Skupština Komore odlučila Vlastimir Golubović...Nenad Novović Amplitudo Darko Rogošić Darma Dr Ilija Moric ISSN 0350-5340 Godina LIII Broj 12 Decembar 2017. Skupština Komore

Nenad NovovićAmplitudo

Darko RogošićDarma

Dr Ilija Moric

ISSN

035

0-53

40

God

ina

LIII

B

roj 1

2 D

ecem

bar 2

017.

Skupština Komore odlučila

Vlastimir Golubovićnovoizabrani

predsjednikPrivredne

komore

Globalna konkurentnostza dugoročno poslovanje

Isti kvalitet za tržište isopstvenutrpezu

Tri priče o maslini

IMPR

ESU

M

16 Sastanak privrednika sa premijeromPotrebno više podsticaja za razvoj proizvodnog sektora

Broj 12Decembar 2017.

IMPR

ESU

MSadržaj

Izdavač:

Privredna komora Crne GoreNovaka Miloševa 29/IIPodgorica 81000, Crna GoraTel: +382 20 230 545e-mail: [email protected]://www.privrednakomora.me

Redakcijski odbor:

Predsjednica:Ljiljana Filipović

Članovi:Pavle D. Radovanović, Novica Bulatović, Tanja Radusinović, dr Mladen Perazić, dr Nina Drakić, Aleksandar Marđonović

Urednica:Milka Pižurica

Novinar:Igor Perović

Prevod: Dragana Domazetović, Maja Šćepanović Drobnjak

Adresa Redakcije:

Privredna komora Crne Gore/Glasnik Novaka Miloševa 29/IIPodgorica 81000, Crna GoraTel: +382 20 230 439e-mail: [email protected]

Dizajn:

Privredna komora Crne Gore

List izlazi od 1964. godine i upisan je u registar javnih glasila Crne Gore.

PDF verziju možete preuzeti na: http://www.privrednakomora.me/multimedija/glasnik

The Assembly of the Chamber decidedVlastimir Golubovic, newly elected President of the Chamber

The meeting of businessmen with the Prime MinisterMore incentives needed to boost the production sector

Nenad Novovic, owner and director of the company AmplitudoGlobal competitiveness for a long-term business

Darko Rogosic, owner and director of “Darma", PodgoricaSame product quality on the market and the dining tables

Tadija Sljukic, owner of the dairy NikaContinuous dedication to quality

Ratko Nikolic, director of Business Intelligence ConsultingHigh-quality and useful business services

Montenegro - Muş Business ForumSMEs partnerships to be developed

Miras Djurovic, Ferrous Metallurgy InstituteInvestment in HR and R&D lead to success

9

22

49

66

58

71

79

72

4

Broj 12 Decembar 2017.

Nenad Novović, vlasnik kompanije Amplitudo

Globalna konkurentnost

za dugoročno poslovanje

Skupština Komore odlučilaVlastimir Golubović novoizabranipredsjednik Privredne komore

Skupština Crne GoreDonijet novi Zakon o Privrednoj komori Crne Gore

Darko Rogošić, vlasnik i direktor kompanije Darma, PodgoricaIsti kvalitet za tržište isopstvenu trpezu

FilantropijaDodijeljene nagradeISKRA 2017 Dr Ilija Moric

Tri priče o maslini

6

46

12

62

4490

5


Listajući Glasnik...

1986.Pripreme za proljećnu sjetvu

Programom proljećne sjetve u Crnoj Gori predviđeno je da se zasije 36.000 hektara oranica. To čini 70 odsto ukupnih obradivih površina kod nas, a 1.899 ha više nego što je zasijano prethodne godine u ovom periodu. Od 8.331 hektara do sada neiskorišćenog poljoprivrednog zemljišta ove godine biće kultivisano 3.214 ha.U društvenom sektoru planirano je da se zasije samo 600 ha odnosno 1,6 ukupnih površina, a na individualnom 35.400 ha.

Više od polovine obradivih površina biće zasijano žitima. Kukuruz se sije na površini 7.882 ha, povrtarsko bilje na 13.123 ha s tim što će najveće površine zauzeti krompir i to 7.470 hektara, a dinje i lubenice 1.312 ha.

Paprike će se uzgajati na 638 ha dakle na manjim površinama nego prethodne godine, a i zasadi paradajza će stagnirati. Uzroci sma-njenja uzgoja ovih kultura su neobezbijeđen plasman i nedostatak pogona za industrijsku preradu paprike i paradajza, pisao je Glasnik 1986. godine.

2005.Rast industrijske proizvodnje

Industrijska proizvodnja 2004. godine bila je veća 13,8 odsto nego 2003. U odnosu na prosječnu mjesečnu proizvodnju iz 2003. godine rekordan porast u industriji zabilježen je u decembru i to 53,7%. Najveći uticaj na ovako povoljne rezultate imali su proizvodnja elek-trične energije i metala koji su rasli 21% odnosno 12,5 odsto. Pozitivni trendovi zabilježeni su i u agraru. Prehrambeni proizvodi, piće i duvan zabilježili su rast od 23,6 odsto, a povećani su i prerada drveta i to za 20,5 a u istom iznosu je porasla i vrijednost radova u građevinarstvu.

Pozitivne stope rasta ostvarene su kod prevoza robe željeznicom za 67,7% kao i prevoza putnika u vazdušnom saobraćaju za 10,3%.

Crnu Goru je 2004. godine posjetilo 703.484 turista ili 17,4 odsto više nego prethodne godine koji su ostvarili 4,56 miliona noćenja ili 14,7% više u odnosu na prethodnu godinu. Stranih turista bilo je 188.060 ili 32 % više, a oni su ostvarili 1,22 miliona noćenja ili 33,6 odsto više.

Prosječan broj zaposlenih iznosio je 143.479, znatno više od prethodne godine, dok je cifra nezaposlenih dostigla 59 hiljada.

Postignuti su povoljniji rezultati u spoljnotrgovinskom prometu jer robni deficit ima trend pada, a u monetarnoj sferi evidentiran je rast kredita i depozita, zabilježio je Glasnik 2005.

6


Stručnošću, profesionalnošću i izuzetnim organizatorskim sposobnostima, Golubović je doprinio uspješnom radu i ugledu kako kolektiva u kojima je radio, tako i Privredne komore Crne Gore.

Vlastimir Golubović novoizabrani predsjednik Privredne komore

Skupština Komore odlučila

Vlastimir Golubović, diplomirani ekonomista, ugledni pri-vrednik, vlasnik kompanije Veletex, izabran je jednoglasno za novog predsjednika Privredne komore Crne Gore na sje-dnici Skupštine ove poslovne asocijacije, održanoj 14. decembra 2017. godine.

- Crnogorskoj javnosti, posebno privrednoj, Golubović je poznat kao uspješan rukovodilac u više institucija i privrednih društava. U Opštini Danilovgrad bio je inspektor u Upravi prihoda, a u Industriji mašina "Radoje Dakić" bavio se poslovima izvoza. Rukovodilac fi-nansijsko komercijalne službe bio je u Kazneno-popravnom domu, u "Crnagoracoopu“ rukovodio je službom nabavke, dok je u "Me-taloservisu" iz Vrbasa bio direktor predstavništva za Crnu Goru. Od 1992. godine je predsjednik kompanije "Veletex", čiji je vlasnik. Član je Upravnog odbora i suvlasnik rizorta u Baru "Ruža vjetrova“ – kazao je predsjednik Skupštine Privredne komore Vojo Banović.

Golubović je u Privrednoj komori Crne Gore bio član, a potom i predsjednik Odbora udruženja trgovine (od 2004. do 2007. godine), predsjednik Skupštine ove asocijacije u dva mandata (od 2007. do 2011. godine i od 2011. do 2015. godine), dok je od 2015. godine bio član Upravnog odbora.

- Stručnošću, profesionalnošću i izuzetnim organizatorskim spo-sobnostima, doprinio je uspješnom radu i ugledu kako kolektiva u kojima je radio, tako i Privredne komore Crne Gore – rekao je predsjednik Komisije za mandatna pitanja Vojin Žugić.

On je podsjetio da je Upravni odbor Privredne komore Odluku o pokretanju postupka za izbor novog predsjednika ove asocijacije donio na sjednici od 6. oktobra 2017. godine. Rok za dostavljanje prijava bio je 15. novembar 2017. godine, do kada su podnesene če-tiri za jednog kandidata - Vlastimira Golubovića, i to od: Odbora udruženja komunalne privrede, Odbora udruženja malih i srednjih

7


predužeća i preduzetnika, Odbora udruženja trgovine i Privrednog kluba Cetinja. U navedena tri odbora udruženja participiraju 84 privredna subjekta.

Novoizabrani predsjednik Komore Golubović je kazao da je poča-stvovan zbog ukazanog povjerenja da bude na čelu ove poslovne asocijacije i istakao da osjeća veliku odgovornost za obavljanje te izuzetno značajne dužnosti.

- Privredna komora je kroz 90-godišnje trajanje institucionalno organizovala i povezivala privrednike bez obzira na vrijeme i dru-štvene okolnosti kroz koje je prolazila. Kao nezavisna i samostalna institucija i danas zastupa i štiti interese privrede bez obzira na veličinu i oblik organizovanja privrednih subjekata. Kao komora javnog prava ona je moderna institucija koja ničim ne zaostaje za poslovnim asocijacijama razvijenih zemalja svijeta – kazao je Go-lubović. On se osvrnuo na 22 godine angažovanosti u radu Privre-dne komore, istakavši posebno uspješnu saradnju sa aktuelnim predsjednikom Velimirom Mijuškovićem.

- Crnogorska, posebno privredna javnost, gospodina Mijuškovića poznaje kao stručnog, profesionalnog i principijelnog rukovodio-ca koji je zahtjeve privrede zastupao pred donosiocima odluka na državnom i lokalnom nivou. Njegov, kao i doprinos zaposlenih u izgradnji rejtinga koji Komora ima u Crnoj Gori i međunarodnom komorskom sistemu je ogroman – rekao je Golubović izražavajući duboko poštovanje i neizmjernu zahvalnost Mijuškoviću za dopri-nos razvoju privrede.

Golubović je apostrofirao osnovne programske ciljeve najstarije poslovne asocijacije.

- Snažno ćemo podržavati domaće proizvođače, afirmišući kvalitet njihovih proizvoda i usluga i davati puni doprinos podizanju njiho-ve konkurentnosti. Jačaćemo poziciju naših izvozno orijentisanih preduzeća i kontinuirano raditi na prezentaciji prirodnih potenci-jala i komparativnih prednosti domaće ekonomije potencijalnim investitorima. Riječju – zastupaćemo i štiti interese cjelokupne crnogorske privrede – kazao je on.

