iki kerre yagmur yagar Eger Rum gibi herbar yagmur yagsaMrsrr harab olur Hatta seksen ii.;; tarihinde yedi giin yedi gece karhyagrnur yagub adem ademe varruadart kalub n ernazgab a duai istiskayagirrriege kadir olam adrlar Yirrni aded hazed fellah evleri miinhedimolup bir kahu rna oldik im hala dasitandtr Ve kar yagub damlariizre ve halk iizre beyaz beyaz yagdlkca evladi Arap (.~...\,j. Ilot, ';1)lafzInl derlerdi Yani nedir bu kokden pamuk yagar derlerdi Rumkavmi Elharn.diil lah Allah m rahmetin goriin deyu karl verlerdi Evlc1dlArab cabeca cern idiib kan agzlna kodijir saat ()\:JI~.r. ~ ~\j.) derlerdiYani sovuk ares demekdir Amma kar sehl yagdl ve gayib olduAmma Bahirede bes saat karnil kar yagml Ve 01 sene Misrrd a birdolu yagdlkim her danasi beser a ltrsar dirhem geldi Amma biemrf llahMrsirda nebatat hububat vagrnur (a) muhtac degildir Zira NiH Mu-barek tugyan He geldikde U.;; av akaliroi Mrsir kibkrrrmzr derva olubbatar Badehu su cek il iib ziraat iderler Altrrns giinde mahsul kernalinbulub der enbar iderler Anrn icun vagm ura muhtac degilerdirAdetullah bunun iistiine boyle car idir kim acib hikmetdir


14/100

230 EVLtYA


15/100

SEYAHATNAMESt 2B I

olunan kuvularr ve


16/100

282 EVLIY A CELEB1deve vii kiisu bir MISri . pariye ve bir keci rulurnu su iki marikrra olupMisrr halkr abl nab iciip taz c can bulmajja baslar Evvela bir(i) HaliciGavri sakrveleri dibinde Cisri Ebi.il Menca halicikim ana efvahinasda Nil kesimi halici derler Ve Cebeli Cusi dameninde Ifnav (.sUI)nam bir kuyu vardir ibtia Harut ve Marut asumandan ver viiz iirrcendiklerinde bu cahr kazup ilmi rasadi bu kuyuda pevda idiib keva-kiblere bakar dr Ve ciirnl e ehli Mrsira ilmi rriicurnu ve ilmi sihri Harutve Marut ogrediib ciimle ehli Mrsir schere oldilar HaIa 01 ifnaykuyusu durur Arnrna susuz olmak ile muatraldir Hakim Biemrtllahtathir idup Harut gibi rasad cikarrmsdrr

Elfasliis Samin ve SelasinSevadr Muzzaml Mlslr i.;inden cereyan idiip cemiiziruhu saky idiip ciimle ~ehri rey iden halicleri

beyan iderEvvela adetullah bunun iistiirie ca ridir kim rna hr Temmuzda

cemii diinyada sular terrezz.iilde olur Amma bu Misrrda NiH Muba-rek mahr Temmuzun Krbti senesi basrnd a Tut tabir etdikieri giindeNil cusu lrurusa geliip derya misal tcmevviic iderek geliip Tutdanvermis giin sonra Umrnirlkrvasda yirmi arsun mile Nil beraber ol-dukda ccmii ~11Str1n ayan esrafr ve ulema ve sule hasi viizerasi ve mir i-miranlarr Sultan Gavri sakivesi dibinde Ehiil Menca nam bir gozcisir basm da krrk cl li bin adem cern olup dua ve sena ile Krbtimeliklerinden Mukavkisin bina etdiiiH halicin sed olan topragm kal-drr-up ..ll.::..\;" Nili Mubarek derva gibi cusu huru sa geliib kati yaydanok cikar gibi cikup schir su basrsrnrn kavrjim sehir icine gotiiriip se hiriciuden cereyan idup ll


17/100

SEYAHATNAMEst 233nanlar hilahicab futasiz uryanen halice gir-iip saf billur nur tenimiinevveri ile bahri maarifvar giirniis balijn gibi inaverlik idiipmaliki Nilvar gavvashk iderlerken ban alkan bu mahi m ah pareleridil ristesile savd idtip derkenar idcrler Ve bu halic gii nler i Misirdaovle giinlerdir kim desturu sah idir Herkes guyaguy sohbetdedirler Vecemii d ilberarn Mistr bu halice giriip a~tklarl ile b ilavasrtn bibakve biperva koc kucag der agus olunurlar Ve bu halic icre nice binkavrk gelup gitmede ve nice krvasa gemileri miinakkas idiib gfiriagfmbavraklar ile tezvin idiip kayti~ln kicmda herkes Arab civanlart ilemeclis kurup (MIsra)

Piyale elde iken durma badenus olalimdeviip camlardan sarabt nab rius iderler Hanendeganlari neva veussak ve buselik ve segah cargah idiip rastda karar iderek (Misra)

Durman ide/im zeoku sa]a boyle dem olmazdiyerek agaz (1] iderler kim sadavi hos e1hanlan istima iden ussa-kana raze can verir Ve ban kimesneler iki kaytgl yanyana bajihvupiistiinii doiyiip sazendeganlar cenk tanbur ve santur ve riibab veney ve musikar ve carta y ve kanun iizre fasr l idiip on iki makamve yirmi dort usulii icra iderek dairedcn cikrmvup ubur ider ler Guvaki fasrllarr fasli Farvabi ve Gulam Sadi fashdir Bu iislup iizre sepruz kanadiller He miizeyyen olrn us krvasa ve kavrklar mehterhaneve sade cura zurna ve na're ile alkan na'rei hu ile giizer iderler Bugiinlerde asla avib degildir Misrrrn bu mahalli cemii kubhun setridiip hissivvati zahir ve bahir olur ikinci Halic Kasr iil Avn dibindeHalici Sultan Ozbek derIer bir vasi halicdir Sehcin bag ve bag.:;eleriicre cereyan iderek Ozbekiyye b iirkeai icirie girer Andan Acem Bag~cesi dibinden eereyan idiip ta Kantartiil Limona varrn ca nice binbag ve gavtanlarr rey idiip Tahir Bevbars katarsamdan ubur idiipKalvop (,:-,r-l\;) hakin rev idiip anda gayib olur Amma Misrr icindencereyan iden halie schrin simaliride Kantaratiil Cedidi ibrahim pasaCemizUl Abd (~. .J \J :~) kenarmdan geciip ii.:; konak ta Be1bise gidliprey ider halici azimdir Amma bu Ozbekiyveye gelen halic hemenbagL_;eler icre cereyan idiip hunda dahi nice bin gfi n agfi n zevk safalarolur Amma erazil ve h aserat veridir Sehir icirideki halic gibi ehli rrz veridegildir V~itncii Halic Bulak kiirbinde Barudhane clibinde Sultan Bar-kuk halici Bu dahi Bulak ehrinin bag ve bag.:;e ve gaytanlart icre reyidiib Kalyob hakine gider Bunda dahi cabeca zevk safa olur Dordiincu

[1] Yildrz niishasi (agaze)


18/100

284 EVL1Y A CELEB1Halic Bulak ile Kasrr Sebtiyye maheyninde HaIici Sultan KavrtbavBu clahi bir azirn halicclir Kalvop hakini vc Sarkivve hakini rev iderhalici azirndir Beinci Halic Bulak He Bcliedi Suhre mabeynindeHalici Sultan Nasrruddin Ta Sarkrvvefve ) cerevan Idiib rev ider Buhalic1eri selef miihendisleri acub cemii vilaveti rev iderler Ve altr aykamil bu haliclerde gerniler le gezerler Ve vilavet vila yet gilal goriir iibgetirirler Amma bu halici kebirleri sonra gel en miiliikler tur'a kesiibMisrr sehr inin canibi selasrnda olan gaytanlara taksim Idiib bes ayanlarda dahi gemiler ve krvasalar gezer Ciimle kirk tur'adrr kimehri Mrsirr kirk bes verden sak itmisdir Bu halic tur'alar mevsiminde Mrsir cermet olub suva gani olurlar Ve bu halicilerin tathi-rine her sene Misrr valisinin kerhiidasr memurdur Her hane sah ibi-nin hududu ne mertebe ise 01 kendii haddini tathir ider MaadasrniCizc ve Kalvop ve Sarkrvve hakimi reaya ve aclemlerinden ciirafaslglrlan geliib tathir iderler Beher sene yedi kise masrufu vardirUstiine bir kapuci bast memur olup ii~ ayda pak idiib bilahisabmiizahrefat cikarirlar

Elfasliit Tasi ve Selasin~ehri Mlslr iere cereyan iden halielerin iizerinde

olan kantaralarl yani kopriileri beyan ider temmetEvvela Nil kesimi olan Gavri sakivesi dibinde Ebiil Menea cisri

bir gozdiir Amma gayet metindir Zira Nil kesilclikde ibtida Nilinsmrrrn bu kantara ceker ikinci cisir Kastl Avn yolunda Cisri Sultantarihi Sene 841 Bir goz bir metin koprtidiir V(uncu cisir Yeni kapuorriirrde Kantaratiis Siibbu derler Ve ii~ goz bir seddadi binavirnetin kantaradir Sene tarihinde Sultan biriasidrr Kantaratiis Siibbuismilc miisernma olmsimn ash cisrin Bulak canibinde beyaz mer ..merden at ciissesi kadar iki dane mehib arslanlar vardir Gorenanlarr ziruh zan ider Bir vasi cisirdir Ve bu mahal Hatic iskelesidirCiimle kaviklar bunda hazrrdrr Siivar olub ne canib (i) muradidinirsen goriirur-ler Ve buna muttasrl Yenikapu Camii haremindeDordiincu kantara Sultan inal kantarasrdrr Gemi direklerindenagac karitaradrr Piyadeler ubur ider Halicin karsu tarafIndaki cemaatcimaa [1] ubur etrucsivciin bin a olunrnusdur Aroma hala tariki a molmusdur Be~inci kantara Omresi bir gozdiir Amma metin cisirclir'

(1) Y IId lZ n iishas i (carnie)


