Skeptic youth

the one who investigates

2 ΙΟΥΝΙΟΣ 2014

E d i t o r i a l

Οι ωραιότερες στιγμές στη ζωή μας είναι όταν νιώθουμε ότι το όραμα και οι ελπίδες μας αρχίζουν να πιάνουν τόπο· τότε που προχω-

ράμε ένα βήμα μπροστά σεβόμενοι την αφετηρία μας, αναλογιζόμενοι την ευθύνη που αναλάβαμε, σχεδιάζοντας ακόμα πιο υψηλούς στόχους.

Τούτο το νέο εγχείρημα για τον οργανισμό μας φιλοδοξεί να δώσει νέα αύρα στα δρώμενα της κοι-νωνίας των πολιτών που υπηρετούμε, με την παρου-σίαση μελετών και απόψεων νέων επιστημόνων, οι οποίοι λειτουργούν και εργάζονται κάτω από την ίδια νοοτροπία και ιδανικά, έχοντας οδηγό τους το πλούσιο έργο της Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης«Ι-ωάννης Καποδίστριας».

Το όνομα αυτού Skeptic Youth, όχι τυχαία φυσικά, διότι στις μέρες μας δεν πρέπει να παρουσιάζουμε τίποτα χωρίς μελέτη· δεν μπορούμε και δεν πρέπει να κρίνουμε αν δεν κοιτάξουμε σε βάθος κάθε πρό-βλημα.

Η νέα γενιά οφείλει να είναι μπροστά από τις εξε-λίξεις, οφείλει να δημιουργεί και να χτίζει το μέλλον της χωρίς εκπτώσεις.

Οδηγός μας το τρίπτυχο «Καινοτομία - Έρευνα - Πολιτισμός».

Καλή ανάγνωση και καλή αρχή με την ευχή για ένα όμορφο ταξίδι στην γνώση. Ένα ταξίδι που ευελπι-στούμε οι ταξιδευτές να είναι πολλοί

ΥΓ.: Δεν θα μπορούσα να μην ευχαριστήσω όλους τους συνεργάτες εθελοντές του πρώτου τεύχους μας και να δώσω τις καλύτερες ευχές μου στον αρχισυ-ντάκτη και φίλο Νίκο Μπαρτζελιώτη για την όλη προ-σπάθεια.

Προκόπης ΜέριανοςΙδρυτής & Πρόεδρος της ΜΚΟ

Ιωάννης Καποδίστριας

Skeptic YouthΤΕΥΧΟΣ #01

ΙΟΥΝΙΟΣ 2014

Περιεχόμενα

Ευρωεκλογές 2014 .............................3

Ευρωσκεπτικισμός,η Ε.Ε. χωρισμένη στα δύo ................5

Ευρωεκλογές καιευρωπαϊκή ενοποίηση... .................10

Αγαθά κόποιςκαι πόνω κτώνται ..............................11

Λαϊκισμός στην Ελλάδατης κρίσης ...........................................12

Ο έρωτας σταχρόνια της κρίσης ............................13

H Ουκρανία στις φλόγες ................14

Αραβική Άνοιξη, Δημοκρατίακαι Ισλαμισμός ...................................17

Η πολιτική και κοινωνικήκρίση στη Βενεζουέλα ....................23

Χημική «βόμβα» στη Μεσόγειοαπό τη Συρία ......................................26

Tα κτίριά μας τα πιοενεργοβόρα στην Ε.Ε. .....................30

Σκουπίδια στην Αττική ...................31

Ο νέος θεσμός της ποινικής δια-πραγμάτευσης/συνδιαλλαγής .....32

Η επιστήμη τηςΜουσειοπαιδαγωγικής ...................35

Προκήρυξη Προγράμματος .........36

MKO Ιωάννης ΚαποδίστριαςΚαμπάνια ΕνημέρωσηςΕυρωπαϊκές Εκλογές 2014 .............39 Συντακτική ομάδα Skeptic youth: ΚΥΡΚΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΑ, ΚΟΥΛΟΓΛΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΣ,

ΜΠΑΦΟΥΝΗΣ ΗΛΙΑΣ, ΦΑΡΑΝΤΑΚΗ ΙΩΑΝΝΑ, ΒΕΛΕΝΤΖΑ ΕΛΕΑΝΑ, ΠΑΠΟΥΤΣΟΓΛΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ, ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΥ ΓΕΩΡΓΙΑ, ΑΝΑΣΤΟΠΟΥΛΟΥ ΝΙΚΗ, ΒΕΡΓΑ ΜΑΡΙΑ, ΣΤΡΙΓΑ ΜΑΡΙΑ, ΤΣΑΜΠΑΛΗ ΚΑΛΙΑΝΘΗ, ΠΑΠΑΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΑ, ΦΡΑΓΚΑΚΗ ΙΡΙΣ, ΓΡΗΓΟΡΟΠΟΥΛΟΥ ΝΑΝΤΙΑ, ΞΑΝΘΟΠΟΥΛΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ, ΜΕΛΙΔΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ, ΠΙΤΣΑ ΕΥΑ, ΣΑΜΑΝΙΔΟΥ ΕΛΕΝΗ, ΤΣΟΜΠΑΝΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ, ΚΑΛΙΑΝΙΔΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ , ΚΟΥΚΗΣ ΒΙΚΤΩΡ, ΜΑΡΓΑΡΙΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ, ΛΟΥΡΙΔΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ, ΣΟΥΣΟΓΚΕΛΗ ΧΡΙΣΤΙΝΑ, ΣΑΜΑΜΙΔΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ, ΜΠΑΡΤΖΕΛΙΩΤΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ, ΤΑΓΑΡΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, ΜΕΡΙΑΝΟΣ ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ

ΙΟΥΝΙΟΣ 2014 3

Θ Ε Μ Α

Ευρωεκλογές 2014

Αυτή τη αυτή τη φορά… είναι διαφορε-τικά». Έτσι ξεκινούσε η προεκλογική καμπάνια του Ευρωπαϊκού Κοινοβου-

λίου για τις εκλογές του Μαΐου. Τι θα ήταν όμως διαφορετικό αυτή τη φορά; Τα πάντα, αν ανα-λογιστούμε, το γεγονός ότι οι τελευταίες εκλο-γές πραγματοποιήθηκαν το 2009. Την τελευταία πενταετία έχουν αλλάξει πολλά, οι Ευρωπαί-οι πολίτες αλλά και το ίδιο το οικοδόμημα της Ένωσης δοκιμάστηκαν. Εν μέσω κρίσης, τα θεμέ-λια σείστηκαν, ενώ η μακροχρόνια ύφεση και η σκληρή πολιτική λιτότητας επανέφεραν το ζήτη-μα των δύο ταχυτήτων στα μέλη της ευρωζώ-νης, μεταξύ των περιφερειακών χωρών της Ένω-σης και της κεντρικής Ευρώπης. Ο συνδυασμός των παραπάνω και όχι μόνο, όπως ήταν φυσικό, τσαλάκωσαν την εικόνα αυτού του πρωτότυπου σε παγκόσμια κλίμακα μόρφωμα. Με αυτά λοι-πόν τα δεδομένα, ήρθαν ξανά στο προσκήνιο οι εκλογές με πρόσθετα βάρη στην εκλογική δια-δικασία, τόσο για τους υποψηφίους και για τις πολιτικές ομάδες, όσο και για τους πολίτες, που κλήθηκαν να δώσουν τη δική τους απάντηση για τις επιλογές τους.

Ωστόσο, όπως έχει παρατηρηθεί στην Ελλάδα, η αξία αυτής της εκλογικής διαδικασίας υποτι-

μάται. Τι συμβαίνει λοιπόν; Μήπως η άγνοια ενι-σχύει την αδιαφορία; Για να αντιστραφεί αυτή η κατάσταση, θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι αυτή η εκλογική αναμέτρηση δεν υπολειπόταν σε αξία άλλες εκλογικές διαδικασίες. Γι’ αυτό τον λόγο θα έπρεπε να δοθεί με όσο το δυνατόν πιο ευδιάκριτο τρόπο η σημασία της για την Ελλά-δα, αλλά και για όλους τους πολίτες της Ένωσης, ούτως ώστε να αναγνωριστεί η αξία του θεσμού.

Ας ξεκινήσουμε, λοιπόν, με το τι αντιπροσω-πεύει ο θεσμός αυτός. Οι πρώτες ευρωεκλογές πραγματοποιήθηκαν το 1979 και έκτοτε λαμβά-νουν χώρα κάθε 5 χρόνια σε όλα τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η έδρα του Ευρωκοι-νοβουλίου διασπάται σε τρεις πόλεις (Λουξεμ-βούργο, Βρυξέλες και Στρασβούργο), χωρίζο-ντας κατά αυτό τον τρόπο τις υπηρεσίες του. Στο πρώτο, φιλοξενείται η Γενική Γραμματεία με τις διοικητικές υπηρεσίες, ενώ Οι συνεδριάσεις των κοινοβουλευτικών επιτροπών και της Ολο-μέλειας (συνεδριάσεις του συνόλου των ευρω-βουλευτών) πραγματοποιούνται σε Βρυξέλλες και Στρασβούργο. Όσον αφορά την εκλογή των ευρωβουλευτών που το απαρτίζουν, προέρχο-νται από άμεση ψηφοφορία των πολιτών της Ένωσης. Υπογραμμίζοντας το γεγονός ότι το Κοι-

νοβούλιο είναι το μόνο θεσμικό εκλεγμένο όργα-νο της Ένωσης.

Στις φετινές εκλογές ο αριθμός των βουλευ-τών θα ανέρχεται σε 751, ωστόσο ο αριθμός των ευρωβουλευτών κάθε χώρας είναι ανάλογος με τον πληθυσμό της. Σύμφωνα με τη συνθήκη της Λισαβόνας, καμία χώρα δεν είναι δυνατόν να έχει λιγότερους από 6 ή περισσότερους από 96 αντι-προσώπους. Θα πρέπει στο σημείο αυτό να τονι-στεί πως οι ευρωβουλευτές χωρίζονται σε ομά-δες με βάση την πολιτική τους ταυτότητα και όχι με βάση τη χώρα από όπου προέρχονται.

Από πλευράς αρμοδιοτήτων, αυτές όλο και αυξάνονται, ενισχύοντας με αυτό τον τρόπο το ρόλο του Κοινοβουλίου. Σήμερα πλέον θεωρεί-ται πως ασκεί νομοθετική και δημοσιονομική εξουσία. Δεδομένου ότι συννομοθετεί για όλα τα πεδία δράσης της Ένωσης, μαζί με το Συμβού-λιο. Στις αρμοδιότητές του ανήκει και η έγκριση ή τροποποίηση των προτάσεων που υποβάλλει η Επιτροπή, καθώς η επιτήρηση του έργου της. Συγχρόνως, οφείλει να ελέγχει το έργο και των άλλων οργάνων της Ένωσης προκειμένου να διασφαλίσει τη δημοκρατική τους λειτουργία. Τέλος, εγκρίνει τον προϋπολογισμό της Ευρω-παϊκής Ένωσης και συνεπώς επηρεάζει και τις


Θ Ε Μ Α

δαπάνες της. Εκτός όμως, των αρμοδιοτήτων του σε Ενωσιακό επίπεδο, στις υποχρεώσεις του Κοι-νοβουλίου ανάγεται και η συνεργασία του με τα εθνικά κοινοβούλια των χωρών της Ένωσης με σκοπό την ευκολότερη ενσωμάτωση του ενωσι-ακού δικαίου στο εθνικό μέσω της σύστασης μει-κτών κοινοβουλευτικών συνελεύσεων.

Το 2014 βρίσκει την Ευρώπη να μην απολαμ-βάνει την εμπιστοσύνη και την αίγλη που είχε τα πρότερα χρόνια. Σε αυτό προσθέστε τον αυξα-νόμενο ευρωσκεπτικισμό, απόρροια κυρίως της οικονομικής κρίσης και της αδυναμίας να δια-χειριστεί τα πιο σημαντικά προβλήματα όπως η ανεργία, η μετανάστευση, τα χρέη των χωρών κ.λπ. Αυτή η αποχή και η αδιαφορία των λαών σε συνδυασμό με την αδυναμία αντιμετώπισης των παραπάνω προβλημάτων αφενός μεν θα μετα-φράστηκαν στις κάλπες με την επιλογή ευρω-σκεπτικιστικών κομμάτων, αφετέρου θα οδη-γήσουν στην άνοδο πολιτικών δυνάμεων που κινούνται στο δεξιό χώρο του πολιτικού συστή-ματος.

Η τελευταία πενταετία υπήρξε καθοριστική για την κατάσταση της οικονομίας στη χώρα. Από τα τέλη του 2008 ένας συνδυασμός οικονο-μικής κρίσης και ανεξέλεγκτων δημοσίων δαπα-νών οδήγησαν τη χώρα σε σοβαρά οικονομικά προβλήματα. Η χώρα υποφέρει από ζητήματα πολιτικής και οικονομικής διαφθοράς, έλλειψη ανταγωνιστικότητας, αρνητικό ρυθμό ανάπτυ-ξης της οικονομίας, υπερχρεωμένα νοικοκυ-ριά και επιχειρήσεις γράφοντας τις πιο μελανές σελίδες στην ιστορία των τελευταίων 30 χρόνων της. Η οικονομία αντιμετωπίζει την πιο σοβαρή της κρίση, με το δημόσιο έλλειμμα να αγγίζει το 15,9% του ΑΕΠ. Σε συνδυασμό με τα αυξανόμενα επίπεδα χρέους, την οδήγησαν σε υψηλό κόστος δανεισμού και τελικά στην υπογραφή του μνη-μονίου με ΔΝΤ, ΕΚΤ, Ε.Ε. τον Μάιο του 2010, για να εξυπηρετήσει τις δανειακές της ανάγκες και να χρηματοδοτήσει τον προϋπολογισμό της.

Το μέλλον για την απασχόληση εξακολουθεί να παραμένει δυσοίωνο. Κάθε χρόνο προστίθε-νται χιλιάδες χαμένες θέσεις εργασίας, φέρνο-ντας τη χώρα σε κρίση της πραγματικής οικο-νομίας, με την αύξηση του ποσοστού ανεργίας να φτάνει το 27% και το μεγαλύτερο μέρος του να αγγίζει τους νέους. Το ευρωπαϊκό σχέδιο ανά-καμψης της ελληνικής οικονομίας περιλαμβάνει περιορισμένη δημοσιονομική πολιτική, μείωση μισθών και εισοδημάτων, αποδιοργάνωση του συστήματος κοινωνικής προστασίας και αποστα-θεροποίηση των εργασιακών σχέσεων. Η χαμηλή ανταγωνιστικότητα της χώρας οδηγεί σε ακόμη μεγαλύτερο δημόσιο έλλειμμα και το δημόσιο

χρέος φαίνεται να μην υποχωρεί. Η μείωση των εισοδημάτων, η αποτυχία της εσωτερικής υπο-τίμησης, η υπερβολική φορολογική επιβάρυνση και η απαξίωση του τεχνολογικού και καινοτό-μου τομέα της ελληνικής παραγωγικής υποδο-μής δημιουργούν περαιτέρω συνθήκες ύφεσης. Η λιτότητα, η ύφεση και η ανεργία οδηγούν στη μείωση της αγοραστικής δύναμης κατά το 1/3 των αποδοχών. Όλα αυτά είχαν ως αποτέλεσμα τον κοινωνικό κατακερματισμό, την αβεβαιότη-τα και την έλλειψη προσδοκιών.

Η κυβέρνηση, προσπαθώντας να βελτιώσει την ανταγωνιστικότητα της χώρας, μειώνει το μοναδιαίο κόστος εργασίας, προχωρά σε ιδιωτι-κοποιήσεις, ενώ παράλληλα βρίσκεται σε διαδι-κασία αποεπένδυσης. Το δημοσιονομικό έλλειμ-μα της χώρας κλείνει στο -2,3% του ΑΕΠ, το χρέος αγγίζει το 177% του ΑΕΠ ενώ το ισοζύγιο παρουσιάζει πρωτογενές πλεόνασμα 1,6% του ΑΕΠ ως σημάδι αισιοδοξίας για το 2014. Η ανα-

πτυξιακή πολιτική και η εφαρμοσμένη οικονομι-κή πολιτική των μνημονίων 1 και 2 φιλοδοξούν μάταια να σταθεροποιήσουν την ελληνική οικο-νομία. Φαίνεται ότι η ελληνική οικονομία έχει απολέσει μεγάλο μέρος της δυναμικότητας των παραγωγικών δυνάμεών της. Η οικονομική και κοινωνική αναπτυξιακή πολιτική που η Ευρώπη προτείνει ακόμη δεν έχει αποφέρει τα αναμενό-μενα αποτελέσματα. Δυστυχώς, η επιμήκυνση της αποπληρωμής του χρέους, οι επαναγορές ομολόγων και η μείωση του επιτοκίου δεν έχουν μειώσει σημαντικά το μέγεθος του χρέους που διαχειρίζεται δύσκολα. Η εφαρμογή των μέτρων λιτότητας έχουν «βαρύνει» τον ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας και η Ευρώπη καλείται να δημι-ουργήσει τις προϋποθέσεις για μια ενιαία οικο-νομική πολιτική και να αντιμετωπίσει την παθο-λογία του θεσμικού πλαισίου της.

Ν. Γρηγοροπούλου, Π. Ξανθοπούλου,Α. Μελίδου, Ε. Πίτσα, Ελ. Σαμανίδου


Θ Ε Μ Α

Ευρωσκεπτικισμός,η Ε.Ε. χωρισμένη στα δύο

30 Μαρτίου 2014, β’ γύρος δημοτι-κών εκλογών στην Γαλλία. Το ακρο-δεξιό Εθνικό Μέτωπο της Μαρίν Λε

Πεν κερδίζει τουλάχιστον 14 πόλεις, τις περισσότερες από ποτέ, και αφήνει τους σοσιαλιστές του Φρανσουά Ολάντ να διαχειριστούν την ήττα τους. Τα αποτε-λέσματα αποδεικνύουν ότι η άνοδος των ευρωσκεπτικιστών στην Ευρώπη συνεχί-ζεται με έντονους ρυθμούς, καθώς και το ότι ο διαχωρισμός της Ευρώπης σε δύο κομμάτια είναι πιο επίκαιρος από ποτέ.

Ο ευρωσκεπτικισμός, σε γενικές γραμ-μές, είναι το σώμα της κριτικής που δέχε-ται η Ε.Ε για το γεγονός ότι όλες οι εξου-σίες και τα κέντρα αποφάσεων έχουν μεταφερθεί στις Βρυξέλλες, αφήνοντας λίγα περιθώρια δράσης στα εθνικά κοι-νοβούλια των κρατών-μελών, με αποτέ-λεσμα, όπως λένε οι υπέρμαχοί του, να μπαίνει σε κίνδυνο η εθνική κυριαρχία. Αυτός είναι ο λεγόμενος «soft» ευρωσκε-πτικισμός.

Από την άλλη, υπάρχει και η «σκλη-ρή» πλευρά, όπου περιλαμβάνονται κόμματα, όπως το UKIP της Βρετανίας, που αντιτίθενται στην ίδια την ύπαρξη της Ε.Ε και των θεσμών της, επιθυμώντας την οριστική κατάργησή τους.

Το βασικό χαρακτηριστικό είναι ότι στους ευρωσκεπτικιστές ανήκουν κόμ-ματα που ξεκινούν τόσο από την άκρα αριστερά και φτάνουν μέχρι και την άκρα δεξιά του πολιτικού φάσματος, με τα δεύτερα να έχουν τη μερίδα του λέοντος. Οι διακριτές αυτές ομάδες δεν έχουν ομοιογένεια, καθώς η κριτική που ασκούν στην Ε.Ε έχει διαφορετικά στοι-χεία.

Συγκεκριμένα, τα κόμματα της αρι-στεράς προωθούν την αντίθεση στο «σύστημα», καθώς και στην εκ Γερμα-νίας προερχόμενη λιτότητα, επιθυμώ-ντας τη ριζική αλλαγή της Ε.Ε., η οποία προωθεί πρακτικές χωρίς την έγκριση των πολιτών. Τα κόμματα της ακροδε-ξιάς βάλλουν κατά της μαζικής εισροής μεταναστών στις χώρες, όπως συμβαί-νει λόγω των ανοιχτών συνόρων μετα-ξύ των μελών της Ε.Ε., ενώ παράλληλα τονίζουν το δημοκρατικό έλλειμμα που χαρακτηρίζει τη διακυβέρνηση της Ενω-σης, θέτοντας ταυτόχρονα και ζήτημα διάλυσής της.

Η βασική αιτία της εξέλιξης των ευρω-σκεπτικιστικών ρευμάτων είναι η οικο-νομική κρίση που ξεκίνησε το 2008, καθώς και οι συνέπειές της στην πλει-

ονότητα των κρατών-μελών. Η κρίση αυτή οδήγησε στη σφοδρή αντιπαράθε-ση μεταξύ των χωρών του Νότου και του Βορρά. Οι χώρες του Βορρά, με κύριους εκπροσώπους τη Γερμανία, τη Γαλλία, τη Βρετανία και τη Ολλανδία, είναι αυτές, που, ως οικονομικά ισχυρότερες, ρυθμί-ζουν τις πολιτικές της Ένωσης. Από τότε λοιπόν που ξεκίνησε η κρίση, οι χώρες αυτές εμφανίζονται διστακτικές στο να πάρουν την ευθύνη και να ρυθμίσουν τα χρέη των κρατών που αντιμετωπί-ζουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα (Ελλάδα, Ισπανία, Πορτογαλία, Κύπρος κ.λπ.). Η κατάσταση αυτή οδήγησε πολ-λές χώρες στην υιοθέτηση του μνημονί-ου και πολιτικών λιτότητας που εξανά-γκασαν ένα μέρος του πληθυσμού σε φτώχεια και σε μείωση του βιοτικού επι-πέδου τους.

Μιας και οι συγκεκριμένες πολιτι-κές προέρχονταν από τους θεσμούς της Ε.Ε (Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, Ευρωπαϊκή Επιτροπή και Συμβούλιο Υπουργών), οι πολίτες αισθάνονται ότι κάποιος άλλος αποφασίζει για αυτούς και έτσι βλέπουν στα ευρωσκεπτικιστι-κά κόμματα κάποιον που θα μπορούσε να εμποδίσει τη συνέχιση της λιτότητας,

Στους ευρωσκε-πτικιστές ανήκουν κόμματα που ξεκι-νούν τόσο από την άκρα αρι-στερά και φτάνουν μέχρι και την άκρα δεξιά

6 IΟΥΝΙΟΣ 2014

Θ Ε Μ Α

αφού αυτά διακηρύσσουν την απαλλαγή από την γραφειοκρατία των Βρυξελλών και την ενίσχυση της εθνικής κυριαρχίας. Επομένως, το σημαντικότερο πρόβλημα της Ε.Ε, το οποίο έχει διογκωθεί τα τελευ-ταία χρόνια, είναι η έλλειψη εμπιστοσύ-νης προς την Ένωση, τους θεσμούς της και τους ίδιους τους πολιτικούς της.

Αυτό είναι χαρακτηριστικό και της έρευνας που έλαβε χώρα από το Ευρω-βαρόμετρο τον Ιούνιο του 2013, που δείχνει ότι οι πολίτες των χωρών που έχουν κυρίως αρνητική εικόνα για την Ε.Ε. και πιστεύουν ότι η ένταξή τους δεν τους έχει βοηθήσει να κάνουν βήματα προς τα εμπρός είναι η Ελλάδα (51%), η Κύπρος (69%) το Ηνωμένο Βασίλειο (50%), η Ιταλία (52%), η Πορτογαλία (42%), η Αυστρία (45%) και η Ουγγαρία (43%).

Αναλύοντας το θέμα των ευρωσκε-πτικιστών, το μεγαλύτερο ζήτημα προ-κύπτει στη Μεγάλη Βρετανία. Η άνο-δός τους, με «ναυαρχίδα» το κόμμα της Ανεξαρτησίας (UKIP), είναι αρκετά ισχυ-ρή και αποδεικνύει την αντίθεση των Άγγλων στον τρόπο που η κυβέρνηση τους χειρίζεται το ζήτημα της Ε.Ε. Ο Νάι-τζελ Φάρατζ, ηγέτης του κόμματος, που έχει και 9 ευρωβουλευτές, ασκεί δριμύ-

τατη κριτική στις πολιτικές της Ε.Ε. και τάσσεται υπέρ της αποχώρησης από όλες τις συνθήκες, διατηρώντας απλώς εμπορικές συμφωνίες με πολλές χώρες της Ευρώπης. Μάλιστα, οι τελευταίες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι το UKIP έχει ξεκάθαρο προβάδισμα για τις ευρω-εκλογές με 5-6 μονάδες διαφορά από το κόμμα του Κάμερον, που βρίσκεται στην τρίτη θέση. Το μέγεθος της ανταπόκρι-σης που έχει το κόμμα στους Βρετανούς εξηγείται από το γεγονός ότι εξαρχής η Μεγάλη Βρετανία μπήκε στην Ε.Ε. με την προοπτική της μεγαλύτερης οικονο-μικής ανάπτυξης μέσω των εμπορικών συναλλαγών. Πλέον, λίγο η οικονομική κρίση στην Ένωση και λίγο η δυσπιστία προς τα κέντρα εξουσίας στις Βρυξέλλες κάνουν τους πολίτες να αισθάνονται ότι αποτελούν μέλη μιας Ένωσης χωρίς να τους ζητήθηκε ποτέ ο λόγος.

Ένα άλλο στοιχείο που θα μπορού-σε να εξηγήσει την κατάσταση που επι-κρατεί στη Βρετανία προέρχεται από την ίδια την ιστορία του νησιού. Είναι βαθιά ριζωμένη η αντίληψη, ήδη από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ότι η απομόνωσή της έχει περισσότερα οφέλη. Η ενίσχυ-ση αυτών των απόψεων στο εσωτερικό του πολιτικού συστήματος της Βρετανί-

ας ανάγκασε τον πρωθυπουργό και ολί-γον ευρωσκεπτικιστή Ντέιβιντ Κάμερον να διακηρύξει τη διεξαγωγή δημοψη-φίσματος για παραμονή ή μη στην Ε.Ε. μέχρι το 2017, ενώ και ο ίδιος δεν κρύ-βει την πρόθεσή του για αλλαγές στις συνθήκες.

Για να επιστρέψουμε στη Γαλλία, η Μαρίν Λε Πεν πρεσβεύει τον σκληρό ευρωσκεπτικισμό, καθώς απορρίπτει τόσο το ευρώ όσο και την Ε.Ε., τουλά-χιστον με τη σημερινή μορφή της. Το Εθνικό Μέτωπο στηριζόμενο στην επι-βλητική παρουσία της αρχηγού του, είναι ένα κόμμα καθαρά εθνικιστικό με φασιστικές πρακτικές, όπως αποδεικνύ-εται και από τις επιθέσεις ενάντια στους μετανάστες και κυρίως τους μουσουλ-μάνους. Στη Γαλλία, η άνοδος της ακρο-δεξιάς οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην έλλειψη εμπιστοσύνης των Γάλλων προς την κυβέρνηση, μιας και ο Ολάντ έχει τη χαμηλότερη δημοτικότητα που είχε ποτέ Γάλλος Πρόεδρος και ο βασικός λόγος είναι η ανικανότητά του να εκπληρώ-σει τις προσδοκίες των Γάλλων, την ώρα που η ανεργία «σκαρφαλώνει» σε υψη-λά ποσοστά και η κυβέρνηση δεν δείχνει ικανή να αντιστρέψει το κλίμα, ενώ και ο ίδιος ο ταλανίζεται από σκάνδαλα στην προσωπική του ζωή.

Αυτός με τον οποίο συναντήθηκε η Λε Πεν τον Οκτώβριο του 2013 με στό-χο την ίδρυση ενός ακροδεξιού ευρω-σκεπτικιστικού κινήματος είναι ο Γκέερτ Βίλντερς του Κόμματος της Ελευθερίας (PVV) στην Ολλανδία, ο οποίος δεν επι-θυμεί καμία σχέση της πατρίδας του με την Ε.Ε. και στην ατζέντα του είναι η διά-λυση του Ευρωκοινοβουλίου. Στο ίδιο «γκρουπ» ανήκουν και οι ακροαριστε-ροί σοσιαλιστές. Η άνοδος των ευρω-σκεπτικιστών σε μία χώρα που αποτέ-λεσε ιδρυτικό μέλος της Ε.Ε. οφείλεται σε αυτήν ακριβώς την «κόντρα» ανάμε-σα στις χώρες του Νότου και του Βορ-ρά, με σημείο αναφοράς την οικονομική κρίση, καθώς οι Ολλανδοί θεωρούν ότι δεν αξίζει να την πληρώνουν εκείνοι για τη σωτηρία των χωρών που βρίσκονται στο χείλος της χρεωκοπίας.

Η κατάσταση στην Ελλάδα είναι λίγο πολύ γνωστή. Η οικονομική κρίση που είχε ως συνέπεια τα δύο μνημόνια και την έκρηξη της ανεργίας οδήγησαν στην δυσπιστία προς τα κυβερνητικά κόμματα, στην άνοδο του ακροδεξιού κόμματος της Χρυσής Αυγής και στην εδραίωση του ΣΥΡΙΖΑ ως αξιωματικής αντιπολίτευσης. Το τελευταίο αντιπρο-σωπεύει την προοδευτική αριστερά, του οποίου ο αρχηγός, Αλέξης Τσίπρας είναι και υποψήφιος πρόεδρος της Κομισιόν. Από την άλλη, η Χρυσή Αυγή, παρά τις φυλακίσεις ηγετικών της στελεχών για εμπλοκή σε εγκληματικές ενέργειες, δια-τηρείται σταθερά τρίτο κόμμα, γεγονός που αποδεικνύει την επιθυμία των Ελλή-νων για περισσότερη εθνική κυριαρχία και ανεξαρτησία με παράλληλη απαγκί-

Η οικονο-μική κρίση,

τα δύο μνη-μόνια και η έκρηξη της

ανεργίας οδήγησαν

στη δυσπι-στία προς τα κυβερ-

νητικά κόμ-ματα, στην άνοδο της

Χρυσής Αυγής και

στην εδραί-ωση του

ΣΥΡΙΖΑ ως αξιωματικής

αντιπολί-τευσης.


Θ Ε Μ Α

στρωση από τη σκληρή γραφειοκρατία της Ε.Ε.Στην Ιταλία, όπως και στην Ισπανία και παρό-

μοια με την Ελλάδα, το μεγαλύτερο πρόβλη-μα παραμένει η οικονομική κρίση, όπως υψη-λά παραμένουν και τα επίπεδα της ανεργίας στη χώρα, που έχουν δώσει πάτημα στην άνο-δο των ευρωσκεπτικιστών, όπως είναι ο Μπέπε Γκρίλο με το Κίνημα 5 Αστέρων και η ξενοφο-βική και με έντονα αντιευρωπαϊκά αισθήματα Λέγκα του Βορρά. Ακόμα και στη Γερμανία, που δεν διαθέτει πλαφόν για την είσοδο κάποιου συνδυασμού στην Ευρωβουλή, η εναλλακτική για την Γερμανία (AfD) εξέλεξε ευρωβουλευτές. Άνοδο παρουσιάζουν και το ακροδεξιό Jobbik στην Ουγγαρία, το Εθνικό Κόμμα σε Δανία και Σλοβακία, όπως και το κόμμα των Φινλανδών. Τα περισσότερα από αυτά τα κόμματα τάσσο-νται υπέρ της εξόδου από το ευρώ και εστιά-

ζουν στην απειλή που δέχεται η εθνική κυριαρ-χία από τη γραφειοκρατία των Βρυξελλών.

Η ημέρα της κρίσης πλησιάζει. Το θέμα είναι αν όντως τα διάφορα ευρωσκεπτικιστικά κόμ-ματα που τείνουν από αριστερά προς τα δεξιά μπορούν να παραμερίσουν τις τοπικές και ιδεο-λογικές διαφορές τους και να ενωθούν σε έναν μεγάλο συνασπισμό, που θα αποτελούσε πραγ-ματική απειλή για το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Η Ευρωπαϊκή Συμμαχία για την Ελευθερία, η οποία ιδρύθηκε το 2010 και στεγάζεται στις Βρυξέλ-λες, είναι ο χώρος στον οποίο η Λε Πεν συναντά-ται με ακροδεξιούς πολιτικούς από το Vlaams Belang του Βελγίου, του αυστριακού Κόμματος της Ελευθερίας και των Σουηδών Δημοκρατών, ενώ συμμετέχει και ο Γκέερτ Βίλντερς, που προ-σπαθεί να φέρει σε επαφή την Λε Πεν με τον Φάρατζ.

Ωστόσο, η προσπάθειά τους να διαμορφώ-σουν έναν μεγάλο συνασπισμό συναντά αρκε-τά προβλήματα. Η διαφορετική άποψη που έχουν για την Ευρώπη τα ανόμοια αυτά κόμμα-τα καθώς και η αποστροφή που έχουν συχνά το ένα με το άλλο (κυρίως τα ακροδεξιά κόμματα), εγείρουν αμφιβολίες για το πόσο θα καταφέ-ρουν να αυξήσουν τη δυναμική τους στο Ευρω-κοινοβούλιο. Το μόνο σίγουρο είναι ότι τα απο-τελέσματα των ευρωεκλογών είναι αυτά που θα χτυπήσουν το «καμπανάκι» και θα δείξουν κατά πόσον οι Ευρωπαίοι αντιτίθενται ανοιχτά στις πολιτικές της Ένωσης, επιζητώντας δομι-κές αλλαγές στο οικοδόμημα.

Ηλίας Μπαφούνηςδημοσιογράφος και φοιτητής

στο τμήμα Επικοινωνίαςκαι ΜΜΕ του Πανεπιστημίου Αθηνών

8 IΟΥΝΙΟΣ 2014

Θ Ε Μ Α

Το στοίχημα των ευρωεκλογών

Και όμως η ενεργός συμμετοχή μέσω δημο-κρατικών και νομιμοποιημένων διαδικασί-ων, όπως οι ευρωεκλογές, αναδεικνύουν

την αναγκαιότητα υιοθέτησης νέων πολιτικών από την πλευρά των Βρυξελλών, στον ταλαι-πωρημένο και για τον ταλαιπωρημένο Νότο. Τα χρόνια αυτά τα δύσκολα της δημοσιονομι-κής κρίσης άνοιξαν τον ασκό του Αιόλου. Χίλια μύρια τα δεινά που ταλαιπωρούν την κοινωνία αυτή. Καθημερινά το κοινωνικό κράτος δικαί-ου συρρικνώνεται, όπως και η αγοραστική ικα-νότητα του καταναλωτή. Τα εργασιακά δικαιώ-ματα μοιάζουν με σκιά κάποιου σοσιαλιστικού παρελθόντος. Παράλληλα, η ανεργία αποτελεί συνώνυμο του νέου μορφωμένου ανθρώπου και η μετανάστευση μια ανάγκη ζωτική. Κίνη-τρα για ανάπτυξη και βελτίωση της ποιότητας της ζωής των κατοίκων και των πολιτών δεν διαγράφονται στον ορίζοντα της χώρας αυτής. Έπειτα από όλα αυτά, επόμενο είναι να φωλιά-σει η αρνητική αντίληψη στο μυαλό του Έλλη-να ψηφοφόρου, αντί του οράματος μιας Ενω-μένης Ευρώπης που προωθεί τα δημοκρατικά ιδεώδη και την ευημερία της Γηραιάς Ηπείρου, την ώρα που οι Μεγάλες Δυνάμεις συμπεριφέ-ρονται κερδοσκοπικά και αντιμετωπίζουν την Ελλάδα σαν το φτωχό συγγενή ή σαν τον επαί-τη της Ευρώπης.