Novoizabrani predsjednik je poručio svim privrednicima da je Ko-mora njihova kuća i pozvao ih da koriste njene proizvode i usluge, te da sugestijama doprinose unapređenju rada ove institucije.

Izboru je prethodila diskusija u kojoj su učestvovali predsjednici odbora udruženja u Komori – građevinarstva i industrije građevin-skog materijala Milan Božović, te turizma i ugostiteljstva Dragan Purko Ivančević. Oni su uputili riječi podrške kandidaturi Golubo-vića, ističući njegove profesionalne i ljudske kvalitete uz ocjenu da će uspješno nastaviti putem koji je trasirao dosadašnji preds-jednik Mijušković.

Skupština je donijela Odluku o prestanku važenja Odluke o izboru predsjednika i Odluke o potvrđivanju mandata predsjedniku Pri-vredne komore Crne Gore Velimiru Mijuškoviću, koje će stupiti na snagu 30. decembra 2017. godine. Odluke su donijete jer je preds-jednik Mijušković, i pored toga što mu je mandat trajao do marta 2020. godine, odlučio da iskoristi zakonsku mogućnost odlaska u penziju.

Mijušković, 17. predsjednik Privredne komore, istakao je da je tu značajnu dužnost obavljao sa velikim ponosom i čašću. Zahvalio je na uspješnoj saradnji privrednicima koja je bila na visokom nivou, kao i saradnicima i stručnoj službi ove asocijacije. O nasljedniku je rekao da je riječ o poslovno vrlo moralnom i dobrom čovjeku.

- Uvjeren sam da će Vlastimir Golubović sa velikim uspjehom vo-diti Komoru i da će privrednici sa tako kvalitetnim čovjekom rado sarađivati – rekao je Mijušković.

Predsjednik Skupštine Banović je zahvalio Mijuškoviću na značaj-nom pečatu koji je ostavio tokom rukovođenja Komorom ali i cijele karijere.

- To potvrđuje i Nagrada oslobođenja Danilovgrada koju je nedav-no Mijušković dobio od te opštine, kao i Orden rada koji će mu uru-čiti predsjednik države Filip Vujanović – naglasio je Banović.

Ista Odluka donijeta je i za potpredsjednika Privredne komore Stanka Zlokovića koji je takođe riješio da se penzioniše prije is-teka mandata. On je čestitao novoizabranom predsjedniku Komo-re i iskazao poštovanje prema aktuelnom sa kojim je, kako ističe, odlično sarađivao tokom četiri godine.

- Uvjerio sam se da je Komora jedna od jačih institucija naše drža-ve, koja uživa ogroman ugled u Evropi. Zaposleni u Stručnoj službi Komore – spoj mladosti i iskustva – garant su budućnosti ove in-stitucije – ocijenio je Zloković.

Skupština je verifikovala mandate novim članovima, te donije-la Program rada, Odluku o osnovici i stopi za obračun članskog doprinosa, Odluku o finansijskom planu Privredne komore Crne Gore, sve za 2018. godinu, te Odluku o izmjenama i dopunama Od-luke o izboru članova Upravnog odbora ove poslovne asocijacije.

Program rada

Program rada za 2018. godinu Privredne komore predstavio je njen generalni sekretar Pavle D. Radovanović.

- Unapređenje crnogorskog poslovnog ambijenta kroz partnerstvo sa državom, doprinos ekonomskom rastu i razvoju, te EU integra-ciji zemlje biće u fokusu aktivnosti Privredne komore u 2018. go-dini. Riječ je o godini velikog jubileja ove poslovne institucije kada će obilježiti devet decenija uspješnog postojanja i rada – rekao je Radovanović.

On je kazao da će se na sjednicama organa Komore razmatrati aktuelna ekonomska kretanja i pitanja koja se tiču unapređenja poslovnog ambijenta, podsticanja konkurentnosti, intenziviranja međunarodnih odnosa, uz projekte, administrativne poslove, su-dove pri Komori i odnose s javnošću. Nastaviće se tradicija odr-žavanja godišnjeg sastanka privrednika sa predstavnicima Vlade, na kojem se razmatra predlog mjera za unapređenje ekonomskog ambijenta i preporuka za ekonomsku politiku za predstojeći peri-od, a koji Komora priprema na osnovu sugestija privrednika.

Odbori udruženja Privredne komore biće fokusirani na pokretanje inicijativa za donošenje zakona i drugih propisa iz oblasti privre-de u cilju unapređenja poslovnog ambijenta; davanje mišljenja na propise od značaja za privredu; unapređenje konkurentnosti privrede; pružanje podrške privredi u ispunjavanju obaveza koje proizilaze iz partnerstva sa Evropskom unijom i učestvovanje u harmonizovanju zakonodavstva sa propisima EU; uspostavljanje i jačanje ekonomske saradnje sa inostranstvom; podsticanje pre-duzeća da intenziviraju aktivnosti na uvođenju standarda i una-pređenje integralnog sistema kvaliteta; organizovanje i učestvo-vanje na seminarima, okruglim stolovima, forumima, radionicama i savjetovanjima koji se odnose na unapređenje poslovanja.

8


Komora će i u narednom periodu učestvovati u postupku harmo-nizacije privrednog zakonodavstva sa pravnom tekovinom Evrop-ske unije, u cilju zaštite interesa privrednih subjekata.

Kontinuirano će pratiti efekte primjene mjera ekonomske politike, izrađivati analize poslovanja privrede sa prijedlozima prioritetnih aktivnosti.

Učestvovaće u izradi i realizaciji strategija i akcionih planova koje usvaja Vlada Crne Gore.

U komunikaciji sa nadležnim organima, intenzivno će raditi na otklanjanju biznis barijera, predlaganju mjera koje treba da dopri-nesu lakoći poslovanja i suzbijanju sive ekonomije.

Organizovaće skupove kojim će doprinositi usklađivanju obrazo-vanja sa potrebama tržišta rada. U cilju promocije privrede, rea-lizovaće učešće preduzeća na domaćim i međunarodnim sajmo-vima.

Aktivnosti u projektu "Dobro iz Crne Gore“, u cilju afirmacije kvali-teta domaćih proizvoda i usluga, te jačanja konkurentske sposob-nosti kompanija na domaćem i inostranim tržištima, biće usmje-rene na rast broja proizvoda i nosilaca ovog kolektivnog žiga, primjenu Komunikacione strategije, organizovanje tematskih događaja, edukacija na teme marketinga i kvaliteta, te sajamske nastupe.

Realizacija projekta Excellent SME Montenegro biće usmjerena na resertifikaciju nosilaca, povećanje njihovog broja, promociju, umrežavanje, edukaciju i obezbjeđivanje povoljnosti za uspješnije poslovanje.

Komora će nastaviti da učestvuje u izradi standarda zanimanja, razvoju i jačanju socijalnog partnerstva u oblasti obrazovanja, radu skupova koji afirmišu značaj cjeloživotnog učenja, Nacionalnom savjetu za obrazovanje i drugim institucijama iz ove oblasti.

Realizovaće aktivnosti kao članica međunarodnih komorskih aso-cijacija. Organizovaće niz multilateralnih i bilateralnih sastanaka

sa inostranim i regionalnim partnerima. Komorski investicioni forum, kao tekovina Berlinskog procesa, biće u 2018. godini foku-siran na projekte regionalnog povezivanja i unapređenja ekonom-ske saradnje. Predsjednici komora, članica KIF-a učestvovaće i na Samitu o Zapadnom Balkanu u julu 2018. godine u Londonu.

Godišnja Konferencija o ekonomiji, koju Privredna komora Crne Gore organizuje od 2010. godine, biće održana u četvrtom kvartalu 2018. Riječ je o događaju koji je prepoznat kao najznačajniji eko-nomski skup u Regionu, a koji iz godine u godinu okuplja sve veći broj učesnika iz Crne Gore, Regiona i šire.

Prepoznatljiva je uloga Privredne komore u procesu pridruživanja EU, gdje ima predstavnike u 27 poglavlja. Generalni sekretar Pri-vredne komore, pored toga što rukovodi Poglavljem 3, član je Ko-misije za evropske integracije. Značajne aktivnosti biće posveće-ne praćenju realizacije Programa pristupanja Crne Gore 2018-2020, kao i preporuka iz Izvještaja Evropske komisije o Crnoj Gori.

Privredna komora će u 2018. godini poseban fokus staviti na infor-misanje i pružanje pomoći pri prijavljivanju domaćih kompanija na NATO javne pozive.

Ona planira rad i na pripremi projektnih prijedloga na osnovu po-ziva iz programa prekogranične saradnje čije se raspisivanje oče-kuje u 2018. godini.

Po osnovu javnih ovlašćenja, Komora će pružati i razvijati uslu-ge za članice i druge zainteresovane. Izdavaće TIR i ATA karnete i usklađivati redove vožnje.

Afirmisaće Arbitražni sud pri Komori i rješavanje privrednih spo-rova putem arbitraže, kroz posjete kompanijama, te predstavnici-ma pravosudne i akademske zajednice, učestvovanje na međuna-rodnim seminarima, savjetovanjima i skupovima.

Informisanje javnosti će se odvijati putem internet prezentacije Komore, preko časopisa Privredne komore – "Glasnik", te nastupi-ma predstavnika Komore u štampanim i elektronskim medijima.

9


Vlastimir Golubovic, newly elected President of the Chamber

The Assembly of the Chamber decided

Vlastimir Golubovic, a graduate economist, a distinguished businessman, owner of the company Veletex, has been elected unanimously for the new president of the Chamber of Economy of Montenegro at a session of the Assembly of this business association, held on December 14, 2017.

- To the Montenegrin public, especially to the business communi-ty, Mr. Golubović is known as a successful manager in several in-stitutions and business associations. In the municipality of Dani-lovgrad he was an inspector in the Department of Public Revenues and in the machinery industry “Radoje Dakić" he was engaged in export business. He was a head of the financial and commerci-al service in the Detention-rehabilitation Center, in the company “Crnagoracoop" he was managing the procurement department, while in “Metaloservis" from Vrbas he was the director of the re-presentative office for Montenegro. Since 1992 he has been the president and owner of the company Veletex. He is a member of the Administration Board and co-owner of the “Wind Rose Resort" - said the president of the Chamber of Economy of Montenegro

Vojo Banovic.

