Skripta Stari istok.doc

8/11/2019 Skripta Stari istok.doc

1/34

Univerzitet u BeograduFilozofski fakultet

Odeljenje za istoriju

Skripta za ispit iz predmeta Istorija Starog istoka

Autor: elmira Svetlik, IS 11/11


2/34

Istorija Starog istoka elmira Svetlik

Avgust !1 " godine


3/34


EGIPAT U VREME NOVOG CARSTVA(1550 10 !" pre #"e"$%VIII %% di#asti&a

%VIII di#asti&a'

1" A#mose $1%%! & 1% %'" Amen#ote( I $1% % & 1%!)'

*" +utmes I $1%!) & 1) 1')" +utmes II $1) 1 & 1)- '%".at e(sut $1)- & 1)%0'

" +utmes III $1)%0 & 1) '-" Amen#ote( II $1) 0 & 1* -'0" +utmes I2 $1* - & 1*00'

" Amen#ote( III $1*00 & 1*%!'

1!" Amen#ote( I2 $1*%! & 1**)'11" +utan#amon $1**) & 1* %'1 " 3j $1* % & 1* 1'1*" .orem#e4 $1* 1 & 1 *'1

1" A#mose $1%%! & 1% %'U trenutku stu(anja na (resto je 4io dete, tako da je kao regent 3gi(tom u(ravljala

njegova majkaA )tep" Ona je zadr5ala vrlo va5nu ulogu i nakon to je A#mose za(o6eosamostalnu vladavinu"

Oslo4odio je deltu od .iksa u 11" godini svoje vladavine, nakon to je dva (utao(sedao A*aris" 7atim se okrenuo nekada njim (osedima na+e*a#t, i u N,-i&i" 8a9evantu je meta 4io.ar, e# , koji je zauzeo nakon - (o#oda u * godine" 7atim je krenuou (o#od (rema 8u4iji, a (red kraj svoje vladavine njegovi odredi u li su i na teritoriju/e#iki&e i se*er#e Siri&e" rajem njegove vladavine 3gi(at je 4io ujedinjen"

A#moseova glavna su(ruga 4ila je njegova sestraA m)se Ne ertari" A#mose ju je (ostavio na sve teni6ku du5nost su(ruge 4oga Amona, to je 4ila najva5nija du5nostvezana za kult Amona" A#mose & 8efertari je na taj na6in stekla veliki ugled"

" Amen#ote( I $1% % & 1%!)'Bio je A#moseov najstariji sin" +ako;e se o5enio jednom od svoji# sestara

Meritam)# , i u6inio je svojom glavnom su(rugom i su(rugom 4oga Amona" 2III dinastije smatrali suAm)#a svojim za titnikom i z4og toga su

(odizali 4rojne gra;evine njemu (osve?ene" Ovi vladari su kult Amona uzdigli na najvi inivo u egi(atskom (antenonu" Amon je (o6etkom >2III dinastije 4io asimilovan sa @eom,starim 4ogom Sun=a, i slavio se kaoAm)# Re, kralj 4ogova"

1 2III dinastija'Amen#ote( II & Amen#ote( III $sredina >2III dinastije'Amen#ote( I2 $(eriod Amarne'+utan#amon & .orem#e4 $(ozna >2III dinastija'"

*


4/34


2III dinastijeMem is je i dalje 4io (oliti6ka (restoni=a 3gi(ta" +e4a je 4ila najva5niji kultni =entar dr5ave a za(adna o4ala 8ila u +e4i je (ostala gro4no mestovladara, kasnije i 6lanova vladarske (orodi=e" A#mose je za svoje ve6no (re4ivali teoda4rao te4ansku nekro(olu, me;utim njegov gro4 jo uvek nije (rona;en" Amen#ote( I jetako;e sa#ranjen u te4anskoj regiji, u ra A4u elC8agi" On je (rvi vladar koji svoj #ram

mrtvi# nije (odigao na mestu gde se nalazila gro4ni=a" 8jegovi nasledni=i su sledili njegov (rimer i klesali su gro4ni=e u stenama na levoj o4ali 8ila, (reko (uta +e4e, (rvo u ra A4uelC8agi, a (otom u olini kraljeva"