Όλα τα παραπάνω έχουν άμεσο και έμμε-σο αντίκτυπο στην ελληνική κοινωνία, όπου και παρατηρούνται από τη μία η παθητικοποί-ηση του ατόμου και από την άλλη η πνευματι-κή μονομέρεια που πολλές φορές συνοδεύεται από τον φανατισμό. Δεν ήταν διόλου τυχαία η δυναμική εμφάνιση ακραίων ιδεολογιών που σαν γλώσσα και πρακτικές είχαν τη ρητορι-κή του μίσους. Μάλλον η λαϊκή ρήση «η φτώ-χεια φέρνει γκρίνια» δεν διατυπώθηκε τυχαία. Εν προκειμένω, η φτώχεια παρήγαγε μισαλλο-δοξία, χειραγώγηση μαζών και στασιμότητα του ανθρώπινου πνεύματος. Και το απαύγασμα

αυτών; Δολοφονίες...Η ανθρώπινη ψυχή και ζωή χάνει το νόημα

και την αξία της υπό το άγρυπνο και απειλητι-κό μήνυμα της τράπεζας. Χρεωμένες οικογέ-νειες βλέπουν τη ζωή τους να περνάει στιγμι-αία μπροστά από τα μάτια τους και το επόμενο λεπτό μένουν άστεγες και απροστάτευτες. Τα πολλαπλά κρούσματα αυτοκτονιών, όπως και η αύξηση ψυχολογικών και ψυχιατρικών προβλη-μάτων, έρχονται να καταρρακώσουν, με τρόπο βασανιστικό, το ηθικό της πολιτείας αυτής. Και τα βάσανα δεν τελειώνουν...

Αυτό όμως τι σημαίνει; Ότι τα χέρια θα μεί-νουν σταυρωμένα ή θα επιλέξουν με «σταυρό» την τύχη τους για ένα καλύτερο αύριο; Είναι μια καλή ευκαιρία να στείλει ο λαός το μήνυμα του στο φάντασμα των Βρυξελλών και να ζητήσει μέσω της λαϊκής του εντολής μια νέα καλύτερη αντιμετώπιση και μέτρα ωφέλιμα για την ποιό-τητα ζωής των κατοίκων της. Θεμιτή η επίτευξη μιας Ενιαίας Αγοράς, αλλά για να γίνει αυτό προ-

ϋπόθεση αποτελεί η ύπαρξη ενός αξιοπρεπούς επιπέδου διαβίωσης. Kαιρός είναι πια να γεφυ-ρωθεί το αιώνιο οικονομικό χάσμα μεταξύ Βορ-ρά και Νότου και η Ελλάδα οφείλει μέσω ανοι-χτόμυαλων και διεκδικητικών προσώπων να επωφεληθεί της διαδικασίας αυτής. Οι δικολαβι-σμοί και οι σοφιστείες τόσων χρόνων θα πρέπει να παραμεριστούν και στο επίκεντρο προσο-χής των εκλογών αυτών να βρεθεί ένα καλύτερο και φωτεινότερο αύριο του πολίτη και της κοι-νωνίας. Carpe diem λοιπόν, και ας αποφασίσει το εκλογικό σώμα για τον εαυτό του, παύωντας να γίνεται έρμαιο των ορέξεων των άλλων. Σε μια Ευρώπη των 28 κρατών-μελών και των 24 γλωσσών, η Ελλάδα μπορεί να έχει θέση ισχυρή και φωνή ηχηρή. Τελικά, ποιος θα είναι ο κυρί-αρχος του ευρωπαϊκού παιχνιδιού: τα κραταιά πολιτικοοικονομικά λόμπι των ιστορικά ισχυ-ρών κρατών ή ο λαός που πρέπει να παίξει τον πρωταγωνιστικό του ρόλο αμφισβητώντας κάθε υποταγή σε κερδοσκοπικά συμφέροντα;

Ας ήμασταν εκεί. Κάθε ψήφος μετράει

Πριν από πέντε χρόνια οι Έλληνες πολίτες, όπως και όλοι οι πολίτες των κρατών – μελών της Ε.Ε., ψήφισαν για τη σύνθεση

της Ζ’ Ολομέλειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλί-ου (2009 - 2014). Μέσα σε αυτή την πενταετία υπήρξαν δραματικές αλλαγές, ειδικά όσον αφο-ρά την Ελλάδα. Οι αλλαγές αυτές ήταν απόρροια της διεθνούς οικονομικής κρίσης και της οικο-νομικής κατάστασης της Ελλάδας την περίοδο εκείνη. Γενικά, η περίδος αυτή θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως η πλέον ασταθής πολιτική περί-οδος από το 1974 και εξής. Μέσα σε μόλις τέσσε-ρα χρόνια υπήρξαν τέσσερις αλλαγές κυβερνήσε-ων και η χώρα οδηγήθηκε σε δύο αλλεπάλληλες εκλογικές αναμετρήσεις λόγω αδυναμίας σχημα-τισμού κυβέρνησης.

Λόγω της δεινής οικονομικής κατάστασης στην οποία βρέθηκε η χώρα, η πολιτική ηγεσία έκρινε αναγκαία την προσφυγή της στο Διεθνές

Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) και τον Τριμερή Μηχα-νισμό Στήριξης (ΕΕ – ΕΚΤ – ΔΝΤ). Ως αποτέλεσμα της κίνησης αυτής, η Ελλάδα κλήθηκε να πάρει μία σειρά από σκληρά οικονομικά μέτρα που έπληξαν κυρίως τα μικρά και τα μεσαία εισοδή-ματα. Η συνεχής λήψη τέτοιων μέτρων, σε συν-δυασμό με την υψηλή ανεργία που εξακολου-θεί να ανεβαίνει φτάνοντας στο 27% στο γενικό πληθυσμό και το 60% στους νέους, οδήγησε το εκλογικό σώμα της χώρας σε πλήρη απαξίωση του πολιτικού συστήματος που εκφράστηκε με δύο τρόπους: μαζικές διαδηλώσεις και κινητο-ποιήσεις και ψήφος σε ακροδεξιά – φιλοναζιστι-κά μορφώματα, όπως η Χρυσή Αυγή. Αυτό, όμως, που κυριαρχεί είναι οι μαζικές διαδηλώσεις σημα-ντικής μερίδας του λαού ενάντια στα οικονομι-κά μέτρα και την υπερφορολόγηση των χαμηλών εισοδημάτων και η πρωτοφανής αγριότητα των αστυνομικών οργάνων για την καταστολή των

διαδηλώσεων. Ένα ενδεικτικό παράδειγμα μαζικής και παρα-

τεταμένης διαδήλωσης ήταν η κίνηση των «αγα-νακτισμένων». Οι «αγανακτισμένοι» εμφανίστη-καν για πρώτη φορά στις αρχές καλοκαιριού του 2011, ένα χρόνο μετά την ψήφιση του μνημονίου. Επρόκειτο για ομάδες ατόμων που προέρχονταν από διάφορες κοινωνικές και πολιτικές ομάδες, κυρίως χαμηλά και μεσαία εισοδήματα, αλλά και παλιοί ψηφοφόροι των δύο μεγάλων κομμάτων. Δεν υπήρχε σαφές ιδεολογικό και προγραμματι-κό πλαίσιο, καθώς η κίνηση αυτή περιοριζόταν μόνο στην καταγγελία των πολιτικών που λαμβά-νονταν εκείνη την περίοδο και δεν επεκτεινόταν στη διατύπωση εναλλακτικών προτάσεων. Σύντο-μα η κίνηση αυτή διαλύθηκε, περίπου στις αρχές φθινοπώρου του ίδιου έτους.

Παρά τη διάλυση των «αγανακτισμένων», η ατμόσφαιρα εξακολουθούσε να βράζει υπό το


Θ Ε Μ Α

Παράδειγ-μα παρα-τεταμένης διαδήλω-σης ήταν η κίνηση των «αγανακτι-σμένων». Δεν υπήρχε σαφές ιδε-ολογικό και προγραμ-ματικό πλαί-σιο, καθώς η κίνηση αυτή περι-οριζόταν μόνο στην καταγγελία των πολι-τικών που λαμβάνο-νταν

βάρος ολοένα και σκληρότερων μέτρων που δεν απέδωσαν καρπούς, κυρίως λόγω της άνισης κατανομής των βαρών. Οι δημοσκοπήσεις που έφταναν στα κυβερνητικά γραφεία έκαναν λόγο για δεινή ήττα του κυβερνώντος κόμματος σε περίπτωση βουλευτικών εκλογών. Αυτό το κλίμα ενισχύθηκε με τις επιθέ-σεις απλών πολιτών εναντίον πολιτικών κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων, όπως στον Κωστή Χατζηδάκη και στον Από-στολο Κακλαμάνη. Ήταν πλέον φανερό ότι το καράβι βούλιαζε και ο καπετάνιος έψαχνε απεγνωσμένα τη σωσίβια λέμβο. Και αυτή ήρθε με την πρόταση Παπαν-δρέου για δημοψήφισμα για έγκριση του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος, λίγες μόνο ώρες μετά την έγκρισή του στη Σύνοδο των Παρισίων τον Νοέμβριο του 2011. Μέσα σε μόλις δέκα ημέρες, ο Γιώρ-γος Παπανδρέου παρέδωσε την πρωθυ-πουργία στον πρώην τραπεζίτη Λουκά Παπαδήμο και «έδωσε το δαχτυλίδι» στον Ευάγγελο Βενιζέλο.

Μετά την παραίτηση του Γιώργου Παπανδρέου από την πρωθυπουργία , τον διορισμό ως νέου πρωθυπουργού του πρώην τραπεζίτη Λουκά Παπαδή-μου, τον σχηματισμό της νέας τριμερούς κυβέρνησης (ΠΑΣΟΚ – Ν.Δ. – ΛΑΟΣ) και την ψήφιση του Μεσοπρόθεσμου Προ-γράμματος Δημοσιονομικής Σταθερότη-τας, η χώρα οδηγήθηκε σε εκλογές τον Μάιο του 2012. Τότε, για πρώτη φορά μετά το 1974 το ακροδεξιό – φιλοναζι-στικό κόμμα Χρυσή Αυγή έλαβε περίπου το 7% των ψήφων και εξασφάλισε την

είσοδό του στη Βουλή. Η «δεξαμενή» των ψήφων του κόμματος αυτού ήταν κυρίως νέα άτομα, 18 – 30 ετών, τα περισσότερα εκ των οποίων χωρίς δουλειά και με πολύ καλές σπουδές. Επίσης, ψήφο στη Χρυσή Αυγή έδωσε και σημαντική μερίδα του εκλογικού σώματος που προερχόταν από τα κοινωνικά στρώματα που επλήγησαν περισσότερο από τα μέτρα που επέβαλε το μνημόνιο.

Μετά τις επαναληπτικές εκλογές του Ιουνίου 2012 σχηματίστηκε τριμερής κυβέρνηση συνεργασίας μεταξύ Ν.Δ. – ΠΑΣΟΚ – ΔΗΜΑΡ με πρωθυπουργό τον Αντώνη Σαμαρά. Παρά τις εξαγγελίες που είχε κάνει μέσω των «Ζαππείων», η κυβέρ-νηση Σαμαρά ακολούθησε ακόμα σκλη-ρότερη πολιτική, ειδικά με το μέτρο της εξίσωσης του φόρου κατανάλωσης στο πετρέλαιο θέρμανσης με το πετρέλαιο κίνησης. Το αποτέλεσμα ήταν τραγικό, καθώς αρκετοί συμπολίτες μας που δεν είχαν την οικονομική δυνατότητα κατέ-φυγαν σε άλλες μορφές θέρμανσης, ακό-μα και στο παραδοσιακό μαγκάλι, και πολλοί πέθαναν είτε από αναθυμιάσεις ή από πυρκαγιά. Ειδικά στις μεγαλουπόλεις το πρόβλημα ήταν εντονότερο και εμφα-νίστηκαν άμεσα οι συνέπειές του, με την εμφάνιση της αιθαλομίχλης και τα ανα-πνευστικά προβλήματα που προκλήθη-καν στις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού.

Το οξύτερο, ίσως, πρόβλημα που εξα-κολουθεί να μαστίζει την κοινωνία είναι η ανεργία, κυρίως στους νέους που έχει φτάσει στο τρομερό ποσοστό του 60%. Η πλέον μορφωμένη γενιά της Ελλάδας

από τον Εμφύλιο και μετά ή η γενιά των 500 ευρώ, όπως χαρακτηρίζεται, έχει φτάσει στο σημείο να μην έχει καν ούτε αυτά τα 500 Ευρώ, καθώς δεν υπάρχουν πλέον δουλειές. Αν βρει κάποιος δου-λειά, θα είναι με 400 ευρώ στην καλύτερη περίπτωση, χωρίς ένσημα και εξαντλητι-κό ωράριο. Αυτό ουσιαστικά σημαίνει εργασιακός μεσαίωνας. Ως αποτέλεσμα, νέα παιδιά με όνειρα για το μέλλον επι-βιβάζονται σε αεροπλάνα και με δάκρυα στα μάτια, γιατί έτσι είναι, αποχαιρετούν γονείς, συγγενείς και φίλους και φεύγουν στο εξωτερικό αναζητώντας μια καλύ-τερη τύχη. Όσοι τα καταφέρουν, καλώς. Όσοι δεν τα καταφέρουν γυρνάνε πίσω και ξεκινούν από την αρχή, ελπίζοντας να προσληφθούν σε κανένα από τα πεντάμη-να του ΕΣΠΑ, μπας και ξεγελάσουν λίγο την κατάσταση...

Με βάση όλα τα παραπάνω, μπορεί να πει κάποιος ότι δεν υπάρχει λύση, δεν αλλάζει τίποτα και κανείς δε μπορεί να κάνει για να το αλλάξει. Δεν θα έχει άδι-κο. Διαφωνώ, όμως, με αυτή την άποψη. Τη δύναμη την έχει στα χέρια του ο ελλη-νικός λαός και λέγεται ψήφος. Ειδικά σε αυτή τη δύσκολη περίοδο για τη χώρα μας και για τον καθένα μας ξεχωριστά, η συμμετοχή στην εκλογική διαδικασία είναι σημαντική. Κληθήκαμε να αναδεί-ξουμε τους νέους τοπικούς άρχοντες και τους εκπροσώπους μας στο Ευρωπαϊ-κό Κοινοβούλιο για την πενταετία 2014 - 2019. Ας ήμασταν όλοι εκεί. Κάθε ψήφος μετράει...

Απόστολος Τσομπάνης


Θ Ε Μ Α

Ευρωεκλογές καιευρωπαϊκή ενοποίηση...

Τον Μάιο δόθηκε η δυνατότητα στους Ευρωπαίους πολίτες να διαμορφώσουν την πορεία που θα κληθεί να ακολουθήσει

η Ε.Ε. την επόμενη πενταετία, εκλέγοντας τους 751 βουλευτές που θα απαρτίσουν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Είναι σαφές, ωστόσο, ότι οι εκλογές αυτές παρουσίασαν εξαιρετικά σημαντικές δια-φοροποιήσεις, σε συσχέτισή τους με τις προη-γούμενες. Σε μία περίοδο πολυδιάστατης κρίσης σε επίπεδο οικονομίας, κοινωνίας, και πολιτικής που μαστίζει την Ευρώπη, με πολιτικούς συσχε-τισμούς και χειρισμούς αδύναμους να τη διαχει-ριστούν κατά το βέλτιστον, σε συνδυασμό με πολίτες που αισθάνονται Ευρωπαίοι χωρίς όμως η ιδέα της ευρωπαϊκής ενοποίησης να φαντά-ζει προσιτή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο καλεί-ται να λάβει τα σκήπτρα της μεγαλύτερης, ίσως, δοκιμασίας της Γηραιάς Ηπείρου των τελευταί-ων χρόνων. Είναι προφανές πως η Ευρώπη μόνο ενωμένη μπορεί να αναχαιτίσει τον κίνδυνο μιας ευρωπαϊκής οικονομικής κρίσης και να αντισταθ-μίσει τη μάστιγα των κοινωνικών προβλημάτων, που ξεχωριστά κάθε κράτος-μέλος, σε κάθε επί-πεδο, αντιμετωπίζει. Μόνο με την ανάπτυξη ενός διακρατικού, διαλεκτικού συνδέσμου θα σταθεί αντάξια των προσδοκιών των πολιτών της. Και αν το καταφέρει αυτό, τότε θα έχει πραγματωθεί το όραμα προς την Ευρωπαϊκή Ενοποίηση.

Η σημασία του διακυβεύματος στην ελληνική πραγματικότητα Οι επιπτώσεις και η συνεισφορά της εκάστοτε εκλογικής διαδικασίας ποικίλουν ανάλογα με την κουλτούρα, τις ανάγκες της κάθε εποχής και τις καταστάσεις που βιώνει κάθε χώρα. Στην περί-πτωση της Ελλάδας, το φαινόμενο της ανεργίας την τοποθετεί στην πρώτη θέση πανευρωπαϊκά με τους νέους της να αγγίζουν το ποσοστό του 59% σήμερα και με το κοινωνικό της σύνολο να υφίσταται ανατροπές στα μέχρι τώρα δεδομέ-να τους. Η μεσαία τάξη τείνει να αφανιστεί ενώ οι Έλληνες πολίτες βιώνουν το συναίσθημα του φόβου και της αβεβαιότητας (το 60% των Ελλή-νων δηλώνουν ότι ζουν με το φόβο της φτώ-χειας), ενώ 1 στα 5 παιδιά ζει κάτω από τα όρια της φτώχειας. Υπό αυτές τις συνθήκες, προκύπτει ένα βαθύτερο του οικονομικού προβλήματος ζήτημα: η έννοια του «δημοκρατικού ελλείμμα-τος», το οποίο καθιστά τις φετινές εκλογές μείζο-νος σημασίας για το μέλλον της χώρας. Ο ελληνι-κός λαός τον Μάιο πήρε σημαντικές αποφάσεις, που θα καθορίσουν το μέλλον του και το μέλλον των επόμενων γενεών, μέσα από την εκλογή 21 βουλευτών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Η καθολική συμμετοχή των Ελλήνων πολιτών και η συνειδητοποιημένη εκλογή των αντιπρο-σώπων του θα επηρεάσει σημαντικά την εξέλι-ξη των μικροοικονομικών και μακροοικονομι-κών μεγεθών της χώρας. Τα αποτελέσματα της ψηφοφορίας θα «προδιαγράψουν» τη διαδρο-μή που θα ακολουθήσει η Ε.Ε. μέσα στην επό-

μενη πενταετία, τις πολιτικές που θα εφαρμόσει σε θέματα ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας, τόνωσης της επιχειρηματικότητας των νέων, της δημιουργίας θέσεων εργασίας, της προώθησης εκπαιδευτικών προγραμμάτων κ.ά. Σε μια προ-σπάθεια εξόδου από τη τρέχουσα συγκυρία, δίνεται η δυνατότητα στους Έλληνες ψηφοφό-ρους να προωθήσουν την εδραίωση του ευρω-παϊκού οράματος, και να επαναδιεκδικήσουν το θεσμό της Δημοκρατίας.

Οι φετινές ευρωεκλογές απέδειξαν ποια Ευρώπη θέλουμεΗ Ευρωπαϊκή Ενοποίηση θα επιτευχθεί μέσα από ιδεολογίες και ανθρώπους που θα τις ενστερνι-στούν πρωτίστως και δευτερευόντως θα τις υπηρετήσουν. Σε διαφορετική περίπτωση οι ιδε-ολογίες συνιστούν απλά νεκρά διακυβεύματα, ανίκανα να παράξουν οποιοδήποτε έργο. Για τον λόγο αυτό, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει ανά-γκη από ανθρώπους που η ιδέα της ενοποίησης θα αποτελέσει κοινό τόπο των ιδεολογικών τους κατευθύνσεων, με ευρωπαϊκά οράματα και στό-χους, που θα προβάλουν την ανάγκη της ευρω-παϊκής συνεργασίας, προς την αντιμετώπιση των κοινών προβλημάτων. Των προβλημάτων που αντιμετωπίζει η Ευρωπαϊκή Ένωση ως σύνολο αλλά και σε εθνικό επίπεδο.

Οι ευρωεκλογές οφείλουν να αποδεσμευτούν, ιδίως στην Ελλάδα, από «τζενεράλε πρόβες» εθνικών εκλογών ή από την αντιμετώπισή τους ως δημοσκοπικούς μηχανισμούς. Οι ευρωεκλο-γές συνιστούν έναν αυτοτελή, ανεξάρτητο κατά το δυνατόν, και εξαιρετικά σημαντικό για το μέλ-λον των κρατών, ευρωπαϊκό θεσμό, που ενσω-ματώνεται στο Εθνικό Δίκαιο και θεσμοποιείται μέσω αυτού. Υπό αυτή τη σκοπιά το σύνολο των πολιτών οφείλει να προβεί σε μια ώριμη επιλογή εκπροσώπων, σε μια επιλογή πολιτικά και ευρω-παϊκά ενσυνείδητη, η οποία θα στοχεύσει στην επίρρωση της Ευρωπαϊκής Ιδέας και στην προ-σπάθεια πραγμάτωσής της.

Καταλήγοντας, είναι σημαντικό να συνειδητο-ποιήσουμε πως μια Ευρώπη, αποδυναμωμένη, κερματισμένη με απουσία διαλόγου και συνερ-γασίας, κανένα όφελος δεν μπορεί να προσκο-μίσει στους πολίτες της. Θα ήταν ενδεχομένως προσοδοφόρο αν απαγκιστρωθούμε από τον πρόσκαιρο χρησιμοθηρισμό και αναλογιστούμε, ως Ευρωπαίοι πολίτες, με ποιον τρόπο, ενωμένοι, θα μπορούσαμε να ξεπεράσουμε τα τωρινά προ-βλήματα, συνδημιουργώντας εκ παραλλήλου, μια νέα, Ενωμένη Ευρώπη. Γιατί, μόνο μια Ενωμέ-νη Ευρώπη μπορεί να οραματιστεί το μέλλον της.

Ν. Γρηγοροπούλου, Π. Ξανθοπούλου,Α. Μελίδου, Ε. Πίτσα, Ελ. Σαμανίδου


O P I N I O N

Αγαθά κόποις και πόνω κτώνται

Σκεπτόμενος τις αλλαγές που έχουν επέλθει σε ένα διάστημα ολίγων ετών στη χώρα μας, αλλαγές τις

οποίες δεν θα μπορούσαμε πολλοί από εμάς σε καμία περίπτωση να έχουμε φανταστεί –τόσο στον επαγγελματικό όσο και στον ευρύτερο εργασιακό τομέα– δεν έχω παρά να κάνω μία προσπάθεια ώστε να αποδώσω τους χρωματισμούς αυτούς με τη μεγαλύτερη δυνατή ακρίβεια. Αν δεχθούμε ότι σήμερα, αλλά και πάντοτε, η επαγγελματική αποκατάσταση αποτε-λεί και συνιστά ένα βαθιά δημιουργικό και παραγωγικό κομμάτι για τα δύο φύλα και παράγοντας προσωπικής ευτυχίας, τότε αυτή η ολοκληρωτική αλλαγή στο τοπίο της εργασίας προφανώς και επηρεάζει πολλούς από εμάς με τρόπο πολυποίκιλο.

Σήμερα η αναζήτηση εργασίας αποτε-λεί ένα πεδίο όπου ο υποψήφιος καλείται να αναπτύξει όχι μόνον τη μεθοδολογία της επιτυχίας, αλλά κυρίως να δομήσει την προσωπικότητά του κατά τρόπο ανάλογο. Το πολύτιμο εργαλείο στην ακραία πλου-ραλιστική αγορά είναι η ελκυστικότητα του υποψηφίου στα εφόδια και τα προ-σόντα, αλλά κυρίως στην ανανέωση των εργαλείων πρόσβασης. Αυτή η ανανέω-ση περιλαμβάνει το βιογραφικό σημεί-ωμα στην πλέον επίσημη και δομημένη του εκδοχή, με καινοτομία και ταχύτητα έκφρασης και πληροφόρησης, η ικανό-τητα στον προφορικό λόγο, η οποία διο-γκώνει και πριμοδοτεί τον υποψήφιο στη συνέντευξη επιλογής, η αρτιότητα στα ψυχομετρικά εργαλεία τα οποία σήμερα αποτελούν προθάλαμο στην όλη φάση της αξιολόγησης, οι τεχνικές αναζήτησης μέσω του διαδικτύου και τα κοινωνικά μέσα δικτύωσης και επιμέρους άλλα στοι-χεία τα οποία συνθέτουν το τελικό επαγ-γελματικό προφίλ του υποψηφίου. Όλα αυτά, ωστόσο, θα τα δούμε αναλυτικά το επόμενο χρονικό διάστημα.

Ζούμε σε μία χώρα και σε μία εποχή άκρως μεταβατική, η οποία αποχρωμα-τίζεται και μεταμορφώνεται. Τοποθετεί νέες απαιτήσεις, διαμορφώνει καινούργιες προδιαγραφές προς τους υποψηφίους, χρωματίζει με νέες μπογιές τον χάρτη της εργασίας. Σε κάθε περίπτωση, τα νέα χρώ-ματα είναι στο χέρι μας να τα αποτυπώ-σουμε και να τα «μπερδέψουμε» μεταξύ τους τόσο, ώστε να σπρώξουμε τις εξελί-ξεις προς την κατεύθυνση που εμείς επι-θυμούμε. Ο Δαρβίνος είχε κάνει τη γνω-στή δήλωση: «Κάθε ζωντανός οργανισμός που δεν προσαρμόζεται στις αλλαγές του περιβάλλοντος καταδικάζεται σε αφανι-σμό».

Έχω την πεποίθηση πως αυτή η τοπο-θέτηση περιλαμβάνει κάθε πεδίο της επαγγελματικής ζωής του ανθρώπου, σε όποια ηλικία και αν βρίσκεται, εφόσον το παλιό χάθηκε και το νέο γεννιέται. Ο όρος

«προσαρμογή» εμφανίζει μία πολυσχι-δή σημασιολογία. Προσωπικά τον αντι-λαμβάνομαι με τρόπο απλό και καθαρό: Σχεδιασμός ενός καινούργιου βιογραφι-κού σημειώματος, επαναπροσδιορισμός των επιλογών που τίθενται στον υποψή-φιο σε επίπεδο τόσο εκπαιδευτικό όσο και επαγγελματικό, συχνά αλλαγή στην πλεύση αναφορικά με τους επαγγελματι-κούς στόχους και κατά πόσον αυτοί είναι εφικτοί και ευρύτερα, μία αξιολόγηση του που βρίσκεται και που θα ήθελε να φτάσει και ποια τα εργαλεία που χρησιμοποιεί για τον σκοπό αυτό. Δεδομένου ότι η αναζή-τηση εργασίας αποτελεί πλέον μία εργα-σία πλήρους απασχόλησης καθόσον είναι πολυεπίπεδη και εξαιρετικά πολύπλοκη, η προσαρμογή και η ενίσχυση του εαυτού μας και της υποψηφιότητάς μας σε επιμέ-ρους πτυχές ίσως να χρειάζονται μία επι-καιροποίηση.

Επικαιροποίηση: είναι πολύ χρήσι-μο να αποσαφηνίζουμε τις έννοιες και να μην μιλούμε αόριστα. Στον όρο αυτό, συμπυκνώνω την ανάγκη στις τακτικές προσαρμογής και διαχείρισης βάσει των συνθηκών που υπάρχουν γύρω μας. Επι-καιροποιώ τις επιμέρους στρατηγικές μου, σκαλίζω τον εαυτό μου, εξετάζω τις προο-πτικές που υπάρχουν γύρω μου, ανιχνεύω το περιβάλλον και ενδεχομένως, βελτιώ-νω τη μεθοδολογία μου. Στις συστημι-κές αλλαγές, δεν είναι δυνατόν τα μέλη του συστήματος να παραμένουν ανέπα-φα και στάσιμα στις επιλογές του χθες. Το σήμερα απαιτεί νέα και διαφορετικά, τα οποία τα μέλη του συστήματος καλό είναι να αφουγκραστούν, να κατανοήσουν και να ενσωματώσουν στις διεργασίες τους. Από πολύ μικρά και απλά πράγματα έως κάποιες φορές, δομικές αλλαγές. Για παράδειγμα, αν ο υποψήφιος έχει φανερή αδυναμία στον προφορικό λόγο και αντι-λαμβάνεται πως η συνέντευξη και ευρύ-τερα η αυτοπαρουσίαση είναι μία φανερή αδυναμία, καλό θα ήταν να ενδιαφερθεί ώστε να λάβει μέρος σε σεμινάρια προφο-ρικού λόγου και ανάπτυξης επιχειρηματο-λογίας (debate). Αντίστοιχα, εφόσον βλέ-πει πως το γραπτό δεν είναι ένα σημείο δυνατό, αντίστοιχα θα μπορούσε να προ-ωθήσει την δημιουργική του γραφή. Τα δύο αυτά παραδείγματα αποτελούν δύο απλές αναφορές αυτοβελτίωσης στα σημεία. Φυσικά, η σημερινή αγορά βρίθει μετεκπαιδευτικών επιλογών, σε πολλα-πλά πεδία και επίπεδα. Αρκεί να υπάρχει η αντίληψη της αδυναμίας και η διάθεση για ενδυνάμωση του βιογραφικού και της καταλληλότητας του υποψηφίου για το όποιο επαγγελματικό περιβάλλον.

Η συνέχεια μας βρίσκει να ξεσκονίζου-με τι άλλο… τον εαυτό μας. Αν απορρί-ψουμε τη δική μας δύναμη και ικανότητα στο να επηρεάσουμε τις εξελίξεις, ακυ-

ρώνουμε μεγάλο μέρος της ατομικής μας ισχύος. Ο υποψήφιος, προτού διαμορ-φώσει την επαγγελματική του ταυτότη-τα, χρειάζεται να οπλιστεί με μία δομη-μένη και συγκροτημένη προσωπικότητα η οποία θα στέκεται αρωγός στις προ-σπάθειές του για επαγγελματική άνοδο και επιτυχία. Σε μία εποχή, λοιπόν, μετά-βασης, ο υποψήφιος αλλάζει και εξελίσ-σει τα όπλα του με δεξιότητες και συμπε-ριφορές περισσότερο αποτελεσματικές και χρηστικές. Με τον τρόπο αυτό θα αιφ-νιδιάσει θετικά, θα διεκδικήσει, θα απαι-τήσει, θα αποκτήσει εκτόπισμα, όγκο και διαστάσεις στον χώρο και τον χρόνο. Ένα σωστά δομημένο βιογραφικό σημείωμα, η ανάπτυξη της ευχέρειας στον λόγο προ-κειμένου να υιοθετήσει έναν λόγο πειστι-κό και τεκμηριωμένο δίχως περιττά στοι-χεία, μία ικανότητα στον προφορικό λόγο τέτοια ώστε να είναι ανταγωνιστικός και ευέλικτος σε μία συνέντευξη επιλογής, ένα αποτελεσματικό ηλεκτρονικό αποτύ-πωμα στα κοινωνικά μέσα δικτύωσης και ειδικότερα σε ιστοτόπους επαγγελματι-κής δικτύωσης καθώς και μία ευρύτερη ενίσχυση των επιμέρους στρατηγικών. Η έμφαση στις δεξιότητες αποτελεί εκ των ουκ άνευ κίνηση η οποία δεν αναβάλλε-ται για αύριο – το αύριο έχει ήδη φτάσει πλέον! Και φυσικά δεν αναφέρομαι στο γεγονός πως μεγαλώνουμε, απλώς ωρι-μάζουμε!

Και λόγω του ότι πληροφόρηση δίχως αριθμούς δεν γίνεται – η αλήθεια των αριθμών γαρ – αναφέρω ενδεικτικά ορι-σμένα στοιχεία από την Ελληνική Στατι-στική Αρχή. Συγκεκριμένα, τα πρόσφατα στοιχεία δείχνουν κατά τον μήνα Νοέμ-βριο ένα ποσοστό ανεργίας της τάξης του 28% με συνολικά εγγεγραμμένους απασχολούμενους 3.550,679 και σύνολο ανέργων 1.382,062. Επιπλέον, σε σχέση με τον Οκτώβριο του ίδιου χρόνου, σημειώ-θηκε άνοδος στου ανέργους κατά 35.726 περισσότερα άτομα.

Τα ποσοστά ανεργίας ανά φύλο είναι 31,3% για τις γυναίκες έναντι 23,8% για τους άνδρες. Στις ηλικίες 15-24 το μεικτό ποσοστό φτάνει το 57,2% με το αντίστοι-χο των γυναικών να βρίσκεται στο 62,8%. Τα στοιχεία και τα ποσοστά δίχως αμφι-βολία κοιτούν και φωνάζουν εναντίον μας και συχνά μας κάνουν να ασφυκτιού-με – η αλήθεια των αριθμών είναι πράγμα-τι εκκωφαντική. Κατά συνέπεια, το τοπίο στην αγορά εργασίας είναι ιδιαίτερα θολό, δεδομένου ότι τα ποσοστά αναφέρονται σε κάποια εκατομμύρια ανθρώπων. Συχνά σκέφτομαι ότι εσκεμμένα αναφέρονται ποσοστά προκειμένου να μην γίνει ανα-φορά σε εξαφήφια νούμερα – το % στο άκουσμα του δεν συλλαμβάνει το πραγ-ματικό μέγεθος του όγκου! Όταν όμως πίσω από την όποια ποσοστιαία αναφο-

H αναζή-τηση εργα-σίας απο-τελεί ένα πεδίο όπου ο υποψήφι-ος καλείται να αναπτύ-ξει τη μεθο-δολογία της επιτυ-χίας και να δομήσει την προσωπι-κότητά του κατά τρό-πο ανάλο-γο. Το πλέον πολύτιμο εργαλείο στην ακραία πλουραλι-στική αγορά είναι η ελκυ-στικότητα του υποψη-φίου.


O P I N I O N

ρά υπάρχουν πραγματικά ονόματα, τα πράγματα είναι εντελώς διαφορετικά.

