ALBANIJA, BUGARSKA, RUMUNIJA I GRKA

ALBANIJA, BUGARSKA, RUMUNIJA, GRKA i TURSKA(1945-1989)

ALBANIJAKonsoldacija komunistike vlasti, novembar 1944 mart 1946

Godinu i po dana poslije ulaska u Tiranu, komunisti su mnogo uinili da oslabe svoje potencijalne protivnike, naroito preko novih pravnih institucija. U proljee 1945. godine osjeali su se dovoljno jaki da odre lokalne izbore. Novi ustav usvojen je u martu 1946. godine. Na sjeveru je jo bilo dosta protivnika komunistikog reima. Tokom prvih mjeseci na vlasti, komunisti su se usredoili na eliminisanje opozicije. Od osloboenja Tirane 17. novembra do ulaska Hode poslije 11 dana, 400 graana Tirane je strjeljano; u Skadru, broj strjeljanog stanovnitva bio je jo vei. Poslije oktobra 1944. godine, odran je veliki broj suenja zloincima, saradnicima okupatora i protivnika naroda. Januara 1945. godine donjet je zakon po kojem je vojnim sudovima bilo dozvoljeno da sude svima koji se protive narodnoj vlasti ili rade protiv nje. Protivnici vlasti lieni su imovine, a ostali su pogoeni fiskalnim mjerama. Marta 1945. godine uvedene su ogromne poreske dabine na ratni profit. Prihod od poreza uskoro je dostigao polovinu ukupnog dravnog prihoda; imovina je oduzimana onima koji nisu mogli da plate. Januara te godine nacionalizovane su sve bankarske i kreditne institucije i zabranjeno je unoenje i iznoenje valute. U junu je drava stavila monopol na kupovinu i prodaju strane valute.

Od decembra 1944. godine dravni nadzor nad privredom proiren je centralnom kontrolom industrije i svih preduzea; zabranjen je izvoz dragocjenih metala, rudarskih proizvoda i robe proizvedene u Albaniji. Avgusta 1945. drava je ukinula privatno poduzetnitvo u trgovini na veliko. U januaru 1945. ponitena su sva poljoprivredna dugovanja, a najamnine smanjene na etvrtinu. U septembru je stupio na snagu zakon po kojem e bez nadoknade biti konfiskovana sva zemlja koju ne obrauju vlasnici. Meutim, reforme nisu mogle da rijee problem nestaice hrane, koji je jako pogaao stanovnitvo.

U aprilu 1945. godine odrani su izbori za lokalne odbore zamjenu za narodnooslobodilake odbore. Izbori su bili otvoreni i solidna veina koju je dobio Narodnooslobodilaki front (NOF) bila je odraz javnog mnjenja na jugu zemlje i meu omladinom. U avgustu se NOF transformisao u politiku organizaciju, Albanski demokratski front (ADF), u kojem je glavnu ulogu imala Komunistika partija Albanije. Decembra su odrani izbori za nacionalnu ustavotvornu skuptinu. Glasanje je prolo bez otvorenih zastraivanja. Za to nije bilo potrebe jer opozicija nije imala svoje kandidate. Od 90% glasaa koji su izali na izbore, 93% je glasalo za vladinu listu. Od 82 izabrana kandidata 78 su bili iz ADF, a etvorica su rasporeeni kao neovisni. Skuptina se sastala 10. januara 1946. i 14. marta te je usvojila novi ustav, napisan po sovjetskom uzoru iz 1936. Albanija je po tom ustavu proglaena za Narodnu republiku. Skuptina je poslije usvajanja ustava postala zakonodavni parlament.

Peti plenum ADF je 21. februara 1946. godine. Plenum je bio glavno tijelo za odreivanje dravne politike i jasno je ukazao na smijer u kojem ADF eli da vodi razvoj drave; najavljena je nova nacionalizacija, sveobuhvatnija agrarna reforma i otvorenija prosovjetska orjentacija u vanjskoj politici.

Poeci revolucije odozgo, mart 1946 juni 1948

Prve stranice poslijeratne albanske revolucije odreene su odlukama Petog plenuma; u njima je bio sadran ozbiljan napad na sve to je preostalo od linog bogatstva i privatnog poduzetnitva izvan agrarnog sektora. Tvorci ustava su prihvatili nagovjetaj iznjet na Petom plenumu i objavili da drava treba da vodi privredni ivot zemlje. Na kraju 1945. godine oko 7% albanskih industrijskih postrojenja je nacionalizovano; do kraja godine taj broj je porastao na 79% a godinu dana kasnije iznosio je 100%. 11. jula 1946. godine sve postojee novanice povuene su iz prometa. Izdate su nove po stopi od jedan prema pet starih franaka. Stvarni udar bogatijim pojedincima nanijelo je pravilo da nijedna porodica ne moe da zamjeni vie od 5 000 starih franaka. Franak je 1948. godine zamjeljen lekom, a 1949. nova reforma je razdvojila albansku i jugoslovensku valutu.

Zemljoposjednitvo e ubrzo biti podvrgnuto napadima slinim onima uperenim protiv industrijske, trgovinske i fiskalne imovine. Poljoprivredne alatke i teglea marva preli su u dravno vlasnitvo, a u junu 1946. su eksploatisani bez nadoknade svi vonjaci, vinogradi, maslinjaci, zgrade i oprema onih koji nisu obraivali zemlju. U novembru je zabranjena prodaja optinskog zemljita pojedincima; zemljite koje je ve prodato na taj nain trebalo je da bude vraeno bez nadoknade. Nova ogranienja prava individualnih poljoprivrednika predviala su da se panjaci moraju uzimati u najam od drave, a oni koji su eljeli da dio svog imanja pretvore u livade, gubili su pravo na odtetno umanjenje kvote otkupa ita i ostalih proizvoda sa njiva. Proizvoai koji nisu predali propisane kvote bili su javno osueni u decembru 1946. U maju 1947. vlada je dobila apsolutno ovlatenje da konfiskuje vlasnitvo svakog neprimjerenog individualnog proizvoaa.

Uprkos ovim mjerama nove vlasti nisu imale utisak da u cjelosti gospodare seoskim masama. Zbog toga su komunisti veoma oprezno nastupali oko glavnog pitanja kolektivnog vlasnitva nad zemljom. Poreske olakice poeli su da nude 1947. godine svima koji su bili spremni da svoje imanje prikljue kolektivnom dobrum ali je odziv bio veoma mali. Samo 2 428 porodica je pristalo na udruivanje tokom 1948. godine.

Politiko konsoldiranje na Balkanu rijetko je bilo lieno etnikih dimenzija i u Albaniji je veliki pritisak vren na Grke nastanjene na jugu zemlje, posebno na one koji su zadrali grko dravljanstvo. Procjenjuje se da je oko 8 000 Grka pobjeglo iz june Albanije 1945. godine i tokom prve polovine 1946. Na njihovo mjesto naseljivani su Albanci i Hami Albanci muslimani nastanjeni u Grkoj. Nastupilo je vjersko proganjanje. Tokom 1944. i 1945. godine, bilo je napada na katolike i katolike institucije na sjeveru zemlje. Tokom 1946. godine isti pritisak je primjenjen i na Pravoslavnu crkvu i muslimanske sekte. Meutim, tek 1949. godine kampanja protiv vjerskih ustanova dostie svoj vrhunac 26. novembra usvojen je zakon po kojem se od vjerskih institucija zahtjevalo da u svom stadu ire lojalnost prema narodnoj vlasti. I izbor vjerskih poglavara trebao je da potvrdi savjet ministara.Spoljno svrstavanje Albanije, 1944 1948

Peti plenum Centralnog komiteta ADF donio je znaajnu izmjenu u spoljnoj politici Albanije. Septembra 1945. godine Albanija i SSSR potpisali su sporazum po kojem Sovjeti obezbjeuju ito i tehnike strunjake za naftnu industriju i rudarstvo, a Albanija e zauzvrat u SSSR slati duhan, sueno voe, rudu bakra i naftu. U to vrijeme prosovjetska orjentacija jo uvijek nije znaila i antizapadnu, tako da su se u Albaniji jo uvijek mogli slobodno nai proizvodi sa zapada. Sve je to promjenio plenum iz februara 1946. godine. Zacrtao je bliske odnose sa Moskvom, to je znailo i bliske odnose sa Titovim komunistikim reimom u Beogradu. Blii odnosi sa SSSR i Jugoslavijom donijeli su i jae izraeno antizapadno raspoloenje. U Albaniji e 1947. godine velikom brzinom rastao uticaj Jugoslavije. U skladu sa sporazumom potpisanim predhodne godine, ponuena je jugoslovenska pomo u privredi i osnovano je vie zajednikih preduzea. Beograd je obezbjedio i finansijsku potporu u vrijednosti od oko 10% cjeloukupnog dravnog albanskog budeta.Veliki broj Albanaca smatrao je da je poniavajue toliko se oslanjati na Jugoslaviju. Mogunost izbora postala je realna kada su odnosi izmeu dvije zemlje postali zategnuti. U ljeto 1947. godine sovjetski i jugoslovenski savjetnici u zemlji bili su u stalnim prepirkama. Poetkom 1948. godine Tito je nastojao da to prije sprovede plan o ujedinjenju sa Albanijom. To je uz podrku Jugoslovena trebao da uradi njihov glavni zastupnik u Albaniji Koi Dzodze. Naizgled je umjerena frakcija pod vodstvom Envera Hode bila pobjeena. U aprilu je pred Politbiro iznio formalni prijedlog da se Beogradu uputi molba da Albanija pristupi jugoslovenskoj federaciji. Osjeajui kako stvari stoje izmeu Beograda i Moskve, Hoda je upregnuo sve svoje snage da obori prijedlog za ujedinjenje te kada je u junu dolo do otvorenog razlaza izmeu Staljina i Tita, nacionalistiki nastrojeni albanski komunisti dobili su opravdanje da sami odbace ideju o zajednici sa Jugoslavijom.Sovjetski period 1948 1961

Kada je Tito izbaen iz Kominforma Albanija je bila primorana da ponovo razmotri svoju strategiju. Oigledan novi pokrovitelj bio je SSSR. Trebalo je osigurati unutranju disciplinu i jedinstvo. Zbog toga je u septembru 1948. godine Koi Dzodze, najistaknutiji zagovornik jugoslovenske linije, smjenjen sa mjesta sekretara partije i ministra unutranjih poslova. 1949. godine u tajnosti mu je sueno i pogubljen je. U toku prvog partijskog kongresa na Staljinov prijedlog kongres je promjenio naziv partije u Albanska partija rada (APR) kao odraz njenog seljakog porijekla i sastava. Kongres je potom sve propuste u razdoblju od 1944 1948. godine pripisao loem uticaju Jugoslavije, a zatim je izbacio Dzodzea i njegove saradnike. Poslije kongresa uslijedila je istka irokih razmjera svih projugoslovenski nastrojenih lanova. Ta vladavina terora u Albaniji potrajala je sve do sredine pedesetih godina. Poslije Dzodzeovog plana Enver Hoda je ostao ne samo na mjestu premijera ve i kao neprikosnoveni voa albanske partije. Na tom poloaju ostae do smrti, 1985. godine. Hoda je bio estoki nacionalista i odani oboavatelj Staljina.

Prvi kongres odran u septembru 1948. godine prevaziao je ok zbog raskida sa Jugoslavijom i potvrdio blisku saradnju sa Staljinovim SSSR. Od tog trenutka Sovjeti e obezbjeivati kapital i strunu pomo da bi Albanija mogla da izgradi socijalizam. Popravljeno je ono malo postojeih puteva, izgraeni su novi i postavljene su prve eljeznike ine. Sovjeti su pomagali i u sprovoenju drutvene reforme. U obrazovanju je napredak bio mnogo spektakularniji. Poslije rata najbolji albanski studenti ili su na jugoslovenske univerzitet. Poslije 1948. godine odlazili su u SSSR i druge zemlje sovjetskog bloka. 1955. godine vie nije bilo nepismenih koja je poslije rata iznosila 80%. Prvi albanski univerzitet otvoren je u Tirani 1957. godine, a u Skadru je osnovan Pedagoki institut koji e kasnije prerasti u univerzitet.

Na drugom partijskom kongresu, odranom u martu 1952. godine, objavljeno je da e se socijalizam izgraditi upotrebom svih moguih sredstava sa krampom u jednoj i pukom u drugoj ruci. Plan je bio usredsreen na razvoj velikih albanskih rezervi hroma, bakra, nikla, nafte i lignita.

