Embed Size (px)
Citation preview
1
Skýrsla starfshóps rektors um akademískt misferli nemenda við Háskóla Íslands
haust 2017
1. Inngangur ........................................................................................................................................ 1
2. Vinna starfshópsins og afmörkun viðfangsefnis. ............................................................................. 2
3. Yfirferð yfir reglur og verkferla. ....................................................................................................... 2
4. Athugun á reglum, verkferlum og framkvæmd á fræðasviðum Háskólans. ................................... 2
5. Tillögur starfshópsins. ..................................................................................................................... 3
Um 1 – viðbót við 54. gr. reglna Háskólans. ........................................................................................ 4
Um 2 – Miðlæg skráning á brotum nemenda í nemendakerfinu Uglu................................................ 4
Um 3 - Verkferill um málsmeðferð vegna ætlaðra brota á 51. gr. reglna Háskólans ......................... 4
Um 4 - Verklagsreglur um viðurlög við brotum skv. 51. gr. reglna Háskólans .................................... 5
Um 5 - Lagðar eru til staðlaðar fyrirmyndir að bréfum deildarforseta og sviðsforseta ...................... 5
Um 6 – Umfjöllun um hlutverk og ábyrgð kennara og reglur og verkferli um notkun Turnitin
forritsins verði vísað til frekari umfjöllunar á Kennslusviði og hjá kennslumálanefnd ....................... 5
6. Viðaukar........................................................................................................................................... 7
Viðauki 1. Yfirlit yfir löggjöf/ reglur er varða akademískt misferli....................................................... 7
Viðauki 2. Yfirlit yfir svör sviða/deilda við spurningum starfshópsins .............................................. 11
Viðauki 3. Ferill um afgreiðslu nemendamála skv. 51. gr. reglna fyrir HÍ um ritstuld og annað
misferli ............................................................................................................................................... 14
Viðauki 4. Verklagsreglur (viðmið) um viðurlög við brotum skv. 51. gr. reglna Háskóla Íslands ...... 15
Viðauki 5. Tillögur um form bréfa vegna meðferðar mála hjá fræðasviðsforsetum og
deildarforsetum skv. 51. gr. reglna fyrir Háskóla Íslands .................................................................. 16
Viðauki 6 Nemendamál – ábyrgð kennara í lögum og reglum ......................................................... 25
Viðauki 7 Handbækur sviða og deilda ............................................................................................... 26
Samantekt um ábyrgð kennara ......................................................................................................... 29
1. Inngangur Í lok júní 2015 fól rektor Háskóla Íslands lögfræðingi Háskóla Íslands og gæðanefnd háskólaráðs að
fara heildstætt yfir reglur og verkferla er varða prófahald og verkefnavinnu nemenda við skólann sem
og starfsskyldur og ábyrgð kennara varðandi námsmat og verkefnavinnu nemenda. Í erindisbréfi
starfshópsins var lögð áhersla á að samvinna yrði höfð við forseta fræðasviða, kennslusvið og
Miðstöð framhaldsnáms. Jafnframt kom þar fram að markmið starfsins væri að fara yfir og samræma
vinnulag deilda, fræðasviða og miðlægrar stjórnsýslu, leggja drög að skrá um fjölda og eðli tilvika um
akademískt misferli sem upp koma og að samræma verklag við notkun ritstuldarforritsins Turnitin
eða sambærileg tæki. Þá skyldi hafa hliðsjón af skýrslu starfshóps háskólaráðs um samræmingu á
reglum og verklagi fræðasviða og deilda við ákvarðanatöku um málefni nemenda og starfsmanna frá
2
júní 2013. Gert var ráð fyrir að starfshópurinn tæki m.a. mið af ákvæðum laga nr. 85/2008, um
opinbera háskóla, reglum fyrir Háskóla Íslands, nr. 569/2009, siðareglum Háskóla Íslands,
vísindasiðareglum Háskóla Íslands og lögum nr. 70/1996, um réttindi og skyldur opinberra
starfsmanna. Skyldi starfshópurinn skila rektor niðurstöðum sínum í formi hagnýtra tillagna.
Í þessari skýrslu er sjónum fyrst og fremst beint að akademísku misferli nemenda og með hvaða hætti
hægt sé að bregðast við því með samræmdum hætti. Starfshópinn skipuðu Elín Blöndal, formaður, og
fulltrúar gæðanefndar háskólaráðs þau Sigurður Magnús Garðarsson, formaður, Amalía Björnsdóttir,
Nanna Elísa Jakobsdóttir / Aron Ólafsson, Guðmundur Valur Oddsson, Helga Ögmundsdóttir, Tinna
Laufey Ásgeirsdóttir / Jóhanna Gunnlaugsdóttir og Jón Ólafsson. Á vettvangi gæðanefndar komu
einnig að málinu þau Eiríkur Stephensen, skrifstofustjóri Miðstöðvar framhaldsnáms, Magnús Diðrik
Baldursson, skrifstofustjóri rektorsskrifstofu, og Áslaug Helgadóttir gæðastjóri. Þá veittu Snædís Björt
Agnarsdóttir og Erla Guðrún Ingimundardóttir, lögfræðingar á rektorsskrifstofu, starfshópnum
aðstoð.
2. Vinna starfshópsins og afmörkun viðfangsefnis. Starfshópurinn fjallaði um málið á átta fundum. Þegar í upphafi lá fyrir að verkefnið væri viðamikið.
Var því skipt upp í eftirfarandi verkþætti:
1. Ákvarðanataka um vinnulag.
2. Málið kynnt fyrir sviðsforsetum.
3. Yfirlit unnið yfir lög og reglur sem varða akademískt misferli.
4. Skriflegar fyrirspurnir sendar til fræðasviða og unnið úr svörum þeirra.
5. Yfirferð yfir reglur sem og verkferla og framkvæmd í deildum og á sviðum.
6. Samráð við kennslusvið miðlægrar stjórnsýslu og Miðstöð framhaldsnáms.
7. Tillögur nefndarinnar unnar og ræddar.
8. Fyrirmyndir gerðar að bréfum vegna nemendamála fyrir deildir og fræðasvið.
9. Samráð við Kennslumálanefnd og kennslustjóra fræðasviða.
10. Tillögum skilað til rektors.
3. Yfirferð yfir reglur og verkferla. Farið var yfir reglur og verkferla varðandi prófahald og verkefnavinnu nemenda við skólann sem og
starfsskyldur og ábyrgð kennara varðandi námsmat og verkefnavinnu. Annars vegar var farið yfir
hlutaðeigandi löggjöf og reglur skólans (sjá viðauka 1) og hins vegar gerð athugun á reglum og
verkferlum hjá einstaka fræðasviðum og deildum, sbr. nánari lýsingu í kafla 4. Sérstaklega var
athugað hvort löggjöf, reglur og verkferlar tryggi með fullnægjandi hætti:
a) að fyrir hendi séu fullnægjandi heimildir til að taka á málum um akademískt misferli,
b) að tekið sé á slíkum málum með sambærilegum hætti hjá fræðasviðum og í deildum
Háskólans, sem og
c) að slík mál séu skráð með tryggilegum hætti.
4. Athugun á reglum, verkferlum og framkvæmd á fræðasviðum
Háskólans. Í október 2015 var bréfi beint til forseta fræðasviða þar sem óskað var eftir svörum við nokkrum
spurningum er varða akademískt misferli nemenda. Í fyrsta lagi var spurt hversu mörg tilvik um
3
akademískt misferli nemenda hefðu komið upp hjá fræðasviðinu á árunum 2013-2015, hvort tilvikin
hefðu verið skráð og sett í formlegt ferli og þá með hvaða hætti skráningin hefði farið fram og hver
héldi utan um hana. Í öðru lagi var spurt hvort talið væri að reglur Háskóla Íslands sem varða
akademískt misferli væru nægilega skýrar og ef svo væri ekki hvað mætti skýra betur eða lagfæra. Í
þriðja lagi var spurt hvort fyrir hendi væru sérstakar reglur (deilda) og/ eða verkferlar (innan deilda/
sviðs) um akademískt misferli nemenda, viðurlög við slíkum brotum og/eða meðferð þeirra. Væri
svarið jákvætt var óskað eftir að gerð yrði grein fyrir þeim reglum/verkferlum. Í fjórða lagi var spurt
hvort talið væri að ábyrgð kennara í tengslum við akademískt misferli nemenda innan Háskóla Íslands
væri nægilega skýr og ef ekki, hvað mætti bæta. Í fimmta lagi var beðið um lýsingu á notkun Turnitin
ritstuldarforritsins innan deilda fræðasviðsins. Spurt var hvort einhverjir gallar væru á því hvernig
ritstuldarforritið væri notað og þá hverjir og einnig hvort unnt væri að bæta framkvæmdina og þá
hvernig. Loks var spurt hvort einhver sérstök vandamál hefðu komið upp við meðferð mála um
akademískt misferli, til viðbótar við framangreint, hjá fræðasviðinu eða deildum þess og þá hvaða.
Niðurstöður könnunarinnar er að finna í viðauka 2. Helstu niðurstöður eru eftirfarandi:
Á tímabilinu 2013-2015 komu um 51 mál um akademískt misferli til kasta deilda/fræðasviða
HÍ, flest á Félagsvísindasviði (21) en fæst á Verk- og náttúruvísindasviði (4).
Almennt þykja reglur Háskólans um akademískt misferli nægilega skýrar. Málsmeðferðin er
aftur á móti oft talin þunglamaleg og hætta á að kennarar leitist við að leysa málin sjálfir eða
komi þeim ekki í formlegt ferli skv. 51. gr. reglna Háskólans.
Skýra þarf reglur um að sjálfsritstuldur sé óheimill.
Flest fræðasviðin halda utan um skráningu hlutaðeigandi mála í skjalakerfi Háskólans (Námu).
Ítreka þarf í verklagsreglum/verkferli að málin séu skráð, skýrt sé hver ábyrgðaraðilinn er og
málin sett í formlegt ferli skv. reglum.
Setja þarf verklagsreglur um viðurlög við brotum skv. 51. gr., hvaða brot teljast meiri
háttar/minniháttar o.fl. og endurskoða verklagsreglur og verkferla einstakra sviða/deilda með
tilliti til þeirra.
Kallað er eftir skýrari reglum um meðferð á málum nemenda sem hefur verið vikið úr skóla,
þ.e. hvernig skuli haga endurinnritun o.fl.
Skýra þarf hlutverk og ábyrgð kennara.