Ο υποψήφιος κινείται με βάση και αφετηρία την προσωπική του οπτική, την ηλικιακή φάση και τις ανάγκες του. Δεν εξαντλούνται οι επιλο-γές και τα περιθώρια δράσης στον επαγγελμα-τία του σήμερα. Τόσο ο άνδρας όσο και η γυναί-κα του σήμερα χρειάζεται να φτάσουν ένα βήμα πιο πέρα, να θέσουν απαιτήσεις στον εαυτό τους και να προσπαθήσουν σκληρά για αυτές. Μετεκ-παιδευτικά σεμινάρια, χτίσιμο πάνω στις αδυνα-μίες και τα ευαίσθητα στοιχεία του βιογραφικού, επικοινωνία και εξωστρέφεια, αυτοπεποίθηση και τελικά, απόφαση και επιλογή. Ξανά – απόφαση

και επιλογή. Δίχως απόφαση και οριοθέτηση όλα γίνονται περισσότερο δύσκολα. Ο άνθρωπος του σήμερα και ο υποψήφιος του σήμερα ζει σε μία ιδανική περίοδο και εποχή η οποία τον σπρώχνει προς τα εμπρός. Δεν έχει τη δυνατότητα πλέον να αναβάλλει. Όχι πλέον. Η εικόνα είναι καθαρή δίχως κενά και ασάφειες – ομολογουμένως εξαι-ρετικά δύσκολη. Αλλά ταυτόχρονα απλή και διαυ-γής. Δεν μας επιτρέπεται να κωλυσιεργούμε άλλο, βρισκόμαστε σε έναν διάδρομο που μας ζητά να τρέξουμε και να επιταχύνουμε. Αλλά οφείλου-με να παραδεχθούμε πως θα αναγκαστούμε να γίνουμε δυνατοί χάρη στην ατμόσφαιρα αυτή. Οι αδύναμοι δυνατοί και οι δυνατοί δυνατότεροι.

Δεν υπάρχει άλλη επιλογή, παρά να πιστέψουμε στον εαυτό μας, στις δυνάμεις μας, στην προσωπι-κή μας επάρκεια και την αυτονομία μας.

Κλείνοντας, να ευχηθώ καλή επιτυχία στην ομάδα σύνταξης και τους συνεργάτες του περι-οδικού και όλους όσοι εμπλέκονται στη μεγά-λη αυτή προσπάθεια, ώστε να καταφέρουμε να ανταποκριθούμε στις ανάγκες των αναγνωστών σε μία εποχή έντονα μεταλλασσόμενη. Από κάθε άποψη λοιπόν, τα μάτια σας ’14!

“Δεν είναι το φορτίο που σε συνθλίβει. Είναι ο τρόπος που το κουβαλάς”Lena Horne, 1917 - 2010

Βίκτωρας Κούκης

Λαϊκισμός στην Ελλάδα της κρίσης

Η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια βρίσκεται στο επίκεντρο μιας σοβαρής οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής κρίσης. Η βαθιά

αυτή κρίση που μαστίζει τη χώρα μας, οπού οι διάφορες φωνές εθνικού απομονωτισμού πλη-θαίνουν συνεχώς και η δυσπιστία απέναντι στο πολιτικό σύστημα γίνεται ολοένα και πιο έντονη, ευνοεί την άνοδο του ακραίου εθνικιστικού λαϊ-κισμού και ενισχύει την κουλτούρα της θυματο-ποίησης (διά μέσω της αναχρονιστικής ρητορι-κής της συνωμοσιολογίας) στην χώρα μας. Έτσι, η πολιτική πρακτική και η έκφραση οποιουδή-ποτε πολιτικού λόγου καταλήγουν σε αδιέξο-δο υπέρ ενός λαϊκίστικου λόγου που εμφορείται από μηνύματα αξιολογικά και μέσω μιας δυϊστι-κής αφήγησης διακρίνει τον λαό σε «άμωμους» και «διεφθαρμένους», σε «πατριώτες» και «προδό-τες», σε «αγωνιστές» και σε «προσκυνημένους», σε «μνημονιακούς» και σε «αντιμνημονιακούς».

Ο συνωμοσιολογικός λόγος, βαθιά αντιεπιστη-μονικός, οδηγεί σε μια μοιρολατρική αντίληψη των αίτιων του προβλήματος, εστιάζοντας δηλα-δή την προσοχή του κόσμου σε μια κινδυνολογι-κή ερμηνεία μακριά από τα πραγματικά αίτια της κρίσης. Τόσο ο εθνικολαϊκισμός όσο και ο συνω-μοσιολογικός του λόγος θεωρούν τον λαό ως κάτι ομογενοποιημένο, ως κάτι ενιαίο, ως μια μοναδι-κότητα, κάτι που όμως δεν υφίσταται.

Το ηθικολογικό μήνυμα που μεταφέρει το συγκεκριμένο αναλυτικό σχήμα δεν στοχεύει στη λογική και στην κρίση του αποδέκτη. Αντί-θετα, μέσω απλουστεύσεων και γενικεύσεων έτσι ώστε να είναι κατανοητό από όλους, χρησιμοποι-εί το συναίσθημα ως εκφραστικό μέσο, μιας και δεν έχει σκοπό να ασκήσει πολιτική αλλά απλά να παρασύρει. Επικαλείται και ένα είδος κοινω-νικής δικαιοσύνης που εχθρεύεται και καλλιερ-γεί το μίσος εναντίων όλων αυτών που ο «απλός λαός» θεωρεί ως υπαίτιους των σημερινών δει-νών. Τους διανοούμενους που δεν τον προειδο-ποίησαν για αυτά που έρχονται, τους «ψυχρούς» τεχνοκράτες, τους «διεφθαρμένους» πολιτικούς, τους τραπεζίτες, τους ευρωπαίους (και διεθνείς) εταίρους, κ.ο.κ.

Αυτό γίνεται ευκολότερο καθώς ο λαϊκισμός -στο όνομα, πάντα, του έθνους και της εθνικής ανεξαρτησίας/κυριαρχίας- έχει κατορθώσει να χρησιμοποιείται με την ίδια ευχέρεια από αντι-

μαχόμενες κοινωνικές ομάδες και συμφέροντα, τόσο από «μεταρρυθμιστές» όσο και από «συντη-ρητικούς», και να παρέχει με συνέπεια επιχειρή-ματα σε όλες τις πλευρές του πολιτικού φάσμα-τος έχοντας οπαδούς σε όλα τα πολιτικά κόμματα. Παρατηρώντας λοιπόν κάποιος τον λόγο κομμά-των που βρίσκονται στα δύο αντίθετα άκρα του πολιτικού φάσματος όπως ο ΣΥΡΙΖΑ, το ΚΚΕ και η Χρυσή Αυγή (και το ΛΑΟΣ παλαιότερα), βλέ-πει πως όλα υιοθετούν μια λαϊκιστική «αντι-καπι-ταλιστικήη» παν-εχθρική κατανόηση της κρίσης και στηλιτεύουν τον ολοκληρωτικό καπιταλισμό, την διεθνή πλουτοκρατία, τους διεθνείς τοκογλύ-φους και τραπεζίτες όπως και τους εδώ συνεργά-τες τους, για σχεδιασμούς που γίνονται εις βάρος των λαών. Αυτή η ανθρωπομορφική ερμηνεία της κατάστασης, δίνει ένα «πρόσωπο» σε αόρι-στες έννοιες όπως το «κεφάλαιο», οι «τράπεζες», η «πλουτοκρατία» και συγκεκριμενοποιώντας τες, τις κατονομάζει ως τον βασικότερο εχθρό του λαού. Είναι πιο εύκολο να δαιμονοποιηθεί κάτι το οποίο προσλαμβάνει υπόσταση από κάτι αφηρημένο.

Υπάρχει βέβαια μια ειδοποιός διαφορά μεταξύ των. Ο δε Σύριζα και το ΚΚΕ παραμένουν συνεπείς της μαρξιστικής αναλυτικής τους, ενώ η Χρυσή Αυγή και το ΛΑΟΣ προσπαθούν να οικειοποιη-θούν τη μαρξιστική ταξική ανάλυση αντιγράφο-ντας κομμάτια της, δίχως όμως να επικεντρώνουν στις γενεσιουργές αιτίες που αποτελούν πάντο-τε συνάρτηση των κοινωνικών δομών όπως τα πρώτα, αλλά σε συγκεκριμένες ομάδες ανθρώ-πων. Η νόθευση αυτή, όμως, δεν γίνεται εύκολα αντιληπτή.

Ο λαϊκισμός προϋποθέτει και την ύπαρξη ενός «χαρισματικού» ηγέτη, ενός σωτήρα, που καλείται να καλύψει το κενό ηγεσίας/εξουσίας που προκύ-πτει. Αυτός θα πρέπει υποχρεωτικά να προέρχεται από «έξω» (από το μέχρι τώρα πολιτικό σύστη-μα), έτσι ώστε να μπορεί, να δικαιούται ως άμε-μπτος, ως αδιάφθορος να αναθεματίζει κατεστη-μένο, πρόσωπα και καταστάσεις. Προς επίρρωση τούτου μπορεί κανείς να δει πολιτικούς αρχηγούς (και λοιπούς πολιτικούς) στην Ελλάδα του 2014 να κάνουν λόγο για «καθαρά χέρια», για «ένση-μα από 16 χρονών», ότι θα «σκίσουν» το μνημό-νιο, πως θα διώξουν τους δανειστές/κατακτητές» κ.λπ. Σε αυτόν θα ανατρέξει ο «απλός λαός» για

ερμηνείες της παρακμής και αυτός με την πολε-μική του θα υποδείξει τον φταίχτη και θα κινητο-ποιήσει τα πλήθη εναντίον του. Στον «έναν από εμάς» που καταλαβαίνει τον «απλό λαό» και θα μας κάνει όλους ίσους. «Ελευθερία, Ισότητα, Αδελ-φότητα» ήταν το βασικό σύνθημα της αστικής Γαλλικής Επανάστασης του 1789, ισότητα είναι και το πρόσταγμα του προλεταριάτου σήμερα.

Στην ουσία, ο «χαρισματικός ηγέτης» δεν είναι τίποτε παραπάνω από ένα νέο εξουσιαστι-κό μοντέλο. Μια αυθεντία που έχει ως σκοπό να «λυτρώσει» τα πλήθη και να τους αποδώσει νέα ταυτότητα, μέσω του καθόλα υποκειμενικού ηγε-τοκεντρικού μηνύματός του, προσαρμοσμένο στις ανάγκες του ακροατηρίου του, σε αυτά που επιθυμεί να ακούσει, έτσι ώστε να έχει επιρροή πάνω του, απαλλαγμένη από τα «βαρίδια του παρελθόντος». Έτσι, παρατηρούμε πολιτικούς αρχηγούς να μιλούν δημόσια στο εξωτερικό υπέρ της ευρωπαϊκής πορείας της Ελλάδας αναγνωρί-ζοντας τα πολλαπλά οφέλη, ενώ την ίδια στιγμή καλούν στο εσωτερικό της χώρας σε ανένδο-το αγώνα για εθνική κυριαρχία, εθνική αξιοπρέ-πεια και εθνική ανεξαρτησία. Και παραδόξως, ενώ συνήθως μια τέτοια προσωπικότητα προκύ-πτει μέσα από τον λαό στην μάχη με τους «από πάνω», με την αναγνώριση του χαρίσματος του από τον κόσμο αποκτά και αυτός μια απόσταση με το «ποίμνιό» του. Μια απόσταση που τον δια-φοροποιεί και τον τοποθετεί σε μια πλεονεκτική θέση δίνοντας του ταυτόχρονα τη δυνατότητα να πλέκει νέα νοήματα να διαδίδει νέες αξίες.

Ως συνέπεια τούτων, μια κοινωνία που ομφα-λοσκοπεί, καταλήγει να εγκλωβίζεται σε ένα στεί-ρο αντιεκσυγχρονιστικό λόγο κυνηγώντας χίμαι-ρες και αποδίδοντας όλα τα δείνα της στους ξένους παραγνωρίζοντας τις όποιες δικές της ευθύνες. Ως εκ τούτου, συνεχίζεται η αποτυχη-μένη διαχείριση όλων των εκφάνσεων αυτής της κρίσης. Για αυτό τον λόγο καθίσταται επιτακτική η ανάγκη επαναφοράς ενός ουσιαστικού πραγ-ματιστικού πολιτικού λόγου που θα απευθύνεται στην κρίση του κόσμου, με σκοπό να παρουσι-άσει συγκεκριμένα αποτελέσματα και να πείσει, απελευθερωμένου από μανιχαϊστικής φύσεως δίπολα και λογικές.

Δρ Κωνσταντίνου Λουρίδα,διεθνολόγου πολιτικού επιστήμονα.


O P I N I O N

Ο έρωτας στα χρόνια της κρίσης

Να φύγω ή να μείνω; Η ιστορία της ζωής μας. Νομίζω, αισθάνομαι ότι, αν φύγω, ενδεχομένως τα πράγματα να

είναι καλύτερα. Θα είναι σίγουρα διαφορε-τικά, αλλά τουλάχιστον δεn θα είναι αυτά τα τωρινά, τα βαλτωμένα. Μπορώ σχεδόν να φαντασιωθώ την οντότητά μου να σκέ-φτεται πιο ελεύθερα, να δρα πιο ελεύθερα, να κάνει επιλογές, να γίνεται μεγάλη, αξιο-σέβαστη, παραγωγική, να γεύεται τα οφέ-λη από τις συναναστροφές. Να εξελίσσεται και να μεγαλουργεί. Ωστόσο, δεν μπορώ να μην αναρωτιέμαι τι είναι αυτό που με παρα-κινεί να νομίζω, να αισθάνομαι έτσι. Την ίδια στιγμή, κάτι με τρώει, μια αμφιβολία θα έλε-γαν κάποιοι. Πως αν φύγω θα χάσω κάτι το οποίο πασχίζω να οικοδομήσω τόσον και-ρό, αλλά και για το οποίο αναρωτιέμαι, κάθε φορά που κλονίζεται κάτι στα θεμέλια, αν αξίζει τελικά τον κόπο. Και, δηλαδή, κάθε φορά που τρίζει κάτι πρέπει να φεύγω; Ή μήπως βαυκαλίζομαι με τα δήθεν προβλή-ματα που έχω γιγαντώσει και απλά ψάχνω την ευκαιρία να αυτομολήσω την οντότητά μου; Να την αναπροσδιορίσω και να τη γνω-ρίσω από την αρχή. Και ύστερα να γυρίσω. Αλλά πιο πολύ φοβάμαι μήπως δεν γυρίσω. Και ακόμα περισσότερο από αυτό φοβά-μαι τι θα υπάρχει πια για μένα αν θελήσω να γυρίσω. Να φύγω ή να μείνω; Αποφασίζω και αμφιβάλλω και το ανάποδο, εξαρτάται πού δίνει ο καθένας τη βαρύτητα. Να φύγω από το νόμισμα ή να μείνω, λέει μέχρι και η χώρα. Να φύγω από την Ένωση ή να μείνω, λέει πάλι. Κι εσύ κάπου εκεί ανάμεσα λες να φύγω από τη χώρα ή να μείνω;

Τη στιγμή που έγινε δεκτή η αίτησή μου για να αρθρογραφήσω στο συγκεκριμένο περιοδικό γνώριζα τρία πράγματα: Πρώτον, ότι στόχος μου είναι η έρευνα και η εμπερι-στατωμένη άποψη πάνω σε διεθνή, ευρω-παϊκά, περιβαλλοντικά, πολιτισμικά και λοιπά θέματα. Δεύτερον, ότι μπορούσα να γράψω από οπουδήποτε. Και τρίτον, ότι δεν είμαι δημοσιογράφος. Στη συνέχεια έμαθα ότι είμαι ελεύθερη να γράψω για οτιδήποτε, πάντα υπό το πρίσμα της επιστημονικότη-τας. Η πληθώρα των ζητημάτων και η επι-καιρότητα που τρέχει σε μπλοκάρει, αλλά ήταν εκεί ακριβώς μπροστά μου, έτσι για να κάνω την αρχή. Το ήξερα το θέμα, το βίωνα και μαζί με μένα και πόσοι άλλοι. «Ο έρωτας στα χρόνια της κρίσης». Ήθελα να κάνω την αρχή μου με κάτι απτό, πραγματικό και προ-σωπικό, κάτι το οποίο θα αναγνωρίσει πολύς κόσμος και ενδεχομένως να ταυτιστεί. Ήθε-λα να εκφραστώ απλά, για κάποιους ίσως απλοϊκά, να αποφύγω την ξύλινη γλώσσα και την αποστειρωμένη έρευνα.

Έρωτας. Για τον καθένα αντιπροσωπεύει κάτι διαφορετικό, μια πολυσήμαντη έννοια, εξ ου και την επέλεξα. Όπου «έρωτας» ο καθένας είναι ελεύθερος να αυτοσχεδιά-σει. Σύντροφος, οικογένεια, μητέρα, φίλοι, αδερφός, πατρίδα και η λίστα δεν έχει τελει-ωμό. Τι απέγινε, λοιπόν, ο έρωτας στα χρό-

νια της κρίσης; Στα χρόνια που σχεδόν όλοι αναχώρησαν και αποχωρίστηκαν; Την ίδια στιγμή που, ορθώς, εξετάζουμε τις οικονο-μικές συνέπειες της κρίσης στην Ελλάδα –και όχι μόνο- ολόκληρη η πυραμίδα του Maslow καταρρέει.

Σίγουρα πιο σημαντικό θέμα αποτελεί ο κλυδωνισμός που προκαλεί η οικονομική κρίση στις θεμελιώδεις ανάγκες του ανθρώ-που, όπως είναι η στέγη, η τροφή, η θέρμαν-ση και όλοι μας γίναμε κοινωνοί αυτού του γεγονότος στους συνανθρώπους μας. Στη συνεχιζόμενη ύφεση, οι περισσότεροι, αν όχι όλοι, υποστηρίζουν ότι συνέβαλαν και τα οικονομικά μέτρα που πάρθηκαν προς χάριν μιας επικείμενης ανάπτυξης. Ωστόσο, θεωρώ πως μέσα σε όλη αυτήν την αναστά-τωση, παραβλέψαμε τη βαρύτητα των κοι-νωνικών και δη διαπροσωπικών επιπτώσε-ων που είχε και έχει αυτός ο αγώνας δρόμου προς την πολυπόθητη ανάπτυξη. Με παρά-πλευρες απώλειες, τον έρωτα.

Η κρίση ανάγκασε με γά λο ποσοσ τό νέων, ειδικά, να εκπατριστούν. Οι περισ-σότεροι έφυγαν λόγω της αδυναμίας εύρε-σης εργασίας στη χώρα, κάποιοι αναζη-τώντας σταθερότητα και ασφάλεια, άλλοι για να επιτύχουν τους στόχους τους και να απολαύσουν σεβασμό και αναγνώριση, άλλοι για να κατορθώσουν την αυτοπραγ-μάτωση, μέσα από διαφορετικές κουλτού-ρες και κοινωνίες. Παρά ταύτα, ένα σχεδόν ανομολόγητο θέμα προβληματισμού μέσα στους κύκλους των εκπατρισμένων, είτε οι ίδιοι βρίσκονται εκτός είτε επιστρέφουν για λίγο, είναι αυτό της αγάπης και του ανήκειν. Οι τυχεροί έφυγαν μαζί με την οικογένεια ή και τους συντρόφους τους προς αναζήτη-ση μιας καλύτερης τύχης, αφήνοντας όμως πάλι πίσω φίλους και μια «αχ όμορφη, με τα καλοκαίρια σου και τα βράδια σου» Ελλά-δα. Οι άλλοι, όμως, που έφυγαν μόνοι είτε γιατί ήταν εξαρχής μόνοι, είτε γιατί έπρε-

πε να αποχωριστούν το ταίρι τους ή όλους τους άλλους «έρωτες»; Τι προβλέπεται για αυτούς και εκείνους που έμειναν πίσω, είτε γιατί είχαν διαφορετικά όνειρα είτε γιατί είχαν τα ίδια αλλά οι συγκυρίες δεν ευνόη-σαν; Αναρωτιέμαι συχνά αν όλοι όσοι σχε-δίασαν τις κρατικές δομές ως έχουν σχεδία-σαν τα μέτρα ως έχουν, ψήφισαν, οδήγησαν ακουσίως ή εντέχνως «το σύστημα», σε όλες τις εκφάνσεις του, στη σημερινή του μορφή, έλαβαν υπόψη τους έστω και στο ελάχιστο αυτόν τον πόνο του αποχωρισμού και το διαρκές αίσθημα της έλλειψης. Και αυτό για-τί δεν φρόντισαν να στήσουν και να καλλι-εργήσουν έναν τόπο με αφθονία επιλογών, με δυνατότητα εξερεύνησης των επιλογών και επαγγελματικής αποκατάστασης, με αξι-οκρατία, με κοινωνία ελεύθερη από φόβους και «ταμπού», με ποιότητα ζωής και χρόνο να αγαπήσεις και να αγαπηθείς.

Να φύγω ή να μείνω, λοιπόν; Δεν υπάρχει απάντηση, υπάρχει μόνο επιλογή. Να φύγω για να αλλάξω τον κόσμο από εκεί έξω και παράλληλα τον δικό μου και να μείνω για να αλλάξω τον κόσμο από εδώ μέσα και παράλληλα τον δικό μου. Όπως και αν έχει εντέλει, σαν το φαινόμενο της πεταλούδας, όπου και να είμαι ότι και να κάνω θα επηρε-άσει τον κόσμο ολόκληρο μαζί και τον δικό μου. Η διαφορά θα είναι στο ταξίδι που λένε όλοι και στα εργαλεία που σου δίνονται. Θα είναι;

Δεν επιθυμώ να κατηγορήσω και σίγου-ρα ούτε να δώσω λύσεις και προτάσεις. Επι-θυμώ αυτοί που θα τύχει να το διαβάσουν, είτε αποχώρησαν είτε αποχωρίστηκαν, να νιώσουν ότι δεν είναι μόνοι και αυτοί που θα τύχει να το διαβάσουν, είτε κρατούν τις τύχες του κόσμου είτε όχι ακόμα, να κρατή-σουν ενός λεπτού σιγή για αυτούς που απο-χώρισαν και αποχωρίστηκαν, το βράδυ πριν κοιμηθούν.

Χριστίνα Σουσογκέλη


Θ Ε Μ Α

H Ουκρανία στις φλόγες

Η κρίση στην Ουκρανία, ξεκίνησε το βράδυ της 21ης Νοεμβρίου του 2013, μετά την άρνηση της Ουκρα-

νικής κυβέρνησης, με επικεφαλή το φιλο-ρώσο πρόεδρο Βίκτορ Γιανουκόβιτς, για την υπογραφή της συμφωνίας εμπορι-κής και τελωνειακής σύνδεσης της με την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ). Το γεγονός αυτό είχε ως απόρροια την συγκέντρωση χιλιάδων διαδηλωτών στην πλατεία Ανε-ξαρτησίας στο κέντρο του Κιέβου, υπό το συντονισμό του ηγέτη της φιλοευρωπαϊ-κής αντιπολίτευσης, Αρσένι Γιατσενιούκ.

Στις 24 Νοεμβρίου όπου διαδραματί-στηκε μία από τις μεγαλύτερες διαδηλώ-σεις της χώρας, με αίτημα την παραίτη-ση του προέδρου Βίκτορ Γιανουκόβιτς, το κύμα των διαδηλωτών άγγιξε τις 200.000. Οι δυνάμεις της αστυνομίας επιχείρησαν να απομακρύνουν το πλή-θος των διαδηλωτών από την πλατεία Ανεξαρτησίας, χρησιμοποιώντας διάφο-ρες μεθόδους, όπως τη χρήση χημικών, που προκάλεσαν τον τραυματισμό και τη σύλληψη διαφόρων διαδηλωτών. Εντού-τοις, αντί για την αποκλιμάκωση της κρί-σης επήλθε περισσότερη ένταση, καθώς στις 2 Δεκεμβρίου οι διαδηλωτές κατέ-λαβαν ειρηνικά την πλατεία, ενώ στις 8

Δεκεμβρίου παρουσία 500.000 ανθρώ-πων, μερίδα διαδηλωτών αποκαθήλωσε το άγαλμα του Λένιν στο Κίεβο ενώ στη συνέχεια δεν δίστασαν να το χτυπήσουν με σφυριά.

Τις αμέσως επόμενες ημέρες (9 – 11 Δεκεμβρίου), η κρίση έλαβε μία βιαιότερη διάσταση, αφού το σκηνικό πλαισιώθηκε από καιγόμενα αυτοκίνητα, πέτρες, χαλά-σματα, φωτιές, χημικά και άλλου τέτοιου είδους ακραίους χειρισμούς. Η κατάστα-ση αυτή συνεχίστηκε με την ίδια ένταση για αρκετό καιρό ακόμα οδηγώντας το Ουκρανικό Κοινοβούλιο, την 16η Ιανουα-ρίου του 2014, στην ψήφιση νόμου κατά των διαδηλώσεων, που αφορούσε στην απαγόρευση της χρήσης μασκών και κρανών από τους διαδηλωτές καθώς επί-σης της κατάληψης δημοσίων χώρων και κτιρίων. Την επομένη, η Ουκρανία προέ-βη σε συμφωνία με τη Ρωσία, με σκοπό την αγορά από τη Ρωσία κρατικών ομο-λόγων αξίας 15 δις δολαρίων, καθώς και τη μείωση της τιμής του φυσικού αερίου που προμηθεύει την Ουκρανία.

Στις 22 Ιανουαρίου η απώλεια δύο δια-δηλωτών από σφαίρες κατά τη διάρκεια των επεισοδίων, αποτέλεσε την αφορ-μή για την επέκταση των διαμαρτυρι-

ών σε ολόκληρη την Ουκρανία. Τρεις μέρες αργότερα, ο Βίκτορ Γιανουκόβιτς επιχειρώντας την εκτόνωση της κρίσης, της οποίας τα δραματικά αποτελέσματα ήταν πλέον ορατά, πρότεινε συνεργασία με την αντιπολίτευση ενώ δεν δίστασε να προσφέρει ανώτερες θέσεις στα μέλη της. Στις 28 Ιανουαρίου, όταν διαδηλωτές κατέλαβαν το Υπουργείο Δικαιοσύνης, το κοινοβούλιο της Ουκρανίας προέβη στην ακύρωση του νόμου που αφορούσε την απαγόρευση των διαδηλώσεων. Οι διαδη-λωτές αποχώρησαν μετά την παραίτηση του πρωθυπουργού Μικόλα Αζάροβ και του υπουργικού συμβουλίου. Ωστόσο, η αντιπολίτευση δεν έδειχνε πλήρως ικανο-ποιημένη καθώς επέμενε στην παραίτηση του προέδρου, Βίκτορ Γιανουκόβιτς.

Ενώ η κρίση εντείνεται, με αλλεπάλλη-λες συγκρούσεις, με αρκετούς θανάτους, φωτιές να καίνε την πλατεία Ανεξαρτη-σίας και την επέκταση της κατάστασης αυτής και σε άλλες πόλεις της Ουκρανίας, όπως στην πόλη Λβιβ στα δυτικά, όπου παρατηρήθηκαν έντονες συγκρούσεις, ο Βίκτορ Γιανουκόβιτς κάλεσε την αντιπολί-τευση, στην οποία επέρριπτε την ευθύνη για το σύνολο των αιματηρών συγκρού-σεων, με σκοπό την αποκλιμάκωση της

Η κρίση έλαβε μία βιαιότερη διάσταση. Το σκηνι-

κό πλαισι-ώθηκε από καιγόμενα αυτοκίνη-

τα, πέτρες, χαλάσμα-

τα, φωτιές, χημικά

και άλλου τέτοιου είδους

ακραίους χειρισμούς.


Θ Ε Μ Α

κρίσης για την αποφυγή γενικευμένης σύρραξης. Παρά την απαίτηση των δια-δηλωτών για παραίτηση του Βίκτορ Για-νουκόβιτς, ο τελευταίος καταδικάζοντας την κατάσταση στη χώρα του, την οποία περιέγραψε ως ένα πραξικόπημα, δήλωσε ξεκάθαρα ότι δεν είχε πρόθεση να παραι-τηθεί καθώς εκλέχτηκε ως πρόεδρος με νόμιμες διαδικασίες και για το λόγο αυτό δεν σκόπευε να εγκαταλείψει τη χώρα του.

Εν συνεχεία, η ουκρανική Βουλή ψήφι-σε με συντριπτική πλειοψηφία(328 από τους 450 βουλευτές ψήφισαν) υπέρ της απομάκρυνσης του Βίκτορ Γιανουκό-βιτς από το αξίωμα του, ενώ ο Ουκρανός Πρόεδρος χαρακτήρισε τις ψηφοφορίες της Ουκρανικής Βουλής παράνομες. Η

κλιμάκωση των εντάσεων οδήγησε στην απομάκρυνση του φιλορώσου Ουκρα-νού προέδρου από την πρωτεύουσα της χώρας τους και τη μετακίνηση του προς τα ανατολικά, στην πόλη Χάρκοβο και από εκεί διέφυγε στη Ρωσία όπου ζήτη-σε άσυλο. Μετά την παραίτηση του Πρω-θυπουργού Αζάροβ και την καθαίρεση του Προέδρου, η ΕΕ κάλεσε το Κίεβο για το σχηματισμό νέας κυβέρνησης που θα περιελάμβανε τα αντίπαλα «στρατόπεδα» μέχρι την προετοιμασία για την προκήρυ-ξη δίκαιων και ελεύθερων προεδρικών εκλογών. Έτσι, ως προσωρινός Πρωθυ-πουργός της Ουκρανίας ορίστηκε ο Αρσέ-νι Γιατσενιούκ και ως προσωρινός Πρόε-δρος ο Αλεξάντερ Τσουρτσίνοφ.

Μετά από την αποκαθήλωση πια του Βίκτορ Γιανουκόβιτς, την 22η Φεβρου-αρίου του 2014 και ενώ θα περιμέναμε να ηρεμήσουν τα πνεύματα, τα βλέμμα-τα όλων στράφηκαν προς την Κριμαία,

τη χερσόνησο που βρίσκεται νότια της Ουκρανίας, στο βόρειο μέρος της Μαύ-ρης Θάλασσας. Πρωτεύουσα και διοικη-τικό κέντρο της Κριμαίας είναι η Συμφε-ρόπολη που βρίσκεται στο κέντρο της χερσονήσου. Αξίζει να σημειωθεί εδώ το γεγονός ότι η επαρχία της Κριμαίας παρα-χωρήθηκε ως «δώρο» από τη Ρωσική Δημοκρατία, το 1954, με ηγέτη της ΕΣΣΔ, το Νικίτα Χρουτσόφ, προς την Ουκρανι-κή Δημοκρατία, με την έγκριση της κοι-νής παρουσίας του Προεδρείου του Ανω-τάτου Σοβιέτ της Ρωσικής Δημοκρατίας και του Προεδρείου του Ανωτάτου Σοβι-έτ της Ουκρανικής Δημοκρατίας κατά τη μεταβίβαση της επαρχίας.

Η παραχώρηση της Κριμαίας, που επί αιώνες ήταν Ρωσική, στην Ουκρανία

θεωρήθηκε ως κίνηση καλής θελήσε-ως στο πλαίσιο του εορτασμού των 300 χρόνων από την Ένωση της Ουκρανίας με τη Ρωσία. Η παραχώρηση αυτή του Χρουστσόφ ήταν συμβολική, καθώς εκεί-νη την εποχή η Ουκρανία δεν είχε καμία αυτονομία. Όταν κατέρρευσε η Σοβιετική Ένωση το 1991 οι συνέπειες της δωρεάς αυτής έγιναν ορατές καθώς η Ουκρανία ανεξαρτητοποιήθηκε το 1991 και η Κρι-μαία ήταν πια υπό τον έλεγχό της. Το 1992 έπειτα από απόφαση της κεντρικής διοί-κησης της Ουκρανίας δόθηκε στην Κρι-μαία καθεστώς αυτόνομης δημοκρατίας.

Τα γεγονότα που εξελίσσονταν στην Ουκρανία, η επιθυμία φιλορωσικών ομά-δων, που ήταν αντίθετες με τις διαδηλώ-σεις που διαδραματίζονταν στο Κίεβο, για στενότερες σχέσεις ή ένωση με τη Ρωσία καθώς επίσης για περισσότερη αυτονο-μία ή και ανεξαρτησία της Κριμαίας, αλλά και η πρόθεση της Ουκρανίας για ένταξη

στην ΕΕ, είχε σαν συνέπεια την επιτακτι-κή ανάγκη της Ρωσίας να προστατεύσει τα συμφέροντά της στην Κριμαία όπου εδρεύει η βάση του ρωσικού Στόλου της Μαύρης Θάλασσας. Κατά συνέπεια, οι ρωσικές ένοπλες δυνάμεις προχώρησαν στην κατάληψη του Κοινοβουλίου, κτι-ρίων και δύο αεροδρομίων της Κριμαίας προκαλώντας την αντίδραση της Ουκρα-νίας που ζήτησε την άμεση παρέμβα-ση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Ταυτόχρονα οι Ηνωμένες Πολιτείας της Αμερικής δεν έμειναν αμέτοχες στις εξε-λίξεις αυτές, καθώς ο Μπαράκ Ομπάμα δήλωσε ότι η Ρωσία παραβίασε το διε-θνές δίκαιο στην Ουκρανία και απαίτησε την απόσυρση των ρωσικών δυνάμεων από την Κριμαία απειλώντας με την επι-

βολή κυρώσεων κατά της Ρωσίας. Προς την κατεύθυνση αυτή κινείται και η ΕΕ προειδοποιώντας τη Μόσχα για επανεξέ-ταση των διμερών σχέσεων ΕΕ και Ρωσίας αν δεν προβεί στη λήψη μέτρων για την αποκλιμάκωση της έντασης.

Λίγες ημέρες αργότερα, το Κοινοβού-λιο της Αυτόνομης Δημοκρατίας της Κρι-μαίας αποφάσισε την διεξαγωγή δημοψη-φίσματος, την Κυριακή 16 Μαρτίου, στο οποίο οι πολίτες της Κριμαίας καλούνται να αποφανθούν για το αν επιθυμούν την ανεξαρτητοποίηση της Κριμαίας και την προσάρτησή της στην Ρωσική Ομοσπον-δία ή την παραμονή της εντός της Ουκρα-νίας με την παραχώρηση μεγαλύτερης αυτονομίας. Ειδικότερα, τα αποτελέσμα-τα του δημοψηφίσματος έδειξαν ότι το 96,77% των ψηφοφόρων τάχθηκαν υπέρ της προσάρτησης της Κριμαίας στη Ρωσι-κή Ομοσπονδία. Το αποτέλεσμα αυτό από κοινού με τις δηλώσεις των πολιτών της

Τα αποτελέ-σματα του δημοψη-φίσματος έδειξαν ότι το 96,77% των ψηφο-φόρων τάχθηκαν υπέρ της προσάρτη-σης της Κρι-μαίας στη Ρωσία.


Θ Ε Μ Α

Κριμαίας δείχνουν τη φανερή τους επιθυμία για επανένωση με τη Ρωσία καθώς νιώθουν τη χώρα τους ρωσική.