Golubović was a member of the Chamber of Economy of Monte-negro, and after that the President of the Trade Association Board (from 2004 to 2007), the President of the Assembly of this associ-ation in two mandates (from 2007 to 2011 and from 2011 to 2015 ), and since 2015 he has been a member of the Administration Board.

- By his professionalism and exceptional organizational skills, Vlastimir Golubović has contributed to the successful work and reputation of the collectives in which he worked, as well as the Chamber of Economy of Montenegro - said the President of the Commission for Mandate Issues Vojin Zugić.

He reminded that the Administration Board of the Chamber of Economy of Montenegro brought a Decision to initiate the proce-dure for the election of the new president of this association at the session of 6 October 2017. The deadline for submitting applicati-ons was November 15, 2017, when four candidates were nomina-ted - Vlastimir Golubović, by the Association Board of Communal

10


Industry, the Association Board of Small and Medium-sized En-terprises, the Trade Association Board and the Cetinje Economic Club. The three mentioned Boards consists of 84 participating eco-nomic entities.

The newly-elected President of the Chamber, Vlastimir Golubović, said that he was honored for the expressed confidence to be at the head of this business association and stressed out that he felt gre-at responsibility for the performance of this extremely important duty.

- Throughout the 90-year work, the Chamber has institutionally organized and linked businesses regardless of the time and soci-al circumstances through which it was going through. As an in-dependent institution, even today it represents and protects the interests of the economy regardless of the size and form of organi-zation of business entities. As a public law chamber, it is a modern institution that does not lag behind other business associations of the developed countries around the world - said Golubović.

He referred to 22 years of engagement in the work of the Chamber of Economy, highlighting particularly successful cooperation with the current President Velimir Mijuskovic.

- The Montenegrin, especially the business public knows Mr. Miju-šković as a professional and principled leader who advocated the demands of businesses before the decision-makers at the state and local level. His contribution, as well as of his employees, to the building of the Chamber reputation both in Montenegro and wi-thin the international chamber system, is enormous - said Golubo-vić expressing his deep respect and immense gratitude to Mr. Veli-mir Mijušković for his contribution to the economic development.

Golubović has emphasized the basic program goals of the oldest business association.

- We will strongly support domestic producers, affirming the qua-lity of their products and services, and give full contribution to raising their competitiveness. We will strengthen the position of our export-oriented companies and work continuously to present natural potentials and comparative advantages of the domestic economy to potential investors. By our voice and words we will represent and protect the interests of the entire Montenegrin eco-nomic community - he said.

The newly elected President invited all businessmen to perceive the Chamber as their home, to use its products and services, and through suggestions to contribute to improving the work of this institution.

The election was preceded by a discussion involving the presi-dents of the board of associations in the Chamber – the Associa-tion Board of Construction Industry and Building Materials Milan Bozovic, and the Tourism and Catering Industry Dragan Purko Ivancevic. They sent words of support to Golubovićs candidacy, emphasizing his professional and human qualities, with the as-sessment that he would successfully continue the path that has been directed by the previous President Mijušković.

The Assembly passed the Decision on termination of the validity of the Decision on the election of the President and the Decision on the confirmation of the mandate of the President of the Cham-ber of Economy of Montenegro Velimir Mijušković, which will en-ter into force on 30 December 2017. The decisions were made beca-use President Mijušković, despite his mandate lasting until March

2020, decided to use the legal possibility of retirement.

Mr. Mijušković, the 17th president of the Chamber of Economy, po-inted out that he performed this important duty with a great pride and honor. He thanked the businessmen for the successful high level cooperation, as well as his associates and professional servi-ce of this association. About his successor he said that he is a good man and very moral in professional terms.

- I am confident that Vlastimir Golubović will lead the Chamber with great success and that business people will be happy to coo-perate with such a high-quality person - said Mijušković.

The President of the Assembly Mr. Banović thanked Mr. Mijusko-vić for the significant personal touch he left behind during his ma-nagement of the Chamber and his entire career.

- This is confirmed by the award on the occasion of the Libera-tion Day of Danilovgrad which Mijusković has recently received from that municipality, as well as the Order of Labour, which will be handed over to him by the President of the Republic Filip Vuja-nović, - said Banović.

The same Decision has also been brought for the Vice President of the Chamber of Economy of Montenegro Stanko Zlokovic who also decided to retire before the expiry of the mandate. He congra-tulated the newly elected President of the Chamber and expressed his respect for the actual one, with whom, he said, he has had per-fect cooperation for four years.

- I have convinced myself that the Chamber is one of the stronger institutions in our country, which enjoys a huge reputation in Eu-rope. Employees in the Chambers Professional Service - a blend of youth and experience - are a guarantor of the future of this insti-tution - said Zloković.

The Assembly has verified the mandates of the new members and adopted the Work Program, the Decision on the base and rate for

11


the calculation of the membership contribution, the Decision on the Financial Plan of the Chamber of Economy of Montenegro, for 2018, and the Decision on Amendments to the Decision on the election of the members of the Administration Board of this busi-ness association.

The Work Program

The 2018 Work Program of the Chamber of Economy of Montene-gro was presented by the Secretary General Pavle D. Radovanovic.

- Improvement of the Montenegrin business environment in the partnership with the Government, contribution to the economic growth and development as well we the EU integration of Mon-tenegro will be the focus of the CEMs activities in 2018. This is a year of the great jubilee of this business association, which will celebrate nine decades of the successful existence and operations – Radovanović said.

He has added that the chambers bodies will discuss current eco-nomic trends and issues related to improving business enviro-nment, encouraging competitiveness, intensifying international cooperation as well as projects, administrative tasks, courts at the Chamber and public relations. The Chamber will continue a tradi-tion of organizing the annual meetings of the business commu-nity and the Government representatives, discussing a proposal of measures to improve the economic environment and recom-mendations for economic policy for the upcoming period, which is prepared by the Chamber on the basis of the business communitys suggestions.

The CEMs Association Boards will focus on launching initiatives for adopting new laws and regulations in the field of economy in order to improve business environment; giving opinions on the regulations important for the economy; improving the competiti-veness of the economy; providing support to the business commu-nity in meeting obligations arising from the partnership with the European Union and participating in harmonizing the legislation with the EU regulations; establishing and strengthening the inter-national economic cooperation; encouraging the companies to in-tensify activities on introducing the standards and improving the integral quality system; organizing and participating in the semi-nars, round tables, forums, workshops and consultations related to business improvement.

In the forthcoming period the Chamber will participate in the har-monization of the economic legislation with the EU acquis so as to protect the interests of the economic entities. It will monitor the effects of implementation of the economic policy measures, draft economic analysis with the proposed priority activities.

It will also participate in the drafting and realization of the strate-gies and action plans adopted by the Government of Montenegro.

In close communication with the state authorities it will intensi-vely work on eliminating business barriers, proposing measures which are to contribute to the ease of doing business and comba-ting the informal economy.

It will also organize events, which will contribute to aligning the education with the labour market needs. In order to promote the business community, it will carry out the activities related to par-ticipation of companies in domestic and international fairs.

In order to promote the quality of domestic products and servi-ces, strengthen competitiveness of companies on the Montene-grin and international markets, project activities for “Dobro iz Crne Gore (Good from Montenegro)“ will be aimed at growth of the pro-ducts with and holders of this trademark, implementation of the Communication Strategy, organizing thematic events, educations on marketing and quality as well as the participation in fairs.

The project Excellent SME Montenegro in 2018 will be aimed at re-certification of the holders, their growth, networking, training and providing benefits for more successful business operations.

The Chamber will continue to participate in: the development of occupational standards, the development and strengthening of social partnership in education, meetings which promote the im-portance of lifelong learning, the National Council for Education and other institutions in this field.

It is to carry out the activities as a member of the international chamber associations. It will organize a series of multilateral and bilateral meetings with international and regional partners.

The Chamber Investment Forum, as the achievement of the Berlin process, will be focused on regional networking projects and im-provement of economic cooperation. Presidents of the CIF mem-bers will participate in the Western Balkans Summit, which is to be held in July 2018 in London.

The Annual Economic Conference, having been organized by the Montenegrin Chamber since 2010, will be held in the fourth quar-ter of 2018. The Conference has been recognized as the most im-portant economic event in the Region, which year by year gathers a large number of participants from Montenegro, the region and beyond.

The Chamber of Economy of Montenegro has a distinctive role in the EU accession process, where it has representatives in 27 chapters. The Secretary General of the Chamber, besides being the head of the Chapter 3, is a member of the Committee for European Integration. Significant activities will be devoted to monitoring the implementation of the 2018-2020 Accession Program of Montene-gro, as well as recommendations from the report by the European Commission on Montenegro.

In 2018 the Chamber will put a particular focus on providing infor-mation and assistance when domestic companies apply for NATO public calls.

It also plans the activities on the preparation of project proposals on the basis of calls in the cross-border cooperation programs, which are expected to be announced in 2018.

On the basis of public powers, the Chamber will provide and deve-lop services for the members and other stakeholders. It will issue TIR and ATA Carnets and harmonize timetables.

It will promote the Arbitration Court at the Chamber and arbitra-tional resolution of commercial disputes, by organizing visits to companies, meetings with representatives of the judiciary and academia, participation in international seminars, counselling and related events.

The public will be informed via the website of the Chamber, the magazine "Glasnik" and statements of the Chambers representati-ves in the print and electronic media.

12


Donijet novi Zakon o Privrednoj komoriCrne Gore

Skupština Crne Gore

Skupština Crne Gore donijela je 26. decembra 2017. godine novi Zakon o Privrednoj komori Crne Gore, kojim se reafir-miše uloga i značaj Komore u zastupanju, ostvarivanju i una-pređivanju interesa cjelokupne crnogorske privrede.

Novi Zakon o Privrednoj komori je donijet zbog promijenjenih dru-štveno-ekonomskih okolnosti u odnosu na 1998. godinu, kada je usvojen do sada važeći. Harmonizovan je sa pravnom tekovinom Evropske unije, međunarodnim konvencijama i presudama među-narodnih sudova. Ipak, njime se suštinski ne mijenja pozicija Ko-more, već su u tekst Zakona inkorporirana rješenja koja već žive u praksi. Poboljšane su odredbe kojima se uređuje rad ove asoci-jacije, preciznije su uređena pojedina pitanja od značaja za njenu djelatnost.

Radna grupa za izradu Nacrta zakona o Privrednoj komori, koju su činili predstavnici privrede i nadležnih državnih institucija, imala je pomoć domaćih i međunarodnih eksperata. Prilikom izrade, ko-rišćena su uporedna iskustva iz zemalja EU (Austrije, Francuske, Grčke, Holandije, Italije, Luksemburga, Njemačke i Španije), kao i Regiona (Bosna i Hercegovina, Hrvatska i Srbija).