19/100

SEYAHATNAMEst 285Altmcl kantaratul Cemamiz Bir go: vasi cisri azimdir Ustiinde sahniinli ve hocreli iki van rrrda kahvehaneler ve yirmi aded dekakin-ler vardir Kahvehanelerde oturan kimesneler volta He bahk avlarlarYedinci kataratiis Sunguf Bir gozdiir Amma gayet vasi taki kesramisal kemeri azimdir Ostiinde iki tarafda kirk elli dekakinler veruiinakkas miiferrih kahvehaneleri vard ir Cii mle pencereleri halicenazrrdir MlSIrln erbabi marifet (i) bu kahvehanelerde sakinlerdirSahrahr azimdir Sekizinci cisri Babi~l Hark Siileyman Han veziriiskender pasanrndrr Kazancilar tarafmda bir sahane fevkani camiivar Ciimle cemaat hal ici sevir iderler Bir havadar camidir Cisir birgozdiir Amma ciimleden enli ve metin ve miistahkem binavi kudretkemeridir Cisir iizre kirk aded ahane dukkanlari vardrr Ammakahvehanesi kantararun ote basmda Bulak canihindedir GayetiilgayeMrsrrrn izdiham rah cisridir Dokuzuncu hantarai Emir Hiiseyn Biravridrr Lakin hu dahi vasi cisirdir Bunun dahi iistiinde miikellefkahvehanelerinin m.aksureleri Nile nazrrdir Ve otuz adet ziibhadve attar-in diikkarilarr vardir Ciimlesinin revzenleri halice bakar azim~ahrahdlt Onuncu kantaratiil Musiki Bir goz vasi ve ali siratdir ikicanibi serapa miinakkas dekakinler ve iic adet paki [1] maksurelikahvehaneleri var kim Hakim Biemr illah padisahm sazendelerindenMiskah Serf zad b in asi oldugundan kantaratiil Musiki derler Arnmahakikatiithal bir kiisade cisrj latif olrnajiile ciimle erbabi marifet veilmi musikinin ummiil edvari bu kahvehanelerdedir Bir hay huvdurkim subhu mesa sohbeti dara ider ler On birinci kantaratiil Eevttar iki am degildir Ancak bir cisir iizre bir kasr i ali gibi bir ~ahanehanei zemane vacdrr Ve buna karih On ikinci kantaratiil Biiyut Nevbina bir cisirdir Amma bu dahi tar ikr am degildir Hasdrr Ammahassulhas cemii ehli dilarun aramgahl ve safagahr bir hanei zibndrrkim ayende ve revende (ye) nirneti mebzul Katib Celcbinin haneibiminnetidir On u~uncii cisri Babl Sa'riyye Bir goz karl merin birCISrI aaimdir kim ciimleden vasidir Ve ovle izdiham tariki allIdlrkim ammeten ciimle erbabi hacat an dan ubur ider iki tarafi deka-kinlerdir Amma kahvehanesi baicldir On dijkdiincu kantaratiU HuzubBir goz ldrl musanna cisirdir Ustiinde bir kahvesi var Tahtan ivefevkanidir Tahtanisi Nil kenannda bir ferah feza aramgahdlr Bazrcanlar kah kah avak lamn suva sokub ~ebekedkler He balrk saydiderler Istiven suva giriib inaverlik ider Bir miizeyyen kahvedirGayri dekaktriler yokdur On beinci kantaratiil Haha Bir gozcisirdir Amma iitiinde dekakinleri yokdur Mamur degildir Zira ubur

[1] Yildiz niishasi (pak)


20/100

236 EVLtYA:C;ELEBtetmezler Ancak altmdan kavik He giizer iderler Andan On altmclkantarai Ebiilha)f ibrahim Pa~a Sene 1083 tarihinde Yemen mii-himm an ubnr idiib Siivevse keresteleri gecsin iciin nevbina bir gozbir m et in cisirdir Sehr in haricinde Tahir Bevbars Camiine karibdirAmrn a gayet musanna cisirdir On )'edinci kantaratiil Li1z vani KazKopr iisu Bir gozdur Ve ~ehirden tasradtr On sekizinci kantaraiCemmiziil Abd (.~~.J..~) ~ehrin ~imal taraft haricinde bir gaz ibretrriima cisirdir Melik Tahirin havr aridir Bu cisirden iki tarafiCernmiziil Abd derIer azim cemmiz dirahtleridir kim Miair divarm-da misli yokdur Bir abdi esvcd dik iib her birinin altrnda ibadetiderrnis Anrn icii n Cemmiziil Abd derler Misrrrn bazr ayanlarlkavrklar la geliib savelcr iride zevk safa idiip gider ler Halie kenarrrrdabir mesiregah ve teferr iicga h a r a m g a h yerdir Ve bu rnahalde MISlfschr i iere cereyan iden halie iizr e o lan cisirler ternarn oldu H'ulasaikelam sehri Mrsirm enderun birun ve canibi erbaasrn da tur'a vehalider iizre eiimle i i c ; yiiz klrk altr cisir vrdrr Zira MISlrIn eanibierbaasirida bag~eler ve besatinler mabeynlerinde Nil cerevan idiibiist iiride cisirler vardrr Ve bu halic ve tur'ala cercvan iderek Mrsirrnenderun birununda olan haliclere lebberleb olur

Elfasliil Erbain Ummii Diinya batnrnda ve haricinde derya misal

biirkei muazzarnlam beyan iderEvvela schri Misirm ta ayniilfiilinde ciimleden biiyiik Biirkei

Ozbekivve bir bahirei azimdrr Canibi erbaasi daviren madar ikisaat ihata ider verdir Nil tujivanmda leb berleb olub derva misaltemevviic idiib icinde nice yiiz krvasalar ve kav iklar halkr evdeneve saraydan sarava tasrrIar Ve gunagun mahiler sayd iderler Venice Ebiilhayr kavrklari var Yani bir biiviik kavikdrr kim ici bazarcrdiikktloldlr Mekulat ve mesrubat miismiratdanne murad idinsenicinde meveud (dur) Ana Ebiilhayr kaYlih derler Evden eve saravdansarava azup [1] nakli tarab fiiruht ider b ir gune kaviklardtr Ve btlOzbekivve biirkesin in daviren mader errafrrrda kat enderkat kaah ve~ahniinli ve maksur (e) ve kameriyyeli gun agun hlyabanh bag~e1eriere ktlhl h averriaki valait naksi Cin haneH saravi aliler ile araste vepiraste bir biirkei muazzamdir Ve eanibi erbaasmda cemenzar sofaeamiler var kim herbiri birer rrriiluku selef havrat hasenatlaridir kim

[1 ] Yildrz niishass (gezilp)


21/100


22/100

288 EVLIYA CELEBt

Ikinci Fil BiirkesiBu burke Ozbekivve biirkesinden sehl k iiciikdiir Amma canibi

erbaast oIkadar mamur abadandlr kim bir zira.l mekki arzr haliye yeriyokdur Kat enderkat kaa ve frskrvve havuz lu ve bai'h iremli hariedan-lardrr Ve h avasr gayet latifdir Cenubdan ~imale tulani vaki olrnusbir biirkei azimdir Ve bunda ayende ve revende kavrklarr giriib cika-cak veri yokdur NiJden suvu Yenikapu tarafmda ziti zeminden gelirBurke iciride hanedan sahiblerinin kendilere mahsus firkate vefilika ve kavrklarr vardrr Birbirlerinin sar avlarrna kaviklarla varubgelirler Gayet ehli ItZ veri biirkedir kim sehr iMISltln miizdehammamur abadan yerinde vaki olrnusdur Etrafmdaki hanedanlann ciirn-lesinden nakibiilesraf A l i Hasimvaridan irkr Hiiseyni: BurhaneddiniEgirdiri: bir piri natuvandir Doksan vrldan beru hanesi hanei himiri-netdir kim ayende ve revendiye rrirneti mebzuldiir Ve haznedar mu-sahib Sahin Ahmed Aga saravr ve krzlar agahgmdan mutak AbbasAga hanesi va miiteferrika basr Saban Aga hanesi ve sadat hazretle-r in in bihteri hanesi ve ven icer ivan katibi Bekir Efendi saray (1) veKansu Bey saray (I) sultan saravr irnis Vasfmda lisan kasrrdrr Vemusahib Salih Aga hanesi ve baltaci Mehemmed halife sar avr vedamadi saray (1) ve Siileyman Aga saray (I) ve vcniceri efendisi mus-tafa Efendi sarav (I) ve musahib Halil Aga saray (1) ve Kaytas Beysaray (I) ve krzlar agahihndan mazul Nezir Aga saray (I) ve BosnakMehemmed Aga saray (1) ve Emiriilhac saray (I) ve sadat hazretlerininm iihter i Ebiil Mevahib saray (I) ve tiifenkciler agasl Mustafa Agasarav (I) Yeniceri bas cavusu Ahmed Aga sarav (I) ve Siilevman Beysaray (I) ve Siileyman cavus hanesi velhasrl bu Fil Biirkesi sahilindcvermis aded sarayr selatini seIef ve iki viiz hanei muazzam vardir Vebu biirkede ancak bir Ebiilhayr gemisi vardrr Saravdan saraya geziibrnek ulat mesrubat fiiruht ider Ve bu biirkeve Fil Biirkesi tesmiyeolunmasism ash oldur kim Firavn sahirlerinden bir sahir arzr marifetidiib kerrdiivi fil suretine koyub bu biirkede ve sahilinde otlayubsulanrrrms Anrnciin Fil Biirkeai derler Ve bir rivayetde BagdaddanMemun Halife Misrra geldiikde iki viiz fil getiiriib bu mahalle kovubkesbi tara vet iderlerm is Anmciin Fil Biirkesi derler Ve bazr hanedansahiblerinin Mevludlarr ve surlarr oldukda 01 gice biirkenin canibierbaasmdaki saravlarr kanadiller ile tezvin idiib kavrklarrn ve firkate-lerin filandira ve bayraklar He miizeyycn idiib toplarin ve tiifenkIerinendaht iderek nice bin fisengi havaviler ve badalocka ve asiimanilerevce miinkalib olub sehmi niicum gibi niizul ider Ve nice bin bahri


23/100

SEYAHATNAMESi

fisckler hirbirlerile gavvas var ~inaverJik idiib dalub mahileri puhteiderler Ve bu b iirken in su vu karnil on ay baki kalub vabis olanyerlerini bostan iderler Gayet Jeziz abdar kavunu ve katpuzu m ahsul-dar bu biirkcdir

