Seyahatname 5

8/4/2019 Seyahatname 5

1/100

SEYABA TNAMESt 367

FaSll eanafr dokuznncu [1] ascryanDiikkan aln viiz' neferat bin viiz PirIed Hazreti ibrahimdir Bunlar

pasa asci basrsi himayesindedir Hakiruler-i oldur Dager seger eldiiriirkovar Ciimlesinin zabt ve rabti elindedir Muhtesib aga vazr yed ide-mez Amma bu alaya asci basuun bas halifesi ve ehir asci basisiala (y) da atbasi beraber olurlar Andan Esnai: kebabclyan Diikkanviiz nefer iki v iiz altr Esnai: )'ahnici Diikkan viiz neferat ii.:; viizEsnaft siidW. acI ve paludeciyan Dukka (n) krrk nefer vermis Esnafrsebzevatclyan Bunlar salata ve ispan ak ve miilub ive ve barnva vebadyan ve kurkas ve karnabit ve zater ve turb ve tere ve acur vekissa ve hivar satarlar Dukkan iki viiz nefer iki viiz ellidir Esnaflhelvaclyan Diikkan seksen nefer iki viiz Misrrda siiriilen halviyyatve ziilbiyat bir diyarda tenaviil olmaz Pirleri Hazreti Omeri Halvavi-dir Esnafl sekerciyan Diikkfin viiz eHi neferat iki viiz Ve karhane (i)sekerhane krrk neferat ii.:; yiiz mid miad ekerleri ileniib padisahvek ilharcr Asitaniye gonderir Esnaj: a~clyanl bahk Diikkfin seksenneferat viiz Esnafl bahk sa)I)'adl Nefer alti viiz Ciirnle m ir idir Buciimle esnaf matalarr ve karlarrn art idiib ciragan ve gunagun aka-lar iderek ehir aCI balsl ile pasa a':;l halifesi atbasr beraber meh ..terhanelerin calarak ubur ederler

Onuncu fasIl Bakkalan ve hirefi bazarciyan vehirefi sabunciyan ve hirefi leblebiciyan

Bunlarm ci.imlesinin piriUza bin Nebbasdrr Selrnam pak belinbagladi Yiiz yirmi vasmda merhum olub kabei Kud iisii erifde AvniSe1van kurbinde medfundur Bu taifenin ciimlesi birlikde olmak ileciimle bin altrms diikkandrr ve iki bin ademdir Pak miikellef vemiikemmel esbablar giviib gunagun sakalar idiib bakkal atbasr bera-her mehterhanelerin calarak ubur iderler

On birinci fasd CerrahanDiikkan virrni nefer altmrs Pirleri Ebu Ubevd kassabdir Selrnaru

Pak belin bagladl Kabri Lehsadadrr Esnaft hukema Diikkan on dokuzneferat krrk Pirleri hazreti Lokmandir Ve Hazreti Resalet asrrndaZiinnunu Mlsridir Hazreti Ali belin bagladl Andan Esaai: maacmci)lan

[1] (Dcknzuneu fasll Elnaf!) elaeak.


2/100

363Diikk iin iki viiz neferat iki v iiz yirmi Hagirni ve esrar macunu gayetziyade istirnal olunur Esn aji miii devakiir Bunlar zater ve na'na veIisarn sevr ve hidiba misilli kiyahatdan su cikarrrlar Bu ehli hirefincemlesinin diikkarrlari vokdur Amma hanelerinde islerler Yetrnisnefer kimselerdir Ve bu baladaki esnaflar ciim le ii~yiiz altrms askerolup piirsilah rniieddebane hekim basi ve cerrah basr atbasr berabermehterhane He ubur iderler

On ikinci fasrl Esnafr IcrlcrysmDukkan viiz on nefer ii~ viiz Esnafl mlzrak demrencisi Diikkan

otuz nefer altrrus be~ Esnaft mlzrakzencisi Sultan Hasan Camii di-binde on diikkandtr Yirmi n eferdir Amma ciirrrle Urban bunlararrruhtacdir Esnafz hll;;akclyan Diikkan ik i viiz' neferat iki viizaltrms Ve Esnafl kmaClyan Dtikkan yirmi nefer otuz Sagdlcl yokdurEsnai: tiifenkciyan Diik kan otuz nefer vetm is bes Esnai 'vezneciyan Diikkan virrni nefer eUi bes Esnafl tujenk fi~ekcisi Diik-kfin on nefer on sekiz kam il Ve esnaii haruto Demir Kapu dibindeDii kkfiri on nefer on sekiz Pl:rleri Cerns icledir Ve bunlar cebecibast-ya tabidir Esnaft tiifenk i itilciyan. DlikkSn altr nefer on bie Ammaiki bin dahi Berber] kavrni keten cop iinde n ve yedek fitil biikerlerBunlar dahi ellerinde birer Ikiser kandiUer ile ve omuzlarxnda uclarrvanrnis fitiller He Iisan larrnca sakalar iderek bu balada zikrolunanciirnl e iki bin sekiz viiz elli iki adem tiifenklerin atub arzr kala ide-rek krlrccr basi ve tiifenkci bast beraber mehterhanelerin calarakubur iderler

On ii~iincii fasd Esnafr haddadanDiikkan iki viiz neferat sekiz viizdiir kamil Bunlarm p iri Hazreti

Davuddur Amma Resaletpenah asrrnda Ebu Zeydi Mlislimdir Selma-ru Pak belin bag-Iadt Kabri San'andadir Esnaii nalkesen Diikkfin kirknefer viiz eUi Esnat 1 mismaran yani enserci Diikkan yirmi nefer yiizvirrnidir karnil Esuujr egeci Gulserri tekvesi altm da Diik kan altr ne-fer oridur Ve esna'[: keserci Diikkan altr ve nefer virrni Esnafl min.sarciyan. yani destereciler Bunlarrn testereleri gayri gunedir Diikkanaltr nefer yirmi Esnai komiirciyan Bundukani kurbinde ve Nizamiv-ye cenbinde ve gayride Diik kan elli ve neferat altmis Esnafl kilidci-yan Diikkan on nefer on bes Esnai: ~ilingiran Diikkan elli neferatyiiz doksan Esnaj iizengiciyan Diikkan krrk nefer yii: elli Esnaft


3/100

SEYAH'-\T~Al\fEst 369makasci)'an Diikkan yirmi nefer altmis Esnafl nar~aciyan Diikkanon bes ve nefer on bes Esnai iihenfiirttht Mahzen on bes nefer vir-mi Esnafl hurdeciyan Seyhniyye dibinde ve Rumeli Mevdamrida vegavride diikkan altrms ve neferat seksen Esna{l nalbendi hassan yaniat nalbandi Diikkan seksen neferat iki viizdur kam il Esnafl nalbendihimar Diikkan iki viiz neferat ii~ yiiz Mrsirrn himarr cok olrnaglaesek nalbandi ~okdur Bu on bes esnaf ciimle 200 3 piir silah askerolub herkes besatlarile k~Hayi metam art idiib adrnaniler ile crraganiderek dernircibasi ve nalbend basr rikab rikaba olub ciimle dilberanlarrpiir silfih ve miizevven mehterhaneleri ile ubur iderler Andan

On dordiincii Fasd Esnafr Kazancr basrPirleri Ebu Habit Muhviddirii Buharidir Diikkan ciimle altrm s

bes neferat altr viizdfir kamil Am ma Rum iisradlarr g ibi iista di kimil degillerdir Esnafr srzrr rciyrzn Kat-harte ii~ nefer kirk Bunlar eskibakir srzrrur Esnai: taciran Ham Halilde ve Salihiyye ve Kilavankurbinde ciimle viiz on bes d iikkfiridrr Nefer iki yiiz onbesdir Ankabazirgarrlardrr Herbirinin diikkanlarmda ve mahzenlerinde beser onarbin gurusluk baku avadaru [1] esvalari vardrr imaret kazanlarr vekaif tancereleri bunlarda bulunur Mrsirda yaparnazlar Cumle Rum-dan gemilerle gelrir Esnafl kaZa)'C lyan Diikkan yiiz elli nefer ii~ viizEsnafl dokmeciyan Hakim ki bunlar aca yibi r uz igar ve tisekar iistadikamiflerdir Ciimle cami ve imaretler kafeslerin pencerelerin ve guria-gun rriusarm a sebil pen cere ve kapulann bunlar ider Amma hakkaki bir diyara mahsus degi ldir Diikkan vermis neferat bes viiz Bu besesnaf ciimle 1065 nefer olub piirailah olub herbirinin ellerinde ~ern'ikafuri ve mes'alter ile ~lragan iderek kazanci bast ve dokmeci bastyanyana olub mehterhaneleri He ubur iderler AndanOn beinci fasrl Esnafr zergeran yani Icuyumcry an

Pirleri Nasr ibni Abdullahr zergeridir Selman Pak belin bagladiDiikkan bes viiz neferat iki bin Ekseri kibti taifesidir Acayib iitad-Ian vardir Esnai: cevherfiinq Diikkan on nefer virrni Esnafl saatciyanPirled Hazreti Yusufdur Diikkan bes nefer on iki Esnafl sikkeciyan~bat Darbhanede olur Bir ademe mahsusdur Gayri olrnak ihtimaliyokdur Ve kirnse ile ihtilat etmez Ve varuna adem dahi komazlarVe tamgacl bal Bu dahi bir ademe rnun hasrrdrr Esnaji domatctlar

[1] Y Jldiz niishasi (avani)Evliya C;e1ebi 10 - 24


4/100

370 VLlvA CELEBtOn diikkfin virrni ademdir Kuvumcilar ve sarraflar ve gayri yerierdesiipiiriindilerden giimiis hurdeler cikarrrlar Esnaff. darbhaneciyan Ciirn-Ie ii~ yiiz neferdir Emin aga birdir Nazrr aga birdir Sahibi ayar bir-dir Veznedar aga birdir Sarraf basi birdir Amma Esnaji sarrafamesvak Diik kan iki viiz' nefer ii9 yiiz elli Bunlarrn msfi divam Misrramemurdur Her divanda mtiltezirrrinden gelen mallari sayarlar Esnafzkalciyan Diikkan iic nefer virrni Esnaj: kalemkaran Diikkan virminefer otuz Esnafl hakkak Diikkan kirk nefer altmrs Esnaf~ mi.i.hurkenDiikkan ii~ nefer ii~ Esnaj: slrmake~an Diikkan altr nefer on ikiBunlar daima kisvei sirma ilerler Esnaj: davatel piriiu; [1] Dlikkfin-ve nefer bir Emir Celebive mahsusdur Misli yokdur Gayet Iistadrkamildir Kabel sertfden birkac ~ift koyun getiriib biernrfllah ikiserik iser kuzuhvub hiHi Mrsrrda Mckke kovunu andan miintesir oiduEsnafJ tenekeciler Diikkan sekiz nefer on sekiz Ciimle vehudilerdirFarun iciin ve bazr esvalar iciin kalayh tenekeden kutular yaparlarBu balada tahrir olunan on dokuz kuvumcu esnaf larr ciimle 2931nefer olub her bid marifetin izhar Idiib piirsilah akalar iderek pa-anln ku vurncu basts) ve darbhane emini ve nann ve tamgaci basibunlar ciimle cevahire gark olub arbasi beraber mehterhaneleri Heubur iderler Andan

Esnafr on nlfrncr fasd [2] hayyatan yani terziyanPirled Hazreti idrisdir Amma Resulii Ekrem asrmda pirleri Da-

vudu zahir iolub Selman belin baglrvub pir perver oldu Diikkanlarryedi yiizdiir Neferatlarr ii~ bindir Ekser Rum Krhtidir Miislimleri az..dir Ve Esnaff. sipah bazan Sultan Hasan dibinde kirk diikkandrrAmma bir vasi tarikr am olmajiile bes bin adem cern olub bazar er ..tesi ve pencsenbe gun Haru Halile gider Esnaji hallacyan PirleriMansur (16 J!,. },J>I; )~ ...~~ ) drr Selman belin bagladi Rey divarmda yatarBagdaddaki Mansur hallac degildir Beli Sevh Mansurdur kim berdarolub berhurdar olmusdur Andan diikkaru hallacan viiz; elli neferiki viiz Esnalt kdlepu~ci)'an Dtikkfin kirk nefer altrms Esnaj: takyeci~yam nisvan Diikkan alrmrs nefer yii:: Esnaft kavukci)an Diikkanviiz nefer iicviiz Esnaj: yorganciyan Diikkan eHi nefer yiiz altrms Esna ..it gomlekciyan Yiiz elli nefer iki viiz altmrs Esnafl oriiciyan ziklymet ey..led giive yese va bir hata He hark olsa bu or iioiil er orerler kim kclevvel ..dir Diikkan on iki nefer otuz Esnab penbe duz Pirleri Ammar bini

[l] Y rldrz niishasi (pirlDct devatci][2] (On a l t lDc l fasil ESDafJ) olacak.


