Embrioni- Qeliza vezore e fekonduar lehtësishtë do të filloj të lëviz kahë mitra ,që dotë mbërrijë për tre ditë.Disa ditë do të lëviz nëpër mitër dhe në fund të kapet për murin e mitrës.Në këtë javë janë të përcaktuara edhe disa gjëra sikur: gjinia, ngjyra e syve sidhe flokët e fëmijës.

Nëna – Trupi fillon me ndryshimet , muri i mitrës trashet,kurse qafa e mitrës zgjatet që të ndalojë deportimin e mëtutjeshëm të spermës dhe bakterieve.Trupi i gruas me të vërtet kalon në gjendje tjetër, ku vëren që çuditërishtë diçka po ndodhë edhe pa u ndërprer menstruacionet.

Embrioni - Është e madhësisë 1 mm. Përmes gjakut të nënës

fillon ta marrë ushqimin. Nëna – Në këtë javë ndien

sinjalet e shtatëzanësisë si :gërçe në bark, ndieshmëria në erëra,ndrrim në disponim ,lodhje dhe përgjumje.

Embrioni - Gjatësia diçka më >1 mm.

Qelizat ndahen në tri shtresa prej ku dotë formohet trupi i fetusit.

Nëna – Shumica e grave në këtë javë e dinë për shtatëzaninë. Kjo mundë të tregohet me test të shtatëzanisë, për shkak të ndryshimit të hormoneve në urinë.

Embrioni - Madhësia sa kokrra e bizeles,fillon të formohet shtylla kurrizore dhe sistemi nervor,poashtu edhe koka fillon të jetë e dukshme. Zemra fillon të rrahë.Fetusi ka sistemin kardiovaskular dhe grupi i gjakut mund të ndryshoj nga ai nënës .Fetusi është i ndieshëm në droga,barna,virus apo bakterie që përmes placentës mund të viejnë tek ai.Shumë defekte mund të ndodhin pikërishtë në këtë moshë prandaj kemi kujdes në stilin e jetës.

Nëna – Madhësia e barkut nuk shifet, mund të humbë në peshë për shkak të vjelljeve dhe mundimit.

Embrioni -Mund të shifet me USG, kurse në fund të kësaj jave mund të jetë i madhësisë 11 – 13 mm. Zemra fillon të zhvillohet. Koka është më e dukshme në krahasim me pjesë të tjera të trupit kurse sytë më të mëdhenjë. Zemra fiton ventrikujt ,duart dhe këmbët më të dukshme.

Nëna – Simptomat janë më të theksura të shtatëzanisë,vjellja, mundimi, urinimi i shpeshtë , ndrrimi i disponimit janë normale.

Embrioni –përherë e më shumë merrë formën e njeriut. Lehtësishtë zhvillohen veshët dhe pjesët tjera të trupit . Gishtërinjët janë të dukshëm, shifet shtylla kurrizore.Fillojnë të formohen muskujt e trupit si dhe disa pjesë të lëkurës. Zemra e fetusit rrahë dyfish më shumë se e nënës rrethë 150 herë në minutë.

Nëna – Mitra e madhësisë së limonit.Mund të ndien gërqe dhe dhembje në bark.

Embrioni - rrethë 20 mm. Duart dhe këmbët më të gjata , kurse në mes gishtave formohet lëkurë e hollë. Koka fillon të merrë formën normale fillon të dallohet qafa. Gjenitalet fillojnë të formohen por gjinia nuk mund të dihet.

Nëna – Fetusi fillon lehtësishtë të lëviz.

Embrioni – rrethë 30 mm. Gishtërinjët e këmbës ndahen,kurse në duar gishtat janë më të gjatë.Të gjtha pjesët e trupit janë të dukshme vetëm duhet të zhvillohen.

Kjo është java e fundit në të cilen foshnja quhet EMBRION. Prej Javës tjetër foshnja quhet FETUS.

Nëna – Disponimi ju ndrronë.

Fetusi – Rethë 40 mm. Fillojnë të formohen gjenitalet . Sytë janë të mbyllur.

Nëna – Edhe pse fetusi lëviz nëna nuk e ndien.

Fetusi – rrethë 60 mm. Duart arrijnë proporcionin me pjesë tjera të trupit. Fetusi hapë gojën dhe thithë gishtërinjët. Poashtu edhe thonjët fillojnë të rriten.

Nëna – Në barkë mund të lajmërohet vija e

pigmentacionit (linea negra).