*" +utmes I $1%!) & 1) 1'Amen#ote( I nije imao (otomaka i na (restolu ga je nasledio +utmes I, vojni

komandant o 6ijem (oreklu nemamo (uno (odataka" 8astavio je (olitiku (ret#odnika, i (reduzeo niz (o#odaka N,-i&i i +e*a#t,, to je rezultiralo irenjem grani=a u o4a (rav=a"U zapad#)& Azi&i je stigao do 3ufrata, (o to je (oku avao da s(re6i dr5avu Ditani da seu6vrsti u za(adnoj Siriji" Osim us(e ni# vojni# ak=ija, uve?ao je Amonov #ram u arnaku"

)" +utmes II $1) 1 & 1)- '+utmes II je 4io sin +utmesa I i jedne od njegovi# s(oredni# su(ruga" 8asledio je

svog o=a (o to su dvoji=a njegove starije 4ra?e (reminula" +utmes II se o5enio svojom (olusestrom3at4eps,t , i u6inio je svojom glavnom su(rugom i su(rugom 4oga Amona"

ao i njegov ota=, ratovao je na (rostoru 8u4ije i Sirije" Iz 4raka +utmesa II i .at e(sutrodila se samo jedna ?erka, 8eferure, i zato ga je na (restolu nasledio njegov sin iz 4rakasa jednom od s(oredni# su(ruga, +utmes III"

%" .at e(sut$1)- & 1)%0'ada je +utmes II umro 1)- " godine, +utmes III je 4io dete, i regent je (ostala

njegova ma?e#a .at e(sut" 8a (o6etku svoje vladavine i dalje je nosila titule velikekraljevske su(ruge i su(ruge 4oga Amona, i na ikonografskim (redstavama iz tog (erioda (rikazivana je iza novog kralja" asnije (o6inje da se (ojavljuje kao njegov savladar,nose?i sve vladarske titule, osim titulemoni bik "


5/34


Gedan od najve?i# (odu#vata koji je (reduzela 4ilo je u(u?ivanjetr9)*a kee:pedi2i&e , zem &, P,#t" Flota se vratila natovarena mirisnim smolama, za6inima,slonova6om, zlatom"" Ovaj (o#od je tako;e (rikazan na reljefima u kralji6inom #ramu".at e(sut je vladala 3gi(tom 1 godinu, do 1)%0" i umrla je (rirodnom smr?u"

" +utmes III $1)%0 & 1) '+utmes III je nakon smrti svoje ma?e#e .at e(sut za(o6eo svoju samostalnuvladavinu" +ada je imao oko *! godina" 2odio jee:pa#zi)#isti k, sp) , p) itik," U tovreme dr5ava3etita is(oljava (retenzije (rema (rio4alnoj zoni Sirije" +utmes III je vrlo 4rzo reagovao i ve? " godine svoje vladavine (okrenuo je (rvi (o#od na anan" +ada jedo lo do o(sade gradaMe9id) $grad u severnom ananu, koji se nalazio na glavnom (utuza Siriju'" Degido je dr5an (od o(sadom 6ak - mese=i i na kraju +utmes ga je (rimorao dase (reda $rekonstruisana za#valjuju?i narativnim izvorima u arnaku, na zidovima #ramaH Anali +utmesa III" +utmesa je na (o#odu (ratio (isar"'" Uku(no je (reduzeo 6ak 1-vojni# (o#oda u zoni 9evanta" Ove vojne ak=ije zavr ene su osvajanjem ade a u severnojSiriji"

I(ak, glavna (retnja na (rostoru 9evanta 4ila je dr5avaMita#i" U to vreme dr5avaDitani iri svoje (osede (rema za(adnoj Siriji" +utmes III je u ao na teritoriju nji#ovedr5ave i osujetio nji#ove (lanove" Gugoza(adna Sirija i ju5ni anan su se na li 6vrsto (odnjegovom vla ?u" Osim toga (reduzeo je (o#ode i uN,-i&, i (ro irio grani=e 3gi(ta svedo )" katarakta"

rajem svoje vladavine, (o6inje da uni tava sve tragove .at e(sutine vladavine:njeno ime je 4risano sa s(omenika, statue uni tavane, njen (omen 4risan iz dokumenata is(iskova vladara" 8e zna se koji je razlog z4og kojeg je 6inio tako ne to" E Damnatiomemoriae & 4risanje se?anja"