Kallað er eftir samræmdum reglum/verkferli um notkun Turnitin.
5. Tillögur starfshópsins. Tillögur starfshópsins eru eftirfarandi:
1. Bætt verði við 54. gr. reglna Háskólans ákvæði sem banni not á eigin verkefni/ritgerð, í heild
eða að stórum hluta oftar en einu sinni sem metið er til eininga við Háskólann.
2. Haldið verði miðlægt utan um skráningar á brotum nemenda skv. 51. gr. reglna Háskólans.
3. Settur verði miðlægur verkferill um málsmeðferð vegna ætlaðra brota á 51. gr. reglna
Háskólans.
4. Settar verði miðlægar verklagsreglur um viðurlög við brotum skv. 51. gr.
5. Lagðar eru til staðlaðar fyrirmyndir að bréfum deildarforseta og sviðsforseta vegna mála skv.
51. gr.
6. Lagt er til að hlutverk og ábyrgð kennara sem og reglur og verkferli um notkun Turnitin
forritsins verði vísað til frekari umfjöllunar á Kennslusviði og hjá kennslumálanefnd skólans.
Athugun starfshópsins þykir ekki gefa tilefni til breytinga á 51. gr. reglna Háskóla Íslands nr.
569/2009. Eins og að framan greinir er á hinn bóginn lögð til ein breyting á 54. gr. í reglunum, þ.e. að
því er snertir sjálfsritstuld. Fyrir liggur að rektor hefur beint því til menntamálaráðherra að hann
4
hlutist til um endurskoðun á lögunum nr. 85/2008, um opinbera háskóla. Af hálfu rektors hefur
þannig m.a. verið lögð til breyting á ákvæði 19. gr. laganna, þannig að sviðsforsetum verði veitt skýr
heimild til afturköllunar einkunnar og eftir atvikum prófs, í tilvikum útskrifaðra nemenda. Í dag byggir
afturköllun einkunnar/prófs á almennri heimild 25. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 og ólögfestum
meginreglum stjórnsýsluréttarins. Einnig var lögð til breyting á 4. mgr. 19. gr. laganna, þannig að
skýrara verði hvenær nemanda sem hefur verið vikið úr Háskóla Íslands verði heimilt að skrá sig til
náms á ný. Starfshópurinn vill árétta mikilvægi þess að þessum tillögum rektors verði fylgt eftir og
reglum Háskóla Íslands breytt til samræmis í kjölfarið.
Um 1 – viðbót við 54. gr. reglna Háskólans.
Fyrir liggur að ekki er mælt fyrir um bann við „sjálfsritstuldi“ í reglum Háskólans nr. 569/2009. Í 4.
mgr. 54. gr. reglnanna segir aftur á móti að „Stúdentum er algerlega óheimilt að nýta sér hugverk
annarra í ritgerðum og verkefnum, nema heimilda sé getið í samræmi við viðurkennd fræðileg
vinnubrögð.“ Þá segir í kennsluskrá Háskóla Íslands, kafla um réttindi og skyldur, að ritstuldur felist
m.a. í að endurnýta í einhverjum mæli efni úr eigin verki án þess að geta heimildar. Þykir rétt að
mæla með afdráttarlausum hætti fyrir um bann við slíkri endurnýtingu í reglum nr. 569/2009. Er því
lagt til að bætt verði nýrri málsgrein við 4. mgr. 54. gr. reglnanna sem orðist svo: Stúdent er óheimilt
að leggja oftar en einu sinni fram til eininga ritgerð eða annað fræðilegt efni, í heild eða að stórum
hluta, nema með leyfi hlutaðeigandi kennara. Tilvitnanir í eigin áður útgefin verk skulu lúta sömu
reglum og gilda um tilvitnanir í verk annarra.
Um 2 – Miðlæg skráning á brotum nemenda í nemendakerfinu Uglu.
Flest fræðasviðin halda nú utan um skráningu í málaskrá skólans, Námunni. Hefur það ekki þótt
nægilegt, einkum í tilvikum þar sem um endurtekin brot er að ræða og/ eða nemandi flytur sig á milli
deilda. Þannig veitir kerfið nú hvorki sjálfkrafa eða með nægilega góðum fyrirvara yfirsýn yfir fyrri
brot/ mál þegar nýtt mál er skráð. Mikilvægt er að tryggja að upplýsingar um akademískt misferli
nemenda verði skráðar með þeim hætti að þær verði aðgengilegar milli deilda og sviða. Skráning á
námsferil í nemendakerfinu Uglu er ein leið við að tryggja slíkt. Lagt er til að Kennslusviði verði falið
að koma á slíkri skráningu og útfærslu hennar. Við útfærslu á skráningu verður að gæta að
eftirfarandi atriðum:
1. Persónuverndarsjónarmiðum. Takmarka þarf aðgang að slíkum upplýsingum og skilgreina vel
þá aðila sem nauðsynlegt er að hafi slíkan aðgang.
2. Markmið slíkrar skráningar þurfa að vera skýr. Þannig er gert ráð fyrir að upplýsingar um fyrra
akademískt misferli verði aðgengilegar þegar nemandi verður uppvís að endurteknu broti á
nýju fræðasviði/deild síðar. Ekki er hins vegar gert ráð fyrir að slíkar upplýsingar verði
aðgengilegar eða notaðar við inntöku nemanda á nýtt fræðasvið/nýja deild.
3. Mikilvægt er að nemanda verði tilkynnt í bréfi (stöðluðu bréfi) með hvaða hætti þessar
upplýsingar verða skráðar og hvort og þá hvenær athugasemd verði felld út af námsferli í
samræmi við ákvæði laga nr. 77/2000, um persónuvernd og meðferð persónuupplýsinga.
Um 3 - Verkferill um málsmeðferð vegna ætlaðra brota á 51. gr. reglna Háskólans
Lagt er til að settur verði miðlægur verkferill um málsmeðferð, til að stuðla að réttri og samræmdri
meðferð mála er varða brot á 51. gr. reglna Háskólans. Í verkferlinum komi m.a. fram að málin skuli
5
skráð í skjalavistunarkerfi Háskólans (Námu) og öll gögn málsins vistuð þar, skýrt sé hver
ábyrgðaraðilinn sé og málin sett í formlegt ferli. Auk þess verði ferli slíkra mála lýst að öðru leyti. Lagt
er til að verkferillinn gildi um meðferð mála hjá öllum fræðasviðum og deildum og þeir verkferlar sem
fyrir eru afnumdir. Tillaga að verkferli kemur fram í viðauka 3.
Um 4 - Verklagsreglur um viðurlög við brotum skv. 51. gr. reglna Háskólans
Til að stuðla að samræmdum viðurlögum er jafnframt lagt til að innleiddar verði verklagsreglur um
viðurlög við brotum skv. 51. gr. reglna Háskólans. Þar komi m.a. fram viðmið um hvaða viðurlögum
skuli beitt þegar um er að ræða meiriháttar og minniháttar brot, sem og endurtekin brot. Jafnframt
verði verklagsreglur og verkferlar einstakra sviða/ deilda afnumin. Tillaga að verklagsreglum fylgir hér
með sem viðauki 4. Við gerð verklagsreglnanna var einkum tekið mið af Vísindasiðareglum Háskóla
Íslands, gr. 4.1 sem fjallar um vísindalega ráðvendni. Verklagsreglurnar geyma matskennd viðmið en
meta þarf hvert tilvik fyrir sig með tilliti til eðlis og umfangs brots og aðstæðna hvers máls.
Um 5 - Lagðar eru til staðlaðar fyrirmyndir að bréfum deildarforseta og
sviðsforseta
Fram hefur komið af hálfu fræðasviða og deilda að meðferð mála vegna ætlaðra brota á 51. gr. þyki
oft þunglamaleg og flókin í framkvæmd. Til að styðja við starf þeirra aðila sem koma að meðferð
slíkra mála er lagt til að deildarforsetar og fræðasviðsforsetar, sem og stjórnsýsla deilda og
fræðasviða (s.s. kennslustjórar), fái staðlaðar fyrirmyndir að bréfum sem nýta má við meðferð mála.
Jafnframt verði lögð áhersla á (í verklagsferli skv. lið 1) að sérhvert mál er einstakt og laga þarf bréfin
að málsatvikum hvers máls fyrir sig. Tillögur að slíkum bréfum fylgja í viðauka 5. Einnig er gert ráð
fyrir að lögfræðingar á rektorsskrifstofu séu deildum og fræðasviðum til ráðgjafar eftir því sem þörf
krefur.
Um 6 – Umfjöllun um hlutverk og ábyrgð kennara og reglur og verkferli um
notkun Turnitin forritsins verði vísað til frekari umfjöllunar á Kennslusviði og hjá
kennslumálanefnd
Í vinnu starfshópsins var fjallað nokkuð um ábyrgð kennara í tengslum við akademískt misferli
nemenda. Yfirlit yfir reglur skólans og viðmið varðandi ábyrgð kennara er í viðauka 6, en setja verður
þann fyrirvara að ekki fengust tæmandi upplýsingar um reglur einstakra deilda. Af yfirlitinu má ráða
að reglur sem gilda innan skólans um ábyrgð kennara eru alla jafnan mjög almennar. Þá er almennt
lítið samræmi á milli þeirra reglna sem fyrir eru í einstökum deildum. Reglur um ábyrgð kennara er
helst að finna í handbókum deilda um meistaranám og er heildstæðustu og samræmdustu reglurnar
að finna á Félagsvísindasviði. Niðurstaðan er því sú að innan Háskóla Íslands sé ekki fyrir hendi
heildstæð nálgun á því hver sé ábyrgð kennara/leiðbeinanda við leiðsögn eða í kennslu.
Starfshópurinn telur rétt að lágmarksreglur séu til staðar sem gildi fyrir öll fræðasvið Háskólans en að
einstaka deildum sé heimilt að útfæra reglurnar nánar ef þörf þykir. Að mati starfshópsins er þörf á
frekari umræðu innan Háskólans um ábyrgð kennara áður en og ef til slíkrar reglusetningar kemur. Af
hálfu starfshópsins er því lagt til að umfjöllun um hlutverk og ábyrgð kennara verði vísað til frekari
umfjöllunar á Kennslusviði og hjá kennslumálanefnd.