5/100

SEYAUA' INAMEs t 371Yaeiisdiir Selman belin bagiadl Dtikkan kirk nefer ii~yii: Esnaft iplik-ciyan Diikkan elli nefer vii: eUi Esnaft gan:az Picler iAbdullah binCaferi Tayyad:dir Diikkan ii~yiiz nefer bin alti vii: Esnaf t di{gmeciyanDiikkan kirk nefer viiz elli Ekser iva yehudilerdir Esnaf l ipekciyanGavri carsusmda Diikkan viiz' neferat yiiz eUi Bu on dart esnafmcfimlesi 6046 aded piirsilfi ve miizeyyen diberanlarl He arzi cemalederek pasa terz ibasisr ve se hir terzi basisr atlar ile basabas bes katmehterhanelerin calarak giizer iderler Andan

On yedinci fasrl Evsafr esnafi ~adlrclyanPirleri Nasir bin AbdulIahiiI Mekkivviil Havvandir Selman belin

bagladl Kabri Bajidadda imam Hiisevn vanmdadir Diikkan viiz neferalnviiz Gayet iistadr kamil lerdir Gerci Haleb ve Islarnbol hayyamlankadar degillerdir Aroma hub ve mergub kit'a orag ve cerge ve cadirvaparlar EsnaJ r. kolanClyan Diikkan eIlin efer viiz ell iEsnafl tmabCl~yan Diikkan degildir Hali yerlerde iIerier Neferat iicviiz ademdirEswai: habbal vani ipciler ve firengi sicimciler Bunlar dahi muattalverde ilerler Nefer bin bes yuz fu kar-al ardrr Esnafr. zince] u~iicl siiDiikkan ii~ nefer alti Bunlar cadircrlarm karlarm dahi iitiilerlerEsnai: muttafan Kolancilar gibi mutafIar bir marifetde olrnagile ca-drrcrlara mutaf ~ilte ve ~ilye maznac [1] olrnagile mutaflar cadrrcrlaravamakdir Diikkan iki yoz nefer alti viiz Esnaf l camqu)'an diikkanseksen nefer iki viiz camasrrlar ve bez crrpicrlar cadir bezlerin gasHetdiklerivciin cadircrlar He alayda bile olurlar Bu alti esnaf ciim.lemiizeyyen ve piir silfih kamil ve miikemmel 3256 aded pak askerolub gfmagun sakalar iderek cadircrbasi mehterhanesile ubur iderOn sekizinci Fasrl Evsafr esnaf. okcubasr yaycrbasi

Bunlarm piri Ebu Muhammed bin Umraniil Kavvasdrr Hazrerinokun ve vavrn ta~ldlgly~iin kavvas dirler Ok yay vapardr Aroma Sa'debi Vakkas atardr Kernankesler in pirioldur Sonra vavcrlara HazreriEbubekir oglu Mehemmedi Ekber p'ir oidu Misirda Zeynelabidinkurbinde bir gorn istau icinde medfundur Yavcrlar ve okcular elb ettebir diikk , nda olurlar Ciimle diikkan kirk sekiz neferat yiiz altmisEsnaji kt'manduran Diikkfirrlarr olrnaz Ancak pe hlivanlardrr Aletlerisiinneti Resuluf lahdrr kim (Ayeti serif] JJ .:ill.,)CJ, .:..:.)J .;... )~, nazi! 0 1 -musdur Bu pehIivanlar ciimle sekiz viizdiir Kirni piyade kemanlan

l l J Ylldl~ OUSI,asl (matbah)


6/100

372 EVLtYA CELEBt~ekerek kimi esbsiivar kepazelerin kesan her kesan iderek uburiderler Esnafl sayyadz tuyur Bunlar okcilara vamakdrr Ctirnle neferataln viiz Ciimle rnurgam savd idiib okculara cenah ve perlerin geticir-ler Velhastl Misrrda hemen gocgirn kusurrdan cok vokdur Esnai :mervahanyan yani velpazeciler Dukk an on iki oefer yirmi alti Esnaiku~baz Diikkan virrni neferat otuz Esnaji zekirci Hiiseqin. aga Birkimesnedir Gavri yokdur Bu yedi esnaf ciimle 1629 aded ademolub piirsilah C;lraganlar ile viiz giirzbaz ve yiiz matrakbaz: karsazlrkiderek okcubasi ve vavcibasr atbasi beraber mehterhanelerin dogerekubur iderler

On dokuzuncu fasil Evsafi eanafr kiirkciyanBunlar pasan m kiirkcibasrsr kuvveti He ve anka olduklarr ecilden

var kuvveti bazuva getiriib kimesneye tabi olrnrvub alay etdiler Pir-led 'Huserrk Sahdir ibtida kiirkii ters giymek anlardan kaldi Badehuhalk zarif olub tiigiin iceri gizlernejie basl adrlar Amma Hala Dagistanve Kazan ve Tararistanda ciimle tugiin tasra giyerler Diikkam k iirk-civam Mrsir iki viiz nefer sekiz yiiz Zira kurd [1] kiirkii Fellahincok giverler Esnafl. kalpakClyan Diikkan altr nefer on alu Esnai: av-cryun Ciirnle alti viiz aderndir Bu ciimle iic; esnaf bin miisellah nefe-ratlar olub arslan olub arslan ve kaplan ve bebir ve kurd ve vasakderilerine ademler giriib ikiser iic;er zincirler ile cek erek giderken sev-rancrlarrn iistlerine pertab idiib halkr perisan iderler Pasanin ve ehrinkiirkci basrsi baska mehrerh anesiu calarak ubur iderler

Yirminci fasrl Esnafr kisvebafan' "Yani Kibei erifin sivah orttiaiin dokuvanlardir Bunlar Yusuf

kokiinde islerler Neferat iicviiz kimesnedir Gerci gozleri cimrozdurAmma karlarl karl insan de~!i1dir Sihri icazdrr kim makduru beserdegildir Ve burilarrn harirlerin boyayan Ehli hirefi boyaczyan Ciimleon yedi Karbanelerr miridir N eferat ii~ viiz ademdir Esnafz ~it basmacrynn Diikkan krrk neferat viiz seksen Esnajt bezzaz Diikkan iki viizneferat iiC;Yi.izyirmi Gomlekciler balade tahrir olundu Esnafz cullabPir1eri Hazreti Sitdir Diikkarrlari bin sekiz viisdiir kamil Neferatlariiic bin ademdir Bu chli sanayiin kesreti Misrra mahsusdur Harreler-dekilerin hisabrn Huda bilii [r] E snai J


7/100

SEYAHATNAMEst 37";hane virrni neferat iiSyiiz Bu dahi Misira [1] gayri bir diyara mahsusdegildir Meger isfahan ve nrsfi cihande ola iki bin ii~ bin gurusaibrtsim kaliceler dokur1ar kim cesmi insan hayrelenir Esnail atlas vekatif~' baf Karhane yiiz iistadan altr viiz Bu on esnaf ciim le bin neferadem olub arzr kalay iderek kisve nann He harir emini atbasi be-raber enselerinde rniizevveri ve mahbub kocekleri He m.ehterhanelerincalarak ubur iderler

Yirmi birinci Fasrl Esriafr tabbaganAhi Oran ocajiidir Arnrna pirl eriZeydi Hindidir Ve ravii hadis-

dir Hazreti Ali huzurunda Selrnaru belin bajiladr Kabri Mekkede dirDiikkan iki yiiz ve mualliman iki bin Esnai: lcececiyar: Dii kkdri ellinefer viiz eHi Esnai: taciran yani sahrivan ve mes in satrci Diikkanalrr nefer dokuz Bu tabbajian ciirnle aderndir j'y{qinden ve sah tiva n-dan dolma ve kii'lahlar giviib sercesrne Ahi Baba at iizre mu htese-mane ensesinde kocekler iile tabl kudiimun dogerek ubur ider

Yirmi ikinci fasd Esrrafr dogiciyanBunlar pabuc dogerler Diikkdn lari aadrr Amma vekalelerde

hihisabdrr Diikkan iki yuz Cii mle neferat bes bin bes yiizEsnafl zarbuncrycn Beyaz mesinden fellah sarbanu dikerler Bunlargayri esnafdir Diikkan iki viiz neferat alti viiz Esnafl pabucll ~erkezidikici Diikkdri vermis nefer iki viiz Esn ai: mestciyan Dtik kfin yiizneferat sekizviiz Esna/l tevlilcciyan Dfikkan eUi nefer viiz elli Esnaftcizmeciyan Diikkoi(n) krrk nefer viiz cHi Bunlar ancak pasalrva vemiisafirine cizme fiiruht iderler Yohsa MrsrrIr cizme giymezler Cii mlecerkez ifilar giyerler Esnafl eskiciyan Hammam kapulanndan maadadtikkfirilarr alti viiz vetrnisdir Neferleri ciimle bin iki yiizdiirCamilerde ve gayride babuc serika iden bunlara beyi men vez idider E snaf' ka~ L'vafan Bunlar Demir kapu kurbinde ve Haru Halildeciimle iicviiz diikkflru balcdtr Neferat altrviiz eUi Bu pabuc dikenlerinve tacirlerinin pirler i Mehemmedi Ekberi Yem.enidir Selmaru Farsbelin bagladl Yiiz virrni sene muammer olub kabri Cezairi Umman-dada yani Basra divarrridadrr Bu yedi esnafin ciimlesi bin musellahguzide ehli hiref olub clikici basi ve kavaf basi ile tabdhaneIerindogiib gfiriagfm ~aka ve caragan iderek ubur iderler

[1 1 Yildrz niishasi (Mlslrdan)


8/100

574 EVLtYA CELEBt

Yirmi iiciincii Fasrl Esnafi sarracanPirled Ebiin Nasr Hatemi Bagdadidir Selman belin bagladt Diik ..

kan altt v u z neferat bin altrrus ademdir Arnma anka ve salih kimes-nelerdir Andan Esnaft ka Itakciyan Bunlar egerin agaclarlO vaparlarDiikks n vir rni nefer elli bes Esnai: tekleticiyan Diikkan kirk neferaltrmsdrr kamil Esnai rulumc"yan 've saka meki yatnct Diikkfin viizneferat alti viiz Mrsrrda elzem levazrmmdan marifetdir Ciimle huccacbunlara muhtacdir A l a ksr iderler Iclerindc ehli hal ademler vardirEsna{l sepet sandlkclyan Dtlkkan kirk nefer viiz elli Esna/l sernerci-yan [1] Dukkan seksen bes nefer ii~viiz bes Bin mii scllfih ademolub arzt kemal iderek ve dilberanlarr arzi cernal iderek ellerindeem'i kafuri He ruzu miinevveri sulesl bir vire geliib guya ebi zul-metd(e) mihri alemtab tulf etdi Dilberam sarracan meshurdur Bunlaryiiz bin saka ile sarrac basi tablm dogerek ubur ederler Andan

Yirmi dordiincii fasil Evsafr esnafr attaranPirleri Hiissam bin Abdullahiil Basridir Hazreti Resalet huzurunda

Selman Fars belin bagladi Nice viiz esnaf bu attarlara tabidir Ziracemii mevcudat attarlarda mevcuddur Diikkfin bin iki viiz nefer binsekiz viiz Esnaj suku kahhamin Bunlar hukerna atlarr ve edeviyyelerisatarlar Diikkan yiiz hacegfin viiz elli Bunlar ciimle hukemalardirEsnafl dilkkanl ~em'i asel Aded kirk nefer seksen iki Esna{l miskciyanDiikkan on nefer on bes Esnafl misk sabunctyan Diikkan yedinefer on iki Esnai, od 'l' amberciyan Diikkftn on nefer virmiEsnaj mai gUZab furu Diik kfin krrk nefer viiz kamil ve esnafl buhur-ciyan bunlar Mekke ve Medineye muamberin buhur islerler Diikk~nyimi nefer virrni Esnaft finconclyan Diikkfin kirk nefer elli Esnafzattan ~omlekciyan Diikkan iki yiiz neferat iki viiz Zira diikkftnrndacornlek ve miicver ve bardak ve cerreden bir adem ancak slgar Ammabunlar gayet suleha adeIP]erdir Esnafr kibritciyan Bunlar dirkkfiridaislivernezler Ravihasi beddir Evlerinde ilerler Nefer iki vjiz Esna/zfiekciyan Diikkan sekiz nefer kirk Bunlarda nice bin muhayyeleytan.lt He vaprlmis gunagun f isekler vardrr Hattfi burilarrn diikkan ..larr Demir kapu dibinde olurlar ibrahim pa~a asrmda ruzu iddesrbvan ana bir de1ice f isek satar Derhal delice oglan delice fi~ege atesidince fienk delileniib derhal diikkanln icine giriib nice bin fienf;i

[1 ] Y ild ra niishasi [Pirleri Ebazeri Gaffaridir)


9/100

SEYAHATNAMEst 375ve bir kac kantar barudu tutusdurub 0 1 izdiham tariki anda ciirnlediikkanlarr haraya piiftire gibi atub krrk elli ademi f isekci baba Hekebab idiib iki yiiz adem kadar mecruh oldu Boyle bir mel'un kardirAmma vine boyle iken bu esnaf bu attaran alavrnda 01 adem dcrvasricre ve ciimle esvakrn tavanlan kdhne ve a~iyanl ankebut olrnusyerlerde bu kadar bin tiifenk ve fi~enk atarlar Biemr-illahi taala bukadar ates fe~aohkda asla ihrak olmaz Eger 01 ares islambolda olsatarfetiilavn iere islambol berbad olurdu Huda Misrrr hrfzi emandaetrnisdir Esnafl. karhanei ~ieci)'an kar hane ii~ neferat iki viiz Arrcrlarrcokdur Esnaj: krnaclyan Baska basirgarrlardrr Neferat iic viiz Vekfile-lerde mahzenleri vardrr Esnafz. haslrclyan Diikkan seksen neferat ikiviiz Giinagfm mii nakkas hasir lar dokurlar kim ibret niimadrr Veibreti garibedir kim bazl ama hasrrcrdir Ve garayibiiliber b azr ama.iarhurma vapragmdan nriinakkas yelpazeler orer icinde Ya safi ve Bakive Sifaiilkulub misilli kelimatlar yazarlar Garib ternasadrr Esna/t ke-netciyan Diikkfin iki viiz neferat iki viiz eHi Esnafz kahve tiiccaranAnka bazirganlardrr Ciimle ath viiz ademdir Amma bu alavda hud-damlarrn gorider-iib halk iizre kahve nisar iderek ubur iderler Pakgularnlardrr Esnafl pirincciyan Bunlar dahi anka baairgarrlardrr Hud.damlarrn piirsilah idiib alaya gonderirler Neferat bin beviiz klrnilEsnai: kapannyan Diikkan i i < ; vii: nefer besviiz Esnzrjr bald


10/100

376 E VL ty A (:E I ..EJ;Jtesnaf ciimle asked piir silah olub pak muzeyyen mahbubcivan lar arzuhal idiib berberbasi ferah kesb idiib gulamlart ardrndanrabrllarm dogerek ubur iderlerYirmi albnCI f'asrl Evsafr esnafr nakkaanl kemanHanelerinde isler ler Nefer ii~ Amma herbiri fenninde Behzad

Manidir Esna/l zergub yani altrn varakci Diikkan li~ nefer on bitEsnafl. milzehhib Diikkfin vedi nefer on birdir Amma iistad degillerdirEsnafl ml"icellid Ciimle kirk sekiz diikkarrdir ve viiz elli ademdirEsnaji sahhaf Diikkan yirmi nefer otuz Pirleri Abd ulfahr yetimdirHabesin Hark ovasirida medfundur D~ kerre ziyaret miiyesser olduZivarergahr has amdlr Andan Esnafl. kagtdciyan Diikkdn elli neferaltmrs sekiz Esnai miihreciyam kagtd Diikkfin on bir neferat otuzEsnafl remmalan Diikkdn ve nefer kirk kamil Amma gayet kamillerivardtr Esnaft Kiitibi arzullalct),an Diikkan ve neferat kirk bes Iclerindevine Ervamdan serfiilkalem kimesneler vardir Esnai: mi.trekkebciyanDiikkan ii~ nefer altr Amma bunlar Rum miirekkebi gibi dibekde dog~mezler Atesde kavn adrrIar Esnaft musavviran Neferat yirmi Diikkan lariyokdur Her kande bir ceruivvet veri olsa anda divarlara tasviratlarmdivarlara mrhlivub arzi cemali bican etdirir Esnafz camctyan Diikkfinsekiz nefer yirmi Bu bal:1da tahrir olunan esnafatciimle nefer adem olub arzr meharetler idjib crragan vesadman iler iderek nakkasbasi mehterhanesin dogerek giizer iderYirmi yedinci fasd Harn Halil Hacegiyanl gunagun