Poslije Staljinove smrti, Hoda je strijepio da e se novi gospodari u Kremlju moda udaljiti od staljinizma. S toga je on nastojao da uspostavio veze sa drugim komunistikim gigantom Kinom. Prva albanska delegacija uputila se u Kinu 1958. godine. Hruov je u maju 1959. godine doao u dvadesetodnevnu posjetu Albaniji, dijelom i zbog toga da bi odvratio Albaniju od zbliavanja sa Kinom. Bila je to katastrofa od koje se sovjetsko albanski odnosi nikad nee popraviti. Albancima su smetali sovjetski strunjaci i savjetnici jer su bili bolje smjeteni i bolje plaeni od svojih albanskih kolega. Albancima je smetalo i ponaanje sovjetskih trupa u Albaniji. Jo ozbiljnije pitanje bila je injenica da Sovjeti nikad nisu sa Albanijom potpisali sporazum o meusobnoj odbrani. Mada je to donekle ispravljeno 1955. godine kada je Albanija ula u Varavski pakt, Albanci su i dalje osjeali da su zapostavljeni. Ova nepravda nije bila nita u poreenju sa neslaganjem oko privrede. Nove naslage nafte otkrivene su u Albaniji u toku pedesetih godina i sagraena je nova rafinerija, opet uz sovjetsku pomo. Kada je rafinerija putena u pogon 1957. godine, Sovjeti su izjavili da vie ne ele da ulau u albansku naftnu industriju. Hruov je predloio da Albanija prestane sa proizvodnjom ita, te da se baziraju na proizvodnju lovora i pomorandi, te da e SSSR obskrbljavati Albaniju itom. To je za Albance bila velika uvreda jer je Hruov izjavio da sovjetski mievi pojedu vie ita nego svi Albanci. Hruov je izjavio da e SSSR opskrbljavati itom Albaniju. Velika bitka odigrala se na skupovima svjetskih komunistikih partija koji su odrani u Bukuretu i Moskvi u junu i novembru 1960. godine. Na sastanku u Bukuretu albanska delegacija je otvoreno stala na stranu Kine, poslije ega su Sovjeti objavili da nee moi da isporue 50 000 tona ita koliko su obeali Albancima, ve samo 10 000 tona. Stav rukovodstva potvren je na 4. kongresu APR u februaru 1961. godine. Bio je to posljednji kongres APR za Hodina ivota kojem e prisustvovati predstavnici zemalja sovjetskog bloka. Na kongresu je sovjetski prijedlog o privrednom razvoju odbaen te je usvojen trei petogodinji plan. Ubrzo poslije kongresa povueni su sovjetski i istonoeuropski savjetnici, albanski studenti istjerani su iz sovjetskih i istonoeuropskih univerziteta, te je zatvorena sovjetska pomorska baza na Sazanu. U decembru 1960. godine SSSR je prekinuo diplomatske odnose sa Albanijom, a obnovit e ih tek 1990.

Kineski period, 1961 - 1978

Iznenadni kraj sovjetske pomoi i trgovine teko je pogodio Albaniju. Kinezi su stigli u pomo sa paketom vrijednim 152 miliona dolara i sa 6 000 savjetnika, da nastave rad na projektima koji su Sovjeti zapoeli. Deset visokih partijskih funkcionera uhapeno je 1961. godine i, kao u sluaju Dzodzea 1948., bio je to uvod u istku svih dijelova partije i dravnog aparata koji su moda zadrali simpatije prema Sovjetima. Za vrijeme prokineskog razdoblja izvrena je konana kolektivizacija u albanskoj poljoprivredi. U Albaniji je kulturna revolucija poela u martu 1966. godine, otvorenim pismom Centralnog komiteta svim lanovima APR. Tekst pisma bio je uperen protiv svih vidova birokratije po sovjetskom uzoru i zahtjevao je neprekidnu revoluciju na Maovoj liniji. Cilj kulturne revolucije bio je jednakost i smanjenje birokratskog aparata. Zbog toga su ukinuti inovi u vojsci i u februaru 1967. godine poela je kampanja za okonanje podreenog poloaja ene. Najznaajnija promjena koju je donijela kulturna revolucija bilo je navodno ukidanje religije u Albaniji. Do kraja 1967. godine zatvoreno je vie od 2 000 vjerskih zdanja i Hoda je objavio da je Albanija prva ateistika zemlja na svijetu. Vjerska zdanja su pretvorena u skladita, centre za odmor i bioskope. Znaajna promjena bila je odluka iz 1972. godine po kojoj je za standardni knjievni jezik usvojen juni albanski, odnosno toskijski dijalekt. Zbog kulturne revolucije zapadne publikacije i mediji su bili manje dostupni. Nije bilo dozvoljeno unoenje nikakvog stranog materijala, osim kineskog.

Strah od stranog uticaja, izuzev kineskog, naao je svoj odraz i u novom ustavu koji je donjet 1976. godine. Albanija je proglaena za narodnu socijalistiku republiku; vie nije bila samo narodna republika. Radnici su imali kontrolu nad upravom, privredom i drutvenim organizacijama, ustav je potvrdio vodeu ulogu partije. Zakonom je takoer objavljeno da e se albanska privreda oslanjati na potencijale zemlje i da e se pomo primati samo od drugih socijalistikih zemalja, izriito su zabranjene pozajmice od kapitalistikih i revizionistikih institucija.

Hoda ipak nije prihvatio neke aspekte kineske kulturne revolucije. Nije uspostavio Crvenu gardu, a pokret za radniku kontrolu bio je ista farsa. Kulturna revolucija nije bila u narodu popularna. Albanskom rukovodstvu najtee je bilo izmirenje Kine sa SAD koje je simbolino potvreno posjetom predsjednika Niksona Pekingu u februaru 1972. godine. Peking je objavjestio Albaniju da ne treba da se oslanja samo na Kinu, da se i od Zapada moe traiti pomo. Razlaz je doao naredne godine. Kineski drugovi nisu pozvani na 7. kongres partije APR u novembru 1976. U julu 1978. godine kineska pomo je ukinuta, kineski savjetnici su opozvani, a albanski studenti su se vratili iz Kine kui.

Period izolacije 1978 1991

Kao to se moglo oekivati, promena u spoljnom svrstavanju, izazvala je ve tradicionalnu istku. Ovoga puta bio je to Mehmet ehu, Hodina desna ruka od 1948. godine, koji je nakupio ogromnu mo kao premijer, ministar unutranjih poslova i ministar odbrane. Sa mjesta ministra odbrane povukao se 1980. godine. U decembru 1981. objavljeno je da je poslije nervnog sloma izvrio samoubistvo. Ubrzo su poele da krue glasine da je ehu ubijen. Neposredno poslije ehuova ubistva, njegova ena je osuena na dvadeset godina robije u logoru; sprovedena je istka tajne policije da bi se uklonile ehuove pristalice.

Hoda je u toku devete decenije sve vie oboljevao i 11. aprila 1985. godine i on je nestao sa meunarodne scene. Naslijedio ga je Ramiz Alija iz Skadra. Novi reim je jedva ekao promjene, prije svega da bi se izvukao iz izolacije. Alija je odmah poeo da uspostavlja veze sa Evropom, te se najprije okrenuo svojim balkanskim susjedima. Odnosi sa Grkom su smekani 1987. godine kada je Atina odluila da okona ratno stanje izmeu Grke i Albanije. Kosovsko pitanje stajalo je na putu potpunog zbliavanja Jugoslavije i Albanije. Albanija je prisustvovala skupu ministara vanjskih poslova Balkana koji je odran u Beogradu, februara 1988. godine. Velika privredna korist oekivana je od uspostavljanja diplomatskih odnosa sa Saveznom Republikom Njemakom 1987. godine. 1990. godine u posjetu Albaniji je doao generalni sekretar UN, Havijer Perez de Kueljar; u julu su obnovljeni diplomatski odnosi sa SSSR. Alija je tokom septembra i oktobra posjetio SAD. U maju su obnovljene zvanine veze i sa Britanijom. Albanija se vratila u meunarodnu zajednicu. U unutranjim poslovima, u maju 1990. godine dozvoljene su vjerske slobode, a do kraja godine vraeno je i ministarstvo pravde i smanjen je broj tekih prekraja. APR je konano pristala na osnivanje politikih stranaka i na viestranake izbore. Nove stranke su se veoma brzo raale; najznaajnija je bila Demokratska partija Albanije (DPA). Poetkom 1991. godine, Albancima je dozvoljeno da posjeduju kola, da nose bradu i da se bave privatnim poduzetnitvom. Politiki zatvorenici su puteni na slobodu.

1991. godine odrani su i viestranaki izbori, 31. marta i 7. i 14. aprila. Vlada je odnjela ubjedljivu pobjedu, APR je dobila 60% glasova i 169 od 250 mjesta u parlamentu.BUGARSKAOd pua 9. septembra 1944. do odlaganja izbora u avgustu 1945.

Tokom prvi nekoliko sedmica vlasti Otadbinskog fronta sprovedena je istka ogromnih razmjera u cijeloj zemlji i veliki dio te akcije vodili su odbori Otadbinske fronte. Okomili su se na bogate seljake, direktore kola, svetenike, policajce, sve one koi su bili u slubi biveg reima. Nije mogue ustanoviti koliko je ljudi ubijeno tokom prvih nekoliko sedmica vlasti Otadbinske fronte; vjerovatno oko 3 000. Poetkom oktobra elementarno nasilje je poelo da jenjava. Prije svega, ono nije odgovaralo sovjetskim vojnim vlastima koje su nastojale da obezbjede mir i stabilnost. 6. oktobra objavljen je ukaz kojim su ustanovljeni novi narodni sudovi radi procesa protiv optuenih za faizam i saradnju sa okupatorom. Pojavom novih sudova istke vie nisu bile stihijne, ve pod kontrolom, ali ni u kom sluaju nisu okonane. kolski programi su izmjenjeni i uvedeni su nauni predmeti; povean je broj asova ruskog jezika. Na nacionalnom nivou prioritet vlade Otadbinskog fronta bio je da zakljui primirje sa SSSR. Potpisano je 28. oktobra. Bugari su imali obavezu da povuku svoje snage na granice iz marta 1941. godine. Prije potpisivanja primirja bugarska vlada je donijela epohalnu odluku da se pridrui ratu protiv Njemake, te da se bugarska vojska stavili pod komandu 3. ukrajinskog fronta Crvene armije. Da bi sprijeila svaku aktivnost opozicije, vlada je u januaru 1945. godine donijela zakon o zatiti narodne vlasti kojim je zabranjeno svako djelovanje koje bi moglo da dovede do slabljenja morala u vojsci ili do povrede ugleda Bugarske u inostranstvu. Opozicija je bila gotovo onemoguena bilo kakvog djelovanja. Na oktobarskom kongresu (1944.), kada je Zemljoradniki savez ponovo uspostavljen, Gemeto je bio izabran za vou stranke. Tada je podvukao da Bugarskom trebaju da vladaju zemljoradnici a ne komunisti. Bio je to znak sve vee napetosti izmeu Bugarskog zemljoradnikog narodnog saveza i Bugarske radnike partije.

Ionako napeti odnosi izmeu agraraca i komunista jo vie su se zategli u aprilu 1945. godine, kada je vlada objavila da izbori predvieni sporazumom sa Jalte treba da budu odrani u toku ljeta. U aprilu je BZNS odrao kongres u Staroj Zagori i na njemu je otro protestovao protiv hegemonije komunista i loe proporcionalne zastupljenosti u ministarstvima i odborima Otadbinskog fronta. To je razbjesnilo komuniste i Gametu je odreen kuni pritvor. Komunisti su potom organizovali posebne sastanke Prijatelji zemljoradnika na kojima su Petkov i Gameto otro napadani zbog tenji da se odvoje od komunista, seljaka i radnika. U maju su ovi agenti provokatori traili hitnu konferenciju koja bi BZNS oslobodila uticaja Gemetove linije. Konferencija je odrana 8. i 9. maja. Komunisti su ubjedili nezadovoljne i podmitljive agrarce da preu na drugu stranu. Komunistima je tako polo za rukom da razbiju stari BZNS. Obov je preuzeo vodstvo stranke od Petkova, koji je u meuvremenu bio naslijedio Gemeta. Petkov e uskoro osnovati novu stranku, BZNS Nikola Petkov.

Slinu sudbinu doivjeli su i socijaldemokrati. Vlasti su odbile da im izdaju dozvolu za odravanje sastanka stranke. Stranka to nije prihvatila i zakazala je skup za 10. juni. Policija je potom uhapsila lidera stranke Grigora esmedijeva, te je preuzela kontrolu nad novinama stranke Narod. Poslije toga je u toku pua koji su komunisti organizovali esmedijev smjenjen i na njegovo mjesto postavljena je komunistika marioneta Dimitar Nejkov. Otadbinski front je odmah priznao stranku.(Dio u vezi odgaanja izbora na stranicama od 91 do 95 nisam otkucao jer mi nije bilo nista jasno :D; to vi sami procitajte)

Od odloenih izbora u avgustu 1945. do izbora za Veliku narodnu skuptinu oktobra 1946.