6
Að því er snertir viðurkenndar aðferðir til að greina samsvörun í texta og fyrirbyggja eða greina
ritstuld hefur ritstuldarforritið Turnitin verið notað í þeim tilgangi við Háskóla Íslands. Starfshópurinn
aflaði upplýsinga frá fræðasviðum um framkvæmd við notkun forritsins. Turnitin forritið er notað á
öllum fræðasviðum Háskólans en af svörum þeirra má ráða að framkvæmdin er mismunandi milli
einstakra deilda háskólans. Þannig fara t.d. allar ritgerðir í Læknadeild (í námskeiðum, meistara- og
doktorsritgerðir) í Turnitin greiningu en í öðrum deildum hefur forritið ekki verið notað. Á
Félagsvísindasviði hefur verið útbúinn verkferill um notkun Turnitin. Bent var á að notkun forritsins sé
fremur flókin en Kennslumiðstöð veiti góða aðstoð. Einnig var bent á að ekki megi treysta á Turnitin
eingöngu heldur þurfi einnig að bera saman texta þó samsvörun í Turnitin sé lítil. Niðurstaða
könnunarinnar gefur til kynna að æskilegt er að setja samræmdar reglur eða verkferli um notkun
forritsins. Þar sem talsvert skortir upp á innleiðingu forritsins innan skólans leggur starfshópurinn til
að Kennslusviði og kennslumálanefnd verði falið að taka til frekari athugunar leiðir til að tryggja virka
og betur samræmda framkvæmd um notkun forritsins innan skólans.
7
6. Viðaukar
Viðauki 1.
Yfirlit yfir löggjöf/ reglur er varða akademískt misferli
Lög nr. 85/2008, um opinbera háskóla
19. gr. -Bann við háttsemi nemanda sem er honum til vanvirðu eða álitshnekkis eða varpað getur rýrð á nám hans eða skóla. -Ákvæði um viðurlög og málsmeðferð
Reglur fyrir Háskóla Íslands, nr. 569/2009
51. gr., 54. gr., 58. gr. -Málsmeðferð og kæruleiðir tilgreindar. (51. gr.) -Réttindi og skyldur nemenda, ásamt agaviðurlögum. (51. gr.) -Ákvæði um ritstuld og meðferð heimilda. (54. gr.) -Bann við þeirri háttsemi stúdenta að aðstoða aðra prófmenn við prófúrlausn eða við verkefnavinnu. (58. gr.)
Siðareglur Háskóla Íslands, samþykktar 7. nóvember 2003.
2.1.4, 2.2.10, 3.1, 3.2, 3.5 -Heiðarleiki (2.1.4) -Nemendur skulu forðast allt misferli (2.2.10) -Málsmeðferð ef starfsmaður verður var við brot á siðareglum skólans (3.1) -Hlutverk siðanefndar Háskóla Íslands (3.2) -Valdheimildir siðanefndar (3.5)
Vísindasiðareglur 4.1. - Vísindaleg ráðvendni
Yfirlit yfir lagareglur.
Lög um opinbera háskóla, 19. gr.
19. gr. Réttindi og skyldur nemenda.
Háskólaráð setur, að fenginni umsögn heildarsamtaka nemenda innan háskólans, reglur um
réttindi og skyldur nemenda, þ.m.t. um málskotsrétt þeirra innan háskólans.
Nemandi skal forðast að hafast nokkuð það að í námi sínu eða í framkomu sinni innan og
utan skólans sem er honum til vanvirðu eða álitshnekkis eða varpað getur rýrð á nám hans eða
skóla.
Gerist nemandi sekur um háttsemi skv. 2. mgr. eða sem er andstæð lögum þessum eða
reglum settum samkvæmt þeim skal forseti þess skóla þar sem hann er skráður til náms taka
mál hans til meðferðar. Að teknu tilliti til alvarleika brots getur forseti veitt nemanda
áminningu eða vikið honum úr skóla um tiltekinn tíma eða að fullu. Áður en ákvörðun um
brottrekstur er tekin skal gefa nemanda kost á að tjá sig um málið. Nemanda er heimilt að
skjóta ákvörðun forseta til áfrýjunarnefndar samkvæmt lögum um háskóla. Málskot frestar
8
framkvæmd ákvörðunar forseta.
Rektor getur að hæfilegum tíma liðnum heimilað nemanda, sem vikið hefur verið að fullu
úr skóla, að skrá sig aftur til náms í háskólanum ef aðstæður hafa breyst. Nemanda er heimilt
að skjóta synjun rektors um skráningu til áfrýjunarnefndar.
Reglur fyrir Háskóla Íslands
51. gr. Réttindi og skyldur nemenda og agaviðurlög
Stúdent við Háskóla Íslands skal forðast að hafast nokkuð það að í námi sínu eða framkomu
innan og utan háskólans sem er honum til vanvirðu eða álitshnekkis eða varpað getur rýrð á
nám hans eða háskólann.
Leiki grunur á að stúdent hafi gerst sekur um hegðun sem lýst er í 1. mgr. eða ef stúdent hefur
gerst sekur um brot á lögum eða öðrum reglum háskólans, skal vekja athygli deildarforseta á
málinu. Ef um er að ræða brot sem til þess er fallið að hafa áhrif á einkunn getur aðeins
viðkomandi kennari tekið ákvörðun um slíkt. Deildarforseti skal þó stýra meðferð málsins og
undirbúningi, í samráði við kennara. Berist deildarforseta ábending skv. 1. mgr. skal þegar
tilkynna nemanda um málið og gefa honum hæfilegan frest til að tjá sig um atvik þess, eftir
atvikum með skriflegum hætti, enda sé það ekki augljóslega óþarft. Að teknu tilliti til svara
nemanda skal taka ákvörðun um hvort um brot nemanda sé að ræða og um áhrif þess á
einkunn, ef um það er að ræða. Skal nemanda kynnt niðurstaða deildar skriflega.
Deildarforseti sendir þá jafnframt málið eins fljótt og kostur er til forseta fræðasviðs til
ákvörðunar um agaviðurlög, sbr. 3. mgr. 19. gr. laga nr. 85/2008 um opinbera háskóla. Ekki
þarf þá að gefa nemanda frekara tækifæri til að tjá sig á vettvangi deildar. Í tilkynningu til
sviðsforseta skal koma fram lýsing á ætluðu broti.
Gerist nemandi sekur um háttsemi skv. 1. mgr. eða sem er andstæð lögum um opinbera
háskóla nr. 85/2008 eða reglum settum samkvæmt þeim skal forseti þess fræðasviðs þar sem
hann er skráður til náms taka mál hans til meðferðar. Að teknu tilliti til alvarleika brots getur
forseti veitt nemanda áminningu eða vikið honum úr skóla um tiltekinn tíma eða að fullu.
Áður en ákvörðun um brottrekstur er tekin skal gefa nemanda kost á að tjá sig um málið.
Nemanda er heimilt að skjóta ákvörðun forseta fræðasviðs til áfrýjunarnefndar samkvæmt
lögum nr. 63/2006 um háskóla. Málskot frestar framkvæmd ákvörðunar forseta.
Rektor getur að hæfilegum tíma liðnum heimilað nemanda, sem vikið hefur verið að fullu úr
skóla, að skrá sig aftur til náms í háskólanum ef aðstæður hafa breyst. Nemanda er heimilt að
skjóta synjun rektors um skráningu til áfrýjunarnefndar.
54. gr. Kennsla og kennsluhættir og meðferð heimilda
Fyrirlestrar, æfingar og námskeið í háskóladeildum eru fyrir skrásetta stúdenta en kennara er
heimilt að veita öðrum kost á að sækja slíka kennslu, nema deild mæli öðruvísi fyrir.
Fræðasvið skulu setja sér almennar reglur um kennslu, kennsluhætti og námsmat þar sem
fram koma skýr markmið um gæði kennslu og náms og hvaða mælikvarða er miðað við.
Fylgja skal samþykktum háskólaráðs um viðmið og kröfur um gæði kennslu og náms. Deildir
geta með samþykki forseta fræðasviðs heimilað nám með hægari námsframvindu en áskilið er
í köflum viðkomandi deilda í reglum þessum.
Deildum er heimilt að setja reglur um skyldu stúdenta til þátttöku í einstökum námskeiðum,
æfingum, verklegu námi og vettvangsþjálfun, svo og reglur um leiðbeiningar og umsjón með
9
námi stúdenta að öðru leyti. Í slíkum reglum er enn fremur heimilt að kveða á um að viðvera
og þátttaka í kennslustundum hafi vægi í námsmati. Reglur deilda skulu birtar í kennsluskrá.
Stúdentum er algerlega óheimilt að nýta sér hugverk annarra í ritgerðum og verkefnum, nema
heimilda sé getið í samræmi við viðurkennd fræðileg vinnubrögð.
58. gr. Framkvæmd prófa og prófreglur
Prófstjóri Háskólans annast undirbúning og stjórn prófa í samráði við stjórnsýslu fræðasviða
og deildir.
Stúdentum, sem í prófi eru, er óheimilt að aðstoða aðra prófmenn við prófúrlausn eða leita
aðstoðar annarra. Skrásettum stúdent, sem ekki er í prófi, er einnig óheimilt að veita slíka
aðstoð. Prófmönnum er óheimilt að tala saman og þeir mega ekki hafa aðrar bækur, gögn eða
tæki með sér en þau sem kennari heimilar nema sérstaklega sé kveðið á um annað í reglum
deilda. Sama gildir um aðra verkefnavinnu stúdenta nema kennari ákveði annað. Brot gegn
ákvæðum þessum og öðrum prófreglum, sem háskólaráð setur, varða vísun úr prófi og eftir
atvikum viðurlögum, samkvæmt 19. gr. laga um opinbera háskóla.
Skriflegar prófúrlausnir skulu merktar prófnúmerum og einkunnir birtar undir sömu
auðkennum, en deild getur sett reglur um undanþágu frá þessu meginákvæði. Heimilt er
einnig að birta einkunnir undir sérstökum nemendanúmerum sem nemendaskrá úthlutar
hverjum stúdent.
Háskólaráð setur nánari reglur um prófvörslu og framkvæmd prófa.
Siðareglur Háskóla Íslands
Heiðarleiki
2.1.4 Kennarar, sérfræðingar og nemendur setja ekki fram hugverk annarra sem sín eigin.
Þegar þeir nýta sér hugverk annarra geta þeir ávallt heimilda í samræmi við viðurkennd
fræðileg vinnubrögð.
Ábyrgð nemenda
2.2.10 Nemendur sýna kennurum sínum kurteisi og tillitssemi, hlíta sanngjörnum fyrirmælum
þeirra og eru heiðarlegir í samskiptum við þá. Þeir forðast allt misferli og taka mið af
leiðbeiningum Háskólans um góða starfshætti við kennslu og próf.
