Eren Okur

Devlet Dışı Grupların Devlet Dışı Grupların SilahsızlandırılmasıSilahsızlandırılması Uluslararası teşkilatların müdahalesi

Taraflar arası müzakere yolu

Örgütlerin silahlı güçlerinin tamamen bertaraf edilmesi

Silahsızlanma Birleşmiş Milletler, kuruluşundan bu yana, çok taraflı

silahsızlanma ve silahların kısıtlanması, uluslararası barış ve güvenliğin koruması çabalarının merkezinde yer almıştır.

Uluslararası toplumu tehdit eden en önemli sorunlardan olan küçük ve hafif silahların artışı ve istikrarsız çoğalması Birleşmiş Milletler’i de yakından ilgilendirmektedir.

BM Genel Kurulu’nun silahsızlanma konuları ile ilgilenen iki yardımcı organı vardır; Silahsızlanma ve Güvenlik olarak adlandırılan Birinci Komite, Özel bir danışma kurulu niteliğinde olan Silahsızlanma Komisyonu.

BM Genel Sekreterliği bünyesindeki Silahsızlanma İşleri Dairesi

BM Silahsızlanma Araştırmaları Kurumu (UNIDIR)

Bunun yanı sıra Birleşmiş Milletler’in dünyanın çeşitli bölgelerindeki misyonları silahsızlanma çalışmalarına örnek teşkil etmektedir.

Afrika’daki FaaliyetlerAngola: Angola’da 1975 yılından itibaren yaşanan en büyük sorun hükümet ile UNITA arasındaki iç savaş olmuştur.

1997 BM Angola Gözlem Misyonu (MONUA)

1999 BM Angola Bürosu (UNOA)

Ruanda: Ruanda ve Uganda’nın Ruanda Vatansever Cephesi(RPF)’nin bölgeyi askeri amaçlı kullanmasını önlemek için ortak sınırlar boyunca askeri gözlemcilerin konuşlanmasını talep etmesi üzerine BM 1993’te Ruanda’da göreve başlamıştır.

1993 BM Uganda-Ruanda Gözlemci Misyonu (UNOMUR)

1993 BM Ruanda Destek Misyonu (UNAMIR)

Fildişi Sahilleri: BM Fildişi Sahilleri Misyonu

(MINUCI) BM Fildişi Sahilleri Harekatı

(UNOCI)

Liberya: Liberya’daki Gelişmeler ve BM’nin Faaliyetleri;

BM Liberya Barışın İnşası Destek Bürosu (UNOL) 1999 Uzlaşma ve Demokrasi için Birleşmiş Liberyalılar (LURD)

grubu ile hükümet arasında çatışmalar çıkmıştır. 2003 Liberya’da Demokratik Hareket (MODEL) adlı yeni bir silahlı

grup ortaya çıkmış ve çatışmalar yayılmıştır. Liberya hükümeti LURD ve MODEL grupları ile masaya oturarak

ateşkes imzaladılar. BM Liberya’ya özel temsilci atadı. Hükümet, LURD ve MODEL ayrıca ECOWAS, Afrika Birliği ve

BM’nin tanıklık ettiği bir barış anlaşması imzalanmıştır. ECOWAS’ın yerine BM Liberya Misyonu (UNMIL) kurulmuştur.

UNMIL silahların bırakılması, terhislerin gerçekleşmesi gibi önemli konularda görev aldı.

UNMIL 53.000 eski savaşçının % 70’inin silahlarını bıraktığını ve barış sürecinin yolunda gittiğini rapor etti.

1993 İngiltere-İrlanda deklarasyonu 1994 IRA Ateşkesi 1996 IRA saldırılarının yeniden başlaması 1997 İkinci ateşkes dönemi Devam eden dönemde IRA ve İngiltere temsilcileri masaya

oturmuşlar ve Mitchell Prensipleri üzerinde uzlaşmışlardır; Politik sorunların çözümünde barışçıl ve demokratik yöntemlere

uymak Tüm paramilitarist örgütlerin silahsızlandırılmasını desteklemek, Olası bir silahsızlandırmanın, bağımsız komisyon tarafından

gerçekleştirilmesini desteklemek. Bu komisyonun kararına uymak, Tüm partilerin görüşmelerin sonuçlarını etkilemek için güç

kullanmasına karşı çıkmak, Tüm parti görüşmelerinde çıkacak sonuçları kabul etmek.