Nakon osloboenja bilo je vie sukoba i sa Zvenom. Meutim, napadi na Zveno nisu mogli lahko da se izvedu. Poslije istke 1944. godine, ministar odbrane Velev, istaknuti lan Zvena, uspio je da vojsku sauva kao autonomnu snagu. Zbog toga je Bugarska radnika partija traila da nadzor nad armijom preuzme cijeli vladin kabinet. Sovjeti su Velevu podnijeli spisak 700 oficira koje je trebalo otpustiti. Velev je odbio. Nagraen je napadima u komunistikoj tampi. Ipak zbog velikog pritiska, popustio je i 28. juna 1945. kontrolu nad vojskom preuzeo je cijeli vladin kabinet. Velev je u avgustu upuen na odmor neodreene duine a kasnije postavljen za ministra savjetnika u vicarskoj.

Napad na armiju odvratio je javno mjenje od ustupaka oko Makedonije koje je komunistiko rukovodstvo napravilo tokom ljeta 1946. i koji se uopte nisu sviali bugarskom narodu. Panju javnosti odvratio je plebiscit o budunosti monarhije koji je zakazan za 7. septembar. Na referendumu se ogromna veina opredjelila za republiku, mada je sam referendum tehniki bio nezakonit jer, po ustavu, samo Velika narodna skuptina moe da odobri ustavne promjene.

Velika narodna skuptina izabrana je 27. oktobra 1946. da bi pripremila novi ustav poslijeratne Bugarske. Izbori za skuptinu su bili dosta otvoreniji, ali novi sistem nije bio od velike pomoi nekomunistikim partijama Otadbinskog fronta koje su dobile samo 18% glasova; Zveno je pretrpio katastrofalan poraz, dok je opozicija osvojila 30%, to znaci da su komunisti imali samo malo vie od polovine glasova.

Od izbora u oktobru 1946. do 5. kongresa partije u decembru 1948.

Kada je oformljena nova vlada Dimitrov je izabran za premijera. Najvanija tema tokom prvih mjeseci bili su mirovni pregovori u Parizu. Kada je sporazum potpisan februara 1947. godine, Bugarska je vraena na svoje granice iz 1941. godine, to znai da je izgubila Trakiju, egejsku obalu i Makedoniju, ali je zadrala junu Dobrudu. Reparacije je trebalo platiti Jugoslaviji i Grkoj, a oruane snage bile su svedene na 65 500 vojnika i 90 aviona. Svi graani imali su jednaka prava, nee biti dozvoljen povratak faistikog ili vojnog reima, i Bugarska ne smije da sprovodi politiku koja bi bila protiv SSSR ili bilo koje druge lanice Ujedinjenih nacija. Crvena armija e zemlju napustiti 90 dana poslije stupanja sporazuma na snagu.

Na domaoj politikoj sceni duboko usaeno i iroko rasprostranjeno nezadovoljstvo bilo je oigledno. Bugarska pravoslavna crkva poetkom 1947. godine odbila je vladin prijedlog da se sprovede nova reforma crkve. Poslije 9. septembra donjete su i mjere po kojima su vlasnici lieni nadzora nad svojim preduzeima. Konfiskovana je imovina faista, i oduzeta svakom ko je optuen za nepropisno steenu dobit u periodu od 1935. godine. Novi poreski zakoni pogodili su bugarske kapitaliste 1946. godine, jer su im dozvolili premalo vremena da raiste potraivanje zaostalo od 1942. godine. ak je i gradska radnika klasa bila sve nezadovoljnija. Uzroci nezadovoljstva leali su u sporosti vlade da popravi industriju oteenu bombardovanjem.

Sa porastom drutvenog nezadovoljstva rasla je i represija vlasti. Do maja 1947. godine uguena su i posljednja dva opoziciona glasila. Zapadne ustanove i Bugari koji su u njima radili bili su izzloeni sve veoj diskriminaciji i maltretiranju. Poetkom 1947. godine ve je onemoguena distribucija zapadnih novina i asopisa. Krajem 1946. godine nareeno je svim bugarskim diplomatama da se vrate u Sofiju. Zbog ogranienih sloboda tampe glavna arena za opoziciju bila je Velika narodna skuptina i tu se Petkom naroito isticao. Ohrabrilo ga je saznanje da Crvena armija naputa zemlju. Rugao se komunistima zbog otvorene strepnje da nee ostati na vlasti poslije odlaska sovjetskih trupa. U pogledu ustava Petkov je traio da se vrati predratni sistem, samo bez monarhije, sa ime se komunisti nisu mogli sloiti. Bugarska radnika partija je donijela odluku da Petkova treba unititi namjetenim sudskim procesom. 5. juna 1947. godine, Petkov je uhapen u Velikoj narodnoj skuptini i 23. jula je optuen za itav niz neobinih prekraja, ukljuujui i tajni sporazum sa vojskom da se srui vlada, i za saradnju sa monarho faistima u Grkoj. Proglaen je krivim 16. avgusta i osuen na smrt. Pogubljen je 23. septembra. BZNS NP vie nije predstavljala znaajnu politiku snagu. Likvidacija Petkova oznaila je kraj politike opozicije u Bugarskoj.

Bugarska je u decembru 1947. godine usvojila Dimitrov ustav. Napisali su ga sovjetski strunjaci koji su za tu svrhu modifikovali sovjetski ustav. Bugarska je proglaena za Narodnu republiku i ustav je garantovao sva lina i graanska prava. Ustav je dozvoljavao privatnu svojinu, ali su sva sredstva za proizvodnju prenjeta u drutveno vlasnitvo. Komunistika partija je ostala jedina stvarna vlast u zemlji.

Kada su stigle vijesti 28. juna 1948. godine, da je Tito izbaen iz Kominforma, dolo je do opte radosti. Budui da vie nije bilo nelagoda sa Makedonijom vlada je mogla da se usredoi na ogroman posao drutvene i privredne rekonstrukcije koja je do detalja obrazloena na 5. kongresu Bugarske radnike partije u decembru 1948. godine. Na tom kongresu Bugarska radnika partija je vratila svoje izvorno ime Komunistika partija Bugarske. Time je Bugarska bila na putu u socijalizam.Staljinistiki period 1948 1954

Bugarski komunisti su i prije 5. kongresa u decembru 1948. godine poeli sa socijalizacijom, pa ak i sovjetizacijom svoje zemlje. U decembru 1947. godine reim je bio dovoljno siguran u sebe da u javno vlasnitvo prevede 6 000 preduzea i 32 bugarske banke koje su se spojile u Centralnu banku, a u februaru 1948. godine uveden je monopol vlade nad trgovinom. U februaru 1948. godine konfiskovane su sve poljoprivredne maine u privatnom vlanitvu. Proces kolektivizacije e se nastaviti sve do 1958. godine, kada e vlada objaviti da je u potpunosti zavren.

U meuvremenu se bugarska privreda sve vie vezivala za sovjetsku. 1949. godine Bugarska postaje jedan od lanova osnivaa Komekona savjet za uzajamnu ekonomsku pomo zemalja istonog bloka. Veliki dio privredne reforme u Bugarskoj je bio improvizovan i uslovljen prilikama. Sve se promjenilo na 5. kongresu KPB. Tada su zacrtane precizne i detaljne smjernice, a zatim kodifikovane u prvom petogodinjem planu Bugarske, koji e stupiti na snagu 1949. godine. Zbog preustrojavanja privrede, i kolektivizacije dolo je do velikog otpora prema reimu. Na sjeverozapadu zemlje seljaci su se digli na oruje. Kolektivizacija je veliki broj stanovnika otjerala sa sela u gradove. To je namjerno uraeno jer je kolektivizacijom trebao da se stvori novi gradski proleterijat.

Veze Bugarske pravoslavne crkve sa ekumenskim patrijarhom u Istambulu bile su dosta slabe i konano su 1951. godine prekinute, kada je postavljeno pitanje podizanja statusa bugarske crkve na nivo sapostalne patrijarije. Uprkos boljim kontaktima sa vanjskim svijetom jo vie su proganjane protestantska i Rimokatolika crkva.

Dimitrov je umro u julu 1949. godine, a vjerovatni nasljednik, Vasil Kolarov ve je bio smrtno bolestan. Dimitrova je na kraju naslijedio Valko ervenkov koji se ponosio nadimkom Bugarski mali Staljin. Poloaj ervenkova ugroen je Staljinovom smru 1953. godine. Novi kurs je zahtjevao da se u svim satelitskim dravama razdvoje partijske od dravnih funkcija i tako je na 6. kongresu KPB, na insistiranje samog Hruova, ervenkov prepustio vodstvo partije mladom, Todoru ivkovu. Teror je popustio a neki zatvorenici su puteni sa robije. Novi kurs je donio obnovu diplomatskih odnosa sa Jugoslavijom, poputanja zategnutih odnosa sa Grkom, ak i pregovore da se premosti jaz izmeu Sofije i Vaingtona. ervenkov je samo prividno prepustio vlast drugome. I dalje je povlaio sve konce u dravi. ervenkov je konano uzdrman kada je Hruov rehabilitovao Tita na 20. kongresu KPSS u februaru 1956. godine. Na vandrednom plenumu Centralnog kominteta KPB odranom u aprilu 1956. godine partija se ogradila od kulta linosti i ervenkov je podnio ostavku na mjesto premijera. Naslijedio ga je Anton Jugov. Uspon Todora ivkova 1954 1965

ivkov se u svemu oslanjao na SSSR to e biti osnova njegove vlasti. Zemlja je bila u tekom poloaju zbog loe promiljenih reformi koje su privredi nametnuli ivkov i njegovi sljedbenici. Tek to se 1958. godine pohvalio da je Bugarska prva zemlja poslije SSSR sa potpunom kolektivizacijom, broj kolektivnih dobara je smanjen formiranjem novih ogromnih kombinata. ivkovljeve teze su 1960. godine pokazale kako e privreda da postigne najvei rast; od plana se odustalo 1963. godine, ali tek poslije velike tete koja je nanijeta ekonomiji. Zbog takvih poteza izgledalo je kao da Bugarska sprovodi sopstvenu kulturnu revoluciju po kineskom uzoru, ali se ivkov u stvari vie ugledao na sovjetski nego na kineski primjer. Meutim, meu protivnicima ivkova bilo je Bugara koji su bili spremni da ue od Pekinga. Bugarska vojska se nije mjeala u politiku jo od jula 1934. godine, ali je sredinom ezdesetih godina bilo vojnika koji su ponovo bili spremni na takav korak. Zavjeru su skovali visoki oficiri nezadovoljni napredovanjem poslije 1944. godine. Plan je bio da svrgnu ivkova na jednoj od sjednica Centralnog komiteta, ali je naalost bio osuen na propast. Nekoliko glavnih zavjernika je strijeljano, a stotine viih inovnika u Ministarstvu unutranjih poslova dobilo je otkaz. Poslije toga, ivkov je na visoke poloaje u policiji i vojsci postavljao samo svoje odane povjerenike.

ivkov na vrhu 1965 1981

Deceniju i po nakon otkrivanja zavjere ivkov je drao apsolutnu vlast u Bugarskoj. Krajem sedamdesetih godina ivkov je bio suoen sa sve tee rjeivim problemom u privredi. Poslije pada Hruova ivkov je uspostavio dobre veze sa Brenjevim. Poetkom sedamdesetih ivkov je tajno predloio da Bugarska postane jedna od saveznih republika SSSR. Brenjev je odbio prijedlog kao diplomatski previe sloen. ivkov je ubjedio Brenjeva da ostane po strani bugarsko jugoslovenskih rasprava oko Makedonije. Na materijalnom planu, bliske veze sa SSSR donijele su prilinu korist. Bugarska nije odbila sovjetski plan ekonomske specijalizacije i po sporazumu potpisanom 1965. godine imala je pravo da sklapa automobile i kamione koji su proizvedeni u SSSR. Kroz bliske trgovinske veze sa SSSR, Bugarska je imala sigurno trite za svoje poljoprivredne proizvode. Osim toga, Bugarska je na taj nain imala pristup izvoru jeftinih sirovina. Takva dobronamjernost Sovjeta prema Bugarskoj podrala je stalni rast ivotnog standarda tokom ezdesetih godina, i gotovo do kraja osme decenije. Nove reforme ivkov je uveo 1965. godine, ovoga puta ciljajui na decentralizaciju privrede velikih razmjera. Od reformi se odustalo poslije onoga to se dogodilo u ehoslovakoj 1968. godine. 1969. godine isproban je novi eksperiment u poljoprivredi. Ponovo su spojena brojna poljoprivredna dobra u komplekse koji su trebali da se usredoe na manji borj usjeva. Privredna reforma i porast ivotnog standarda nisu donijeli i politike promjene. U maju 1977. godine otputen je vodei lan Politbiroa, Boris Velev, a narednih mjeseci iz partije je izbaeno 38 500 lanova; bila je to najvea istka koja je sprovedena za vrijeme ivkova. Velev je protjeran zato to je teio liberalnijoj politici.

1971. godine usvojen je novi ustavi novi program partije. Po novom ustavu Bugarska je bila socijalistika drava na ijem je elu bila radnika klasa. Potvrena je vodea uloga KPB i lanstvo Bugarske u socijalistikoj zajednici. Ustanovljeno je novo tijelo, dravni savjet, koje je trebalo da ima i zakonodavnu i izvrnu mo i na ijem elu treba da bude ef drave, dakle Todor ivkov. Zadatak partije bio je da organizuje izgradnju zrelog socijalizma primjenom nauno tehnoloke revolucije.