7a svog savladara je1;


6/34


o5enio seTi&)m, koja nije 4ila kraljevskog (orekla i jo mla;a nego on" Imali su 6etirik?eri i dvoji=u sinova, me;u njima i naslednika (restola, Amen#ote(a I2"

U vreme Amen#ote(a III (reduzeta su dva vojna (o#oda na (rostorN,-i&e, koji su (redstavljali vi e demonstra=iju sile, nego (otvrda egi(atskog (risustva u ovoj regiji" , *)&sk, i pr) esi)#a #i k)ma#d#i kadar"

7a#valjuju?i na(orima +utmesa I, +utmesa III i Amen#ote(a II, 3gi(at jeus(ostavio kontrolu nad ve?im delom8a#a#a , koja je o(stala do oko 11!!" godine" Oveak=ije uti=ale su na demografske (rilike u ananu & stanovni tvo anana se zna6ajno

smanjilo" Bez o4zira na to, ovu e(o#u karakteri e intenzivna me;unarodna trgovina") 7a namesnika 8u4ije se 4ira (ose4an 6inovnik & kraljevski 6in u a"


7/34


odine 1==?" u 3lCAmarni, u ru evinama 3#etatona, (restoni=e Amen#ote(a I2,otkriven je ar#iv sa dokumentima koji svedo6e o di(lomatskim aktivnostima od vladavineAmen#ote(a III do (o6etka +utan#amonove vladavine" Ar#iv se o4i6no naziva Amarnski arhiv ili Pisma iz Amarne "

1!" Amen#ote( I2 $1*%! & 1**)'


8/34


U 6etvrtoj godini svoje vladavine kralj je odlu6io da (rese6e sve veze satradi=ionalnom verskom (restoni=om i Amonom, i (odigao je (ot(uno novi grad (osve?enisklju6ivo kultu 4oga Atona" 8ova (restoni=a (odignuta je na mestu dana njeE @Amar#e,na (olu (uta izme;u +e4e i Demfisa" 8ovi grad je nazvanE etat)# $ Atonov #orizontL',mesto gde Aton (ostaje delotvoran" 2e? naredne, (ete godine svoje vladavine, kralj je

(romenio svoje imeE #at)#"


9/34


tamo gde izlazi sun=eL" u4i se zna6aj Ozirisovog kulta" I(ak, 6ini se da je nova religijasamo zamenila staru religiju i verovanja elite" 2e?ina stanovni tva je i dalje nastavila da (o tuje svoje lokalne 4ogove"

Jto se ti6esp) e p) itike u vreme Amen#ote(a I2, on je (oslao vojsku uN,-i&,da 4i ugu io (o4unu koja je tamo iz4ila 1 " godine njegove vladavine" +ako;e, egi(atski

odredi su se suko4ili i sa3etitima , koji su (orazili dr5avu Ditani, i naru ili ravnote5uus(ostavljenu u vreme +utmesa I2, a tako;e (o6eli i da ugro5avaju egi(atske (ozi=ije na9evantu" O ovim odnosima znamo iz di(lomatskogar i*a iz Te Amar#e" Sadr5i = dinastija u(irala (oglede ka 9evantu, i o4novi nekada njeg =arstva"Seti I jetokom svoje vladavine us(eo da osvoji8ade4 i Am,r, " Duvatali je 4io zauzet (ro4lemima uA#ad) i&i, i nije odma# reagovao" 2erovatno je 6ak i sklo(io s(orazum saSetije I, da 4i ga (rivremeno zaustavio od daljeg na(redovanja ka severu"