Görüşmelerde belirlenecek yöntemleri desteklemek, Bölgede devam eden "cezalandırmalar", sokak şiddeti ve her türlü şiddeti

reddetmek. Böylesi olayların görülmemesi için çaba harcamak,

1997 Silah Bırakma Komisyonu kuruldu. 1998 Sorunun tarafları yani hükümetler ve Kuzey İrlandalı

partiler arasında 10 Nisan’da “Good Friday Agreement” imzalanmıştır; Silahlı örgütler, yapılacak düzenlemelerle ellerindeki siahları iki yıl

içinde teslim edecekler. Ateşkes ilan etmiş ve ateşkese devam etmiş örgütlerin hükümlü

üyeleri iki yıl içinde salıverilecek. 108 üyeden oluşacak Kuzey İrlanda Meclisi için seçim yapılacak.

Seçilen partilerin meclisteki ağırlığına göre tüm partilerin temsilcisi bulunan bir bakanlar kurulu kurulacak.

Kuzey İrlanda'nın yönetiminde kurulacak olan Britanya-İrlanda Konseyi söz sahibi olacak. Söz konusu konsey Kuzey İrlanda, İrlanda Cumhuriyeti, Galler, İskoçya ve İngiltere'den atanan üyelerden oluşacak.

İrlanda Cumhuriyeti anayasasında bulunan ve Kuzey İrlanda üzerinde hak iddia eden maddeleri kaldıracak.

Kuzey İrlanda'nın İrlanda Cumhuriyeti ile birleşmesi Kuzey İrlanda'da yaşayan her iki toplumun ortak kararı ile gerçekleşebilecek.

Kutsal Cuma Anlaşması’nın uygulanmasındaki en önemli engel olan IRA’nın silah bırakması konusu 2000 yılının Mayıs ayında IRA’nın silahları bırakmaya hazır olduğunu açıklaması ve 2005 yılında silah bırakma kararı alınmasıyla son buldu. Eylül 2005 tarihinde tüm silahlar bırakıldı.

Sri Lanka’nın kuzey ve doğusunda bağımsız bir devlet kurmak isteyen Tamil Eelam Kurtuluş Örgütü ilk eylemini 1983 yılında geçekleştirmiştir.

20 milyonluk ülkede nüfusun % 15’ini oluşturan Tamiller ve Hindistan’da yaşayan 60 milyonluk Tamiller tarafından destek görmüşlerdir. Ayrıca Yeni Delhi’de bu örgüte destek vermiştir.

1991 yılına gelindiğinde Hindistan Başbakanı Rajiv Gandi’nin intihar eylemcisi tarafından öldürülmesi Tamil Kaplanları’nın meşruiyetini kaybetmesine sebep olmuştur.

Bu tarihten sonra Sri Lanka hükümeti Tamil Kaplanları örgütüne ve Tamil halkına çok sert operasyonlar düzenlemiştir. “Halkla terörü ayrıştırma” düşüncesi Sri Lanka hükümetince dikkate alınmamıştır.

Örgüt lideri Velupillai Prabhakaran’ın ve üst düzey yöneticilerin operasyonda öldürülmesi ve öncesinde Prabhakaran’ın rakiplerini öldürtmüş olması örgütü lidersiz bırakmış ve Hindistan’ın da desteğini çekmiş olması sebebiyle örgütün yeniden toparlanması imkansız hale gelmiştir.

Sri Lanka’nın Tamil Kaplanları örgütünü bitirmesindeki en önemli unsurlardan birisi de uluslararası alandaki işbirliğidir.

İran, Pakistan, Hindistan, Çin ve Rusya’nın Tamil Kaplanları ile mücadelede Sri Lanka’ya açık destek vermişlerdir.

Burada dikkat edilmesi gereken nokta örgütün silah bırakmadığıdır. Örgüt ağır bir yenilgi alıp etkisizleştirilmiştir.

Uluslararası kuruluşların bu olayın çözümüne müdahil olması durumunda PKK terör örgütü uluslar arası ortamda meşruiyet kazanacaktır. Yani bu durum PKK’nın zaten istediği ortamı doğuracaktır ve siyasi gücünü arttıracaktır.