Ciimle bin bes ytiz dollabdir Bunlarr her gice bekIiyen Esnafzpashan alri yiiz berberidir El leriride harhe1er He amade seci kavimdirVe her gice bu Ham Halil etrafmda ii~ bin kanadil ciragan olubdidebanlar nigehbanhk iderler Esnai eli berath delllilan Nefer u < ; ylizEsnaft kefilli dellalan Ncfer altr y iiz Esnaj: at bazan dellal1an Ne-ferat altrrus Esnaj at canbazlan N efer iki viiz Ve emin aga bir vecorbaci vc katib tic Esnaft rneyrrncryun at bazan Neferat iki viiz Es-naft meyanciyam Hant Halll Nefcrat ii~ yiiz Ve dahi Esnaft sirnsu-rant Ham HaUl Neferat elliBu taifenin marifetler (i) oldur kim biradem nadiratdan bir sev murad idinse simsarlar bulub haber iderlerEsnafl .:;ukaCl)'an Diikkan on nefer sekiz Ve Atlasci)'an ve katifeci)!anve hil' atciyan ve halrclyan ve gebeciyan ve abaczyan ve dillbendciyanve sofclyan ve bezzazan ve esirciyan


11/100

SEYAHATNAl\IESt 377Bu zikrolunan esnaf larm ciimlesi bin miisellah

ve miizevven askeri derva misal olub bunl arm alavrrida olan sakalarsiirur adm.an ve ~lraganlar tarif ve tavsifden beridir Baairgan basrve sah bender ve nakkas basi ve sahhaf basi atbaslari beraber tabrl-larrn calarak ubur iderler Andan

Yirmi sekizinci fasrl Evsafi esnafr sunufu bazbazanyani cemii pehlivananl biladiikkan

Ci.imle bazbazan halda fiirade iifrade tahrir olurrmusrlrrr kimciirnle vermis bin nefer esnafdrr Eger herbirinin mahiyyeti evsafmtahrir evlesek tavil kelarn olub deeeali medh etmis ol'uruz Ammabunlarm 01 gice etdikleri aka ve ihretniima temasalar i pirleri olanEbu Ali Sina etrnemisdir Ciimle ternasacrlar engiist berdihen idiibvalih hayran olub giilmeden mebhut olurIar Hakka ki Misrrm Arabveledizinasi Frengistanda ve Hindistanda yokdur Bun larrn icindepehjivaru atesbazan bu alay iere nice atefeanltklar ile crragan ider-ler Bu tayifenin mehterhaneleri yokdur Zira kendiileri mchterhane-den ziyade temasagfilrdn-lar Burrlarrn akibince

Yirmi dokuzuncu fasil Esnafr sazeridegdnBunlann pir] hakim Fisagorsu Tevhidi ve Abdullahi Farvabi Bu

tayife ciirnle yedi yiiz neferdir KIrk yedi gfirre saz He fasrl iderekubur iderler Andan bunlarrn akihince

Otuzuncu fasd AlaYI askeriyanl MlslrKanun iizre alay alay meve mevc ve {eve feve ve giiruh giiruh

herhiri bir alavm mabeyninde bu kadar bin ~Iragan ve kanadil vemes'al ile ubur iderler Ve her bir firkanm icinde pivade corekci [1]ve sairler ve hanende ve sazende fast! iderek ubur iderler Mrsrr ltalavmdan sonra balada tarif oluridugu iizre miikellef ve mtizevvenve rniikcmmel pasa agalart alavi miirettebleri ve


12/100

378 EVLty A CELEB!iki canibine selam virerek pasamn kapucrlar ketlriidasr He atbasi be-rab er ensesinde zer ender zere miistajirak yiiz cift zrrh kiilahh mah-hub ic gulfimlarr ile dokuz kat mehterhanesin calarak uhur iderekkarnil altmci saatde bu alavi azim ile MISlr mollasmm saravma dahilolu b bir vavlrm tiifenk sadrnarriler iolub Mrsrrm divan cavualarr al.krslrvub kadiasker efendiye varirken efendi istikbale tasra cikub ta-zim idiib sad (rr) aIide karar etdiikde kahve ve giiIab buhurdan sonramuhtesib aga mollava hitab idiib iderler kim Sahibi devlet efendimizcenabi serif inize selamlar idiib bu leylei mubarek Ramazan olubsabah vevmi Ramazaru serif midir Yohsa yevmi sek midir Tatavvuanniyyet idelim mi Bize Ham buyursunlar deyu bu kuflarrm vekiI idiibRarnazanr serife tazirnen sultaruma gorrderdi deviib hamus oldukdakadr asker hazretleri buyururlar kim Tiz mezahibi erbaa sevhiilislam-larr gels in deyince ciirnle ulema ve suleha ve eyhiilista,mlar geliibEger hilaI niimavan olduysa isbat olunur Sicillfitda masturdur Beli sul-tarum Alessabah vevmi Ramazandrr deyu hiicceti er'ivye(i) muhtesibagaslna verir Aga dahi kethiidasile miijdesin pasava gorider iib paahiiccet (i) krraat idiib r~~)) )..,.. manzumunca sivama riivvet idiibibtida Saray mevdanrnda Delrise Camii minaresinde andan KalvanCamii minarelerinde tabaka tabaka kanadiller crragan olunca i~ kal'a ..dan azametullah krrk eUi pare topIar nrsfu llevlde atrlmca zemin asii.man dir dir ditreyiih ciimle Mrsir icindc sekiz yiiz altmis minarelerkana diller He miizeyyen olub nurun alarrur ulub her kes teravihegidiib edavi salfit idiib sabaha rrivvet iderIer Eger muhtesib aga mollaefendiden siial etdikde hilal goriinmedivse tehir i~iin kanun iizrekadr asker efendinin summati Muharnmedisi geliib tenaviil olunu (b)ciirnle avam ve ayan erbabi divan def'i ciyan iderler Andan ciimleesnaf molla saravmm havlismda gunagun saka ve hay huy iderekalay alay esnaf esnaf crraganlarile hu lUsi asker [1] ve muhtesih agahuzurundan ubur iderler Andan fiek hazlar Nil kesiminde etdiklerigibi 7000 Iuubdebazlrk oyle f isek atefeanhklarl idiib ii~ saat dahibunun ternasast oIunub hanendegan ve sazendegan alavt temamolunca Misrrm yedi boliik alavi dahi viir iirnege baslar Bu mahaldeetraf eknafdan mahi Ramazan goriinmedi deyu haber gelirse pasavaovle ilfim idiib kanadiller yanmayub Ramazan olmavub yevmi ek olurBu hali ziivecheyn iizre elbette muhtesib haberi pasava gonderiibmoIla efendile veda mahallinde pasa tarafmdan muhtesib mollaya birsamur kiirk giydirir Zira mollanm bu gice ziyafetinde bin guruj (u)gider Ulema taifesinin bir gurusu gitse akh gider 01 ecilden kanundur

[1] Yildiz niishas i (kad. asker)


13/100

5EYAHATNAMESt 3 79Bir kiirk gonderir Bu iislub iizre vine muhtesib alaya giriib ahesteaheste sabaha vakm ciimle alay ile hanesine varub n iizul etdiikde herkes esnaf sevhlerin dahi alavlarr tarik tarik akalar idiib bir hay huvile Mrsrrrn icin dolasarak ~eyhlerin hanelerine kovub her kes varamriagider Amma muhtesib aga hanesine alav ile vasIl oldukda kerrtiferi ev-ketle sandal rrisin olub ciirnle yedi boliik agalanna kahve ve erbet vebuhurdan sonra ciirnle asked taife tesr ifatda tahrir oluridujiu min valiizre iki Mrsrikise haliye bahsrsmr veriib ciimle asker Misrra giderVe pasa agavathnna dahi iki kise ve pasava iki kise ve kethudavavarrm kise ve pasanrn i < : ; agalannln on iki mertebe sahiblerine vetasrada on iki mertebe sahilerine ciiz'] ve k iilfihedayalar vir iib tatvibihanr ider Bu tertih He Misrrm muhtesib gicesi alavi ihret niimasitemam olur Badehu muhtesib agasl Bu halive devu pasava ve ket-hiidaya ve pasa agalarIna ve Misrrrn yedi boluk halkma verdikleribahll pisin kiseleri Mistrrn enderun birununda tahtt hiikumerindeolan otuz aded tabrl hane sahibi esnaf eyhlerinden ve anlar dahiziri hiikmiinde olan viiz altmis nevi ehli hiref kethiida ve nakib vecavuslarr ile balada tahrir olunan ehli sanayidenon Mrsrrikise tahsil ider Amma bir kac esnaf pasa huddamlari rahtihrikfimetler inde olmajiile anlardan bir hare havavic almaz EvvelaciimIe ascilar pasanrn asci basrsi himayesinde ve ciirnle kahveciler~atIr basr himayesinde ve eiimle etmekci bast hirnavesiride ve pasamnkuyumcu basrsr himayesinde ciimle kuvumculardrr Padisah hizme-tindeviz deyu darbhane huddamlarmdan Emin aga bir ve sahibi avarbir ve sikkezan basi bir ve n azrr aga bir ve veznedar aga bir ve kehlebir k rrk ve haddekes on bes ve dollab ke on ve subeke kes yirmi vekalcr yirmi ve furuncu bes ve vassrci on ve savrci on ve sikkecileron ve mizancrlar on ve kuruscular on ve cilacrlar on ve koriik ke ..~anlar on ve giimii~ aravici simsarlar on ve oduncular on ve sarrafbal bir ve sarraf lar on Bu ciimle bes viiz ademdir Bu darbhane hud ..damlarr rnuhtesibe bir ey vermezler Ve ciimle terziler pasarun terzibalsl himayesindedir Bir ey vermezler Ve ciimle kiirkciler pasanrnkiirkcii basisr himavesindedir Bir sev vermezler Amma ciimlesi alavacrkar Amma bu esnaflar zahiren muhresib aga(ya) imdad vermezlerAmma pasamn h iniazl inde sanr basr ve ascr basidan derman olmazdevu havflerinden pesii perdeden vine muhtesib agaya imdad veririerZira serbest hakimdir Korkarlar Ve ciimle ehli hiref muhtesibin alavrmasrufma imdad iderler Kanunu Misir bovlcdir Ve Misrrda alavibavramm biri dahi muhtesib gecesi ala) rdrr kim ruyi arzda misliyokdur kim hini nikahda ehlin bu alay gecesine kovuvermek uzre


14/100

380 EVLty A (:ELEBtrrikah olunur vesselam Eger bu temasavi gordigimiz line mufassalantahrir evlesek bir miicelled kitab olur Amma biz muhtasar kildik tatemam

Elfasliis Sabi [1] ve ErbainTdlslrlngayri diyarlardan ziyade olan ehli

aflarm beyan idersanayr-

Evvela balada timarhane evsafm tahrir olunan Ktlavan Sultandarr ~ifaslnda pisen trrvaki Faruk rub'u meskurida yokdur Ak alirnlseb'Iv kursu ve Faruku bu Mrsrrdan miistevli olur Ve muristandavapilan semml helahil ata katira trrri agrrrdari tesir ider Ve ameli pan-zehri Ken'anl bu semmi helah ili kat ider bir iksiri ~izam makulesipanzehirdir Yiiksiik gibi bir sarr levin ve sengin bir sevdir HamdiHuda birine malik oldum Ve mezkfir Ken'an merhum ilmi hafiararken bu pan zehri hasrl etdi Aroma ilmi kafda dahi kamil zerihalis avar ma malik idi Ve Cemsidi fen idi Elinden asla bir marifetkurtulmaedr Hatta kendi ih tirarndan vetrnis icadr vardrr kim pesen-didei alemdir Ve macunu al


15/100

SEYAHATNAMEst 381maadini natrun Bu dahi toz gihi bir maddedir Mrsrr halkt ekseriyataama tuz verine bunu korlar Tarfetiilayn iere eti ve gayri ve taamihal idiib pi~irir Lakin dahi taam ~H~iken eridiib hal ider ArunciinMisir taarmrrda lezzet yokdur Misn-da odun az ol dujiurrdari taam tizpissin devu bu natrunu korlar Aruma cok istimal idenin havasi debeolub sidigin dutrmvub selsiilbevle miibtela olur Ve ~i~eciler isrirnaliderler islan"lhola Mrsirdan glder Sehl ates ile srrcai su gibi eridirMrsir Bulagmda mahzenlerde dab doludur Ve baska emanetdir Mirimal verir Esnafl hammam kazanlan yaplcl Ciimle hammamlarrn suvuisrtan kazanlan kursumdandir Acib temasadrr

Derbeyam ahvali kubhiyyab MISlr veSubal esnaflarr

Ciimle mel'un ve bidin kavim bu tayifedir Esnai: fahiei BabiaLitk Ciimle sekiz viiz fahisedir Nisvaru ehIi isvandir Gormiler mabevrrin-de ve Babiil Luk kapusi hisarr dibinde kiibbeleri var dir Esna/l [alii-ei hanegi Bunlar mesture ve ehli rrza mel'unelerdir Hanelerinde pesperdeden gecirrir ler Amma vasitalarr vardrr Ciimle iki bin yiiz fah ise-dir Subasinm derdefterinde olub mid mal verirler Ve asked tavife-lerinin kabzai tasarrufunda olana subasi vazrved idemediijii fahi~ehisaba gelmez Ve Babul Luk slbyan(l) Kahvehane ve boz(a) hane vemeyhane be Rumeli mevdarndir Cii mle avare me'b unaru hizan andanbulunur Bunlar dahi mid mal verirler Ve $eyhiilara sat D~ aden1dirBid Bulakda bid Eski Mrsirda biri Yeni Misirda Ciimle fahise vegilman bunlarm der defterlerindedir Mal bunlardan matlubdur VeCavu~ant BabiH Luk Nefer kirk Bunlar her fahisenin hanesin biliibkangr avret evinde vatdi vatmadi bunlar biliir Esnaft deY)'HSanl Bet-bill Luk Bunlarrn ellerinde akce tahtasr olub pazarr rneskesde hanebehane geziib at bazar ider gibi bazar idiib kar iderler Ve Esnaflvasltai nist.!an Bunlar ko ca karrlardrr Gelen zanilere ala fahirezaniyeler bulub iicret ahr D~yiiz fertute zallei zaman mel'unelerdirVe esnait bazara gidenler Bunlar Bahiil Lukda olan boza hane vemeyhaneden ve kebabcr diikkanlarru ve sair aleti tarab nakillerindenbazr esvalar getiriib kefaflantrlar Vc bazr esfehiissiifeha taze civanmakulesi agalarlndan hamam bahanesile mezun olub Babiil Lukagehib bir kiilbede bir nigare ile sinesaf olurken n igjir bir pareerab ve kebab ister Derhal bazara gidene bir ii~ akce veriibmurad jdindigi esvalarr an1ade idiib bade ve boza icine ak karanfilve tatule ve kulak kid ve hasir kiilii koyub 01 civan bir kadeh i!;ince