Το «ναι» αυτό της Κριμαίας, που αν και ήταν αναμενόμενο κλόνισε την ΕΕ που χαρακτήρισε το δημοψήφισμα αθέμιτο και αντίθετο με το ουκρα-νικό σύνταγμα και το διεθνές δίκαιο, καθώς επί-σης και τις ΗΠΑ, οι οποίες απείλησαν τη Ρωσία με την επιβολή κυρώσεων και διεθνή απομόνω-ση που θα πλήξει την οικονομία της. Στις 17 Μαρ-τίου, ημέρα Δευτέρα, κατόπιν αιτήσεως της Κρι-μαίας για ένωση με τη Ρωσία, ο Βλαντιμίρ Πούτιν, έκανε το πρώτο βήμα για την ένταξη της Κριμαί-ας στη Ρωσία υπογράφοντας το διάταγμα με το οποίο αναγνώρισε την Κριμαία ως ανεξάρτητο και κυρίαρχο κράτος, ως απόρροια των αποτελεσμά-των του δημοψηφίσματος, το οποίο εξέφρασε τη βούληση των πολιτών της Κριμαίας. Η εξέλιξη αυτή χαροποίησε ιδιαίτερα την πλειονότητα των κατοίκων της Κριμαίας οι οποίοι πανηγυρίζοντας δήλωσαν ότι αναμένουν την επιστροφή τους στη Ρωσία. Βέβαια δεν λείπουν εκείνοι που διατηρούν τις επιφυλάξεις ως προς την επανένωση αυτή.

Οι δυσάρεστες όμως εξελίξεις για την Ουκρα-νία δεν σταμάτησαν στην Κριμαία, καθώς η διε-ξαγωγή δημοψηφίσματος στη χερσόνησο προ-κάλεσε τον ξεσηκωμό των ρωσόφιλων πολιτών του Ντόνετσκ, μία διχασμένη πόλη ανατολικά της Ουκρανίας, οι οποίοι διεκδικούν ανάλογα αιτήμα-τα. Ειδικότερα, ξεκίνησαν τη συγκέντρωση υπο-γραφών υπέρ της διεξαγωγής δημοψηφίσματος που θα καθορίσει το μέλλον της περιοχής. Παράλ-ληλα, τα γεγονότα στην Κριμαία εξελίσσονται με γρήγορους ρυθμούς, αφού δόθηκε εντολή στο Ουκρανικό Υπουργείο Άμυνας από τον Αλεξάντερ Τσουρτσίνοφ σχετικά με την απόσυρση του συνό-λου των ουκρανικών στρατιωτικών δυνάμεων

από την περιοχή της Κριμαίας, εξαιτίας των βίαι-ων απειλών που δέχονταν τα μέλη των ουκρανι-κών δυνάμεων από τις αντίστοιχες ρωσικές.

Οι συνέπειες της παρατεταμένης πολιτικής κρίσης της Ουκρανίας δεν άργησαν να φανούν στην οικονομία της, όπου από τη στασιμότητα που υπήρχε, παρατηρήθηκε ύφεση. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ενόψει της οικονομικής κρί-σης της Ουκρανίας, θα της χορηγήσει δάνειο, το ύψος του οποίου θα κυμανθεί μεταξύ 15 και 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Η Ουκρανία προκει-μένου να επιταχύνει αυτές τις διαπραγματεύσεις υποχώρησε μπροστά στην επιθυμία του ΔΝΤ για εκτόξευση της τιμής του φυσικού αερίου, στρε-φόμενη προς τη Σλοβακία, καθώς αναζητεί εναλ-λακτικούς παρόχους.

Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ σε ομιλία του που έλα-βε χώρα στις 26 Μαρτίου, στο Ευρωπαικό Συμ-βούλιο στις Βρυξέλλες ανακοίνωσε ότι δεν θα δοθεί στρατιωτική λύση στην κρίση της Κριμαί-ας, αλλά αν η Ρωσία δεν αλλάξει τη θέση της, θα

επιβάλει δρακόντεια μέτρα, επεκτείνοντας τις κυρώσεις και εφαρμόζοντας περαιτέρω αύξηση του κόστους για τη ρωσική οικονομία και τη διε-θνή θέση της Ρωσίας, ενώ ήδη προχώρησε στην υποβίβαση των διμερών σχέσεων των ΗΠΑ με τη Ρωσία και στην απομάκρυνσή της από του G8.

Οι απειλές αυτές δεν φαίνεται να πτόη-σαν καθόλου το Ρώσο Πρωθυπουργό, Ντμίτρι Μεντβέντεφ ο οποίος στις 31 Μαρτίου έκανε την πρώτη του επίσκεψη στην Κριμαία μετά την προσάρτηση, υποσχόμενος στους κατοίκους της χερσονήσου αυξήσεις μισθών και συντάξεων του δημοσίου τομέα. Νέες περιπέτειες περιμένουν την Ουκρανία καθώς αναμένεται να δοθεί μάχη στο πεδίο της πολιτικής, ενόψει των προεδρικών εκλογών που επίκεινται και αναμένεται να διεξα-χθούν στις 25 Μαΐου του 2014.

Ιωάννα ΦαραντάκηΦοιτήτρια του τμήματος

Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδώντου Πανεπιστημίου Πειραιώς.


Θ Ε Μ Α

Αραβική Άνοιξη, Δημοκρατίακαι Ισλαμισμός

Η Αραβική Άνοιξη είναι ένα επανα-στατικό κίνημα που έχει επηρεά-σει το σύνολο σχεδόν των αραβι-

κών κρατών. Εκφράστηκε κυρίως μέσω μαζικών αντικυβερνητικών διαδηλώσε-ων, εξεγέρσεων (ένοπλων ή μη), ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις έχει εξελιχθεί σε αιματηρό εμφύλιο, όπως στη Συρία και στη Λιβύη. Οι χώρες όπου η Αραβική Άνοιξη προκάλεσε ευρύτατες αλλαγές όπως πτώση κυβερνήσεων, εκ βάθρων μεταρρυθμίσεις ή ακόμα και εμφύ-λιο πόλεμο είναι η Τυνησία, η Λιβύη, η Αίγυπτος και η Συρία. Επίσης, το επανα-στατικό αυτό κύμα επεκτάθηκε και σε άλλες χώρες όπως η Αλγερία, η Υεμένη, το Μπαχρέιν, η Σαουδική Αραβία, η Ιορ-δανία, το Ομάν, το Κουβέιτ και το Μαρό-κο. Eδώ όμως τα αποτελέσματα ήταν πιο ήπια και αφορούσαν κυρίως πολιτικές και οικονομικές μεταρρυθμίσεις, κυβερνητι-κές αλλαγές και συνταγματικές βελτιώ-σεις. Η Αραβική Άνοιξη ξεκίνησε από ένα τυχαίο και απρόβλεπτο γεγονός, το οποίο πυροδότησε ραγδαίες εξελίξεις που προ-κάλεσαν την πτώση καθεστώτων δεκαετι-ών, τη δημοκρατική αφύπνιση των λαών της Μέσης Ανατολής αλλά και τη δυναμι-κή εμφάνιση του πολιτικού Ισλάμ. Αφορ-μή στάθηκε η αυτοκτονία ενός νεαρού Τυνήσιου πλανόδιου μικροπωλητή. Πιο συγκεκριμένα, στις 17 Δεκεμβρίου 2010 στην πόλη Σιντί Μπουζίντ της Τυνησί-ας, ο Mohamed Bouazizi, ένας πλανό-

διος μικροπωλητής, αυτοπυρπολήθη-κε όταν η τοπική αστυνομία κατέσχεσε το εμπόρευμά του, στερώντας του έτσι τη μοναδική πηγή εισοδήματος από το οποίο προσέβλεπε να στηρίξει την πολυ-μελή οικογένειά του. Η πράξη απελπισί-ας του Bouazizi αποτέλεσε την αφορμή για το ξέσπασμα έντονων αντικυβερνη-τικών διαδηλώσεων σε όλη τη χώρα. Σε λιγότερο από έναν μήνα, συγκεκριμένα στις 14 Ιανουαρίου 2011, παραιτήθηκε ο Πρόεδρος της χώρας Zine El Abidine Ben Ali, έπειτα από 23 χρόνια στην εξουσία, ενώ τον Οκτώβριο του ίδιου έτους έγιναν οι πρώτες ελεύθερες εκλογές στην ιστο-ρία της χώρας. Όμως η αυτοκτονία ενός νεαρού μικροπωλητή δεν θα μπορούσε σε καμία περίπτωση να αποτελέσει από μόνη της τη θρυαλλίδα τόσο σημαντικών εξελίξεων, οι οποίες άλλαξαν και ακόμα αλλάζουν τη φυσιογνωμία μίας τερά-στιας και ευαίσθητης περιοχής όπως η Μέση Ανατολή. Αν και τα αίτια σε κάθε χώρα διαμορφώνονται από τις εκάστοτε συνθήκες, την εθνογραφία και την ιστο-ρία, σε γενικές γραμμές δεν διαφέρουν σε μεγάλο βαθμό.

ΑίτιαΜία από τις βασικότερες αιτίες της Αρα-βικής Άνοιξης είναι η βούληση των λαών των χωρών της περιοχής για αλλαγή του τρόπου διακυβέρνησής τους. Στις χώρες αυτές το μοντέλο διακυβέρνησης είναι

συνήθως μοναρχίες ή καθεστώτα και ηγέτες που έχουν την εξουσία εδώ και δεκαετίες. Οι ηγέτες αυτοί στήριζαν την εξουσία τους στις δυνάμεις ασφαλεί-ας και σε συγκεκριμένες και ευνοημένες κοινωνικές, φυλετικές ή θρησκευτικές ομάδες. Αν και εκλογές και δημοψηφί-σματα σε κάποιες από αυτές τις χώρες γινόταν, τόσο τα αποτελέσματά τους όσο και ο τρόπος διεξαγωγής τους μόνο το χαρακτήρα ελεύθερων εκλογών δεν προσέδιδαν. Η συνδιαλλαγή των ηγετών με συγκεκριμένες ομάδες πληθυσμού σήμαινε άνιση κατανομή του πλούτου, αυτό αποτέλεσε έναν ακόμη λόγο της εξέγερσης. Επίσης, οι σχέσεις αυτές δημι-ούργησαν και μία κατάσταση εκτεταμέ-νης διαφθοράς η οποία επεκτάθηκε και στο σύνολο της κοινωνίας. Η οικονομική κατάσταση των χωρών αυτών ήταν ένας ακόμα λόγος της εξέγερσης σε συνδυα-σμό με την ανεργία, αν και αυτό δεν ισχύ-ει απόλυτα για όλες τις χώρες. Επιπλέον, όπως συνηθίζεται τέτοιου είδους καθε-στώτα δε φημίζονται για τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των πολιτικών δικαιωμάτων. Ένας πολύ σημα-ντικός παράγοντας της εξέγερσης και της επιτυχίας της (όπου πέτυχε), είναι η νέα γενιά των χωρών αυτών. Στις χώρες αυτές οι νέοι (κάτω των 30) αποτελούν περίπου τα 2/3 του πληθυσμού (πχ το 68% στην Αίγυπτο) χάρις σε μία ραγδαία δημογρα-φική ανάπτυξη που γνώρισαν τις τελευ-

Οι χώρες όπου η Αραβι-κή Άνοιξη προκάλε-σε ευρύτα-τες αλλαγές όπως πτώ-ση κυβερ-νήσεων, εκ βάθρων μεταρ-ρυθμίσεις ή ακόμα και εμφύ-λιο πόλε-μο είναι η Τυνησία, η Λιβύη, η Αίγυπτος και η Συρία.


Θ Ε Μ Α

ταίες δεκαετίες. Η νέα αυτή γενιά είναι πιο μορφωμένη και πιο κοσμική σε σχέση με τις προηγούμενες, επίσης έχει γνώση της πολιτικής και κοινωνικής πραγματικότη-τας στον υπόλοιπο κόσμο και κυρίως στη Δύση. Αυτά τα στοιχεία οδήγησαν στην πολιτική συνειδητοποίησή της και στην διεκδίκηση πολιτικών δικαιωμάτων. Τα βασικά της αιτήματα όπως εκφράστηκαν στους δρόμους και τις πλατείες των Αρα-βικών χωρών αποτελούν ο εκδημοκρατι-σμός του πολιτικού συστήματος , η διε-νέργεια ελεύθερων και πολυκομματικών εκλογών, η ισότητα ευκαιριών, η κατα-πολέμηση της ανεργίας και η πάταξη της διαφθοράς και τέλος ο σεβασμός των πολιτικών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Οι νέες τεχνολογίες, όπως τα μέσα κοι-νωνικής δικτύωσης, έπαιξαν καταλυτικό ρόλο στη μαζικότητα και στην οργάνωση των διαδηλώσεων ιδιαίτερα στην πρώτη φάση τους. Τέλος, ένας παράγοντας που τουλάχιστον στις 4 αυτές χώρες όξυνε την αντιπαράθεση και οδήγησε σε ανατροπή κυβερνήσεων έως και σε εμφύλιο, είναι η βίαιη αντίδραση των αρχών και η απρο-θυμία συνδιαλλαγής με τους διαδηλω-τές καθώς και της ικανοποίησης κάποιων αιτημάτων τους. Αντιθέτως, σε χώρες όπως η Αλγερία, η Ιορδανία, το Μαρό-κο, το Κουβέιτ και η Σαουδική Αραβία, οι πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές μεταρρυθμίσεις που προώθησαν οι εκεί ηγεσίες, βοήθησαν στην εκτόνωση της κατάστασης.

Η εξέλιξη της Αραβικής άνοιξης διαφέ-ρει από χώρα σε χώρα αλλά τα αποτελέ-σματά της έχουν ως κοινό σημείο αναφο-ράς, την ανάδειξη ως δύναμη εξουσίας ή κυριότερη αντιπολιτευόμενη δύναμη ισλαμικά κόμματα. Στο σημείο αυτό για την καλύτερη κατανόηση τόσο της πορεί-

ας αλλά κυρίως των αποτελεσμάτων της Αραβικής Άνοιξης, θεώρησα απαραίτητη την εξέταση του φαινομένου αυτού στις 4 σημαντικότερες χώρες (Τυνησία, Λιβύη, Αίγυπτο και Συρία).

ΤυνησίαΗ Τυνησία είναι μία μικρή σε έκταση και πληθυσμό (10,7 εκατ.) χώρα που βρίσκε-ται στη βόρεια Αφρική στην περιοχή του Μαγκρέμπ. Κέρδισε την ανεξαρτησία της από τη Γαλλία το 1956. Πρώτος πρόε-δρος της χώρας ήταν ο Habib Bourguiba, ο οποίος παρέμεινε στο αξίωμα αυτό μέχρι τον Νοέμβριο του 1987. Τότε με πρόφαση τη βεβαρυμμένη ψυχική και σωματική του υγεία, ανατράπηκε από τον τότε πρωθυπουργό της χώρας Zine El Abidine Ben Ali, ο οποίος παρέμεινε στην εξουσία μέχρι την ανατροπή του στις 14 Ιανουαρίου 2011. Εκλογές, τόσο προεδρικές όσο και κοινοβουλευτικές, γίνονταν στη χώρα από την ίδρυσή της, χωρίς όμως δημοκρατική νομιμοποίη-ση. Από το 1963 και μέχρι τις εκλογές του 1979, το πολιτικό σύστημα ήταν μονο-κομματικό, (Social Destourian Party και Constitutional Democratic Party) και στις προεδρικές εκλογές μοναδικοί υποψήφιοι ήταν οι δύο προαναφερθέντες πρόεδροι. Παρ’ όλα αυτά, σε όλες τις επόμενες εκλο-γές (1981-2009) μέχρι την ανατροπή του καθεστώτος, παρά τη συμμετοχή άλλων κομμάτων μόλις σε αυτές του 1994 εξέ-λεξαν και άλλα κόμματα βουλευτές, ενώ η πρώτη φορά που υπήρξε και δεύτε-ρη υποψηφιότητα για την προεδρία της χώρας ήταν στις προεδρικές του 1999. Τέλος, σε όλες τις εκλογικές αναμετρήσεις τόσο ο πρόεδρος όσο και το κυβερνητικό κόμμα δεν έπεσαν ποτέ κάτω από το 80%. Όπως ήδη αναφέρθηκε παραπάνω, η εξέ-

γερση στην Τυνησία που αποτέλεσε την εναρκτήριο πράξη της Αραβικής Άνοι-ξης, ξεκίνησε μετά τον αυτοπυρπολισμό του Mohamed Bouazizi στις 14 Δεκεμ-βρίου 2010. Μόλις στις 14 Ιανουαρίου η εξουσία 23 ετών του Ben Ali είχε τελειώ-σει. Αμέσως η χώρα τέθηκε σε κατάστα-ση εκτάκτου ανάγκης και μία μεταβατική κυβέρνηση συνεργασίας σχηματίστηκε. Η συμμετοχή όμως μελών του κόμματος του ανατραπέντος προέδρου, προκάλε-σε εκ νέου έντονες διαμαρτυρίες σε όλη τη χώρα παρά την υπόσχεση για εκλο-γές εντός δύο μηνών. Η νέα αυτή κρίση εκτονώθηκε με τον ανασχηματισμό της κυβέρνησης αυτής, χωρίς μέλη του κόμ-ματος του Ben Ali, το οποίο και διαλύθη-κε το Μάρτιο του 2011. Μετά από νέες κυβερνητικές ανακατατάξεις συμπερι-λαμβανομένης και αλλαγής πρωθυπουρ-γού, ανακοινώθηκε η διενέργεια εκλο-γών στις 23 Οκτωβρίου του ιδίου έτους. Οι εκλογές αυτές σύμφωνα με όλες τις πλευρές αλλά και διεθνείς παρατηρητές, διενεργήθηκαν σε σημαντικό βαθμό με ελεύθερο και δημοκρατικό τρόπο και το αποτέλεσμά τους είναι αντανάκλαση της ελεύθερης βούλησης του λαού της Τυνη-σίας. Νικητής των εκλογών με 37% και 89 από τις 217 έδρες, αναδείχθηκε το Κίνη-μα Ennahda (γνωστό και ως Κόμμα της Αναγέννησης), ένα κεντροδεξιό μετριο-παθές ισλαμικό κόμμα το οποίο προωθεί ένα κοσμικό κράτος και όχι μία ισλαμική δημοκρατία. Μάλιστα, σχημάτισε κυβέρ-νηση με δύο κεντροαριστερά, κοσμικά κόμματα, το Congress for the Republic και το Democratic Forum for Labour and Liberties. Νέος Πρόεδρος της χώρας από τις 13 Δεκεμβρίου 2011 ψηφίστηκε ο προερχόμενος από το Congress for the Republic, Morcef Marzouki. Από τις εκλο-γές αυτές, εκτός από το κόμμα του Ben Ali που είχε απαγορευτεί, απαγορεύτη-κε να συμμετάσχει και το Hizb ut - Tahrir, ένα παν-ισλαμικό κόμμα σουνιτικής προ-έλευσης με διεθνείς προεκτάσεις το οποίο στοχεύει στο πανισλαμισμό και αποκλεί-στηκε καθώς δεν αποδέχεται τις βασικές δημοκρατικές λειτουργίες. Βασικό μέλη-μα της νέας κυβέρνησης ήταν η ψήφιση νέου συντάγματος ενώ νέες εκλογές προ-βλέπεται να γίνουν στα τέλη του 2014. Μάλιστα, το νέο σύνταγμα ψηφίστηκε με μεγάλη πλειοψηφία (πάνω από 200 θετι-κές ψήφοι) στις 26 Ιανουαρίου 2014. Το σύνταγμα αυτό διασφαλίζει τις θεμελιώ-δεις ελευθερίες και ανθρώπινα δικαιώ-ματα (άρθρο 5), την ισότητα ενώπιον του νόμου (άρθρο 6). Σημαντικό είναι και το άρθρο 8. Στο συγκεκριμένο άρθρο δια-σφαλίζεται η ελευθερία έκφρασης, γνώ-μης, η ελευθερία του τύπου. Επίσης, ορί-ζονται και οι δημοκρατικές αξίες που θα πρέπει να πρεσβεύει ένα πολιτικό κόμμα για να θεωρείται νόμιμο, με σημαντικό-τερη διάταξη αυτή που ορίζει ότι κανέ-να κόμμα δεν επιτρέπεται να έχει τη θρη-σκεία, τη φυλή, το φύλο και τη γλώσσα ως θεμελιώδη αρχή. Η σημαντικότητα

Οι νέες τεχνολογί-

ες, όπως τα μέσα κοι-

νωνικής δικτύωσης,

έπαιξαν καταλυτικό

ρόλο στη μαζικότη-

τα και στην οργάνωση των διαδη-

λώσεων.


Θ Ε Μ Α

αυτή της διάταξης έγκειται στο ότι διασφαλίζε-ται ο κοσμικός χαρακτήρας των κομμάτων και προστατεύεται η δημοκρατία από την ανάδειξη ακραίων ισλαμιστών στην εξουσία. Στα θετικά των εκλογών συγκαταλέγεται και ότι το 20% των μελών του κοινοβουλίου είναι γυναίκες, πράγμα σημαντικό για μία αραβική χώρα. Στο ερώτημα αν η Αραβική Άνοιξη έφερε τη δημοκρατία στην Τυνησία, η έως τώρα πορεία δείχνει ότι οι Τυνή-σιοι μπορούν να προσβλέπουν σε δημοκρατικό μέλλον. Βεβαίως τα πράγματα είναι ακόμα ρευ-στά όπως φάνηκε και με τις νέες ταραχές που προκλήθηκαν από τις δολοφονίες το 2013 δύο ηγετών κοσμικών κομμάτων. Πίσω από τις δολο-φονίες αυτές φημολογείται ότι κρύβονται Σαλα-φιστές και το κίνημα Αnsar al-Sharia, ένα ριζο-σπαστικό ισλαμικό κίνημα. Αυτό θεωρώ πως είναι το μεγάλο στοίχημα για τους Τυνήσιους, η διατήρηση δηλαδή του κοσμικού χαρακτήρα του κράτους έναντι του ισλαμισμού, πράγμα που είναι βασικό στοιχείο της δημοκρατίας. Η παρου-σία στην εξουσία ενός μετριοπαθούς ισλαμικού κόμματος (Ennahda), μαζί με δύο καθαρά κοσμι-κά κόμματα είναι σημαντικό φράγμα στην άνο-δο του πολιτικού ισλαμισμού. Συνεπώς, η στή-ριξη ενός μετριοπαθούς και εκλεγμένου από σημαντικό ποσοστό Τυνήσιων κόμματος κρίνε-ται σημαντική προ τη ς ανόδου του ριζοσπαστι-κού Ισλάμ. Τέλος, θεωρώ ότι η έως τώρα επιτυχία της Αραβικής Άνοιξής στην Τυνησία στηρίζεται και σε ένα πολύ σημαντικό παράγοντα. Η Τυνη-σία είναι μία χώρα μικρή τόσο σε πληθυσμό όσο και σε έκταση και το κυριότερο εθνικά, θρησκευ-τικά και γλωσσικά μία αρκετά ομοιογενής χώρα. Το 98% των κατοίκων είναι Άραβες και το ίδιο ποσοστό Μουσουλμάνοι και μάλιστα του ίδιου δόγματος, του σουνιτικού. Αυτό θεωρώ πως είναι πολύ σημαντικό καθώς δεν υπάρχουν εσωτερικές ανομοιογένειες που μπορούν να προκαλέσουν συγκρούσεις με βάση την εθνότητα, τη φυλή ή

τη θρησκεία. Έτσι το πολιτικό παιχνίδι στην Τυνη-σία αρθρώνεται σε πολιτικά διακυβεύματα και τα κόμματα είναι κόμματα με πολιτικό χαρακτήρα και όχι κονφεσιοναλιστικό όπως π.χ στο Λίβανο. Αντιθέτως σε χώρες ανομοιογενείς όπως η κατα-κερματισμένη σε φυλές Λιβύη και η θρησκευτι-κά ανομοιογενής Συρία, οι εκεί εμφύλιοι και εν γένει η Αραβική Άνοιξη βασίστηκαν στις ανομοι-ογένειες αυτές. Επιπλέον η εγγύτητα της χώρας στην Ευρώπη καθώς και οι στενές (σε σχέση με άλλες χώρες) σχέσεις με την Ευρώπη λειτούργη-σαν θετικά για τη χώρα αυτή.

ΛιβύηΗ Αραβική Άνοιξη στη Λιβύη ξεκίνησε στις 15 Φεβρουαρίου 2011 στην Βεγγάζη. Η Βεγγάζη είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της χώρας και πρωτεύουσα της Κυρηναϊκής. Την ημέρα αυτή ξεκίνησαν αντικυβερνητικές διαδηλώσεις με τις δυνάμεις καταστολής να αντιδρούν βίαια. Οι ταραχές συνεχίστηκαν με μεγάλη ένταση και τις επόμενες μέρες με δεκάδες νεκρούς, ενώ επε-κτάθηκαν και σε άλλες πόλεις και μέσα σε λίγες μέρες η εξέγερση πήρε ένοπλη μορφή. Οι αντι-καθεστωτικοί γρήγορα έθεσαν πολλές πόλεις υπό τον έλεγχο τους όπως το Τομπρούκ, τη Μισράτα, τη Ζαουίγια, με προπύργιο βέβαια την Βεγγάζη. Στις 6 Μαρτίου οι δυνάμεις του Καντάφι ξεκίνη-σαν την αντεπίθεσή τους. Αφού έθεσαν μέσα σε λίγες ημέρες υπό τον έλεγχό τους μεγάλο μέρος της παράκτιας ζώνης της χώρας, έφτασαν στην Βεγγάζη, το προπύργιο των επαναστατών. Στις 17 Μαρτίου, το Συμβούλιο Ασφαλείας του Οργα-νισμού Ηνωμένων Εθνών, αποφάσισε την στρα-τιωτική επέμβαση στη Λιβύη για την προστα-σία του άμαχου πληθυσμού από τις δυνάμεις του Καντάφι. Η στρατιωτική επέμβαση ξεκίνη-σε δύο μέρες αργότερα με την επιβολή ζώνης απαγόρευσης πτήσεων καθώς και ναυτικού απο-κλεισμού. Οι κυριότερες χώρες που συμμετείχαν

ήταν η Γαλλία, οι Η.Π.Α, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ιταλία, η Τουρκία, αλλά και αραβικές χώρες όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Κατάρ. Η επέμβαση αυτή ήταν καταλυτική και έγινε στο πιο κρίσιμο ίσως σημείο, καθώς επέτρεψε τους αντικαθεστωτικούς να αποκρούσουν την επίθε-ση στην Βεγγάζη και έτσι να σωθεί το προπύργιο της επανάστασης. Με τη βοήθεια από αέρος των χωρών του Ο.Η.Ε που εφάρμοζαν την απόφαση της 17ης Μαρτίου, οι αντικαθεστωτικές δυνάμεις προωθούνταν σταδιακά κατά μήκος της παράκτι-ας ζώνης της χώρας. Ο εμφύλιος τερματίστηκε στις 23 Οκτωβρίου, τρεις ημέρες μετά το θάνα-το του Καντάφι. Η εξέλιξη αυτή έθεσε τέλος στην εξουσία 42 ετών του Καντάφι. Ο Καντάφι είχε την εξουσία από το 1969 όταν ανέτρεψε με στρατιω-τικό πραξικόπημα τον βασιλιά Ίντρις. Στα χρόνια της διακυβέρνησής του η χώρα γνώρισε σημαντι-κή οικονομική ανάπτυξη κυρίως λόγω της εκμε-τάλλευσης του πετρελαίου. Επίσης βελτιώθηκε το βιοτικό επίπεδο. Όμως η έλλειψη δημοκρατίας, η απουσία εκλογών και κομμάτων, η παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ο απολυταρχικός τρό-πος διακυβέρνησης, η διαφθορά και η ανισότη-τα της κατανομής του πλούτου υπήρξαν βασικοί λόγοι που ώθησαν στην εξέγερση. Άλλος πολύ σημαντικός παράγοντας είναι η διαφυλετικές δια-μάχες στο εσωτερικό της χώρας. Αν και η Λιβύη επιφανειακά μοιάζει ομοιογενής, στην πραγματι-κότητα είναι ένα σύνολο δεκάδων φυλών που τις συνδέει μόνο η θρησκεία (Σουνίτες Μουσουλμά-νοι) και η Αραβική γλώσσα. Όμως τις χωρίζουν η κατανομή του πλούτου και της πολιτικής δύνα-μης, ενώ είναι έντονες και οι αποσχιστικές τάσεις, μάλιστα η περιοχή της Κυρηναϊκής από το Μάρ-τιο του 2012 έχει κηρύξει την αυτονομία της, ενώ ανάλογες τάσεις υπάρχουν και σε άλλα σημεία της χώρας, όπως στα δυτικά όπου ζουν φυλές Τουαρέγκ. Μετά την πτώση του καθεστώτος, το Εθνικό Μεταβατικό Συμβούλιο το οποίο απο-


Θ Ε Μ Α

τελούσε την πολιτική έκφραση των επαναστα-τών και σταδιακά είχε αναγνωριστεί από πλήθος χωρών ως νόμιμη κυβέρνηση της χώρας, προκή-ρυξε εκλογές. Οι εκλογές αυτές έλαβαν χώρα στις 7 Ιουλίου 2012. Από τις εκλογές αποκλείστηκαν όσοι με τον ένα ή τον άλλο τρόπο είχαν σχέση με το καθεστώς Καντάφι και δεν το είχαν αποκη-ρύξει. Στις εκλογές η συμμετοχή δεν ήταν ιδιαί-τερα μεγάλη καθώς ψήφισαν περίπου 1,8 εκα-τομμύρια ψηφοφόροι από τα 2,8 εκατομμύρια εγγεγραμμένους, ενώ στα ανατολικά της χώρας οι εκλογές δεν υποστηρίχτηκαν ιδιαίτερα λόγω της θέλησης για αυτονομία. Το αποτέλεσμα των εκλογών όπως κι στη Λιβύη, ήταν ένας ισλαμικός θρίαμβος. Πρώτο κόμμα αναδείχτηκε με 48% και 39 έδρες το National Forces Alliance ένα μετριο-παθές ισλαμικό κόμμα. Στη δεύτερη θέση με 10% και 17 έδρες βρέθηκε το Justice and Construction Party ένα καθαρά ισλαμικό κόμμα και παρακλά-δι της Μουσουλμανικής Αδελφότητας. Μάλιστα από τους 120 ανεξάρτητους υποψηφίους που εκλέχτηκαν 25 πρόσκεινται στο National Forces Alliance, 17 στο Justice and Construction Party ενώ 23 είναι Σαλαφιστές. Το θετικό όπως και στην Τυνησία είναι ότι το πρώτο κόμμα αν και ισλα-μικό, αντιπροσωπεύει πιο μετριοπαθείς τάσεις, παρόλα αυτά θεωρεί ότι η Σαρία θα πρέπει να λαμβάνεται υπ’ όψη κατά τη νομοθετική πρωτο-βουλία. Η σημερινή Λιβύη πέρα από την κατα-φανή ισχυροποίηση των ισλαμιστών έχει την εξής εικόνα. Βρίσκεται σε μία διαρκή συγκρουσι-ακή ενδοκρατική κατάσταση. Μεγάλος αριθμός ένοπλων ομάδων συγκρούονται μεταξύ τους αλλά και με όποιες κυβερνητικές δυνάμεις έχουν δημιουργηθεί. Αναφέρω μερικά χαρακτηριστικά γεγονότα. Στις 11 Σεπτεμβρίου 2012 έγινε επίθε-ση στο αμερικάνικο προξενείο της Βεγγάζης με αποτέλεσμα την άγρια δολοφονία του Αμερικα-νού πρέσβη στη χώρα και άλλων 3 Αμερικανών. Πίσω από την επίθεση εικάζεται ότι βρίσκονται η ακραία ισλαμική οργάνωση Ansar al-Sharia καθώς και μέλη της Αl-Qaeda. Επίσης το Μάρτιο του ίδιου έτους, πολέμαρχοι και φύλαρχοι της Ανατολικής Λιβύης, συγκεντρώθηκαν στη Βεγ-γάζη απαιτώντας ευρεία αυτονομία. Τον Απρίλιο του 2012 οι λιβυκές αρχές κατάφεραν να ξανα-πάρουν τον έλεγχο του διεθνούς αεροδρόμιο της Τρίπολης, το οποίο ελέγχονταν από παρα-στρατιωτική ομάδα. Μάλιστα για να παραδώ-σουν το αεροδρόμια τα μέλη της ομάδας αυτής απαίτησαν να διοριστούν στα σώματα ασφαλεί-ας ή το στρατό της χώρας. Τέλος στις 12 Οκτω-βρίου 2013 έγινε αποτυχημένη απόπειρα πρα-ξικοπήματος, με παρακίνηση μάλιστα κάποιοων μελών του κοινοβουλίου. Η Αραβική Άνοιξη για τη Λιβύη έως τώρα δείχνει ως μοναδικό θετικό αποτέλεσμα να έχει την ανατροπή ενός διεφθαρ-μένου και παράφρονα τυράννου, του Μουαμάρ Καντάφι. Πέρα όμως από αυτό, η οικονομική λει-τουργία της χώρας έχει καταστραφεί, η επίτευξη συλλογικής ηρεμίας και ασφάλειας μοιάζει σχε-δόν όνειρο απατηλό, ενώ η άνοδος του ισλαμι-σμού απειλεί το όποιο δημοκρατικό μέλλον μπο-ρεί να έχει η χώρα. Επιπλέον η όλη κατάσταση έχει φέρει στο προσκήνιο τις φυλετικές διαφο-ρές και αποσχιστικές τάσεις με χαρακτηριστική την περίπτωση της Κυρηναϊκής. Η Λιβύη σήμερα είναι μία χώρα με κατακερματισμένη εσωτερική κυριαρχία και πάνω από 30000 θύματα.Συρία