Zakonom su posebno istaknuti ciljevi Komore, prije svega zastu-panje i ostvarivanje zajedničkih interesa članova Privredne komo-re, odnosno cjelokupne crnogorske privrede.

Propisano je da su članovi Komore sva privredna društva, banke i druge finansijske organizacije, organizacije za osiguranje i predu-zetnici koji obavljaju poslovnu djelatnost na teritoriji Crne Gore. Oni po automatizmu postaju članovi Privredne komore danom upisa u centralni registar privrednih subjekata. Propisano je ta-kođe da će Privredna komora voditi evidenciju članova.

Osnovni poslovi Privredne komore su da, između ostalog, zastupa i štiti zajedničke interese članova pred nadležnim državnim orga-nima i institucijama u uređenju privrednog sistema i definisanju mjera ekonomske politike; daje mišljenje na propise od značaja za privredu; pruža podršku u ispunjavanju obaveza koje proizilaze iz partnerstva sa Evropskom unijom i učestvuje u harmonizovanju

zakonodavstva sa propisima EU; informiše i pruža podršku privre-di u komunikaciji sa NATO; uspostavlja i unapređuje ekonomsku saradnju privrede sa inostranstvom; organizuje poslovne eduka-cije, usavršavanje i obuku kadrova u privredi. Komora vrši i druge poslove u skladu sa zakonom i Statutom.

Za razliku od prethodnog zakona, novim nije propisano da Komora zaključuje kolektivni ugovor sa sindikatima niti da zastupa privre-dna društva pred sindikatom s obzirom na to da to nijesu obaveze komora javnog prava, već reprezentativnih udruženja poslodava-ca.

Komora izdaje uvjerenja, potvrde i druga dokumenta koji imaju svojstvo javnih isprava.

13


Najstarija poslovna asocijacija se kontinuirano razvija po ugledu na komorske sisteme država članica Evropske unije, uz uvažavanje specifičnih ekonomskih i društvenih okolnosti u našoj zemlji

Privredna komora sarađuje sa državnim organima i institucijama u vezi sa pitanjima od interesa za privredu. Predlaže Vladi Crne Gore mjere ekonomske politike i na sjednicama njenih organa pri razmatranju ovih mjera učestvuju predstavnici Vlade. Obaveza je Komore da nadležnom ministarstvu dostavlja mišljenje na propise od značaja za privredu. Jednom godišnje, upućuje Vladi analizu poslovanja privrede i primjene propisa od značaja za privredu.

Propisana je mogućnost da Komora, u saradnji sa Vladom, osni-va centre spoljne trgovine, radi zastupanja ekonomskih interesa i promocije privrede u inostranstvu. Definisano je da privredna ko-mora druge države može da osnuje predstavništvo u Crnoj Gori u cilju unapređivanja veza i razmjene između poslovnih subjekata

iz tih zemalja. Registar predstavništava privrednih komora drugih država vodi Privredna komora Crne Gore.

Privredna komora organizuje i obezbjeđuje uslove za rad Arbitra-žnog suda koji sprovodi arbitražni postupak u skladu sa zakonom kojim se uređuje arbitraža, priznanje i izvršenje arbitražnih odlu-ka. Pri Privrednoj komori obrazuje se Sud časti u postupcima zbog povrede pravila dobrog poslovnog ponašanja.

Upravni odbor Privredne komore je prethodno jednoglasno po-držao Predlog Zakona, ističući da se ova asocijacija kontinuirano razvija ugledajući se na komorske sisteme država članica Evrop-ske unije, uz uvažavanje specifičnih ekonomskih i društvenih okolnosti u našoj zemlji.

14


Velimir Mijušković odlikovan Ordenom rada

Priznanje predsjedniku Privredne komore

Mijušković je svojom liderskom ulogomdoprinio snaženju Komore i jačanju dobrih privrednih veza unutar nje i prema međunarodnoj privrednojzajednici.

Crnogorski predsjednik Filip Vujanović uručio je 15. decem-bra 2017. godine Orden rada predsjedniku Privredne komore Velimiru Mijuškoviću. Vujanović je tom prilikom, pored Mijuškovića, primio novoizabra-nog predsjednika Komore Vlastimira Golubovića i članove kabine-ta te privredne asocijacije.

Vujanović je, kako je saopšteno iz njegovog Kabineta, naglasio da je iza Mijuškovića blistava karijera koja je počela u danilovgrad-skoj Opštini na poslovima vezanim za lokalnu upravu, nastavila u privredi u Žitoprometu u Spužu i uspješno završila u Privrednoj komori na mjestu potpredsjednika, a kasnije i predsjednika.

- U godinama koje su bile važne i bitne za Crnu Goru i gdje je Pri-vredna komora imala veoma vrijednu i zapaženu ulogu u promo-ciji privrednih potencijala države, Mijušković je svojom liderskom

ulogom pokazao na koji način ta privredna asocijacija treba da osnaži i promoviše i obogati dobre privredne veze Crne Gore unu-tar nje i dobre privredne komunikacije Crne Gore prema međuna-rodnoj privrednoj zajednici - rekao je Vujanović.

On je kazao da su svi zajednički uspjeli da u okviru Komore maksi-malno promovišu vrijednosti ekonomije Crne Gore.

- Ovdje je bilo mnogo biznis foruma na predsjedničkom nivou koji su organizovani uz vašu pomoć besprekorno i koji su dali šansu da kompanije koje su tu i ljudi iz biznisa vide što se radi u Crnoj Gori i koja je šansa investicija - saopštio je Vujanović.

On smatra da je Mijušković, u jednom teškom vremenu, na sjajan način promovisao ekonomiju Crne Gore i da je Komori dao jednu apolitičnu dimenziju, što je, kako je ocijenio, jako važno.

Iza Mijuškovića je, prema riječima Vujanovića, bogata i čista kari-

15


Predsjedniku Mijuškoviću nagrada "9. decembar"

Predsjednik Privredne komore Crne Gore Velimir Mijušković dobitnik je nagrade Danilovgrada, "9. decembar". Riječ je o Nagradi koja se dodjeljuje ustanovama, institucijama i poje-dincima sa područja Opštine Danilovgrad za izuzetna ostvarenja i rezultate u oblasti privrede, nauke, umjetnost, kulture, prosvjete i sporta.

Nagrada je ustanovljena 1969. godine, a dodjeljuje se svake pete godine.

Nagradu predsjedniku Mijuškoviću uručio je predsjednik Opštine Danilovgrad Branislav Đuranović, na svečanoj sjednici povodom Dana Danilovgrada. Obrazlažući Nagradu predsjednik žirija, prof. dr Mihailo Burić, istakao je izuzetan doprinos koji je Velimir Mi-jušković dao razvoju Danilovgrada, radeći na visokim pozicijama, kako u upravi ove Opštine, tako i preduzećima sa njene teritorije. Pored rezultata u privrednom smislu, ovim povodom je naglašen izuzetan doprinos koji je dao razvoju lokalne zajednice i stvaranja boljih uslova društvenog razvoja Danilovgrada.

Predsjednik Žirija je posebno naglasio posvećenost napretku i pro-mociji potencijala Danilovgrada Mijuškovića sa pozicije predsje-dnika Privredne komore Crne Gore, jer je na različitim, prije sve-ga međunarodnmim skupovima, predstavljao privredne resurse i ambijent Danilovgrada.

jera i rezultat koji je u svim oblastima bio za poštovanje.

Mijušković je rekao da se sa Vujanovićem poslovno poznaje još od ranije, u vrijeme kad je Vujanović bio predsjednik Vlade.

- Ja mislim da je to bio jedan od najtežih perioda kad je u pitanju ekonomija Crne Gore. Od tada još datira poslovna komunikacija gdje smo radili zajednički na nekim investicijama koje su bile upravo nešto što je trebalo da pomogne snabdijevanju Crne Gore - kazao je Mijušković.

On je naveo da mu je drago što je Vujanović, kao čovjek sa najviše državne funkcije, prepoznavao Privrednu komoru kao vrlo ozbilj-nu i korisnu crnogorsku instituciju.

- Siguran sam da će Komora u budućem periodu još više napredo-vati - zaključio je Mijušković.

16


U predstojećem periodu izazov je privlačenje novih investici-ja, posebno u proizvodne i prerađivačke kapacitete, čija će realizacija doprinijeti rastu proizvodnje, izvoza i zaposle-nosti. Privreda smatra da bi trebalo uvesti više podsticajnih mjera za razvoj proizvodnog sektora, što istovremeno znači i podsticaje za izvoznike, ocijenjeno je na sastanku privrednika sa predsjedni-kom Vlade Duškom Markovićem, organizovanom u Privrednoj ko-mori Crne Gore 22. decembra 2017. godine.

Pored premijera, iz Vlade su u radu skupa učestvovali potpredsje-dnik, te ministar poljoprivrede i ruralnog razvoja Milutin Simović, ministri ekonomije Dragica Sekulić, rada i socijalnog staranja Ke-mal Purišić, održivog razvoja i turizma Pavle Radulović, te saob-raćaja i pomorstva Osman Nurković.

Predstavljen je dokument "Crnogorska privreda u 2017. godini sa predlozima mjera za unapređenje poslovanja“ koji je izradila Ko-mora. Ovaj materijal pored analize stanja u ekonomiji kroz sagle-davanje makroekonomskih pokazatelja, sadrži pregled poslovanja crnogorske privrede po sektorima. On obuhavata analizu propisa koji direktno ili indirektno imaju uticaj na privređivanje, zatim obrazovanje u funkciji privrede, njenu promociju u službi podiza-nja konkurentnosti i drugo.

Moderator skupa bio je potpredsjednik Privredne komore Crne

Gore Stanko Zloković.

Riječ predsjednika Komore

Predsjednik Privredne komore Crne Gore Velimir Mijušković oci-jenio je da je prošlogodišnji sastanak sa premijerom dao dobre rezultate, jer su u Program rada Vlade za 2017. godinu uključeni predlozi privrednika obuhvaćeni Analizom koju je ova asocijacija napravila.

- Na taj način iskazano prepoznavanje potreba privrede dalo je do-prinos rezultatima kojima se ova Vlada tokom prve godine svog trajanja može pohvaliti. Rezultati su već vidljivi i dobra su osnova na kojoj se mogu temeljiti i pozitivna očekivanja u 2018. godini – smatra Mijušković.