O~iincii Biirketiir RatrlSekli rrriidevver bir btirk edir Bir saatde devr olur abl havat suvu

vardrr Sirna I ve garb carribi safi o lu r [1] bagt;elerdit Sark ve krb leve cenub canibi serapa kat enderkat sar avi alilerdir Ciimleden Darb-haned Mehemmed Celebirrin saravi g(lya bagl iremdir Az im ve azir-varrlari vardrr VI;! bir firkatesi vardrr Ve Seyyid Ahmed Gazi saray{t)ve Hasan Bekri saray (1) ve nice abadan saraylar vardrr Abl h avastgayet Iatifdir Ve buna ayende ve revende k avrk lar cok geliib giderlerBulajia karibdir

Dorduncii Kiremitane Biirkesi:\bl ziilal bir ~ekli murabba biirkedir

Beinci Burketiil GasilA.bl ziilal abl rakik oldugundan ciimle ehrin metal napaklerin bundagasil idiib pak etdiklerinden Biirk et iil Gassal derler Hassa HattaFavvumu Misira bit gun bir gicelik yoldur Anda mahileri savd idiipzenbiller ile Misira getiiriip bed ravih asindan adem yanma vararnazHemen himarlar viik ile ciirnl e balrk zenbillerin bu biirkive brrajiubher haitgl birer kerre vikivup bierur+llah m iir de iken guva ihva olu bk ulak larrrrdan kan tamup zindevar olur Amma bir lcziz balrk olurkim Misrrh ant yagma ider Semeki Yusuf Mayidei Yusuf ve HutuYusuf der ler bit m iirrakkaj balrk dir Arnm a hakir Fayyumda


24/100

290 rvr.rv A CELEBterbaasi iic [1] dorder kat hanesi mamurelerdir Bir canibinde rabbag-lar kar harresi va rd ir Bu biirk e dahi abl zulal oldugundan leziz mahi-lerivardrr Bu biir kive mahsus kabakdan kavrklar vardrr Sayyad ma-hiler siivar olub scbekeler ile bahklan derkenar idiib srgrva cekerlerHassa Bir adem Misrrda berkan varri sarrlrk zahmetine rniibrela olupviizii gozii ve ciirnle viicudu san kehriibaya doniib asfariillevn olsaii~ Cumaertesi alessabah def'i eu etmeden bu biirk ive giriib ii~ kerreabl nabmdan nU12etse zerd gun viieuddan ~lkub bevaz simi halisviicud olur

Yedinci Biirketiil KarunKarun binasrdrr Sekli muhammes biirkedir Canibi erbaasi mamur

bag~elerdir Hassa Bir adem krrk gun girse niihusetden hal as olupeline rnal gir er Hala trlsrmari ovle cari bir biirkedir Amma SU)usehl sur dur Ash Nildendir Amma vine nemkindir

Sekizinci Biirketu SevaribKadrm a'sarda ihdas ol urrrn us Amma Ebu ~evarib narnrnd a bir

MIst r begi bu burke iizre bir sara vi ali irrsa irriegj le Bi.irketi.i~ ~eva-rib der ler Hassa Bir masru adem yedi gun sidderi harda yani vaktizuhurda gir iib gusiil idiip abindan nu~ etse biernr-illah halas olurOyle mut alsarn drr ve miicerrebdir Ve

Dokuzuncu Burkiil HabesSek li murabaa bir bahire misal .lbt ziilal biirkedir Hassa Bir

haYlza avret gir se olan nifasdan halas olur Ekser iva subasi defterindeolan zaniye nisvant sahib isyanlar bu biirkiye girerler Acib hikmetdirHakir bir ka~ havatine siial etdim Tahkik ovledir didiler

Onuncu Biirketiil BeybarsMisrrrn ~ilnalinde Sultan Bevbars Camii kurbinde bir kii~iik

biirkedir Hassa Nebatat makulesin ciirnle bunda gasil iderler Ispa(na)kve salata ve m iilu hiyye ve bamya ve turb velhasrl sebzevat bundavrkarrd r j h n darr oyle ter ve taze ve sebzgun olur kim zeminden heniizkal' olrnus zarrrrol unur iki ii~ gun pejmiirde olmus nebatatlart dahigasil ederlerler tazelenir Acib tesirdir

1 1 ] Ydd,z niishasr (U t;cr).


25/100

SEYAHATNA;\IESl 291

On Birinci Biirketiil KebsMISlr icirrde Cebeli K ebs clibinde sekli miiselles bir biirkcdir

Hassa Keheneler asrrnda bunda bir tasdan ovulrnus kavrk var idiDor d adem biniib bu biirkeden Nile var ub gelirler idi Hala 01 teknekavik Kal'atiil Kebsin cenbincle bir kemer alt mda durur

On ikinci Burke Aynii!j ~emsKurbajia ve vilan crvan haseran rna olmaz

On ii~iincii Biirketiil HacHala mutalsamdrr Havassr oidur Bu biirkeden bir tulum suyu

hacca gotiiriip getirseler ve bir sene bir cerr e iere hIfz etseler asIalezzetine tegavviir gelrnez Ve

On dordiincii Biirketiil Aynu ~emsMutalsamatr kadimdir kim bu biirke yerinde


26/100

292 EVLty A CELEBtArabda Bulak demekdir Krbleden garba. tulani kam il iki bin besadrm bir ehri mamurdur Ve a rz t yedi viiz ve sekiz viiz bazr veri iiI:;v iiz ve baz i mahalli bes yjiz adrm enli bir ehri miizevverrdir Ve Nilkenannda vaki olrnajila gayet mamur abadan iskeledir Ve Misir ilebu sehrin rnabevneb iirnasr ser apa mamur mahsuldar bag ve bag


27/100

SEYAHATMAMESl 293tahrir olunmusdur Bu camiin haremi safi ruhamlrdtr U


28/100

294 EVLIYA (:I~l..Ellliki vuz mahzen vardir On ikisi mid anbarlardrr kim Mekk e veMedine grlaller ihrfz olunur Evvela umnei kiibra ve sumrrei sugr a vesumnei desise ikubra ve surunei desisei sugra ve anbarr Mehernmediveve umnei Mur adivve ve mahzeni Hasekivve ve h5.li fatihi Kandiyeve fatihi Kamariicse alan Sultan Mehemmed Haru Rabiin HasekiSulraru Mekkei Miikerremede bir dariiss ifa ve bir daruzzavf ve birirnaratt team insa ermisler dir An larrn zahiresi hrfz olunrnasrvciin arpaemini Mustafa Efendi bu Bulakda kal'a misal bir unlne bina etrnisdirOn pare topu olsa bir ay muhasara gotiiriir bir mahzendir Dairenmadar ciirrrrii altr vii: adrmdir Ve sehri Bulakda ciimle altr hamrnam-dir Nil kenarrnda Sinan pasa hammamt aln kademe nerdiiban Heurue olunur tarzr Rum bir miiferri(h) harnmarm rusinadir Ve ~arsuicinde Nevbina hammarm Latif germa hammamdir hamrnarm Vecomic bin aln viiz dtikkan drr Lakin bezazistaru vokdur Amma Sinanpasa ~arusu iki bal demir kapult iki viiz diikkandrr Ortasi bir sah-sahdrr Ve ccmii cikrvmet esva anda bikrvrnet bulunur Ve virrni adetmiikellef ve m iizevven sahane kahvehaneleri vardir Ciimle baeirgan-larm ara.mgahlan kahvehanelerdir Ve eemii esvaklari olkadar izdi-hamdtr kim adem dcryasmdan ornuz omuzu sokmez Zira akalimiseb'arun ademleri bu benderdedir Ciimle yedi iklim rnet alar-m gotiiriipgetiirrnededir Yrlda on bir pare gemi ve kayasa ve cerim ve firkanve ayka ve kalite geliib Rumdan ve Nille Foncistandan meta getirirlerCemii vilavetin benderidir Ve ciimle halkr tiiccardrr Ve gemi binaidici n eccar dtr Ve cemii glial ve mekulat ve mesr ubat ve ahsabar buBulakda mevcud olub ganimet benderdir Ve dahi iskele basrnda

Tershane(i) sultaniandadrr Canibi erbaasr kal'a divan gibi bedensiz bir divarlardtrDayiren madar iki bin adrmdrr i~i nice kerre viiz bin kereste Hemalam aldir Zira Yemen mrih irnrnatt icii n Rumdan gelmis malt padi-~ahidir Suvevs kaprrdaru hiikrniinde emini ve kirk nefer kethhiidalarrve nazrrr ve havaleler ve anbarcrsr ve didcbanlan ve bevvablarr vardrrTul arii vaki olrnus iistii meksuf bir birravr azimdir Derunu bihad vebikrvas gunagun alit rniihimmatt ibret niimun He memlUdur Vemahazinler var kim anda miinderic nice Misir hazinesi malt hazavindeger bakrr ve kursun ve kalay ve demir ve misrnar ve top ve giilfeve gayri a l a t l kestileranda miinderie nice Misir hazinesi malt hazayinHe lebberlebdir iki babi alileri var Biri eenuba meksuf kara canibin-dedir Bir iNil kenarrndadir Amma Kethiida ibrahim pasa Yemen


29/100

SEYAHATNAMESI 295gazasma memur oldukda bu miihimmat Ievaz rm at lar r ilmelyakin hasrletmegiy~iin her bar bu Ters haniye gel iip aranl etrn ek ciin bu Nilkapusi iisre bir aramgah bir kahl havernak vapdikim sehri Bulakdamisli meger kasrr Sebtiyye ola Ve gfmagu n miiteaddid h ocr eler vekilar matbahlar bina idiip padisahane zevk ve safa idiip miihimmattsefere mukayyed olurdu Sundan aagl Bulak sehr inin aagt tar aftsimalinde kasrr Sebtiyye nam bir ali kat enderkat kasri havernaklardtrVe havuz ve saz irvarrh kaalardtr Sahniin ve revzenleri Nile n aztr birteferr iicgah mesiregah kasirdir Cemii viizeralar haftada bir kerre bundageliib bah bah taravet kesb ider Zira bu Bulajirn ab. havasi gayetlatif oldugundan halk mm rengi ruvleri humret i.izredir Ve evladlarroikadar firavandrr kim biemri Huda cifte cifre tevelliid iderler Vehalkr daima pur zevk ehli evk ehli ask ve ehli tevhid ademlerdirVe cabeca Iatif bagceleri vardrr Kibarr evliva ve ziyaretlerile mah al-Hnde tahrir olunur