U to vrijeme pojavila se i nova linost na politikoj sceni Bugarske kerka Todora ivkova, Ljudmila ivkova. Po mnogima ona je bila najneobinija linost istonog bloka poslije Staljina. Jednu kolsku godinu provela je na Oksfordu. Odmah po povratku sa Oksforda 1971. godine imenovana je za zamjenika predsjednika komiteta za kulturu i umjetnost; 1975. godine postala je predsjednica, a 1980. godine postavljena je za efa komisije politbiroa za nauku, kulturu i umjetnost. Marksizam je nije zanimao, partija jo manje, voljela je da govori o kulturnoj posebnosti Bugarske. Privatno je bila spremna da prizna da gaji veoma antisovjetska osjeanja. Neke njene izjave kasnijeg vremena na granici su apsurda, kao npr. tvrdnja da e Bugarska postati kulturni centar svijeta i da e do 1990 godine itav svijet da govori bugarskim jezikom. ivkova je doprinjela da se razvije svijest o nacionalnom ponosu. Umrla je 1981. godine; imala je samo 39 godina i veliki broj Bugara je vjerovao da su je ubili Sovjeti.Opadanje moi i pad Todora ivkova, 1981 1989

Osmi petogodinji plan, uveden 1981. godine, obiljeio je novu notu opreza, i predvidio je skroman opti rast privrede za samo 20%. Sedmi petogodinji plan predvidio je rast od 45%, to nije ostvareno. U martu 1979. godine, vlada je pokuala da radikalno rijei problem privrede. Centralni komintet je na svom plenumu usvojio tzv. Novi ekonomski mehanizam (NEM), koji je 1982. godine primjenjen na cjeloukupnu privredu. Novi pristup je imao pet naela. Prvo, decentralizaciju koja e preduzeima dati vie slobode. Drugo, mobilizaciju odozgo po kojoj rukovodioce preduzea biraju, a ne imenuju ih lokalni fukncioneri komunistike partije. Tree, preduzea trebaju sama da se pobrinu za investicije. etvrto, preduzea trebaju sama da se pobrinu za sirovine i trita, a ne da ekaju da centralna vlast to obavi. Peto, nerentabilna industrijska postrojenja nee imati zagarantovane subvencijeiz vladinog budeta. Svrha NEM-a bila je porast proizvdonje, poboljanje kvaliteta proizvoda i vea demokratizacija u industriji. NEM nije bio naroito usmjean. Mogao je da postigne vei uspjeh da bugarska privreda nije bila do te mjere optereena dugom, ali je zbog potrebe da se dugovi vraaju svaka koliina zaraene vrste valute odlazila na novu otplatu duga, a ne na nabavku modernih maina sa Zapada.

Manje nacionalne grupe su i dalje bile izloene pritiscima da se asimiliraju. Romsko opredjeljenje je bilo dozvoljeno. Krajem ezdesetih godina nestalo je i pozorite i udbenici na romskom jeziku. Vlasti zvanino vie nisu priznavale postojanje makedonske nacije u Bugarskoj, i kategorija Makedonac izbaena je sa popisa stanovnitva 1965. godine. Osim jednih novina i jednog asopisa, sva ostala tampa na turskom je ugaena. Poetkom sedamdesetih poela je opstena kampanja protiv Pomaka, muslimana koji govore bugarskim jezikom. U nekim oblastima lokalne vlasti su se uspaniile kada su Pomaci prestali da govore bugarskim jezikom i poeli da koriste turski jezik. Veliki pritisak je izvren na nih da prihvate bugarska, odnosno slovenska imena. ivkov je 1984. godine podrao program regeneracije na cijelu zemlu. Turci su pruili otpor i vlada je u pomo pozvala vojsku, ak i tenkoveske jedinice i udarne padobranske specijalce crvene beretke. Bila je to najvea vojna operacija koju je bugarska izvela od kraja Drugog svjetskog rata. Proces regeneracije bio je na svom vrhuncu kada se dogodila jo jedna promjena, koja e imati znaajne posljedice po reim Todora ivkova. Mihail Gorbaov je doao na elo SSSR. Dolazak Gorbaova unio je promjene u sovjetskoj politici. Dolazak Gorbaova unio je promjene u sovjetskoj politici. Za reim Todora ivkova najvanija je bila odluka da se prekine sa prodajom subvencirane nafte i benzina Bugarskoj. Zbog toga je Bugarska morala da plaa veu cijenu za energiju koju troi. Do kraja osamdesetih postalo je jasno da bugarski rukovodei kadar ne moe da se nosi sa odgovornou koju je nametnuo NEM.

U proljee 1989. godine neki dijelovi bugarske inteligencije poeli su da se bave problemom bugarskih Turaka. U toku nekoliko dana izvjestan broj bugarskih Turaka otpoeo je trajk glau i veliki dijelovi zemlje naseljeni Turcima bili su u stanju pobune. ivkov je potop Turcima rekao da mogu slobodno da se isele ukoliko misle da e im biti bolje u kapitalistikoj Turskoj. Oekivao je da nee gotovo niko reagovati na ponuenu mogunost, ali se prevario. Veliki broj Turaka je otiao ostavljajui ljetninu na polju i stoku bez nadzora. Slika Turaka koji odlaze jo vie je umanjila ionako lo ugled zemlje. Nova osuda meunarodne zajednice dogodila se 26. oktobra kada je policija na grub nain rasturila demonstracije koje je organizovala jedna od ekolokih grupacija. Zavjerenici su odluili da ekaju sovjetski blagoslov za svrgavanje ivkova. I konano 10. novembra 1989. godine, partijski rukovodioci su natjerali ivkova da podnese ostavku. Time je on svrgnut puem na dvoru, a ne narodnom voljom.RUMUNIJAOd pua u avgustu 1944. do uspostavljanja Grozine vlade u martu 1945.

Neposredno poslije avgusta 1944. godine Moskva nije bila spremna da pretjerano insistira na komunistikoj vlasti u Rumuniji. Prioritet joj je tada bio da se osigura mir i stabilnost u pozadini trupa Crvene armije. Prva vlada poslije pua obrazovana je pod rukovodstvom generala Konstantina Sanateskua. Najvaniji zatadak bio je zakljuiti primirje koje je konano potpisano 12. septembra. Po tom sporazumu, SSSR je imao pravo da se mjea u unutranje poslove Rumunije ukoliko smatra da je ugroena bezbjednost SSSR. Rumuni su se saglasili da se pridrue saveznicima u daljem toku rata i svoju vojsku stave pod komandu sovjetske visoke komande. Sovjeti su to odbili; nisu podrali ni rumunski zahtjev da im se vrati cijela Transivlanija. Uprava je vraena tek poslije osloboenja u septembru i oktobru. Meutim, u novembru mjesecu, pod optubom da Rumuni prave antimaarske izgrede, Sovjeti su istjerali rumunske inovnike iz sjeverne Transilvanije i vratili je pod maarsku upravu. Suoen sa takvim ponienjem Sanatesku je 2. decembra podnio ostavku, a na njegovo mjesto je doao general Nikolae Radesku. Nastavljena je istka ministara i stariji inovnika iz doba prije 1940. godine. Radesku je nastavio da sprovodi politiku Sanateskuove vlade protiv njemake manjine u Transilvaniji; svi Njemci lieni su rumunskog dravljanstva i sve njemake nacionalne organizacije su rasputene. Vlada je nastavila konfiskaciju industrijske robe i opreme, prije svega za naftnu industriju.

I dok su se Sanatesku i Radesku borili protiv pritiska koji je vrio SSSR, Komunistika partija je irila svoju mo. Vii policijski redovi popunjeni su inovnicima kojima se moglo manipulisati. I lokalna uprava je bila pod komunistikom stegom. U mnogim gradovima izbili su nemiri i lokalne vlasti proglaene su nesposobnim za odravanje reda; komunisti su dobili izgovor da preuzmu upravu. U januaru 1945. godine u Bukuretu je odran kongres sindikata i obrazovana je Generalna konfederacija rada, iji je generalni sekretar postao George Apostol; organizacija je u cjelosti bila pod nadzorom Komunistike partije.

Kriza u februaru i martu 1945.

U toku prvih mjeseci 1945. godine komunisti su, uz sovjetski blagoslov kovali zavjeru da pokau kako je Radeskuova vlada nesposobna da ouva red te da ju treba zamjeniti. Sovjeti su 5. marta postavili novu vladu. Prvi znaci prave krize pojavili su se u januaru. Nacionalni demokratski front (NDF), skup stranaka lijeve orjentacije, Orakog fronta i Socijaldemokratske partije objavio je spisak svojih zahtjeva; traili su, pravu demokratsku vladu, protjerivanje svih faista iz dravnih ustanova, reorganizaciju vojske na demokratskim osnovama i hitnu konfiskaciju imanja preko 50 hektara, sa izuzetkom manastriskih, crkvenih posjeda i imanja kraljevske dinastije. U prvoj polovini februara NDF je jo glasnije zahtjevao agrarnu reformu.

Prva ozbiljna bura podigla se 19 20. februara u metalurkom kombinatu Malaksi u Bukuretu. Komunistiki nadzornici u fabrici organizovali su 19. februara izbore za radnike odbore. Glasanje je bilo tajno i 4 000 radnika dnevne smjene glasalo je preteno protiv komunistikih kandidata. Komunistima se nije svidilo ovakvo izdanje, te je uskoro dolo do nemira i do pucnjave i rtve su pale na obe strane. Na ovakvo zaotrenje stanja Sovjeti su odgovorili zahtjevom da se smanji broj rumunskih vojnika i policije u glavnom gradu. Sukob u Malaksi bio je samo uvertira u glavnu dramu koja se odigrala izmeu 25. februara i 5. marta. 24. februara, ispred kraljevske palate okupilo se oko 50 000 ljudi sa namjerom da potvrde svoju solidarnost sa kraljem. Zatim se pojavila kolona komunistikih entuzijasta te je poela da puca. Sovjetski visoki predstavnik u Bukuretu traio je da komandant grada uspostavi red ili e to umjesto njega uraditi Sovjeti. Ipak Rumuni nisu uspjeli rijeiti situaciju. Okrutnija sovjetska intervencija poela je uvee 27. februara; zamjenik komesara spoljnih poslova, Viinski, neoekivano je stigao u Bukuret i traio hitan sastanak sa kraljem. Komesar je tvrdio da Redesku nije kadar da odri red. Narednog dana je Viinski ponovo vidio kralja i tada je uputio ultimatum: u toku sljedea dva sata kralj e objaviti da je Radesku smjenjen. Sovjeti su 1. marta objavili niz naredbi; da se iz ratnog vazduhoplovstva demobilie 20 000 vojnika; da se pjeadijski gardijski puk iz Bukureta poalje na front; da se raspuste svi rezervni bataljoni svih pukova na frontu i da se vojnici poalju u borbu. andarmerija je smanjena sa 31 000 na 14 500 ljudi, a planirano je smanjenje za 50% ukupnih policijskih snaga Rumunije. Viinski je otvoreno saoptio kralju Mihailu da bi Sovjeti eljeli da na mjestu Radeskua vide vou Orakog fronta, Petru Grozu. Kralj se na njega ne bi opredjelio ali nije imao izbora. Sovjeti su dali obeanje da se vie nee strogo primjenjivati naela sporazuma o primirju kada Groza bude postavljen za premijera, da e neki ratni zarobljenici biti puteni i, to je bilo najvanije, da e sjeverna Transilvanija biti vraena Rumuniji. Kralj se 5. marta sloio da Groza bude premijer. Kada je objavljen sastav vlade narednog dana, saznalo se da je od 18 lanova 14 iz NDF. Kralj je razmiljao o abdikaciji ali su ga pravoslavni patrijarh i liberali nagovorili da ostane na prijestolju.Od postavljanja Grozine vlade do izbora u novembru 1946.

Od marta do avgusta 1945. godine Grozova vlada je bila suoena sa zanemarljivim obimom domae opozicije, posebno zbog toga to je rat u Evropi i dalje trajao. Komunisti su iskoristili ovaj period da otponu sa zemljinom reformom, da poveaju kontrolu vlade nad privredom, da oslabe svoje burujske neprijatelje i da proire mo KPR na lokalnom i nacionalnom nivou.