16/100

382 EVLtYA CELEB!celebi kina cuvah gibi devriliib der an ciimle esbab break ve hancerve kise gidiib forra ruba olub bazr ipden kazrkdan kurulrnus hasarat-Iar celebivi murad merarmna vasrl idub bir giince veva bir vire (e)hiragrr lar Celebi avrl ub gorseki urvan kalmrs C i faide kefi raz dahiedemez Gitdi gider dahi gider Eger varurida malt cok ise der an katlidiib gomerler Allahu a'lem ve danadtr Can pulad zade Hiiseyin Pasaasrmda boyle ahvaller vaki oldu didiklerinde bir kapuci basismaferman veriib Malt padisahiden gecrirn Ben aramesin ceker-im Tizvarub u feseka haneler miin (he) dim et devu ferman idince merkumaga bukadar bin berberi ve fellahin cem idiib ciimle Babul Luk-larr ve bo (za) hanelerin vire beraber idiib ciimle fahiseler in nefyibeled idiib Misrrt tathir eyledi Ve bu gfme evsafi tiirehhatt yazmadanMurad mahsudumuz ten (b) ihiil gafilindir kim Misu-da boyle ihtirazedecek ver ler vardrr ihtiraz edeler Misirr bilen bilir Her koesindebirer kernj ngah ve hatarnak yerIer vardir Ve Seyhi sailan vani dilen-ciler sevh! bir ademdir Rumeli Mevdanrnda tekyeleri vardrr Ciimledilenciler anda cern olurlar Ve on iki nefer cavuslarr vardir Pasakapusmda ve kadt asker kapusmda hazrrlardir Pa3 ne canibe azimetetse ciimle dilencilere haber idiib 0 1 tarikr am iizre kat enderkat olubdururlar Ciimle sailanr Misrr dokuz bindir kamil Ve dilenciler eyhi,nin defterindedir Pasadan ve avandao takdir alan mertebe ihsanlaralub havir dua iderler Amma bir dilenci bir ademe zeban (masha-rivvati diger)[ 1] drrazlrk etse evhine tenbih idiib anrn hakkmdangelir [2] Ve kisvei erif cikdugu gun dilenciler sevhi bir himara siivarolub basmda orf izafeti He ve vanrnda bir gozlii ve bir koltu ve kelbash hucldamlarrnda falaka dinegile nice bin dilenciler ubur iderlerBu dahi bir divara mahsus degildir I n a MISlr Esnafr kandilciyanDiikkan kirk nefer iki viiz Bunlar Mevlud geceleri ve donanma ge..celeri ve ehri Receh Saban ve Ramazanda cemii diikkanlar her gicekiisade olub kanadiller ile zeyn iderler Ve acik olmivan tiiccar diik ..kanlarr oriiine elbette birer kaodil vakarlar Ve donanma gicelerikezalik ehri hunlar ~ltagan iderler Nekadar bin kandil yakmak mu ..raj idinirsen anlar ile hazar idiib hane ve tar ikt am13rt tezyin vecrragan ederler Bu dahi Mrsira mahsusdur Ve esnal: celltiblyan yanikara esirleri tiiccari Nefer iki bin Bun lar Mrstr iciride vekalelerde'olub her sene birer kerre ta Foncistana ve Afnustana ve Ktrmankave Beganska vilavetlerine gidiib siyah esir getiiriirler Bu tavife esrnerti]-levin Elvahi ve Asvani ve ibrim vilavctirrdcn ademlerdir Esnaf' cer..

[l] Yildlz niishasmda kerre icindeki kelimeler yokdur.l2 ] Yildrz nushasl (Mashariyyab diger)


17/100

SEYAHA TNAMESi 383rah, ceUc ib Nefer on ademdir Hanelerinde oIur Bunlann karlari l:..;~ r . _ \ 1 1kirk elli ve yuz aded kavrni Mayburni ve Cacuvi ve Krrmanki veBegenski Habesi ve Fond ve Afnuvi sivah cerde masurnlarr tavasietmek iciin badettaam za'franh serbet veriib alettertib viiz Ik iviiz ib a-dullah masumlarr diziib bir ucundan ustura He zeker ve havalarmkesiih zekeri verine bir kamis sokup viljivet] Sudandan hasrl olur birnebatat grbartdir ant ekiib hiemr-i llah kant munkatt olur Ve iisriinesanta agacl vaprajir tozu ve dahi iistiine sivah Vagb mesin parelerikoyub ~armut bez pareleri He sarub ciimle masurnlarr bu hal iizrekat'r tenasiil ider On nefer birahm bieman cellabedir kim viialerindeve gozlerinde nursuz ve ugursuz abus zit ve esmer cehre ademlerdirKethiida ibrahim pasa hedaya iciin viizer iki~er viiz 'o$)l~~ [1] kesdir-misdi Hakir ankasd varub temasa etdim l:il.: i',~1 Kimi can havli ilebogazlanmis tavuk gibi Kurd Iisarn iizre pur putur olurken arrlaribajilarlar Kimi ust endam yatar Kimi bir kac giiuden merhumolur Boyle ce lladr birahrn bieman cellfibelerdir Bu dahi Misrra mah-susdur Ve esnai: hahciyan Karhane yirmi neferat iic viiz Ibr'isimhalice ve seccadeler dokurlar kim metdhinde lisan kastrdir GerciUak ehrinde ve Kulada ve Alasehirde h aliceler dokurlar AmmaMisirdaki gibi bir diyarda yokdur Meger Esfahanda ola Ve esnai:himaran Neferat ii~ bin karnil Zira Misrr m peremesi kaYlgl himardrrOyle yorga cemenderler varkim yorga atlar vetismezler Amma Misrricinde kirk bin h imar vardrr derier Ciimle ayanl Mrsir himar suvard irAvrb degildir Siinrieti Resu lu llahchr kim Hazreri Resulii Ekrem veNebiyyi Muhterem daima Yakur namrnda bir hrmarlart var idi Anasiivar olurdu Anrnciin himara binmek sunned Resu ld iir Hatta biradem dahi istihzaen Himara binenin hali budur dise kafir olur dirnis-ler Esnafl himartIra Diikkanlan yokdur Amma bazi cavi mah ude-leri vardir Anda dururlr Avda bir kerre Misrrrn cemii hirnarlarrnve develerin mikras He krrkarlar Neferat iki viiz Oyle krrkar lar kimguya ustura ile tras olmusdur Tiigiinden asia bir alarnet kalmazEsnafl neHallan yani hemyan kesiciler Bunlar subasr hiikmiindedirOyle ademlerin cebinden ve koynundan biteessiif ve hila tereddiidkiselerin ve break ve hanceclerf.n ugurlarlar Ciimle ii~yiiz neferdirizdiham verlerde bunlardan pek ihtiraz Iazrmdrr Boyle iistadlardir kimsiirmeden go:tu calaelar Siirrne yerinde kahr Bu mertebe hayyal [2]iistadlardrr Baka sancaklarr vardir Subasr murad iderse serikadanesvavr 0 1 saat bulur Zira cemii neal ve hrrzislar anrn defterindedir

[1) Y .ldlz niishas) (kara arabciklar](2 J Y lld lZ DU lb ulD d a bu kelim e yoktur.


18/100

EVL1YA CELEntEsnai: serirciler yani hurma agaClndan seker kafesi ve adem vatacakserirler yaparlar Nefer Bu dahi gayri divarda voadur Esnaflzebbal Neferat Bunlar ciimle tariki ammln kar basaklerinsiipurtib kiilhanlara ve iehanelere ve ekrnekcilere ve cebiscilere vekireccilere ve bardakcrlar furununa gdtiir iib yakarlar Aroma btl esnafgibi MISlr iciride bir turfa hey' eti mecmua ve cehre ezkarr acibe vegaribe turfalika kavim vokdur Guva nesh olmus bir mahlukdur Amma(MIsra)

Ehli hal olan bilur hali ne hacet soylemekebvati mazmunu iizre hakir gordiim ki Misrrrn bazr sulehayi iimrnet-den kimesneleri gordiim ki bu menfnr ve medhul mezmurn zebballeritenha gordtiklerl zaman ellerin pus idiib gecerler Cok kimesne 01itikad iizredirler kim Misrrda evliyaullahlar ve zebballerde ve budalave melamivvun eskicilerde ve avak bcrberlerincledir derler . . . t l~ ' , , : , , ~ .o J 1h'j(Hadisi erif) L S J " : ? (4; _ " ' l . '1 ~u .:$: ..s~JJ\ Ve Esnai pimi deve eti sattelve deve ciger isaner Diikkan ve nefer on Rumeli mevdanrnda fuka-ralar taamrdir Amma gayet lezizdir Hakir cok yedim E~nafl pi~misicun sutrc) Diikk an degildir Rumeli Mevdarurida kiilbe ve cadirlarh;inde satarlar Nefer virrni Amma bu srcan mevsirni vardrr Nil ke-simi zeman Ioldukda sayyadlar savd idiib Rumeli Mevdarrma getiiriibbeyi iderler Kiiciik bir havvandrr Aroma guya tavsan srfatrndadirBiemrillahi Taala toprakdan hasrl olur NISfl toprak ve rusfr tiirab


19/100

SEYAHATNAMESI 385kadar akve Arab hanc;eri yaparlar Rumda yokdur Ve Esnaj: haslr-cryun miinakkas ibretniima hasrr ilerler kim kirk elli gur'us krvmetalurlar Ve Esiuij: act)'an Kuskus pilavl ve m iilfih ivve ve bamya vekurkas ve karlebit bu taamlar dahi Misrra mahsusdurVe Esnaii helva)'l miray Burrlar in diikkfin larr yokdur Amma eiimlckrrk neferdir Hclvavi miray oldur k im miinakkas agacln ucunabir ayna koyub sekeri kivama getiriib helva id er Badehu 01 helvaviayinenin altrna vapisdrrub ayna agacinin ueun yenine sokub h elvavicek iib uzadarak vollar (da) ebvat es'ar okuvarak her diikkan onlinevarub bir beyit okuyub bir pare helva ver iib bir paresin alub duaihavir ile gider Bu gfme bir helvayi dervisdjr Esnaj: dervianr bahariEkseriva bunlar dervisaru Yemenilerdir Bir pestarnal icine gunagunreyhan ve siinbiil giil ve yasemen kovub ahrahlarda rast geld igiayana ful ve sakavikr Noman verub ihsan alrr Bunlar eiimle vermisseksen neferdir Bunlar dahi sehrI Misrra roahsusdur

Elfasb HamsinGayri diyarlarda olub MISlr ehrinde olrmyan

esnafat ve ehli sanayiatlarln beyan iderEvvela arifanl rriiktesinasan mabevrrinde meshur u afak olub

darbrmesel olmu~dur kim Misirda at cokdur Ustadl karnil nalbandyokdur Ciimle himar nalbandidrr Ve mariz cokdur Ve hekimi hakimyokdur Ve aliI ama cokd'ur Kehhal yokdur Bu darbrmesel gayetsahih kelamdir iki ademin biri biemri Huda aliI olub gozleri cim-r iz [1] olur Bu dahi darbrmeseldir kim bir aclelu bir eye bir hosnazar idemese senin gozlerin Mrsir kuloglu su goziine benzer der lerHakikatiilhal biemri Hayyi MiiteaI eger Ervam oglu olursa da Misrrdamiitevellid olan savan larm [2] gozleri m iisevves olub ~erteganl cere-van ider Ve hekim yokdur didikleri hakirn i ser'e vc hakimi orfeh iikurnet itdirmezler Ciimle ey hiroayededir Ancak veziri bir m iil-tezim mesabesinde mal tahsil iderler Ve dahi su degirmeni yokdurVe avazma yani su kaynar bir prnar yokdur Amma kuyu cokclurUnkapanl ve vagkapam ve balkaparu mahsus yokdur Mizam harirve em'hane ve pencikbane ve srrrnakeshane ve tahmishane ve esir-hane ve bedasten bu mezkururrlar vardrr Aroma mahsus mid icii nbir miiteayyin mekam yokdur Amma bedasten asIa yerile yokdurHemen bedasteni guya Ham Halildir Mahsus uneu diikkfirn ve kel-

[1] Yrldie niishasi (cimroz)(2] YlldlZ niishasi [sibyanlann}

Evliya < ;e1eb i 10 - 25,


20/100

196 EVLtVA ~CELEBtled dukkaru vokdur Ve puslaci ve kibleniimacr yokdur Vetar van ikirisci yokdur Ve hirdiilcin [1] yokdur Ve salta vaprci yokdur Veagdacl diikkanl yokdur Ve zrrhcr diikkanl ve kal afatcr diikkaol vesagrici diikkam ve tabancaci diikkanl ve tiifenk acrcr diikkanr vokdurZrrh zlrhkiilah Dagrstan ve Cerkezisrandan Kalkan Halebden gelirSagrt her diyardan gelir Ve tiifenk tabancasi Cezayirden gelir Mak-buldiir Ve papuc kepekcisi ve demir kantarcisr ve pir'irtc terazucrsive burgucu ve mahsus keserci ve destereci diikkaularr yokdur Veviiksiikcii ve igne vaprci ve kuvumcu ve haddeci ve ok temrencisive mehterhane bor ucisi ve zurna ve davul ve beni miskal nakkare va-prci diikkanlan vokdur Amma acayib ka~if kcsleri yaparlar Ve camtascrlar ve tuc sahan dokociiler vokdur Ve elmas hakkaki dtikkarnve demir tel cekici d iikkfiru dahi yokdur Frengistandan hazrr gelir Vekalay diigrneci ve kursun berber koseresi ve kursun tahtaci diikkan ..Ian dahi yokdur Amma Hacr Nasa namrnda bir resid adem hakirinralirnile dezgah ve kalrbm pevda idiib bin mikdarr kursun tahta do-kiliib Mekkei Miikerremede Haseki Sultan imareti ve diirtissifasmasu kuburlan yapub gonderdi idi [2] Ve zihkerci ve htlalci ve talim ..haned ve clurkalci ve rnarrakcr diikkanlarr ve sorguccu ve godericive diilbend borkcii ve verriceri kececisi ve kamcrci dfikkarrlarr yokd{ur)Bu olrnrvan esnaflann metalan canibi erbaa vilavetlerden gelir Cemiiesvavi zikrvmet bikrvmet bulunur Ve ka~ici ve tizab He giimii~ cika-rrci ve esnafi varulcrvan ve horasanciyan ve liikiinciyan ve SUYOlCl'van ve kiremitciyan ve kalrlu-rmcrvan bu zikrolunan esnaflarm biriyokdur Ve Misrr ~ehri bu esnaflara muhtac dejiildir Ve cemii giran-beha esvalar Hind Yemeriden firavandrr Esnaj