Analizirajući ekonomska kretanja, on je konstatovao da se rast globalne ekonomije vratio na predkrizno stanje. Prema procje-nama MMF-a, vrijednost svih proizvedenih roba i usluga u svije-tu će u 2017. godini dostići 80 biliona dolara, što implicira da će ekonomski rast imati stopu od 3,6%, uz mogućnost da u 2018. bude i 4%. Projektovani rast značio bi uvećanje globalne ekonomije za ukupno 6,5 biliona dolara. Što se Crne Gore tiče, ekonomska kreta-nja u ovoj godini karakteriše rast većine indikatora: bruto domaćeg

Potrebno više podsticaja za razvoj proizvodnog sektora

Sastanak privrednika sa premijerom

17


proizvoda, zaposlenosti, zarada, obima usluga, posebno u turizmu, građevinarstvu i svim vidovima saobraćaja, te rast neto stranih investicija.

- Očekuje se da rast crnogorske ekonomije u ovoj godini bude iz-nad 4%, a u narednoj više od 3%. S obzirom na naprijed iznijeta predviđanja o kretanjima svjetske ekonomiji, ne vidim razlog da se i u kasnijim periodima taj rast ne nastavi – kazao je Mijušković.

Rastu BDP-a posebno su doprinijeli intenziviranje radova na au-toputu, izgradnja regionalne i lokalne putne infrastrukture i in-vesticije u sektorima turizma i energetike. Podsticaj rastu daje i turizam gdje je za deset mjeseci zabilježeno 20,7% više dolazaka i 15,2% više noćenja turista, sa multiplikativnim efektima na cjelo-kupnu privredu, a uticali su i povećanje proizvodnje u pojedinim sektorima, kao i kreditne aktivnosti banaka, te neto priliv stranih direktnih investicija. Prema njegovim riječima, u poslednjih ne-koliko godina je pojačan interes investitora za sektor energetike, poljoprivrede i turizma i to je dobro, s obzirom da su u ranijim godi-nama bila velika ulaganja u nekretnine i druge, ne baš produktivne djelatnosti, što je učinilo da imamo nedovoljne efekte investicija na ukupan ekonomski rast.

- U predstojećem periodu izazov je privlačenje novih investicija, posebno u proizvodne i prerađivačke kapacitete, čija će realizacija

doprinijeti rastu proizvodnje, izvoza i zaposlenosti. U tom cilju ne-ophodno je stalno unapređenje investicione i poslovne klime, uz kontinuirani rad svih organa na državnom i lokalnom nivou, ukla-njanje ograničenja poslovanju, među kojima su siva ekonomija, te smanjenje administrativnih barijera – rekao je Mijušković.

Istakao je da ozbiljan problem za nova investiranja predstavljaju sporo rješavanje imovinsko-pravnih odnosa, neopravdani napa-di i optužbe na investotore, kako strane tako i domaće, što je uz problem deficita kvalifikovane radne snage ozbiljna smetnja i koja rezultira odustajanem zainteresovanih od ulaganja.

- Privreda smatra da bi trebalo uvesti više podsticajnih mjera za razvoj proizvodnog sektora, što istovremeno znači i podsticaje za izvoznike – rekao je predsjednik Komore, afirmativno govoreći o programima ministarstava poljoprivrede i ekonomije u tom prav-cu.

- Kada govorim o podsticajima, želim istaći da se tu ne misli samo na direktna novčana davanja. Naime, imamo pozitivno iskustvo kao rezultat povoljnosti koje su bile date pri gradnji hotela visoke kategorije. To su primjeri koje treba slijediti i kada je proizvodni sektor u pitanju. Jedino na taj način možemo govoriti o kvalite-tnim podsticajima na bazi kojih bi se moglo investirati u proizvo-dnju. Ovo mora biti praćeno i smanjivanjem različitih taksi, na na-

Neophodno stalno unapređenje investicione i poslovne klime, uz kontinuirani rad svih organa na državnom i lokalnom nivou, uklanjanje ograničenja poslovanju,među kojima su siva ekonomija, te smanjenje administrativnih barijera.

18


cionalnom, a posebno lokalnom nivou – rekao je Mijušković.

Imperativ je, naglašava, ublažavanje robnog deficita, kroz veći pla-sman domaćih proizvoda na našem tržištu preko turizma, čime bi se supstituisao uvoz, kao i izvozom gotovih proizvoda višeg ste-pena obrade, a ne samo sirovina i poluproizvoda. Zbog toga, kaže, i nacionalno brendiranje predstavlja šansu Crne Gore, pa sinerget-sko djelovanje svih institucija i struktura društva koje tome mogu doprinijeti treba intenzivirati. Istakao je da Privredna komora od 2008. godine intenzivno radi na projektu Dobro iz Crne Gore, koji daje rezultate, ali bi oni bili mnogo bolji da je na samom početku naišao na razumijevanje i podršku svih na koje se odnosi. Zato Mi-jušković potencira zajednički rad na brendiranju, pozicioniranju i promociji domaćih proizvoda.

On je kazao da su u Analizi navedene prepreke za poslovanje pri-vrede u cjelini, i pojedinačnih privrednih grana. Naveo je potrebu za novim zakonima o privrednim društvima i radu, regulative koja će urediti pitanja koncesija u uslugama kao i privatno javna par-tnerstva.

- Vjerujem da bi to zanačajno doprinijelo privlačenju novih inve-sticija i pokretanju novih projekata, prije svega u komunalnoj sferi – rekao je predsjednik Komore.

Podsjetio je da je Komora dala doprinos izmjenama regulative koja se odnosi na javne nabavke, obrazovanje čime je značajno una-pređen poslovni ambijent u ovim oblastima.

Iskoristio je priliku da saopšti da su u Komori nedavno završeni izbori za predsjednika ove institucije. Vlastimir Golubović, ista-knuti privrednik, dugogodišnji Predsjednik Skupštine Komore i član njenog Upravnog odbora, izabran je na najvišem organu za ovu dužnost koju će preuzeti 1. januara 2018.

- Golubović je pored profesionalnih i ličnim kvalitetima koje pos-jeduje, zavrijedio nepodijeljenu podrške privrede. Kroz našu vi-šegodišnju saradnju sa zadovoljstvom mogu reći da nakon deset godina vođenja Komore odlazim potpuno uvjeren da su pred ovom institucijom još bolji dani – zaključio je Mijušković.

Peti u Evropi po rastu ekonomije

Predsjednik Vlade Crne Gore Duško Marković je istakao izuzetan značaj godišnjih sastanaka sa privrednicima u Komori za ostva-rivanje ciljeva ekonomske politike i istakao značajnu ulogu ove poslovne asocijacije u unapređenju poslovnog ambijenta.

- Na pravom sam mjestu, koje pomaže meni i saradnicima kako bi-smo ostvarili cilj kojem težimo, cilj državne poltiike, a on se danas i u vremenu koje dolazi ogleda u kreiranju povoljnog poslovnog ambijeta, rastu domaće ekonomije i boljitku za naše građane. Sva-ki dolazak ovdje je nova škola kako treba raditi i činiti više kako bismo ovaj strateški državni cilj ostvarili - rekao je premijer za-ključujući da dosadašnja saradnja bila partnerstvo na zajedničk-om zahtjevnom poslu.

On je naveo postignuća Vlade u 2017. godini i ključne izazove i za-datke za narednu. Kazao je da su stabilne javne finansije te da se državni Budžet odlično realizuje.

- Završićemo godinu uz prebačaj finansijskog plana Budžeta. Naša ekonomija je imala rast u prvom kvartalu od 3,2 odsto, u drugom od 5,1 odsto i u trećem 4,7 odsto. Prosječan rast za devet mjeseci je

4,5 odsto i Crna Gora je u ovom trenutku na petom mjestu u Evro-pi po nivou rasta svoje ekonomije - poručio je premijer Marković, i navedeno je ocijenio "platformom za kvalitetniji život građana“.

Konstatovao je da je 2017. godina bila puna neizvjesnosti i stra-hova da li će biti moguće odgovoriti ciljevima. Počela je ozbiljnim političkim dešavanjima koja su prijetila da destabilizuju državu.

- Naša ekonomija je bila u ozbiljnom izazovu da izgubi šansu za progres. Vlada se zajedno sa svima sa kojima je sarađivala ozbiljno uhvatila tog izazova i mogu biti ponosan na ono što smo uradili. To nije rezultat Vlade i njenih ministara već svih nas - kazao je Marković.

Istakao je da ambijent u kojem su radili nije bio stimulativan, te da je dio političke strukture bio usmjeren da postavi ograničenja kako ekonomija ne bi išla u trendu koji je zacrtan.

Uprkos tome, istakao je Marković, Vlada je ostvarila impozantne rezultate na dobrobit građana Crne Gore. Kao rezultat ovakve poli-tike, Svjetska banka je odobrila garanciju u vrijednosti od 80 milio-na eura, što se može konvertovati u kredit od 240 miliona eura koji će omogućiti refinansiranje javnog duga zemlje pod povoljnijim uslovima.

- Ovaj rezultat ima ne samo finansijsku već i političku dimenziju jer to govori da je Crna Gora dobila značajnu podršku od velikih svjetskih institucija, kao što su Svjetska banka i MMF. Ta podrška je poruka međunarodnim investitorima da u našu državu treba ulagati da imamo održiv pravni i ekonomski sistem kao i da po-stoje povoljni uslovi poslovanja. Mi smo u godini štednje, raciona-lizacije, punoj izazova dobili i povećanje našeg kreditnog rejtinga od dvije međunarodne kreditne agencije, što nije praksa - kazao je Marković.

Premijer je kazao da je svjestan uticaja koji povećanje stope PDV-a može imati na konkurentnost.

- Vrlo nerado sam prihvatio da idemo u tom pravcu. Sjećate se mojih komentara da bih bio srećan da možemo da odustanemo od toga. Još nemamo takve parametre, ali smo se ipak trudili da imamo izbalansiran pristup svim mjerama. Vjerujem da ćemo svi razumjeti da je ovo zahvat za budućnost, koji treba da pomogne stabilizaciji naših finansija. Naš je interes da ovaj efekat povećanja stope PDV-a ne ugrozi standard naših građana - dodao je on.

Najavio je da će se nastaviti sa subvencioniranjem poljoprivre-dne proizvodnje kako bi ova privredna grana ojačala i uz turizam i energetiku bila strateški potencijal ekonomskog razvoja.