ElfasHis Sani ve ErbainEvaafr yayla~ ehri Kayrtbay Sultan

Bay sahibi tab bir padisa hi Cemcenab olmagile eniip bin iip savdiikare mavil olup bu ehrin havasm dan haz idiib imar etdi ZiraMistrda harnas in giinleri tabir iderler alti giindiir l:.~\c r~~1 Aaih sehr iMrsrr iere halka bir niihuset Vl kesafet ve ernrazr muhtelifeler arIZolup eUi giin MIslr halk r bitab ve bimecal sersem ve serseri gezerlerVe bu giinlerde taundan bezerler Hal ahvali pur m elalfeei per isanhal alup dord bes avhk masurnlarrn m beyinleri iistii catlavup mer-hum olur Ve miisin ademlerin disine basrna kasrna ve kusuna inhidarenrip kimi merhum kimi halas olur Hazred Musan m kavmi Firavnabeddua idiip elli giin bela nazil olan hamasin giirrler idir kim Mrsirhalkmrn ~ ...h- ...b. ';\:;...T deyu havf etdikleri giinlerde Mtsrr pasa-srrun viizii giiler Zira cok kovler mahlul olub nice bin akce dahimahlfilat gehip pasava avid olur Amma hikmet bu Misirda harnasi-nin bed giirrler i Rumun bahar mevsiminde letafeti gu nlcridir Acibhikmetdir Bu hamasin giinlerinin kesafetin def etmekciin Sultan Ka-vitbav bu mahalde alti ay sakin olurdu 01 eeilden bu vavlagt irna-ret idiip hala Kavrtbav Yavlasr derier bir havadar d ilkiisa ve ferah-feza ve ean safa yerdir ~~IJ~. [1] Mrsrr ile bu Kavrrbav Yavlasr ~eklimiisellesdir Mabeynehiimalarl birer saatlik yerdir Serapa bag ve bag-cei imaristandir MlSlrIn ark tarafm a Babr Nasirclan tasra Adiliyyeye

[1] YlldlZ niishasi (Bulak ile)


30/100

296 EALtYA CELEBtvarrnca islambol yolu ve hac yoludur Ve Kavitbav bu ahrah iizrevaki olup 01 tar ikr amIn yemin vesarrnda on bin mamur abadansaravr aliler etrn is A l i Osman kabzai tasarrufuoa M1SIr girelden beruAli Cerakesive in krraz geliip Kavrtb avda hanedanlan harab olup an-cak on bir sarav bin mikdarr hane (i) fukara ve vermis dekakin vebir harnm am ve vermis mihrab ve on yedi camii selatin kalrnrsdrrAmma herbiri biriavt azirn ve selatini kadim camiIeridir kim tahrirolunur Evvela

Camii Sultan KayrtbayCiimleden mamur iibadan ve miizevven camidir Ve sekiz avak tanerdiiban He crkrlrr fevkani bir camii ruhanidir Icinde asIa siitunlartyokdur Car taklar iizre mirnakkas ve zerkes tavanb ve camh nurumiibin camidir Canibi erbaasrrida deri divarlarr serapa ebri ves irnharkani ve mermer gfm agfm somakidir Bicilmls rniicelhi ve musav-kal taslar kaplrdir Ve bir minbere malikdir kim iitadr hurdekarboyle bir sadefkar zerk ar minber insa etrnernisdir Ve mihrabi Hindpususkar isi gibi hayalpesend bir rnihr abr nurdur Ve miizevven mah-fiIi dah ibir maksurei sihri icazdir Ve camiin feri kus gozii ahcaratile meratibi sihri icaz diisrniisdilr Ve gfmagun avizeler He zikrvrnermaslUbat kanadiller ile miizeyyendir Ve carnie ruuttastl eflake sercek-mi ciimle tasdan mebni bir kubbe icre Sultan Kavrtbav rrredfurrdurGun agun zikrvrn et halic;(e)ler ile mefrus bir kubbei miinevverdir

Menaklbl resmi payi kademiin NebiBu asitanede Hazreti Resaletpenahrn tasa tesir etdiigi payi erifIerialameti vardrr Hatta Ali Osman padisahlardan Sultan Ahmed HanYeni Camii [1) bina bir gammaz gamz idii p Padisahrm Misrrda Sul-tan Kavrtbav tiirbesinde kademi Resulullah vardrr Arap icinde kal-mrs 01padisahrmm camii serifirre laYlkdlr deyu tahrik iderler' FiIhalSu ltan Ahmed bir hattt erif ile Murad Reisi Misrr vezirine irsalider Anlar dahi kademi.in Ne bivi Kav itbavdan kal' iderken bir ra'dve berk ve riyhi sarsarlar esiib kademi serifi cikarrnadan feragat idupvukuu iizr e deri Devletc arz Idii p vine miistakillen bir h arn erifilebir serbevvabaru d erga h r Ali gelup Kavrtbav kubbesiride bir err'armser if tilfivct idiip ahir kademi ~erifi Iskender-ivvedcn kadrrga He Mu-rad Reis viiz bin rene ina ve ahlm sedavid ceker ek yedi avda SultanAhmede haberi varup 01 gece kademi serifi Sultan Ahmed Evvub

(J l Sultan Ahm ed Cam ii


31/100

SEYAHATl\A~lESt 297Sultana gondertib askeri A l i Osmana alavr arimo tenhih olunub is~lambolun pir civaru kebir sibvaru ve merd nisvaru alessa bah kaderniserif'in istikbaline i,;lkub rn un tazrr olurlar Sultan Abmed kanunu pa-disab i iizre alavr az iru ile Eba Evv ub u Ensarive varub pavi erifeviiz surup seri saadetleri iizre koyub gezdirirken bilbedahe nutku ~e~riflerinden bu cbvati diirerbar i cevahir nisar sadir olur [Krt'a )

Nola iactm gibi bostmda geiiirsem dayimKademi resmi diiriir liazret i Sahl ResilliinGuli gulzan niibiiooet 0 kadem sahibidirAhmeda durma yiiziin siir laulemine 0 giili1.n

devu bu ebvati terenniim idiib badehu bu ebvatr irnimusikide iis-tadirruz alan babavi alern sultani hanende Dervis bmeri Girlsen]pencgah makammda levl ei Ramazanda tilavet olunacak tesbih bagla.dr Amma musanna ey oldu Andan Sulta(n} Ahmed alavi deryamisal He Evvub Sultandan kademi resmi serifi bizzar rrk i tahirdenalan n akib'ii lesraf hazretlerinin deragusma ver up ala)' He islanlholicine girdiikde adem dervasmrn gulii yyi anlmdan Sefaat ya Resu lul-lah di viip feza' ceza' id iip n akibiilesrafa sarrl an adem dervasrrrdanbizar olup b ilahare solaklara ve asesbasr ve subasi va ferman idiib an-lar birahrn celf adlar halki ziyaretden men iderler Yine boyle ikenEvvubdan ahsamadek kademi erifi Yeni Carnie giicile vasr] iderler

Der bey anI valcrai Sultan Ahmed Hanberayi kademiin Nebi01 gece Sultan Ahmed vakrasm da goriir kim cerni iislam padisahlarralclurriurn bir divam alive cem olruus Hazreti Resulullah kadi olrnu sHemen Sultan Kavrtbav avaga kalkub Ya Resulullah Senin ~er'i rn ii-binin iizre A l i Osmaniyandan Ahmed kulunda davam vardrr Ser'Ierifine davet evle der Derhal Hazreti Resul Ahmed benimdir Banahidrnet etdi Ve bevti serife b idmet etdi Ben davet ide rim deyu YaAhmed taal dc vu ferman iderler Hemen Sultan Ahmed Lebhey(k)ya Resulullah deviib huzuru sevvidiil kevneyne varub .oJ.IIJJ-.l~ .ll,1c t~_llder Hazret ....l"" ~ t~ ~:1~! buyururlar Ya Ahrued ask mdan ve sendensakiler var Hasmm la m iirafaai ser' 01 deviib Sultan Ahmed SultanKavitbavm alt varun a durur Hazret Ya Ahmed Sen havatdasm D stcanibe dur der Sultan Ahmed rnafevkrrra durur Hemen Hazret Davaevle ya Kayttbay der Hemen Kavrtbav Ya Resulullah Dini m.i.ibininuguruna mucahidi fisebilullah idim Gaza m al ile sek iz viiz cam.i bina


32/100

298 EVLtYA CELEBtetdirn Malurnu saadetindir Bir cami dahi in sa idiip darr baki iciinkendime bir aiyan etdim Anda kademi serifinden bir resmi ser ifirrk i tahirinden Seyyid Alii Ebtahiden kirk bin altuna alub zer enderzer sandukla tiirbemde amade etrn isdirn Ani ziyaret sebebile benidahi zivaret id iip nice bin fatihai serife sevabm ticaret idiip garikgar ikr rahmet iderdim Simdi bu zalim benim efendimin pavi serifiresmin serika ideli rahmet viizii n gorrnez oldum Ferman ya Resulul-lah senindir deyu cevab idince Hazreti Resalet Ya Ahmed Sen nedersin Neam ya Resul ullah Hal3 vekili mutlakrm Hadimi.ilharemey~niierifeyn benim istima etdimki nam gam i~iin Kavrtbav kulunve karrridasrm bir kac cami bina etmejiile miiruru eyyam olub camiharabe ve musrife [1] olrnajiile efendimin payi scrifi resmin fellfib ininapak icinde pavirnali rimal oldujiuna vakifr hal olub tevlivvetimhasebile muhabbetimden Ruma getirdiip tazim tekrim ile camiimeHodum Emir sevvidtil kevneynindir deyu h am'us oldukda hemenKavrtbav Ya ciirrkim miitevellii bigaraz idin Nice hakkane benimevkafrmr teftis ve tefahhus iderek benim evkafrm tamir termim et-me yiip fayizin dahili hazine etdiin Yohsa benim evkafim ovle on ev-kaf imar eder didi Hemen ciimIe seljirini selef Ya Resulullah Misrrdevleti Ali Osman eline gireli evkaf larrmrz ciimle harab idiib malr-mrz mir ive muzaf etdilcr Bunlarm elinden Mrsir devletin alup gayridevlete ver deyu reea iderler Hemen Haaret ider Yok Biem-rillah onlar Mehdi zuhurunadek Ayetiilkiirside ..j!'1... ' dan,., ; ;WI [2] ye gelince nekadar huruf var ise olkadar miilllkAli Osmandan geliip Misira ve eemii kafiristana malik olub bu ruyiarzda kiiffar kalrmvub Yeni Diinya arzma gider ler Andan lrat saatolur Amma Ahmed bunda hikmet vardrr Benim bicare a~lklarlmvar idikim hakipayime viis siirmejie tesn e idiler Bu takrib ile resmipayime viiz surup murad maksadlarma nail oidular Sen dahi( - . .1 ; :1 . ,( '" ; o :: :L I J " JIJJI) iizre sevaba nail oldun Lakin Kavrtbavrmm gazamalile alman resmi payim tiz Mrsrrda tiirbe(si)ne gonder Yohsasen biIirsin deyu ferman idup halli meelis olur 01 saat Sultan Ahmedhabdan bidar olub ~eyhi.ilislam Zekcrivva Efendi ve n akibirlesrafKudsi Efendi Kara Siinbril Ali Efendi ve Evliva Efendi iistadirmzr veDskiidar!. Mahmud Efendi ve pederimiz Dervis Mehemmd Ztlliyi veDervis Omeri GiiI~eni(i) huzuruna davet idiib vaki olan vakrai birbir takrir idiip anlar dahi hemen vakful'lahr verine gonderin didik-lerinde hazineden bir kantar simi halis cikup hakirin pederi 01