3.1 Starfsfólk Háskólans er vakandi fyrir því að halda siðareglur skólans. Ef starfsmaður
verður þess áskynja að reglurnar hafi verið brotnar gerir hann viðvart um það, með því að
beina erindi til rektors eða siðanefndar Háskóla Íslands. Rökstudd ásökun um brot á
siðareglum má aldrei bitna á þeim sem færir hana fram.
3.2 Siðanefnd Háskóla Íslands hefur það hlutverk að skera úr um það hvort siðareglur
Háskólans hafi verið brotnar. Nefndin tekur við erindum frá aðilum innan og utan Háskólans,
en tekur ekki mál upp að eigin frumkvæði.
3.5 Niðurstaða siðanefndar um brot á siðareglum er endanleg og verður ekki áfrýjað. Ef
niðurstaða nefndarinnar bendir til þess að um sé að ræða brot í starfi í skilningi laga vísar
nefndin málinu til rektors sem grípur til viðeigandi ráðstafana lögum samkvæmt. Ef um er að
ræða ágreining eða brot á lagareglum, sem heyrir undir aðila utan Háskólans vísar nefndin
málinu frá.
10
Vísindasiðareglur HÍ
4.1. Vísindaleg ráðvendni
Rannsakendur og rannsóknastofnanir skulu fara að viðmiðum um vísindalega ráðvendni og
efla þau. Með óvönduðum starfsháttum er unnið gegn öflun nýrrar þekkingar. Krafan um rétt
og vönduð vinnubrögð er því ófrávíkjanleg í öllum rannsóknum. Greina má á milli
mismunandi alvarlegra frávika í rannsóknarstarfi, allt frá kæruleysi og óvönduðum
vinnubrögðum til svika. Brotum í rannsóknum má skipta í tvennt: misferli og svik. Misferli
eru skilgreind sem gróf vanræksla og ábyrgðarleysi við framkvæmd rannsókna. Svikum, sem
fela í sér vísvitandi blekkingu, má skipta upp í uppspuna, villandi upplýsingar, ritstuld og
misnotkun.
11
Viðauki 2.
Yfirlit yfir svör sviða/deilda við spurningum starfshópsins
1(a) Fjöldi tilvika um akademískt misferli nemenda innan fræðasviða árin síðustu 2013-
2015.
Á tímabilinu hafa að meðaltali 17 tilvik komið til kasta deilda/fræðasviða HÍ ár hvert.
Á síðustu þremur árum hafa 51 slíkt mál komið upp á sviðunum (sem vitað er um). Þar af
um 7 á Heilbrigðisvísindasviði, 9 á Menntavísindasviði, 10 á Hugvísindasviði, 21 á
Félagsvísindasviði og 4 á Verk- og náttúruvísindasviði.
1(b) Eru tilvikin skráð og sett í formlegan feril/ hvernig fer skráningin fram og hver sér um
hana?
Flest fræðasviðin halda utan um skráningu hlutaðeigandi mála. Ítreka þarf (verklagsreglur)
mikilvægi þess að málin séu skráð, skýrt sé hver ábyrgðaraðilinn er og málin sett í formlegan
feril skv. reglum.
Á Heilbrigðisvísindasviði eru málin ekki skráð í öllum tilvikum.
o Á að skrá mál á feril í Uglu líka svo tryggt sé að sagan „hangi“ við nemanda?
(Hjúkrunarfræðideild)
Á Menntavísindasviði eru tilvikin skráð í skjalakerfi og sett í formlegan feril.
Á Hugvísindasviði eru tilvikin skráð hjá verkefnastjórum deilda og flest einnig hjá
kennslustjóra.
Á Félagsvísindasviði eru skjöl viðkomandi máls skráð í skjalakerfið (Námu) og málið
fer í formlegan feril.
Á Verk- og Náttúruvísindasviði hafa málin farið í formlegan feril og verið vistuð í
Námu.
2. Eru reglur Háskóla Íslands sem varða akademískt misferli nægilega skýrar?
Almennt þykja reglurnar nægilega skýrar en málsmeðferðin er oft talin þunglamaleg. Kallað er eftir
skýrari reglum um meðferð á málum nemenda sem hefur verið vikið úr skóla. Bæta þarf við reglur
skólans að sjálfsritstuldur sé óheimill.
Verklagsreglur/ferill um framkvæmd 51. gr. reglna HÍ, s.s. um rannsókn mála, vistun mála í
nemendakerfinu, viðurlög, hvaða brot teljast meiri háttar/ minniháttar o.fl. væru til bóta (sjá einnig
lið 3).
Úr svörum sviða/deilda:
Viðurlögin mættu vera skýrari og einnig til hvaða úrræða mætti grípa, t.d. hefur
einkunnin 0 fyrir prófhluta mismunandi áhrif eftir því hvað prófhlutinn hefur mikið
vægi í lokaeinkunn. (Lyfjafræðideild).
Óskýrt er hvaða reglur gilda um framhald á námi nemenda eftir að upp hefur komist
um ritstuld (Hjúkrunarfræðideild). Ef nemanda er vikið úr skóla er alls ekki skýrt með
hvaða hætti hann getur snúið til baka eða hvenær.
Að úrræði skorti ef ekki er hægt að persónugreina þann sem svindlaði (Íþrótta-
tómstunda- og þroskaþjálfadeild).
12
Reglur varðandi sjálfsritstuld eru ekki nægilega skýrar (Kennaradeild).
Góðar verklagsreglur myndu hjálpa (Hugvísindasvið).
Reglurnar skýrar en málsmeðferð getur verið löng og þunglamaleg – oft er vilji til að
ljúka málum eins fljótt og mögulegt þykir (Hugvísindasvið).
Ekki er skýrt nægilega skýrt hver eigi að rannsaka mál (Félagsvísindasvið).
Ekki er skýrt hvernig vista skal mál í nemendakerfinu (Félagsvísindasvið).
Deildir hafa kallað eftir nánari leiðbeiningum hvað varðar skilgreiningu á meiriháttar
og minniháttar brotum (verk- og náttúruvísindasvið).
3. Eru fyrir hendi sérstakar reglur (deilda) og/ eða verkferlar (innan deilda/ sviðs) um
akademískt misferli nemenda, viðurlög við slíkum brotum og/eða meðferð þeirra?
Deildir hafa almennt ekki sett sér sérstakar reglur um akademískt misferli.
Ekki eru til verkferlar á öllum sviðum. Fara þarf yfir verkferla sem til eru fyrir einstaka
svið/deildir með tilliti til ákvæðis 51. gr. reglna HÍ og uppfæra/samræma.
Úr svörum sviða/deilda:
Í Hjúkrunarfræðideild eru verklagsreglur um ritstuld frá 2011 – í handbók fyrir
nemendur í grunnnámi:
http://www.hi.is/sites/default/files/ingunney/handbok_bsnema_2015_til_2016_1.pdf
(bls. 14).
Í Uppeldis og menntunarfræðideild og Kennaradeild er unnið samkvæmt verklagi frá
Hreini Pálssyni.
Á Hugvísindasviði (áður Hugvísindadeild) eru til reglur um viðurlög við og misnotkun
á heimildum: http://www.hi.is/hugvisindasvid/misnotkun_heimilda
Á Félagsvísindasviði er verkferill /leiðbeiningar fyrir starfsmenn um ferlið þegar upp
kemur grunur um brot á reglum um heimildatilvísanir eða öðrum reglum um meðferð
heimilda.
Á Verk- og náttúruvísindasviði er til ferill um réttindi og skyldur og agaviðurlög
nemenda sem byggir á 51. gr. reglna HÍ.
4. Er ábyrgð kennara í tengslum við akademískt misferli nægilega skýr?
Rétt er að setja ákvæði í verklagsreglur um hlutverk og ábyrgð kennara.
Úr svörum sviða/deilda:
Ákvæði 2.2.7 í Siðareglum HÍ (Ef grunur leikur á misferli nemenda fylgja kennarar
málinu eftir) er ekki nægilegt – vantar skýrt verkferli (Læknadeild).
Vald kennara yfir námskeiðum sem hann hefur umsjón með er óskert – deildarforseti
þarf að hafa vald til að hlutast til um málefni einstakra námskeiða
(Hjúkrunarfræðideild).
Staða brautarstjóra í ferlinu er óljós – í sumum tilvikum gott að geta leyst málin hjá
brautarstjóra en reglur gera ráð fyrir að málin séu á hendi deildarforseta
(Menntavísindasvið).
13
Ábyrgð kennara er skýr þegar um alvarleg brot er að ræða. Hins vegar geta komið upp
minni tilvik eða atvik sem eru á gráu svæði og þá getur verið óljóst hvort kennari á að
vísa málinu áfram eða ekki (Menntavísindasvið).
Bættar og skýrari reglur/verklagsreglur um hlutverk einstakra aðila myndu vera til
bóta (Félagsvísindasvið).
Kynna þarf ábyrgð kennara og verklag betur. Hætta er á að kennarar láti ekki vita af
misferli því þeir telja að mikil vinna fari í að kæra og vita ekki við hvern á að tala
(Félagsvísindasvið).
Samkvæmt 51. gr. reglnanna getur kennari einn ákvarðað hvort brot hafi áhrif á
einkunn nemanda. Leiðbeiningar vanti um skilgreiningar á meiri háttar og minni háttar
brotum – til að gæta jafnræðis í málsmeðferð (Verk- og náttúruvísindasvið).
5. Notkun Turnitin ritstuldarforritsins
Turnitin forritið er notað á öllum sviðum HÍ. Margar deildir nota það en ekki allar. Kallað er
eftir samræmdum reglum /verkferli um notkun Turnitin.
Í Læknadeild fara allar ritgerðir (í námskeiðum, meistara og doktorsritgerðir) í
Turnitin greiningu.
Í Tannlæknadeild og Lyfjafræðideild hefur forritið ekki verið notað.
Í Hjúkrunarfræðideild er Turnitin forritið notað í flestum ritgerðum – bent er á að
notkun forritsins sé fremur flókin en Kennslumiðstöð veiti góða aðstoð.
Á Menntavísindasviði er Turnitin fyrst og fremst notað við skil á lokaverkefnum í
grunn- og framhaldsnámi en einnig notað í þó nokkrum námskeiðum. Bent er á að
ekki megi treysta á Turnitin eingöngu, líka þurfi að bera saman texta þótt samsvörun í
Turnitin sé lítil.