Η Αραβική Άνοιξη στη Συρία ξεκίνησε στις 15 Μαρτίου 2011 με μαζικές αντικυβερνητικές δια-δηλώσεις σε πολλές μεγάλες πόλεις της χώρα ανάμεσά τους και στην πρωτεύουσα Δαμασκό. Έχει εξελιχθεί σε ένα αιματηρότατο εμφύλιο που μαίνεται εδώ και σχεδόν 3 χρόνια, έχει κοστίσει τη ζωή σε πάνω από 130000 ανθρώπους, κυρί-ως στρατιώτες αλλά και πολίτες, ενώ εκατομμύ-ρια είναι οι εκτοπισμένοι πολίτες. Η Συρία έγινε ανεξάρτητη το 1946, ακολούθησαν χρόνια ταρα-χώδους πολιτικού βίου που περιελάμβαναν πρα-ξικοπήματα, ένωση με την Αίγυπτο (1958-1961) στα πλαίσια του Παναραβισμού, ενώ το 1964 το Μπααθικό κόμμα κατέλαβε την εξουσία με πρα-ξικόπημα. Τέλος το 1970, με νέο πραξικόπημα ο Havez al-Assad, πατέρας του σημερινού προέ-δρου της χώρας, κατέλαβε την εξουσία όπου και παρέμεινε μέχρι το θάνατό του το 2000. Εκλο-γές επί καθεστώτος Assad (και των δύο) γίνονται, αλλά περισσότερο εκλογές παρωδία θα μπορού-σαν να χαρακτηριστούν καθώς στις προεδρι-κές τα ποσοστά υπέρ του προέδρου (που κατε-βαίνει μόνος του) κυμαίνονται κοντά στο 100%, ενώ στις κοινοβουλευτικές το Μπααθικό κόμμα σταθερά κερδίζει την απόλυτη πλειοψηφία των εδρών. Το καθεστώς αυτό στηρίζεται στην Αλα-ουίτικη κοινότητα της χώρας, ένα σιιτικό παρα-κλάδι που αποτελεί το 12% του πληθυσμού, που όμως κατέχει σημαντικές θέσεις στη δημό-σια διοίκηση και κυρίως στα σώματα ασφαλεί-ας. Επίσης ο Assad δείχνει να έχει και την υπο-στήριξη ή την ανοχή των άλλων θρησκευτικών μειονοτήτων (Χριστιανοί και Δρούζοι) και των Κούρδων για καιροσκοπικούς λόγους. Στο εξω-τερικό ο Assad έχει την υποστήριξη της λιβανέ-ζικης και σιιτικής Χεσμπολάχ καθώς και του Ιράν (επίσης Σιίτες). Απέναντί του είναι η σουνιτική πλειοψηφία που φτάνει σχεδόν τα 2/3 του πλη-θυσμού. Αυτός ο αποκλεισμός από την εξουσία και η μονοπώλησή της από μία μειονότητα που ουσιαστικά σημαίνει μη δημοκρατικό πολιτικό σύστημα, είναι ένας βασικός λόγος του εμφυλί-ου. Άλλος λόγος είναι η οικονομία. Από την εποχή του γαλλικού προτεκτοράτου ευνοημένοι οικο-νομικά είναι οι Αλαουίτες και δευτερευόντως οι Χριστιανοί, πράγμα που συνεχίζεται μέχρι και σήμερα με τους Αλαουίτες να στελεχώνουν σε μεγάλο βαθμό τον δημόσιο τομέα, άρα να έχουν περισσότερες ευκαιρίες κοινωνικής ανέλιξης και ουσιαστικά να αποτελούν την αστική και μεγα-λοαστική τάξη της χώρας. Ο μη σεβασμός από πλευράς καθεστώτος των ανθρωπίνων δικαιω-μάτων και των πολιτικών ελευθεριών είναι ένας ακόμα λόγος. Αυτή τη στιγμή η ένταση ο πόλεμος συνεχίζεται όχι όμως με την ίδια σφοδρότητα, με τις κυβερνητικές δυνάμεις να έχουν κάποιο προ-βάδισμα. Σημαντικά βήματα προς την αποκλιμά-κωση της κρίσης αποτελούν η συνδιάσκεψη της Γενεύης(τέλη Ιανουαρίου 2014) στην οποίο συμ-μετέχουν τόσο η πλευρά Assad όσο και η αντι-πολίτευση. Επίσης, μετά την επίθεση με χημικά εναντίον αμάχων τον Αύγουστο του 2013, το καθεστώς μετά από έντονη πίεση της διεθνούς κοινότητας, δέχτηκε να παραδώσει το χημικό του οπλοστάσιο για να καταστραφεί. Στο ερώ-τημα αν στη Συρία η Αραβική Άνοιξη μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την εγκαθίδρυση δημοκρα-τίας, θα απαντούσα αρνητικά τουλάχιστον για την ώρα. Όταν ο εμφύλιος τελειώσει, άγνωστο πότε, η χώρα δε θα είναι ίδια. Ακόμα και η εδα-

φική συνοχή της έχει τεθεί εν αμφιβόλω. Πέρα από την θρησκευτική διάσταση του εμφυλίου και στη Συρία το πολιτικό Ισλάμ και μάλιστα με τη σκληροπυρηνική του διάσταση, έχει κάνει τη δυναμική του εμφάνιση. Στο πλευρό της αντιπο-λίτευσης πολεμούν διάφορες ισλαμικές οργανώ-σεις όπως το Μέτωπο Al-Nursa (παρακλάδι της Al-Qaeda), το Συριακό Ισλαμικό Μέτωπο, το Ισλα-μικό Μέτωπο και το Συριακό Ισλαμικό Απελευθε-ρωτικό Μέτωπο, αλλά και Μουτζαχεντίν μαχη-τές, όλες οι παραπάνω οργανώσεις θεωρείται ότι πρεσβεύουν ισλαμικές και σαλαφιστικές ιδεολο-γίες. Μάλιστα, η ηγεσία της συριακής αντιπολί-τευσης είχε δηλώσει ότι ισλαμικές ομάδες καπη-λεύονται τον αγώνα του συριακού λαού, ενώ ένας εκ των εκπροσώπων της αντιπολίτευσης, ο Fahad al-Masri είχε δηλώσει πως η Συρία κινδυ-νεύει να γίνει ένα δεύτερο Αφγανιστάν, μία δεύ-τερη Σομαλία. Εκτός από την εμφάνιση του ριζο-σπαστικού Ισλάμ στη Συρία, θεωρώ πως υπάρχει και ένα ακόμα λόγος που η εγκαθίδρυση πραγ-ματικής δημοκρατίας δυτικού τύπου είναι δύσκο-λη. Η Συρία είναι ένα νέο σχετικά κράτος που δεν έχει ολοκληρώσει την εθνική και κοινωνική του ολοκλήρωση. Στο εσωτερικό του υπάρχουν εθνι-κές, θρησκευτικές και ταξικές διαφορές, οι οποίες καθιστούν δύσκολη μια μεταξύ τους συμφωνία. Στην περίπτωση ελεύθερου σχηματισμού κομμά-των και διενέργειας ελεύθερων εκλογών, θεωρώ ότι το πολιτικό παιχνίδι θα στηριχτεί στις προα-ναφερθείσες διαφορές και τα κόμματα θα έχουν εθνικό (όσον αναφορά τους Κούρδους) και θρη-σκευτικό χαρακτήρα και όχι πολιτικό. Θα έχουμε δηλαδή ένα κομφεσιοναλιστικό πολιτικό σύστη-μα, όπου το θρησκευτικό δόγμα θα είναι η κύρια διαιρετική τομή και η πολιτική εκπροσώπηση θα βασίζεται στην πίστη των ψηφοφόρων. Κάτι ανά-λογο έγινε και στο γειτονικό Ιράκ όπου στις πρώ-τες εκλογές μετά την πτώση του καθεστώτος του Σαντάμ Χουσείν, το κόμμα της σιιτικής πλειοψη-φίας κέρδισε τις εκλογές, μόνο που στη Συρία την πλειοψηφία αποτελούν οι Σουνίτες. Τέλος, ένας ακόμα λόγος που κάνει δύσκολη της εγκαθίδρυ-ση δημοκρατίας δυτικού τύπου, είναι η έλλειψη δημοκρατικής παράδοσης. Τόσο η Συρία όσο και οι γειτονικές της χώρες δεν έχουν γνωρίσει ποτέ ένα δημοκρατικό πολιτικό σύστημα, η σύγχρο-νη πολιτική τους ιστορία βρίθει από μονάρχες, πραξικοπήματα και μονοκομματικά απολυταρ-χικά καθεστώτα.

ΑίγυπτοςΗ Αίγυπτος είναι μία από τις σημαντικότερες χώρες (αν όχι η σημαντικότερη του Αραβικού Κόσμου), είναι πάντως σίγουρα η πολυπληθέ-στερη, με πάνω από 80 εκατομμύρια πληθυσμό. Είναι πολιτικά και στρατιωτικά η ισχυρότερη αραβική χώρα της περιοχής και δεύτερη οικο-νομία μετά της Σαουδική Αραβία. Είναι ανεξάρ-τητο κράτος από το 1922. Βέβαια η Αίγυπτος σε αντίθεση με τα υπόλοιπα αραβικά κράτη έχει μία τεράστια ιστορία και έναν από τους σημαντικότε-ρους πολιτισμούς κατά την αρχαιότητα. Τις πρώ-τες δεκαετίες της ανεξαρτησίας της, η χώρα ήταν μία μοναρχία, αυτό όμως άλλαξε με την επανά-σταση του 1952, που οργανώθηκε από αξιωματι-κούς του αιγυπτιακού στρατού. Από το 1954 ηγέ-της της χώρας ήταν ο Gamal Abdel Nasser μέχρι το θάνατό του το 1970, τον διαδέχτηκε ο Anwar Sadat και μετά τη δολοφονία αυτού (το 1981), ο


Θ Ε Μ Α

Hosni Mubarak ο οποίος ήταν ηγέτης της χώρας μέχρι και τις 11 Φεβρουαρίου 2011 όταν ανα-τράπηκε στα πλαίσια της Αραβικής Άνοιξης στην Αίγυπτο. Όλη αυτή την περίοδο εκλογές γινό-ταν, τόσο προεδρικές όσο και κοινοβουλευτι-κές. Βέβαια μόνο ελεύθερες δεν ήταν καθώς στις προεδρικές (που μέχρι το 1999 ο υποψήφιος ήταν ένας) το αποτέλεσμα ήταν πάνω από στα-θερά 90% υπέρ του εκάστοτε ηγέτη-υποψήφιου, ενώ και στις κοινοβουλευτικές (που μέχρι το 1977 ήταν μονοκομματικές) το κόμμα του ηγέτη (Arab Socialistic Union και National Democratic Party) σταθερά εξέλεγε την απόλυτη πλειοψηφία των εδρών. Βασικοί λόγοι της εξέγερσης ήταν η απαί-τηση για ελεύθερες εκλογές, η άρση της κατάστα-σης εκτάκτου ανάγκης που ίσχυε από το 1967, η βία των δυνάμεων ασφαλείας, ο σεβασμός πολι-τικών δικαιωμάτων όπως η ελευθερία λόγου, η διαφθορά, η ανεργία κ.α. Η Αραβική Άνοιξη στην Αίγυπτο ξεκίνησε λίγο μετά το τέλος της πετυχη-μένης εξέγερσης στην Τυνησία και πιο συγκεκρι-μένα στις 25 Ιανουαρίου 2011. Στις 11 Φεβρουα-ρίου ο Mubarak παραιτήθηκε μετά από 30 χρόνια στην εξουσία. Μετά την πτώση του Mubarak και μέχρι τις εκλογές του Νοεμβρίου 2011 – Ιανουα-ρίου 2012 την εξουσία είχε το Ανώτατο Συμβού-λιο των Ενόπλων Δυνάμεων. Στις εκλογές αυτές όπως και στην Τυνησία νωρίτερα αλλά και στη Λιβύη αργότερα θριάμβευσαν οι Ισλαμιστές. Πρώτο ήρθε το κόμμα Ελευθερίας και Δικαιοσύ-νης με 37,5% και 235 έδρες. Πρόκειται για ένα ισλαμικό κόμμα που ανήκει στους Αδελφούς Μουσουλμάνους, ηγέτης του ήταν ο μετέπειτα πρόεδρος της χώρας Mohamed Morsi. Δεύτε-ρο ήρθε το Ισλαμικό Μπλοκ, ένας συνασπισμός Σαλαφιστών με επικεφαλή το κόμμα Al-Nour, με 27,8% και 121 έδρες. Τα 2/3 των ψηφοφόρων επέλεξαν ισλαμιστές. Ακολούθησε η νίκη του Μorsi στις προεδρικές εκλογές του Μαϊου – Ιου-νίου 2012. Ακολούθησε στις 15 και 22 Δεκεμβρί-ου του ίδιου έτους δημοψήφισμα για την απο-δοχή του νέου συντάγματος. Ψήφισε περίπου το 1/3 του εκλογικού σώματος και το νέο σύνταγ-μα εγκρίθηκε από το 63,83% των ψηφοφόρων. Το σύνταγμα αυτό θεωρήθηκε αρκε-τά ισλαμικό και ότι δεν κατοχύρωνε τα δικαιώματα των μειονοτήτων. Απο-τέλεσμα να ξεσπά-σουν νέες έντονες ταραχές μεταξύ των υποστηρικτών το υ M o r s i ( τ ω ν ισλαμικών τάσε-ων της κοινωνίας) και των επικριτών του Morsi που επι-θυμούν ένα κοσμι-κό κράτος. Αποτέ-λεσμα αυτής της ν έ α ς δ ι α μ ά χ η ς ήταν η επέμβαση του στρατού στις 3 Ιουλίου 2013. Η ν έ α ε ξ ο υ σ ί α έσπευσε να ακυ-ρώσει το ψηφι-σθέν σύνταγμα και

να προκηρύξει νέο δημοψήφισμα για την επικύ-ρωση ενός νέου συντάγματος. Επιπλέον ο Morsi συνελήφθη και παραπέμφθηκε σε δίκη. Την ίδια μοίρα είχαν και πολλά μέλη των Αδελφών Μου-σουλμάνων. Η εξέλιξη αυτή για άλλη μία φορά προκάλεσε νέο κύκλο βίας και συγκρούσεων στην Αίγυπτο, από τη μία πλευρά είναι οι υπο-στηρικτές του ανατραπέντος πλέον Morsi και των Αδελφών Μουσουλμάνων που φαίνεται να επι-θυμούν μία κοινωνία βασισμένη στις αρχές του Ισλάμ και από την άλλη πλευρά είναι αυτοί που επιθυμούν ένα κοσμικό κράτος.

Τι είναι το Πολιτικό Ισλάμ Πολιτικό Ισλάμ θεω-ρείται η είσοδος του Ισλάμ στη σύγχρονη πολιτι-κή με τη μορφή κομμάτων και κατά βάση κοσμι-κής ιδεολογίας ή ιδεολογίας που θα βασίζεται στη θρησκεία αλλά δεν επιθυμεί πχ τη επιβολή της Σαρία. Ανάλογα με το βαθμό αποδοχής των δημοκρατικών θεσμών ή των αλλόθρησκων, ένα ισλαμικό κόμμα μπορεί να χαρακτηριστεί ως μετριοπαθές ή ριζοσπαστικό όπως τα σαλαφι-στικά κόμματα. Τα ριζοσπαστικά κόμματα πρε-σβεύουν πιο ξεκάθαρα την ισλαμοποίηση της κοινωνίας. Η Μέση Ανατολή βρίθει ισλαμικών κομμάτων όπως το Ennahda στην Τυνησία, το κόμμα Ελευθερίας και Δικαιοσύνης στην Αίγυ-πτο, το National Forces Alliance και το Justice and Construction Party στη Λιβύη, το Κόμμα Δικαιο-σύνης και Ανάπτυξης στο Μαρόκο. Πολλά από τα ισλαμικά κόμματα ανήκουν στην Μουσουλμανι-κή Αδελφότητα. Η Μουσουλμανική Αδελφότη-τα είναι ένας υπερεθνικός πολιτικός οργανισμός. Ιδρύθηκε το 1928 από τον Hassan al-Banna. Βασι-κές της επιδιώξεις θεωρούνται η χρήση του ισλα-μικού νόμου, της Σαρία, ως βάση της κοινωνίας και του κράτους ενώ στην αρχή της ύπαρξής της με πολλά μουσουλμανικά εδάφη να βρίσκονται υπό αποικιακή κατοχή, υποστήριζε τον αγώνα για ελευθερία. Επίσης υποστήριζε και την ενοποίηση όλων των μουσουλμάνων και την αναβίωση του Χαλιφάτου. Σήμερα η Μουσουλμανική Αδελφό-τητα υποστηρίζει ότι επιδιώκει τη δημοκρατία, την προάσπιση των πολιτικών ελευθεριών και τις μεταρρυθμίσεις. Η Μουσουλμανική αδελφό-

τητα δε συμμετείχε στην έναρξη της Αραβικής Άνοιξης ούτε κρύβεται πίσω απ’ αυτήν. Οι δύο βασικοί λόγοι που δεν συμμετείχε είναι ο φόβος για αντίποινα καθώς σε πολλές χώρες και κυρίως στην Αίγυπτο έχει υποστεί διώξεις επί δεκαετίες (μάλιστα μόλις το 2011 νομιμοποιήθηκε). Ο δεύ-τερος λόγος είναι ότι σύμφωνα με την ισλαμική θρησκεία, η αντίδραση κατά της εξουσίας είναι αμαρτία, κάτι τέτοιο ισχύει ιδιαίτερα στις μοναρ-χίες. Η Μουσουλμανική Αδελφότητα, χρηματο-δοτείται από τα μέλη της, με πολλά από αυτά να προέρχονται και από τις πλούσιες χώρες της αρα-βικής χερσονήσου.

Λόγοι επιτυχίας Πολιτικού Ισλάμ Αν και όπως αναφέρθηκε οι ισλαμικές οργανώσεις όπως η Μουσουλμανική Αδελφότητα και ισλαμικά κόμ-ματα δεν συμμετείχαν στην έναρξη της Αραβι-κής Άνοιξης, έως τώρα φαίνεται να είναι ιδιαίτερα κερδισμένοι αν κρίνουμε από τις εκλογικές τους επιτυχίες. Οι λόγοι της επιτυχίας αυτής είναι οι εξής. Τα ισλαμικά κόμματα και οργανώσεις λόγω των διωγμών που υπέστησαν από τις κοσμικές δικτατορίες κατά τις προηγούμενες δεκαετίες, ανέπτυξαν εξαιρετική δομή και οργάνωση. Επί-σης, η θρησκεία φαίνεται να αποτελεί ακόμα για δεκάδες εκατομμύρια φτωχούς Μουσουλμάνους τη βασική πνευματική και πολιτική καθοδήγηση. Επιπλέον, οι ισλαμικές οργανώσεις ποντάρουν ιδιαίτερα και στην κοινωνική πρόνοια που προ-σφέρουν καθώς σε αρκετές περιπτώσεις καλύ-πτουν τις ανάγκες των πολιτών όταν το κράτος αδυνατεί. Τέλος, οι διώξεις που έχουν υποστεί οι ηγέτες και τα μέλη των οργανώσεων αυτών, τους φέρνουν πιο κοντά στον απλό λαό δημιουργώ-ντας μία ταύτιση και ένα αίσθημα αλληλεγγύης. Γενικότερα, οι ισλαμιστές έδειξαν μία αντοχή τις προηγούμενες δεκαετίες και με τους παραπάνω τρόπους φρόντισαν να κρατήσουν επαφή με τα φτωχότερα και συνήθως και λιγότερο μορφωμέ-να στρώματα της κοινωνίας. Ενδεχομένως, η επι-τυχία αυτή να ευνοήθηκε και από την έλλειψη συγκεκριμένων στόχων από τους εξεγερθέντες οι οποίοι μπορούσαν να απαντήσουν με ευκο-λία στο τι δεν ήθελαν (απολυταρχικά και ενίοτε

Οι ισλαμικές οργανώσεις ποντάρουν στην κοινω-νική πρό-νοια που προσφέ-ρουν καθώς σε αρκετές περιπτώ-σεις καλύ-πτουν τις ανάγκες των πολι-τών όταν το κράτος αδυνατεί.


Θ Ε Μ Α

και οικογενειοκρατικά καθεστώτα, διαφθορά, ανεργία, παραβίαση δικαιωμάτων) αλλά όχι και τι ακριβώς ήθελαν, τη στιγμή που οι ισλαμιστές έδειξαν να έχουν έτοιμες τις απαντήσεις.

Συμπέρασμα Η Αραβική άνοιξη ξεκίνησε απροσδόκητα αλλά επέφερε σημαντικές αλλα-γές σε αρκετές χώρες. Μία πολύ σημαντική συνέπειά της είναι η πτώση δικτατορικών καθε-στώτων δεκαετιών όπως σε Τυνησία, Λιβύη και Αίγυπτο. Ωστόσο, σε αρκετές περιπτώσεις την πτώση των καθεστώτων αυτών δεν ακολούθη-σε η σταθερότητα, η ασφάλεια και η δημοκρατία αλλά ταραχές, συγκρούσεις έως και δύο εμφύλι-οι. Μεγάλος κερδισμένος αναδεικνύεται το πολι-τικό Ισλάμ το οποίο είτε μέσω μετριοπαθών ή πιο ριζοσπαστικών κομμάτων κέρδισε τις εκλογές και αναδείχθηκε κυρίαρχη δύναμη σε αρκετές χώρες. Μάλιστα η επιτυχία του γίνεται ακόμη μεγαλύτε-ρη αν λάβουμε υπ’ όψη ότι δεν συμμετείχε ούτε οργάνωσε τις εξεγέρσεις, τουλάχιστον στην αρχι-κή και κρίσιμη φάση τους.

Ας επιστρέψουμε όμως στο καθ’ αυτό ερώτη-μαάρθρου, εάν δηλαδή η Αραβική Άνοιξη αποτε-λεί φορέα της δημοκρατίας στον Αραβικό κόσμο. Η απάντηση στο ερώτημα αυτό δίνεται ξεχωρι-στά για κάθε χώρα λόγω της διαφορετικής εξέ-λιξης και των ιδιαίτερων συνθηκών κάθε χώρας. Επίσης σημαντικός παράγοντας για τον εκδημο-κρατισμό των χωρών αυτών διαδραματίζει και ο ρόλος του μεγάλου κερδισμένου της Αραβικής Άνοιξης, του πολιτικού Ισλάμ. Για παράδειγμα η μετριοπάθεια και η διαλλακτικότητα του Κινή-ματος Ennahda στην Τυνησία έχουν οδηγήσει τη

χώρα προς μία δημοκρατική και κοσμική κατεύ-θυνση.

Παρά όμως την θετική εξέλιξη για την Τυνησία (για τους λόγους που προαναφέρθηκαν παραπά-νω), θεωρώ ότι η Αραβική Άνοιξη δεν έφερε και δε θα φέρει σύντομα τη δημοκρατία στις χώρες αυτές. Οι λόγοι; Σημαντικό στοιχείο πολλών χωρών της περιοχής είναι η ανομοιογένεια του πληθυσμού τους. Τα σύνορα τους είναι αποτέ-λεσμα των συμφωνιών των Μεγάλων Δυνάμεων και νικητών του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου (κυρί-ως Μεγάλης Βρετανίας και Γαλλίας), χαρακτηρι-στική ήταν η συμφωνία Σάικς - Πικό μεταξύ των δύο αυτών χωρών. Η συμφωνία αυτή υπογράφη-κε μάλιστα πριν το τέλος του Μεγάλου Πολέμου με σκοπό να καθορίσει τις σφαίρες επιρροής των δύο αυτών χωρών στα πρώην οθωμανικά αυτά εδάφη. Τα σύνορα των κρατών της Μέσης Ανα-τολής χαράχτηκαν κυριολεκτικά με χάρακα και μολύβι με σκοπό να εξυπηρετήσουν τα συμφέρο-ντα και τις επιδιώξεις των δύο αυτών δυνάμεων στην περιοχή. Μετά το τέλος του 20ου αιώνα, του αιώνα των ιδεολογιών, φαίνεται ότι στην επιφά-νεια έρχονται οι εθνικές και θρησκευτικές διαφο-ρές ως ένα νέο πεδίο συγκρούσεων όπως φάνηκε έντονα στη Συρία αλλά και αλλού στην περιοχή. Άλλος σημαντικός λόγος που θεωρώ δύσκολη την εγκαθίδρυση δημοκρατίας δυτικού τύπου στην περιοχή, είναι η έλλειψη δημοκρατικής παράδοσης. Εξετάζοντας την ιστορία των κρα-τών αυτών βλέπουμε ότι είναι σχεδόν όλα δημι-ουργήματα του 20ου αιώνα χωρίς να έχουν ιστο-ρικό προηγούμενο (με εξαίρεση την Αίγυπτο).

Τα εδάφη τους ήταν μέρος αυτοκρατοριών και αργότερα αποικίες ή προτεκτοράτα ευρωπαϊκών δυνάμεων. Μετά την ανεξαρτησία τους έγιναν βασίλεια και τέλος δικτατορίες. Συνεπώς οι λαοί τους ουδέποτε έζησαν υπό δημοκρατικό καθε-στώς. Η πορεία προς μία σταθερή δημοκρατία όπως μας διδάσκει η πολιτική ιστορία των ευρω-παϊκών δημοκρατιών, είναι μακρόχρονη και έχει πολλά στάδια ενώ δεν είναι πάντοτε αναίμακτη. Ένας ακόμη σημαντικός λόγος είναι η οικονομία. Στήριγμα και πολλές φορές προϋπόθεση για μία σταθερή και βιώσιμη δημοκρατία είναι μία στα-θερή οικονομία που θα προσφέρει ένα τουλάχι-στον αξιοπρεπές βιοτικό επίπεδο. Επιπλέον στα κράτη αυτά παρατηρείται διαχρονικά μία άνιση κατανομή του πλούτου. Αρνητική συγκυρία απο-τελεί και η δυσχερής οικονομική κατάσταση του ευρωπαϊκού νότου και γενικότερα της Ευρώπης, η οποία θα μπορούσε να αποτελέσει σταθερο-ποιητικό παράγοντα στην περιοχή.

Η Αραβική Άνοιξη είναι ένα κοσμοϊστορικό γεγονός για την περιοχή. Η πορεία της θα καθο-ρίσει σε σημαντικό βαθμό το μέλλον των κρατών για τον αιώνα που διανύουμε. Ωστόσο λόγω και των δεδομένων που παρουσιάστηκαν παραπά-νω δεν είναι σαφές ακόμα αν θα φέρει τη δημο-κρατία, την ευημερία και τη σταθερότητα στην ευαίσθητη αυτή περιοχή. Το μόνο σίγουρο είναι η πορεία της Αραβικής Άνοιξης θα κρατήσει αμείω-το το ενδιαφέρον της παγκόσμιας κοινότητας και θα αποτελέσει καταλυτικό παράγοντας εξελίξεων στην περιοχή.

Κωνσταντίνος Σαμαμίδας


Θ Ε Μ Α

Η πολιτική και κοινωνικήκρίση στη Βενεζουέλα

Η Βενεζουέλα βιώνει σήμερα τη μεγαλύτερη κρίση των τελευταί-ων χρόνων. Ήταν Απρίλιος του

2013, όταν ο Νικολάς Μαδούρο αναλάμ-βανε τα ηνία του κράτους, διαδεχόμε-νος στο θώκο τον απελθόντα πρόεδρο Ούγκο Τσάβες, στη γενέτειρα του Σιμόν Μπολιβάρ. Ο θάνατός του, επί 14 ετών, προέδρου της Βενεζουέλας το Μάρτιο του 2013 κι η οριακή νίκη του διαδόχου του στις εκλογές, συνέπεσαν με τη μεγα-λύτερη οικονομική κρίση που καλείται να αντιμετωπίσει η χώρα στη σύγχρονη ιστορία της.

Η κρίση αυτή οφείλεται, κατά βάση, στην υπερβολική εξάρτηση της οικονο-μικής ανάπτυξης της χώρας από τις εξα-γωγές του πετρελαίου, μέτρο το οποίο είχε ληφθεί με την επομένη της ανά-ληψης των καθηκόντων του Τσάβες το 1999. Σε μία προσπάθεια ολικής αναμόρ-φωσης της χώρας, ο Ούγκο Τσάβες απο-φάσισε να προχωρήσει σε αναδιανομή των εδαφών, στη δημιουργία προγραμ-μάτων μόρφωσης, παιδείας και περίθαλ-ψης προσβάσιμων στα κατώτερα κοινω-νικά στρώματα εκμεταλλευόμενος και στηριζόμενος μόνο στα έσοδα που πρό-σφεραν οι εξαγωγές του μαύρου χρυσού

στη χώρα. Η οικονομική ανάπτυξη της Βενεζουέ-

λας, πολύ εξαρτώμενη από τα πετρελαϊκά έσοδα, κατέγραψε μια σημαντική ύφεση για το έτος 2013 έχοντας ως αποτέλεσμα να αναγκαστούν οι διοικούντες να κατα-φύγουν στη χρησιμοποίηση των απο-θεματικών της χώρας για να καλύψουν τα δημοσιονομικά έξοδα. Ο πληθωρι-σμός το Νοέμβριο του 2013 κατέγραψε ποσοστά ρεκόρ (54%) συνεχίζοντας ακό-μη και σήμερα την ανοδική του πορεία ανερχόμενος στο 57% κι ο συνδυασμός των σοβαρών ελλείψεων σε καταναλωτι-κά προϊόντα πρώτης ανάγκης και ξένου συναλλάγματος, προσέδωσαν κι άλλες διαστάσεις στην κρίση.

Οι βασικές αιτίες της κοινωνικής και κατ’επέκταση της πολιτικής κρίσης στη χώρα της Λατινικής Αμερικής είναι η συνεχώς αυξανόμενη ανασφάλεια κι οι σημαντικές ελλείψεις σε βασικά κατα-ναλωτικά είδη, έχοντας ως συνέπεια την εξώθηση του λαού στους δρόμους που επιζητά καλύτερες συνθήκες διαβιώσης. Όπως σε κάθε κρίση με πολλαπλές συνέ-πειες στην κοινωνικοπολιτική ζωή μιας χώρας έτσι και στη Βενεζουέλα οι πρώ-τοι που αντέδρασαν βγαίνοντας στους

δρόμους, από το Φεβρουάριο κιόλας του 2014, ήταν οι φοιτητές.

Τα ζητήματα της ανασφάλειας και της αύξησης της εγκληματικότητας είχαν απασχολήσει τις αρχές του τόπου ήδη επί προεδρίας του Τσάβες. Ο ίδιος ο απελθών πρόεδρος, είχε τοποθετηθεί επί του ζητή-ματος και σκεφτόταν να χρησιμοποιήσει και μονάδες του στρατού για την κατα-πολέμηση της εγκληματικότητας και των φαινομένων βίας. Η διπλή ανθρωποκτο-νία της ηθοποιού και πρώην μις Βενεζου-έλα 2004, Μόνικα Σπίαρ και του συζύγου της, βρετανού Χένρι Μπέρι, τα ξημερώ-ματα της 7ης Ιανουαρίου 2014, επανέφε-ρε με τον πιο εμφατικό τρόπο το ζήτη-μα της ανασφάλειας στο προσκήνιο, ενώ, περίπου ένα μήνα πριν, η διοίκηση Μαδούρο απολάμβανε τη χαρά της νικής στις δημοτικές εκλογές.

Η ανθρωποκτονία της γνωστής ηθο-ποιού ήρθε να προστεθεί στο ήδη πολύ υψηλό ποσοστό ανθρωποκτονιών που πλήττει τη χώρα. Σύμφωνα με το Παρατη-ρητήριο της Βενεζουέλας για τη Βία, μια ΜΚΟ η οποία έχει συστάθει από ερευνη-τές των κυριότερων δημοσίων Πανεπι-στημίων της χώρας, για το 2013 κατα-γράφηκαν 24.763 δολοφονίες, δηλαδή

Οι βασικές αιτίες της κοινωνικής και κατ’ε-πέκταση της πολιτι-κής κρίσης στη χώρα της Λατινι-κής Αμερι-κής είναι η συνεχώς αυξανόμε-νη ανασφά-λεια κι οι σημαντικές ελλείψεις σε βασικά καταναλω-τικά είδη.


Θ Ε Μ Α

ένα ποσοστό της τάξεως των 79 ανθρω-ποκτονιών σε 100.000 κατοίκους, ποσο-στό λίγο μικρότερο από το αντίστοιχο της Ονδούρας, που κατέχει το παγκό-σμιο ρεκόρ. Η επίσημη θέση της διοίκη-σης Μαδούρο αμφισβητεί αυτούς τους αριθμούς κι υποστηρίζει ότι τα πραγμα-τικά ποσοστά είναι πολύ μικρότερα.

Το ζήτημα των μεγάλων ελλείψεων σε καταναλωτικά είδη πρώτης ανάγκης απο-τελεί, επίσης, μία από τις αιτίες αυτής της πολυδιάστατης κρίσης και των διαμαρ-τυριών των φοιτητών που ζητούν αλλα-γή του πολιτικού σκηνικού. Είναι χαρα-κτηριστικό ότι τα ράφια των τροφίμων στα μαγαζιά είναι σχεδόν πάντα άδεια και σημαντικές ελλείψεις εμφανίζονται πλέ-ον και στα νοσοκομεία. Ο πρόεδρος της Βενεζουέλας υποστηρίζει ότι πρόκειται για έναν « οικονομικό πόλεμο » που προ-έρχεται από την αντιπολίτευση σε συνέρ-

για με τις πολυεθνικές επιχειρήσεις, υπο-στηριζόμενες από το εξωτερικό.

Είναι γεγονός, όμως, ότι παρ’όλο που η Βενεζουέλα είναι κατά βάση αγροτική και κτηνοτροφική χώρα, εισάγει, πλέον, σχε-δόν τα πάντα. Η οικονομία της είναι εξαι-ρετικά εξαρτώμενη από το πετρέλαιο όσο πότε άλλοτε στο παρελθόν και μολονότι η αναδιανομή των εσόδων από τις εξα-γωγές του μαύρου χρυσού χρησιμοποί-θηκε όλα αυτά τα χρόνια για τη βοήθεια των μειονεκτούντων κοινωνικών ομάδων, η παραγωγή των υπόλοιπων αγαθών δεν ακολούθησε μια αντίστοιχη πορεία.

Αυτή η πετρελαϊκή «εξάρτηση», σε συνδυασμό με μια παράλληλη «εξάρτη-ση» των εισαγωγών από τους συναλλαγ-ματικούς ελέγχους λειτουργούσαν σα μια βραδυφλεγή βόμβα που αργά ή γρήγορα θα οδηγούσε στην ασφυξία της οικονομί-ας. Επίσης, εξ αιτίας αυτών των γεγονό-των έκαναν την εμφάνισή τους φαινόμε-να λαθρεμπορίου καταναλωτικών ειδών πρώτης ανάγκης, όπως του χαρτιού του-αλέτας, καθώς επίσης μεγάλες διακυ-μάνσεις παρουσιάζονται στις τιμές που βρίσκει κανείς στη μαύρη αγορά την αντιστοιχία του εθνικού νομίσματος μπο-λιβάρ με αυτή του δολαρίου.

Όλοι αυτοί οι οικονομικοί παράγοντες, σε συνδυασμό με την αύξηση της εγκλη-ματικότητας και του γενικότερου αισθή-ματος ανασφάλειας, γέμισαν με πεσσιμι-σμό κι ιδιαίτερη ανησυχία για το μέλλον τους νέους της χώρας κι αποτέλεσαν την

αφορμή για να διαμαρτηρηθούν με μεγά-λες συγκεντρώσεις και πορείες στους δρόμους, στις αρχές Φεβρουαρίου του έτους που διανύουμε. Το φοιτητικό κίνη-μα ξεκινώντας από την περιφέρεια, εκτά-θηκε σε ολή τη χώρα, φτάνοντας και στην πρωτεύουσα της Βενεζουέλας, Καράκας.

Η οικονομική κρίση, μεταλλάχθηκε στην πορεία σε κοινωνική, αποκτώντας και πολιτικές διαστάσεις. Αιτία στάθηκε, στις πρώτες πορείες διαμαρτυρίας των φοιτητών, η βίαιη καταστολή εκ μέρους της αστυνομίας που είχε ως συνέπεια το θάνατο τρίων ατόμων και δεκάδων

τραυματιών στις 12 Φεβρουαρίου 2014. Η διοίκηση του Νικολάς Μαδούρο κατη-γόρησε ανοιχτά ως υποκινητή αυτών των ταραχών που προκάλεσαν το θάνατο τρι-ών ατόμων, το Λεοπόλδο Λόπες, σημαντι-κή προσωπικότητα της αντιπολίτευσης κι ηγέτη του κόμματος «Λαϊκή Βούληση» (Voluntad Popular).