[1] Y ild rz niishasi (harabe m iisrife)r2)" ("",11 .j11~1) dan ('_';~11)ye g-elince


33/100

SE'YAHATNAMESl 299asir df a) ser zergeraru D e r g a h r A l i idi KIrk g i i n k r r k geeedc bu kade-rrriin Ncb ive kalernkari altun kitabe ve m ural lab al ler id iip sibi veminalar tczyin idup bir dellab etmisrir kim hala Misrr icirrde ovlekan zergeri yokdur Hemen dolla(b) nice ternarn olub vine MuradReise kademi ~erifi teslim etdiikleri saar bir evvarru m u vafrk olurkim yedi avda viiz bin rene ina ile gelrni ven resm.i paki kademiinNebi yedi giiride iskenderiyyeye bir giinde Misrra dahil oldukdaciimle ayanl Misir ala vi azirn He Kavrtb ava gettrup yine kelevvelverine vaz iderler Ham di Huda bu zaif Evliva viiz siir iip zinde 01dum Ve pederimiz ameli hattrrn gordiik Hakka ki ibret rriirna rn u-sanna do llabdrr 01 dollabi simi miizehheb iizre tahrir olunan tarihihiisnii hatdir

"'..\~~\..Iil .IJjI J~\ \ \i-G,4 _ . .~~ i..l.'u - i . l Jl';:~~u. . J L 0)) ._.l;") IJ(j~ . ,r1..l1 ~t~1 lJi~. J ,~ ..;

~;.LJ J~ L,.~; 4.:.l~\~ jl_;';~ 4.A~I_;j

~ w

",.J.,; 1 ! . c " \A ..I.; ~I '-" ~)\..1 I i . . G J I~ l~ .::,,.? '

~~_.~)\!'1\j )I ..JI..: ) . ~ l.,j\


34/100

300 EVLtYA (:E{.EBtBu ebvarlar ciimle simi halis iizre pederimin kale mkar lrgt hattile

tahr ir olunmusdur Ve bu resmi payi Resuliin mukabelesinde vinebir levh dollab iere hazret kademi serifi vardrr 01 dahi iki kademdirDollabrrrm ic;i kafur m iisk amberi ham He mernludur Ve bu kub-bede divara ger ilrnis bir seccade vardir Ustadl kamil anda ebvates'ar lar dokurnuslar kim her. goren keramerdir derier i 0-4 f . 1 . ; . H. . . ~


35/100

SEYAHAT;\AMEst 301Ve bu carm m iki canibinde bir ibir ine miisabi h bir resimde ve birkrtada miinakkas tas He mebni kubbei aliter icirrde Sultan Barkukevlad iyalleri He anda medfundur Amma asitanede olan Ke larrukadim hiisniihatlart bir camide yokdur Hatta bir b iiviik Ke larn izzeteczalarr var KIZ Ke larnr Izzeri derler On iki vasmd a bir duhteripakize ahrer tastir etrnis Aruma sihri icaz mertebesinden bir h attrabl havatdir kim Averiin minavatu llahdrr Yine tahrir iden kerimeiselarine olm agile anda medfundur Elh asil bir cami emdah ve evsaf-dan ari bir pak camii rusen abaddlr Ve buna karib

Evsafr Camii Sultan EsrefBu dahi fevkanidir Ve serapa kargir bin adrr Asia ah~abatdan

bir ~ey yokdur Kapusi iizr e bir miif'id muhtasar minaresi var Bucamiin ciimle pencereleri tucdan in sa olurimus bir carrriirusendirSebili ve sakrveleri ve tekve si ve mektebi sibvaru ve vriz mikdarthaneleri vard ir Ve buna karib vol atrl

Evaafr Camiiilkebir [1]Bu dahi fevkani ve haremsiz ve bir minaresi u c tabakah carni dirBu cami hemen Sultan Kavrtbav resrn irrded ir ikisi bir iistad bina-sidir Bir kaprrsr iizr e tarihi

. . ){_," . . . .~_vidir Ve bu cami(e) rnuttasrl bir kubbei ali iciride Em iriikeb ir rued-fundur Aruma Huda alimdir tasdan bina olunrnus enderun birunuovle hurdegir miinakkas kubbedir kiln zirvei alasl sernava sercek-diiHnden maada divan Mrsrrd a biadil bir kubbei binazirdir Ve ca-miin dahi deri divan safi elvan zik rvrnet ahcarat k aplrdrr Ve cen-binde bir sebili ve fevkinde bir mektebi sibvam ve ruukabelesirrdevirrni diik karu var Yiiz mikdari hocr eli ham var Ciirnle halk i m ii-teehhillerdir Ve bu carnie ruuttasrl divar divara

Evaafi CarnU Sultan inalBu dahi fevkanima(n) car kemerhurde ruhamdir

ve harernsiz Dahili camide asIa siirun vokdur He-iizre zer enderzer miinakkas tavandtr Garaibi gavetVe minberi ahsabi musarmadir Ve fersi meratibi

[1 ] Y ild iz niishasi (Cam iiil Em irul Kebir)


36/100

302 EVLtYA CELEBtsihrasa ruharndir Revzenleri iisre safi bi llfir carndrr KulkethiidasrKundakci merhum tamir termim etdiikde gfiva kasrr huldii ber inolmusclur Endern birunu der idivan serapa m.iin akk asdrr Ve ka-PUSI iizrc bir nahif ve musanna minaresi var kim. guya servi girli s-taridrr Aruma savir camiler gibi biivuk dejiilclir Amma kati ibret-niirna camii mirzfevv lendir Ve tar iki a m uzre vaki olan sol kapuvanlarrnda bevaz mermer iizre kazrlrms. . . .Ayeti tahrir olunrnusdur Badch u~\.-'~.\ jr':1\ c~~lljlkJ_j\ L\r)" L - \ : _ . . o ~G~ ~ \~.:-U\ ,,~\a> A.::.j~~\)

( < \J L Q < I , _ , \ / : " 'T \ : _ " . . . I . e ) J", ' :1 \ ~ _ _ ;_ , .: ~ # .: L . . .~ ?J L : . I" - .. \ I_.rt. L -" "Merkumdur Ve bunun mukabelesinde vine sahr ah iizre CamiiSultan Gavri bir binayi azirn irrrisk irn feleki atlasda boyle bir kar

olmazdr Lakin Gavri Sel'im Han He cenk idiib Gavri cenkde nabudnabeydan [1] oldujiun dan bu cami naternam kalrnisdir Eger itrnarrum iivesser olsa memaliki isl arnda ovlc cennct asa bir carn ii litif 01.mazdr Andan

Evsafr Camii Sultan ~akmakBu dahi bir camii zibadrr Ve bilciimle kargir bi nadrr Bir miria-

resi var iki tabaka alc ak minaredir Arn ma bu cami dahi cem.aatdentarafa garibdir AndanEvaafr Camii Sultan Ferec

Tar iki am iizre fevkani bir camii sahanidir kim binasr manendik ivarriclir Oikadar biivuk degildir Amrn a kati irindil Guva bir kasrrir-ernzatti l irnadclrr Enderun birunu safi miirrakkasdrr Ve mihr ab min-beri dahi Fahri ovrnast gibi hurde ruharndir Minberi ahsabdir Ammao dahi sihri miibindir Ve ciirnle peneereleri tarikr ama n azrr tuekafes peneerelerdir Ve iki rakik ve musanna tninarei ibret n iirnasrvar kim bir birlerine rniisahih sihri icaz minar{e)lerdir Ve bir kapusivar Sarka nazrr gayet musanna kemerli ve zrhh kapudur Ve vanrndatab hanesi var Misirm bazr ayanl anda istirahat iderler Ve bu camiinmukabe1esinde vol asirr bir teferr iicgah kasn alileri ve miiteaddidk aalart var Haftada iki kerr e k ibarr Misrr geliip zevk safa idiip ok

[1] Ydd,z niishasi (napeyda)


37/100

SEYAHATNAMEst 303tiifenk atup cirid oynarLar Ve ir.~r~ir havzu azim(i) var Ve bumastabava muttasrl bir azim bahar vekalesi Maksud pasa asrrnd aHind ve Yemenden gelen bah arm giimr iijiiin bunda ahr lar irnis Am-rna makul iderlcrrnis Kat enderkat iki vi.iz hocr elibir veka led ir Me-safei baideden aru goren kal'a zan ider Andan

Evsafr Camii Sultan Tuman Bay. . . .yani AdiliyyeFevkani onar kademe nerdliban He crkrlir bir camidir Enderun

birununda amud yokdur Car kerner iizre rrriin akkas tavandir Ciimledivarlarr rengarenk hacerler kaplrdrr Ve m ihr abr r-uharndrr Ve min-bed miinakkas ahsab carndrr iki siitun iizre miiezzin maksuresi gayet~irkafltdIr [1] Ve fersi [2] Eski Misir 43 [3] tarihinde otuz aln hinmescid ve sekiz bin i~lek sokak ve bin vi.iz vetrnis hamarru hassi :hnve iki kerre viiz bin dekak ini esnafat var idi Badehu sene 428 deA l i Fatrmivvinclen Elrnustansrr Billah kul (I)arl Misir icinde cengiaz im idiib asla asked [4] kalrm yuh oL sene bir kaht gala ve birtaunu azim olub ciimle ha lkt Fustat rnezkfi r Elrrrusran srr Billah EbuTemim sa'd ibnuz Zahirtil Aizzad ibnullah Ebi Hasan Ali ki hulefayiFatrmivvin in giizidesi idi Fustat halkr Elrnustansrra gef iih ~ikayetetdiklerinde Elmustansir ehli Fustatdan on nefer adenl Kostantiniy-yeye [5] adem A l i Selcukivamn boy beyi olan Ertujirula ::ahire tale-bivciin Ayasuluk ~ehrine ademler gitmede Amma bed tarafda dera-kab Kostantiniyyeden Misrra gemilerle zahire gelirken biemri HudaMrsrrda Elrrrustarrsrr Bil'lah merhum olub zahire giru Ruma gid iipM1Slf dibelik kaht galadan harah ve yebab olub vine tS~ )}.J) [6]adernler gonderub 1)2*)1 [7] dahi Tekurdan Mrsir icii n zah ir e iste-(y)iib varan el'.;i Avasofva deyrinde cemaatle bir cuma n.ernazm krl-magI reca ider EI~i iiC;Yuz alemile bulusup recast m.akbule ge-;iibAvasofva kilisesinde bir Curna nemazr ktluh hutbei A l i (8) Emr il'ldhis(m)ine tilavet etdi Amma Misira zahire gelmezden mukaddem Ka-

[1] Y ild iz niishasi (~ irinkarhdn-)[2] Burndan 304 iincii sayfamu 31 inci satrnndakf (harm} ke lim e s in e kadar oIan krsirnYildrz niishasmda 43 iincii [asrla yazrlrmstrr .