İkinci yöntem olan tarafların karşılıklı müzakere yoluyla sorunu çözme yöntemi PKK lider kadrosunun olağanüstü talepleri sebebiyle çıkmaza girme riskindedir. Ayrıca tepkisel bir durumda yaratabilir.

Üçüncü yöntem olan yoğun sınır ötesi operasyonlar ile PKK’nın silahlı gücünün bertaraf edilmesi durumu Kandil Dağı’nda üssümüzün olması halinde gerçekleşebilir. Ancak bu da Irak’ın toprak bütünlüğü ihlal edeceği için Türkiye’nin işini zorlaştırmaktadır.

Bu süreç yaşanırken neler yapılmalıdır?

Açılım süreci devam etmelidir.

Öncelikle yaşanan tecrübelerden ders çıkarılmalıdır. Açılım sürecinin PKK propagandası olarak kullanılması engellenmelidir. Habur Olayı’ndaki gibi toplumu rencide edebilecek ve devlet otoritesini zaafa uğratabilecek eylemlerin olmamasına özen gösterilmelidir.

BDP’nin terör örgütü ile arasına mesafe koyabileceği güven ortamı oluşturulmalıdır.

Bölgede yapılacak ve yapılmakta olan ekonomik yatırımlar devam ettirilmelidir.

Terör örgütünü caydırıcı güvenlik önlemleri alınarak eylem sayısı minimuma indirilmelidir.

Komşu ülkelerle karşılıklı işbirliği içerisinde olarak teröre karşı ortak tavır ve mücadele yöntemi benimsenmelidir.

Terörün bitirilmesi konusunda müzakereler yapılırken, terör örgütü mensuplarını yurt dışına çıkarmalı ve çatışma ortamı ortadan kalkmalıdır.

Terör suçu işlemeyen örgüt militanları “Pişmanlık Yasası”ndan faydalanmalı ve topluma entegre edilmelidirler.

Terör suçu işleyen militanlar ise toplumu tatmin edecek şekilde cezalarını çekmeli ve müteakiben çıkarılacak bir genel afla topluma kazandırılmalıdırlar.

Bunun yanı sıra KCK (Koma Ciwaken Kürdistan-Kürdistan Topluluklar Birliği) yapılanmasının oluşturduğu devletsi yapılanmanın iç güvenliği tehdit ettiği göz önünde bulundurulmalıdır.

Ayrıca KCK yapılanmasının silah bırakma sürecini engellemek istediği de görülmektedir. Bu sebeple KCK’ya karşı yürütülen operasyonlar devam etmelidir.

PKK terör örgütünün dağ kadrosu tasfiye edilirken şehir yapılanması da gözden kaçırılmamalıdır.

Terör örgütünün liderleri yurt dışında başka bir ülkede sığınma talep ederek terörden vazgeçmelidir.

PKK terör örgütü içerisinde yer alan yabancı uyruklu örgüt mensupları da ülkelerine gönderilmelidir.

Silah bırakma sürecinde yürütülen müzakerelerin sonunda ortaya çıkacak sonuç terörü bitme noktasına getirmelidir.

IRA örneğinde olduğu gibi silahlar bağımsız bir komisyona devredilerek lağvedilmesi sağlanabilir.

Bir aracı ülke de silahları alarak imha edebilir. Silah bırakma süreci uzun bir zamanda olgunlaşarak

gerçekleşecektir. Bu süreçte yaşanacak sıkıntılar demokratik bilinçle aşılmalı ve sabır gösterilmelidir.

KAYNAKÇA

http://en.wikipedia.org/wiki/Mitchell_Principles

http://www.unicankara.org.tr/today/2.html

İngiltere IRA’yı Nasıl Bitirdi?, http://haber.gazetevatan.com/Haber/323490/1/Gundem

Metin Güneş, IRA Nasıl Bitti?, http://www.cnnturk.com/yazarlar/metin.gunes/ira.nasil.bitti/103.1204/

Clement Adibe, Managing Arms in Peace Processes: Liberia, Disarmament and Conflict Resolution Project, United Nations Institute for Disarmament Research, New York and Geneva, 1996

Good Friday Agreement, Belfast, April 10th, 1998

Ruşen Çakır, Tamil Kaplanları ve PKK, http://haber.gazetevatan.com/haberdetay.asp?Newsid=239061&Categoryid=4&wid=73