Á Hugvísindasviði er notkun forritsins misjöfn eftir greinum, mest notað af kennurum
í ensku. Unnið verður að átaki í notkun Turnitin frá og með vormisseri 2016 í samráði
við Kennslumiðstöð.
Á Félagsvísindaviði biðja flestar deildir um skýrslu í Turnitin við skil á
lokaverkefnum. Útbúinn hefur verið verkferill um notkun Turnitin.
Á Verk- og náttúruvísindasviði eru ekki samræmdar reglur um notkun Turnitin innan
og á milli deilda. Kallað er eftir samræmdum reglum um notkun forritsins svo
nemendur geti sjálfir skilað niðurstöðum úr forritinu með verkefnum.
Mörg svið benda á að Kennslumiðstöð veiti mjög góða aðstoð við notkun forritsins.
6. Önnur vandamál/ ábendingar
Að fjarnám og fjarpróf ásamt netttengingu í prófi geri mat á svindli mun flóknara en
áður, reglurnar taki ekki á því með fullnægjandi hætti (Íþrótta- tómstunda- og
þroskaþjálfadeild).
Kennurum hefur þótt mikil vinna leggjast á þá þegar svona mál koma upp. Einhverjum
finnst ferlið langt og erfitt – því eru einhverjir sem vilja leysa málin sjálfir sem getur
haft óheppilegar afleiðingar (Félagsvísindasvið).
Að deildarforsetar túlki reglurnar með mismunandi hætti og því sé framkvæmdin ekki
samræmd (verk- og náttúruvísindasvið).
Vönduð málsmeðferð, m.a. fundur með þeim sem ástundað hefur misferli, hefur mikla
þýðingu (Hugvísindasvið).
14
Viðauki 3.
Ferill um afgreiðslu nemendamála skv. 51. gr. reglna fyrir HÍ um ritstuld og annað
misferli
Ferill um afgreiðslu nemendamála skv.
51. gr. reglna fyrir HÍ um ritstuld og
annað misferli
Útgefandi: Miðlæg
stjórnsýsla
Dags. xxx 2017
Unnið af:
lögfræðingum á
rektorsskrifstofu
Staðfest af:
1. Grunur vaknar um brot. Kennari, leiðbeinandi eða aðrir vekja athygli deildarforseta á
málinu.
2. Deildarforseti sér til þess að mál sé stofnað í Námu og að meint brot sé rannsakað.
a. Afmarka þarf eins ítarlega og hægt er í hverju meint brot nemanda felst.
i. Liður í því getur verið að fá óháðan aðila til að fara yfir ritgerð/verkefni
og skila af sér greinargerð um í hverju meint brot felast. Þetta á yfirleitt
við ef meint brot er umfangsmikið.
b. Nemandi er kallaður á fund þar sem málið er borið undir hann og rætt.
3. Deildarforseti sendir nemanda 1. bréf (sjá fyrirmynd vegna ritstuldarmála). Þar er hinu
meinta broti lýst, tilgreint hvaða lög og reglur meint brot varðar og nemandi upplýstur
um mögulegar afleiðingar slíkra brota. Nemanda gefinn kostur á andmælum. Afrit
fylgir af greinargerð óháðs aðila, ef það á við.
4. Deildarforseti tekur afstöðu til þess, að teknu tilliti til andmæla nemanda, hvort um
brot nemanda sé að ræða. Deildarforseti sendir nemanda 2. bréf (sjá fyrirmynd). Í
bréfinu er gerð grein fyrir ákvörðun deildarforseta. Ef um brot er að ræða er farið yfir
þær afleiðingar sem brotið hefur, t.d. ákvörðun kennara um að gefa einkunnina 0,0. Þá
er nemanda gerð grein fyrir að málið verði sent til sviðsforseta til ákvörðunar um
agaviðurlög. Ef ekki er talið að um brot sé að ræða, er nemanda tilkynnt um það og
máli lýkur.
5. Deildarforseti sendir málið til sviðsforseta ásamt afriti af öllum gögnum málsins.
6. Sviðsforseti tekur málið til meðferðar vegna ákvörðunar um agaviðurlög og sendir
nemanda 3. bréf (sjá fyrirmynd). Nemanda er þá aftur gefinn kostur á andmælum.
7. Að teknu tilliti til alvarleika brotsins (sbr. töflu ), athugasemda nemanda og eðli
málsins að öðru leyti, tekur sviðsforseti ákvörðun um agaviðurlög, þ.e. áminning eða
brottvikning úr skóla. Ákvörðunin er rökstudd í 4. bréfi til nemanda og nemandi
upplýstur um kærurétt (sjá fyrirmynd).
[Hér fylgi verklagsreglur (viðmið) um viðurlög við brotum skv. 51. gr.]
15
Viðauki 4.
Verklagsreglur (viðmið) um viðurlög við brotum skv. 51. gr. reglna Háskóla Íslands
Eðli brots => Brot Stórfelld brot
Gáleysi Óvönduð vinnubrögð, kæruleysi Misferli: Gróf vanræksla, ábyrgðarleysi
Ásetningur Svik / vísvitandi blekking, s.s. uppspuni, misnotkun, rangar og villandi upplýsingar
Viðurlög
1. brot Áminning Brottrekstur
2. brot Áminning/brottrekstur (eftir eðli og umfangi brots)
3. brot Brottrekstur
Í öllum tilvikum er mál sett í feril skv. 51. gr. reglna HÍ, sem stýrt er af deildarforseta.
Almennt er gefin einkunnin 0 fyrir viðkomandi próf /verkefni ef nemandi er fundinn sekur um
brot.
Ef einkunn hefur verið gefin er rétt þegar um alvarleg eða mjög alvarleg brot er að ræða að
afturkalla einkunn. Sé einkunn grundvöllur prófgráðu er jafnframt rétt að afturkalla
prófgráðuna/ prófskírteini.
Um viðmið er að ræða, meta þarf hvert tilvik fyrir sig með tillit til eðlis og umfangs brots og
aðstæðna hvers máls.
16
Viðauki 5.
Tillögur um form bréfa vegna meðferðar mála hjá fræðasviðsforsetum og
deildarforsetum skv. 51. gr. reglna fyrir Háskóla Íslands
17
Fyrirmynd. Bréf nr. 1, ritstuldarmál nemanda
Jón Jónsson Guðrúnargata 2 101 Reykjavík
Sent á netfangið: [email protected]
Reykjavík, 15. maí 2017.
Mál nr. HI-1111111
Efni: Tilkynning um meint brot. Frestur veittur til athugasemda
Undirrituð, deildarforseti Fagurfræðideildar við Háskóla Íslands, hefur fengið ábendingu frá
leiðbeinanda/kennara námskeiðisins Fagurfræði og listir (FL210G) um að misbrestir séu á því
hvernig þú vísar til heimilda í meistararitgerð þinni Titill ritgerðar frá 2016/verkefni þínu Titill
verkefnis sem gildir 20% af lokaeinkunn. Samkvæmt niðurstöðum Turnitin ritstuldarforritsins
og niðurstöðum faglegs mats virðist misfarið með heimildir í eftirfarandi tilvikum: /eða:
Meðfylgjandi greinargerð sýnir þau tilvik sem um ræðir.
Ef það hentar betur að tilgreina í hverju meint brot felst í bréfinu sjálfu, í stað þess að
vísa til meðfylgjandi greinargerðar, er það gert í inndregnum, skáletruðum texta. Sjá
dæmi:
Á blaðsíðu 10-13 í ritgerð þinni er að finna texta sem virðist vera orðréttur upp úr
grein eftir Anton Guðmundsson „Leikur að list“ sem var birt í Tímaritinu árið 2011,
bls. 245-262, en þar er að finna umfjöllun um niðurstöður rannsókna Antons. Á vef
þekkingarseturs um listir (www.listverk.is) er einnig vitnað beint í niðurstöður
rannsókna Antons. Þessara heimilda er hvergi getið í ritgerð þinni.
Einnig eru nokkur dæmi um skýr líkindi milli texa ritgerðar þinnar í kafla 12 og texta
meistararitgerðar Sigrúnar Baldursdóttur, „Leitin að list“ sem var birt á Skemmu
2010, án þess að ritgerðarinnar sé getið. Margt af því orðalagi sem er notað á
blaðsíðum 29–33 í ritgerð Sigrúnar er mjög líkt texta í ritgerð þinni, en þú vísar fimm
sinnum í Greenart 1975, fjórum sinnum í Keith 2010 og einu sinni í Burst 1999, en
gerir aldrei grein fyrir skrifum Sigrúnar (eða annarra íslenskra rannsókna). Við
skoðun á meðfylgjandi skýrslu Turnitin má sjá uppruna líkindanna á þessum tveimur
textum sem og öðrum textum sem textar þínir líkjast mjög.
Viðauki 2 í ritgerð þinni er jafnframt nær algerlega samhljóða spurningarlista í
viðauka 1 í ritgerð Ellerts Halldórssonar, fyrir utan að búið er að aðlaga spurningar
nr. 5 og 7 að efni ritgerðar þinnar.
18
Á fundi okkar ásamt leiðbeinanda þann 10. maí sl. var málið kynnt þér og rætt. Farið var yfir
að uppi væri grunur um brot á reglum Háskólans, í hverju ætlað brot þitt fælist og hver gætu
orðið viðurlög við því. Fundinn sátu, ásamt þér, undirrituð deildarforseti og Jóna Jónsdóttir
leiðbeinandi. Hér má vísa til þess sem fram kom á fundinum, t.d. ef nemandi hafði einhverjar
skýringar, ef það á við.
Samkvæmt 2. mgr. 19. gr. laga nr. 85/2008 um opinbera háskóla, sbr. einnig 1. mgr. 51. gr.
reglna fyrir Háskóla Íslands nr. 569/2009, skal nemandi forðast að hafast nokkuð það að í námi
sínu eða framkomu innan og utan Háskólans sem er honum til vanvirðu eða álitshnekkis eða
varpað getur rýrð á nám hans eða skóla. Samkvæmt 4. mgr. 54. gr. reglna nr. 569/2009 fyrir
Háskóla Íslands er stúdentum algerlega óheimilt að nýta sér hugverk annarra í ritgerðum og
verkefnum, nema heimilda sé getið í samræmi við viðurkennd fræðileg vinnubrögð. Samkvæmt
2.2.10. gr. siðareglna Háskóla Íslands, skulu nemendur forðast allt misferli. Þá mæla
vísindasiðareglur Háskólans fyrir um vísindalega ráðvendni rannsakenda, auk þess sem gerðar
eru ófrávíkjanlegar kröfur um rétt og vönduð vinnubrögð í öllum rannsóknum.