16/34


S#vativ i da ne mo5e da (orazi .etite i (ovrati ade , @amzes se vratio u 3gi(at i (roslavio (o4edu" Bila je to ustvari (o4eda .etita, jer oni ne samo das u zadr5ali ade ,ve? sui (ro irili teritoriju svoje dr5ave"Iz*)ri za 4itku kod ade a: @eljefi na zidovima jednog #rama u arnaku, koji (rikazuju (o4edu S(ev (entaure & sa6uvan na (a(irusu iz vremena @amzesovog naslednika, do4io ime

(rema (isaru" 8akon nekog vremena, Duvatali II je (reminuo i njega je na (restolu nasledio sinUri Te4,- , (o stu(anju na (restoM,r4i i4 III (1


17/34


4ila je s(aljena u velikom (o5aru" Uzro=i ovi# nevolja jo uvek nisu dovoljno rasvetljeni"Oko11=0" godine #etitska dr5ava je (restala da (ostoji"

ASIRI A I VAVI+ON

kra&em II i p) etk)m I mi e#i&,marajem >I2 i (o6etkom >III vekaAsiri&a je 4ila jedna od vode?i# sila Starog

istoka" I veka asirski vladari sukontrolisali samo teritoriju od A ura na jugu, do 8inive na severu, i od +igra na za(adu, doAr4ele na istoku" 8evolje su se nastavile i u > veku i uzrokovane su 4ile su om i gla;u"Asirske #ronike 4ele5e da su ljudi (o6eli da se #rane ljudskim mesom"

Su(arni6ki Va*i )# nije mogao da iskoristi ove nevolje u Asiriji, jer se i samnalazio u (ro4lemima" raljevstvo 3lam je (o6elo sve vi e da ugro5ava 2avilon" Ovielamski na(adi uni tili su kasitsku dinastiju 2avilona, sredinom >II veka i time okon6ali (revlast asita nad srednjom i ju5nom Deso(otamijom, koja je trajala oko )!! godina"

Oko 11!!" godine aramejska (lemena se (relivaju i na teritoriju Deso(otamijeuzrokuju?i nesta4ilnost, razaranja i nesta i=u #rane" 8evolje su se odrazile i na o(adanje 4roja stanovnika" Ove nevolje koje su zadesile 2aviloniju na le su odraz i u Epu o Eri " Ove (osledi=e 4ile su vidljive sve do kraja > veka" O vladarima meso(otamski# gradova & dr5ava iz >I i > veka gotovo da nema (odataka" Stanje je dodatno ote5avalo (risustvo

.aldeja=a u ju5noj Deso(otamiji izme;u 11!!" i !!" godine"Oko !!" godine Asirija je (onovo (o6ela da ja6a" Aramej=i su (otisnuti iz doline

+igra, a kontrola nad severnom Deso(otamijom je 4ila o4novljena" odine=!


18/34


(restoni=u8a a $dan" 8imrud', severno od A ura" rad je najve?im delom naseljenzaro4ljeni=ima koji su dovedeni u Asiriju" U novoj (restoni=i vladar je (odigao svoju (alatu koju su krasile 4rojne skul(ture, slike i nat(isi, reljefi na zidovima, koji su (rikazivali mitolo ke s=ene ali i njegove vojne us(e#e"

I(ak, njegova osvajanja donela su samo nominalnu vlast nad Sirijom, za(adno od

Balika".a ma#aser III (=5= =


19/34



20/34


>I dinastije, odslikava do kojemere su egi(atski (resti5 i ugled o(ali nakon 11!!" godine"

Iako je @amzes III od4io na(ade 9i4ija=a, njegovi nasledni=i su do(ustili li4ijskim (lemenima da se nasele u za(adnoj delti i u Fajumu" Gezgro vojske za vreme >> i >>Idinastije 6inili su u(ravo li4ijski najamni=i, a vode?e li6nosti ovog (erioda 4ile su li4ijskog (orekla" odine!;5" .e4)#k I , vojni komandant li4ijskog (orekla i zet (oslednjeg vladara>>I dinastije, osnovao je%%II di#asti&,, koja se (rema gradu Bu4astisu, iz kojeg su njeni (redstavni=i (oti=ali, ozna6ava i kaodi#asti&a H,-astida" U (eriodu izme;u!;5 ?1