Prvi znaajan zakonodavni potez bio je zakon o zemljinoj reformi od 22. marta 1945. godine. U zakonu je reforma opisana kao nacionalna, tako da je propisana konfiskacija bez nadoknade svih imanja preko 50 hektara. Konfiskovana je i zemlja Njemaca i rumunskih graana njemakog porijekla koji su saraivali sa Njemcima, zemlja ratnih zloinaca i onih koji su proglaeni odgovornim za propast drave, onih koji su pobjegli, odsutnih zemljoposjednika, onih koji posljednjih sedam godina nisu obraivali zemlju, i onih koji su se dobrovoljno javili za borbu protiv saveznika. Od konfiskacije bila su izuzeta rina polja, crkvena i manastirska imanja, vlasnitvo krune, i zemlja pojedinih kulturnih i dobrotvornih institucija, gradskih optina i zadruga. Prioritet u raspodjeli zemlje imali su oni koji su zemlju obraivali sami i mobilisani su za rat protiv Hitlera, siroad i ratni invalidi, seljaci sa manje od 5 hektara zemlje. Zemlju nisu mogli dobiti oni koji su ve posjedovali 5 hektara. Zakon je imao za cilj da stvori uslove za poljoprivredu zasnovanu na dobrima koja su u vlasnitvu onih koji ih obrauju, da se stvore povrtnjaci u blizini gradova za radnike, inovnike i zanatlije, da obradivu zemlju dobijaju nadniari bez imanja, da se naprave uzorne farme i eksperimentalne stanice.

Grozina vlada je odmah po stupanju na dunost preduzela jo jednu mjeru u maju 1945. godine potpisala je sporazum sa SSSR. Po tom sporazumu trebalo je da se osnuju sovjetsko rumunska preduzea sovromi u sektoru naftne industrije, poljoprivrede i navigacije. SSSR je tim sporazumom ovlaen da otkupi gotovo cjeloukupnu rumunsku proizvodnju nafte, poljoprivrednih proizvoda i industrijske robe. Sovjeti su, sa svoje strane, u Rumuniju slali ratni materijal, maine i tehniku pomo. Time je rumunska privreda bila okovima vezana za sovjetsku, to je smetalo gotovo svim Rumunima. U aprilu 1945. godine ustanovljeni su novi narodni sudovi koji nisu morali da se pridravaju uobiajnog zakonodavnog postupka.

Sa okonanjem rata Grozin poloaj se naglo pogorao, jer vie nije bilo razloga da Sovjeti brinu oko sigurnosti u zemlji. Sve to je utjeilo Grozine neprijatelje, prije svega kralja. Druga polovina 1945. godine, u Rumuniji je obiljeena borbom za ivot i smrt kralja i njegove vlade. Kralja je ohrabrila Postamska deklaracija iz avgusta 1945. godine u kojoj je reeno da Rumunija mora dobiti pravu demokratsku vladu prije nego to se zakljui mir i zemlja bude primljena u Ujedinjene nacije. Pozivajui se na kraljevske povlastice, zapisane u ustavu iz 1923. godine, da postavlja i smjenjuje ministre, kralj je naredio Grozi da se povue. Groza je to odbio, a na to je kralj zatraio pomo od Britanaca i Amerikanaca. Meutim, oni nisu bili spremni da se mjeaju u rumunske unutranje poslove i odbili su. Onda je kralj objavio trajk. Odbio je da primi Grozu i da potpie prijedloge zakona. To je izazvalo ustavnu krizu, ali je kralju porasla popularnost. Na kraljev imendan, 8. novembra, hiljade ljudi je tradicionalno izalo pred palatu da pokae svoju odanost kralju. Tada su stigli kamioni koje su obezbjedili lokalni komunisti. 11 ljudi je ubijeno. U decembru je u Moskvi odueno da novu vladu treba proiriti dvojicom ministara koji nisu komunisti, jednim iz Narodne seljake stranke i jednim liberalom. Pod tim uslovom Britanci i Amerikanci su obeali da e priznati Grozinu vladu, to je i uinjeno 4. februara 1946. godine. Nakon toga, kralj vie nije imao izbora, te je morao ponovo da primi svog premijera. Poto su potukli kralja komunisti su izvrili jo vei pritisak na historijske partije. I opoziciona tampa je bila na udaru. Opozicionim strankama nije bio dozvoljen pristup radiju, koji je u cjelosti bio pod dravnom kontrolom.

Poslije pritiska na opozicione stranke, predstojei izbori su postali glavna tema politike debate svih rumunskih stranaka. U januaru 1946. godine, Groza je odgodio izbore zakazane za maj mjesec. Izbora nije bilo u maju, ali je u tom mjesecu objavljen nacrt izbornog zakona, koji je kabinet prihvatio na devetominutnom zasjedanju 10. jula. Zakon je ukinuo Senat, a kralja liio prava da postavlja i smjenjuje vladu; od tada e to pravo imati parlament. Po novom izbornom zakonu ene su prvi put u Rumuniji dobile pravo glasa. Zakon je uveo glasanje po fabrikama, kancelarijama, preduzeima i vojnim jedinicama. Sve nove komisije bile su pod nadzorom Nacionalnog demokratskog fronta. Kao datum izbora odreen je 19. novembar 1946. Objavljivanje nacrta izbornog zakona obiljeio je poetak izborne kampanje. U maju mjesecu su komunisti napravili izborni savez Blok demokratskih partija (BDP), sa kolaboracionistima iz Socijaldemokratske partije, Tatareskuovim liberalima i Orakim frontom. ak su i kralja svojim smicalicama natjerali da protiv svoje volje pomae komunistima.

Najpoznatiji proces voen 1946. godine voen je protiv Antoneskua i poeo je u maju mjesecu. Okonan je osudom ratnog komandanta i njegovim pogubljenjem 1. juna. Komunisti i njihovi saveznici inili su sve to im je bilo u moi da svoje izborne protivnike blate tako to e ih dovesti u veu sa okrivljenim Antoneskuom. Tako da su otpoeli sa namjetenim sudskim procesima. Prvi je bio 11. novembra.

Bilo je raznih prevara. U nekim okruzima su izborne komisije, koje su komunisti imenovali, vodile dva paralelna registra, u jednom su bili svi birai, a u drugom oni koji e vjerovatno glasati za vladu. Privremeno je prebaen u druge oblasti i na druge dunosti veliki broj sudija, koji bi inae trebalo da predsjedavaju izbornim komisijama. U pojedinim krajevima izborno mjesto bi mjenjali u posljednjem trenutku, tako da su neki seljaci morali putovat i po 40 kilometara da bi stigli na glasanje. U fabrikama su radnici glasali pod prismotrom sindikalnih funkcionera. I pored svih ovih predostronosti, vlada je dobila poraavajue malo glasova. Prvi rezultati govorili su da BDP vjerovatno nee dobiti ni 10% glasova. Narodna seljaka stranka dobila je 70% glasova. Ipak, na kraju je rezultat namjeten u korist vlade. Komunisti i njihovi saveznici su naprosto promjenili rezultate izbora na kojima je BDP dobila 84,5% i 348 mjesta u skuptini. Takoer je objavljeno da je Narodna seljaka stranka dobila 7,75% i 33 mjesta. Arhivska dokumenta otvorena poslije rumunske revolucije 1989. godine potvruuju da su glasovi veinom bili lairani.

Komunisti konano preuzimaju vlast, novembar 1946 mart 1948

Poslije novembarskih izbora 1946. godine komunisti su imali slobodne ruke. To su iskoristili odmah i odluno, nametanjem novih privrednih reformi i istrebljivanjem svojih politikih neprijatelja u zemlji. Februara 1947. godine u Parizu je potpisan mirovni sporazum. On je oznaio kraj saveznike nadzorne komisije i kraj uticaja koje su saveznike sile mogle i htjele da vre preko nje. Vlada NDF kontrolisala je privredu u jo veoj mjeri. Zakon izglasan 4. aprila i 24. maja davali su Ministarstvu privrede i trgovine potpunu nadlenost nad industrijskom proizvodnjom, stranim kapitalom i trgovakim preduzeima za narednih 5 godina. U ljeto rumunski parlament je usvojio zakon po kojem su nacionalizirana industrijska postrojenja, banke, osigurajavua drutva, rudnici i saobraajna preduzea. Zakonom od 6. juna 1947. godine uvedena je stroga kontrola prodaje zemlje i drava je dobila prioritet u kupovini zemlje. Vlada je hitno proirila nadlenosti REAZIM-a, organizacije koja je uspotavljena u novembru 1946. godine za razvoj poljoprivrede, uzgoj stoke i pripremu poljoprivrednih maina. U odgovornosti te organizacije spadala je racionalizacija obrade zemlje, obezbjeivanje sjemena i poljoprivrednih maina i upravljanje mainsko traktorskim stanicama. Bila je to produena ruka drave na selu.

Uskoro je na svom mjestu bio osnovni preduslov svake diktature pouzdano sudstvo. Prvi zadatak sudskog sistema je bio da vladi obezbjedi pomo u sprovoenju privrednog i drutvenog programa. Postavljene su nove narodne sudije, koje su tri mjeseca radile uz profesionalne sudije; mjeoviti krivini sud uveden je u oktobru 1947. godine, koji je trebao da ima dvojicu narodnih sudija i jednog profesionalnog. Narodne sudije birat e radnici i seljaci. Njihova dunost je da brane interes radnika i seljaka. Historijske stranke konano su unitene 1947. godine. U martu je uhapeno nekoliko hiljada pristalica Narodne seljake stranke, Liberalne partije i Nezavisne socijaldemokratske partije. Drugi talas hapenja bio je u maju. Nekoliko viih funkcionera Narodne seljake stranke pokualo je 26. jula da avionom pobjegne iz Rumunije ali su uhapeni. U jesen 1947. godine i Nezavisna socijaldemokratska partija bila je predmet smiljenog napada. Sudbina joj je zapeaena u februaru 1948. godine. U februaru 1948. godine liberali su se nagodili sa komunistima i prestali su da postoje kao nezavisna stranka. Komunistika partija Rumunije nije se obruila samo na historijske stranke. Pod pritiskom su bile 1947. godine sve nekomunistike stranke u Nacionalnom demokratskom frontu. Centralni komitet KPR odluio je 9. januara 1947. godine, da treba poboljati drutvenu strukturu Orakog fronta, da treba izbaciti sve burujske elemente i od stranke nainiti pravo revolucionarno tijelo.

Krajem 1947. godine kralj je u potpunosti udaljen iz politike. Moskva je traila da kralj abdicira, a Georgiju De je prijetio da e u protivnom upotrijebiti silu. Kralj Mihail nije mogao da dozvoli da zemlja zaroni u graanski rat, te je uputio ukaz o abdikaciji 30. decembra 1947. godine. Kraljeva porodica napustila je Rumunju poetkom januara 1948. godine.

U martu 1948. godine odrani su novi izbori na kojima je Narodni demokratski front dobio 405 poslanikih mjesta, a dvije male opozicione grupacije 9 mjesta u skuptini. U aprilu je parlament hitno sastavio novi ustav, zasnovan na sovjetskom uzoru o Rumuniju proglasio Narodnom demokratijom.Staljinistiki period 1948 1956

Staljinizam je bio neodvojiv od terora, tako da je Rumunija u razdoblju 1948 1956. prola kroz staljinistiku nonu moru. Stara policija i andarmerija rasputena e 1949. godine i na njihovo mjesto dola je policija koja je u potpunosti bila pod kontrolom partije. Korjenito je promjenjen i pravosudni sistem. Jedna od prvih rtava terora bila je sama partija. Obzirom na vrtoglav rast partije u novembru 1948. godine pozvani su svi lanovi partije da ovjere svoje lanske knjiice, a u decembru 1955. godine 465 000 lanova partije, odnosno 44% ukupnih lanova, izbaeno je zbog karijerizma, predhodnih veza sa Gvozdenom gardom, ili to su kompromitovali kontaktima sa stranim elementima. Mogua meta bili su i lanovi prijanjih opozicionih stranaka, nekadanji zemljoradnici, i svi oni koji su bili poznato po otporu komunistima. Ugroeni su bili naroito unijati, kojih je bilo 1,7 miliona i preteno su ivjeli u Transilvaniji. U decembru 1948. godine Unijatska crkva je na silu zdruena sa Rumunskom pravoslavnom crkvom; zatvoreno je oko 1 400 svetenika. I Rimokatolika crkva je progonjena. Do 1953. godine 55 svetenika je pogubljeno. Rumunska pravoslavna crkva nije bila progonjena u toliko mjeri.

Teror je trebao da uvrsti i linu vlast Georgiju Deu. Uklonio je svoje line protivnike iz partijkog vrha, prije svega Anu Pauker i Vasile Luku, koji su uhapeni 1952. godine. Georgiju je partiju popunio onima koji su mu odani. U tome mu je pomogla reforma lokalne uprave u septembru 1950. godine. Reformom su uklonjeni tradicionalni udec i zamjenjeni trorednim sovjetskim sistemom oblasti, okruga i optina.

Na poetku komunistikog reima etnike manjine uivale su do tada nevienu slobodu i nije bilo diskriminacije. Jevrejima je ponueno da emigriraju, to je veina i uinila, pa su ak 1948. godine olabavile poslijeratne restrikcije prema Njemcima, ali su ipak najbolje proli Maari. Imali su sopstvenu politiku organizaciju koju je naravno nadzirala RPR, a ustavnom reformom iz 1952. godine dobili su svoju autonomnu maarsku oblast u srcu Transilvanije. Sada su imali priliku da koriste svoj maternji jezik u obrazovanju. Izuzeci u tom etnikom blagostanju su bili Srbi i Njemci koji su ivjeli blizu granice sa Jugoslavijom i koji su za vrijeme sukoba sa Titom poetkom pedesetih godina deportovani u unutranjost.