Fetusi – Me fillim të tremestrit të dytë fetusi fillon të rritet shpejtë, arrinë peshën 15-30g , gjatësia 65-78 mm,

sytë e zhvilluar por ende të mbyllur,zorrët fillojnë të jenë pjesë e trupit të fetusit. Fetusi fillon të prodhojë rruza gjaku.

Nëna – merrë formën e shtatëzanës pasi mitra fillonë të zgjerohet.

Fetusi – Gjatësia 8-13 cm, peshon 25 g. Trupi zhvillohet, koka zë vend dominant. Qafa zhvillohet. Ka 32 gingiva të vogla dentare dhe do të filloj ta thithë gishtin. Janë të zhvilluara gjenitalet e brendshme.

Nëna – Po çe se është shtatëzania e parë nuk keni nevojë të bleni rrobe për shtatëzana, kurse po çe se nuk është atëherë për shkak të dobësimit të muskujve të barkut rritet barku.

Fetusi- Gjatësia 10 cm, pesha 50 g , Këmbët zhvillohen mirë

eshtrat janë mëtë fortë.Veshët gati të zhvilluar,kurse i tërë trupi i fetusit është me qime të quajtura Lanugo.

Nëna – Shtatëzania do ju le pa frymë pasi mitra e zgjeruar ju lenë pakë hapësirë mushkrive të zgjerohen. Poqe se keni ndryshime në urinë apo infeksion vaginal duhet lajmëruar te mjeku.

Fetusi - Është fundi i 4 muajve të shtatëzanësisë.

gjatësia 112 mm pesha 80 g , Gishtërinjët e formuar në

duar,këmbët më të gjatë se duart dhe mund të ndihen lëvizjet e fetusit.

Nëna – Mitra zgjerohet e me këtë edhe barku dhe krahrori ju rritet , për shkak të placentës kemi shtim në peshë.

Fetusi – gjatësia 11-12cm, pesha 125 g. lanugo - rriten. Truri i

fëmijës zhvillohet , kurse numri i qelizave në tru rriten për 250.000 në minut.

Nëna – Mitra merrë pjesën më të madhe të barkut.Ju kthehet energjia dhe disponimi.

Fetusi - Gjatësia 14 cm, pesha 150g. Fytyra merrë pamje

njerëzore, sytë përceptojnë dritën,psh:po qe se nëna vendoset në plazh në diell fetusi do të përceptoj dritën e kuqe. Zhvillohet sistemi imunitar dhe fetusi fillon të krijoj antitrupa, poashtu zhvillohen edhe shkathtësit tjera:gëlltit ,thithë gishtin dhe bënë grimasa në fytyrë.

Nëna – Kur të rritet mitra mund të ndjej jo ekuilibrim.

Fetusi - gjatësia 22 cm

pesha 200 g, fillon të formohet indi

dhjamor , muskujt dhe truri mirë të zhvilluar.

Nëna-Janë më të rënda për 3,5 – 6,5 kg. Në barkë mund të shihen venat,mund të ndieni marramendje kur ndrroni pozitat.

Fetusi – Gjatësia 26 cm, pesha 250 g,

gjenitalet e formuara. Poqese është vajzë në këtë javë fillon ti formohet mitra.

Nëna – Prej tani mitra rritet për 1 cm në javë. Mund të ndihet fetusi sesi lëviz.

Fetusi – Pesha 300 g. Qelizat nervore formohen me shpejtësi të madhe 50.000 – 100.000 në minut. Sistemi tretës është mirë i zhvilluar. Zhvillohet edhe refleksi i shijes.

Nëna – Fiton 4-5 kg.Për shkak të rritjes së mitrës kanë dhembje në pjesen e përparme të barkut.

Fetusi – Gjatësia 19 cm, pesha 350 g, Në kokë ka flokë dhe ka

vetulla. Prej 5 shqisave , e para zhvillohet shqisa e të prekurit. Poqe se është djalë testisët lëshohen nga pjesa e brendshme në qeskat e tyre, sistemi imunitar është mirë i zhvilluar.

Nëna – Kjo është pjesa më e bukur e shtatëzanësisë,barku nuk është shumë i rritur për të ju penguar.

Fetusi – gjatësia 20 cm, pesha 450 g. Lëkura ende nuk është e

trashur, prandaj për shkak të qarkullimit të gjakut ka ngjyrë të kuqe.Fillon të reagoj në zhurma.