[3] Y ild iz niishasi (435){4] ;t (taifesi )[ 5 1 ; t ;t (de bu OD Defer)[6];t (Ertugrula)P I ;t (Ertugrul)[8J;t :0 (Fatlmiyyundan Kaim bi)


38/100

svr.t YA CELEBtvim Bicrnril lah aclrkdan asakiri Mrsrr He Kudiisde ncsaranm Kama-mesin acup viiz MISIZ hazinesi rna h firavan aldrklarrn Kavasrra Krralisrima idub bin pare gemilc Silifkeden ta ~am Tirablus ve Birut veSayda ve Akke ve Remlede ol an islam k al'asma ciirnl e kefere istilflidiib Kudiis Kamamesinden alm an mallarm besi kadar hazinei f ira-van alub bu kadar [1] ~ehri 01 hadisede [2] kiiffar istilfl etmesin de-yu Nilden bir saat baid Cebeli Mukattam damenine sene 357 tar i-hinde Muizziddinullah veziri Cevher kayid Majiribden geliib ibtidaMisrrr Cedidi 01 bina erdi Cevher k avid Muizzin babasi kulu idi VeEbil Hasan deyu ana Iakab takrrustr Aslrrida Rum gularmdrr Sonratavasi Cenb er Kavidi , terbiver idiib tarihi Hicretd(en} sene 348 Mu-izz e Kavid (ve Iz ir olub Magr ibde Fas sehr in ve Telmesam vc Me-ra nkesi ve Tanca ve Sudam ve Asvan ve Habesi ve Yemende irakdave Fars ve Hind ve Cine var m ca v irrn i pad isab hk veri altr vrldafeth idiib yine Magr ihe gc1iib andan Misrr a sene 358 de MISln bin aetdi Amma Mrsrra Kahire didiklerinin bir kac rivayeti var Ammasahihi oldur kim kacan Cevher Kayid Mrsira temelin korken ciimlerniineccimlcr sa'd saat gozetrnek iciin bir ipe b ir can asub talii mev-mun gozedup ciirn le ammal benna ellerinde hacerleri temele btraga.Jar Aroma )~~ ...I _ , - ' . " "_ . l . ~ .l l Hikmeti Huda bir karga miineccimlerin ca-n rria dokunub can calrndrkda ciimle ammaller Misrr m temelin bir a-gmca miineccimler Bire rrislersiz Bire Kahire firkatidir yani istrlah im iirreccim irrde talii Kahire Merrih vrldrzma derler ki felek celladtdrrAnrnciin Misrr Iciride kan ve cenk cidal ve f itne ve fcsad eksik de-dejiilcllr imdi talii Kahire de temeli biragtldli:bnclan Mrsirr Kahire( i)Muizz ivve derler Elbud bin Kafat bin Misra bin Ham bin HazreriNuh Ned Sala'arndrr Ve bu Elbud sehri Fustati irnar idiib nehriNiH se h ir oniinden ibtida Ebulbud {)J~I)"} akrdub 01 asrrda NiHn adiBelun (.),ld idi Haffl vi'la veri Nube kavmi nehri Nile Cerbelu n (.).t4J~)derler harm guriagfin dur Ciimle pencereleri tuncdur iki muk ar-nez bablan var Biri mihrab divar mda biri giru krble kapusr Dairenmadar haremi yokdur Ve bir miirntaz bala ii~ tabaka minaresi var-drr Nazrrr bu camii tamir terrnirn idiib kasrr huldii ber in oldu Vebu camiin sag tarafmda ayyuka sercekmis bir kubbei seramed icin deSultan Tuman Bay bir mermer sanduka iciride medfundur Sandukaetr afrn d a Aveti..ilkiirsi tarih inden sonra tarih

( 4 . 1 _ L . . _ _ i") G\ . : _ _ , )(1 ] (Rlisvay o ldu ve 01 sear 459 tarihinde Misrra dahi Rum ve Freuk

malik oluh on sene kamil Ml!lIra taun isab et idiib Fustat )[2 ] Y IId l2 : niishast (H ad ieei ioriib bir dahi)


39/100

SEYAHATNA.MES I 303Tahrir olurrmusdur Selim Sah ile Gavriden sonra bu Tuman

Bay padisah olub dokuz ay cenk idiip Sel im Sah Tumarn ahir elegetiriib Babt Ziivevlede bu Tuman Bavi salb idiib cenazesi n ernaarnSelim Han krlub bu kubbede defn etdi Enderun birunu rrriiria kkngkubbei zer kesdfr Ve ciimle arsm tasmdandir Ustii kirec ve kursurnile puside degildir Ve bir havlisi var Canibi erbaasr m uhasara getiiriirkal'a divarrdir kinde yiizden miirecaviz miiteaddid hocreler ve kaave miisafirhaneler ve zaviyeler ve pasalara aramgah iciin kasrr alilerve miiteaddid kilar ve matbah ve kahvehane ve kasrr aliler ve saki-ye ve havuz ve ii~ verde sebil (l)er var Ve tasrasmdaki mevdaru m u-habhetde Adiliyye didikleri kasri ~ilide Tuman Bay haftada bir kerreMisirdan anda varup adalet etrne kcii n divan iderdi Boyle bir cayiadalet camii im aretdir Ve Kavitbav kurbincle

Evsafs Camii Sultan TavilTahtanidir Ve bir minaresi var Amma hakir icine giriip gormedim

Hamcli Huda clahil olup i~inde ibadet idiib ilmelvakin aynelyakinhasrl etdigirniz imaretleri tahrir etmegi iltizam etmisizdir Ve btlYavlagi Kavitbavda oIkadar harab ve yebab cevami ve min are mescidve medrese ve tekve ve han ve hamam sebil ve sakrve hayratlanvar kim zemam kadimde MISIra mu adil bir sehr! azim imis Huclairnar evlive Ve bu yaylaih Kavrtbav gerci virandir Amma havasi ga-yetiilgaye latifdir Ve hila er babr tabiat ola(n) kimesncler Mrsrr mmenhus hamasini giinlerinde iki ii~ ay ehil iyalile hunda sakin olubdol do dokerler Ve ban adem evlacllar m bunda sud anaya veriipkesbi havadan gozl erigazal gozlerine miijabih olur Amrna Misrr eh.rinde hasrl olan evladlarrn biemr illah gozlert kul oglu gozlerine d o -ner Misrrrn bu kelam darbr meselidir yani gozler-i cimroz olur Vehamasinde Misrrh cima idiib ehli hamile kalsa rahrni maderdenmiistak oldukda masumu biemr lllah bir emrazr rnuhtelife ile tevelliidider Ve bes altr ayhk masumun beynisi iistii deiliib tasra boza gibicrkub sirke gibi kokarak masum helak olur Amma bu Kavrtbavvalajimda perveris olan masumlar bu afatdan berilerdir Boyle birhavavi latif can safa vavladir Arunciin bazr ademler gocerler

Elfaliiis Salis ve ErbainEvsafr ehri FustatI kadim yani Ummii

Diinyayi azimEvsafi nice yiiz bin miicelled kitablarda ve nice bin ktitiibti mu-

Evliya


40/100

306 EVLty A CELEBtteberelerde ne gune mamur abadan idHi;i masturdur Lakin bu ha-kirin gordugu mahallerdeki mamur abadanhih beyan ider [1] Evvelababettufan ovle imar olrnus kim garbdan cerruba tuli ii~ menzildevarrhr bir ehri az irn irnis Buhtunnasir Baml ve Kudiisii ve arzr Ha-sanda Beldisi [2] ve bu Fustati Misn-i harab ider Andan vine mamuridiib Hazreti Resalet asrrn da Yunaniyandan Herk il nam Rum KayserKirah Ispanva Efrenci ile yekdiI yekcihet olub Nil tujivamridaDimvat ve Residdcn bin pare gemi ile Nilden Mrsira gelub kuvvetibazu ile Mrsrri Melik Mukavkis elinden Yurrarrivan alub islamboldaAvasofvava vakf eylediler Amma bu Eski Misirrn ibtida banisi Haz-reti Adem evladlarm dan Nakr avus Misramidi Andan Tufaru Nuhdansonr (a) Hazreti Nuh oglu Ham ve Ham ogiu Bayzar Kalimon kahi-nin kizrn alub Hazreti Nuhun iznile Aric geliib andan Beldise [3]Mrsrra gel iib roarour etdiikIeri ba.lada tahrir ol unruusdur Lakin elb a-Ietiihazihi asrrrmzda mamur oldugu iizre beyan olunur Mrsirdan birsa at canibi cenuba mc(yi)lli sah ili Nilde Gavri sakivesi dibinden tagiiroriige varrn ca cenubdan imale bin sekiz yiiz adun rulan! bit sehrikadimdir Ve sekizer kat ve beser kat sara vr alilerdir Ve bu ehrinarzr iic yiiz ve dord yiiz ve bes viiz ve bazr yerleri alti yiiz adrm ensizehirdir Marour ve miizeyyen verleri Nil k errar rrrda vaki olmusdurCiimle Misir ayanl Misrrm Nil kesimin sevir ternasa etmek iciinkat enderkat kaah ve ahniinli ve miireaddid odalr ve bag ve bag~e1ive frskivve ve havuzlu eremratiifirnad misilli rniirrakkas saravlar varkim diller ile tabir olunmaz Ciimle sagir ve kebir agnia ve fukarahaneleri dord bin alri viiz hanedir Lebi Nilde olrnagile bender iske-kcledir Ta Foncistan divarmdan ve Say vilavetiriden ve Nube vila-yetinden ve Elvahat ve Said vilaverinden vilda on bin pare sagir vekebir glIal geroisi geliib bu Eski Misrrda derkenar olub hakitnleretesliro olur