U privredi je reim Georgiju Dea potovao opti obrazac primjeren satelitskim dravama. Najvei dio industrije nacionalizovan je 1948. godine kada je uveden i prvi nacionalni plan. U skladu sa planovima ostalih istonoevropskih zemalja, i rumunski je predviao brzu izgranju teke industrije i kolektivizaciju poljoprivrede. Sa kolektivizacijom je stigla potpuna partijska i dravna kontrola sektora uz obavezan otkup po utvrenim cijenama. Poetkom pedesetih godina sovjetska dominacija je bila toliko oigledna da je bilo glasina da e Rumunija postati jedna od sovjetskih republika. Ulice, parkovi, trgovi, pa ak i gradovi, dobili su nazive slavnih sovjetskih i ruskih heroja. Rumunsko pismo modifikovano je 1952. godine, da bi vie liilo na svoje slavenske susjede, a 1954. godine drava je promjenila ime u Rominia jer je Rumunija zvuala suvie zapadnjaki. Poslije Staljinove smrti teror je malo popustio, a popustio je i pritisak sovjetske privredne eksploatatorske politike. Nova poputanja stigla su sa oslobaanjem hiljada politikih zatvorenika 1954. godine, kada su se Sovjeti i Rumuni trudili da obezbjede prijem Rumunije u Ujedinjene nacije. U poljoprivredi je dolo do privremenog usporavanja kolektivizacije, a 1956. godine ukinut je prinudni otkup ljetnine. Meutim, stvarni preokret za Rumuniju obiljeen je maarskom revolucijom u novembru 1956. godine.

U mnogobrojnoj maarskoj manjini u Transilvaniji, najveoj manjinskoj zajednici u Evropi, odjeknuli su dogaaji iz Budimpete i pojavili su se znaci bratske solidarnosti sa revolucionarima u Maarskoj. Izvjestan broj Maara iz Transilvanije otiao je da se pridrui revolucionarima u svojstvu tajnih agenata. Kada je Budimpeti zadan odluujui udarac, sovjetskim trupama je dozvoljeno da koriste rumunski teritorij da bi mogle iznenada da napadaju. Kada su potueni revolucionari u Budimpeti, Rumuni su ponudili voi pobune, Imre Nau, slobodu i bezbjednost ako napusti Jugoslovensku ambasadu. Odmah je uhapen i odveden u rumunski zatvor. Desatelizacija i destaljinizacija 1956 1965

Budui da je odravao strogu kontrolu u Rumuniji i pomogao da se ugui maarska revolucija, Georgiju De je sa vie sigurnosti traio da se Crvena armija povue iz Rumunije. Po prvi put je takav zahtjev izloeb 1955. godine. Na osnovu mirovnog ugovora iz 1947. godine sovjetske trupe su bile stacionirane u Rumuniji da bi nadgledale snadbjevanje sovjetskih baza u istonoj Austriji. Poslije sporazuma o austrijskoj dravi 1955. godine taj izgovor vie nije vaio i Rumuni su predloili da Crvena armija razmotri da li je i dalje neophodno da bude prisutna u Rumuniji. Hruov je na to otro reagovao i dogovoreno je da Crvena armija ostane u Rumuniji kao ravnotea Atlanskom paktu. Na sastanku Varavskog pakta u maju 1958. godine objavljeno je da se Crvena armija povlai iz Rumunije. Povlaenje je poelo poetkom jula i zavreno je krajem mjeseca. Povlaenje Crvene armije bio je prvi korak ka desovjetizaciji i desatelizaciji. Kada je Crvena armija otila vie nije bilo prepreka da se posveti vie panje jaanju rumunskog nacionalnog identiteta. Georgiju Dea je brinula injenica da su Maari iz Transilvanije blii svojoj etnikoj brai u Maarskoj nego svojim sugraanima u Rumuniji. Rumunski voa je zakljuio da transilvanijske Maare treba integrirati u Rumune i umanjiti njihove veze sa Maarskom. Maarske kole su objedinjene sa rumunskim i u svim kolama se uio rumunski jezik. U isto maarske kole su uvedena paralelna rumunska odjeljenja. Maarska autonomna oblast MAO, 1960. godine je preimenovana u Maarsku autonomnu oblast Mure MAOM, da bi se dobio rumunski prizvuk. Novi znaci desatelizacije i desovjetizacije pojavili su se 1963. godine, sa vraanjem naziva ulica i ostalih javnih institucija na njihovo izvorno rumunsko ime. Vraen je stari naziv drave, Ruski institut u Bukuretu je zatvoren i u roku od nekoliko godina ruski vie nije bio drugi obavezni jezik u rumunskim kolama. U historijskim knjigama, filmovima i romanima, umanjen je znaaj Crvene armije u osloboenju zemlje 1944. godine.

I privreda je poela da se oslobaa sovjetskog uticaja. U drugoj polovini pedesetih znaajno je poveana trgovina sa zapadnom Evropom, a trgovina sa SSSR procentualno je opala. Raspad istonoevropskih privreda prouzrokovan nemirima 1956. godine primorao je rumunske rukovodioce da preprave petogodinji plan za razdoblje 1956 1961. Novi estogodinji plan stupio je na snagu 1960. godine. Osnovna ideja bila je da Rumunija moe, i treba, da psotane razvijena industrijska drava. Zbog toga e doi do odluujueg sueljavanja izmeu SSSR i Rumunije. Kada je rumunski voa bio u Moskvi povodom 22. kongresa KPSS 1961. godine, Hruov ga je ukorio to je na silu sproveo posljednju fazu kolektivizacije. Georgiju De je bio bjesan i optuio je sovjetskog lidera da je napustio marksizam. Georgiju De je ponovo 1962. bio u Moskvi, u vrijeme kubanske krize. Kubanska kriza probudila je i sve vei jaz izmeu Moskve i Pekinga. Rumunija je izbjegla da se do kraja opredjeli za bilo koju stranu u ideolokoj debati i nastojala je da igra ulogu posrednika. Rumuni su 1963. godine dozvolili da se tampa antisovjetski tekst Dvadeset pet kineskih taaka, a sljedee godine Bodnara je odreen da predvodi rumunsku partijsku delegaciju koja je ila u posjetu Kini. Rumunija je odbila da se pridrui Sovjetima i da optui Albaniju kao komunistikog heretika. Uskoro e postati jasno da ostale komunistike partije odobravaju nezavisan put Rumunije. Poslije svrgavanja Hruova u oktobru 1964. godine, novi sovjetski rukovodioci su potpisali sporazum u kojem prihvataju rumunski plan za industrijalizaciju. Poetkom ezdesetih godina konano je dolo do privrednog rasta, poveane potronje i okonano je racionisano snadbjevanje. Oputanje bilo primjetno i u politici; 12 750 zatvorenika je puteno na slobodu u razdoblju od 1962 1965. Rumuni nisu pretjerano alili za Georgiju Deom koji je umro u martu 1965. godine, ali im je posljednih godina svoje vladavine ipak omoguio malo bolji ivot i mnogo vee osjeane nacionalnog samopouzdanja.Rumunija za vrijeme aueskua, 1965 1989

Nikolae auesku je bio seljakog porijekla i nedovoljno obrazovan. Aktivno se ukljuio u rad partije jo prije Drugog svjetskog rata, ali njegovo teorijsko znanje bilo je veoma ogranieno. Cijelog ivota e ostati staljinista. Godine 1955. postao je sekretar Centralnog kominteta zaduen za kadrove. Naredne, 1955. primljen je u Politbiro, a 1956. se istakao u sprovoenju rumunske politike prema maarskoj revoluciji. Vladao je Rumunijom gotovo etiri vijeka. Njegova vladavina postat e sinonim za opako, izopaeno i osvetniko koritenje moi.Razdoblje medenog mjeseca 1965 1971

aueskuu se posreilo da je 9. kongres partije bio planiran za juli mjesec 1965. godine, samo etiri mjeseca poto je on stao na njeno elo. Kongres je potvrdio tu funkciju. Na kongresu je Rumunija proglaena za socijalistiku dravu, i vie nije bila narodna demkokratija. Kongres je ponovo usvojio izvorno ime partije i Radnika partija Rumunije je opet bila Komunistika partija Rumunije.

Reforma lokalne uprave sprovedena 1968. godine takoe je posluila da se podri poloaj aueskua. Odbaen je troredni sovjetski sistem koji je uveo Georgiju De i vraen tradicionalni udec. Bila je to promjena glavnih rukovodioca na svim nivoima lokalne uprave i propraena je istovremenom smjenom najveeg broja visokih oficira u vojsci. Sovjetski upad u ehoslovaku 1968. godine pomogao je da se auesku jo vie udalji od SSSR i da ojaa solidarsnost sa rumunskim narodom. auesku se obratio ogromnom skupu u centru Bukureta te je osudio invaziju kao veliku greku i sramni trenutak historije komunistikog pokreta. 1965. godine u novom ustavu je stajalo da e sudstvo biti slobodno i da e imati obaveze jedino prema zakonu, da e pravo na samoodbranu biti zagarantovano svim osuenicima. 1968. godine kontrola policije prela je sa Ministarstva unutranjih poslova na Dravni savjet bezbjednosti. auesku je 1966. godine uveo mjere za poveanje prirataja. Zabranjen je pobaaj, ali i svaka druga mjera kontrole raanja; propisane su stroge kazne za prekid trudnoe; oteani su uslovi za razvod.

aueskuova diktatura, 1971 1989

auesku je 1971. godine otiao u zvaninu posjetu Kini i Sjevernoj Koreji. Dopalo mu se sve to je vidio, naroito u Sjevernoj Koreji, i odmah potom je razvio kult linosti koji e biti glavna odlika njegove vladavine. auesku je 1974. godine sebe proglasio za predsjednika Rumunije. Kasnije e auesku sebi prisvojiti titulu kondukatora voe.

Posjeta Dalekom istoku ostavila je velikog utiska na njegovu suprugu Elenu. U partijski komitet primljena je 1968. godine. U Centralni komitet 1972. godine i ve naredne godine postala je lan stalnog izvrnog komiteta. Bila je kadrovski rukovodilac za cijeli partijski i dravni aparat i odluivala ak o tome gdje treba da ive visoki rukovodioci. Osamdesetih godina polahko je preuzimala sve veu kontrolu u unutranjim poslovima jer je suprug odluio da se usredotoi na status zemlje u meunarodnim odnosima. Dva aueskuova brata bila su takoer na visokim poloajima, jedan je bio ministar odbrane a drugi ministar unutranjih poslova. Njegov sin Niku, navodni strunjak za nuklearnu fiziku, bio je spreman za nasljednika. Njihova neosjetljivost na ljudsku patnju bila je palata sazidana u Bukuretu. Bila je smjetena u dio grada koji je, prema procjeni strunjaka, bio siguran od zemljotresa. Da bi izgradnja bila mogua potrebno je bilo sruiti hiljade domova i vie historijskih crkava. Izgradnja je poela dekretom potpisanim 1984. godine.

Sekuritate specijalna sluba bezbjednosti koju je auesku osnovao bila je sveprisutna polovinom osamdesetih i jedna desetina stanovnika bili su dounici. Rumunima nije bilo dozvoljeno da se drue sa strancima osim na odreenim mjestima koja su bila predhodno pripremljena.