21/34


.e4)#k I (!;5 @!>III dinastija, dok je >>II i daljekontrolisala severoisto6nu deltu" Gedinstvo zemlje je (onovo 4ilo us(ostavljeno tek oko- %" godine (od vladarima nu4ijske >>2 dinastije" 8ekoliko de=enija (otom, 3gi(at sesuo6io sa novom o(asno ?u & Asirijom"

>2 dinastije (o6eli su da se me aju u (rilike na 9evantu, koji su smatrali svojom zonom uti=aja" Sena#eri4, vladar Asirije, se od-!1" godine aktivnije (osvetio (rilikama na za(adu svog =arstva" Asir=i su na(redovali nizo4alu Dediterana, i u vreme o(sade Askalona do li su u suko4 sa 3gi(?anima" 3gi(?ani sutada do5iveli (oraz" Brojni 3gi(?ani i 8u4ij=i su tom (rilikom 4ili zaro4ljeni" Asir=i su ovuegi(atsku ak=iju s#vatili kao (retnju (o nji#ove interese na 9evantu"

odine - " 3sar#adon je 4ez ikakvog ot(ora stigao do grani=e sa 3gi(tom naSinajskom (oluostrvu"


22/34


BA8AV8AB E I ANA O+I Akra&em II i , pr*im *ek)*ima II mi e#i&,ma pre #"e"

U (laninskim o4lastima oko jezera 2an, gde se (re(li?u tri (laninska ven=a &


23/34


/ri9i&2i su se na (rostoru Dale Azije verovatno naselili tokom seo4e u >II veku" 8ji#ovo (oreklo tre4a tra5iti na 4alkanskom (oluostrvu" 8ji#ov jezik (ri(ada (orodi=iindoevro(ski#" 8ajstariji frigijski nat(isi (oti6u iz 2III veka i (isani su alfa4etom, koji jevrlo srodan gr6kom"

Frigijska dr5ava koja je nastala tokom mra6nog do4aL $11!! & 0%!' nalazila se u

za(adnom delu Anadolije" 8jena (restoni=a 4io je ordion" +okom I> veka Frigija se (ro irila na istok i (risajedinila teritoriju naroda Duski"Frigijsko glavno 4o5anstvo 4ila je 4oginja (lodnosti Datar u4ileja, koja ?e kasnije

u 9idiji in a za(adnoj o4ali Dale Azije 4iti (o tovana kao i4ela" ordion je 4io =entar njenog kulta, kao i svi# ostali# kultova"

ao i Urartu, i Frigija je zavisila od eN(loata=ije ruda i metala" r5ava je 4ila jako (oznata (o svom 4ogatstvu" Mak i gr6ki mitovi svedo6e da je frigijski kralj Dida (retvaraou zlato sve to je dodirnuo"

Frigija je 4ila saveznik Urartua, ali je odr5avala veze i sa ar#emi om, i drugimnovo#etitskim kne5evinama u severnoj Siriji" Ovi maju ni osta=i nekada nje #etitskedr5ave o(stali su du5 trgova6ki# (uteva koji su (ovezivali ju5nu i =entralnu Anadoliju sa

ilikijom i Sirijom" 8ovo#etitski vladari ar#emi a su vezivali svoje (oreklo za #etitskog namesnika

grada iz vremena Ju(iluliume I, iako su ovi stanovni=i (ri(adali nekada njim lokalnimnarodima, .uritima, 9uvij=ima i Aramej=ima" Iako se nikad nisu ujedinile, a 6esto su 6ak 4ile i su(rotstavljene, ove kne5evine su o6uvale 4rojne vidove #etitske kulture" Gedna odnajva5niji# novo#etitski# kne5evina 2III veka 4io je +a4al" 8alazio se ju5no od .alisa uo4lasti koju su .etiti nazivali onja zemlja"