Der beyarn hikimanl MISlrl Atik[4] Eski Misrrda yedi hiroesnedir ibtida Misir beglerinden bir

giizide gerri.ifer ve darat sahibi bir beg ii~ viiz piirsilah ciindisilebeglere m esruta bir saravr ali vardrr Anda sakin olub hiikiim hiiku-mat idiib bir av kamil mehterhanesin calub sunman Muhammedisin

1 1 1 Buradan itibare n Yildrz niishast kan~JktJr.[2] Yildrz niiahasi (Belbill)[31 Yddlz niishasi (Belbise)l4 ] " (E vv elii b irin ci hakim )


41/100

SEYAHATNAMEsl 301bed idiib bevvabdan gayri muhafazaci beg gelir Kanun budur Karik ibeg mu hafazasi zernarn ncla ayende ve revendeden ve ehir iciridenbir ~ey nehb ve garet ve serika olunsa bege itzamdir Elbetre isbatolundukdan sonra bege hiikiim iderler ~~~".s~ beg hrrsrclarr ya bulurva garame veriip mal sahibin miiteselli ider ikinci hfikimi er'i mii-bin taraftndan viiz elli akce payesile Misir Mollasimn nayibi hak im-dir [1] Ve pasa tarafmdan bir miikellef kapucrbasi ytiz neferatilehakirndir kim Hazreti Yusufun anbarr iizre nazir aga deyu ciimlekiittab ve emin ve tarras ve sevval havf iderler Bir giizide agahkdlrAmma ilmi kitabetde ve istikametde bir adem yeridir Zerre kadarhrvaneti zahir olursa arzuhalle rnankrrrna don er Ve bir hfik im dahianbar cminidir Mrsir kullarrndan bir biiyiik agahkdlr Yiiz aded nefe-ratile bin aded anbar hucldam lar ma ve cemii kesribarilara hiikiimider Ve [2] hakim dahi Ye.niceri ocagrn dan bir corbaci krrk ellitevabiile hukiim ider Ve 6 hakim dahi giimruk emiriidir Gokd e ucanverde gezen dervada viizen esvavi mevcudatlardan giimriik ahr Ve 7hakim dahi Eski Misir subasrsrdrr Seb ruz altrms adet kavasile h ifzhiraset iizredir Ve 8 hakim dahi Yerricer-i ocagmdan bir corbaci ikiviia miisellah Yeniceri ile muhafaza iderler Amma lebi N ilde birasitanei ra'ria tekveleri var kim diller ile tabir olunmaz Asia giinestesir etrnez dirahti miintehalar savesinde gfiva cezire [3] tekvedirGiirnle sakalar eb ruz Nilden nisar idiib zemini serdab olur kimadem hayat bulur 9 hakim dahi Sultan Gavrinin saki vesi eminiYeniceri ocajnndan bir corbacidrr Yetmis seksen neferatile sakrvevehidmet idiib Misu-i teski ider

Evsafr Kal'ai Mlslrl Atik)Lu')IJ 0...J.1~ I . !J J ~ ~ ~ ~..b-l.-, .;l.i..C1\S..I i_1 : .., ;: _ ~ . 0 :-W1c: ~ ))Camii miiverrihinin Misrr deyu tahrir etdikleri bu sehir Eski

Misrrdir kim on sekiz kerre imar olmajiile on sekiz ismi vardrr [4]ismi Emsusdur 3 ismi Kasrus Sem (L~I_""";) dir Bir burcu alisindebir mutalsam ~lragan var idi Tufani Nuhdan ta Hazreti Musava ge-lince 01 emt vandigmdan Kasrr Sem' ehri derlerdi Hala 01 burcualinin esasr za.hirdir Badehu Fustat ehri haricinde bir ehri azirnbina oIunub [5] ismine Makarri Asker denildi kim sene 22 tarihinde

[1] ;> " (3)[2] ) }J (5)[3 ] Yildiz niishasi (koyah)[4 ] (2)[5] :. ~ (4)


42/100

;lOS EVLtYA CELEB!

ve mezldJr Mak ar rr Asker se hr in im ar eden Ebi Avn (':'"c oJ,l) sultan-d ir kim habasi AbdLilmelikdir Badehu scnede divarr irakdan Ahmedibni Tulun gelub dahi xivade MISlrI imar idiib ve Biil Avn binaetdHH saruvdu sak in olub Kutavi (~lb') nam bir sehr irruizcvven bin aet dik im kimil viiz bin h anci muazzamlar icli 01 asrt da bu schirAhmed Tulurrun ta htrgfihr idi Badchu Ahmed Tulun devleti temamolub Kutayi ~ehri de harab oldukda Majir ib zcminden Cevher Kavidasked bi h ad He Misrr a geliib Kahire schr in bina id ince Mejiar ibedenvc divar r Acerndcn Misrra on aln padisah hiikiim idiip bunlarmkimi Asker! Makar schr inde kimi Fustat sehr indc kimi Kuta' (t,lb')[ J] ~ehri harabcsinde sakirrlcr idi Bu halifelerin evvelkisi Mehemmedbin Sulev m an idikim Ahmed Tulunun hem kulu ve hem katibiidi kim lakabma KMibi Lord dimckle maruf idi Zira Lordad i [2] olrnajiile Katibi Lord dcrlerdi Halfl Mrsir icre carmi vardrrSene 292 de mezkur Mehcmmcd bin Stilevman vc burrlarrnihir kcsi Melik Ahmcdiil Ah sid idikim bunun clindcn devletiMagribden gclen rueek dr lar Cevher Kayid alub MuizziiddinMssrra padisah oldujiu mahallcrde Beni A bbasm devletlcri ibti-dasrridan temam ikiyiiz vir rni bes sene gecmisdi Bunlardan sonraotuz dort YI I ve on ay ve vir mi dor (d) gun geciib AhsidivvandanAhmed bin Ali b inserie 358 tarihindc idi Bazrlar kavlrnce bu ~chriFustat veriridc ibni A rslavu.5 .;,')....) 0',1 narn bir melik bir kasrr alibina ctmisdi kim her ay basmda giines bir buredan bir burea intikaletrne lii 015a 01 geec ol kasrm iizerinde ate vakar lardi Andan ~cmsiatc~tab bir burcdan bir burca intikal erdijiin bilirlerdi Anmciin buchrin[3 Ismi Arslavus Lisaru iberide Scms Evi demckdir Badehu buchri Firuzu Dalkidani (,jl..l.k.)\) jJJ!t) oglu Buhturmasrr harb idub kamilbes viiz vII bcrbad yard. Andan bir sehir dahi zamime olub 14]ismine ~ehri Yesk iKoda bazarr olan yerdir Ve buna karib bir ~ehriazirn dahi bina olunub sene 7 ismine Harnravi Kusva (IS_'-; ISIJz-) didilerBcdchu sene 258 Ma~rib Zemindcn A l i Fatrrn ivvun halifelerindenMuizziiddinin guI.'iml Cevhcr Kavid Mrsrra gehib hata Ycni MlSIrIbina idiib 8 ismine Kahirei Muizziyye didilcr Badchu 9 isrn i Kutavi(c:L1W) kurbinde ~chri rn iizevvcrt idi kim Ahmed Tulun bina etrnisdirBadchu Hum krr allurr Kababrta krr allurrna galib olub Mrsrra Ercatisbin Mlkratls (u-~IJ1.. . J : Lf"Jl.~....I) hakim olup Fustat verine bir chir vapub

[ 1 ] Yildrz niishasi (~I.k;)1 2 1 ,- " (adcmi)1 3 1 ( 5 )[ I I ] A (6)


43/100

SEY AHATNA.MESt 30910 ismi Fusta Ercalis C ..r!ll..)I ....._;) idi Bazr miiverrihler kavli iizre Bu h-turmasrrdan sonra MlSlrt Furs padisah [1] atcpcrestlcr idi IclcriudeHasru Kesra Cu(.;>~ .srf ~ ... nam bir p adisah Misir a bir schir zamimcbina idiib 11 ismine Kubb etiid Diih an 0I;...IlI\~;) dcdiler Zira bunda birazirn ategedc etrnisdi Hala Eski MISlr haricinde ategede kubbeleriaSarl zahirdir kim hala Eski Mrsir hak irni bu kubbe kurbindesakindir Amma Eski Misrr hakimi Cebcli Mukattarn damenindcEsmun bin Krbtirn (~~i .J . l_), ...!I) bir sehir bina idtib ismine Oti tisC.r~'. j>,I) didi Ve Cize tarafmda sehr iEtrib (.,..~jl) vine Etrib Mclik bina-srdrr Ve Mrsrr kurbinde Kandume sehrin Hirun vezir Haruba Melikiciin bin a etdi (A)mma bu hak imler in birisi Eski M rsir kal'asi icinehiik iim edemez Hazreti Omerden beru icinde olan Krbrilecin ahidria-me leri vardrr Bir ferd vaz'rved idiib duhul idemez Zira ciirn le Kaba ..brta ruhbanlara sakin olub devr ikadimleri var Meskcni atikarmzdirdeyu iciude bin mikdan Kibrilcr sakindirlcr Ve deyrleri icre melik-lerinden Krbrirn ve Fil batrr ve Mih avi] ve Mikfivi] ve Totis meliklcrvanr Ve kal'asi bir krihrre abad kal'ai bcraddrr Amma munsir hav-finden tamir ve tcrmitn idiib garba n azrr bir alcak kii ciik kapuetrnislerdir At girmez Am rna h irnar vc pivade adenl girer Bu kal'adayiren madar iki bin adrrndrr Bir sahan e kullei azim m isal bir deyrialileri vard ir Bu kal'arnn eanibi esbaasi amik hendeklerdir Ve hc.11aher sene tathir iderler Bevvablan kerrdii lerdendir Icin de asIa gavriadem yokdur Ve kornazlar da Ve bu kal'a zcmarn kadimde azirnkaI'a imi Hala deri divarlan ve bure barulart zc.1hir vc bc.1hirdirLakin bu Kibt iler in sakin oldujiu i