On je za narednu godinu najavio nastavak reformi poreske admi-nistracije, još snažniju i direktniju borbu protiv sive ekonomije i parafiskaliteta pogotovo na lokalnom nivou te nove zakone koji će unaprijediti poslovni ambijent. Ocijenio je izuzetno važnim imple-mentaciju Zakona o uređenju prostora i izgradnji objekata.

Riječ privrednika

Ranko Nikolić, direktor Instituta crne metalurgije je naveo da preduzeća u državnom vlasništvu, poput njegovog, guši nelojalna konkurencija.

- Poslove ispitivanja dobijaju neakreditovana tijela koja nijesu do-kazala kompetentnost, a biraju se po jednom opredjeljujućem kri-terijumu: niskoj cjeni – istakao je Nikolić.

19


On smatra da država prilikom tendera treba mnogo više da pove-de računa o tome da te poslove dobijaju oni koji su uložili u svoju kompetentnost, akreditovanje i etaloniranje. Takođe je ukazao na problem nedostatka kadra u ovoj oblasti – livaca, kalupara, varioca kao i inženjera.

Milovan Gojković, predsjednik Odbora udruženja šumarstva i drv-ne industrije, ocijenio je da postignuto u 2017. godini daje nadu da će narednu godinu obilježiti investicije koje će uposliti radnike i povećati doprinos ovog sektora BDP-u.

On je ukazao na značaj toga što je predložena nova platforma za gazdovanje šumama.

- Značajno je što je počeo proces sertifikovanja šuma po međuna-rodnom standardu. To je uslov za izvoz drvnih proizvoda u zemlje EU – rekao je Gojković.

Kao problem je naveo da još kasni raspisivanje oglasa za podjelu drveta u dubećem stanju, što drvoprerađivačima značajno otežava rad. Potencirao je da u godinama koje slijede prioritet u sektoru treba dati većoj finalizaciji proizvoda od drveta i njihovom plasma-nu na domaćem i inostranom tržištu.

Zorka Šljukić, direktorica Mljekare Srna, predstavila je ovu uspje-šnu kompaniju koja upošljava 55 radnika i ima 500 kooperanata.

- Osnovu poslovne filozofije naše kompanije čine svježi, prirodni i zdravi mliječni proizvodi, koji se temelje isključivo na domaćoj sirovini. Njihov visok kvalitet naša je glavna referenca o čemu sv-jedoče brojna priznanja, među kojima i njih 11 za ovu godinu – re-kla je Šljukić.

Ona je ukazala na značajnu podršku razvoju koju daju projekti po-put "Dobro iz Crne Gore“ jer grade "temelje na kojima treba razvijati agrar“.

- Poruka da kupujemo domaće trebalo bi da bude svepristuna. Taj projekat zahtijeva kontinuirano djelovanje u vidu raznih mehani-zama marketinga. Sa tog aspekta jedno od potencijalnih rješenja je ekstenzija jednog takvog projekta na maloprodajne objekte, gdje bi domaći proizvodi imali posebne pozicije, što bi znatno uticalo na percepciju potrošača – rekla je ona.

Evidentan je napredak u oblasti poljoprivrede i prehrambene in-dustrije koji je rezultat velikih ulaganja, kako samih proizvođača, tako i države i fondova pomoći i podrške, ocjenjuje predsjednik Odbora udruženja poljoprivrede i prehrambene industrije Milutin Đuranović.

- Izrazito negativni bilansi u prometu poljoprivredno-prehrambe-nih proizvoda sa inostranstvom, kakve imamo niz godina, uvoz proizvoda kojih imamo u dovoljnim količinama, nameće pitanje da li smo dorasli širim ekonomskim integracijama – rekao je Đu-ranović.

Smatra da je puno pažnje posvećeno pravno-političkim aspek-tima EU integracija, a pita se gdje su ekonomski kriterijumi, koji podrazumijevaju da moramo imati konkurentnu privredu, koja će intenzivirati trgovinsku razmjenu sa fokusom na smanjenje spolj-notrgovinskog deficita.

- Cilj evropskih integracija nije povećanje izvoza evropskih proi-zvoda u Crnu Goru, već povećanje izvoza iz Crne Gore u zemlje EU, a na taj način rast životnog standarda cjelokupnog stanovništva naše zemlje. Postavlja se logično pitanje, kako domaći proizvodači

mogu da povećaju izvoz u zemlje EU, kada nisu u mogućnosti ni da u dovoljnoj mjeri prodaju svoje proizvode na domaćem tržištu – rekao je on.

Naglašava da proizvođači nijesu u mogućnosti da sami ostvare pomenuti cilj.

- Neophodna nam je dobro osmišljena strateška i logistička pomoć države u cilju podizanja konkuretnosti domaćih proizvođača, što će imati za rezultat supstituciju uvoza domaćom proizvodima, čime se stvaraju pretpostavke za povećanje izvoza, što bi trebalo da rezultira značajno većim stepenom pokrivenosti uvoza izvo-zom poljoprivrednih proizvoda iznad aktuelnih oko 10%. Moje izla-ganje ću završiti pitanjem: Da li ćemo ostati žedni, ako ne uvozimo vodu? Naši preci nisu ostali žedni bez uvozne vode, a sigurno je da ne bi ni mi – zaključio je Đuranović.

Predsjednik Odbora udruženja trgovine Stevan Karadglić je uka-zao da nelojalna konkurencija, odnosno poslovanje u sivoj eko-nomiji, negativno utiče na tržište i rad privrednih subjekata koji izmiruju svoje obaveze u skladu sa zakonskim propisima.

- Dosadašnji napori na njenom suzbijanju su dali izvjesne pozitiv-ne rezultate ali svakim novim izmjenama propisa otvara se pro-stor za nelegalno poslovanje – smatra on.

Najnovija praksa pokazuje da je nakon prve faze povećanja akcize na cigarete i alkoholna pića (od 1. jula 2017. godine) došlo do zna-čajnog smanjenja prometa ovih proizvoda u legalnim trgovinama, što navodi na zaključak da je dio trgovine akciznim proizvodima preusmjeren i odvija se nelegalnim tokovima, a pretpostavke su da će taj udio biti još veći nakon 1. januara 2018. godine i novog povećanja akciza na ove proizvode.

Pored toga, privrednici smatraju da će povećanje PDV-a za 2 p.p. takođe dovesti do povećanja obima nelegalnog poslovanja, te je potrebno intenzivirati aktivnosti nadležnih organa, odnosno in-spekcijskog nadzora.

Smatra da je potrebno uspostaviti efikasniji nadzor nad tokovima sive ekonomije primjenom sistema analize rizika i jačanjem kapa-citeta inspekcijskih organa, proširiti obuhvat fiskalizacije, smanjiti poresko i administrativno opterećenje privrede, uvesti podsticaje i poreske olakšice za preduzetnike.

- Najvažnija mjera u oblasti finansijskog sektora bila bi smanje-nje gotovinskih i podsticaji bezgotovinskog plaćanja. Prelazak na bezgotovinski vid plaćanja, smanjio bi učešće transaktora u sivoj ekonomiji. Pri tome, akcenat je na stimulativnim mjerama koje će podstaći upotrebu bezgotovinskih transakcija – rekao je Karada-glić.

On se založio za novu giljotinu propisa kako bi se smanjio njihov broj i opterećenje privrede koje proizilazi iz njihove primjene.

Mladen Bajković, predsjednik Koordinacionog odbora za energet-sku efikasnost i zaštitu životne sredine, smatra da domaće kompa-nije moraju unaprijediti konkurentnost kako bi mogle da učestvu-ju u velikim razvojnim projektima koji se realizuju u Crnoj Gori.

- Treba nam podrška, strateško partnerstvo da bismo podigli svoje kompetencije – smatra on.

Ukazao je na problem nedostatka kvalifikovanog kadra.

- Već sada ne možemo da ispratimo kvalitetnim kadrom potrebe investitora u Crnoj Gori. Trenutno se realizuje izgradnja 40 hotela

20


u Crnoj Gori. Moramo da kontinuirano radimo na prevođenju ra-dnika iz sive zone u legalno poslovanje i to bi bio osnov za rješava-nje ovog problema – rekao je Bajković.

Vlasnik Mesoprometa Hilmija Franca, predstavio je svoju kompa-niju koja zapošljava oko 400 radnika i u čijem okviru posluju kla-nice, fabrike, farme, trgovinski objekti i hotel za četiri zvjezdice. Apostrofirao je značaj podsticaja koje poljoprivreda i prehrambena industrija mogu dobiti iz programa IPARD i međunarodnih fondo-va, ali ukazao i na probleme u dobijanju tih sredstava.

- Izgradićemo na sjeveru Crne Gore fabriku za otkup i preradu trži-šnih viškova – najavio je Franca.

Novoizabrani predsjednik Privredne komore Vlastimir Golubović čestitao je Vladi na postignutim rezultatima u ostvarivanju stra-teških državnih ciljeva, kao i na uspješnoj realizaciji ekonomskih politika.

Istakao je da je čast ali i velika odgovornost što će biti na čelu Ko-more koja naredne godine proslavlja devet decenija uspješnog poslovanja i rada. On je najavio aktivnosti Privredne komore u na-rednom periodu.

- Aktivnosti su usmjerene na ostvarivanje osnovnih programskih ciljeva ove asocijacije: stvaranje povoljnijih uslova privređivanja, podizanje konkurentnosti privrede, obrazovanje kadrova za njene potrebe, poslovno povezivanje sa ino partnerima, promociju resur-sa i potencijala investitorima i internacionalizaciju crnogorskih

preduzeća te intenzivnije uključivanje privrede u evropske projek-te posredstvom Komore – rekao je Golubović.

Prema njegovim riječima, Komora će snažno podržavati domaće proizvođače, afirmišući kvalitet njihovih proizvoda i usluga, jačati poziciju izvozno orijentisanih kompanija i kontinuirano raditi na afirmaciji komparativnih prednosti domaće ekonomije.

On je posebnu zahvalnost i poštovanje u svoje i ime svih privre-dnika izrazio prema predsjedniku Komore Mijuškoviću koji je dao značajan doprinos razvoju crnogorske ekonomije rukovodeći ovom institucijom.

Riječ ministara

Potpredsjednik Vlade i ministar poljoprivrede i ruralnog razvoja Milutin Simović kazao je da je 2017. godinu, između ostalog, obilje-žila sadržajnija i izdašnija podrška ovom sektoru kako iz državnog Budžeta tako i iz pretpristupnih fondova i projekata.