ARAME CI I /ENIKANI

Arame&2i su, (o(ut Feni6ana ili .e4reja, zapad#)semitski #ar)d " 8ji#ovo (oreklo tre4a tra5iti u ju5noj Siriji, odakle su krajem (oznog 4ronzanog do4a, (o6eli damigriraju ka severnoj Siriji, isto6noj Anadoliji i Deso(otamiji" Bili su (odeljeni na 4rojna (lemena i rodove" 2avilonski izvori 4ele5e 6ak )! razli6iti# imena" U ve?ini o4lasti koje sunaselili, (ose4no u Asiriji, isto6noj 2aviloniji i jugoisto6noj Anadoliji, Aramej=i su (ostaliva5an elemenat" U velikom delu Sirije i za(adne Deso(otamije nametnuli su se kaove?insko stanovni tvo i us(ostavili kontrolu nad malim lokalnim kraljevstvima" veku 4io saveznik ili klijent aramejskog kraljevstva 7o4e, o4razovanog kada i dr5avaIzraeli?ana" Ovo kraljevstvo je (od svojom kontrolom imalo gotovo 6itavu ju5nu Siriju" veku amask je u nekoliko navrata 4io na 6elu razli6iti# koali=ija koje sunastojale da s(re6e asirski (rodor za(adno od 3ufrata" Asirski izvori iz vremenaJalmanasera III ukazuju na to da je amaskom sredinom I> veka vladaoAdad Idri" 8jegov najmo?niji saveznik 4io jeA a*D kra & Izrae a"

Adad & Idrija je oko 0)%" godine usmrtio3azae , koji je (otom (reuzeo vlast ivladao od=;5 =00" godine" +ada se ras(ala i antiasirska koali=ija" 8ovi kralj Izraela

*


24/34


)ram, A#avov sin, na(ao je .azaela u (oku aju da vrati staru dinastiju" Goram je u 4i=ikod @amot & alada 4io oz4iljno ranjen" .azael je zatim osvojio deo teritorije Izraela i (odigao (o4edni6ku stelu u anu"

odine=;1" amask je na(ao Jalmanaser III" rad je morao sam da se su(rotstaviasirskoj vojs=i, jer su do tada feni6anski gradovi, kao i Izrael ve? (riznali vlast Asirije"

.azael je (retr(eo (oraz, ali amask nije 4io osvojen" Asir=i su jo jednom,= =" godinena(ali amask, i nakon toga su kona6no odustali od ideje da zagos(odare =elom Sirijom"Oslo4o;en asirskog (ritiska, .azael se okrenuo Izraelu i osvojio teritoriju severnogkraljevstva" +ako;e je us(eo da nametne savez i Gudeji" rajem njegove vladavine,

amask je 4io najmo?niji grad na 9evantu"Oko=00" godine .azaela je nasledio sinHe# 3adad III" On nije us(eo da o6uva

(osede koje je kontrolisao njegov ota=" Asirski vladarAdad Nirari III je ?! " godinena(ao amask i (rimorao ga na vazalni (olo5aj i (la?anje (oreza" raljevstvo je sve vi esla4ilo, sve dok ga sredinom 2III veka Asir=i nisu inkor(orirali u sastav svoje dr5ave"

/e#i a#i su 5iveli u (rio4alnim gradovima 9evanta, severno od i2III veku 4ili suAr*adD Sid)# i Tir"

rajem >II i (o6etkom >I veka o4novljena je trgovina izme;u Fenikije, i(ra, ifilistejski# gradova, to je uti=alo na sta4iliza=iju ekonomski# (rilika" Feni6anski kulturniuti=aj (ro irio se na i(ar, ilikiju, Siriju, severnu veka" U 2III veku asirski (ritisak se (oja6ao"Ti9 at Pa asar III je ?; "teritoriju severne Fenikije do Bi4losa (retvorio uasirsk, pr)*i#2i&, sa 2e#tr)m , Simiri"Se#e eri- je ?00" godine oduzeo Sidon tirskom kralju i grad (overio na u(ravu (roasirskom namesniku" 74og ovakvog stanja i velikog (oreza , u Sidonu je??" godine

iz4ila (o4una, koju su Asir=i surovo ugu ili" Asar#adon je u (ot(unosti razorio grad, a

)