( Bir satlT ac;lk)

Elfasliil Hadi ve HamsinMlslrln dordiincii alaYl idin ve tertibi kanunun vediiratl unvanlD ve siiruru ,admanln beyan iderEvvela Misrr vczirinin Misrra dahil olmasi alavi ve ikinci Nil

kesimi alayt ii


21/100

SEYAHATNAMESt 387Ve Mrsir nisvarumn akdi nikahl bu idin ternasasma gitrnek iizre

rrikah olunub sart olunur Muhtesib gicesi alavrndaki gibi yabandavatmivub gice hanesine gelmek artda dahildir Evvela her Ramazanidi alavi ve divam iciin arefe giinii pasan m sarav rne.vdan ma mehterbasr seraperdei siileymanileri kurub ve mehterhane calrcivan iciin save-ban kurub nnab tmaba saray mevdaru ~1raste olur 0 gice mehrerbasrkirk nefer tevabiatla dokuz kat mehterhane kusu hakaniyan tabh AliOsmanivaru getiiriib on iki makamda sabahadek on iki fasrl iderkimher fasrl guya fash Hiise vin Bayka olub otag iciride ciirn le agavatlaramutantan ve miicevher kahve ve serbet ve buhur bezI olunur Buiislub iizre vakti sabah olub azizi Mrsrr bayram nemazrrun [1] kendiisaravi icre krlar Ve tasrada sarav mevdarurun viiziin hasrrlarl doseniibcemii mirimiran ve esraf ayan ve erbabi divan saray fezasmda salanfecir siirmerin eda idiib divanhane m iiezzin isegah makamm da kametidiih divanhane irnami idi erife mi.iteallik Ayeti serife miiteallikAyeti erife tilavet ider kim . ! A ~ A L;') V)-I) Uii i~ l : . J ~.J(J .~.JI~ .. ".~ L . ~ ~ J:,I l.:.,_,Ayetlerin okuyub salati subh eda olunub ciimle hasirlarr ferraslar refidiib ciimle ehli divan alettertib herkes merkezinde sabit kadem olubdururlar Ve pasamn kethiidasi ve on iki iist hil'atli nobetci agalansemmur hil'atler perisani destarlar He amade dururlar Pasa dahi icer-den kerriifer daratile krrrmzr semmur ki.irk ve basmda selirni iizreiki otaga mi.icevher zeyn idi.ib yemin ve vesarmda silahdar He Kavit ..bay divanhanesine cikrnca pasarun koltujiunun sag canibine ke th iidave sol carribine ehir ha valesi gir iib sil ahdar pasanrn arch srra basrn-da kirmizr kece zerduz iiskiif lipacesi sivb ve avagmda san cerkezi vesarr cicekti katife salvar ve elinde miicevher bir emiri atetah vecukadar dahi boyle miizeyyen ikisi van yana pasamn kafasrnda kafa-darhk iderler Ve on iki mertebe sahibi i~ agalan dahi birer seyfimiiczem He semmur kiirklere m iistagrak olub pasanrn ardi srra gidiibpasanrn orrii srra cavuslar kcrhiidasi ve vanrnda miiteferrika bast vedahi ileri terceman bast ve kapucilar kethudasr ve dahi mukaddernpasanrn on iki hil'atli divan agalarl ellerinde giimiis asalarla Kavitbavdivanhanesi uer diib arrm dan aa!:h pasavi eudiriib sengi r ikabda zerenderzere miistagrak miicevher zevrrli at iizre siivar olunca muhtesibve subusr cellddlarr ile ileri gidiib ciimle agavatlar dah i alettertibpasanm onii srra piyade gidiib yiiz ad im gidii b ciirnle mirimiranistikbale cikub pasavi Selim Han divanhanesine i(n)diririler AmmaCanpuladzade Hiisevin pasa Kavitbav divanhanesinden Selimiyyedivanhanesine tevazu evleviib ecdadi asitanesine teberriiken ve teyem ..

(l] yrldrz niishas. (nemann]


22/100

388 EVLty A CELEBtmiirien ve tazimen pivade geldikde ciim le ehli divan duai hayr etdi-ler Hakka ki derviglik etdi ...lI.!!.!" Bu divanda SeHm Han tahtrnda ber-karar olunca tasra cetr imiilemma ve saycbanlar iciride rabillara tur-ralar ile darblar urrlub ~engi harbi usuller harbce cahrurken bed ta-rafda ibtida Emiri Hac pasa ve kayimmakam pasa ve defterdar pasave ebiifkelam ve sayir iimeralar dahi musafaha idiib tasra cikarlar Veandan kirk Cerakesc begler ive cavuslar keth iidasr ve miiteferrika basrve terceman aga ve savir ihtivar anr erbabr divan alelacele destpusidi.ib badehu pasa atma sii var olub ciimle agavat atlerile ileri carniegidiib andau cemii iimeralar dahi ikiser ik iser atbasr beraher gidiibmuhtesib ve subasi cel ladlar-i ile ve pasanrn yanmda ciirnle miilebbesalun rash sanrlarr ve tiifenkci ve matar acrlarr He pasa Krlavan ca-miine 01 mahalde varrrkirn gimes kullei felekden bas gostcriib cerniimiiezziuan dokiiz tekbir ve iki r ikat bavram rrernazr deviib rik'ateynsalan id kilirub hatib minbere ~lkarken kapucilar kethiid asr hatibebir beyaz sof ferace givd irrib hatib minberde tilavet iderken i~ meh-terled micmereler He od ve anber ile camiin icin muattar iderler Ha-tib ve mesavih musafaha idiib biner pare ihsarrlarm alub vine pasaalavr muhtasar He saravmda Gavri divanhanesinde berkarar oluncaciirnle divan cavuslari alkrshvub pasa srmmati Muhammedi basmaotururkim karnil ii~ bin sahan miimessek ve muamber bir nimeti ne-fisei h assulhas taam kat enderkat sahin sahan iizre bir adem kaddiYlgllmi nimet gelrip sofrasi basrria paa oturub saihna Emiriilhacbeg ve kayimmekam beg ve gavri begler ve so lunda defterdar begve ehiilkelam bOliik agalan ta saffi nialde azablar agasl oturur Am-rna cebeci basr ve tOPCI basi ve rob arabaci basrsi ve muhtesib agave kafile basi ve subasr ve cavuslar kethiidasr ve miiteferrika bastve terceman bast buniar divaru padisahi huddamlarrdir hidmet idiibpasa ile srmmata oturmaslar Amma daglar gibi Ylihlan saharrlarmore taraftnda yedi bOliik ibrivarlarrn cavuslar kethtidasi ve miite-ferrika bast davet idiih srmrnat basma giiruh giiruh geliib otururlarPasa bunlara tazimen egninde [1] kebablardan ve tavuji ve giivercin-lerden herbirine birer vasla atarken kiminin basrnda miicevveze-sine urub roiicevvezesi dii~iib bir handei nih ani olur Ve ki-mrnrn cehresirre urur ve kiminin sakalrna giivercin kebab 1kanadlarmdan iliiib tebessiim iderler Bu hal iizrc pasa herbirine bi-r er parca taksitn idiib Bismillah diyiib taam vemege mubascret Idin-ce gerude biiyiik Gavri divanhanesinde sahra icre ild adem kaddi katenderkat on iki bin sahan n imet dervasma bukadar ehli cugan gav-

(t ] Y rld iz n iis ha si (onunde)


23/100

SEYAHATNAl\IEst 389vas var dalub ciirnle veriicer iler ve erbabi divan huddarularr tarfe tii l-ayn icr e Huda alimdir on iki bin sahan taarm yagma idiib pirpak iderler 01 yagma mahalltnde beni adem hay huyundan vebakir avani sin 1 sahan sadasmd an Mrsir saravrrun lC;1 ra'dvargiirleviib asudehal olurlar Andan iki viiz pasa casn igiclcr i tar-feriilavn iere cumle sahanlan didebanlan He a~agl yolltyub daglargibi Ylgarlar Ve pasa vine sirnrnan has basmda herkesi tazim ide-rek srmrnata davet idi.ib bir remma dahi Cerkes begleri gelir Anlarkalkub vine ved iboliik ihrivarlarrndan ve vermis yedi kalern divanhocal ar rn davet idiib an lara dahi pasa birer parca atub mii cevvezesibasrn dau diiser Bazrsr hicabmdan sa sar Pasa eger miiteferrika Basive cavuslar ketdiidasi tereemana otur derse oturub derakab kalkubvine hizmetde olub simmata ihtivar lari davet iderler Amma pasanrnon iki divan hil'atli agalart V2 hast! here agasl bunlar ayag iizr ehizmetdedirler Badehu taam veniib pasa ver inden kaIkub Selim Hanseeeadesi iizre oturub ciimle iimeralar kalkup el vikamajia munrazrr-iken kapucrlar keth iidasr cahci mehterbasrva isaret idiib cenui harbitabhna turralar urub ven iceriba~avuu kal'a kullesinden tOPCIbasivaisaret idince I-l>. .:-1;", kirk ellipare toplar atrl ub Cebeli Cusi cusu hu-rusa geliib azim sivtu sada kopar Beri tarafdan pasan m casnigir basrsriki viiz neferatlarr He derakab ii~ bin sahanlan pasa iderken bazisahanlar iizre akideden kubbeler vardir L;inden cmgirakh giivercirrlerve horoslar ve tavsan lar ~lkub bu erbabi divan icre bir temesa olurBadehu ciimle sahanlar ref olub divan ferraslari ve arraf larr SultanFerec ve Sultan Krlavan ve Sultan Kavitbav asrmdan ka lmis karlkadirn altuna benzer pirinc ligen ve ibrikler ve guriagfin sabundanlarile arraf basi ibtida pasanrn onilnde ver opiib pasarnn dizine mahallerrrikramasi koyub biri dahi miimessek ve muamberin sabun veriibpasa elin vikivub ciimle bu tertib uzre ellerin gasil idi.ib herkesyerli yerinde berkarar olub duaci efendi Kuraru Azimden Ayeti sureimaidede l : . . : l . e J:'I L'.,) Ayetin rilavet idiib dua iderken Hazreti Resalet ..penah yad oldukda ciimle ayan esr af tazimen ve tekrimen ayak iizrekalkarlar Ve ik kerre A l i Osman padisahr yad oldukda vine ei.imleavak iizre kalkarlar Andan dua rernam olub el viize siiriib ibtidabegler kalkub krcm krcm gidiib halice kenarrna vardrklarrnda ciimlealettertib diziliib selarnladrk larrnda ciirnle divan cavuslarr alkrslivubselamlar'lar Andan krrk Cerakese begler! selarnlar Yine cavuslar selamalub alkrslar Andan yedi boluk agalan selamlar Andan ocak ihtivar-Ian ve cavuslar keth iidasi ve miiteferrika basi ve terceman basrselfim hvub ciirnle erbabi divandan divan cavuslarr kalkub pasa dahi


24/100

390 EVLty A CELEBtkalkub cavuslari selamhvub anlar dahi pasavi alkishvub pasa iceriarz odsma girer Cavuslar hanelerine giderler Pasa Kavitbav odasmdasandalva iizre destarile oturub ihtida kethiida beg dest bus idiib birhil'at semmur giviib berkarar olur Andan sehir havalesi ve divanefenidii ve imam efendi ve muezzin efendi ve mukabeleci efendi veknp'ucrlar kerb iidasr ve ba kapucl bal ve resale agasl ve beytiilmalemini ve hasil harc ve on iki meratib sahibleri ve badehu ciimlekapuci basrlar alettertib ve vacibiirraaya agalarl alettertib ve miite-ferrika basi maa tevabiat alelumum ve deli bal maa tevabiihiim vegoniillii agasl maa taifetiihiim ve se mehreram calrcrvan maa nefera-tiihiim ve ser mehreraru havme maa tevabiat ve vekilharc aga veascrbasr tevabiile ve ctmekci basi ve matbah emini ve kilarci bastve masraf katibi ve kHar k~tibi ve etmek katibi ve bevtiilmal katibive arpa emini katibi ve ahur katibi ve mataracivan ve satrran vei,;anigir basi maa tevahiihiim ve emirahur aga maa neferatiihiim vearpa ermru ve senikci basi ve kethtidavi istabl ve sarrac bal veyedekci bast ve sarban bast ve harbende bast ve sevis ball' ve cillavdaeve mes'al basi ve akkarn bal bunlar ciimle vilhk i,;uka ve kumashlla'rlerin giviib pasamn destin bus idiib iltifat olunurlar Zira hiniseferde bu karakollukcu IaZlmdlr Aroma calrci mehterbasr ve cadirmehtcrbasr ve vekilhac ve aCl basi ve casnigir bal ve mes'al basibu alti sefer kimesneler hil'ati fahirelerile erefyab olurlar Zira meh-rer bast Ievlei Idde sabahadek on iki makamda on iki fast! ider Vecadre mehter basi saray mevdarum serape(de) ler ile tezvin idiib yiizelli neferatile hizmet ider Ve aCl basr bes gun bes gice on bes binsahan taarm pisirince kendi piiriib kebab olur Ve ~anigir basi dahiiki yiiz tevabiile bu kadar bin sahan tasrrlar Ve mes'alci basr dahielli neferatile levlei Idcle sarav mevdanrnda iki yiiz mes'al He ve Ka ..vrtbav ve Gavri divanhanesin nice bin kanadiller He ciragan iderlerBunlarm bu hizmetleri mukabelesinde hil'ati fahireler He behremendolurlar Bunlardan sonra alay cavuslari dahi onar altun ihsan alubciimle agavatlar sel arnlrvub giderler Andan Esnafr if ; agolar ki anlargulamaru hassadrr ibtida babavi alem imami hassa ve miiezzini hassadest pus ider Andan hazinedar aga ve silahdar aga ve cukadar verrisanci ve miih iirdar ve hazine katibi ve mahlUl katibi ve kila(r)clbasi ve kahveci basi ve miftah gulam(l} ve sarrkci basi ve camasrrcibasi ve kaftancr basi ve berber basi ve dell:ik basr ve beskirci bast vesofraci basr ve em'idan basi bu yirmi meratib sahibleri alettertibdest bus idiib giizer iderler Andan gunagun akmisel fahiriye miistag-rak pencei afitab misal civanbahtlar vollarr ile idab iizre turnalarr