U martu 1988. godine auesku je iznio plan za sistematizaciju polovine od 13 000 rumunskih sela. Kratko reeno, za njihovo unitenje. Kue je trebalo ukloniti a stanovnike preseliti u agroindustrijske komplekse gdje e biti smjeteni u stambenim blokovima. Samo mali broj sela je sistematizovan ali je sam prijedlog izazvao veliko ogorenje u zemlji. Racionalno snadbjevanje hljebom ponovo je uvedeno 1981. godine, poslije 27 godina. Onda su poele da rastu cijene i da se pogoravaju nestaice hrane i goriva, a 1988. godine zabranjena je upotreba linih automobila za vrijeme zime. Elektrina energija je bila do te mjere ograniena da je u gradovima bio propis da se smije paliti samo jedna sijalica od 40 W po sobi. Snadbjevanje je bilo do te mjere ogranieno da ak ni osnovne namirnice nisu bile zagarantovane. Kako je auesku koristio rumunski nacionalizam

Nije bilo sumnje da e auesku nastaviti nacionalistiku politiku koju je zapoeo Georgiju De. auesku je uveo novu taktiku sebe je vezivao za velike linosti iz prolosti Rumunije. Tokom 1966. i 1967. godine organizovao je niz linih susreta sa glumcima preruenim u te likove. Te jezive epizode imale su cilj da stvore utisak da je voa jednak tim velikanima. auesku nije insistirao samo na dugovjenosti Rumunije ve i na njenom jedinstvu. U ustavu iz 1965. godine Rumunija je zacrtana kao jedinstvena drava, i tako je 1966. godine ukinuta Maarska autonomna oblast Mure. U Transilvaniji je sredinom sedamdesetih godina usvojena politika rumunizacije sa naseljavanjem Rumuna iz Vlake i Moldavije. Politika sistematizacije s kraja devete decenije takoe je trebalo da rasturi maarske zajednice i njihovu kulturu utopi u preteno rumunsku

Nacionalistika politika aueskua imala je svoj ekonomski vid. Na 9. kongresu 1965. godine auesku je naglasio dva pravca partijske politike: nacionalnu autonomiju i industrijalizaciju. Vanjski odnosi sa SSSR su bili korektni, ponekad hladni. Kremlju se nisu sviala prijateljstva sa Kinom. Krajem sedamdesetih godina auesku je posjetio Piom Pen i kao prvi voa jedne zemlje iz sovjetskog bloka potpisao sporazum sa Crvenim Kmerima; 1979. godine osudio je vijetnamski upad u Kambodu uz podrku SSSR, kao i sovjetski upad u Afganistan. auesku je odbio da sa ostalim zemljama Varavskog pakta osudi rasporeivanje amerikih raketa u Evropi. Rumunija nije potovala ni istonoevropski bojkot Olimpijskih igara u Los Anelesu 1984. godine. Amerikanci su pozdravili gest Rumunije koja 1967. godine, kao jedina lanica Varavskog pakta, nije prekinula odnose sa Izraelom zbog estogodinjeg rata. Vaington je bio zadovoljan i kada je Rumunija iste godine istupila iz Varavskog pakta. Zbog toga je u avgustu 1969. godine predsjednik Nikson otputovao u Bukuret, kao prvi predsjednik SAD koji je kroio u jednu istonoevropsku prijestoljnicu. Za uzvrat je rumunski voa tokom sedamdesetih godina tri puta bio u SAD. Razmjena zvaninih posjeta sa jednom od dvije supersile povoljno je uticala na ugled Rumunije u svijetu. Isto dejstvo imale su posjetom Francuskoj i Velikoj Britaniji. Od bliih odnosa sa Zapadom ipak je u poetku bilo neke ekonomske koristi. Rumunija je 1971. godine primljena u GATT, a 1972. godine u MNF kao prva istonoevropska zemlja. auesku ipak nije iao samo za ekonomskim povlasticama. Htio je da Rumunija postane jedan od glavnih protagonista na svjetskoj sceni i potrudio se da bude od velike koristi u organizovanju skupa u Kemp Dejvidu 1978. godine. Rumunija je imala velikog uspjeha u uspostavljanju veza sa takozvanim treim svijetom. 1976. godine je bila pozvani gost na konferenciji nesvrstanih u Kolombu i na slinim skupovima u Havani 1979., Nju Delhiju 1983. i Harareu 1986.auesku i KPR

Uprkos svom ovinizmu auesku je bio komunista koji je vladao pomou komunistike partije. auesku je svoju mo uvrstio preko nepotizma, s jedne, i rotacijom partijskih i dravnih funkcija, sa druge. Izmeu aprila 1962. i decembra 1964. godine lanstvo KPR poraslo je za 50%; raskid sa SSSR liio je partiju podrke. Alternativnu osnovu svoje moi partija je imala u rumunskom narodu. U partiji je do 1975. godine bila gotovo radne snage Rumunije.

Privredni slom

auesku je bio ubjeen da je nepogrjeiv kada je u pitanu privreda. Zbog toga je smatrao da Rumunija treba da zauzme znaajno mjestu u svijetu preko izvoza maina koje e proizvesti u svojim eljezarama i elianama. Uopte mu nije smetalo to Rumunija nije imala nimalo rude eljeza. Krajem sedamdesetih godina ekonomska situacija je poela vidno da se pogorava. Rumunija nije imala ni sree. I prirodne nepogode nanijele su veliku tetu zemlji. Tokom sedamdesetih godina brojne poplave su pogodile Rumuniju, ali to nije bilo nita u poreenju sa katastrofalnim zemljotresom koji je pogodio Bukuret u martu 1977. godine. Ubrzo zatim uslijedili su surovi klimatski uslovi 1980. i 1981. godine i Rumunija je, poslije Poljske, bila druga zemlja Komekona koja je traila reprogramiranje duga. MNF je pristao pod uslovom da Rumunija sprovede privrednu reformu. Problemi rumunske privrede ne mogu se samo prepisati prirodnim uzrocima. Bilo je i politikih. Rumunske vlasti su se opredjelile za temeljite reforme putem Novog privrednog i finansijskog mehanizma (NPFM) koji je trebalo da se primjenjuje od 1. januara 1979. godine i da podigne efikasnost smanjenjem centralne kontrole. Uprkos svemu tome, rumunska privreda je i dalje bila centralizovana i kontrolisana

Dva najvea problema sa kojima je bila suoena rumunska privreda, bila su nafta i dug. Vlasti su 1973. godine odluile da poveaju kapacitet rumunskih rafinerija nafte. Oprema koja je bila neophodna za modernizaciju i irenje rafinerija morala je da bude kupljena na Zapadu. Poslije 1976. godine kupovana je i sirova nafta jer je Rumunija iscrpila svoje zalihe. Rumunija je sada kupovala naftu za svoje potrebe od zemalja OPEK-a, posebno Irana. Trokovi kupovine zapadne opreme i jedan dio trokova za kupovinu sirove nafte poklopile su pozajmice. Stvarni problemi poeli su sa iranskom krizom 1979. godine koja je poremetila snadbjevanje sirovom naftom; tome je doprinjeo i dugi rat izmeu Irana i Iraka koji je poeo 1980. godine, to je dovelo do poveanja cijene nafte. Istovremeno je recesija na zapadu prouzrokovala pad izvoza. Rumunija vie nije mogla da servisira svoje dugove. Ve 1981. godine 1/3 rafinerija nije radila. Rumunija vie nije mogla da pozajmljuje i traila je reprogramiranje duga. Zemlja je dugovala preko 10 milijardi dolara. auesku je odluio da dug treba likvidirati. Da bi se to ostvarilo napravljen je plan velikog poveanja izvoza. Meutim, izvoz je ispraznio domae trite. Do kraja ostamdesetih godina dug je bio isplaen ali je cijena bila stravina. Kriza nije samo likvidirala dug ve i svako povjerenje koje su jo uivali auesku i njegova klika.Kraj aueskuove vlasti

Uvijek su postojali oni koji su bili protiv aueskua. Ve 1969. godine jedan od njegovih ljekara je zakljuio da je voa potpuno lud i svoje miljenje napisao je u jednom tajnom izvjetaju. Poslije nekoliko dana ljekar je pronaen mrtav. Uvijek je bilo hrabrih pojedinaca. Jedan od njih je bio Konstantin Parvulesku. Na 11. kongresu 1979. godine optuio je aueskua da svoje line interese stavlja iznad interesa partije i naroda i izjavio da nee glasati za njegov reizbor. Te veeri je osamdesetetverogodinji stari borac odveden iz stana. Prvi znaci usklaenog djelovanja partije protiv diktatora pojavili su se tek 1989. godine, kada je 10. marta na Zapadu u radio emisiji na rumunskom jeziku emitovano pismo estorice. U pismu koje je potpisalo est istaknutih komunista bile su navedene sve patnje naroda i zatraeno je da se ukine program sistematizacije, da se vrate ustavom zagarantovana graanska prava i da se prekine izvoz hrane jer to predstavlja prijetnju po naciju. Sva estorica su odmah uhapena. Dojna Kornea, profesor francuskog na univerzitetu u Kluu, stavljena je u kuni pritvor 1982. godine zbog toga to je stalno kritikovala reim; a pored toga uspjela je da prokrijumari nove porazne podatke o ponaanju vlasti.

Mada reim nisu uznemiravali ti rijetki protesti nekolicine intelektualaca, brinula ga je mogunost organizovanja otpora u vojsci. Jo 1976. godine ministar odbrane general Jon Jonica je skovao zavjeru sa naelnikom generaltaba, generalom Jonom Georgeom, za svrgavanje aueskua; odustali su jer nisu bili sigurni da e ih narod podrati. Plan je ponovo postao aktuelan 1983. godine, ali ih je neko izdao. 12 oficira je strijeljano. Najveu prijetnju svakom reimu predstavljaju mase. Rudari iz doline iju glasno su izrekli svoje nezadovoljstvo kada je auesku doao da ih posjeti 1972. godine za vrijeme trajka; ponovo su ustali u avgustu 1977. godine. Treeg dana prekida rada auesku je odgovorio na poziv da ode i razgovara sa trajkaima; doekali su ga porukom dole crvena buroazija. Dvojica voa trajka su kasnije umrla pod nerazjanjenim okolnostima; 4 000 trakaa premjeteno je u druge rudnike. Zbog primjene NPFM u oblasti Maramure je 1983. godine u fabrici traktora Crvena zvezda u Braovu takoer izbio trajk. Ta fabrika najvie je potresla aueskov reim. Protesti zbog smanjenja plata poeli su 15. novembra 1987. godine; radnici su izali iz fabrikog kruga, otili u grad i upali u sjedite partije. Preko 200 radnika je uhapeno i mueno ne bi li otkrili identitet nepostojeih organizatora.

1989. godine u decembru je voa otputovao u Iran. Dok je bio na putu mladi maarski protestantski pastor, Laslo Teke, prekriio je pravila i dozvolio trojici studenata da recituju poeziju. Njegov biskup odluio je da ga premjesti u drugu parohiju, ali Teke je to odbio i za samo nekoliko dana na njegovu stranu je stalo gotovo svo lokalno stanovnitvo, Maari, Rumuni, hriani i nehriani. Kada se bdenje ispred Tekeove crkve pretvorilo u demonstracije, intervenisala je vojska i prolivena je krv. auesku se vratio iz Irana 20. decembra i pojavio se na televiziji; proteste je proglasio djelom nekolicine huligana. Meutim, nemiri su se proirili, 21. decembra i u samom Bukuretu. Ogromna masa ljudi okupila se ispred sjedita partije u centru grada da uje aueskuov govor. Meutim, masa je ubrzo poela da protestuje i zvidi na govor. Kada je dobio izvjetaj da masa naroda tei da provali u sjedite partije, auesku je sa helikopterom odletio sa lica mjesta. Jedinice odane slubi sekuritate estoko su se borile da vrate vou. Iz straha da e im to moda poi za rukom, novi rukovodioci su odluili da strijeljaju aueskua i njegovu suprugu na katoliki Boi 1989. godine.GRKAAnarhina gerila: Od sporazuma u Varkizi do izbora u martu 1946.

Nakon osloboenja zemlje osnovni problem je bio jaz izmeu komunista i antikomunista. Poslije Varkize EAM i ELAS su zvanino rasputene i Komunistika partija Grke (KKE) je ostala najuticajnija stranka na ljevici. Veliki broj lanova odbio je da se povinuje sporazumu, povukao se u brda i obnovio gerilske jedinice iz vremena rata. Desnica je prela u ofanzivu odmah poslije Varkize. Britanci se vie nisu trudili da ih sprijee. Britanija je intervenisala u Grkoj prevashodno u slubi tradicionalnog britanskog stava da Ruse treba drati izvan istonog Mediterana i daleko od obale Egejskog mora. Poetkom 1945. godine postalo je jasno da je ovaj cilj postignut. U ovoj fazi vojska nije imala toliko znaajnu ulogu u borbi protiv ljevice kao policija i Nacionalna garda. Policijsko djelovanje bilo je prvenstveno ogranieno na velike gradske centre. U seoskim oblastima najvaniji element bila je Nacionalna garda. Osim ove zvanine produene ruke, bilo je i neredovnih desniarskih organizacija, od kojih je najistaknutija bila Grivasova Hi. Bijeli teror je bila glavna preokupacija ljevice, ali ne i jedini. Ljevica je bila nezadovoljna to vlada nije ni poela da se bavi drutvenim problemom zemlje. Nezaposlenost, prekid meunarodne trgovine, porast bolesti samo su tri od mnogih problema sa kojima je zemlja bila suoena. Poslije sporazuma u Varkizi, KKE je vodila rauna samo da opstane i rjeavanje velikih problema odlagala je za 7. kongres u oktobru 1945. godine. U julu mjesecu partija je traila da se primjeni dogovor iz Jalte u roku od etiri mjeseca i da se odre obeani izbori na kojima e uestvovati sve nefaistike stranke. KKE je zahtjevala da se osnuje vlada u kojoj e biti predstavljene sve snage koje nisu saraivale sa okupatorom. Predloeno je takoer da u sluaju nasilnikog djelovanja desnice narod treba da preduzme mjere opte samoodbrane. Saoptenje sa sainjavalo program privredne i drutvene obnove. KKE je 1945. godine bila uvjerena da je borba protiv desnice prije svega politika. Meutim, poetkom 1946. godine stavovi su se jo vie zaotrili. Partija je u februaru 1946. godine odluila da pomogne gerilskim jedinicama u brdima. Uslijedio je napad na selo Litohoro 30. marta 1946. godine Gerila vie nije bila toliko anarhinaZaokret ka graanskom ratu: od izbora do objave privremene vlade mart 1946 decembar 1947

KKE nije odluila samo da se priblii gradskim jedinicama ve i da bojkotuje izbore zakazane za mart 1946. godine. Osim desniarskih, sve ostale stranke su bile za novo odlaganje izbora. Poto se KKE povuka sa izbora, nadmetanje se odvijalo izmeu centra, i desnice organizovane u Ujedinjeni nacionalistiki savez. Desnicom je dominirala Narodna partija (NP). Izbori su odrani u znaku antikomunistike histerije i velikog desniarskog zastraivanja. Pobjedila je desnica sa osvojenih 236 od 354 mjesta u nacionalnoj skuptini. NP je obrazovala vladu; premijer je postao Konstantinos Caldaris koji je istovremeno izabran i za vou vladajue stranke. Caldarisov kabinet je nastojao da to vie mjesta popuni iz svojih redova. Taj proces nije se odnosio samo na inovnike, ve na institucije zaduene za odravanje javnog reda. Isto se dogodilo i u vojsci gdje su vii oficirski poloaji i generaltab preplavljeni povjerenicima Narodne partije.