Nëna – po qe se gjakosni prej hundëve mos u brengosni hormonet janë në pytje, qarkullimi është I shpejtuar kurse mukozat e hundëve janë të ndieshme.

Fetusi –gjatësia 21 cm, pesha 530 g ,

Fetusi fillon të trashet, veshi i brendshëm zhvillohet dhe fetusi tani ka ndiesin e ekuilibrit kur lëviz në mitër,

Nëna – Për shkak të zgjatjes së lëkurës në regjionin e kërthizës do të ndieni kruarje në atë regjion.kujdesuni për strijat duke përdorur ndonjë preparat.

Fetusi – gjatësia 22 cm, pesha 700 g ,

Çerpikët janë të rritur.

Nëna –Mitra e madhësisë së topit të futbollit.

Fetusi – gjatësia 23 cm , pesha 850 g .

Lëkura e hollë , sistemi kardiovaskular shifet nën lëkurë.

Nëna – heton se nga gjinjët e saj rrjedh një lëngë i verdhë , kjo lajmërohet edhe pas lindjes dhe quhet Kolustrum.

Kemi rëndim në këmbë dhe dhimbje në mjedis.

Fetusi –gjatësia 24 cm , pesha 1 kg . Me hyrjen në tremestrin

e tretë fetusi ka shansë të jetojë edhe poqese rastësishtë lindet. Sytë tani i hapen. Fetusi ndëgjon.

Nëna - ka ekuilibër të vështërsuar për shkak të peshës , duhet të lëvizni ngadalë dhe me kujdes.

Fetusi – gjatësia 25 cm , pesha 1100 g.

Poashtu ka shansë të lindet , pasi mundë të thithë ajrin me mushkëritë e tij ,kurse SNQ është I zhvilluar dhe mundë të kontrolloj dhe rregulloj temperaturën trupore.

Nëna – fiton në peshë për 7 – 14kg , ka marramendje.

Fetusi – gjatësia 26 cm, pesha 1250 g .

fetusi është e kthyer me kokë poshtë, poqe se jo ka kohë ende.

Nëna – krahrori rritet , placenta peshon 400 g.

Fetusi – gjatësia 27 cm, pesha 1.5 kg .

Është aktiv që e ndien nëna. Fetusi flenë shpesh, kur nuk flenë atëherë godet.

Nëna – fiton në peshë

8 – 13 kg.

Fetusi – gjatësia 28 cm,

pesha 1600 g.

Fetusi rritet shpejtë .Në javët e fundit fetusi do të tajojë rreth gjysëm litri urinë në ujin amnoinal dhe e gëlltit pak nga pak prej saj çdo ditë .Ngadalë humbin lanugot.

Nëna- do të ndiej kontraksionet që do të jenë nga dita në ditë më të forta.

Fetusi – gjatësia 29 cm , pesha 1800 g ,

Lanugot bien .Me skanim është vërtetuar se fetusi në këtë stadium edhe ëndërron.

Nëna – mitra është ngritur mbi kërthizë.

Fetusi – gjatësia 32 cm ,

pesha 2250 g.

Nëna - lodhje

Fetusi – vazhdimishtë plotësohet,hapësira për te bëhet më e vogël por goditjet I ka më të forta.

Nëna - duhet të relaksohet dhe të merrë frymë thellë.

Fetusi – është më I rëndë , dhe mund ta shtrëngon dorën.

Po të lindet tani fetusi nuk do të ketë komplikacione.

Fetusi – gjatësia 34 cm ,

pesha 2700 g, Nëna – placenta tani

është e vjetëruar dhe nuk funksionon si në fillim.tani nëna ndien se si fetusi lëshohet në pelvik dhe pregaditet për lindje.

Fetusi – gjatësia 35 cm ,pesha 2900 g,

Rritja do ti ngadalësohet, poqese është djalë ai do të rritet më shpejtë para lindjes dhe do të ketë peshë më të madhe.

Nëna – lindja ndodh pa paralajmërim, nëna duhet të ketë një planë për reagim në këtë situat. Poashtu e ka ndiesin që në qdo moment fetusi do të bie .

Fetusi – gjatësia 35 cm ,

pesha 3100 g.

Nëna – merrë frymë më lehtë pasi fetusi pozicionohet poshtë dhe nuk kemi presion në mushkëri.

Fetusi – gjatësia 39 cm ,

pesha 3250 g

lanugot kanë ra. Nëna – si do të

ndodhë lindja ?

Fetusi – 37 cm , pesha 3400 g

Fetusi vetëm pregaditet për të dalë.