25/100

5EY AHATNA1\-lEst 391! dest bus iderler Andan dahi lciiciik penenoz korpeleri dest pus iderlerAndan hedaya g e l m i s v e t m i s seksen H a b e s i Fond ve t a v a s i l e r destpus iderler Andan ic mehterbasi otuz neferatile busii ved iderlerAndan aln aded i~ ogiani ~avular dest bus iderler Badehu pasa isti-rahat idiib badezzuhur vine bazr nekadar .ivan ve esraf kimesnelerdengeliib musafaha iderler idi serifin ertesi alessabah vine cavuslar ket-hiidasr ve mi.iteferrika basi ve terceman agalar geliib hazrr clururlaribtida m iitefer eikagfin ihtiyarlarmdan krrk nefer kimesneler geliib pasaHe bavramlasub dest bus iderler Derakab zerenderzere rniistagr ak icagalarl ciimliye birer kahve mikremeleri ver iib avdet iderler Ardl arrsira vine bir rernma miilebbes ic agaIart ta vusi ref tar iclerek her bidbir ciimbii har-ek ati le her birinin elinde zevtun i ve nefti ve sanve h atavi ve rniinebbed fenacinler ile kahve veriib fincanlart almajiamuritaair olub kahve rrus olunca vine adab iizre fincanlarr ve kahvemikremeler in alub giderler Andan sonra bir rernrna ic agala.rt dahigfin agfm miinakkas vaghklar getiiriib cemii miisafirin vanlarrnakovub giderler Akiblerinee bir remma dahi i~ agalannln sag ellerindegunagun miicevher ziklvnlet fagfurl tabaklar iere giranbeha cargiilve armudi ve zihli ve ehane ve diheni giil ve h atavi ve pani kaseleriere gfmagfrn esrtbei muamberin ve miimessek sandal ve benefse veribas ve anber bars ve gill limon ve niliifer ve humrnas ve dud vetemir hindi ve koruk ve gavri trice gune mesr ub at makulesi esribeiergavanlar ile merrrlu kaselerler ile birer ellerinde rrriiriakk as KavaSultan yaghklan He ic agalarl her .ayanlll onune ber zanu durubkaseler He serbetler viriib destimal tutarlar Anlar dahi a~hzlat1n ail iibif; agalarl geliib sag ellerinde zikivmer giilabdan iciride giilfib ve maibuhur ve itrr sahi ve ma(i) k.1di ve mdi ukufe ve n~a(i) zrmranmisilli ttrivvatlar He birer ellerinde gunagun zikrvmet tabaklar Heagalar geliib ciimle ayanln ellerine giitab nisar idiib giderler Ak ible-rince bir remma ve bir gfme Iibasi fahireye miisrtagrak olrnus i~agalarl dahi gfmagun buhurdanlar icre odii maverdi odii miilebbesve amberi ham ihrak idiib ciimle ayoill ravih ai tavvihive rniisragrakolub dirnajilarr muattar olur Aroma Misrrh mabevrrirrde bulunurkenbaslarrna sal ortrnek mernrrudur Zira bir kac kerre buhur veriib basiortiilii iken dilemislerdir Ve baersr kahve ve ~erbeti icer icmez ekliider Zira bir kacr kah ve ve ~erbet He eehirlenrnislerclir Andan havfiderler Andan bu miiteferrfkagfin ib rivar lart gidiib cavu san ihtiyarlartgeliib anlara dahi iislubu sabrka iizre izaz ikram idiib pasa bunlaravahsi dilniivazhk ider Andan sipah Ihtivarlarr andan tiifenkciyanihtivarlarr andan goniilliiyftn ihrivarlarr geliib her (bit) ine h adle-


26/100

392 EVLty A t;ELEBtrinden zivade tazim ve tekrim olunub revane olurlar Andan veni-cerivarun bas cavuslarr gel iib sahibi devlete bulusub Ocagrrmz ihti-var larr sultamma Idi erif mubarelcive gelmek isterler deyu desturalub vermis seksen aded minkale koca kokonoz ihrivarlarm ibtidasikul kerh iidasr ardi sira anrn iistadr dahi ardt sua alettertib destc bus[1] idiib her kes makamrrida kaim olub gunagun kelimat iderlerBuniara dahi zivadc r iavet olunur Zira Misirda verricerirrin azimitibarlarr vardrr Ve bunlar ven iceri ketbiidahgmdan ve bas cavusluk-dan ve serdarhkdan miitekaidin biner kisive malik anka kimesnelerdirBunlar dahi tatyibi hatir olunub giderler Ardlari srra azaban ocaglnlnbas cavusu pasadari izin alub ciimle azaban Ihtivarlarr geliib dest pusiderler ibtida bas kethiida ve ardr srra alettertib meks idiib bunlaradahi baI::ida tahrir olundugu iizre bikusur riayetler idiib bunlar dahirevane olurlar Amma Canpuladzade Hiisevin pasa veniceri ve azabanocaklarm bir verden huzurma


27/100

5EYABATNAMESIfehvasmca ban a~lkan sadikane miisahedei cernal idiib tesellii h atrrolur Ve bir temasadir Eger a~ina eger bigane bir ad~m bir dilberangordiikde bibak ve biperva varuna varub ldi serif in mubarek ola deyugul cemalinden buselik makarnrnda glillerin dirersin ve muradm airersin Kanunu Misrr bovledir Avib degildir Ve bir ibret ey dahibu Misrrda oldur kim boyle levendatt ve askiva ve erazili cok diyardaIdi erifin desturu ahi glinieri ola avret ve oglan giiruh guruh rem-rna remma gezerler Bir merd bir nisvana ve sebvana ve grlmanadest dirazhs etmek ihtimalleri yokdur Bu hususda gayet emn emandirVe bir ibret dahi budur kim bu kadar kerre vii (z) bin adem dervasiicre bir serhos adem tar ikr am iizre vrkrlarak dalbrcak olarak ve bazradem urarak bir mest adem gorrilmemigdtr Gayet mayub eydir Egergorseler derhal dutub kapusma gotjir iib ya esamesin celladlar yahudKrbrrsa ve yahud Foncistan hududunda intihai serhadleri olan Savik alasrna siirerler Serab iciib yolda gezmek gayet menfur lartdrr Ammagayri melan etlcr! vafirleridir Amma bu Idi serifde birbirlerine ziyafetleridiib krrrmzr salvarh dilberanlarr ile kiihevldn atlar iizr e gUY! sohbetleretmededirler Hasrlr ke1am bu idi erifin ve alavmrn vasfrnda Iisankasrrdir Malum ola

Fasrl Beinci AlaYl idi Edha Ve siiruradman dahi boyledir

Lakin bu Idi Edhada yevmi arefeden ahir selas giiniiniin vaktiasrrnadek ciimle halk ve rnesa vib ler ve fukaralar tekbir ide ide b ir-birlerinin hanesine varub Evvami serifi Arafat miiyesser insallah diyiibbirbirlerine tazim ve tekrim idiib [1] idisirler Ve kethiida ibrahimpasa Misir miitevellisi iken koyun emininin defterile bes kerre yiizbin koyun ve sign ve carnus ve deve kurban oldugu makvud vemurakkarndrr Ta bu mertebe adem der vasr ehri muazzarndir Veboyle bir Idi Edhadir Siirur sadmani Ramazan Idinden ziyade olurkim dillerle tabir olunma:z:

Elfaslus Sani ve HamsinMlSlrln

bu. . .kanun iizre altmci aiaYI Idin

abayr pasaya mahsus alaydlrgirince olur

Bu pasav alavi balAda tahrir olurrmusdur Aroma Mistr kulunun

beyan ider kimkim Mlslra

[1 ] Y ild iz nij~hAll (musa faha )


28/100

EVLlYA'CELEBtKanun alavlarr ve voll ari ve erkanlarr ve paveler i ve frrka frrkaadedleri ve senevi mevaciblerivciin tahrir ol'urrrrrusd ur Arnma bualay pasava miiteallik e1zem Ievazrman ve ciimle ahvalatr bevan iderEvvelfi bu alaya MisrrIr AlaYI istikbal der ler Pasa Misrra gelirken biray mukaddem asakiri MISlf datat azamet ve evket unvanlarm vederva misal ciivuslarrn gostermek iciin canibi erbaadan asker cernetmek iciin vilavetden vilavete cavuslar gidiib bird en bine binden yiizbine varrnca asker cern idiib MISlt icinde derya misal asker olurAroma bed tarafda pasa Misrra gee gelirse miisellemlijie gelen sehirhavalesinin kar kisbine cok ihtila.l verir Evvela Misir vezirine elzemlevazrmmdan olan oldur kim sehir havalesine hirihiri ardi srra ulaklargonderiib ite f ilan giinde f ilan vire vast! olrnus devu haber gelinceehir havalesi ve Misrr kavimmakarm Bey metanet buluh giiftiiglJdan emin olurlar Badehu Gazzeden elbette bir ulak dahi Mahif ilanrn filanCI giinii in saallahtirrahrnan Gazzeden kalk arrz deyuhaber gelrnesi elzern Ievarrrmrrdan drr Zira evvel ciimle M1SlrIn ocakagalart hedavalarr He havme ve : hargahlarr He istikbale crkarlarEvvela cavuslar kerh iidasr c;;etri bargahile ve mahal bengah ile ellideve nil suyu ve bin kutu si.ikkeri nebat ve viiz kavanoz esr ibeigfm agun ve hihisab mevve ve virrni deve has ve bevaz etmekve c;;orek ve gllnagun mekfilar ve mesrubat ve bir miicevheregerli ve altun zincirli ve altun kaddare ve cevahir topuzlu ve rnu-rassa rahtlr ve zerduz ahayili bir kuhevlan at ve bir tav(ahi ve birvelkeridez at ve l i c ; ; kise hedaya istikbale getiiriir Bunlar haliyedirBunlardan maada Mrsrra gelince virecegi tuhf hedayalar pasanm na-mrna ve unvan kevkeb ve ci.ir'etine gore verirler Gayet sarraf venakkas heriflerdir Pasavi gor iirice bal midrr ve vag mrdir ve zehirmidir ve Ilrbat suvu tabiatinde midir Gdrdiikleri saat miheke urubavarrrt biliib ana gore cerisi car h [1] iderler Ve bu cavuslar kethii-dasil iki viiz miicevvezeli iicviiz' tasdan ge~mi semmi helahil cavus-lardir kim her biri ku(k) elli pasa vollamrs soz ebesi akh Aristocavu slar gider Ve ikinci Miiteferrika bat dahi cavuslar kerhiidasr gibihe(da)yalar getiiriib aruma ati altun zincirli degildir Amma ciimlehedavalari pakdir Ve iki viiz rniiteferr-ikagan ile ve hayme har(ga)-hile a:z:mi rah ider D~iincii Tercemanbal Bu anlardan alcak hedayaverir Ve bunlar ile on nefer ceUadlar bile gider Ve dordi4ncii Yeni~eriocagmdan ba~av'U KIrk elli havmesile ve iki yiiz bal tuglu ve gii ..mii virnl iik lii ve zerduz veniceri keceli miilebbes miilarim neferat ..lart ile istikbale cikarlar Aruma hunlar pasava bir hedaya geriirme-

L 1 J Yildu niishasr (hare)


29/100

SEYAHATNAMEst 395yiib ciimle miil(a)zimler (1) pivade pivade yiiriidenler .)!>~ ~ h heheryevm biner pare alrrlar Bascavus dahi pasa onUSlra piyade yiiriiyiibvevmivve virrni pare alrr Ve veniceri sakasi ii


30/100

396 EVLtYA CELEBtta1:1Veli kendiyem Kirk vrl evvel Asitanede supurge caldrm Ben izinverdirn Tez ata bin diyince bizzzaruri pasanm dizin opiib DevletliMisrr ocagirmzda ihrivar larrmradan beni kurtar Kanunu bozdun dime-sinler deyu uguzane oz(iir) ler dileyiib cavusu yedi adem giicile atabindirdi Pasa dahi Iatife Iciin itdi Yedi adenl giicile bindird.i Koca-mrssm divince Yedi adem bindirdi Koca vezir Amma yirmi ademendiremez diyiib at srcrardi Pasa haz idiib vermis dort altun ihsanetdi Bu iisl ub lizre pasa alavr azim He Salihiyye sehrine dahil olubseraperdei asaf berhiyasmda karar idince sandalyesinde berkarar olubibtida divani M1Slr bunda olub azim davalar is(ti)ma olunub kat'ralaka fash husumet olunur ibtida defterdar Ahmed pasadan Mrsrrhbir konakda havf etdiler Zira kimseden bir habbe ve bir ciibbealmivub herkese isticlaclrna gore ihsanlar idiib kacirasker gibi davalarfasl etmisdir kim fark olunmaz Ve bu Salihiyyede pasa otaga niizulidince iki yiiz koyun ve elli sIgn ve on deve kurban idiib urban veuryan yagma iderler Temasadir Salihiyyeden kalkub Karine varrncahedaya gelen Nil sularm ciimle ask ere bezl iderek nim rahda vineSarkrvve kaifi azim ziyafet idiib vine bir yelkendez kiiheylan athedaya ceker Andan pasa Karin kasabasrna geliib cerri mularnrnarndameks idiib bunda dahi divan idiib yedi boliik agalanndan hedayagelir Insaallah ciimle halive hedayalartn kanunnamei Misrr tesrifa-tmda tahrir ideriz Karinden sehri Beldise (1) karib gelirken ciimleehli belde istikbale crku b ruznameci ve ciimle erbabr divan ve Cera.kese begleri ve yedi bdliik agalan istikbale geliib destbus iderlerAnda dahi azim divan olub vine Sarkivve kaifi tahrr olmajiile ziyafetve ciimle mekular mesrubat dort giinde anrndrr On bes kise masrufider Ve bu divanda Ayid Urbani sevhi sahibi direk olub asakiriislam bir hos ubur etdiikler ivciin mesihati gidiib kendi mukarrerolub hil'ati fahire ile behremend olub kiihevlan feres ve ferise vehayaller getirdiler kim herbiri safinatiilciyat misilli atlardrr Andankalkub Hankaha nirn rah kaldikda ci.imle iimera ve Emiriilhac vemal defterdarr ve savir iimera ve gayri erbabi divan geliib pasavabu lusur lar Andan alavi aZlm' ile menaili kasabai Hanke yani HankahBunda dahi azim divan olunub Kalyob ka1:ifi haki olmagile azirnziyafetler idiib bes ktihevlan imke ceker Herbiri biner guru! degerBu divanda De~ife Urbani eyhi Seyh Safer hil'at giyiib ~eyhligikendiiye mukarrer oIur Ve Mrsirm ivan esrafmdan cok kimesnelergeliib buluurlar Anda kaim mekam bir alavi azirn He geliib destpusidi.ib cevahir makulesi kovurt i)hedayalar getirir Kahve ve serbet