25/34


teritorija koja se nalazila (od u(ravom Sidona (retvorena je, u drugu (o redu, (rovin=iju nateritoriji Fenikije"

odine ?1" iz4ila je (o4una i u +iru" veka" Sa rita su feni6anski trgov=i dalje (lovili na za(ad, do rita, @odosa, gr6kog ko(na,Si=ilije"" 8a teritoriji dan"+unisa osnovali su oko?50" godine8art 3ada4t $8ovi grad"8arta9i#a ne samo da je vremenom (ostala najzna6ajnija tirska kolonija, ve? je svojim (resti5om i 4ogatstvom nadrasla +ir" Odatle su irili svoja u(ori ta, du5 o4ale Afrike doJ(anije" 8a ostrvu uz za(adnu o4alu J(anije osnovali su kolonijuGadir" Dogu?e da sustigli 6ak i do Azovski# ostrva i 2elike Britanije" 8a za#tev egi(atskog faraona 8e#oa II,eN(edi=ija koju su 6inili Feni6ani, o(lovila je afri6ki kontinent" 8ajzna6ajnija je 4ilatrgovina metalima"

Feni6ani su 4ili (oznati i (o-r)d)9rad#&i, jer su razvili ve tinu gra;enja 4rodova"+rgovali su drvnom gra;om, tkaninama 4ojenim (ur(urnom 4ojom, zanatskimizra;evinama"" Osim (o 4rodogradnji, (oznati su i (o o4radi drvene gra;e, (o izradiname taja, o4radi i izradi (redmeta od slonova6e"

Feni6anskim gradovima u(ravljali sukra &e*i, koji su (ored (oliti6ke vlasti imali isve teni6ke du5nosti" e koje je zajedno sa kraljemu(ravljalo gradom" O administra=iji rani# feni6anski# kolonija (ostoji malo (odataka"2erovatno su u (o6etku ove kolonije 4ile 6vrsto (ovezane sa mati=om, ali su verovatnokasnije, kada je Fenikija (ot(ala (od vlast Asirije, (otom 8ovovavilonskog =arstva i


26/34


iz4ori sa Filistej=ima, i (rilikom jednog suko4a, Saul je (ostradao" 7a njegovog naslednikaodre;en je 4io njegov sinI4-a " avid ?e 4iti (ri#va?en za kralja tek nakon I 4alove smrti"

a*id (1005 !?0$ je 4io (rvi vladar ujedinjenog Izraela" avid, Gudeja= iz2itlejema, je verovatno 4io jedan od za(ovednika u Saulovoj vojs=i" e#)

a *e,, tako da je grad u4rzo (ostao i religijski =entar ujedinjene dr5ave"


27/34


er)*)ama, nekada njeg vo;u (o4une (rotiv Solomona, za kralja" @ovoamu su ostalaverna samo (lemena Gude i 2enijamina"

8akon (odele, egi(atski vladar.e4)#k I , (oku ao je da o4novi egi(atsku vlast na (rostoru ju5nog anana $


28/34


od Gordana koje je .azael zauzeo, i (ro irio svoju vlast na teritoriju Sirije" U Gudeji jevladavineOzi&e (? ? ? !$ tako;e donela sta4ilne (rilike" e=enije koje slede done?emnoge (romene i na severu i na jugu"

,de&a )d ?


29/34



30/34


irom zemlje, s(alio je 2avilon"


31/34


osvajaju 8inivu" 8aredne godina, 8a4o(alasar je krenuo sa vojskom da u6vrsti vlast nad=entralnom Asirijom" Asir=i i 3gi(?ani se (ovla6e ka Siriji, a zatim ka ar#emi u" +u im se (ridru5ila velika egi(atska vojska koju je (redvodio 8e#o II" odine !%" vavilonsko & me;anske snage osvajaju ar#emi " veka asirski izvori govore o (lemenima koja ugro5avaju isto6nugrani=u" Ova (lemena tada su 4ila u fazi (oglavarstva" +o su ustvari De;ani" 7a#valjuju?iasirskim izvorima, nji#ovo doseljavanje datuje se oko 1!!!" godine"