Ως συνέχεια αυτής της κοινωνικοπολι-τικής κρίσης ο πρόεδρος της Βενεζουέ-λας προχώρησε στην έκδοση εντάλματος σύλληψης του Λόπες, ο οποίος παραδό-θηκε στις αρχές λίγες μέρες αργότερα από τις ταραχές της 12ης Φεβρουαρίου. Η κίνηση αυτή του Μαδούρο είχε σημα-ντικό αντίκτυπο και στη διεθνή του εικό-να, αλλά και κατ’επέκταση σε αυτήν της χώρας, καθώς του ασκήθηκε κριτική από του Χουάν Μέντες, Ειδικό Εισηγητή του ΟΗΕ για τα βασανιστήρια κι άλλες απάν-θρωπες μεταχειρίσεις. Ο πρόεδρος της

Βενεζουέλας στηριζόμενος στο « αμαρ-τωλό » παρελθόν του Λόπες, ο οποίος σπούδασε στις Ηνωμένες Πολιτείες και προέρχεται από ευκατάστατη οικογέ-νεια, όπως επίσης και του Ενρίκε Καπρί-λες, βασικού του αντιπάλου στις προε-δρικές εκλογές του Απριλίου 2013, τους στοχοποιεί ως αμερικανικούς δακτύλους.

Προχωρώντας σ τη σύλληψη του Λόπες, η διοίκηση Μαδούρο ξεκίνη-σε την αντεπίθεση της. Ο πρόεδρος της Βενεζουέλας υποστηρίζει συνεχώς ότι η κρίση που βιώνει η χώρα είναι προϊόν μιας αμερικανο-κολομβιανής συνομω-

Tα ράφια των τρο-

φίμων στα μαγαζιά

είναι σχε-δόν πάντα

άδειακαι σημα-

ντικές ελλεί-ψεις εμφα-

νίζονται στα νοσοκομεία.


Θ Ε Μ Α

σίας, κατηγορώντας τον πρώην κολομβιανό και συντηρητικό πρόεδρο, Αλβάρο Ουρίμπε και τις Ηνωμένες Πολιτείες για υποκίνηση πραξικοπήμα-τος με τη βοήθεια της αντιπολίτευσης. Η κρίση έλαβε και στην πράξη διεθνείς διαστάσεις, όταν, με εντολή του Μαδούρο, τρεις αμερικανοί προ-ξενικοί υπάλληλοι εκδιώχθηκαν από τη χώρα. Η αμερικανική απάντηση ήρθε μερικές μέρες μετά, όταν, με εντολή του Μπαράκ Ομπάμα είδαν την πόρτα της εξόδου από τις ΗΠΑ τρεις διπλωμάτες της Βενεζουέλας ως αντίποινα.

Η κοινωνικοπολιτκή κρίση με αυτές τις διε-θνείς διαστάσεις, πλέον, δε θα μπορούσε να αφήσει κι ανεπηρέαστο το χώρο των πληρο-φοριών. Ο Μαδούρο, στα μέσα Φεβρουαρίου, ανακοίνωσε την αναστολή των αναμεταδόσεων στη Βενεζουέλα της κολομβιανής τηλεόρασης NTN24 και στη συνέχεια και τoυ ισπανικού κανα-λιού του CNN. Οι φοιτητές κι οι δημοσιογράφοι αισθάνονται, πλέον, ότι υπάρχει μια προσπάθεια λογοκρισίας και γι’αυτό καταφεύγουν στα μέσα κοινωνικής διτκύωσης για μια πιο αντικειμενική

ενημέρωση.Επιστρέφοντας στο οικονομικό επίπεδο, από

τις 24 Μαρτίου 2014, η Βενεζουέλα διαθέτει ένα νέο σύστημα συναλλαγών γνωστό κι ως « SICAD II » ( Εναλλακτικό Σύστημα Συναλλαγματικών Ισοτιμιών). Αυτό το νέο σύστημα δημιουργήθη-κε με στόχο την προσέγγιση του δολαρίου από το εθνικό νόμισμα μπολιβάρ και την εξάλειψη της μαύρης αγοράς που ανθίζει στο συγκεκριμέ-νο τομέα. Απώτερη επιδίωξη της προσπάθειας αυτής είναι η τόνωση της οικονομίας κι η αντι-μετώπιση των ελλείψεων που μαστίζουν την κοι-νωνική βάση της χώρας. Όμως, το συγκεκριμένο σύστημα είναι αρκετά γραφειοκρατικό κι ελλο-χεύει ο κίνδυνος να μην ικανοποιηθούν οι απαι-τήσεις των επιχειρήσεων σε βάθος χρόνου.

Παρ’όλα αυτά, οι διαδηλώσεις κι οι διαμαρτυ-ρίες στους δρόμους όλο κι αυξάνονται, καθώς σε όλες τις παραπάνω αιτίες της κοινωνικοπολιτικής κρίσης ήρθε να προστεθεί κι η βίαιη καταπίεση των διαδηλώσεων από τις αστυνομικές δυνάμεις που έχει ως αποτέλεσμα μέχρι τώρα την πρόκλη-

ση του θανάτου 41 ατόμων και τον τραυματισμό περισσοτέρων από 700, γεγονός που ανησυχεί τη διεθνή κοινότητα για την έξαρση φαινομένων παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η ΜΚΟ για την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δια-κιωμάτων Human Rights Watch κατηγορεί πλέ-ον ανοιχτά την κυβέρνηση της Βενεζουέλας για συστηματική παραβίαση των ανθρωπίνων δια-κιωμάτων. Η εμπλοκή του στρατού για τη διάλυ-ση καταλήψεων δημόσιων χώρων, όπως της πλα-τείας Αλτάμιρα στο Καράκας που είχε προηγηθεί στις 16 Μαρτίου, περιπλέκει ακόμη περισσότε-ρο την κατάσταση και δυσχεραίνει τη θέση της κυβέρνησης του Μαδούρο.

Η κρίση της Βενεζουέλας, κράτους που ανή-κει στους μεγαλύτερους παραγωγούς του μαύ-ρου χρυσού στον κόσμο, είχε ως σημείο αφετη-ρίας τη δεινή οικονομική κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η χώρα και την αύξηση του αισθή-ματος της ανασφάλειας στην κοινωνία και στη συνέχεια έλαβε πολιτικές διαστάσεις με διεθνή χροιά. Μέσα απ’ αυτό το πολιτικό « μπρα ντε φερ » μεταξύ κυβέρνησης κι αντιπολίτευσης, ανα-δύονται και δύο ερωτήματα: πρώτον, ποιά είναι η ανάμειξη της Κούβας στην πολιτική ζωή της χώρας; -καθώς ο Μαδούρο εκπαιδεύτηκε κι επι-λέχθηκε ως διάδοχος του Τσάβες από τους Κου-βανούς, οι σχέσεις ανάμεσα στις δύο χώρες συνε-χίζουν να είναι άριστες κι η κουβανική παρουσία στη Βενεζουέλα είναι μείζονος σημασίας σε επί-πεδο γιατρών, συμβούλων κι υπηρεσίων πληρο-φοριών- και δεύτερον, εφ’όσον οι αιτίες που οδή-γησαν σε αυτήν την κρίση ήταν παρούσες κι επί εποχής Τσάβες, γιατί ο λαός δεν εξεγέρθηκε; Από σεβασμό και πίστη στην πολιτική αυτού του χαρι-σματικού ηγέτη;

Νικόλας ΚούλογλουΑπόφοιτος μεταπτυχιακού

προγράμματος Στρατηγικών Σπουδών,Πανεπιστημίου Paris 13/ Nord,

Sorbonne Paris Cité


Θ Ε Μ Α

Χημική «βόμβα» στη Μεσόγειο από τη Συρία

Έντονη αντίδραση έχει προκαλέσει η είδηση της επιλογής της Μεσο-γείου ως τόπου καταστροφής του

χημικού οπλοστασίου της Συρίας. Κατά πόσο όμως οι φωνές ανησυχίας έχουν πράγματι βάση και ποιο είναι το ακριβές φάσμα κινδύνου για το περιβάλλον της Μεσογείου, είναι ερωτήματα που χρή-ζουν περαιτέρω διευκρινίσεων. Η Συρία βρίσκεται σε αυστηρό χρονοδιάγραμμα καταστροφής των χημικών της όπλων από το Σεπτέμβριο του 2013, με στόχο την ολοκλήρωσή του στα μέσα του 2014. Επιτηρητής αυτής της πολύπλοκης διαδι-κασίας έχει οριστεί μια Κοινή Αποστολή του Διεθνούς Οργανισμού για την Απα-γόρευση των Χημικών Όπλων (ΟΑΧΟ) και του ΟΗΕ.

Ο Διεθνής Οργανισμός για την Απαγόρευση των Χημικών Όπλων Ανεξάρτητα από την πρόσφατη κριτική που καλείται να αντιμετωπίσει ο ΟΑΧΟ για το συγκεκριμένο ζήτημα, το έργο του Οργανισμού μέχρι σήμερα πρέπει να αναγνωριστεί. Ο ΟΑΧΟ μετράει σχεδόν 17 χρόνια στον αγώνα κατά των χημικών όπλων, ενώ απαριθμεί 190 μέλη. Οι τέσ-σερις βασικές του αρμοδιότητες περι-λαμβάνουν την καταστροφή των χημικών όπλων, τον έλεγχο της χημικής βιομηχα-νίας για την αποφυγή εμφάνισης νέων όπλων, την παροχή βοήθειας και προ-στασίας στα μέλη του ενάντια σε χημικές απειλές και την ενίσχυση της διεθνούς συνεργασίας για την εκπλήρωση των σκοπών του. Αξίζει ακόμη να αναφερθεί ότι, στα χρόνια λειτουργίας του Οργανι-σμού, το 80% των παγκόσμιων δηλωθέ-ντων αποθεμάτων χημικών συντελεστών έχει καταστραφεί. Έτσι, λοιπόν, δεν προ-καλεί έκπληξη η απονομή του Βραβείου Νόμπελ Ειρήνης στον ΟΑΧΟ το 2013 για την πολυετή προσφορά του.

Ενώ ο ΟΑΧΟ δεν ανήκει στην οικογέ-νεια των οργανισμών του ΟΗΕ, διατηρεί μια ιδιαίτερη σχέση εργασίας μαζί του, η οποία βασίζεται κυρίως στη Συμφωνία Συνεργασίας που έχουν συνάψει οι δυο οργανισμοί από το 2000. Στις 21 Μαρ-τίου 2013, ο ΟΗΕ κάλεσε τον ΟΑΧΟ να συμβάλει σε έρευνά του για την πιθανή χρήση χημικών στη Συρία. Η δυνατότητα αυτή απορρέει από την παράγραφο 27, μέρος XI του Επιβεβαιωτικού Παραρτή-ματος της Σύμβασης για την Απαγόρευση των Χημικών Όπλων (ΣΑΧΟ) και αφορά τα κράτη μη μέλη της Σύμβασης αυτής, όπως η Συρία κατά την περίοδο εκείνη. Σε αυτό το πλαίσιο, λοιπόν, ξεκίνησε η Κοινή Αποστολή που καλείται σήμερα να αντιμετωπίσει μέρος των ανησυχιών της διεθνούς κοινότητας για την εμπόλεμη

κατάσταση στη Συρία, αλλά και τις περι-βαλλοντικές ανησυχίες που συνοδεύουν την καταστροφή ενός χημικού οπλοστα-σίου με τις διαστάσεις αυτού της Συρίας.

Η κρίση στη Συρία και η συμ-φωνία-πλαίσιο για την Εξάλει-ψη των Χημικών της ΌπλωνΌσον αφορά την κατάσταση στη Συρία, που πλέον χαρακτηρίζεται από πολλούς ως εμφύλια σύγκρουση με τη βία να έχει ξεκινήσει από το Μάρτιο του 2011, αυτή εντάσσεται στο γενικότερο φαινόμε-νο της Αραβικής Άνοιξης. Η σύγκρουση μεταξύ κυβέρνησης και ανταρτών μπο-ρεί να ειδωθεί μέσα από πολλά πρίσμα-τα, όπως η γενική διεκδίκηση περισσό-τερων ελευθεριών από τους λαούς της Μέσης Ανατολής και της Βορείου Αφρι-κής, η θρησκευτική αντιπαράθεση μετα-ξύ σουνιτών και αλεβιτών, η ανθρωπι-

στική κρίση στην οποία έχει οδηγήσει η σύγκρουση ή η αντίδραση της διεθνούς κοινότητας και τα στρατόπεδα που δημι-ουργήθηκαν. Το σίγουρο είναι πως το χημικό οπλοστάσιο της Συρίας παίζει έναν κεντρικό ρόλο στη Συριακή κρίση και τη διαχείρισή της.

Οι υποψίες για χρήση χημικών επαλη-θεύτηκαν στις 21 Αυγούστου 2013 με την επίθεση με αέριο σαρίν στη Γκούτα, προ-άστιο της Δαμασκού. Η χημική επίθεση στη Γκούτα, γύρω από την οποία υπάρ-χει μια αβεβαιότητα ως προς το ποιος ευθύνεται γι’ αυτήν, έφερε τις ΗΠΑ και τις υπόλοιπες χώρες που στηρίζουν τους αντάρτες στα πρόθυρα στρατιωτικής επέμβασης. Σε λόγο του, λίγες μέρες μετά την επίθεση, ο Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ δήλωσε πως μόνο η παράδοση του χημικού οπλοστασίου της Συρίας εντός μιας εβδομάδας θα μπορούσε να αποτρέ-

Η Συρία βρίσκεται σε αυστη-ρό χρονο-διάγραμμα καταστρο-φής των χημικών της όπλων.


Θ Ε Μ Α

ψει τη στρατιωτική επέμβαση στη χώρα. Αν ο John Kerry έθεσε αυτόν τον άπιαστο όρο θέλοντας να δώσει πρόσχημα σε μια μονομερή επέμβαση, αφού η έγκριση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ αποκλει-όταν λόγω των βέτο Ρωσίας και Κίνας, ή επιθυμούσε πράγματι τη διευθέτηση του ζητήματος, δε μπορεί να προσδιοριστεί. Εν πάση περιπτώσει, η αντίδραση Ρωσίας και Συρίας στη δήλωση αυτή αποτελούν ρεκόρ στη διπλωματική ιστορία. Την ίδια κιόλας μέρα καλωσόρισαν την πρόταση και μέσα σε 5 ημέρες η Συμφωνία πλαίσιο για την Εξάλειψη των Χημικών Όπλων της Συρίας είχε οριστικοποιηθεί. Με ΗΠΑ και Ρωσία να εκπέμπουν σε γενικές γραμμές στο ίδιο μήκος κύματος για πρώτη φορά ως προς τη συριακή κρίση, η συμφωνία -πλαίσιο μετατράπηκε σε Απόφαση του Εκτελεστικού Συμβουλίου του ΟΑΧΟ, η οποία έγινε με τη σειρά της δεσμευτική για τη Συρία, όταν ενσωματώθηκε στο Ψήφισμα 2118 του Συμβουλίου Ασφα-λείας στις 27 Σεπτεμβρίου 2013. Η Συρία προσχώρησε στη ΣΑΧΟ στις 14 Οκτωβρί-ου 2013, ενώ διευρυμένες εξουσίες δόθη-καν στην Κοινή Αποστολή, υπεύθυνη για την εφαρμογή της Συμφωνίας πλαίσιο. Το ενδεχόμενο κυρώσεων με βάση το Κεφά-λαιο VII του Χάρτη του ΟΗΕ, σε περίπτω-ση μη συμμόρφωσης της Συρίας με το αυστηρό χρονοδιάγραμμα, παραμένει

ανοιχτό, αλλά υπόκειται σε νέα έγκριση του Συμβουλίου Ασφαλείας.

Η Συμφωνία πλαίσιο περιλαμβάνει δύο ξεχωριστά εγχειρήματα, την καταστροφή εγκαταστάσεων και μηχανημάτων παρα-γωγής χημικών όπλων και την καταστρο-φή των ήδη υπαρχόντων χημικών όπλων. 23 εγκαταστάσεις δηλώθηκαν από τη Συρία για την παραγωγή χημικών και έχουν όλες ήδη αχρηστευθεί. Αντίθετα, το χρονοδιάγραμμα για την καταστροφή των ίδιων των χημικών όπλων έχει αντι-μετωπίσει κάποιες καθυστερήσεις, με τη Συρία να τις αποδίδει στις δυσκολίες που προκύπτουν σε μια εμπόλεμη ζώνη και τα Ηνωμένα Έθνη να κάνουν λόγο για ηθελημένη κωλυσιεργία εκ μέρους της συριακής κυβέρνησης. Πέραν των καθυ-στερήσεων στη Συρία, η ανάληψη της διαδικασίας μεταφοράς και καταστροφής των χημικών υπήρξε επίσης χρονοβόρα, καθώς χώρες μέλη του ΟΑΧΟ αρνήθηκαν τη συμμετοχή τους στην ευαίσθητη αυτή αποστολή. Και κάπως έτσι καταλήγουμε στη Μεσόγειο. Ένα μέρος των χημικών Προτεραιότητας 2 (χαμηλότερης επικιν-δυνότητας) θα μεταφερθούν στη Μεγά-λη Βρετανία από το Βρετανικό Ναυτικό για την καταστροφή τους εκεί, ενώ το υπόλοιπο θα καταστραφεί από εμπορι-κές εταιρείες. Εντούτοις, τα χημικά Προ-τεραιότητας 1 πρόκειται να αδρανοποιη-

θούν με τη διαδικασία της υδρόλυσης σε Αμερικανικό πλοίο στα διεθνή ύδατα της Μεσογείου κοντά στην Κρήτη.

Αντιδράσεις για την επιλογή της Μεσογείου Παρά την επιλογή διεθνών υδάτων για την επιχείρηση, για κάποιες χώρες δια-κυβεύονται πολύ περισσότερα απ’ ό,τι για άλλες. Οι χώρες, τα θαλάσσια σύνο-ρα των οποίων είναι στην άμεση γειτνί-αση του επιλεγμένου σημείου, είναι η Μάλτα, η Ιταλία, η Λιβύη, η Τυνησία και η Ελλάδα. Οι αντιδράσεις υπήρξαν έντο-νες, ιδιαίτερα στη χώρα μας, και προέρχο-νται τόσο από τον πολιτικό χώρο όσο και από το χώρο της κοινωνίας των πολιτών. Πολιτικοί διαφόρων παρατάξεων εθνικών κοινοβουλίων, αλλά και ευρωβουλευτές, εξέφρασαν την ανησυχία τους κυρίως σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Αυτό οδήγησε σε μια προσπάθεια καθησυχασμού που ήρθε εξ ονόματος της Ειδικής Εκπροσώπου της ΕΕ για θέματα εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας, Κάθριν Άστον, η οποία διαβε-βαίωσε για τη λήψη όλων των απαραίτη-των μέτρων για μια ασφαλή και περιβαλ-λοντικά μη-ζημιογόνα καταστροφή των χημικών.

Παρόλα αυτά, η κοινωνία των πολιτών παραμένει ανήσυχη. Εκστρατεία συλλο-γής υπογραφών έχει ξεκινήσει στο γνω-

Το 2014 βρίσκει την Ευρώπη να μην απο-λαμβάνει την εμπι-στοσύνη και την αίγλη που κατείχε τα πρότερα χρόνια.

Το ενδε-χόμενο κυρώσεων με βάση το Κεφάλαιο VII του Χάρ-τη του ΟΗΕ, σε περί-πτωση μη συμμόρ-φωσης της Συρίας με το αυστη-ρό χρονο-διάγραμμα, παραμένει ανοιχτό.


Θ Ε Μ Α

στό στο είδος του ιστότοπο www.avaaz.org, για να μην επιτραπεί να χρησιμοποι-ηθεί η Μεσόγειος για τη συγκεκριμένη διαδικασία. Οι υπογραφές κατά την περί-οδο της συγγραφής αυτού του άρθρου ανέρχονται σε 11.352. Αίσθηση επίσης προκάλεσε η δημιουργία αφίσας από τον Κρητικό φωτογράφο Δημήτρη Μανιώρο, σε μια από τις πολλές προσπάθειες που προήλθαν κυρίως από την Κρήτη να ευαι-σθητοποιηθεί η κοινή γνώμη και να επι-λεγεί μια εναλλακτική τοποθεσία για την επιχείρηση.

Η διαδικασία καταστροφής των χημικώνΑπό τη μια πλευρά, μια δραστήρια κοι-νωνία των πολιτών μαρτυρά μια υγιή και δημοκρατική κοινωνία, από την άλλη πλευρά μια λεπτομερέστερη παρουσία-ση της ακριβούς διαδικασίας καταστρο-φής των χημικών είναι απαραίτητη, προ-κειμένου να εξακριβωθεί κατά πόσο είναι βάσιμη αυτή η αντίδραση. Η επιχείρη-ση είναι πολυεθνική, καθώς πολλά κρά-τη συνεργάζονται, συνδυάζοντας τους πόρους και την τεχνογνωσία τους, για να φέρουν σε πέρας μια από τις πολυπλο-κότερες επιχειρήσεις που έχει διευθύνει ποτέ ο ΟΑΧΟ.

Σε πρώτη φάση, η Συρία έχει αναλά-βει τη συγκέντρωση όλων των χημικών στο μεσογειακό της λιμάνι, τη Λατάκια. Τα περισσότερα χημικά είναι αποθηκευ-μένα σε υγρή μορφή, σε ξεχωριστά υλι-κά, που μόνο μετά την ανάμειξή τους μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως όπλα, ενώ δεν έχουν συσκευαστεί σε πυρομαχι-κά, αλλά σε δοχεία μεταφοράς – αμφότε-ρα στοιχεία που εξυπηρετούν την ασφα-

λέστερη μεταφορά τους. Παρόλα αυτά, η διαδικασία ενέχει κινδύνους λόγω της εμπόλεμης κατάστασης στην οποία βρί-σκεται η χώρα και περιπλέκεται λόγω του διασκορπισμού των αποθηκευτικών χώρων ανά το Συριακό έδαφος. Ο Συρια-κός στρατός έχει αναλάβει την προστα-σία των χημικών κατά τη χερσαία μετα-φορά τους, ενώ ο Πρόεδρος Μπασάρ αλ Άσαντ έχει εξαντλήσει τα χρονικά περι-θώρια για την ολοκλήρωση της πρώτης αυτής φάσης. Με τη συγκέντρωσή τους στη Λατάκια, τα χημικά θα φορτωθούν σε ένα Νορβηγικό και ένα Δανέζικο πλοίο για τη μεταφορά τους στο Ιταλικό λιμάνι Τζόια Τάουρο με ναυτική συνοδεία Ρωσί-ας και Κίνας.

Κεντρικό ρόλο στην τρίτη και τελευ-ταία φάση της επιχείρησης παίζει το Αμε-ρικανικό πλοίο MV Cape Ray, το οποίο αναμένει την ολοκλήρωση των δύο πρώ-των σταδίων της επιχείρησης αγκυρο-βολημένο στο Ισπανικό λιμάνι της Ρότα. Το Αμερικανικό πλοίο μεταφοράς εμπο-ρευματοκιβωτίων έχει εξοπλιστεί με δύο φορητά συστήματα υδρόλυσης αξίας 5 εκατ. δολαρίων. Η υδρόλυση θα διεξα-χθεί εξολοκλήρου πάνω στο πλοίο, ανα-μένεται να διαρκέσει έως και 90 μέρες ανάλογα με την ηρεμία της θάλασσας και θα παραγάγει σχεδόν 6 εκατ. λίτρα απο-βλήτων. Η μίξη των χημικών με νερό και υδροξείδιο νατρίου δεν τα αδρανοποι-εί πλήρως, αλλά θα μειώσει αρκετά την τοξικότητά τους, ώστε να γίνει εφικτή η εξουδετέρωσή τους σε βιομηχανικές εγκαταστάσεις σε Αγγλία, Γερμανία και ΗΠΑ. Σε αυτό το σημείο, οφείλουμε να τονίσουμε ότι δεν είναι προγραμματισμέ-νη η απόρριψη οποιασδήποτε ποσότη-

τας αποβλήτων στη θάλασσα μετά, πριν ή κατά τη διάρκεια της υδρόλυσης. Η τελευταία αυτή παρατήρηση είναι σημα-ντική, καθώς πολλές αντιδράσεις βασίζο-νται στην παρανόηση ότι τα χημικά πρό-κειται να θαφτούν ή να απορριφθούν με κάποιον τρόπο στη Μεσόγειο.

Αξιολόγηση των επιχειρημά-των κριτικήςΜετά την παράθεση της διαδικασίας και τη διασαφήνιση μη προγραμματισμένης απόρριψης αποβλήτων στη Μεσόγειο, ας εξετάσουμε και τους υπόλοιπους λόγους ανησυχίας. Φωνές κριτικής υποστηρίζουν ότι η υδρόλυση είναι μια διαδικασία που θα δοκιμαστεί για πρώτη φορά, ενώ οι υπεύθυνοι διαβεβαιώνουν πως είναι μια ασφαλής και δοκιμασμένη πρακτική. Η αλήθεια βρίσκεται κάπου στη μέση. Η υδρόλυση έχει χρησιμοποιηθεί με επιτυ-χία για την καταστροφή των περισσοτέ-ρων χημικών των ΗΠΑ, εξ ου και η ανάθε-ση αυτού του τμήματος της επιχείρησης σε Αμερικανικό πλοίο. Ωστόσο, είναι η πρώτη φορά που η διαδικασία θα λάβει χώρα εν πλω και όχι στην ξηρά. Αυτό το στοιχείο, σε συνδυασμό με την επιλογή ενός οικοσυστήματος τόσο ευαίσθητου όσο η Μεσόγειος για την πρώτη δοκιμή εν πλω υδρόλυσης χημικών Προτεραιό-τητας 1 και 560 τόνων, είναι αρκετά για να δικαιολογείται η κριτική που έχει ανα-φερθεί.

Η Μεσόγειος είναι μια ημίκλειστη θάλασσα που, λόγω του περιορισμένου πλάτους των δύο και μοναδικών εξόδων της (Στενό του Γιβραλτάρ και Διώρυγα του Σουέζ), χρειάζεται πάνω από έναν αιώνα για την ανανέωση των υδάτων της από τους ωκεανούς. Επιπλέον, χαρα-κτηρίζεται από έντονη βιοποικιλότητα, γεγονός για το οποίο της έχει αποδοθεί ο τίτλος της πιο πλούσιας θάλασσας του κόσμου. Τα ιδιαίτερα αυτά χαρακτηριστι-κά της Μεσογείου και πολλά άλλα έχουν αναγνωριστεί σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο με το σύστημα της Συνθήκης της Βαρκελώνης και των Πρωτοκόλλων της. Φαντάζει λοιπόν παράδοξο από τη μια, ΟΗΕ και ΕΕ να οικοδομούν την προ-στασία της Μεσογείου, μέσω του Μεσο-γειακού Σχεδίου Δράσης υπό την ομπρέ-λα του Περιβαλλοντικού Προγράμματος του ΟΗΕ (UNEP) και με μέλος την ίδια την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, και από την άλλη, να επιλέγουν ως καταλληλότερο μέρος για μια επιχείρηση πρωτοφανούς μεγέ-θους και δυσκολίας το ίδιο περιβάλλον που πασχίζουν να προστατεύσουν.

Ειδικοί που συμμετείχαν στην κατα-στροφή των χημικών του Αφγανιστάν πρότειναν και για τη Συρία την επιτό-πια καταστροφή των χημικών στο έδα-φος της χώρας. Κάτι τέτοιο θα μείωνε και όλους τους κινδύνους μεταφοράς και το τεράστιο κόστος της επιχείρησης. Παρό-λα αυτά, ο ΟΑΧΟ δεν φαίνεται να έχει εξε-τάσει καθόλου αυτή την πιθανότητα.

Ένα ακόμη σημείο τριβής υπήρξε η

Ειδικοί που συμμετεί-χαν στην

καταστρο-φή των

χημικών του Αφγανι-

στάν πρό-τειναν και

για τη Συρία την επιτό-πια κατα-

στροφή των χημικών

στο έδαφος της χώρας.


Θ Ε Μ Α

περιορισμένη διαφάνεια που χαρακτηρίζει την όλη επιχείρηση, λόγω του χαρακτηρισμού της ως στρατιωτικής. Πολιτικοί αντιμαχόμενοι την επιλογή της Μεσογείου πρότειναν τον χαρακτη-ρισμό της επιχείρησης ως ειρηνευτικής, προ-κειμένου να δημοσιευθεί και το ακριβές σημείο όπου θα γίνει η καταστροφή των χημικών. Ανη-συχίες ασφαλείας καθιστούν μια τέτοια απόφαση παρακινδυνευμένη και ένας βαθμός μυστικότη-τας είναι δικαιολογημένος σε επιχειρήσεις αυτού του είδους.

Στο πλαίσιο και πάλι της διαφάνειας, όμως, αξίζει να αναφερθεί ότι λόγος έγινε για την άρνηση της Αλβανίας και άλλων χωρών να επι-

τρέψουν η υδρόλυση να λάβει μέρος στο έδαφός τους. Πολλοί έσπευσαν τότε να κάνουν λόγο για μειωμένη διαπραγματευτική ικανότητα της Ελλά-δας στη διεθνή σκηνή λόγω της οικονομικής κρί-σης που βιώνει η χώρα. Θα πρέπει, εν τούτοις, να ληφθεί υπόψη ότι μιλάμε για διεθνή ύδατα και όχι ελληνικά. Ως εκ τούτου, η άρνηση της Αλβα-νίας μπορεί να βασιστεί στο διεθνές δίκαιο ως προς την εθνική της κυριαρχία στο έδαφός της, ενώ κάτι ανάλογο δεν μπορεί να δικαιολογήσει μια ενδεχόμενη ελληνική άρνηση για τη χρήση των διεθνών υδάτων. Μήπως όμως η Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας παρέχει διευρυμέ-να δικαιώματα και υποχρεώσεις στα παράκτια

κράτη ημίκλειστων θαλασσών (Μέρος ΙΧ) και θα μπορούσαν οι χώρες της Μεσογείου να τη χρη-σιμοποιήσουν ως βάση για την άρνησή τους; Η ουσία όμως είναι πως, παρά κάποιες μεμονωμέ-νες αντιδραστικές φωνές πολιτικών, δεν υπήρ-ξε δημόσια οργανωμένη κυβερνητική απάντη-ση από καμία Μεσογειακή χώρα. Ενδεχομένως η διαδικασία λήψης αποφάσεων κεκλεισμένων των θυρών εντός του ΟΑΧΟ να επιδέχεται εξονυχιστι-κότερου ελέγχου.

Πέρα από τα δρακόντεια μέτρα ασφαλείας που οφείλουν να πάρουν οι υπεύθυνοι για τη διαφύλαξη του Μεσογειακού περιβάλλοντος και πέραν των ελπίδων να μην υπάρξουν απρό-

οπτα, οφείλουμε να αναρωτηθούμε και κάτι ακόμα. Σε περίπτωση που υπάρ-ξουν απρόοπτα, ποιος φέρει την ευθύ-νη; Και όχι χάριν της κατηγορίας, αλλά για την εφαρμογή της αρχής του διε-θνούς δικαίου της θάλασσας, «ο ρυπαί-νων πληρώνει». Ποιος θα αναλάβει, δηλα-δή, την αποκατάσταση του Μεσογειακού περιβάλλοντος σε περίπτωση διαρροής, ατυχήματος ή και τρομοκρατικής επίθε-σης στο MV Cape Ray; Το ερώτημα δεν είναι θεωρητικό, καθώς εκείνη τη στιγμή η αμεσότητα της αντίδρασης θα κρίνει και το μέγεθος της ζημίας στο περιβάλ-λον και δε θα υπάρχει χρόνος για αλληλο-κατηγορίες. Είναι γνωστό ότι ο ΟΗΕ έχει καταφύγει πολλάκις στο καθεστώς ασυλί-ας που διαθέτει για την αποφυγή αποζη-μιώσεων και ευθυνών (επιδημία χολέρας στην Αϊτή, σφαγή της Σρεμπρένιτσα κτλ.). Στην ίδια τακτική θα μπορούσε να κατα-φύγει και ο ΟΑΧΟ, αφήνοντας τις ΗΠΑ εκτεθειμένες, καθότι το πλοίο έχει Αμερι-κανική σημαία. Οι ΗΠΑ βέβαια με τη σει-ρά τους θα μπορούσαν να υποστηρίξουν ότι το πλοίο τους τελούσε υπό τις διατα-γές της Κοινής Αποστολής ΟΑΧΟ και ΟΗΕ. Μία επιχείρηση με τέτοια ρίσκα οφείλει να λάβει υπόψη της το ενδεχόμενο απο-τυχίας, όπως μιας περιβαλλοντικής κατα-στροφής.

Η διορία της Συρίας για την παράδοση όλου του χημικού της οπλοστασίου στα πλοία που περιμένουν ανοιχτά του λιμα-νιού της Λατάκια πλησιάζει και έχει ορι-στεί ως η 27η Απριλίου 2014. Από αυτήν την ημερομηνία και έπειτα θα ξεκινήσει η διαδικασία που περιγράφτηκε στη Μεσό-γειο, η οποία έχει επίσης διορία για την ολοκλήρωσή της, την 30ή Ιουνίου 2014. Αδιαμφισβήτητα, η Συμφωνία πλαίσιο για την Εξάλειψη των Χημικών όπλων της Συρίας αποτελεί μια διπλωματική επιτυ-χία στον τομέα της ασφάλειας και μαρ-τυρά μια ώριμη διεθνή κοινότητα, ικα-νή να συνεργαστεί. Οι περιβαλλοντικές ανησυχίες, όμως, μοιάζουν να έρχονται σε δεύτερη μοίρα. Υπάρχει η δυνατότη-τα ασφάλεια και περιβάλλον να αντιμε-τωπιστούν επί ίσοις όροις˙ γιατί, λοιπόν, δεν αξιοποιείται;

Χριστιάνα ΚύρκουΑπόφοιτος Παντείου, Τμήμα Διεθνών

και Ευρωπαϊκών ΣπουδώνΚάτοχος LL.M. στο Δημόσιο Διεθνές

Δίκαιο, Universiteit Leiden


Θ Ε Μ Α

Tα κτίριά μας τα πιο ενεργοβόρα στην Ε.Ε.

Η νέα ευρωπαϊκή οδηγία έχει ως απώτερο στόχο αφενός τη μείω-ση της ενεργειακής κατανάλωσης

και αφετέρου την αισθητή βελτίωση της κακής ως σήμερα εσωτερικής ποιότητας των κτιρίων (σε σχέση με τη θερμική και οπτική άνεση). Επομένως, διαφαίνεται μια προοπτική βελτίωσης των κτιρίων, γεγονός που δεν μπορεί να αφήνει αδι-άφορη την Ελλάδα, δεδομένης της γιγα-ντιαίας δόμησης που βρίσκεται σε εξέλι-ξη. Αξίζει να αναφερθεί πως με βάση ..... σημαντικό ρόλο παίζει η μεθοδολογία αξιολόγησης και ταξινόμησης των κτιρί-ων (EuroClass). Σε αυτήν την περίπτωση κάθε κτίριο, ανάλογα με την ενεργειακή κατανάλωσή του, αλλά και τη συνολική ενεργειακή απόδοσή του βαθμολογείται και αποκτά δείκτη ποιότητας, ο οποίος επηρεάζει την αγοραστική του αξία.