[1 1 Yildrz IlUShaSI (Bellse)


31/100

SEYAHATNAMEst 397ve buhur He ikram olunub sehir havalesile vine Misrra giderler Bun-lardan sonra vine kibari MISIr giiruh gtiruh geliib destpus idlibgiderlerSitayi,i aiaYI Vadii Adiliyye ve ziyafeti rabbaniyye

ve divam osmaniyye admanii Mls.f. Kahir'efi]Muizziyye'"Ertesi giin bii viik alay ile pasavr Adiliyyeye bes saatde getiriib

seraperdesinde padisahane karar idiib srmat basi olan beg pasanrnpayine viiz siiriib Hizmetdeviz Sulranrmm kullujiundavrz Buyuruntaama deyu pasavi ziyafete davct ider Pasa kalkub srmat basmdaoturub sag tarafin a Emir iilhacci ve sol sarafma defrerdarr ve tertibiizre iimeralarr ve Cerakese beiHerin ve yedi boliik agalarr ve savirocak Ihtivarlari oturub srmati mub ammedi tenavul olunub badehualay cavuslari ciimle agavatlan divana davct idiib Adiliyyede pasaAdalet soffasrna oturub mehterhane ve kusii hakanivan calmubdavalar dinleniib kar'r alaka ve fash husumet olub divan varrnakalub alay cavu slarr nida idiib D e ; ; gun l i e ; ; gice otur ak drr deyu tenbihiderler Ve Misrrm sagir ve kebiri bir havmive malik olrmvan iicretHe yahud ariyeti ahibba ve asdikasile Adiliyye sah rasma geliib cadirile meks idcrler Bu vadide bu kadar bin hayme vc har egah [1] kuri-lub ovle bir orduvi bazar olur kim gtlya e;;emapur askeri meks etmis-dir Ve bu giinlerde Misrr icinde bir hanede ve bir kcsde bir cadirve cerge ve otag kalrnivup Adiliyye sahrasm a ve Tophanive ve SebiliAllam fezalarr ve Gavriyye vadileri ciirnle cetri mtilemrna ve sah a-beler He lalezar misal giiriagun cadrrlar He tezvin olub orduyi DaraSah manendi olur D e ; ; gun l i c ; ; gece meks olunub seb ruz ByIe sadma-niler oIur kim geceleri nice kerre viiz bin kanadil ve mes'ale vefanusu cihan ile ciragan olub geceleri Levlei Kadir olub ruzianruzu Id olur Ve her seb nece bin cadrrlardan toplar ve tiifenk vefisenk ve atei ptirrenk atIlub zemin asiiman dirdir ditrer Ve herhayme ve otaklarda gerui direkleri iizre ik iser; ii


32/100

398 EVLty A CELEB!aciz olurlar Ciimle beglerine tekrar hirer cevahir rahtlr atlar cekerlertus kaim makam defterdarrn iki atlari miicevher eger ve rahth vealtun zincirli m aadasr sim eger ve sim rahthdir Ve eikivmet hedayalardahi verider Ve yedi bo!iik agalart ve musahibi sultan kara agalarve Cerakese bejiler ive ruznameci efendi ve vermis aklam efendilerive vermis umena ve vetruis kessaf ve bihisab miiltezimin ciirrrlepasava at ve tavasi ler ve gayri hedayalar cekerler Velhasrl pasa ket-h iidasmdan yirmi bes meratib sahibleri agalar ve seyis basrva varrncaihsanlar mebzul olur Neticei kelam pasanrn basr narrimda nekadarsed karda huddarnlarr var ise Misu-Ii anlara hirer tuhfii tefarukverirler Elhastl pasava iki yiiz kerner rahth kiih evl atlar ve iki yiizdahi sade yelkendez atlar gelir Ve yirmi bes mertebe sahiblerine dahibirer at hedaya gelir Emirahurun Salihiyyeden bu Adiliyyeye gelincepasa kehiidasile avavid fevaid almada beraberdir der ler Eger Misrrmbu Adiliyye evsafm malumumuz oldugu mertebe tahrir evlesem birCeriri Taberi olur Ve bu Adiliyyede u~ gun iic gece ziyafet ciirnlepadisah kisesindendir kim Selim Han Kanunudur Kirk kise masrufhemen bes bin para amber iki bin para od akcesi miskci basr alubdefterdar mahsub ider Azim ziyafeti israfdrr Ciimle taamlar siikke-ridir U < ; gun bu seraperdede bir adem su icemez Ciirnle eker erbetinus iderler Bu israfata gore Mrsir halkr bu u~ gun gicede sohbetihaslar idiib olkadar mal sarf idjip israf lar iderler kim guya her bidbirer miras yedi ~elebilerdir Bazr ayan bin gurusluk fisenk atrmsdirKirk guru fienk atan bir pesu pave adem karrdir Amma bundagaraib oldur kim Misrrrn kevakibi Zohreve mensubdur Halk siir ursadman a behane isterler Ve Hamdi Huda Misrr halk! gayet miin'Im-dir En edriasmrn bes on pare vazifesi var Avretlerinin bile ultifeleria'nlalann bile cirave ve camekivveleri vardrr Sefaheti etdiren adememaldir darbi meseli tiirkmanidir kim Arabm yaih cok olsa kiminyer kimin havasma surer derler Mrsir Ya Gani Ya mugni isminemazhardir

. . . .Evvela [1] viizerayi MISlrin Adiliyyeden alayi azimHe Mlslra diihulin beyan ider

Ve lit; gun li~ gece msfinda Mrsrrlrnrn ve ciimle pasa agalannlnhavme ve hargahl bozrlub ciimle bar bengahlar ile Misrra geciib ehirhavalesi her agaya tahrir etdi.igi konaklara gociib her kes yurdunda

[1] Yddlz uiishast (ibtida)


33/100

SEYABATNAMESI 399esbab eskallerin birajiub pakce besat ve nazif latH esbablar giyi.ibkonaklarrnda birer huddam kalub vine Adiliyyede pasa alavrna gellibvasd olurlar Beclehu andan alessabah veniceri agasl ve yedi bdlii kagalan ve azahlar agasl ve pasa ile salan fecd eda idiib taht [1]tenaviil olunub alelfevir alavlar araste ve kernirigalrlar pir astcolub ciirnle asakiri bisiimari vemrn ve yesar amade olubbededdua ve sena aziz.i Mrsir muazeez ve miikerrem padisah arieizaz ikram He esbi ziilcenahlna bila rikab siivar oldukda ciirnl ecavusan [2] Yasm uzun olsun Yaricin Allah olsun Tanrr padisa-hrrmza orniir ler versiin Devletile cok vasa di viib alkislavubsa'd saatde miineccim basmm iznile saf inatiilcivadr siiriib AdiliyyedeSultan Tuman Bay kabri orriine geliib bir fatihai serif ruh ivciin tilavetidiib sevabrn ruhuna hibe idiib alaya gelir Bu mahalcle .!suman asadokuzar kat mehterhaniye turralar unlub giim giim giirliyi.ib alavlarviir iimege bashvub on iki eli giirniis cukanh zer enderzere miistagrakolmus alay cavuslarr baslarrnda sam suvar telleri ve atlarr basm daablak vc ~lgalar ve bahri hotas ve aln pare vancrklar He miizeyyenatlar iizre cavuslar tablbazlanna turralar urub alay diiziib asker icinegiriib yemin yesar diyiib Asadura havhu diyiib gunagun sakalar ide-rek ala(y) tertib idiib yiiriidiir ibtida subasr yedi yiiz harciissyf teva-biile yollan tathir iderek yiiriir Andan pasarun Tatar askeri piirsilahsodakh ve savatlt iki viiz, askerdir ibtida bavraklari viir iir AndanAlaYI delibas: ii~ viiz kaplan postlu ve velk en takyeli ve salihlitakveli ve sammur tach ve sahin ve turna telli gazilerle her atlarHaseni ve Hiisevni Tuna gecidi kmah gaziler alaca bavrakhubur iderler Andan AlaYI gi;niillii. agasl Bunlar dahi hemen dcliyangibi miilebbes ve miizeyyen ve cifte ka~ekleri ve alaca bayraklariIcubur iderler Bunlar deli alavmdan miizeyyendirler Andan AlaYl ~a~-nigiran Bunlar dahi bayraklarilc ubur iderler Alayt dl!j kiliirCl Bun;Iar dahi bayraklarile ubur iderler Amma bunlar miisellah ve rnii ..kemmel aga yollu ademlerdir AZaYI mehreruru hayme Ciimle beyazbayraklarile ve kantar srrrklar ile miizeyyen ubur iderler Andan Alayisurruccou gtlmant hassa Bunlar dahi (pur )silah kiiheylan atlar iizreellerinde bevaz bayraklar ile ubur iderler Andan AlaYI miitejerrjkagiinBunlar dahi kiiheylan atlar iizre ellerinde krrrntzr bayraklar ve ciftekocekler He ubur iderler Andan Alayi vacibiirraya agalan Ciimleko


34/100

400 EVLty A t:;ELEBtile ubur iderler Amma bunlar miike llef ve rrriikemrnel agalardlf An-dan Alayi kapttcl. ba~tlar Bunlar dahi sammur kiirklere ve cebe vecevsene miistagrak olub enselerinde virrniser otuzar eli kargilr tazecivan ser kaplanlar He ubur iderler Amma bu kap uct basilar gediksahibleri olrnajila ileri giderler Andan pasa agavatlan alavf i) temarnolub Mrsir alavi viir iirnejie baslar Evvel a AlaYl ~,:avtqan Miik ellefve miikemmel sammur libaslar ile miilebbes olub miicevvezeler iizreikiser ablak ve atlarr basmda birer ablak teller ile ubur iderlerAmma bun larrn enselerinde koceklei vokdur Anlarrn huddarnlarialavlarda Kanunu Selim Han kavvaslardrr Andan Ala(yi) sipahiyanBunlar vesil . bavraklart He miikellef ve miizeyyen krrrmzr alvarlarlile enselerinde elli kargi sirrkh cifte kocekleri ile van yana r ikab ri-kaba atbasi beraber ubur iderler Ve bunlarm viiz nefer cor-bacrlar-;ikiser ikiser ubur iderler Aruma ellcrinde srrrklarr vokdur Srrrk larrnonleri srra kavvaslari Direfsi Gavivan l alemi gibi dikiib gotiiriir Buagavatlarln corbaci olduklarr andan malumdur Ve herbirinin ardrn-da onar virrniser ahenpu silahdar ve kafadar mahbub kocekleri var-dir Andan bu tayifenin iki yiiz nefer cavuslarr miicevvezeleri ileubur iderler Ellerinde topuzlarr ve enselednde kocckleri vokdur Zirabunlar sipah taifesinin bdl iik ~avulartdlr Bunlardan sonra iki sipahketh iidalarr ve hucldarnlarr piirsilah slrlklar He ubur ider Andankiittablari cifte kocekler ile ubur iderler Andan sipah agasl oniindeiki krhcdarile ve canibi erbaasmda kirk elli pivade kavvasrvle ve en-sesinde gfin agun akmisei fahiriye miistagrak eli k argr srrrkh vesilbavraklar He kirk eHi pursilah harnpa kafadar silahdarlar ile dortkat kusii h akan'ilertne zar hlar urub giizer iderler vesselam Andanvine bunlara manend Alayi sipahi tiifenkciyan BaJada tahrir oIunansipah askeri gibi kethiida ve kuttablarr ve agalarl ile kdslerin calarakubur iderler Amma bunlarm anlardan farki oldur kim ellerindebavraklari sarrdir Andan Alayi sipahl goniillii)lan Bunlar dahi billa-daki gibi rfkab rikaba piirailah kirmrzr alvarh [1] He cavuslar ket-hiidalarr ve kiittablarr ve agavatlan He kosler in dogerek atbasi bera-ber uhur iderler Amma bunlar ciimle krrrmzr bayak tastr lar Oburaskerden farklarr uldur Andan Alayi Cerkezan Bunlar da baladatahrir olunan kaideleri iizre giizer iderler Bunlar dahi krrrrnzr bayraktasrrlar Andan Alayi mij_teferrikagan Bunlar Misrrn ayin k ibarl arrrmrhtesern ve mi.ilebbes ve miizeyyen askeridir Kafalarmda onar onbeser virrniser miizevven ve musellah katife anterili ve safi krrrruzralvarh ko~ekleri ellerinde sade kargr srrikh huddamlar ile aheste

III Yrldiz niishasi (alvarlan)