Fyrir liggur að þú fékkst fyrirgjöfina „staðist“ fyrir ritgerðina og að um er að ræða
meistararitgerð til lokaprófs við Fagurfræðideild Háskóla Íslands. Ritstuldur í lokaritgerð til
meistaraprófs, sé um slíkt að ræða, er brot sem er til þess fallið að hafa áhrif á einkunn. Brotið
getur, eftir alvarleika þess, varðað áminningu eða jafnvel brottrekstri úr Háskóla Íslands
samkvæmt ákvörðun forseta fræðasviðs, sbr. 3. mgr. 19. gr. laga nr. 85/2008 og 3. mgr. 51. gr.
reglna nr. 569/2009. Þá varðar slíkt afturköllun einkunnar fyrir ritgerð og um leið meistaraprófs
viðkomandi nemanda, sbr. 25. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 og ólögfestar meginreglur
stjórnsýsluréttar um afturköllun.
Um málsmeðferð nemendamála fer samkvæmt 51. gr. reglna nr. 569/2009 fyrir Háskóla Íslands.
Með vísan til framangreinds, sbr. einnig fund okkar 10. maí sl., er þér hér með gefinn kostur á
að koma athugasemdum þínum að áður en tekin er afstaða til þessa af hálfu deildarforseta
Fagurfræðideildar hvort um brot teljist vera að ræða. Er 14 daga frestur í því skyni veittur, þ.e.
til 29. maí 2017.
Virðingarfyllst,
Sigríður Guðmundsdóttir
Deildarforseti Fagurfræðideildar
Afrit:
Jóna Jónsdóttir, leiðbeinandi/umsjónarkennari
19
Fyrirmynd. Bréf nr. 2, ritstuldarmál nemanda
Jón Jónsson Guðrúnargata 2 101 Reykjavík
Sent á netfangið: [email protected]
Reykjavík, 3. júní 2017.
Mál nr. HI-1111111
Efni: Ákvörðun í máli vegna heimildanotkunar í ritgerð/verkefni.
Með bréfi, dagsettu 15. maí 2017, tilkynnti undirrituð þér að borist hefði ábending um að misbrestir
væru á því hvernig þú vísar til heimilda í meistararitgerð þinni Titill ritgerðar frá 2016/verkefni þínu
Titill verkefnis sem gildir 25% af lokaeinkunn. Í bréfinu og greinargerð sem var meðfylgjandi bréfinu,
var þér gerð nánari grein fyrir að hvaða atriðum athugasemdirnar lytu. Bréfið var afhent þér á fundi
15. maí sl. sem var haldinn í kjölfar fundar kennara/leiðbeinanda með þér 10. maí sl. þar sem málið
var kynnt þér og rætt. Var þér veittur frestur til 29. maí sl. til að koma að þínum athugasemdum.
Á fundinum 10. maí sl. barst þú við að tímaskortur, ófullnægjandi leiðsögn og hugsunarleysi hefði
orðið til þess að þú notaðir texta og heimildir úr lokaverkefni og öðrum heimildum með óheimilum
hætti. Kvaðst þú hafa lært af þessu og að þetta myndi ekki koma fyrir aftur. Í bréfi þínu til
undirritaðrar, dags. 22. maí sl., þar sem athugasemdir þínar koma fram, tókst þú ennfremur fram að
þú hafir verið undir miklu álagi og ekki gert þér grein fyrir að vísa þurfi til ritgerða sem heimilda.
Í tilefni af því sem fram kemur í bréfi þínu skal tekið fram að námskeiðið Fagurfræði og listir (FL210G)
er kennt á framhaldsstigi. Gert er ráð fyrir að nemendur sem lokið hafa grunn háskólanámi hafi
þekkingu á faglegum vinnubrögðum, öflun þekkingar, heimildanotkun og fleiru er lítur að fræðilegum
vinnubrögðum. Er því ekki unnt að fallast á framangreindar röksemdir þínar er varðar skort á
þekkingu, leiðbeiningum og upplýsingagjöf. Talið er að jafnvel þótt ekki hafi verið um ásetning að
ræða, þá hafir þú átt að vita að um væri að ræða notkun á texta sem telst ekki í samræmi við
viðurkennd fræðileg vinnubrögð. Ritstuldur, þ.m.t. endurnýting eigin verka, með þeim hætti sem um
ræðir, er alvarlegur galli sem ætti ekki að sjást í ritgerðum/verkefnu á háskólastigi.
Samkvæmt 2. mgr. 19. gr. laga nr. 85/2008 um opinbera háskóla, sbr. einnig 1. mgr. 51. gr. reglna
fyrir Háskóla Íslands nr. 569/2009, skal nemandi forðast að hafast nokkuð það að í námi sínu eða
framkomu innan og utan Háskólans sem er honum til vanvirðu eða álitshnekkis eða varpað getur rýrð
á nám hans eða skóla. Samkvæmt 4. mgr. 54. gr. reglna nr. 569/2009 fyrir Háskóla Íslands er
stúdentum algerlega óheimilt að nýta sér hugverk annarra í ritgerðum og verkefnum, nema heimilda
sé getið í samræmi við viðurkennd fræðileg vinnubrögð.
Með vísan til framangreinds er það niðurstaða undirritaðrar að á fyrrgreindu verkefni/meistararitgerð
séu svo verulegir ágallar að það feli í sér brot nemanda á 2. mgr. 19. gr. laga nr. 85/2008, sbr. 51. gr.
reglna nr. 569/2009. Einnig er ritstuldur staðfestur sem felur í sér brot á sömu ákvæðum, sbr. einnig
4. mgr. 54. gr. reglna nr. 569/2009. Sjá eftirfarandi útfærslur eftir því hvort búið er að birta einkunn
eða útskrifa nemanda, eða ekki:
20
1. Ef ekki búið að birta einkunn: Er það því ákvörðun kennara að gefa einkunnina 0,0 fyrir
ritgerðina/verkefnið Titill. Sú ákvörðun felur í sér að þú hefur ekki staðist kröfur til þess að
ljúka námskeiðinu Fagurfræði og listir (HL210G).
2. Ef búið að birta einkunn/veita gráðu: Með vísan til 25. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 og
ólögfestra meginreglna stjórnsýsluréttar er það ákvörðun deildarforseta að afturkalla
einkunnina „staðist“ fyrir meistararitgerð/verkefni Titill og gefa þess í stað einkunnina „fall án
einkunnar/0,0“ fyrir hana. Sú ákvörðun felur í sér að þú telst ekki hafa staðist kröfur til
meistaraprófs frá Fagurfræðideild. Er meistaragráða sem veitt var, dags. xx, því einnig
afturkölluð á grundvelli sömu heimilda. Forseti sviðsins ritar undir þessa niðurstöðu ásamt
deildarforseta því til staðfestingar.
Varðandi möguleika þína á að ljúka verkefninu/námskeiðinu í framhaldi af ákvörðun þessari og
útfærslu á því, er þér bent á að hafa samband við Jónu Jónsdóttur umsjónarkennara
námskeiðsins/leiðbeinanda. Undirrituð hefur hér með lokið þeim þætti málsins sem lýtur að
ákvörðun um brot og tilkynnt þér um áhrif þess á einkunn þína fyrir meistararitgerð/verkefni. Verður
málið nú sent til sviðsforseta Félagsvísindasviðs til ákvörðunar um agaviðurlög. Líkt og fyrr greinir
getur ritstuldur, eftir alvarleika brots, varðað áminningu eða jafnvel brottrekstri úr Háskóla Íslands
samkvæmt ákvörðun forseta fræðasviðs, sbr. 3. mgr. 19. gr. laga nr. 85/2008 og 3. mgr. 51. gr. reglna
nr. 569/2009.
Virðingarfyllst,
Sigríður Guðmundsdóttir
Deildarforseti Fagurfræðideildar
Afrit:
Jóna Jónsdóttir, leiðbeinandi/kennari námskeiðs
21
Fyrirmynd. Bréf nr. 3, ritstuldarmál nemanda
Jón Jónsson Guðrúnargata 2 101 Reykjavík
Sent á netfangið: [email protected]
Reykjavík, 13. júní 2017.
Mál nr. HI-1111111
Efni: Óskað eftir athugasemdum áður en ákvörðun er tekin um agaviðurlög
Þann 3. júní sl. var þér tilkynnt ákvörðun deildarforseta Fagurfræðideildar þar sem staðfest
var að þú hafðir gerst brotlegur gegn ákvæði 1. mgr. 51. gr. reglna nr. 569/2009 fyrir Háskóla
Íslands, sbr. 2. mgr. 19. gr. laga nr. 85/1008 um opinbera háskóla, við gerð meistararitgerðar
þinnar / í námskeiðinu Fagurfræði og listir (FL210G). Brotið fólst í að (hér er tekinn upp texti
úr fyrra bréfi þar sem brotinu er lýst). Vegna þessa hafi þér verið gefin einkunnin 0,0 fyrir
námskeiðið sem hefur þá þýðingu að þú hefur ekki staðist kröfur til að ljúka fyrrgreindu
námskeiði. Eins og fram kom í fyrrgreindu bréfi vísaði deildarforseti málinu til undirritaðs,
forseta Félagsvísindasviðs, til ákvörðunar um agaviðurlög, sbr. 3. mgr. 19. gr. laga nr.
85/2008 og 2. mgr. 51. gr. reglna nr. 569/2009 fyrir Háskóla Íslands.
Samkvæmt 2. mgr. 19. gr. laga nr. 85/2008 um opinbera háskóla skal nemandi forðast að
hafast nokkuð það að í námi sínu eða í framkomu sinni innan og utan skólans sem er honum
til vanvirðu eða álitshnekkis eða varpað getur rýrð á nám hans eða skóla. Í 3. mgr. 19. gr.
segir að gerist nemandi sekur um háttsemi skv. 2. mgr. eða sem er andstæð lögum um
opinbera háskóla eða reglum settum samkvæmt þeim skuli forseti fræðasviðs taka mál hans
til meðferðar. Að teknu tilliti til alvarleika brots getur forseti veitt nemanda áminningu eða
vikið honum úr skóla um tiltekinn tíma eða að fullu.
