27.04.2020

1

ÇOCUKLARDA SOLUNUM

FONKSİYON DEĞİŞİKLİKLERİ VE

HEMŞİRELİK BAKIMI

Hazırlayan: Öğr. Gör. Bahar KANBUR

Yaşam için gerekli kimyasal enerji olan oksijen havadan solunum yollu ile alınır ve kanda oluşmuş karbondioksit solunum yolu ile dışarı atılır.

İnsan vücudunun hücreleri yaşamını sürdürebilmek için oksijene ihtiyaç duyar.

Gaz alış verişinin durması ya da

duraklaması vücudun canlılığını yitirmesine, metabolik sorunlara ve

doku yıkımına neden olur.

Ani Bebek Ölümü SendromuSudden Infant Dealth Syndrome

Sağlıklı bebek veya küçük çocuğun hiçbir hastalık veya belirtisi olmaksızın

uyku sırasında ölümüdür.

Görülme sıklığı ve zamanı

Sonbahar ve kış aylarında daha fazla

Erkek çocuklarında kızlara oranla daha fazla (E/K:3/2)

% 90’ı 6 aydan küçük

Gece yarısı ile sabah saat 08.00 arası yüksek

Nedeni kesin olarak bilinmemekle birlikte risk faktörleri

Preterm ve SGA

Çoğul doğumlar Apgar puanı düşük

yenidoğanlar MSS travması yada gelişme

eksikliği olan yenidoğanlar Prone pozisyonunda yatma Ağır giysiler ve sık

kundaklama

27.04.2020

2

Önlemler

Bebek sırt üstü veya yan yatırılmalı

Gebelikte anne sigara içmemeli

Bebek üşütülmemeli ve terletilmemeli

Bebek soba ya da ısıtıcı yanında yatırılmamalı

Bebek ile aynı odada, ayrı yatakta yatılmalıdır.

Bebeğin uyurken başı ve yüzü kapatılmamalı

Tedavi ve Hemşirelik Bakımı

Bebek acile getirilmiş , solunum ve kardiyak arrest gelişmişse resüsitasyon yapılır.

Aileye duygusal yönden destek sağlanmalı

Ailenin bebeği görmesine izin verilmeli

Aile suçlanmamalı

Otopsi için onam alınmalı

Vakaların % 20’sinde otopsi ile hiçbir ölüm nedeni bulunamamıştır.

AKUT OTİTİS MEDİA

Orta kulak kavitesinin enflamasyonudur.

2 şekilde görülür.

1-Effüzyonlu:seröz, mükoid veya pürülan akıntı görülür. Bakteri ÜSYE’den doğrudan bulaşır. Akut gelişir, ancak tekrarlarsa kronikleşebilir.

2-Effüzyonsuz:Seröz akıntı görülür. Sıklıkla viral ÜSYE ya da allerjik nedenlerle östaki tıkanır ve orta kulakta sıvı birikir.

OTİTTE ETKENLER

Virüsler

Pnömokoklar

H.ınfluenza

Syreptekoklar

Stafilokoklar

27.04.2020

3

OTİT GÖRÜLME YAŞI

İlk 1 yaşta çocukların % 60’ı

İlk 3 yaşta Çocukların %80’i en az

bir kez akut otitis media geçirirler.