35/100

SEYAHATNAMESI - 1 0 1aheste guzer iderler Andan Ala)'" C;erakeze be)leri Miisellah ve Mii-lebbes ve miicevher egerli atlar He baslarmda perisani destar He herbirinin enselerinde kantar srrrkh arlas ve katifeye mustagrak krrkarcll'iser m iistesn a mahbub koc;ekler ubur iderler Lakin bayragl vesancak ve kosleri yokdur Hemen sade giizer iderler Andan Ala)liimerai Mrsrr Ci.imle bunlar sammur kiirklere m iistagrak olub bas-larrn da per isan idestarlar He onlerinde dorder satu larr beyaz sar-rkhve pak atlas hil'atleri ve ellerine teberi rniislirni ve bejrler in van larrn-da kirkar elliser kavvasl art ve enselerinde viizer ve viiz ellifer zer ender-zer He rrriizcvven ol mus eli srrrkli ic; agalan ki herbiri piirsrlah SamNerimandan rrisan ver ir hali has im] n isan anlt mahbuban athkoc;ekler ile revane olurlar Aruma bayrag ve sancak ve koslert vokdurAndan AlaYI Kapucl baI)an meratib sahibleri Bunlar pasarun emek-darlarmdan yari kadimleri ve nedim.i haslan olrnak He bunlara bireragahk vade olunub pasava karib sarnrnu c k iirk ler He rnu hte sem anebaslarrnda perisani destarlar He ik iser ik ijer atbalar [1] beraber uburiderler Lakin yedekleri ve ic; agalan ileride sade kapucr ball agalarHe p'iir'si lah giderler Ancak bunlar onar on beser pak cukadar vesarraclar He atbasi beraher ubur iderler Bunlar virrni yedi kapucibasrlardir kim mansrblar It ) bunlardir kim zikrolunur Evvela ci.imledenserdar{a) miisellimlik He gelen ehir havalesi olur Sag vezir kethi.idave sol vezir ~ehir havalesindedir [2] Ve risaliye agasl anbar eminive beyti.ilmal emini ve arpa emini hasrl harc ve vekHharc ve Siivevsagasl ve Dimyat agasl ve havale karibi ve kiiciikve Resid agasl ve Iskenderivve agasl ve Menzile agasl ve ernirahur veBulak giimriik emini va darbhane emini ve darbhane n azrrt ve tUU~kabeleci ve kiic;iik ruznameci ve defter emini ve selarn cavusu veba~ kapuci basi ve Beni Sevf agasl ve Meniye agasl ve Manfelut agaslve Circe agasl ve kapuctlar boliik basrs r ve kapuctlar kethiidasr bu"-yirmi vedi agalar ciimle perisaniler He ve sammur iist hil'atleri Heikier ikiser ubur iderler Bunlardan sonra tuglar ortasmda alay bay-ragl andan dokuz aded begler kim herbiri lail cevahir ziimri.id veelmas ve HHi Bedahsana gark olmus ciimle altun zincirli ve murassaegerli ve incu dikme ahayili kiiheyhln atlardrr kim herbiri bir Rumharaci deger yedeklerdir Ve bu safinatiilciyad misilli yedekleri kesanberkesan vedekciler cekiib anlar dahi miilebbes ve baslarrnda miicev-vezeler ve krrrruzr salvarlar ve ayaklannda cerkezi fellarlar ile esbitazileri arZl kala iderek ubur iderler Andan imrahur aga ile kapuctlar

[1] Yildrz niishas; (atb2.!?I)l2 ] Y ild iz n iis hasi (havalesi payesindedir]

Evliya C;e1ebi 10 - 26


36/100

402 EVL1YA (;ELEBIbolukbasi pi vade ubur iderler Ve imam efendi ve rn iiezzi n efendi pakve pakize ve miilebbes Arnrna pcr is'anigiver lcr Huddatnlan pivade uburiderler Ve kapucrlar ket hii dasi ve selam agasl kiihevlan atlar iizretevabileri pivade ubur iderler Bunlar dahi pcr-isan idestar giyerler Btrn-lardansonra Misrrrn Ala)l asakiri Arabistan [1] bayaklart viir iir Krrrrnz izerduz bavdaklardrr ibtidalart k iiciik taze ogullart ardr srra kamlarr [2]dahi ardlarr srra f ituz yii:Htleri dahi ar dlarr sua yay a davrlari ve odabasrlart ciirnle alatl harbe miistajirak kaplan posrlu ve altun kalkanhgazilerdir kim baslarrnda ahin cikah ve turna telli bir gu ne turfa~ebk(llahh ve krrkar ell iser dirhem badalocka top misali tiifenklimiiselI.ih ve miizeyyen askerdir Yiizer adirnda bir duacilarr giilbangiMuhatnmedi cekiib cii ml e guzati miislirnin sadavi Allah Allaha rehabuldurub Mrsir i


37/100

SEYAHATNAMESI 403ubur iderler Ciimle 7888 aded askeri namdardrr Arnrna virmi binasker kadar ohretleri vardrr Amma bunlarm dahi tablr kuslarr vok-dur Hemen ci.imlesi pivade ubur idiib biiviik bavraklarr geciib alavlarrtern arn olur Arnma bir serdar ile iki viiz ii~ yiiz yigit sefere gitse kos~alarlar Ve bu piyade verricer iaskeri dahi ge~iip ven iceri agasl veazablar agasl alavi viir iir ibtida azablar corbacilarr kii'hevlan atlariizr e sam mur Iibaceler He vc onlerinde cidalarr He ve enselerindcciimle kUIDIZl ~alvarlt ve kantar sirrkh gilmanlar ile ubur ider Bun-Iar m saglnda Yerricer icorbacilarr hernciln an k ii'hevl an atlar iizre s~m.-mur cuka feraceler ile ve orrleeinden cid alar i ile andan eski cavusl arrve serdarlari He ve eski kokonos kethiida ihtiyarlan ile sol tarafiarabistan [1] sag tarafr ven icer ivan atbasi heraber ubur iderek bascavuslarr pasa van mda dudur ) [2] Bevriilrnalcrlarr kapul arrrida kalrrAncak azab kerhiidasr atbasr beraber ve Ycniccri agasile azablar agaslberaber enselerinde pursihlh koceklerle ubur iderler Andan verricer'irniildzlrnler i viirur Dord viiz giinli.i viikltikler ve zerduz iiskiiflii vebalrkcrl telli otagalr beli kIllch eUeri tiifenksiz piyade gunagun ~ukadolrnah pak askerdir Andan pasanrn saru-larr zer enderzere rniistagr akolub ellerinde teberi muslrmi ve serIerinde altun taslar [3] iizre ota-galar ile pasanrn vernin vasarrnda ubur iderler Satlrbagl basmda pe-risarri destar iizre balikcm sorgucile pasarun saihnda bir cebi altunve bir cebinde cil para fukaraya bezl ider Ve m atar acr basr dahisagmda krrrmzr dolarna ve zerduz iiskilf ve miicevher matara He veciimle tiifenkciler dahi kirrruzr saya dalarna ve iiskiif He pasarundamenin dutarlar Ve pasa dahi altun zincirli ve murassa eger vemiicevher rahth incu carkab diigme abayili esbi sabareftar iizreegninde samrrrur kabanicse iizre miicevher tirkes kusanub ve katifesalvar ile avagrna san cerk ez.i feHar giyi.ib seri saadetine selirni destaruzre iki sorgucu sahi takub sajirnda sekiz cellad ve solunda pivadesubasi ve muhtesib bile pasa ile muraarzrrnane ubur iderken pasa ikicanibine tevazula selam vererek fukaraya ihsan iderek ubur iderkenbayi geda ve pir ve civan (r->" JJ'J ~ r":':~ ~y-A-" ' J - , : : A ~ r" .)ll.t_ ~ ~'.!lli.i- )deyu dua iderler Ve pasan rn ardr sir a zer enderzere miistagrak olmussil5hdar elinde ~ellllrI rnur assa basl ar rncla zerduz krrrmzr iiskiifve cukadar hemciinan ve ardr sua pasa keth iidasr ve divan efendisimiilebbes sammur kiirkler ve baslarinda per isan idestarlar He ve ard-Ian Slra paanln yirmi iki mertebe sahibleri ve gayrileri ciimle kii ..

[1] Yildiz niishasi (azaban)[2] YlldlZ niishasi (Ve)(3] YJldlz niishasi (taslar)


38/100

404 EVL1Y A CELEBt

hevlan atlar iizre altisar pare sirn vanciklar ve bahri hotash atlariizr e naheevaniye m iistagrak olub ciirnle giinaglln rnakar e-melerin tavlesaru m uham med'il er in sarkrdub ellerinde on yedi~erbugu He ubur iderken ic cavuslarr ic agalan iere tertib iizredizerek ubur ider Andan it; mehterbasi krrk i c . ; mehterleri ileubur iderler Andan pasa hazinedart ve ic ruii ezzfrrbasr ile atbasi bera-ber and an saneag ve bayrag ve mehterhane ra'dvar gum giirn giir li-yerek ubur iderler Andan it; agalarl sarraclarr andan sakka basr yet-mis seksen neferatlarr He ciimle sakka bargirlerin gfmagun siikufelerile zeyn idiib rnisk ve delveleri dahi sebzegun yapraklar He tezvin idiibubur iderler Andan akkam ve mes'alcivan dahi ciimler mes'allertnielvan e1van beharlar He tezin idub raks idiib pertab idiib ( 0\.bI_l\.r"'~'1\ )di viib el urarak (Jt ... ) havkirarak ubur idiib bu tertib iizre pasa Mrsrr adahil olunea ciimle sipah ve tiifenk endaz ve gorriillu ve Cerekes vern iiteferr ikagari atbasr beraber Rumeli Mevdarnrrda kat enderkatvernin ve yesar ziilcenahvar selama muntazrr dururlar Pasa geliibba desse lam ubur idinee ciirnle atlrlar kendi hanelerine giderler PasaAzab kapusmdan iceri Bismrllah ile kadem basmea azablar ocagm-dan yiiz koyun kurban idiib ganemlerin kam pasamn pavi semendinedogru cerevan idiib pasava havrr dua iderler Amma Azabistan [1] veven icerivan pasa ile piyade ta Saraya giderler Andan pasa bu kerriiferve azamet He saraya dahil olunea iki viia koyun kurban olub duacrlardua idiib pasa fatiha rilavet iderek binek tasrnda esbi saba siir'atin-den enince ciim le c.;avuan alklhyub pasa rruzul erdiijii verde fatihiMrsir Selim Hanrn ibtida oturdugu makam vardir Anda pasa teber-riiken ve teyemmiinen sehl oturub andan Bismillah ile yirmi beserkademe tas nerdiibandan yukaru Sultan Kavitbav divanhanesine cikubsag tarafmda pasa kethiidasr ve sol tarafmda cavuslar kethiidasi k ol-tuguria giriib Sultan Kavitbav seceadesinde ciilus idiib ciirnle cavusanAllah mubarek evlive Kademin kuvvetli ola Devletile cok vasa deyualkrslar lar Hemen verriceri bascavusu kal'aya mikrame gosterubtobhane kullesinden kirk eHi pare atrlub Saray Mevdanrnda miifidmuhtasar bir divan mehterhanesi faslr temam olub cavuslar kethiidasiDavacrlar ve maslahatlrlar var mi deyince ciimle erbabr divan yeminve yesar rnerkezinde hamusbas dururken karsuclari Mekke ve Medinehavalelerinden alti kimesneler zahir olub iclerinde bir maslahat giizarmustalah kimesne ileri geliib Ya vekili Sultam hadimiil harernevnus-ser ifevn Havir makdem Safa gcldin deviip Mekke ve Medine umurunami.iteallik elbette bir arzuhal ver ir ler ibtida pasa 01 arzuhalleri eline

liJ (Azaban) olacak.


39/100

SEYAHATNAMESt 405alub teberriiken Bisrni ll ah deviib sah cekiib buyurdu verir Zira Misrr

A ~veziri ve Ali Osman padisalu run vekilidir Ali Osman ise hadimiil hare-meyndir 01 ecilden ibtida divaru Misrrda Mekke ve Medirie hizmetinevan kalem olunub divan h an e duacrsi bir azim dualar idiib fatihatilavet olunur Andan Mrsir ayanlart ve esraflari kanunlart iizre esnafesnaf dest bus idi.ib tecdidi biat id er ler Bu mahalde kal'a mehterhanesi Saray Meydanmda Mubarek bad fasl m cal ub bin parehaliyelerin alub giderler Ciimlc erbabi divan bir saatde el optibdivanhane duacrsi fatiha devub cavuslar kerh iidasr ve miiteferrikabasr pasavi Sultan Kavit bay yerinden kaldurub pasa ci.imleerbabi divana selam veriib ciim le cavusan alkrslrvub selam altr-lar Badehu pasa icerr gidiib ciimle cernivvet tarmar olurBu saatde Gavri divanh ancsinde ku-k k isl Err'arm ~erif tilavetidiib mutad uzr e her sabah vine Err'rm serif okurlar Pasa iceriiskemle od asrna varub istirahat ictin sovun unca yedi boliikden alayt:;avuIan geliib h al ive leriolan alay ile getirdikleri bab sislarrn isterlerCanpulad zade iki kise Yenicei iocajhria verdi Birer kisei Mrsr] yediocajia veriib ciirnle dokuz kise oldu Ve bu tahrir etdijiirniz evsafialay ciirnle Canpulad zade Hiiseyin pasava olmu sdu r Zira andan gayethicabda idiler Zira Misrra pad isah ane geldi Pasa 0 1 gice istirahatidiib alessabah srmati divan iolub iic bin sahan taam haftada ikikerre kanunu SeHm Haridrr Pasa etmeyiib aru hazineyi yahud kendiiyekorsa hini azilde pasad an muhasebesin isteylib her srrnatr ikiser kisehisab idiib senede doksan iki kise pasadan taleb iderler Badehu iic;bin sahan taam te naviil olunub d ivarn padisahi olub nice davalarihkaki hak olundukdan sour a k eside ve evtam ve cevali ve m iitefer-rikalann mahiyye ulufelert pasan m huzurunda veriliib rniistah aknarnusrahak oldugu malum olub herkes isban vii cud idiib ulufesinalrrIar Bu giin dah idivan bu hal iizre olur Ve yine avan r Misrrgiiruh giiruh mubarek bada geliib lie; giiride bu hal iizre derya misalademler mu bare [1] geliib gitruede dir ler Bu iic giin iiC;gicede gelenhedayan;n hisabm Cenabi Bari biliir Amma alrnamak aktlane h are-ketdir Eger bir masl ahat tahunda alrrursa J~l5\. (me'vi bali) derlerMrsir li kelarmdrr Etkr bir maslahattn eda etmeyiib alrr san hini azildemalrdrr isterler Hrilasai kejarn Mrsrrrn besirici alavi dahi bu aYln iizretahrir olundu [2] vesselam

[1] Yildiz niishasi (mubarelc bada)[2] YlldlZ niishasi (temmet).


40/100

106 EVLty A CELEBtFasd Neticei viizerai MlSlr Der fash terifat Ihtirazname berayi viizerai MlSlrBalada tahrir olunan alaydan sorira Mrsir veziri aktlane kareket

idiib ehli menasiba giydirilen hil'arler padisah tarafrndandir Ziyadegivdir-il irse pasa rarafmdandir Azim masarifdir Hini azilde pasavahayli rahnedir Bundan gayet ihtiraz laZlmdlr Kethiida ibrahim pasahakimi MlSIr iken bu hil'atleri iic babend evledi Ala ve evsat veedna diyiib iic gune hil'atdir Hil'ati ala iki bin pareyc evsat binpareye edna bes viiz pareye tahrir idiib bir Yahudii hil'atci bas; etdiSenede aln bin hil'at ider ibtida pasa

Documents

Seyahatname 5