Δεδομένης της γιγαντιαίας δόμησης που έλαβε τεράστια εξέλιξη στην Ελλά-δα τα προηγούμενα χρόνια, της ραγδαίας αύξησης και συγκέντρωσης του πληθυ-σμού στις πόλεις, γεγονός που κατέστη-σε επιτακτική την ανάγκη χρήσης και (υπερ-)κατανάλωσης των ενεργειακών πόρων. Η κατασπατάληση της ενέργει-ας έχει ως αποτέλεσμα , με σοβαρές επι-πτώσεις τόσο στο περιβάλλον όσο και στη δημόσια υγεία. Πιο αναλυτικά, η σύσταση της ατμόσφαιρας αλλοιώνεται, καθώς παρατηρείται δραματική αύξηση στην εκπομπή των αερίων του θερμοκη-πίου (CO2, CH4, SO2, NOx) και αιωρού-μενων σωματιδίων, που πολλές φορές είναι επιβλαβή για τον άνθρωπο (και όχι μόνο). Η κλιματική αλλαγή (φαινόμενο του θερμοκηπίου) οδηγεί σε ακραία και-ρικά φαινόμενα και είναι δυνατό να έχου-με (φυσικές) καταστροφές, με τεράστιες περιβαλλοντικές, οικονομικές και κοινω-νικές συνέπειες. Επιπρόσθετα, η εξάρτη-ση από το εισαγόμενο πετρέλαιο γίνεται ολοένα και πιο έντονη, υποβοηθώντας με αυτόν τον τρόπο την κατανάλωση μεγα-λύτερων ποσοτήτων ηλεκτρικής ενέργει-ας. Επίσης, αυξημένη ενεργειακή κατανά-λωση έχουμε, καθώς το φαινόμενο της «αστικής νησίδας» κάνει την εμφάνισή του με ιδιαίτερα υψηλές θερμοκρασίες.

Η απογείωση του κόστους του πετρε-λαίου θέρμανσης, που μετέβαλε τη χρή-ση του καυστήρα των καλοριφέρ σε είδος πολυτελείας, απαγορευτικό για εκατομμύρια συμπολίτες μας, έρχε-ται να επιδεινώσει ένα μεγάλο πρόβλη-μα της ελληνικής κοινωνίας, που τόσα χρόνια έμενε θαμμένο. Η πλειονότητα των ελληνικών σπιτιών και κτιρίων είναι πλέον «ενεργειακά σουρωτήρια», δηλα-δή έχουν ιδιαίτερα αυξημένες απώλειες θέρμανσης (ή ψύξης), με αποτέλεσμα να απαιτούνται μεγάλες ποσότητες ενέργει-ας για να ζεσταθούν (ή να δροσιστούν).

Κάνοντας μια μικρή αναδρομή στο παρελθόν... Πριν από το 1980 δεν υπήρ-χε υποχρεωτικός κανονισμός θερμομό-νωσης στα κτίρια. Όμως, και όσα κτίρια κατασκευάστηκαν μετά το 1980, δια-θέτουν συνήθως στοιχειώδη θερμομό-νωση μόνο, καθώς οι απαιτήσεις των πρώτων κανονισμών ήταν χαμηλού επι-πέδου. Μετά το 2010, θεσπίστηκαν ποι-οτικά κριτήρια εξοικονόμησης ενέργει-ας, αλλά από τότε η οικοδομική δόμηση σταμάτησε.

Σύμφωνα με στοιχεία που παραθέτει ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος, το 2005 το μέσο ελληνικό σπίτι κατανα-λώνει περίπου τρεις φορές περισσότε-ρη ενέργεια (ανά τ.μ. σε παρόμοιες συν-θήκες κλίματος) για θέρμανση από ένα σπίτι στη Φινλανδία! Στην ίδια έρευνα, καταγράφεται ότι το μέσο ελληνικό σπί-τι απαιτεί πολύ περισσότερη ενέργεια για θέρμανση από ένα αντίστοιχο (με βάση ίδιες θερμοκρασίες) σε Δανία, Σουηδία, Βουλγαρία, Ρουμανία και Λιθουανία! Αλλά δεν σκίζουμε μόνο τον Βορρά, αλλά και τον Νότο...! Σύμφωνα με τη Eurostat, τα ελληνικά νοικοκυριά παρουσιάζουν μεγαλύτερη ενεργειακή κατανάλω-ση, κατά 30%, από εκείνα της Ισπανίας, και περίπου διπλάσια από της αυτά της Πορτογαλίας. Δίκαια πήραμε λοιπόν το πανευρωπαϊκό χρυσό μετάλλιο… σπα-τάλης ενέργειας για θέρμανση!

Μια ενδιαφέρουσα μελέτη του Πανε-πιστημίου Αθηνών έδειξε πως η ενεργει-ακή ένδεια συμπορεύεται με το χαμη-λό εισόδημα, τονίζοντας πως αυτοί που πλήττονται ιδιαίτερα είναι εκείνοι..., καταδεικνύοντας σαφή τη σχέση ανά-μεσα στο εισόδημα και στο ποσοστό των μη μονωμένων κατοικιών. Σύμφω-να με τη μελέτη, από τα 1.100 νοικοκυ-ριά της Αθήνας, προέκυψε πως μόνο το 28% των ατόμων με χαμηλά εισοδήματα κατοικεί σε μονωμένες κατοικίες, έναντι

του 70% που αντιστοιχεί στους πλουσιό-τερους. Επίσης, μόνο το 24% των φτωχό-τερων έχει διπλά τζάμια, έναντι του 60% των πλουσιότερων. Το κόστος θέρμαν-σης ανά άτομο και ανά μονάδα επιφα-νείας για τις χαμηλότερες εισοδηματικά ομάδες είναι σχεδόν κατά 127% υψη-λότερο από το αντίστοιχο των υψηλών εισοδημάτων. Το φαινόμενο με τα σπί-τια – «σουρωτήρια» είναι έντονα ταξικό, καθώς ειδικά σε τέτοια σπίτια κατοικούν οι ασθενέστεροι οικονομικά. Αποτέλε-σμα; Απαιτούνται πολύ περισσότερες δαπάνες για να ζεσταθούν, την ώρα που το ταμείο είναι μείον.

Εν γένει παρατηρήθηκε πως πάνω από το 60% του ελληνικού πληθυσμού βιώνει καθεστώς ενεργειακής ένδειας. Αλλάζου-με συνήθειες, ζούμε ...!

Για να ελαχιστοποιήσουμε, λοιπόν, την αλόγιστη χρήση της ενέργειας και των φυσικών πόρων, μπορούμε να κάνουμε τα εξής: Εξοικονόμηση ενέργειας – πρώ-των υλών και αποθεμάτων: Ορθολογική χρήση / διαχείριση της ενέργειας που χρησιμοποιείται στα κτίρια / εγκαταστά-σεις / συστήματα.

Τα καινούρια κτίρια (κατοικίες, δημο-τικά κτίρια ή εγκαταστάσεις, κ.λπ.) θα πρέπει να σχεδιάζονται και να κατα-σκευάζονται σύμφωνα με τις αρχές του Βιοκλιματικού Σχεδιασμού, ενώ παράλ-ληλα να γίνεται χρήση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (Α.Π.Ε.), όπου είναι εφικτό, είτε εφαρμόζοντας τεχνολογίες φωτοβολταϊκών συστημάτων είτε εκμε-ταλλευόμενοι την αιολική ενέργεια (αιο-λικά πάρκα, ανεμογεννήτριες), δύο από τις πιο κοινές μορφές Α.Π.Ε. Άξιο μνείας είναι πως θα πρέπει πάντα να λαμβάνε-ται υπόψη ο περιβάλλοντας χώρος και να εξετάζονται οι συνθήκες εγκατάστασης ή και λειτουργίας του εκάστοτε κτιρίου.

Γεωργία Αντωνοπούλου,Νίκη Αναστασοπούλου

Η πλειονό-τητα των ελληνικών σπιτιών και κτιρίων είναι πλέον «ενεργειακά σουρωτή-ρια».


Θ Ε Μ Α

Σκουπίδια στην Αττική

Ας το πάρουμε από την αρχή. Η Αθήνα είναι μια χαρισματική γη. Γιατί σε ένα καπιταλιστικό κόσμο μια πόλη που συνο-

ρεύει με τόσες βιομηχανικές ζώνες μόνο ευνο-ημένη από πλευράς εργατικής δύναμης μπορεί να θεωρηθεί.

Τα στερεά απόβλητα χωρίζονται σε επικίνδυ-να και αστικά στερεά απόβλητα (ΑΣΑ). Τα επικίν-δυνα απόβλητα είναι τα βιομηχανικά, τα ιατρικά, οι λάμπες, οι μπαταρίες, τα αυτοκίνητα, τα μετα-χειρισμένα ελαστικά, οι ηλεκτρονικές συσκευές. Αυτά λίγο πολύ ένας Δήμος ή μια βιομηχανία δε μπορεί να τα κάνει κάτι και είναι υποχρεωμέ-νος να συνάψει μια σύμβαση με εγκεκριμένους φορείς που έχουν οριστεί από το κράτος για να τα παραλάβει. Η διαδικασία μπορεί να είναι ένας απλός κάδος ΑΦΗΣ μπορεί όμως και να στοιχί-ζει πολλές χιλιάδες ευρώ αν πρόκειται για υπο-λείμματα χημικών αποβλήτων. Σύμφωνα με τη νέα νομοθεσία του 2012 ο ρυπαίνων πληρώνει, αυτός δηλαδή που παράγει τα απόβλητα είναι υποχρεωμένος να βρει πως να τα διαθέσει με τον προβλεπόμενο τρόπο αλλιώς μια μέρα θα περάσει ο επιθεωρητής περιβάλλοντος και θα του κλείσει το μαγαζί.

Στα περίχωρα της Αθήνας υπάρχουν πολλά τέτοιου είδους επικίνδυνα απόβλητα που κανείς δεν πλήρωσε για να τα παραλάβει μια εταιρεία. Γιατί μη φαντάζεται ο απλός κάτοικος ότι όλα τα μπουκαλάκια με τοξικές βαφές γεμάτες πτητι-κά από τις μονάδες που κλείνουν συλλέχτηκαν και δόθηκαν στην polyeco. Η ίδια η ξεραμένη λάσπη από τις κλίνες ξήρανσης του ΚΕΛ Ψυτάλ-λειας, παραμένει στοιβαγμένη στις αποθήκες

του νησιού ή εκτεθειμένη να την παίρνει ελα-φριά ο αέρας. Στα δε όρια του Αιγάλεω, ποιος δε γνωρίζει για τους τόνους φωσφόγυψου που έχουν εναποτεθεί με πρόχειρο κάλυμμα οδο-ποιίας τέτοιο που πλέον χρειάζεται επειγόντως συντήρηση; Όσο για το Θριάσειο πεδίο και τον κόλπο της Ελευσίνας, πρόσφατα ανακηρυγμένες ως οι πλέον επιμολυσμένες περιοχές της Ευρώ-πης με τα πρόστιμα να πέφτουν βροχή. Αλλά και τα πετρελαϊκά απόβλητα στο λιμάνι του Πει-ραιά, λίγα είναι τα επαινετικά λόγια για τις εται-ρείες διαχείρισης. Κάποιες λάντζες τα συλλέγουν όπως και τα αστικά των πλοίων και η τύχη τους πιστοποιείται με σφραγίδα του ΥΠΕΚΑ μόνο που τον υπογράφων μπορεί να μην το βρείτε στο γραφείο του γιατί διανυκτερεύει στη φυλακή.

Καλώς ή κακώς εντούτοις η ευθύνη των Δήμων είναι εξαιρετικά δυσδιάκριτη και πόσο μάλλον σχεδόν αδύνατο αυτός ο καταπονη-μένος λαός - και αυτός ο ξεθεωμένος λαός- να παλέψει με τα θηρία της ελληνικής παραγωγής.

Ας επιστρέψουμε λοιπόν στα ΑΣΑ που όσο να ναι δεν θέλουν παρά μια σοβαρή συλλογή και μεταφορά στον ΧΥΤΑ Φυλής ή Λιοσίων ή στη μονάδα κομποστοποίησης των Λιοσίων. Αλλά ποια κομποστοποίηση; Στην Ελλάδα εφαρμό-ζεται και η ανακύκλωση συσκευασιών από το 2010 και έχει περισώσει 4 με 6% του συνολικού όγκου αποβλήτων. Ναι τα ποσοστά δεν είναι ενθαρρυντικά. Δυστυχώς πόρτες, παράθυρα, τηλεοράσεις καταλήγουν μαζί με ξεπουπουλια-σμένα κοτόπουλα, σουβλάκια και πίτσες. Εκτός από τα ιατρικά που συχνά βρίσκονται σε κοινές σακούλες απορριμμάτων για να αποφευχθεί το

κόστος στη μοναδική μονάδα καύσης. Από μια πρόχειρη σκέψη, η τακτική δεν ακούγεται ιδι-αίτερα σωστή στον πολιτισμένο δυτικό κόσμο. Τι να προλάβουν τα συνεργεία καθαρισμού σε οκτώ ώρες εργασίας. Στο χωριό μου αυτά οι παππούδες τα κλαδέματα τα δίνουν για λίπα-σμα, κάπως έτσι έπρεπε να το αντιμετωπίζουμε και εμείς και να οδηγούνται μετά από τεμαχισμό τα κλαδέματα για κομπόστ. Κρίμα που ο τόνος στη Φυλή κοστίζει 45ευρώ και οι πολίτες πλη-ρώνουν κάθε παραπανίσιο τόνο στα δημοτικά τέλη – ή τουλάχιστον αυτό θα εφαρμοσθεί άμε-σα κατά τα πως τα περιγράφει ο νόμος.

Κάπως έτσι καταλήγουν όλοι οι εμπλεκόμε-νοι στο συμπέρασμα ότι απαιτείται μια λύση στο σύστημα που θα περιλαμβάνει τους πάντες, τους πολίτες, τις επιχειρήσεις, τους Δήμους. Δια-λογή στην πηγή, χώρια τα κοτόπουλα από τα μπουκάλια, τόσο απλό. Αφού το κάνει ο καθένας στην κουζίνα του, έπειτα πρέπει να έχει κάπου να τα πάει. Στο μπλε κάδο, στον πράσινο κάδο, στον καφέ κάδο. Τρεις, ναι γιατί όχι αν είναι το κόστος αγοράς τους να καλύπτεται από τη μεί-ωση της απόθεσης στον ΧΥΤΑ και στην αποφυ-γή προστίμων (Η Ελλάδα δεν θα τη γλιτώσει με αυτά τα νούμερα από τους στόχους του 2020). Παράθυρα και σωλήνες, συλλέγονται από την άλλη σε ένα πράσινο σημείο στα όρια των πόλε-ων όπου οι πολίτες συμμετέχουν στη μεταφο-ρά και στην αξιοποίηση τους. Θρυμματοποίη-ση των κλαδεμάτων και μεταφορά στα Λιόσια. Λιγότερα σκουπίδια, λιγότερα σκουπίδια, λιγό-τερα σκουπίδια.

Δήμητρα Παπουτσόγλου


Θ Ε Μ Α

Ο νέος θεσμός της ποινικήςδιαπραγμάτευσης/συνδιαλλαγής

Σύμφωνα με τον Έλληνα συνταγ-ματικό νομοθέτη, την Ευρωπα-ϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων

του Ανθρώπου και το Χάρτη των Θεμε-λιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κάθε πολίτης του οποίου παρα-βιάστηκαν τα δικαιώματα και οι ελευθε-ρίες έχει δικαίωμα στην παροχή έννομης προστασίας από τα δικαστήρια και κάθε άνθρωπος έχει δικαίωμα σε μια δίκαιη και έντιμη δημόσια δίκη, η οποία διε-ξάγεται μέσα σε εύλογη προθεσμία και κατά την οποία μπορεί να αναπτύξει τις απόψεις του για τα δικαιώματα ή τα συμ-φέροντά του. Η πρακτική μάς έχει δείξει ότι οι μέχρι σήμερα εφαρμοζόμενοι δικα-νικοί μηχανισμοί δεν έχουν εξασφαλίσει την ποιότητα της απονεμόμενης ποινικής δικαιοσύνης, κυρίως λόγω του μεγάλου όγκου των υποθέσεων και της πολυετούς δικαστικής διαδικασίας, με αποτέλεσμα η εκδίκασή τους να παρεκκλίνει από τις αρχές του κράτους δικαίου. Η ελληνική ποινική δίκη συνιστά μια πολύ χρονο-βόρα και ψυχοφθόρα διαδικασία, απο-τελούμενη από αναπόσπαστα διαδοχικά

στάδια, σαν τους κρίκους μιας αλυσί-δας, στην οποία μόνο αν ολοκληρωθεί το πρώτο μπορούμε να προχωρήσουμε στο επόμενο.

Οδηγούμαστε, έτσι, ολοένα και συχνό-τερα στην «ετεροχρονισμένη» τιμωρία των κατηγορουμένων και την ταλαιπω-ρία των θυμάτων, οι οποίοι καταλήγουν να εμπλέκονται σε έναν παρατεταμένο δικαστηριακό αγώνα που απέχει αρκε-τά τόσο από τον σωφρονισμό και την καταστολή, όσο και από τις προληπτι-κές επιταγές του ποινικού μας συστή-ματος. Όπως διαπιστώνει και ο ίδιος ο εισηγητής νομοθέτης, ο ρυθμός απονο-μής δικαιοσύνης στη χώρα μας σήμερα είναι αφόρητα βραδύς και δεν θα ήταν υπερβολή το να πει κανείς ότι η όλη κατάσταση προσεγγίζει με το καθεστώς της «αρνησιδικίας», που στον χώρο της ποινικής δίκης εκφράζεται με τη μορφή της «ατιμωρησίας». Η κατάσταση ως έχει στοιχίζει κόπο, χρόνο και χρήμα στους εμπλεκόμενους, αλλά και στο κράτος. Υπάρχουν περιπτώσεις κακουργημάτων που δεν έχουν δικαστεί ακόμα σε πρώ-

το βαθμό αν και έχουν παρέλθει δώδε-κα χρόνια από την τέλεσή τους. Πολ-λές φορές φθάνουμε να αγγίζουμε τα όρια της παραγραφής. Όπως αναφέρε-ται, από το 1997 μέχρι σήμερα η Ελλά-δα έχει καταδικαστεί από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων σε 360 υποθέσεις για υπερβολικές καθυ-στερήσεις στην απονομή δικαιοσύνης από όλα τα δικαστήρια και έχει καταβά-λει μέχρι σήμερα πάνω από 8.000.000 ευρώ για χρηματικές αποζημιώσεις και ηθική ικανοποίηση. Υπάρχει υπόθεση για την οποία η έκδοση απόφασης καθυστέ-ρησε 27 χρόνια.

Η πίεση της πραγματικότητας καλεί για άμεση λήψη μέτρων. Η ανάγκη για απο-συμφόρηση των δικαστηρίων και η επι-τάχυνση της απονομής δικαιοσύνης έχει απασχολήσει τις περισσότερες ανεπτυγ-μένες χώρες, οι οποίες υιοθετούν όλο και ευρύτερα θεσμούς ποινικής εκτροπής, δηλαδή διαδικασίες που παρεκκλίνουν από τα κλασσικά μοντέλα ποινικής δικο-νομίας και μεταθέτουν το κέντρο βάρους έξω από την αίθουσα του δικαστηρίου.

Η πίεση της πραγμα-τικότητας καλεί για άμεση λήψη μέτρων. Η ανάγκη για αποσυμ-φόρηση των δικα-στηρίων μεταθέτει το κέντρο βάρους έξω από την αίθουσα.


Θ Ε Μ Α

Ιδιαίτερα στις χώρες του αγγλοσαξονικού δικαί-ου, όπου η φιλοσοφία της διαπραγμάτευσης και της ελεύθερης βούλησης αποτελεί τον βασικό άξονα νομοθετικής σκέψης, οι θεσμοί του «συμ-βιβαστικού-συνδιαλλακτικού» δικαίου είναι πολύ διαδεδομένοι.

Για πρώτη φορά με τον αναμορφωμένο Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, ο οποίος είχε τεθεί σε δημόσια διαβούλευση μέχρι πρόσφα-τα, εισάγεται στα άρθρα 45Β και 45Γ ο θεσμός της ποινικής διαπραγμάτευσης/συμβιβασμού (plea-bargaining) (ο νόμος μάλλον άστοχα χρη-σιμοποιεί τον όρο «ποινική συνδιαλλαγή») του ποινικού εισαγγελέα, ο οποίος θα έχει τη δυνα-τότητα να διαπραγματεύεται/συνδιαλέγεται με τον κατηγορούμενο και να συμφωνεί μαζί του για το ύψος της ποινής, χωρίς η υπόθεση να φτάσει στο δικαστήριο. Ο θεσμός εφαρμόζεται σε συγκεκριμένες κατηγορίες εγκλημάτων, δηλ. στα αυτεπαγγέλτως διωκόμενα πλημμελήμα-τα και στα κακουργήματα που τιμωρούνται με κάθειρξη έως 10 έτη και σ’ αυτά που θα ανήκουν στην αρμοδιότητα του Μονομελούς Εφετείου Κακουργημάτων. Παραδείγματος χάριν, όποιος τελεί το έγκλημα της ανοικοδόμησης δασικών εκτάσεων ή της διεξαγωγής τυχερών παιχνιδιών χωρίς άδεια με παιγνιομηχανήματα ή μέσω δια-δικτύου, καθώς και όποιος τελεί τα εγκλήματα του νόμου περί πνευματικής ιδιοκτησίας, περί ερασιτεχνικού και επαγγελματικού αθλητισμού ή περί προστασίας αρχαιοτήτων πολιτιστικής κληρονομιάς δικάζεται από το Μονομελές Εφε-τείο Κακουργημάτων, εφόσον δεν επαπειλείται ποινή ισόβιας κάθειρξης και υπάρχει η δυνατό-τητα να διαπραγματευτεί με τον εισαγγελέα Εφε-τών το ύψος της επιβαλλόμενης ποινής. Αντιθέ-

τως, όποιος τελεί πταίσμα ή όποιος διαπράττει το έγκλημα της ανθρωποκτονίας με πρόθεση, που τιμωρείται με κάθειρξη άνω των 10 ετών και υπάγεται στο Μεικτό Ορκωτό Δικαστήριο, δεν μπορεί να επωφεληθεί του θεσμού του «ποι-νικού εισαγγελέα συνδιαλλαγής».

Ο εισαγγελέας πριν κινήσει την ποινική δίω-ξη ή διατάξει προκαταρτική εξέταση και εφόσον κρίνει βάσιμη την καταγγελία που περιέχεται στην μήνυση, την αναφορά ή την πληροφορία και χαρακτηρίσει νομικά την πράξη, την οποία τέλεσε ο κατηγορούμενος, καλεί τον τελευταίο είτε αυτεπαγγέλτως, δηλ. με δική του πρωτο-βουλία, είτε με αίτηση του ιδίου του κατηγορου-μένου να εμφανισθεί ενώπιον του ο ίδιος ή με το συνήγορό του εντός ορισμένης προθεσμί-ας για την διεξαγωγή της ποινικής συνδιαλλα-γής. Πρόκειται για μια διαδικασία διαπραγμά-τευσης σχετικά με το ύψος της ποινής που θα επιβληθεί για το έγκλημα που τελέσθηκε, εφό-σον υπάρχει συμφωνία ανάμεσα στον Εισαγγε-λέα και τον κατηγορούμενο και υπογράφεται απ’ αυτούς σχετικό πρακτικό, το οποίο απλώς επικυρώνεται σε δημόσια συνεδρίαση με τυπι-κή πράξη του Μονομελούς Πλημμελειοδικείου, το οποίο δεν έχει άλλο ενεργό ρόλο στο πλαί-σιο της διαδικασίας αυτής. Το πρακτικό-από-φαση είναι αμετάκλητο και ούτε ο εισαγγελέας, ούτε ο κατηγορούμενος έχουν δικαίωμα να το προσβάλλουν με τα ένδικα μέσα της έφεσης και της αναίρεσης, στην περίπτωση που διαπιστώ-σουν την ύπαρξη σφάλματος ή πλημμέλειας σ’ αυτό, χωρίς μάλιστα να προβλέπονται σε καμία περίπτωση δικαστικά έξοδα εις βάρος του κατη-γορουμένου. Όσον αφορά τα πλημμελήματα, ο Εισαγγελέας μπορεί να προτείνει ποινή που δεν

υπερβαίνει το μισό της επαπειλούμενης και εξα-κολουθεί να υπάρχει η δυνατότητα αναστολής και μετατροπής της ποινής επί το ευνοϊκότερο από το δικαστήριο.

Για τα κακουργήματα, η διαδικασία άρχεται μόνο μετά από αίτημα του κατηγορουμένου στον εισαγγελέα Εφετών μέχρι την τυπική περά-τωση της ανάκρισης. Η διαπραγμάτευση μπο-ρεί να λάβει χώρα και ενόσω διαρκεί η κύρια ανάκριση, καθώς και στο ακροατήριο μέχρι την έναρξη της αποδεικτικής διαδικασίας (δηλ. μέχρι να εξεταστεί ο πρώτος μάρτυρας), οπότε και ο Πρόεδρος του Μονομελούς Εφετείου υποδεικνύ-ει υποχρεωτικά τη δυνατότητα εφαρμογής αυτής της διαδικασίας. Αν ο κατηγορούμενος δεν έχει συνήγορο, ο Εισαγγελέας του διορίζει υποχρεω-τικά από το σχετικό πίνακα του οικείου δικηγο-ρικού συλλόγου. Ο κατηγορούμενος για κακουρ-γηματική πράξη διαπραγματεύεται το ύψος της ποινής με τον Εισαγγελέα Εφετών, ο οποίος μπο-ρεί να προτείνει έως τα 3/5 της επαπειλούμενης ποινής. Σε κάθε περίπτωση, αν για οποιοδήποτε λόγο δεν επιτευχθεί συμφωνία, η ποινική διαδι-κασία συνεχίζεται κανονικά.

Συνεπώς, παρατηρείται ότι η ποινή που τελι-κώς μπορεί να συμφωνηθεί από τα δύο μέρη είναι εμφανώς και καταδήλως επιεικέστερη από αυτήν που θα επιβαλλόταν στο τέλος από το δικαστήριο. Για τα πλημμελήματα δεν προβλέ-πεται ρητά κατώτατο όριο ποινής, το οποίο ορί-ζεται στον Ποινικό Κώδικα ως 10 ημέρες φυλάκι-σης, ενώ για τα κακουργήματα η κατώτατη ποινή προβλέπεται ρητά στους 6 μήνες. Μάλιστα, για τον υπολογισμό της ποινής θα λαμβάνονται υπ’ όψιν και τα ελαφρυντικά, όπως ο πρότερος έντι-μος βίος. Πέρα από τη συμφωνία της επιβαλ-


Θ Ε Μ Α

λόμενης ποινής, αντικείμενο διαπραγμάτευσης μπορεί να είναι και ο νομικός χαρακτηρισμός της πράξης. Επίσης, σημαντικό είναι το γεγονός ότι και για την αποφυλάκιση θα προβλέπονται ευνο-ϊκότεροι όροι, καθώς ο κατηγορούμενος θα απο-λύεται από τη φυλακή αφού εκτίσει με οποιον-δήποτε τρόπο τα 3/5 της ποινής φυλάκισης για πλημμέλημα ή τα 2/5 της ποινής κάθειρξης για κακούργημα. Τέλος, μέσω της διαδικασίας συν-διαλλαγής μπορεί να συμφωνηθεί άρση ή αντι-κατάσταση των επιβληθέντων στον κατηγορού-μενο μέτρων καταναγκασμού. Είναι εύλογη η ανησυχία ότι η εφαρμογή των ορίων της διάτα-ξης θα μπορούσε να οδηγήσει σε «ατιμωρησία» πράξεων, τις οποίες ο ποινικός νομοθέτης έχει ήδη κρίνει με απαξία.

Στο plea-bargaining τα δύο μέρη είναι ο δρά-στης και η κατηγορούσα αρχή. Κυρίαρχο ρόλο δεν παίζει ο δικαστής, αλλά ο εισαγγελέας, στον οποίο με το νέο θεσμό αποδίδονται αυξημένες εξουσίες, γεγονός που δημιουργεί ερωτήμα-τα σχετικά με τη συνταγματικότητα της διάτα-

ξης σε σχέση με το άρθρο 96 του Συντάγματος, σύμφωνα με το οποίο «στα τακτικά ποινικά δικα-στήρια ανήκει η τιμωρία των εγκλημάτων και η λήψη όλων των μέτρων που προβλέπουν οι ποι-νικοί νόμοι». Αν το δικαστήριο απλώς επικυρώ-νει το πρακτικό της συμφωνηθείσας διαπραγμά-τευσης και δεν προβαίνει σε διαγνωστική κρίση της νομιμότητας της συμφωνίας, της ποινής και όλης εν γένει της διαδικασίας, προκύπτουν ζητή-ματα παράκαμψης της αξιολόγησης των υποθέ-σεων από δύο οριοθετημένους δικαιοδοτικούς βαθμούς, που εισέρχονται το καθένα ανεξάρτη-τα σε εξέταση της ουσίας της υπόθεσης. Ο εισαγ-γελέας συνιστά ήδη ένα από τα βασικά υποκεί-μενα στο πλαίσιο της ελληνικής ποινικής δίκης και είναι επιφορτισμένος με πολλαπλούς ρόλους, καθώς και με αυξημένες εγγυήσεις δικαιοδοτικής

εξουσίας. Παρ’ όλα αυτά, με τον νέο θεσμό κατέ-χει τη καίρια και αποφασιστική εξουσία για την έναρξη και ολοκλήρωση της διαδικασίας δια-πραγμάτευσης, η οποία δεν είναι δημόσια, και υπάρχει εύλογη ανησυχία ότι θα επισκιάσει ακό-μα και την πρωτοβουλία του κατηγορουμένου.

Ο εισαγγελέας είναι εκπρόσωπος της κατη-γορούσας αρχής, ασκεί την ποινική δίωξη για την έναρξη της προδικασίας και εκδίδει πράξη που απευθύνεται στο δικαστήριο, το οποίο από τότε έχει την ευθύνη να διαλευκάνει το αξιό-ποινο ή όχι χαρακτήρα ορισμένης ανθρώπινης συμπεριφοράς. Δεν είναι, όμως, αντίδικος του κατηγορουμένου και αν διαπιστώσει κατά την εξέλιξη της δίκης ότι ο κατηγορούμενος είναι αθώος, οφείλει να ζητήσει την αθώωση του από το δικαστήριο. Έχει, επίσης, την υποχρέωση προ-τού ασκήσει την ποινική δίωξη, να αναζητά στοι-χεία τόσο υπέρ, όσο και κατά του κατηγορουμέ-νου και οφείλει να παραμένει ουδέτερος και να μην προδιατίθεται αρνητικά έναντι του δράστη. Αν και η διάταξη προβλέπει ότι σε περίπτωση

μη επίτευξης συμφωνίας η ποινική διαδικασία θα συνεχίζεται κανονικά χωρίς να μπορούν να αξιοποιηθούν λεπτομέρειες που περιήλθαν σε γνώση των μερών κατά τη διάρκεια της συνδι-αλλαγής, είναι αμφίβολο κατά πόσο ο εισαγγε-λέας θα μπορεί να παραμείνει ανεπηρέαστος ως προς τη πρότασή του στο δικαστήριο.

Από μια ευρύτερη σκοπιά, η νέα διάταξη έρχε-ται σε αντίθεση με το ανακριτικό σύστημα, το οποίο αποτελεί τη βάση της «ηπειρωτικής» ποι-νικής δικονομίας. Σε αντίθεση με το αντιπαραθε-τικό σύστημα το οποίο διέπει τα αγγλοσαξονικά δίκαια, στο ανακριτικό σύστημα το δικαστήριο ερευνά αυτεπαγγέλτως την αθωότητα ή την ενο-χή του κατηγορουμένου και δεν δεσμεύεται ν’ αποφασίσει μόνο με βάση τα στοιχεία και τους ισχυρισμούς που του προσκομίζονται.

Μελετώντας τα παραδείγματα εφαρμογής σε άλλα δικαιικά συστήματα του συγκεκριμέ-νου θεσμού, ο οποίος πρωτοεμφανίσθηκε στην Αμερική στις αρχές του προηγούμενου αιώνα και έκτοτε καθιερώθηκε και στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης, παρατηρείται συχνά το φαι-νόμενο να ασκούνται περισσότερες κατηγορίες, ώστε ο κατηγορούμενος να πιεσθεί να συμφω-νήσει στην ηπιότερη ποινή, καθώς και η επιβο-λή ποινών που δεν βρίσκονται σε αντιστοιχία με τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν, προσβάλλο-ντας πολλές φορές τη θέση του θύματος. Από την άλλη πλευρά, σε μια χώρα που τα ποσοστά αθωωτικών αποφάσεων είναι τόσο υψηλά και τα ελαφρυντικά αναγνωρίζονται στη πλειονότητα των περιπτώσεων, αμφισβητείται κατά πόσο οι πολίτες θα είναι πρόθυμοι να εμπιστευθούν μια τέτοια διαδικασία. Άλλωστε, πόσες υποθέσεις έχουν επαρκείς ενδείξεις ενοχής ώστε να απο-κλείουν κάθε πιθανότητα αθώωσης και να θεω-ρείται ανώφελη η επ’ ακροατηρίω διαδικασία.

Η ποινική διαπραγμάτευση/συνδιαλλαγή του

αναμορφωμένου ΚΠΔ, σε συνδυασμό με την ποι-νική (τριμερή) συνδιαλλαγή του άρθ. 308Β, ήδη θεσμοθετημένη με τον Ν. 3904/2010, και την ποι-νική μεσολάβηση του Ν. 3500/06 δημιουργούν το νέο πλαίσιο εναλλακτικών μορφών επίλυσης ποινικών διαφορών, που ο Έλληνας νομοθέτης εισάγει για την αντιμετώπιση των αδυναμιών του υπάρχοντος συστήματος. Πρόκειται για μια προ-σπάθεια εκσυγχρονισμού της ποινικής δικαιοσύ-νης μέσα από τη «δικαιική μετεμφύτευση» ενός ξένου θεσμού, ο οποίος, παρ’ όλες τις αδυναμίες του, έχει λειτουργήσει θετικά σε άλλες δικαιοδο-σίες και αναμένουμε να δούμε τα αποτελέσμα-τα και την εξέλιξή του και στη δική μας νομική πραγματικότητα.

Ίρις Φραγκάκη,Μαρία Παπαμιχαλακοπούλου


Θ Ε Μ Α

Η επιστήμη της Μουσειοπαιδαγωγικής

Πώς θα μπορούσε το μουσείο να γίνει πιο ευχάριστο και προσιτό για το κοινό; Πώς θα μπορούσαν να χαίρονται ακόμη περισσότε-

ρο οι επισκέπτες του και ειδικά αυτοί των μικρότε-ρων ηλικιών; Πώς θα μπορούσε, τέλος, να υπάρχει μια άμεση σχέση μεταξύ μουσείου και σχολείου; Σ’ αυτά και σε άλλα ερωτήματα έχει απαντήσει και απαντά μέχρι σήμερα η επιστήμη της Μουσειοπαι-δαγωγικής.