Nënës duhet ti skjarojmë që nuk ka nevoj të brengoset për kalimin e terminit.

Është metodë diagnostike që njëkohësisht regjistrojmë frekuencën e zemrës së fetusit dhe motolitetin e uterusit

Frekuencën e zemrës së fetusit e regjistrojmë në dy mënyra :

1. Nga jashtë – nëpër murin abdominal të nënës: a) EKG abdominale b) Fonokardiografia c) USG2. Nga brenda – EKG direkte transcervikale

Me këtë vlerësohet : 1.Frekuenca bazale 2.Akceleracionet dhe decelaricionet 3.Oscilimet.

Frekuenca bazale – është ajo frekuencë e zemrës së fetusit me vlerë të përafërt mesatare që zgjatë më shumë kohë.

Vlera normale e FB është e barabartë me 120-160 në min.

Shpejtimi i frekuencës së zemrës së fetusit, që zgjat më <10min dhe ngadalsimi<3min pa marrë parasysh ndryshimin e amplitudës quhen AKCELERACIONE dhe DECELERACIONE.

Akceleracionet i ndajmë: 1.Gjatë kohës së lajmërimit a) sporadike –(kur lëviz fëmija,gjatë ekz. vaginal dhe ngacmimeve të jashtme). b) periodike –(kontraksioneve të lindjes) 2.Sipas formës –të kushtëzuara me hipoksi

DECELERACIONET Ngadalësimi kohëshkurtër i frekuencës së zemrës së

fetusit që është më e madhe se amplituda e dyfishtë e oscilimeve.

ABSOLUTE: Shtatëzënia e zgjatur Insuficienca e placentës Lindja e parakohshme paralajmëruese Diabetus mellitus Shtatëzënia e shumëfishtë Rh – incompatibiliteti Placenta previa Gjakderdhjet në tremestrin e II –të EPH - gestozat

RELATIVE : Më të reja se <18 vj. (primiparat) Më të vjetra se >30 vj.(primipara) Të vjetrat më shumë lindje >se 40 vj Shtatëzënia e rrezikshme në anamnezë.

(vdekja perinatale e fetusit. Lëvizja e vogël e frytit.

Me këtë vlerësojmë : Rritja e fetusit Aktiviteti fetal Volumeni i likuorit Dhe tek studimet me Dopler (qarkullimi

placentar,enëve fetale dhe kordës)

Vlerësimin serik të rritjes e bëjmë me këta parametra:

Cirkumferenca e kokës ( CK ) – prej javës 20 rritet për 3 mm në javë,kurse për 1 mm në javë në fazën e terminit.

Cirkumferenca e abdomenit ( CA ) – determinohet në masë të madhe nga madhësia e mëlçisë dhe indikon një fetus me ushqyeshmëri të mirë.

Ndryshimi i këtyre parametrave regjistrohet në mënyrë grafike dhe nxjerr në pah asimetritë të RIUR.

Anencephalus Mallformacionet e kokës dhe vertebrave Hidrocephalus Mikrocephalus Encephalocelat Anomalitë e trurit të vogël Spina bifida Malformacionet e mushkërive dhe brinjëve Malformacionet e zemrës dhe enëve të gjakut Malformacionet e traktit digjestiv Anomalitë e traktit urinar Hydrops fetalis Dhe të tjera.

Definicioni i RIUR është variabil por qasja më e shpeshtë është ajo kur është

më e vogël se 10 centilë për moshë gestative.

Fetusët më të rrezikuar janë ata nën percentilin 3 dhe ata të cilët rritja bie

shumë nën skemën e pritur.

RIUR është shkaktari më i shpeshtë i vdekjeve perinatale.

Mortaliteti dhe morbiditeti perinatal është i rritur tek fetusët me rritje të kufizuar të shkaktuar nga :

-hipoksia kronike intrauterine -hipoksia intrapartale dhe -acidoza.

Anamneza e kaluar Pre-eclampsia Pirja e duhanit / alkoolit HAP (hemorragjia antepartale) Shtatëzënia multiple Abnormaliteti fetal Ekstremet e gjatësisë /peshës dhe moshës maternale. Sëmundjet renale maternale Diabeti maternal Çrregullimet e indit lidhor (SLE) Sëmundjet autoimune, trombofilia,hemoglobinopatitë Hipertiroidizmi i patrajtuar Sëmundja e rëndë kronike e mushkërive/ zemrës (rrallë) Malnutricioni i rëndë