Asirija je ostala u(am?ena i kao jako surova dr5ava, naro6ito z4og na6inao4ra6unavanja sa (ora5enom stranom & (raktikovali su dranje ko5e koju su zatim istakli na javnom mestu, ili odse=anje glave i na4ijanje na kola=" @azvijena je ve tina ratovanja,una(re;ene su o(sadne s(rave" +ako;e, (ravni sistem, logistika" raljevska vlast (ostala jenasledna" vorske zavere 4ile su vrlo 6este"

ada 4i se desilo (omra6enje sun=a ili mese=a za vreme vladavine nekog vladara,to 4i zna6ilo da on nije (o volji 4oga A ura" U tom slu6aju 4iran je kralj zamenik, a nakonte (ojave on 4iva u4ijen a stari kralj se vra?a na du5nost" 8a osnovu toga vidimo da suAsir=i 4ili maNimalno (rakti6ni" Ove i sli6ne stvari znamo zato to nam je ostalo izo4iljedokumenata i izvora iz (erioda novoasirskog =arstva" 8ovoasirsko =arstvo je naj4olje (oznata dr5ava starog istoka"

Asir=i su imali jako do4ro ure;eni =eo unutra nji sistem" De;utim, ako 4i osla4iovladar, sla4io 4i i sistem" U(ravo zato %" (o6inju uru avanje =arstva" +ada se odvojio3gi(at a lokalni dinasti grada Saisa $u delti' imenovani od strane Asira=a za namesnike,us(eli su da se osamostale" 2I, tzv" saiske dinastije 4io je


32/34


nikada ne i (restoni=a" 7a grad se vezuje i nekoliko starozavetni# (ri6a $ Pri"a o kulivavilonskoj '" Sam lokalitet danas nije u sjajnom stanju, (re svega z4og delatnostiS".useina" +u se nalazilo i jedno od - svetski# 6uda, vise?i vrtovi kralji=e Semiramide"Iako se verovalo da je .erodotov o(is grada izmi ljen, ar#eolo ka istra5ivanja su gadonekle (otvrdila" 2avilon je tako;e i jedan od uto(ijski# sim4ola & idealan za 5ivot, to je

sve do danas aktuelna tema razni# dela"2avilonija je i dalje ostala krunska (rovin=ija" odine -" (reminuo je asirskivladar A ur4ani(al i (rin= (restolonaslednik" +o je iskoristio glavnokomanduju?i asirskimsnagama Na-)pa asar ( < 05$, #aldejskog (orekla i us(ostavio je vlast nad2avilonom" vor nije reagovao, jer je kraljevska (orodi=a 4ila za4avljena velikim 4rojem (retendenata na kraljevski (resto" 8jemu je na(okon (o lo za rukom da us(ostavi vlast nad2avilonijom $ & 1%'" Izvori navode,#avilonska hronika , da se oko 1 /%" godine2avilon nalazio 6vrsto u njegovim rukama"

U (eriod izme;u 1)" i !%" godine, 8a4o(alasar je (oveo rat za asirsko nasle;e"Sklo(io je savez sa vladarem Dedije ijaksarom" Savez je 4io u6vr ?en dinasti6kim 4rakom" Qerka ijaksara (ostala je su(ruga 8avukodonosora II, 8a4o(alasarovog sina"

odine 1)" vo;ena je 4itka za A ur, a zatim je usledio na(ad na 8inivu 1 " godine, kada je 8iniva sravnata sa zemljom" Asir=i su se tada (ovukli ka severnoj Siriji" +u se odigrala 4itka kod .arana 1!" godine" Asir=i su 4ili (ora5eni"


33/34


%* " godine zauzme 2avilon" 8a4onid je 4io (otu6en kod Si(ara" 2avilon se (redao 4ez 4or4e"

EGIPAT U VREME %%VI INASTI E

( ; 5>2I dinastija se smatra (oslednjom velikom dinastijom koja je vladala 3gi(tom,

(re (ersijskog osvajanja" 8jeno sedi te 4ilo je u gradu Saisu, zato se 6esto naziva Saiskadinastija " >2I dinastije 4io je


34/34


" 8arta Star)9 ist)ka

Documents

Skripta Stari istok.doc