- Akreditacija naših struktura omogućiće da ćemo već u januaru početi korišćenje velikog IPARD-a. Sektoru poljoprivrede biće na raspolaganju bespovratna sredstva u iznosu od 39 miliona eura u idućoj i narednim godinama. Ugovorili smo i novi MIDAS od 30 miliona eura za razvoj poljoprivrede, ribarstva i naših institucija, sa posebnim akcentom na grantove za politku ruralnog razvoja – rekao je Simović.

21


On je predstavio osnovne indikatore koji su obilježili kretanja u ovoj oblasti. Istakao je povećan otkup poljoprivredno prehrambe-nih proizvoda za 11 odsto, mlijeka za četiri odsto, rast ratarskih kul-tura 15 odsto, rast voćarstva 67, povećan je izvoz povrća 20 odsto.

Podsjetio je da su pojedini poljoprivredni proizvođači dobili izvo-zne brojeve.

- Crna Gora je stavljena na listu zemalja kojima je odobren izvoz si-rovog i proizvoda od mlijeka. To može da bude novi zamah za naše izvozne ambicije ne samo u EU već i u pojedine zemlje Regiona koje traže izvozne brojeve – saopštio je Simović.

Ukazao je da je pojačana kontrola uvoznih proizvoda dala značaj-ne rezultate – sa granica je vraćeno 99 pošiljki sa 800 tona nekva-litetne i zdravstveno nebezbjedne hrane. Očuvano je zdravstveno stanje stočnog fonda, smanjen je uvoz trupaca 37 puta, a izvoz rezane građe i peleta povećan za 225 odsto. Efekat je imao i mo-ratorijum na eksploataciju šljunka iz rječnih korita, što je bilo ne-ophodno da bi se pripremili projekti za regulaciju tokova i zaštitila korita od velikih bujica, a ostvaren prihod je veći od koncesija po tom osnovu. IRF je plasirao više sredstava u ovu oblast nego prošle godine uz fleksibilnije poslovanje. Već za narednu godinu defini-sani su novi instrumenti IRF-a kao što je kreditno garantni fond.

Prema njegovim riječima, važno je što se krenulo sa valorizacijom državnog poljoprivrednog zemljišta, jer je to zamah koji treba da pruži novu vrijednost primarnom sektoru proizvodnje, pa i prera-de.

On se dotakao i problema spoljnotrgovinskog deficita – mora se naći mehanizam kako da uvozne proizvode zamijenimo domaćim, jer za to imamo ogromne prirodne potencijale.

- Naš robni bilans zajedno sa uslugama nije toliko loš. On je u 2010. godini iznosio 59 odsto, a sada idemo preko 70 odsto, zahvaljujući rastu usluga - rekao je Simović i dodao da je to izazov na koji se mora zajednički odgovoriti.

On je kazao da je potrebno do kraja poštovati CEFTA i druge među-narodne sporazume, ali da se neće nijemo posmatrati postavljanje barijera zbog kojih bi domaća privreda trpjela.

Ministar rada i socijalnog staranja Kemal Purišić ocijenio je da je poslovno okruženje važno za dobro funkcionisanje privrede, gdje je najveća odgovornost na Vladi, ali i socijalnim partnerima.

On je, govoreći o zakonu o radu, kazao da se taj tekst izrađuje već više od dvije godine, a pripremljen je i usaglašen u radnoj grupi koju su činili predstavnici sva tri socijalna partnera.

- Zakon ima ozbiljan reformski potencijal, a svakako će ići na So-cijlani savjet i Evropsku komisiju - dodao je Purišić.

Najvažniji zahtjev je, kako je kazao, da se tržište učini fleksibilni-jim, kao i da se radni odnos zasniva i raskida jednostavno.

- Dogovoreno je i da realni sektor, odnosno privreda, ima obave-zu samo da jednostavno prijavi slobodno radno mjesto Zavodu za zapošljavanje, a ne mora ga oglašavati i čekati pet do deset dana - dodao je Purišić.

Ministar održivog razvoja i turizma Pavle Radulović kazao je da je tokom 2017. mnogo napravljeno u toj oblasti, pri čemu hrabri poda-tak o 11,5 miliona noćenja. Rast stranih turista iznosio je skoro 20 odsto, a domaćih osam.

- Od toga je 70 odsto turista boravilo u privatnom smještaju, a sve-ga 30 odsto u kolektivnom smještaju, odnosno hotelima. U ovoj godini su otvorena 33 nova hotela, od čega 22 visoke kategorije - rekao je Radulović.

On je kazao da je Vlada otvorila više emitivnih tržišta.

- Iz Kine je za 95 odsto povećan broja turista, Izraela 70 odsto, od-nosno Azije preko 75 odsto. Možemo skoro potpuno biti uvjereni da smo ostvarili milijardu eura prihoda, jer imali smo preko 900 miliona u prvih deset mjeseci - rekao je Radulović.

Kako je istakao, Aerodromi Crne Gore napravili su rezultat za re-spekt.

- Montenegro Airlines prevezao je više od 470.000 putnika, treći-nu od ukupnog broja. Crna Gora je ove godine bila povezana sa 42 destinacije, a krenulo se sa pričom TUI čarter letova - kazao je Ra-dulović.

Na kraju sastanka premijer Marković je poručio da kvalitetna po-drška Vlade privredi neće izostati ni u 2018. godini.

- Pozivam vas da zajedno radimo u 2018. godini jer će ona biti izazovnija. Zadali smo sebi mnogo veći zadatak da u godini pred nama ostvarimo rast od 4,5 odsto. Za to nam treba više odgovor-nosti, rada, reda, finansijske discipline i optimizma – zaključio je predsjednik Vlade Crne Gore.

22


More incentives needed to boost the production sector

The meeting of businessmen with the Prime Minister

Continuous improvement of the investment and business climate needed, along with a continuous engagement of all bodies at the state and local level, to remove barriers to business, such as the gray economy and reduction of administrative barriers

23


In the forthcoming period, the challenge is to attract new invest-ments, especially in the production and processing capacities, which realization will contribute to the growth of production, exports and employment. The opinion of the business communi-ty is that more incentive measures should be introduced for the development of the production sector, which at the same time assumes incentives for exporters, as assessed at the meeting of businessmen with the Prime Minister Dusko Markovic, organized in the Chamber of Economy of Montenegro on December 22, 2017.

Apart from the Prime Minister, the government representatives at this meeting were as follows: the Vice-President and the Minister of Agriculture and Rural Development Milutin Simovic, ministers of Economy Dragica Sekulic, Labour and Social Welfare Kemal Pu-risic, Sustainable Development and Tourism Pavle Radulovic, and Transport and Maritime Affairs Osman Nurkovic.

The document entitled “The Montenegrin economy in 2017 with proposals of measures for business improvement" prepared by the Chamber, was presented at this meeting. In addition to analyzing the economic situation, this material through the review of macro-economic indicators contains an overview of the Montenegrin economic performance by sectors. It includes an analysis of regu-lations which directly or indirectly affect business performance, education in the function of economy, its promotion in terms of raising competitiveness, and etc.

The moderator of the meeting was Vice-President of the Chamber of Economy Mr. Stanko Zlokovic.

The address of the Chamber President

The president of the Chamber of Economy of Montenegro, Mr. Velimir Mijuskovic, said that last years meeting with the Prime Minister had good results, since the Work Program of the Gover-nment for 2017 included proposals of businessmen presented in the Analysis conducted by this association.

- The recognition of the needs of the economy expressed in this way contributed to the good results that this Government achie-ved during the first year of its work. The results are already visible and represent a good basis for positive expectations in 2018 – said Mijušković.

Analyzing the economic trends, he noted that the growth of the global economy returned to the pre-crisis situation. According to IMF estimates, the value of all produced goods and services in the world will reach $80 billion in 2017, which implies that the econo-mic growth will have a rate of 3.6%, with the possibility to reach 4% in 2018. The projected growth would imply an increase in the global economy by a total of 6.5 billion dollars. As for Montenegro, the economic trends in this year are characterized by the growth of the most indicators: gross domestic product, employment, sa-laries, volume of services, especially in tourism, construction and all forms of transport, including the growth of net foreign invest-ments.

- The growth of the Montenegrin economy in this year is expec-ted to exceed 4%, over 3% in the next year. Given the mentioned projections of the trends in the world economy, I do not see the reason why this growth would not continue in the later periods as well - said Mijuskovic.

The intensification of works on the highway, the construction of regional and local road infrastructure and investments in the sec-tors of tourism and energy particularly contributed to the growth of GDP. Tourism also encourages economic growth, where 20.7% more arrivals and 15.2% more tourist overnights were recorded in ten months, with multiplicative effects on the entire econo-my. Furthermore, an increased production in certain sectors, as well as lending activities of banks, and net inflow of foreign direct investments also had an impact on the growth. According to his words, in the last few years there has been an increased interest of investors in the energy, agriculture and tourism sectors, whi-ch is good, given that in the previous years there were large in-vestments in real estate and other, not very productive activities, which resulted in insufficient impact of investments on the total economic growth.

- In the upcoming period, the challenge is to attract new invest-ments, especially in the production and processing capacities, which realization will contribute to the growth of production, exports and employment. To this end, continuous improvement of the investment and business climate is necessary, with a con-tinuous work of all bodies at the state and local level, removal of barriers to business, which implies the gray economy, and reducti-on of administrative barriers - said Mijuskovic.

He pointed out that a serious problem for new investments is the slow resolution of property-legal relations, unjustified attacks and accusations against investors, both foreign and domestic, which, along with a lack of a qualified labor force, is a serious obstacle which results in discouraging investors from investing.

- The economic community believes that more incentive measu-res for the development of the production sector should be intro-duced, which, at the same time, assumes incentives for exporters, said the president of the Chamber, affirmatively speaking about the programs of the ministries of agriculture and economy in this regard.

- When Im talking about incentives, I would like to point out that this is not just about direct cash benefits. Namely, we have a posi-tive experience as a result of favourable conditions that we were given for the construction of the high category hotels. Such exam-ples should be followed even when it comes to the production sec-tor. Only in this way we can talk about high quality incentives ba-sed on which there could be investments in production. This must be accompanied by a reduction of various taxes, at the national level, and especially at the local level - said Mijuskovic.

As an imperative, he emphasized, the alleviation of deficit in go-ods through the increased placement of domestic products in our market through tourism, by which we would substitute imports, as well as by the export of finished products of higher level of proces-sing, and not only raw materials and semi-finished products. The-refore, he said, national branding represents a chance for Monte-negro, and the synergetic action of all institutions and structures of society that can contribute to this should be intensified. He po-inted out that since 2008 the Chamber of Economy of Montenegro has been working intensively on the project “Good from Montene-gro", which is giving the results, but they would be much better if this project met with better understanding and support of all the concerned at the very beginning. For this reason, Mijuskovic is hi-ghlighting the importance of joint work on branding, positioning and promotion of domestic products.