Πρόκειται για ένα νέο σχετικά πεδίο εφαρμοσμέ-νης παιδαγωγικής, η οποία λαμβάνει χώρα μέσα σε ένα μουσείο ή χώρο πολιτισμού. Η επιστήμη αυτή εμφανίζεται κατά τον 20ό αιώνα, οπότε κάνουν την εμφάνισή τους και οι σχέσεις σχολείου-μουσείου, ενώ στηρίζεται στις αρχές της σύγχρονης Μουσει-ολογίας, της θεωρίας του υλικού πολιτισμού αλλά και στις σύγχρονες μεθόδους της παιδαγωγικής. Επίσης, χρησιμοποιεί τη θεωρία της πολλαπλής νοημοσύνης, σύμφωνα με την οποία κάθε άνθρω-πος έχει 7-8 διαφορετικούς τύπους νοημοσύνης (γλωσσική, μαθηματική, χωρική, μουσική, κιναι-σθητική, διαπροσωπική, ενδοπροσωπική, νατου-ραλιστική), καθέναν ανεπτυγμένο σε διαφορετικό βαθμό. Η Μουσειοπαιδαγωγική ουσιαστικά ασχο-λείται με το πώς τα εκπαιδευτικά προγράμματα που σχεδιάζονται και εφαρμόζονται στα μουσεία μπο-ρούν να γίνουν καλύτερα και με ακόμη πιο πολλά εκπαιδευτικά αποτελέσματα, ενώ κύριος στόχος της είναι η δημιουργία των κατάλληλων προϋπο

θέσεων ώστε ο επισκέπτης να «συναντηθεί» με το μουσειακό έκθεμα.

Σημαντικό όργανο των μουσειοπαιδαγωγών είναι από το 1951, οπότε ιδρύθηκε από το Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων (ICOM-International Council of Museums), η επιτροπή ICOM-CECA (Educational and Cultural Action). Τότε ήταν που άρχισε να συνειδητοποιείται η αναγκαιότητα του να αποκτή-σει το μουσείο τον δικό του εκπαιδευτικό ρόλο.

Μερικές από τις πιο σύγχρονες θεωρητικές προ-σεγγίσεις του πεδίου της εμπεριέχουν μέσα τις έννοιες της αλληλεπίδρασης, της ενεργητικής συμ-μετοχής, της συνεργασίας και της εμπειρικότητας. Υπό αυτές τις έννοιες ο επισκέπτης δεν κάθεται αμέτοχος θαυμάζοντας το έκθεμα και προσπαθώ-ντας να μην το ακουμπήσει. Αλληλεπιδρά με αυτό, συμμετέχει ενεργά σε προγράμματα, συνεργάζεται με άλλους επισκέπτες και συνδέει αυτό που βλέπει με άμεσες και δικές του εμπειρίες.

Γι’ αυτό τον λόγο πλέον κάθε μουσείο έχει ενσω-ματωμένες εκπαιδευτικές υπηρεσίες, οι οποίες μελετούν πώς μπορεί να αναδείξει τον παιδαγω-γικό του ρόλο και την εκπαιδευτική του διάσταση. Μέσα από αυτές οργανώνονται και τα λεγόμενα εκπαιδευτικά προγράμματα. Τα τελευταία απευ-θύνονται κυρίως στις μικρότερες ηλικίες, ενώ εξε-τάζουν διάφορα θέματα που άπτονται της αντίλη-ψης των παιδιών. Το παιδί πλέον χρησιμοποιεί το μόνιμο και αυθεντικό εκθεσιακό υλικό του μουσεί-

ου, δεν στέκεται μπροστά του και απλά το παρατη-ρεί. Συμμετέχουν οι αισθήσεις και προβάλλονται οι δημιουργικές του ικανότητες, αλληλεπιδρά και συμ-μετέχει ενεργά και εισέρχεται σε έναν κόσμο όπου κυριαρχούν οι πολλαπλές ερμηνείες και αφηγήσεις.

Το μουσειοπαιδαγωγικό πρόγραμμα συνε-χώς εξελίσσεται και δεν μένει σε στεγανά πλαί-σια. Κατά την πραγματοποίησή του χρησιμοποιού-νται η ανταλλαγή απόψεων, το θεατρικό παιχνίδι, η εικαστική, κινησιολογική ή μουσική έκφραση, τα συναισθήματα και οι σκέψεις. Τα αντικείμενα προς διερεύνηση είναι αυθεντικά και χειροπιαστά και, παράλληλα, απλά και καθημερινά.

Για τη δημιουργία ενός μουσειοπαιδαγωγικού προγράμματος απαιτείται η γνώση συγκεκριμέ-νων μεθόδων, τεχνικών και πρακτικών ενώ κρί-σιμος είναι και ο ρόλος του μουσειοπαιδαγωγού, του εμψυχωτή της όλης διαδικασίας. Είναι αυτός που σχεδιάζει και υλοποιεί το εκπαιδευτικό πρό-γραμμα, που θέτει συγκεκριμένους στόχους, χρη-σιμοποιεί τα κατάλληλα εκπαιδευτικά εργαλεία και τεχνικές, αξιοποιεί τα ενδιαφέροντα και τις καθη-μερινές εμπειρίες των παιδιών, ενώ κύριος στόχος του είναι η συναισθηματική εμπλοκή του παιδιού με το αντικείμενο.

Σήμερα ουκ ολίγα μουσεία και ιδιωτικοί φορείς προσφέρουν μουσειοπαιδαγωγικά προγράμματα για μικρούς -αλλά και μεγάλους- τα οποία, όπως φαίνεται, προσελκύουν πολλούς επισκέπτες.

Παιδικά μουσεία ανά τον κόσμοΤο παιδικό μουσείο δεν είναι ένας αυστηρός χώρος όπου απαγορεύεται να μιλάμε και να αγγίζουμε, αλλά ένας χώρος όπου τα αντικεί-μενα ξεκλειδώνονται μπροστά στα μάτια των παιδιών, τα εκθέματα μετατρέπονται σε εργα-λείο αγωγής και χρησιμοποιείται ένας εναλλα-κτικός και δημιουργικός τρόπος εμψυχωτικής διδασκαλίας. Ως επί το πλείστον, είναι πολυθε-ματικό, με πολλά και διαφορετικά εκθέματα και θέματα παρμένα από τον πολιτισμό, την ιστο-ρία, την επιστήμη και το περιβάλλον, που προ-άγουν την ανακάλυψη της γνώσης και τον συν-δυασμό παιχνιδιού και μάθησης.

Τα περισσότερα παιδικά μουσεία ανά τον κόσμο είναι μέλη της Διεθνούς Ένωσης Παιδι-κών Μουσείων (HANDS-ON!). Το Ελληνικό Παι-δικό Μουσείο της Αθήνας ιδρύθηκε το 1994 και έκτοτε φαίνεται πως έχει μπει στην καρδιά χιλιάδων μικρών επισκεπτών. Εκτός από τα πολ-λά εκπαιδευτικά προγράμματα που προσφέρει, περιλαμβάνει μια σειρά από εκθέματα, όπου οι μικροί επισκέπτες παίζουν και παράλληλα μαθαίνουν για τον κόσμο γύρω τους. Για παρά-δειγμα, στο έκθεμα «Μέσα στο νερό» δημιουρ-γούν φυσαλίδες και πειραματίζονται με διάφο-ρους τρόπους με το νερό ή στο έκθεμα «Γεια σου, Πυθαγόρα» πειραματίζονται με μαθηματι-

κά πεδία όπως η συμμετρία και τα γεωμετρικά μοτίβα και παίζουν με υλικά όπως το τάνγκραμ.

Στο Παιδικό Μουσείο της Θεσσαλονίκης η εικόνα είναι εξίσου ενθαρρυντική. Πρόκειται για ένα πολυθεματικό μουσείο, που απευθύνε-ται κυρίως σε παιδιά 4-12 χρονών και λειτουρ-γεί σαν εργαστήρι, διευρύνοντας τη γνώση και τη φαντασία και ενισχύοντας τη διαδικασία της μάθησης. Περιλαμβάνει εκθέματα από παλιότε-ρες παραδοσιακές τάξεις (όπως κοντυλοφόρους και πλάκες), μόνιμες εκθέσεις παιχνιδιών ενώ πραγματοποιεί και πλούσια μουσειακά εκπαι-δευτικά προγράμματα.

Αλλά και στο εξωτερικό υπάρχουν πάρα πολλά εξαίρετα παιδικά μουσεία, μεταξύ των οποίων το Boston’s Children’s Museum, στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, το οποίο γιορτά-ζει φέτος 100 χρόνια ζωής. Περιλαμβάνει μια μεγάλη σειρά από εκθέματα, όπως το «στούντιο Τέχνης», τις «Φυσαλίδες», το «Τμήμα Κατασκευ-ών», το «Ιαπωνικό Σπίτι», τον «Τοίχο Ισορροπί-ας», το «Τμήμα Ερευνών» και την Γκαλερί. Το Μουσείο διατηρεί και μια μεγάλη συλλογή από αντικείμενα, η οποία άρχισε να συλλέγεται ήδη από το 1912 και στην οποία περιλαμβάνονται πολλά σπάνια και εντυπωσιακά εθνογραφικά αντικείμενα και αντικείμενα φυσικής ιστορίας. Επίσης, οργανώνει και εκπαιδευτικά προγράμ-

ματα σε θεματικά πεδία πολιτισμού, λογοτεχνί-ας, Υγείας, Επιστήμης και Τέχνης.

Μεγάλη απήχηση στο αμερικάνικο παι-δικό κοινό έχει και το Παιδικό Μουσείο της Philadelphia (Please Touch Museum), το οποίο λειτουργεί από το 1976. Διατηρεί και αυτό διά-φορες συλλογές, εκ των οποίων ξεχωρίζει αυτή που αναφέρεται στην Παιδική Ηλικία. Ξεχωρι-στή θέση κατέχει το έκθεμα της «Χώρας των Θαυμάτων», το οποίο προάγει αν μη τι άλλο τη φαντασία, αλλά και η «Ιπτάμενη Φαντασία».

Πολύ φαντασμαγορικό είναι, τέλος, και το Εθνικό Παιδικό Μουσείο «Eureka!», στο Ηνω-μένο Βασίλειο. Περιλαμβάνει μια σειρά από εκθέσεις όπως το «SoundSpace», όπου το παι-δί πειραματίζεται με την επιστήμη του ήχου και της μουσικής, το «Desert Discovery», που απευθύνεται σε παιδιά ηλικίας μέχρι 5 ετών και αναπαριστά τμήμα της ερήμου και οάσεις ενώ στο καινούργιο έκθεμα «All About Me», το παιδί μαθαίνει πως δουλεύει το σώμα μας και πως μπορεί να το φροντίζει. Εκεί ο μικρός επι-σκέπτης μπορεί να δοκιμάσει να κάνει υπέρη-χο σε μια έγκυο μαμά (πλαστική κούκλα), να μπει μέσα σε μια τεράστια οδοντοστοιχία και να παρατηρήσει τα δόντια αλλά και να πειρα-ματιστεί με μια τεράστια μύτη!

Μαρία Βέργα

Προκήρυξη Προγράμματος

Η Μ.Κ.Ο. Ιωάννης Καποδίστριας μέλος της ομάδας Youth 4 Europe συνεχίζοντας το ακαδημαϊκό

της έργο διοργανώνει το:

3o Θερινό Ακαδημαϊκό Πρόγραμμα Νέων Επιστημόνων με τίτλο

“Βιώσιμη Ανάπτυξη, Νησιωτικός Χώρος και Οικονομική Κρίση:

Η Συμμετοχική Προσέγγιση ως Εργαλείο Επανεκκίνησης της

Αναπτυξιακής Διαδικασίας”

Ο σχεδιαστικός στόχος της βιώσιμης ανάπτυξης αποτελεί σήμερα ένα επιχειρησιακό πλαίσιο που υιοθετείται από πολλές περιοχές του πλανήτη

για τη χάραξη πολιτικής. Η επιδίωξη του εν λόγω στόχου απαιτεί: α) μία ολοκληρωμένη θεώρηση της αναπτυξιακής διαδικασίας, που εμβαθύνει στα ζητήματα της αλληλεπίδρασης της κοινωνικής, της οικονομικής και της

περιβαλλοντικής διάστασης της ανάπτυξης, β) μία μακροπρόθεσμη οπτική, ως προϊόν του χρόνου που απαιτείται για τις διεργασίες που λαμβάνουν

χώρα σε κοινωνικό, οικονομικό και περιβαλλοντικό επίπεδο, και γ) ευρύτερες συναινέσεις σχετικά με την επιθυμητή μελλοντική πορεία κάθε περιοχής, οι οποίες δίνουν έμφαση στη συμμετοχή όλων των

ενδιαφερομένων μερών [κέντρα λήψης αποφάσεων, μέτοχοι (stakeholders) και πολίτες] στη διαδικασία λήψης των αποφάσεων, τη

δημιουργία οράματος και τη δέσμευση απέναντι σε αυτό, στο πλαίσιο χάραξης αναπτυξιακής πολιτικής.

Η Ελλάδα, ως ένας τόπος ιδιαίτερα προικισμένος, με πλούσια φυσική και πολιτιστική κληρονομιά, διαθέτει σημαντικούς πόρους που, αξιοποιούμενοι

με γνώμονα τη βιώσιμη ανάπτυξη, μπορούν να συμβάλλουν στην έξοδο από την ύφεση και την επαναφορά σε τροχιά ανάπτυξης, μέσα από τον

επανακαθορισμό του παραγωγικού της προτύπου και προσανατολισμού. Οι νησιωτικές περιοχές της χώρας αποτελούν ένα ιδιαίτερο φυσικό, κοινωνικό και οικονομικό περιβάλλον, που έχει έως τώρα διαδραματίσει σημαντικό

ρόλο στην ανάπτυξη της χώρας, ενώ ταυτόχρονα χαρακτηρίζεται από τη φυσική του ιδιαιτερότητα, την απομόνωσή του δηλαδή από τον ηπειρωτικό

κορμό της χώρας, με όλα τα προβλήματα που αυτή συνεπάγεται.

Το 3ο Θερινό Ακαδημαϊκό Πρόγραμμα Νέων Επιστημόνων με θέμα

«Βιώσιμη Ανάπτυξη, Νησιωτικός Χώρος και Οικονομική Κρίση: Η Συμμετοχική Προσέγγιση ως Εργαλείο Επανεκκίνησης της Αναπτυξιακής Διαδικασίας», που θα λάβει χώρα στη Μυτιλήνη την περίοδο 23-27 Ιουλίου

2014, εστιάζει το ενδιαφέρον του στην αντιμετώπιση των αναπτυξιακών προβλημάτων των νησιωτικών περιοχών, επιχειρώντας τη δημιουργία μιας

πλατφόρμας συζήτησης διεπιστημονικού ενδιαφέροντος μεταξύ των διδασκόντων και των διδασκομένων, με έμφαση τόσο στο θεωρητικό πλαίσιο της βιώσιμης ανάπτυξης στο νησιωτικό χώρο (ολοκληρωμένη

προσέγγιση, μακρόπνοη προοπτική, συμμετοχικές προσεγγίσεις, ‘πράσινη’ ανάπτυξη κ.λπ.), όσο και στις μεθοδολογικές προσεγγίσεις που μπορούν να

αξιοποιηθούν για το σκοπό αυτό. Το Πρόγραμμα περιλαμβάνει μία σειρά διαλέξεων από μέλη της

πανεπιστημιακής κοινότητας, ενώ δίνει επίσης έμφαση στην εφαρμογή των συμμετοχικών προσεγγίσεων σε προβλήματα σχεδιασμού. Σε επίπεδο

κατάρτισης, στόχος είναι ο συνδυασμός θεωρητικής και πρακτικής εξειδίκευσης. Σε επίπεδο ενημέρωσης / πληροφόρησης έχει προβλεφθεί η διεξαγωγή εκπαιδευτικών επισκέψεων σε περιοχές με ιδιαίτερο πολιτιστικό

και περιβαλλοντικό ενδιαφέρον.

Πιο συγκεκριμένα, οι διαλέξεις εστιάζουν στις παρακάτω θεματικές ενότητες:

ΕΙΣΑΓΩΓΗ – ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΣ

Διαχείριση Φυσικών Πόρων Πράσινη Επιχειρηματικότητα Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) και νησιωτικές περιοχές

Τουριστική ανάπτυξη νησιωτικών περιοχών – Πρότυπο εναλλακτικού τουρισμού

Βιώσιμη κινητικότητα στις νησιωτικές περιοχές

Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

Βιώσιμη Ανάπτυξη και Συμμετοχικός Σχεδιασμός

Μέθοδοι Συμμετοχικού Σχεδιασμού Η Επικοινωνία των Σχεδιαστικών Παρεμβάσεων στις Τοπικές

Κοινωνίες – Εργαλεία Οπτικοποίησης Παράδειγμα Εφαρμογής Συμμετοχικών Προσεγγίσεων

Αιτήσεις – Συμμετοχές

Έναρξη Αιτήσεων: Δευτέρα 14 Απριλίου 2014

Παρακαλείσθε όπως μας αποστείλετε με την αίτηση συμμετοχή σας και ένα αναλυτικό βιογραφικό σημείωμα. Για περισσότερες πληροφορίες ή διευκρινήσεις, επικοινωνήστε με την Γραμματεία του Προγράμματος από

Δευτέρα έως Παρασκευή και ώρες 12:00 – 14:00 στα παρακάτω τηλέφωνα: 6975580855 & 6978780754.

Με εκτίμηση,

Προκόπιος Μέριανος Πρόεδρος ΜΚΟ Ιωάννης Καποδίστριας

www.ioanniskapodistrias.org.gr

qwφιertyuiopasdfghjklzxερυυξnmηq

σwωψerβνtyuςiopasdρfghjklzxcvbn

mqwertyuiopasdfghjklzxcvbnφγιmλι

qπςπζαwωeτrtνyuτioρνμpκaλsdfghςj

klzxcvλοπbnαmqwertyuiopasdfghjklz

xcvbnmσγqwφertyuioσδφpγρaηsόρ

ωυdfghjργklαzxcvbnβφδγωmζqwert

λκοθξyuiύασφdfghjklzxcvbnmqwerty

uiopaβsdfghjklzxcεrυtγyεuνiιoαpasdf

ghjklzxcηvbnασφδmqwertασδyuiopa

sdfασδφγθμκxcvυξσφbnmσφγqwθeξ

τσδφrtyuφγςοιopaασδφsdfghjklzxcv

ασδφbnγμ,mqwertyuiopasdfgασργκο

ϊτbnmqwertyσδφγuiopasσδφγdfghjk

lzxσδδγσφγcvbnmqwertyuioβκσλπp

asdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasdγαε

ορlzxcvbnmqwertyuiopasdfghjkαεργ

αεργαγρqwertyuiopasdfghjklzxασδφ

MKO Ιωάννης Καποδίστριας Καμπάνια Ενημέρωσης

Ευρωπαϊκές Εκλογές 2014

New Generation Vote

Απολογιστικό Λεύκωμα

[2]

Αγαπητές Φίλες και Φίλοι,

Η Μη Κυβερνητική Οργάνωση Ιωάννης Καποδίστριας μέλος της ομάδας

Youth for Europe, συνεχίζοντας με συνέπεια το επιστημονικό της έργο,

διοργάνωσε με επιτυχία ενημερωτική εκστρατεία με τίτλο “New Generation

Vote”.

Στόχος της καμπάνιας αυτής ήταν αφενός η πολύπλευρη ενημέρωση των νέων

της χώρας μας για θέματα που άπτονται του Ευρωπαϊκού Οικοδομήματος αλλά

και για θέματα και προγράμματα που αφορούν την ενδυνάμωση της

Ευρωπαϊκής Νεολαίας η οποία πλήττεται όσο κανείς από την κρίση σε κάθε

επίπεδο. Αφετέρου στόχος ήταν η συμμετοχή και συνεργασία στην δράση αυτή

σπουδαίων ακαδημαϊκών και στελεχών των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων

ώστε να παραχθεί χρήσιμο και ωφέλιμο από κάθε άποψη υλικό προς μελέτη

και επεξεργασία.

Βασική προτεραιότητα επίσης ήταν κάθε νέος πολίτης που θα γινόταν

συμμέτοχος και κοινωνός αυτής της προσπάθειας να είχε μία ολοκληρωμένη

άποψη για τα δεδομένα στην Ένωση αλλά και μέσα από την όλη διαδικασία να

συνέλεγε χρήσιμες πληροφορίες οι οποίες θα τον έφερναν πιο κοντά στο να

πιστέψει στο όραμα της Ενωμένης Ευρώπης και να παλέψει για την περαιτέρω

ενδυνάμωσή του.

Έτσι στο τέλος του προγράμματος και λίγες μόλις ημέρες πριν από τις

Ευρωεκλογές, ο καθένας είχε και έχει πλέον τα εφόδια και τις γνώσεις αλλά

και την ελευθερία να επιλέξει και να οραματιστεί την Ευρώπη του αύριο.

Ολοκληρώνοντας αυτήν την προσπάθεια δεν μπορούμε να μην

ευχαριστήσουμε όλους τους εισηγητές για την στήριξη και συνεργασία, τους

δεκάδες νέους και νέες οι οποίοι έδωσαν βροντερό παρών σε όλη την

εκστρατεία και πάνω απ’ όλα σε όλους τους εθελοντές και ερευνητές του

οργανισμού οι οποίοι ακούραστα προσφέρουν προκειμένου να βρίσκεται ο

οργανισμός μας στην πρώτη γραμμή και να παραμένει μία από τις πιο

δραστήριες μη κυβερνητικές οργανώσεις της χώρας.

Με κάθε εκτίμηση,

Προκόπης Μέριανος

Πρόεδρος ΜΚΟ Ιωάννης Καποδίστριας

www.ioanniskapodistrias.org.gr

http://www.ioanniskapodistrias.org.gr/

[3]

Διδάσκοντες

Παναγιώτης Λιαργκόβας: Καθηγητής Τμήματος

Οικονομικών Επιστημών Πανεπιστημίου Πελοποννήσου,

Συντονιστής του Γραφείου του Προϋπολογισμού του

Κράτους στη Βουλή των Ελλήνων. Ειδικεύεται στο χώρο

της οικονομικής ανάλυσης και πολιτικής καθώς και στην

ευρωπαϊκή και διεθνή οικονομία.

Γεώργιος Παγουλάτος: Καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής

και Οικονομίας στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών

Οικονομικών Σπουδών του Οικονομικού Πανεπιστημίου

Αθηνών. Επισκέπτης Καθηγητής στο Κολέγιο της Ευρώπης,

Bruges, Βέλγιο. Μέλος του Ανώτατου Συμβουλίου του

Ευρωπαϊκού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου της Φλωρεντίας

από το 2010.

Σπύρος Μπλαβούκος: Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα

Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών του

Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, με εξειδίκευση στην

Ανάλυση Διεθνών και Ευρωπαϊκών Θεσμών. Έχει

συμμετάσχει σε διεθνή ερευνητικά προγράμματα, ένα εκ των

οποίων (DOSEI - Domestic Structures and European

Integration) ήταν το μοναδικό πρόγραμμα Κοινωνικών

Επιστημών υποψήφιο για το πανευρωπαϊκό βραβείο

ερευνητικής αριστείας Καρτέσιος, το 2007.

Φιλίππα Χατζησταύρου: Η Φιλίππα Χατζησταύρου είναι

δικηγόρος και κατέχει διδακτορικό δίπλωμα στη πολιτική

επιστήμη, Πανεπιστήμιο της Σορβόνης (Paris I). Είναι

ερευνήτρια στο ΕΛΙΑΜΕΠ (Ελληνικό Ίδρυμα Ευρωπαϊκής

και Εξωτερικής Πολιτικής) και εξωτερική συνεργάτης

του Τμήματος Πολιτικών Επιστημών και Δημόσιας

Διοίκησης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

[4]

Αργύρης Περουλάκης: Υπεύθυνος του Τμήματος

"Επικοινωνία/Εταιρικές Σχέσεις & Ευρωπαϊκά Δίκτυα" -

Αναπληρωτής Επικεφαλής της Αντιπροσωπείας της

Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα.

Αντώνιος Καϊλής: Υπεύθυνος Δημοσίων Σχέσεων –

Αναπληρωτής Επικεφαλής του Γραφείου Ενημέρωσης του

Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Ελλάδα.

[5]

Ευρωπαϊκή Οικονομική και Πολιτική Διακυβέρνηση σε περίοδο κρίσης:

Δράσε - Αντίδρασε- Επηρέασε

Η καμπάνια του οργανισμού μας είχε συγκεκριμένο πλαίσιο και μεθοδολογία

ανάπτυξης, έτσι στην πρώτη από τις δύο μεγάλες εκδηλώσεις που θα σας

παρουσιάσουμε στο Λεύκωμα αυτό, ασχολήθηκε σε βάθος με θεματικές οι οποίες

αφορούν την Οικονομική και Πολιτική Διακυβέρνηση της Ένωσης αλλά και την

προσπάθεια το μήνυμα Δράσε – Αντίδρασε – Επηρέασε να περάσει στους νέους

επιστήμονες αλλά και σε αυτούς που πρώτη φορά θα ψηφίσουν στις Ευρωεκλογές

του λεγόμενους First Voters, σαν ένα σύνθημα ότι ο καθένας μας μόνο αν

συμμετέχει μπορεί να αποφασίσει για το μέλλον του, διότι η αποχή στην περίπτωση

αυτή σημαίνει και την αποδοχή πολιτικών και προγραμμάτων που ίσως είναι εις

βάρος κάποιων ομάδων ή χωρών.

Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη 10 Απριλίου 2014 και ώρα 17:00 -

20:00 στην αίθουσα εκδηλώσεων του Europe Direct του Δήμου Αθηναίων. Τον

συντονισμό του πάνελ είχε ο Αντιπρόεδρος της ΜΚΟ Ιωάννης Καποδίστριας κ.

Δημήτρης Σκανδάλης, πλαισιωμένος από εξαιρετικούς ομιλητές.

Αρχικά την εκδήλωση χαιρέτησε ο Πρόεδρος του οργανισμού κ. Προκόπιος

Μέριανος, ο οποίος παρουσίασε τις δράσεις της νέας Αντιπροσωπείας της ΜΚΟ

Ιωάννης Καποδίστριας στην πόλη της Θεσσαλονίκης, ενώ στη συνέχεια προχώρησε

στην παρουσίαση των πυλώνων της καμπάνιας. Τον λόγο στη συνέχεια πήρε ο

Υπεύθυνος Δημοσίων Σχέσεων του Γραφείου Ενημέρωσης του Ευρωπαϊκού

Κοινοβουλίου στην Ελλάδα κ. Αντώνης Καϊλής, ο οποίος αναφέρθηκε στις δράσεις

και τα διευρυμένα περιφερειακά φόρουμ που πραγματοποίησαν τα θεσμικά όργανα

ανά τη χώρα, προκειμένου να αναδείξουν το Ευρωπαϊκό όραμα και να καλέσουν τους

πολίτες των περιφερειών να συμμετέχουν ενεργά στις εξελίξεις.

[6]

Τον λόγο είχε μετά ο κ. Άρης Περουλάκης Υπεύθυνος του Τμήματος

"Επικοινωνία/Εταιρικές Σχέσεις & Ευρωπαϊκά Δίκτυα" - Αναπληρωτής Επικεφαλής

της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα. Ο κύριος Περουλάκης

με τη σειρά του και αφού ευχαρίστησε τους διοργανωτές έκανε μία σύντομη

εισήγηση για τις εξελίξεις στην Ένωση ενόψει των Ευρωπαϊκών Εκλογών ενώ

παρουσίασε τις δράσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, δείχνοντας ότι τα θεσμικά

όργανα εμπράκτως είναι δίπλα στους πολίτες των κρατών μελών.

Ακολούθησε η κα. Φιλίππα Χατζησταύρου, ερευνήτρια στο ΕΛΙΑΜΕΠ (Ελληνικό

Ίδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής) και εξωτερική συνεργάτης

του Τμήματος Πολιτικών Επιστημών και Δημόσιας Διοίκησης στο Πανεπιστήμιο

Αθηνών, η οποία σε τηλεδιάσκεψη από τις Βρυξέλλες μας ανέλυσε γεγονότα και

καταστάσεις περί Πολιτικής Διακυβέρνησης στην Ευρώπη του σήμερα,

παρουσιάζοντας προσωπική έρευνα και γεγονότα που διαδραματίστηκαν κατά την

παρουσία της εκεί. Ένας από τους τίτλους των εισηγήσεων της που έδωσε τροφή για

γόνιμο διάλογο ήταν, «Ευρωκοινοβούλιο 2014-2019 : το τέλος των ιδεολογιών;».

Στη συνέχεια το λόγο είχε ο κ. Παναγιώτης Λιαργκόβας, Καθηγητής στο Τμήμα

Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και Συντονιστής του

Γραφείου του Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή των Ελλήνων. Ο κύριος

Λιαργκόβας ανέπτυξε στην εισήγησή του με τίτλο, «Νέα Οικονομική Διακυβέρνηση

στην Ζώνη του Ευρώ και η Ελλάδα», παρουσιάζοντας το νέο αυτό πλαίσιο

λειτουργίας, τις δυνατότητες ανάπτυξης των οικονομιών των κρατών εντός του

σχεδίου αυτού, ενώ έκλεισε την παρουσίαση του κάνοντας κριτική στα νέα δεδομένα

που αφορούν τα οικονομικά της Ευρώπης καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι στην

«ΕΕ η αλληλεγγύη πρέπει να συνδέεται με ευκαιρίες και όχι μόνο με

ασφυκτικούς κανόνες».

http://www.efsyn.gr/?p=191176

http://ioanniskapodistrias.org.gr/parousiaseis-sunedrion/


[7]

Τέλος τον λόγο πήρε ο κ. Σπύρος Μπλαβούκος, Επίκουρος Καθηγητής στο Τμήμα

Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών του Οικονομικού Πανεπιστημίου

Αθηνών, ο οποίος στην παρουσίαση του αναφέρθηκε στην «Εξωτερική Διάσταση της

Ευρωπαϊκής Ένωσης». Συγκεκριμένα εμβάθυνε σε θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και

Πολιτικής Ασφάλειας: από το Μάαστριχτ στην Λισσαβόνα (1991-2007), ενώ

ολοκλήρωσε την ομιλία του με αναφορά στην αποτίμηση της διεθνούς παρουσίας της

ΕΕ.

Στο τέλος των εισηγήσεων ακολούθησαν πλήθος ερωτήσεων από το κοινό το οποίο

αποτελούνταν από φοιτητές, νέους επιστήμονες , δημοσιογράφους και στελέχη

οργανισμών της δημόσιας διοίκησης. Η Διοίκηση του οργανισμού μας ευχαριστεί

θερμά τους εισηγητές, τους εκπροσώπους των ΜΜΕ και όλους όσους συνέβαλαν

στην επιτυχία της δράσης αυτής με την παρουσία τους. Τέλος ένα πολύ μεγάλο

ευχαριστώ στο γραφείο του Europe Direct για την στήριξη και φιλοξενία.



[8]

Νέο Σύμφωνο για την Ευρώπη: Προκλήσεις και Προοπτικές

Η Μη Κυβερνητική Οργάνωση Ιωάννης Καποδίστριας μέλος της ομάδας Youth for

Europe ολοκλήρωσε την καμπάνια ενημέρωσης εν όψει των Ευρωπαϊκών Εκλογών

για το 2014 με τίτλο New Generation Vote, διοργανώνοντας συνέδριο με θέμα: Νεό

Σύμφωνο για την Ευρώπη Προκλήσεις και Προοπτικές. Η εκδήλωση

πραγματοποιήθηκε με την στήριξη της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

στην Ελλάδα, την Πέμπτη 22 Μαΐου 2014 και ώρα 17:00 – 20:00 στα Γραφεία της.

Τον συντονισμό του πάνελ είχε ο Αντιπρόεδρος της οργάνωσης κ. Δημήτρης

Σκανδάλης.

Αρχικά την εκδήλωση χαιρέτησε ο κ. Άρης Περουλάκης, Επικεφαλής του

Τμήματος Επικοινωνίας, Εταιρικών Σχέσεων και Ευρωπαϊκών Δικτύων της

Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα, ο οποίος αναφέρθηκε στις

δράσεις ενημέρωσης της Επιτροπής καθώς επίσης και στις επερχόμενες Ευρωπαϊκές

Εκλογές. Τις εισαγωγικές παρατηρήσεις έκλεισε μέσω τηλεδιάσκεψης από την

Θεσσαλονίκη ο Πρόεδρος του οργανισμού κ. Προκόπης Μέριανος κάνοντας τον

απολογισμό της καμπάνιας “New Generation Vote”, ενώ τόνισε την σημασία που

έχει η σωστή ενημέρωση και διοργάνωση τέτοιων δράσεων ώστε να πιστούν οι Νέοι

Ευρωπαίοι να ακολουθήσουν το Ευρωπαϊκό Οικοδόμημα.

[9]

Στην συνέχεια τον λόγο πήρε ο Καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής και Οικονομίας

στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών του Οικονομικού

Πανεπιστημίου Αθηνών, κ. Γεώργιος Παγουλάτος αναλύοντας το «Νέο Σύμφωνο

για την Ευρώπη», εξηγώντας μεταξύ άλλων ότι θα δώσει λύσεις και προτάσεις στις

νέες ευρωπαϊκές ηγεσίες που θα προκύψουν από τις Εκλογές του Μαΐου, ενώ θα

γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ των κρατών Βορρά – Νότου. Τέλος ανέλυσε σε βάθος

τις τέσσερις φάσεις του Συμφώνου καταλήγοντας σε χρήσιμα συμπεράσματα και

προτάσεις για την εφαρμογή του.

Ακολούθησε η κ. Φιλίππα Χατζησταύρου, Ερευνήτρια στο ΕΛΙΑΜΕΠ και

εξωτερική συνεργάτης του Τµήµατος Πολιτικών Επιστηµών και ∆ηµόσιας ∆ιοίκησης

στο Πανεπιστήµιο Αθηνών η οποία αναφέρθηκε σε θέματα Πολιτικής

Διακυβέρνησης της Ένωσης, κάνοντας εύστοχη κριτική στους θεσμούς και στα

θέματα που άπτονται της θεματικής προς εξέταση.

Ακολούθως οι ομιλητές μας, απάντησαν σε πλήθος ερωτήσεων και συνέβαλλαν σε

ένα ουσιαστικό και ωφέλιμο από κάθε άποψη διάλογο. Το κοινό αποτελούνταν από

δεκάδες φοιτητές όλων των βαθμίδων, ερευνητές και στελέχη οργανισμών οι οποίοι

στήριξαν με μοναδικό τρόπο την καμπάνια αυτή. Το Διοικητικό Συμβούλιο της Μη

Κυβερνητικής Οργάνωσης Ιωάννης Καποδίστριας, ευχαριστεί θερμά τους Εισηγητές,

την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την στήριξη και φιλοξενία καθώς και όλους τους

παρευρισκομένους για την στήριξη και συμμετοχή.



[10]

Documents

Skeptic youth