Líkt og fram kemur í bréfi deildarforseta til þín 3. júní sl., er nemendum algerlega óheimilt að
nýta sér hugverk annarra nema heimilda sé getið í samræmi við viðurkennd fræðileg
vinnubrögð og eru brotin litin alvarlegum augum. Undirritaður, forseti Félagsvísindasviðs,
hefur nú til athugunar að veita þér áminningu eða víkja brott úr skóla á grundvelli
framangreindrar heimildar í 3. mgr. 19. gr. laga um opinbera háskóla.
Með vísan til 13. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 er þér hér með gefinn kostur á að koma að
skriflegum athugasemdum þínum áður en endanleg ákvörðun er tekin um agaviðurlög í
málinu. Er frestur í því skyni veittur til 23. júní n.k. Vakin er athygli á að ef engar
athugasemdir berast fyrir þann tíma verður ákvörðun tekin á grundvelli fyrirliggjandi gagna.
22
Virðingarfyllst,
Margeir Baldursson
forseti Félagsvísindasviðs
Afrit:
Sigríður Guðmundsdóttir, Deildarforseti Fagurfræðideildar
Jóna Jónsdóttir, leiðbeinandi/kennari námskeiðs
23
Fyrirmynd. Bréf nr. 4, ritstuldarmál nemanda
Jón Jónsson Guðrúnargata 2 101 Reykjavík
Sent á netfangið: [email protected]
Reykjavík, 25. júní 2017.
Mál nr. HI-1111111
Efni: Ákvörðun forseta Félagsvísindasviðs um agaviðurlög.
Með bréfi, dags. 13. júní sl., var þér tilkynnt að undirritaður hefði til athugunar að veita þér
áminningu eða víkja brott úr skóla vegna tilgreindra brota þinna við gerð
meistararitgerðar/verkefnis við námskeiðið Fagurfræði og listir (FL210G). Í bréfinu kom fram
að misbrestir hefðu verið á því hvernig þú vísaðir til heimilda í verkefninu/meistararitgerðinni
Titill og að á verkefninu/ritgerðinni væru svo verulegir ágallar að það fæli í sér brot á 2. mgr.
19. gr. laga nr 85/2008, sbr. 51. gr. reglna fyrir Háskóla Íslands nr. 569/2009. Jafnframt væri
um ritstuld að ræða, sbr. m.a. 4. mgr. 54. gr. reglna nr. 569/2009. Vegna þessa hafi þér verið
gefin einkunnin 0,0 fyrir verkefnið/ritgerðina og þér bent á að hafa samband við
umsjónarkennara/leiðbeinanda, varðandi möguleika á að ljúka verkefninu í framhaldi af
ákvörðuninni. Þá var þér veittur kostur á að koma að athugasemdum þínum áður en endanleg
ákvörðun yrði tekin um agaviðurlög í málinu.
Þann 22. júní sl. bárust athugasemdir þínar. Þar kemur í stuttu máli fram að þér hafi orðið á
mistök sem þú sjáir eftir. Þá kveðst þú hafa lært af mistökum þínum.
Eins og fyrr segir skal nemandi forðast að aðhafast nokkuð það að í námi sínu eða framkomu
innan og utan háskólans sem er honum til vanvirðu eða álitshnekkis eða varpað getur rýrð á
nám hans eða skóla, sbr. 2. mgr. 19. gr. laga nr. 85/2008 um opinbera háskóla, sbr. einnig 1.
mgr. 51. gr. reglna nr. 569/2009 fyrir Háskóla Íslands. Að teknu tilliti til alvarleika brots getur
forseti veitt nemanda áminningu eða vikið honum úr skóla um tiltekinn tíma eða að fullu, sbr.
3. mgr. 19. gr. laga nr. 85/2008 um opinbera háskóla og 3. mgr. 51. gr. reglna fyrir Háskóla
Íslands.
Með hliðsjón af gögnum málsins, þ.m.t. athugasemdum þínum, er það mat undirritaðs að
umrætt brot þitt/þín: (sjá eftirfarandi útfærslur, eftir því hvaða viðurlögum er beitt):
1. ...sé ekki það alvarlegt að til beitingu agaviðurlaga komi að þessu sinni. Gögn málsins
gefa til kynna að um sé að ræða óheimila endurnýtingu á mjög afmörkuðu efni og brotið
í því tilliti ekki umfangsmikið. Þá verður ekki séð að um ásetningsbrot sé að ræða og
kvaðst þú í athugasemdum þínum munu læra af þessu og að þetta muni ekki koma fyrir
24
aftur. Ritstuldur er alvarlegt brot sem er litið alvarlegum augum við Háskóla Íslands.
Áréttað er að gerist þú aftur brotleg/ur við lög eða reglur Háskóla Íslands, varðar það
áminningu eða brottvísun úr skóla, tímabundið eða að fullu.
2. ...sé það alvarlegt/og umfangsmikið að til beitingar agaviðurlaga komi. Af þeim sökum
er þér hér með veitt áminning, sbr. 3. mgr. 19. gr. laga nr. 85/2008 um opinbera háskóla.
Í þessu samhengi skiptir máli að (xxxx). Gerist þú aftur brotlegur við lög eða reglur
skólans getur það varðað brottvísun úr skóla, tímabundið eða að fullu.
3. ...sé það alvarlegt að þér skuli vikið brott úr skóla í eitt ár, sbr. 3. mgr. 19. gr. laga nr.
85/2008 um opinbera háskóla. Í þessu samhengi skiptir máli að um er að ræða ítrekuð
brot, umfangsmikið brot, auk þess sem ásetningur stóð til brotanna. Hafir þú hug á að
hefja nám að nýju, að liðnu ári frá ákvörðun þessari, getur þú sótt um inngöngu með
hefðbundnum hætti inn á nýjan námsferil í samræmi við reglur viðkomandi deildar um
inntöku í nám við Háskóla Íslands.
Þetta tilkynnist hér með og er málinu þar með lokið.
Ákvörðun þessi er kæranleg til áfrýjunarnefndar í kærumálum háskólanema, sbr. 20. gr. laga
nr. 63/2006 um háskóla og 3. mgr. 19. gr. laga nr. 85/2008 um opinbera háskóla. Kæru skal
bera fram innan þriggja mánaða frá því að tilkynnt var um ákvörðunina, sbr. 1. mgr. 27. gr.
stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Málskot frestar framkvæmd ákvörðunar forseta.
Virðingarfyllst,
Margeir Baldursson
forseti Félagsvísindasviðs
Afrit:
Sigríður Guðmundsdóttir, deildarforseti Fagurfræðideildar
Jóna Jónsdóttir, leiðbeinandi/kennari námskeiðs
25
Viðauki 6
Nemendamál – ábyrgð kennara í lögum og reglum
Lög um opinbera háskóla nr. 85/2008
Ekkert fjallað um ábyrgð kennara í lögum um opinbera háskóla.
Reglur fyrir Háskóla Íslands nr. 569/2009
Ekkert fjallað um ábyrgð kennara í reglunum
Vísindasiðareglur
4.6. Samband leiðbeinenda og nemenda
Leiðbeinendum ber að hafa hagsmuni nemenda að leiðarljósi og nýta sér ekki í
eiginhagsmunaskyni að þeir eru honum háðir. Þetta á jafnt við um faglegar niðurstöður
sem persónulegar aðstæður.
Leiðbeinendur skulu vera sér meðvitaðir um ójafna stöðu leiðbeinanda og nemanda.
Ekki má notfæra sér faglegan myndugleika í eiginhagsmunaskyni eða til að lítillækka
nemendur. Leiðbeinendur mega ekki nýta sér það að nemendur eru þeim háðir.
Leiðbeinendur skulu ræða við nemendur sína um hvaða reglur gildi um notkun
rannsóknargagna og meðhöfunda ritverka. Háskóli Íslands og stofnanir hans ættu að
móta staðlaða samninga um sameiginlega notkun leiðbeinenda og nemenda á
rannsóknargögnum þegar það á við. Vilji leiðbeinendur nota efni nemenda sem enn er í
vinnslu ætti að gera um það samning. Hafi nemendurnir sjálfir safnað efni sínu ættu
leiðbeinendur ekki að nota efnið fyrr en verki nemendanna er lokið, að jafnaði að prófi
loknu. Leiðbeinandi og nemandi skulu ástunda góðar tilvísunarhefðir þegar þeir nýta
sér verk hvor annars.
Í sambandi leiðbeinenda og nemenda geta orðið til tvíhliða tengsl sem geta leitt til
vanhæfis við mat á verki nemendanna. Virða þarf mörk einkalífs og atvinnu. Heilindi
og óhlutdrægni leiðbeinenda þurfa að vera hafin yfir vafa. Verði samband leiðbeinanda
og nemanda of náið á aðalreglan að vera sú að leiðbeinandinn hætti leiðsögn sinni og
annar taki við.
Siðareglur HÍ
Frumábyrgð kennarans
2.2.1 Kennarar stuðla að menntun nemenda með vandaðri leiðsögn, viðeigandi kröfum,
hvatningu og góðu fordæmi.
Jafnræði
2.2.2 Kennarar gæta þess að mismuna ekki nemendum og nemendur ekki kennurum, til
dæmis vegna kyns, kynþáttar, kynhneigðar, aldurs, fötlunar, þjóðernis, trúarbragða eða
skoðana. Þeir leggja ekki hver annan í einelti og eru á varðbergi gagnvart einkennum
þess.
Leiðsögn
26
2.2.3 Kennarar temja nemendum sínum heilindi í ræðu og riti. Þeir haga kennslu,
leiðsögn og þjálfun samkvæmt ýtrustu kröfum fræðigreinar sinnar um vönduð
vinnubrögð. Þeir taka jafnframt mið af þeim starfsháttum við kennslu og próf sem
Háskólinn viðurkennir.
Sanngirni
2.2.7 Kennarar gera sanngjarnar kröfur til nemenda og vanda námsmat. Ef grunur leikur
á misferli nemenda fylgja þeir málinu eftir.
Viðmið og kröfur um gæði meistaranáms við Háskóla Íslands – samþykkt af háskólaþingi
14. nóvember 2013 og af háskólaráði 5. desember 2013.
Leiðbeinandi.
Leiðbeinendur í meistaranámi skulu stuðla að góðu og uppbyggilegu samstarfi við nemendur
sína, enda er gagnkvæmt traust á milli leiðbeinanda og meistaranema mikilvæg forsenda fyrir
árangursríku meistaranámi. Þeir skulu ekki aðeins veita nemendum sínum faglega ráðgjöf
heldur jafnframt leitast við að aðstoða þá við að öðlast þá almennu og faglegu færni sem fjallað
er um í þessum viðmiðum. Til að tryggja gæði leiðbeiningar skal hver leiðbeinandi að jafnaði
ekki leiðbeina fleirum en 10 meistaranemum á hverjum tíma.