44/100

310 EVLtYA (:ELP:Btavakdrr Amma kible tarafi miinhedim olup amudu miinrehalarr verdeyatar Harernirriri canibi erbaasmda ciim.le altrms sekiz amudu guna-gun iizre koh ne tavandrr D~ kapusr ve iki minaresi var Kible kapu-smrn iki canibinde adem kaddi balada tahrir olunan tarih budur

Jl.i ..:illJI --'~\ ~JI !l)~1 Ll~\ I~ .,L:j~ 1/'1 r . . ; ; > - ,) 1 0r)1 "~Ir~ )(_;) ~I c~UI yl 0lk,UI w : . J : r ~..uIJ~-UIrtJ\ ClUI 0lkLJ\ ~)'y0..f~ J ~..b-I c_ j cU~JJ.}IJ;;. o.)l.ail .t il1?1 .jIJY\; ~ ~ .._U l ~

( < \ ! _ L - . . . . . . i - 'terkim olunrnusdur Ve gumriik kurbinde Ummiilklyas mukabelesinde

Evsafi Camii Emir AbidinNil kenarmda dord amudu latif iizr (e) sekiz kagir bina miidevver

kubbe li bir camii latifdir Ve ortasi acikdrr Kafes urmuslardir Ve camiiciride deri divan serapa ka~i.i Cin kaphdfrr ) Ve mihrabr kezalikm iinakkas cirridir Ve mihrabi miinakkas hasebdir Minber kapusriizre tarih

Sene 1070Ve Rum tarn bir tabaka minarei alisi var Ve tariki amma nazrr

demir pencereleri ciimle islambolean ge lmis Misrrda naziri yokpencerelerdir Ve carsu icinde minaresi egri

Evsafr Camii Mehemmed bin Hiiseyniil KiifiBir tarafi harab olmusdur (La) nazir muharref minarei alisi var

Allahii ~llem ovle bina olunmus bir acib ve garib minaredir AsIamiinhedim olmaz Sol kapusr bablarrnda (Ayet)(~If)\~t,_IJ wi _,wI i\,;IJ _,;..~IJ iJIJ . . : i l~ Gl ,: r .w\~L .. _ , . . . . A ~ l , ' I )Ayetinden sonra

( < t : . L . . ~ . . . ,J :.t:- ~ J}JI ~ ~.J$)terkim olunrnusdur Andan Uzun Carlu icinde

Evsafr Camii Sultan f;akmakCamii hasenat derlcr Otuz sekiz alcak siitunu gfmagun uzre


45/100


46/100

312 EVLtYA CELEBlAruma bu mahalde ifadesi elzem levazrmmdan olrnajiile ihtisar iizretahrir idelim 01 zemankim Misirda Melik Reyyan pad isah idi HazretiYusuf [u) esir deyu Misrrda satub M1S1r1 adz atdlkda Zulevhanrntaassuk u kesretinden Hazreti Yusufa iftira idiib sicne kodrlar Andanvine zindana iki yigit dahi kodilar (Ayet) JI ~J>.I JI! c)l~i .),:",-)1 ..~ . y - - ) J)(~,hl.;, .!.I.) 'I 4.-,6, l~:';...:,.~bHjd)' I~ \_S"-'.1 J}J~l ';1)' JI )-'.11JI!_, ij- ~\ J\JI Tefsirioldur kiln Hazreti Yusuf ile zindanda iki yigit dahi komuslardr Bunlarbirer vakra gor iip Hazreti Yusufa didiler Biri itdi Basrmdan ekrnejiikuslar yedi didikde hemen Hazreti Yusuf tabir idiib Seni salb iderlerdidi Hikmeti Huda 01 saat 01 fetavi hacibler zinC'andan crkarub salberdiler Nericeikelam Hazreti Yusuf zindan icre mahbu5 dururkenmu abbirlik He istihar buldu Andan Melik Reyyan dahi bir vakra~ordii (Ayet) (ul~ ~ a}-I_' . r : . . . . . . : . ~ ~ , Jl~ rr . ,: "t "\ ~ .) \-'" ":'Ii: tr IS"I J\ .!\Ill J\jJ)Aveti Melik vakra gordiigii krssasrdir Hazreti Yusufu zindandan cika-rub Melik Revvanm diiunu tabir idiib ider Ya Melik Milkinde yedisene kahtr azirn olur deyu tabir idiib Melik Hazreti Yusufu sicindenhalas idup Hazreti Yusufun re'yi tedbirile Melik anbarlar bina etmegemubaseret etdi Amma ecel Melik miisemrnasr [1] temam olup miirurueyyam iIe biemri Huda hilafet Hazreti Yusufa intikal idiib bu anbar-Ian Insa etdi Hakikat yedi yd kaht gala olup Mrsirrn Yusuf Klthglmesh urdur i~te Anbarr Yusuflann ash boyle bina olunmusdfur]Amma rrice bin miiluk elinden gir'iip ~lkup gunagun tarza girmisdirAmma esas binasr evvelki zemindir Hala ekali binasl lekH murabbabirbirine mukabil iki kal'adir Ve acib ibret rriima vacibiissevir biryirdir kim dillerde dasitandrr Divarlarmm kaddi krrkar zira alidir VeSeddi iskender misal krrrnrzt tuiUa brnalardrr Dahi fevkrnda kamrsdankafes orrii lrniisdiir j~ine adem gir~e valih hayran olur Amma iiatiiacrk olundugundan bilah ad vela ad remma remma kumru ve kebuterlerkara butut gibi konub icinde alan hububatdan tenaviil idiip vinegiiruh giiruh tayeran etmededirler Hikmet ruzu eb nice kerre viizbir hus tuyur bukadar hububat tenaviil iderler Hamdi Huda bir hahbeeksilmez Acib ihsam Hudadir Hattd bir kerre bu kadar murgan gllaliyediklerinden eksilir deyu ~umnelerin iistiine sutuhlar vapub setriderler 01 sene Misira bir kahu azim miistevli olur kim Kahti Yusufarun vanrnda ganimeti suru hiimavun idi Badehu anbanlarr acup hrfzetdikleri grlalden bir habbe kalrruvub ciimle kap kara kill olmuj vedamlar iizre n ice kerre viiz bin tuyur miird olmus . o J l \. .: . . .. ~ Ehli Misirbirbirlerini cudan tenaviil etmek mertebesine vaerrlar Ciirnle ulemavi

[1] Yrldiz niishasi (Melikin eceli miisernmasr]


47/100

,SEYAHATNAMEst 313

arifi bilbib lar bir vir e geliib mesverer He Anbarr Yusuf iizre bina et ..dikled dam bamlarr miinhedim. iderler Rata 01 asrrdan beru meksufdurAmma sene basrrrda Mrsrr vcziri ccmii iimenalar ve yedi boliik agalanve defterdar ile Anbart Yusufa geliib anbar ernininin ve riazrrrn rn u-hasebesin gordii klerfnde on iki bin erdcb garkr ab vc zaviat ve tena-viilii husu tuvur iciin rnuhasebeleri nakrs goriliib rnali padisah ivemahsub olur Ve bu anbar iere ciirnle kerre vii z bin erdeb bugdavdirVe kerre yiiI bin erdep bakladir Ve kerre viiz bin erdeb sair Buci.imle hububat Saidi Aliden vani Ciree semrinden gel ir Mrsirdanaath Resid Dim vat semtinden MIsra asIa bir habbe gelmez Ve mah ..sulleri anlara dahi vermez Zira anlann mahsulatlarr seker ve kina vepenbe ve keten ve pir incdir GllaJ az olur Hasrh kelfim Ummii DiirivaMtsrr Saidi Ali vilaverid ir kim Mrsirm anasidrr Mistrr 0besler Ve bumezkfrr gdali padisah iizerine iki MISlr hazinesine rnahsub olub Mtsirhazinesinin bid dahi bu Anbatl Yusufdur Mekke ve Medine ve Desiseve Mehemrnedivve ve Muradiyye anbarlan ciimle Bulak sehr indedirAmn katibi ve nazrrlar i ve eminleri ve keyalleri baskadrr Ve gayriaklfimdir Mukaddema 01 Desije aklamlarr kara agalar destinde olubnazrr larr evkaflarr harab olmagrn Kethiida ibrahim pasa saadetlfrpadijaha arz idiip hala Hatn Serif ile verriceri ocajima mesruta olupverriceri agasl n azrr oldu Ve ciimle Harerueyn gtlali kirk iki binerdebdir Saidi Alide Mekke ve Medine kuralan vardrr Evkaf nazrrIarrkuralardan tahsil idiib Bulakda sumrieler ine korlar Andan DesiseUrbanI an on bin deve He benderi Siivevse gotiirtib anda Meh emrn e-divve ve Muradiyye ve Hasekiyye gemileri vardrr Defter ile ciimleglIali reislere teslim idiip anlar Ciddiye ve Yenboa gotiitiip Mekkeve Medinive teslim iderler Bu Mekke ve Medine gIla linden asIaAnbari Yusufa dahil olmaz Mukaddema Cerakese asrrnda Mekke veMedine gllali Anbarr Yusufa dahil olurrnus Sultan Selim Misrr i fethetdiikde ciimle Misir kulu Padisahrm Bizim ciraye ve al ikrrmz iereMekke Medine grlali karrsdi Vakfullahdan ver olduk Malrmrzm rrz-krrrnzm ve nfrnetirniain bedi berekatr gitdi Padisahrm ref evle deyureca etdiler Selim Ham Evvel ref idiip Bulakda mezku r anbarlanihdas evlcdi Amma azim h avrat evledi Anlann dahi iistleri acrk drrAmma bu Eski Misrrda n ice viiz anbarlar vardir Mrsrrm ayan esr af-larrnrn usmneleridir Ciimlesinin iistleri mesturdur Aroma vine bere-katlan yokdur Mrsrrda nice gtlali kaht oisun deyu derambar idenelbette bir zarar idiib malrna ve can Ina ve evlad iyaline elbette bitzarar isabet ider Aruma Cenabi Bari bu A

Documents

Seyahatname 4