24


He said that it is indicated in the Analysis what are the barriers to doing business in the economy as a whole, but also by individual industries. He outlined the need for new laws on companies and labour, and regulations that will regulate issues of concession in services as well as the private-public partnerships.

- I believe this would significantly contribute to attracting new investments and launching new projects, primarily in the area of public services - said the president of the Chamber.

He reminded that the Chamber contributed to the changes in the regulations related to public procurement, and education which significantly enhanced the business environment in these areas.

He used this opportunity to announce that the recent elections for the president of the Chamber ended. Vlastimir Golubovic, a pro-minent businessman, longstanding President of the Chamber As-sembly and a member of its Administration Board, was elected at the highest body for this duty, which he will overtake on January 1, 2018.

- Golubović, in addition to his professional and personal qualiti-es, deserved the undivided support of the economic community. Through our years-long cooperation, I can say with satisfaction that after ten years of leading the Chamber, I am completely con-vinced that even better days are ahead of this institution - conclu-ded Mijušković.

Fifth in Europe in terms of economic growth

The Montenegrin Prime Minister Dusko Markovic emphasized the importance of annual meetings with businessmen in the Chamber for achieving economic policy goals and stressed the important role of this business association in improving the business envi-ronment.

- I am at the right place, which helps me and my associates to achieve the goal we aim to, the goal of the state policy, which is today and in the time to come reflected in creating of a favourable business environment, growth of the national economy and the prosperity for our citizens. Each visit to this institution is a new lesson of how to do properly and do more in order to achieve this strategic national goal- the prime minister said, concluding that recent cooperation has been a partnership in a common deman-ding work.

He referred to the achievements of the Government in 2017 and the key challenges and tasks for the next year. He said that public finances are stable and that the state budget is having an excellent realization.

- We will end this year with the transfer of the financial plan of the Budget. Our economy grew by 3.2 % in the first quarter, 5.1 % in the second and 4.7 % in the third quarter. The average growth in the nine months is 4.5 %, and Montenegro is at this moment at the fifth place in Europe in terms of economic growth, said the Prime Minister Markovic, and described it as a “platform for a better life of citizens".

He noted that 2017 has been full of uncertainty and fears whether it would be possible to achieve the goals. It started with serious political developments which threatened to destabilize the state.

- Our economy has been seriously challenged to lose the chance

of progress. The Government, together with all those with whom it cooperated, seriously confronted to this challenge and I can be proud of what we have done. It is not the result of the Government and its ministers, but of all of us - said Markovic.

He emphasized that the environment in which they worked has not been stimulating, since part of the political structure aimed at imposing restrictions in order to prevent economy to follow the trend that was set out.

Despite this fact, said Markovic, the Government has achieved im-pressive results for the benefit of the citizens of Montenegro. As a result of such politics, the World Bank approved the guarantee worth 80 million Euros, which can be converted into €240 million loan that will enable refinancing of public debt of the country un-der more favourable conditions.

- This result has not only a financial but also a political dimension, as this suggests that Montenegro has received significant support from major world institutions, such as the World Bank and the IMF. This support is a message to international investors that they sho-uld invest in our country since we have a sustainable legal and economic system as well as favourable business conditions. In the year of austerity, rationalization, and challenges, we received an increased credit rating from two international credit agencies, which is not a practice - Markovic said.

The Prime Minister said that he is aware of the impact that an inc-rease in the VAT rate could have on competitiveness.

- I was very reluctant to go in that direction. You probably remem-bered my comments that I would be happy if we could give up on that. We still do not have such parameters, but anyway we tried to have a balanced approach to all measures. I believe that we all will understand that this is a process for the future, which is supposed to help stabilization of our finances. Our interest is that this effect of VAT rate increase does not jeopardize the standard of our citi-zens - he added.

He announced that subsidizing agricultural production will conti-nue in order to strengthen this sector so to be along with tourism and energy, a strategic potential for economic development.

For the next year, he announced a continuation of tax admini-stration reforms, an even stronger and more direct fight against gray economy and parafiscalism, especially at the local level, and the new laws that will improve the business environment. He as-sessed as extremely important the implementation of the Law on Spatial Planning and Construction of Structures.

Business communitys point of view

Ranko Nikolic, the director of the Institute of Ferrous Metallurgy says that state-owned enterprises, such as his, are faced with an unfair competition.

- The research activities have been assigned to non-accredited bodies, which have not proved the competence and are selected according to one decisive criterion: a low price - said Nikolic.

He believes that when tendering, the Government should take into account that these tasks are delegated to the business entities which have invested in their competence, accreditation and cali-bration. He also pointed to the problem of lack of personnel in this

25


area - metal founders, moulders, welders and engineers.

Milovan Gojkovic, the President of the Forestry Association Board says that results achieved in 2017 raise hope that next year will be marked by the investments resulting in creating new jobs and increasing the share of this sector in GDP.

He stressed the importance of the new proposed platform for fo-rest management.

- It is significant that the process of forest certification has begun according to the international standard. This is a condition for the export of timber products to the EU - said Gojkovic.

He has mentioned that being late with calls for allocating standing trees poses a problem, which significantly burdens the wood-pro-cessing industry. According to him, the increased manufacturing of the final timber products and their placement on the domestic and foreign market should be among the priorities in the forthco-ming period.

Zorka Sljukic, the director of the dairy Srna, presented this su-ccessful company, which employs 55 workers and has 500 sub--contractors.

- Fresh, natural and healthy dairy products, based solely on dome-stic raw materials, make up the companys business philosophy. Their high quality is our main reference, which is evidenced by a number of awards, including 11 this year - said Sljukic.

She has emphasized the significant support to the development provided by the projects such as "Good from Montenegro", which lay "the foundation for agriculture to be developed on".

- The idea of buying domestic products should be promoted all the time. The project requires continuous activities via various mar-keting mechanisms. From this point one of the potential solutions lies in involving retail facilities in such a project, whereby local products would have special positions, thus significantly affecting the consumers perception - she said.

There is an evident progress in the area of agriculture and food industry, as a result of large investments by the producers them-selves, the Government as well as through the assistance and support funds, says the president of the Agriculture Association Board Milutin Djuranovic.

- Extremely negative balances in foreign trade in agri-food pro-ducts, as we have had for years, the import of products which we have in sufficient quantities, raise the question whether we are re-ady for broader economic integration - said Djuranovic.

He believes that a lot of attention is paid to the legal and political aspects of EU integration, and asks about the economic criteria, which understand the need for the competitive economy that will intensify trade with a focus on reducing the foreign trade deficit.

- The objective of European integration is not an increase in expor-ting European products to Montenegro, but increasing export from Montenegro to the EU member states, thus increasing the living standard of the entire population of our country. The logical que-stion is how domestic producers can increase their export to the EU, when they are not able to sell sufficient amount of their pro-ducts on the domestic market - he said.

He also stresses that the producers are not able to achieve this objective by themselves.

- We need a well designed strategic and logistic assistance from the state in order to increase the competitiveness of the domestic producers, which will result in the substitution of the import with domestic products, thus creating assumptions for the increase in the export and leading to a significantly greater degree of export--import coverage of agricultural products above the current 10%. I will conclude my address by asking whether we are going to stay thirsty, unless we import water. Our ancestors did not stay thirsty without the imported water, and it is certain that we would not either - said Djuranovic.

The president of the Trade Association Board Stevan Karadglic has pointed to the issue of unfair competition i.e. business acti-vities conducted in the informal sector, which has adverse effects on the market and business entities operation, who settle the obli-gations in accordance with the legal regulations.

- Efforts made so far on combating the informal economy have given some positive results, but each new amendment to the regu-lations opens up the opportunities for illegal business operations, he thinks.

According to the latest practice, following the increase in excise taxes on cigarettes and alcoholic beverages (as of 1 July 2017), tur-nover of these products in the legal trade was significantly redu-ced, which leads to the conclusion that part of the trade in excise goods is diverted and carried out illegally. Moreover, this share is assumed to increase after 1st January 2018 and a new increase in excise duties on these products.

In addition, the business community thinks that the 2% increase in the VAT will also lead to an increase in the volume of the illegal operation, and it is necessary to intensify the activities of the com-petent authorities i.e. inspection.

According to Karadaglic, it is necessary to establish the effective control over the informal economy by applying the system of risk analysis and strengthening the capacity of the inspection bodies, then to expand the scope of fiscalization, reduce the tax and ad-ministrative duties on businesses, introduce stimulation and tax incentives for entrepreneurs.

- The most important measure in the financial sector would be a reduction of cash payment and incentives for non-cash payment. The transition to non-cash payment would reduce the share of transactors in the informal economy. Therefore, the emphasis is put on stimulating measures which will encourage the use of non--cash transactions - said Karadaglic.

He urged for a new guillotine of regulations in order to reduce their number and the burden on the economy arising from their imple-mentation.

The President of the Coordinating Board for Energy Efficiency and Environmental Protection Mladen Bajkovic believes that the do-mestic companies need to improve competitiveness in order to participate in large development projects, which are being imple-mented in Montenegro.

- We need support, strategic partnerships in order to raise our competences - he said.

He pointed to the problem of lack of qualified staff.

- Now we cannot meet the needs of investors in Montenegro for the high-quality staff. Forty hotels are being constructed in Mon-

26


tenegro. We have to continuously work on registering employees, which would be the basis for solving this problem - said Bajkovic.

The owner of Mesopromet Hilmija Franca presented his company, which employs cca 400 workers and includes slaughterhouses, factories, farms, commercial facilities and a four-star hotel. He emphasised the importance of incentives for agriculture and food industry which are offered through IPARD and international funds, but pointed out the problems in obtaining these funds.

- We will build the factory for the purchase and processing of sur-pluses in the north of Montenegro - said Franca.

The President-elect of the Chamber of Economy of Montenegro Vlastimir Golubović extended congratulations to the Government on the results achieved in the realization of strategic national objectives as well as the successful implementation of economic policies. He has pointed out that being the President of the Cham-ber, an institution which celebrates nine decades of successful operations next year, represents an honour but also a gr

Documents

Skupština Komore odlučila Vlastimir Golubović...Nenad Novović Amplitudo Darko Rogošić Darma Dr Ilija Moric ISSN 0350-5340 Godina LIII Broj 12 Decembar 2017. Skupština Komore