Ne samo da su vojska i policija proirene ve su u maju 1946. godine ponovo postavljene predratne komisije bezbjednosti, koje su bile ovlatene da deportuju, svakog ko je osumljien da radi za lijevo krilo. U julu su Rezolucijom broj tri uvedeni vojni sudovi u Tesaliji i Epiru. U julu su pokrenute prve znaajnije operacije protiv ljeviarskih grupa; nisu imale uspjeha ni protegle su se sve do jeseni. U septembru mjesecu 1946. godine Caldarisova vlada je ipak sprovela jedno od svojih predizbornih obeanja i odrala referendum o monarhiji. Opet je bilo nepravilnosti u glasanju; ali monarhisti nisu samo zbog toga pobjedili; ak su i antikomunisti glasali za povratak monarhije jer je to bila jedina garancija protiv dolaska komunista na vlast. Istog mjeseca u zemlju se vratio ore II. Vladao je sve do aprila 1947. godine, kada je na prijesto, poslije njegove smrti, doao kralj Pavle, sa svojom energinom enom, Frederikom.

Pojaana dejstva protiv ljevice izazvala su odgovarajuu reakciju, i u ljeto 1946. godine otvoreni graanski rat bio je neizbjean. Poetkom 1946. godine KKE je poslala rukovodioce ELAS-a u planine da pomognu u organizovanju ljeviarskih grupa. U julu je KKE preduzela prve korake da se osnuje nova partizanska vojska. Kao odgovor na vladinu ofanzivu otpoetu u julu mjesecu, u septembru su komunistike gerilske jedinice djelovale irom Makedonije, Tesalije i Epira; u sjevernoj Tesaliji i zapadnoj Makedoniji osnovali su tzv. Slobodnu Grku. 28. oktobra, Markos, istaknuti komadant ELAS-a, je uveo jedinstvenu vojnu komandu za cijelu kontinentalnu teritoriju Grke, a u decembru je to postala Demokratska vojska Grke i u tom trenutku je brojala 10 000 vojnika. Zaharijadis je u aprilu i maju mjesecu putovao u Beograd i Moskvu gdje niko nije imao primjedbi na ofanzivu i KKE se opredjelila za rat protiv nacionalistike vlade. I dok je KKE srljala u rat, vlada je nastavila da vri pritisak na ljevicu i njene pristalice. Zakon 509 iz 1947. godine dao je slobodne ruke policiji da zlostavlja osumnjiene za djelovanje za raun ljevice, a u oktobru su obustavljene publikacije KKE u Atini. U meuvremenu je ljevica proirila svoju prijanju taktiku sabotae vladinih slubi; napadali su pojedince pristalice vlade i njihove domove, upadali u sela i varoi, odnosili hranu i odvodili borce. Politbiro KKE donio je 2. decembra odluku da prekine svaku vezu sa postojeim politikim strukturama i 25. decembra osnovana je Privremena demokratska vlada. Vlasti iz Atine odgovorile su zabranom KKE. Grka je bila u stanju graanskog rata. Graanski rat u Grkoj, decembar 1947 avgust 1949.

Posljednja runda sukoba u Grkoj moe se podjeliti u dvije faze. U prvoj, od decembra 1947. do januara 1949. godine, komunisti su imali inicijativu; poslije toga su dejstva vladinih snaga na dui rok bila odreenija i odlunija.

Poslije decembra 1947. godine DVG je poboljala organizaciju i napravila zalihe oruja i materijala. Otpornost snaga potvrena je u unu 1948. godine kada je njih 15 000 napalo 50 000 vladinih vojnika na planini Gramos. Vladine snage su pretrpjele velike gubitke; komunisti su otjerani iz te oblasti ali su se veoma brzo vratili i polovinom zime ponovo su sve drali u svojim rukama. U januaru 1949. godine DVG je zauzela tri mjesta u zapadnoj Makedoniji i Rumeliji. Pobjeda komunista bila je sve neizvjesnija. Prvi razlog bio je sporo i u poetku jedva primjetno poboljanje kvaliteta nacionalne armije. Veliki broj starof profesionalnog oficirskog kadra diskreditovan je zbog saradnje sa okupatorom i slabog otopra. Ostali su prili Nacionalnoj gardi. Glavninu vojske inili su mobilisani regruti. Te manjkavosti su postepeno otklonjene i glavni napredak je ostvaren kada su osnovane specijalne mobilne jedinice, koje su bile malobrojne ali su ubrzo prerasle u elitne trupe. Odluujui korak u jaanju vladinih snaga bilo je postavljanje generala Aleksandrosa Papagosa, heroja rata u ratu protiv Italijana, za glavnokomandujueg u januaru 1949. godine. On nije uveo velike promjene u najvie oficirske redove, ali je objavio da e se svi propusti kanjavati, a unapreenje e biti zasnovano iskljuivo na zaslugama. Na veliko iznenaenje, sproveo je sve to je zamislio, i jo prije ljeta 1949. godine grka vojska je bila mnogo djelotvornija borbena sila nego ikada do tada. Druga osnovna slabost komunista bila je strana podrka koju su obe zaraene snage dobijale. Moral vladinih trupa i njihovih sljedbenika podigla je Trumanova doktrina iz marta 1947. godine i kasnije ameriko upozorenje svima koji su imali namjeru da priznaju Privremenu demokratsku vladu.

U septembru 1947. godine vojska se uznemirila kada je na mjesto Caldarisa postavljen liberal, Temistokle Sofulis; vojsci je bila potrebna stabilna vlada desnog opredjeljenja. Amerikanci su pri tome insistirali da to vie liberala ue u vladu. Amerikanci se nisu mjeali samo u politika pitanja ve i u pitanja vojske, i to u velikoj mjeri. U oktobru 1947. godine u Grku su stigli ameriki oficiri za vezu, a u decembru su osnovali Zajedniku ameriku vojno savjetodavnu i plansku grupu. Amerikanci i britanski oficiri aktivno su uestvovali u planiranju vojnih operacija, a u pojedinim sluajevima su ih i vodili. Savjetovali su nacionalnoj vojsci da borbe prenese na teren neprijatelja i da ne eka da on prvi napadne. Obim pomoi koju je Zapad pruio grkoj vladi bio je uveliko nesrazmjeran pomoi koju su dobijali komunist. KKE je loe procjenila situaciju. Odsjeeni od mora i bez ikakve avijacije, grki komunisti su bili upueni samo na kopnene puteve iz Albanije, Jugoslavije i Bugarske tuda je mgla da stigne pomo u oruju i municiji, hranu su uglavnom uzimali od lokalnog stanovnitva. Staljin ni 1945. godine nije htio da pomae komunistima da ne bi izazvao Amerikance, a sada to pogotovo ne bi uradio poslije izdavanja Trumanove doktrine. Prema tome, DVG nije primala nikakvu pomo od SSSR. Stvari su se pogorale poslije razlaza Tito Staljin i Jugoslavija je ostala jedini izvor pomoi. Komunisti su bili oslabljeni i injenicom da je Grcima bila potrebna vlada. Vlada je dijelila poslove, zakljuivala ugovore, rasporeivala pomo, davala dozvole za svaku vrstu privredne aktivnosti od bankarstva do ugostiteljstva i odobravala pozajmice iz dravnih banaka. Pokroviteljska mo vlade je doprinjela da gradsko stanovnitvo ostane posluno. Komuniste je kobno oslabila injenica da su ostali samo gerila. Poto nisu imali teko naoruanje, nisu mogli da vode onu vrstu borbi koja je neophodna za osvajanje novog teritorija.

Sve te slabosti poloaja komunista doprinjele su porazu njihove vojske. U avgustu je DVG ponovo bila opkoljena u planini Gramos. Otpor je bio herojski ali beznadean. Posljednja akcija izvedena je na brdu Vici u avgustu. Poslije toga, preostali pripadnici DVG prebjegli su preko sjevernih granica. Graanski rat je okonan, izuzev nekoliko sitnih akcija ienja. Rat je mnogo kotao. Zbog njega je odloena rekonstrukcija zemlje opustoene za vrijeme Drugog svjetskog rata. Prouzrokovao je masovnu emigraciju. Desetine hiljada simpatizera KKE otilo je u izbjeglitvo. Poeci politikog poputanja 1949 1952

Poslije dugog graanskog rata, vlada u Atini se ni nakon pobjede nije osjeala sigurnom i mnoga ogranienja godinama su ostala na snazi. Zakon 509 iz 1947. godine ostao je na snazi za sve graane Grke; po njemu je policija bila ovlatena da dejstvuje protiv svakog ko je osumnjien za ljeviarske aktivnosti. Veliki broj ovih ogranienja ostat e na snazi sve do polovine sedamdesetih godina. Meutim, ipak je bilo napretka u poputanju. U februaru 1950. godine objavljeno je da prijeki sud vie ne postoji i sljedeeg mjeseca su odrani prvi izbori nakon 1946. godine. Pobjedila je Caldarisova Narodna partija (NP), mada su ukupno najvie glasova dobile tri partije centra, liberali pod Sofoklisom Venizelisom, Nacionalna progresivna unija (EPEK) pod Nikolaosom Plastirasom i partija Georgios Papandreu. Zbog toga nije bilo mogue obrazovati stabilnu vladu; poslije smjene pet slabih kabineta odrani su novi izbori z septembru 1951. godine. Najupeatljivija odlika ovog kruga bila je pojava novih formacija. Na desnom krilu bio je to Grki sabor, koji je osnovao komandant iz graanskog rata Aleksandros Papagos, a na lijevom krilu Ujedinjena demokratska ljevica (EDA), iza koje se krila jo uvijek zabranjena Komunistika partija Grke (KKE). Papagosov sabor zamjenio je NP i dobio 114 mjesta. Ujedinjena demokratska ljevica imala je 10 mjesta, veinu od 131 dobili su EPEK i liberali. Uz njihovu podrku obrazovana je nova vlada sa Plastirasom kao premijerom. Plastirasov kabinet uspio je da donese novi ustav u januaru 1952. godine. Veliki broj restrikcija ostao je na snazi; uvedena su i nova ogranienja, ukinuto je pravo inovnika da trajkuju, kao i neke osnovne demokratske slobode. U novemrbu 1952. godine ponovo su odrani izbori. Ovog puta Sabor je odmah osvojio veinu jer su izbori odrani po sistemu majoriteta. Godine stabilizacije 1952 1961.

U novembru 1952. godine uslijedila je decenija stabilne vlade. U toku tih deset godina Grka je imala veliki privredni napredak. Svoj napredak Grka mnogo duguje pomoi koja je izmeu 1947. i 1966. godine stizala iz SAD u iznosu od 3,75 mrd dolara; polovina za vojnu opremu. Od ostale pomoi Grka je poboljala sistem komunikacija u zemlji, posebno puteva, i izgradila nacionalnu elektroenergetsku mreu. Drahma je devalvirala 1953. godine za 50%; ova devalvacija obezbjedila je Grkoj stabilnu valutu. Industrija je djelimino osloboena dravnog nadzora. Grka je sprovela odluan program navodnjavanja, isuivanja, racionalizacije imanja, uvela je nove sporte sjemena i bila je kadra da sama podmiri sve svoje potrebe u hrani. Poveanje nacionalnog bogatstva nije bilo ravnomjerno rasporeeno po svim drutvenim grupama, ali je gotovo na sve imalo odreeno dejstvo. Od zavretka graanskog rata pa do 1964. godine plata se poveala za oko 350%.

Pokroviteljstvo Amerike je mnogo uticalo na privredni rast Grke, ali je odredilo i svrstavanje zemlje