Reglur nr. 321/2009 um eftirlit með gæðum kennslu og rannsókna í háskólum
Ekkert í þeim reglum um ábyrgð kennara
Reglur um doktorsnám við félagsvísindasvið Háskóla Íslands
Fjallað um leiðbeinanda í 8. gr. en þó ekki fjallað sérstaklega um eiginlegt hlutverk
hans.
Hlutverk leiðbeinenda/kennara samkvæmt reglum deilda
Viðauki 7
Handbækur sviða og deilda
1. Félagsvísindasvið:
Samskonar umfjöllun um hlutverk leiðbeinanda í handbók meistaranema í Félags- og
mannvísindadeild, Viðskiptafræðideild, Félagsráðgjafardeild og Stjórnmálafræðideild:
Hlutverk leiðbeinanda
Leiðbeinandi gerir nemandanum grein fyrir þeim kröfum sem gerðar eru til
lokaverkefnis, veitir honum hvatningu og aðhald við vinnu við það.
Leiðbeinandi ráðleggur nemandanum um eftirfarandi atriði:
o afmörkun efnisins
o heimildaleit
o skilgreiningu markmiða og rannsóknarspurninga
o gerð rannsóknaráætlunar
27
o öflun rannsóknargagna, úrvinnslu þeirra og greiningu
o framsetningu á niðurstöðum
o ritgerðarsmíðina í heild
o tilkynningar til Persónuverndar og öflun tilskilinna leyfa (t.d. frá Persónuvernd)
Leiðbeinandi fylgist með framvindu verksins og metur það með hliðsjón af rannsóknar-
og námsáætlun.
Leiðbeinandi aðstoðar nemanda við að takast á við vandamál sem upp koma svo sem
siðferðileg álitamál í rannsóknavinnunni, aðferðafræðileg álitamál eða annað.
Leiðbeinandi tekur þátt í lokamati á meistaraprófsritgerð ásamt prófdómara. Báðir aðilar
(leiðbeinandi og nemandi) geta gert kröfu um reglubundin samskipti meðan unnið er að
verkinu.
Ekki er að finna umfjöllun um hlutverk leiðbeinanda/kennara í handbók meistaranema í
Hagfræðideild og handbók meistaranema í Lagadeild ekki aðgengileg á netinu (eða ekki
til).
2. Hugvísindasvið
Ekki er að finna umfjöllun um hlutverk leiðbeinanda/kennara í handbók meistaranema
(eða handbækur ekki aðgengilegar) í neinni deild á Hugvísindasviði
3. Heilbrigðisvísindasvið
Hjúkrunarfræðideild
Hlutverk leiðbeinanda er að leiðbeina nemanda í lokaverkefni. Hann styður nemandann við að
finna lausnir á vandamálum sem upp koma, og veitir honum hvatningu og aðhald. Hann gætir
þess að vinnan við verkefnið standist almennar fræðilegar kröfur og reglur deildarinnar um
lokaverkefni og sér jafnframt til þess að umfang verkefnisins sé hæfilegt. Umsjónarkennari ber
ábyrgð á að framkvæmd verkefnis og framvinda séu í samræmi við reglur deildar.
Umsjónarkennari leggur því mat á áætlun um framkvæmd verkefnisins og lokafrágang. Verði
breytingar á áætlun eru þær bornar undir umsjónarkennara. Leiðbeinandi gerir umsjónarkennara
grein fyrir stöðu verkefnisins einu sinni á önn og oftar ef breytingar verða á áætlun.
Leiðbeinandi og umsjónarkennari, í þeim tilvikum að um tvo aðila sé að ræða, þurfa báðir að
samþykkja að lokaverkefni sé fullbúið til mats. Undirritað samþykki þarf að berast til
verkefnastjóra framhaldsnáms.
Matvæla- og næringarfræðideild
Hlutverk leiðbeinanda er að leiðbeina nemanda í lokaverkefni. Hann styður nemandann við að
finna lausnir á vandamálum sem upp koma, og veitir honum hvatningu og aðhald. Hann gætir
þess að vinnan við verkefnið standist almennar fræðilegar kröfur og reglur deildarinnar um
lokaverkefni og sér jafnframt til þess að umfang verkefnisins sé hæfilegt.
Í reglum um vinnulag og námsmat í verklegum æfingum við matvæla- og næringarfræðideild
segir jafnframt:
Að jafnaði ber nemendum að skila skýrslu viku eftir að verklegri æfingu lýkur. Mikilvægt er að
nemendur skili á þeim tíma sem settur hefur verið. Seinkun á skýrsluskilum getur komið niður
á einkunnagjöf (kennara ber að kynna nemendum reglur þar af lútandi í upphafi námskeiðs).
28
Kennari skilar skýrslu/einkunn til baka eigi síðar en tveimur vikum eftir að verklegri æfingu
lýkur og einni viku eftir að nemandi skilar skýrslu.
Sálfræðideild
Handbók meistaranema ekki aðgengileg, en í kennslustefnu sálfræðideildar segir þó:
Ábyrgð kennara:
Kennarar velja námsefni og aðferðir við eigin kennslu í samræmi við almennar gæðakröfur.
Þeir hafa hafa mikið svigrúm við nýtingu á kennslutíma í samræmi við kennsluaðferðir sínar.
Sálfræðideild telur að slíkt svigrúm sé hluti af í akademísku frelsi starfsmanna sem eru valdir
til starfa með skýrri kröfu um ábyrgð á kennslu – enda sé starfað í samræmi við almennar
gæðakröfur. Til þess að móta samfélag stuðnings, þróunar og samskipta um kennslu eru
eftirfarandi verkefni á dagskrá:
o Á árlegum kennslufundi deila kennarar reynslu sinni af nýjum lausnum og aðferðum
við kennslu.
o Deildin hvetur kennara til að sammælast um stuðning og aðhald og þróun í kennslu, og
þróa í því efni skynsamlegt vinnulag.
o Deildarforseti eða annar fastur kennari sem hann eða hún leggur til er nýjum kennurum
til halds og trausts fyrsta misseri þeirra í kennslu.
o Nýir kennarar eru hvattir til að sækja námskeið um kennslustörf
Læknadeild
Í handbók meistaranema er tekið fram að nemandi og leiðbeinandi þurfi að skila undirrituðum
samningi um MS verkefni til kennslustjóra rannsóknartengds framhaldsnáms. Í stöðluðu formi
þess háttar samnings er vikið að hlutverki leiðbeinanda og segir þar eftirfarandi:
Leiðbeinandi gerir nemandanum grein fyrir þeim kröfum sem gerðar eru til verkefnis, veitir
honum hvatningu og aðhald við vinnu þess.
Leiðbeinandi ráðleggur nemandanum m.a. um eftirfarandi atriði:
Afmörkun efnis
Hvernig standa skuli að heimildaleit
Skilgreiningu markmiða og rannsóknarspurninga
Gerð rannsóknaráætlunar
Öflun rannsóknargagna, úrvinnslu þeirra og greiningu
Framsetningu á niðurstöðum
Ritgerðasmíðina í heild
Leiðbeinandi aflar tilskilinna leyfa.
Leiðbeinandi á frumkvæði að fyrsta fundi meistaranefndar nemanda.
Leiðbeinandi fylgist með framvindu verksins og metur það með hliðsjón af rannsóknar- og
námsáætlun.
Leiðbeinandi aðstoðar nemanda við að takast á við vandamál sem upp koma, svo sem
siðferðileg álitamál í rannsóknarvinnunni, aðferðafræðileg álitamál eða annað.
29
Leiðbeinandi leggur mat á verkefnið í heild í lok meistaranáms og skilar um það áliti.
Ekki er að finna umfjöllun um hlutverk leiðbeinanda/kennara í handbók meistaranema (eða þá
að slíkar handbækur voru ekki aðgengilegar) í Tannlæknadeild og Lyfjafræðideild.
Þá er ekki fjallað sérstaklega um ábyrgð leiðbeinanda/kennara í reglum um meistaranám við
Heilbrigðisvísindasvið Háskóla Íslands nr. 140/2014.
4. Menntavísindasvið
Ekki er að finna umfjöllun um hlutverk leiðbeinanda/kennara í handbók meistaranema
(eða handbækur ekki aðgengilegar) í neinni deild á Menntavísindasviði.
5. Verkfræði- og náttúruvísindasvið
Ekki er að finna umfjöllun um hlutverk leiðbeinanda/kennara í handbók meistaranema
(eða handbækur ekki aðgengilegar) í neinni deild á Verkfræði- og nátúruvísindasviði.
Kennsluskrá deilda
Hef ekki rekist á neina umfjöllun í kennsluskrá deilda um ábyrgð/hlutverk kennara í þessu
samhengi.
Samantekt um ábyrgð kennara
Ekki er að finna samræmdar reglur um hver sé ábyrgð kennara við leiðsögn ritgerðar eða
kennslu. Þær reglur sem þegar eru til staðar eru alla jafna mjög almennar, en í vísindasiðareglum
segir til að mynda að „leiðbeinendur skulu ræða við nemendur sína um hvaða reglur gildi um
notkun rannsóknargagna og meðhöfunda ritverka.“.
Sumar deildir hafa sett fram ákveðin viðmið um hlutverk/ábyrgð kennara í handbókum deilda
um meistaranám, en það eru þó alls ekki öll svið eða deildir þar sem slíkar reglur eða viðmið er
að finna. Heildstæðustu og samræmdustu reglurnar er að finna á Félagsvísindasviði, en
reglurnar eru þó nokkuð almennar. Samkvæmt reglum deilda nær þó ábyrgð leiðbeinanda
sennilega lengst í Matvæla- og næringarfræðideild, en þar segir meðal annars í handbók
meistaranema að leiðbeinandi gæti þess að vinnan við verkefnið standist almennar fræðilegar
kröfur og reglur deildarinnar um lokaverkefni.
Niðurstaðan er því sú að ekki sé til staðar heildstæð nálgun á því hver sé ábyrgð
kennara/leiðbeinanda við leiðsögn eða í kennslu. Æskilegt verður að telja að einhverjar
almennar lágmarksreglur séu til staðar, sem gilda fyrir öll svið, en sviðum/deildum væri heimilt
að útfæra reglurnar nánar ef þörf þætti.