3 yaşın altında sık görülme nedenleri

Bağışıklık sisteminin iyi gelişmemiş olması

Beslenme hataları

Östaki borusunun kısa ve geniş olması

Düz yatma alışkanlığı

Kulağa yabancı cisim kaçma olasılığı

Kış aylarında ÜSYE

Belirti ve bulgular

Yüksek ateş

Huzursuzluk

İştahsızlık

Kulak ağrısı

Akıntı

İşitmede azalma

Bulantı kusma

Kulakta dolgunluk,çalkantı hissi

Kulakta tıkanma ve çınlama

TANI

Öykü

Fizik muayene

Otoskopik muayane

TEDAVİ

Antibiyotik tedavisi

Ortakulak havalanması bozulmuş ise cerrahi insizyon ve drenaj

Sürekli tekrarlayan vakalarda timpanoplasti

Komplikasyon

İşitme kaybı

Fasiyal paralizi

27.04.2020

4

HEMŞİRELİK BAKIMI

Yumuşak ve sulu gıda ile beslenme

Dik pozisyonda beslenme

Antibiyotik ve analjezik uygulaması

Ağrıyan kulak üzerine yatırma

Allerjik nedenlerin ortadan kaldırılması

Timpanoplasti sonrası eğitim

Ateş ve işitme kaybı takibi

Ağrılı dönemlerde lokal kuru sıcak uygulama

Tonsillit

Tonsiller solunum ve sindirim sistemine mikroorganizmaların geçişini engeller, antikor yapar ve bağışıklık sisteminde görev alır.

Tonsiller çocuklarda erişkine oranla daha büyüktür.

Etken

Virüsler %80

Bakteriler %20

(A grubu Beta Hemolitik Streptokoklar)

5-15 yaş arasında sık görülür.

Belirti ve Bulgular

Yüksek ateş

Baş ağrısı

Boğaz ağrısı

Yutma güçlüğü

Kusma

Burun akıntısı

Halsizlik

Tedavi

Virüs semptomatik

Bakteri penisillin veya eritromisin

Yutma ve nefes almada güçlük varsa, uykuda apneye sebep oluyorsa tonsillektomi yapılmalıdır.

ADENOİDİT

Posterior farenks duvarında ve üst kısmında lenfoid dokunun enflamasyonudur.

Hipertrofi durumunda adenoid vejetasyon denir

27.04.2020

5

Belirti ve Bulgular

Ağızdan soluma

Öksürük

Rinit

Huzursuz uyku

Horlama

Uykuda apne nöbetleri

Tedavi

Semptomatik

Enfeksiyon varsa antibiyotik tedavisi uygulanır

Endikasyon varsa adenoidektomi

Adenoidektomi

Farenjit

Farenksin enflamasyonudur.

ETKEN

Virüsler

Bakteriler

4-7 yaş arasında sıktır.

Belirti ve Bulgular

Etken virüsse 1-5 gün sürer.

Boğaz ağrısı Öksürük İştahsızlık

Halsizlik

Ses kısıklığı

Lenfadenopati Yumuşak damak ile farenks arka duvarında

ülserasyon

Streptokoksik Farenjit

2 yaş altı çocuklarda hafif ateş, bulantı, kusma ve burun akıntısı vardır.

2 yaştan büyük çocuklarda baş ağrısı, karın ağrısı, yüksek ateş, yutma güçlüğü, tonsiller şiş ve kırmızıdır.

Tedavi

Semptomatik tedavi

Antipiretik. Anajezikler

Streptekoksik farenjitte penicillin uygulanır.

27.04.2020

6

Hemşirelik Bakımı

Yatak istirahati

Ateşi düşürmek (Çevre ısısını azalt,ılık uygulama vb.)

Enfeksiyonun yayılımını önlemek Solunumu rahatlatmak(Buhar ve

oksijen uygulamak,solunum yolu aspirasyonu)

Dehidratasyonu önlemek

PNÖMONİ

Akciğer parenkimasının akut

enfeksiyonu veya enflamasyonudur.

Sınıflandırma

Neden olan etkene göre;

Viral pnömoni

Bakteriyel pnömoni

Aspirasyon pnömonisi

Mycoplazmal pnömoni

Lezyonun bulunduğu bölgeye göre sınıflandırma

Lober pnömoni Akciğerin bir yada birkaç lobunun tutulumudur.

Lobüler pnömoni Akciğerin loblarının ve lobüllerinin enflamasyonudur

İntertisiyel pnömoni Alveol duvarları,peribronşial ve interlobüler dokular etkilenmiştir.

Bronkopnömoni Yaygın lobüler ve intertisyel pnömoninin bir arada görüldüğü pnömonidir.

Genel Belirti ve Bulgular

Bulgular hastalığa neden olan etkenin cinsine, çocuğun yaşına, enfeksiyona gösterdiği tepkiye, çocuğun sağlık durumuna, lezyonun büyüklüğüne, bronşiallerdeki obstrüksiyona göre değişir.

Rinit

Anoreksi Huzursuzluk

Ani başlayan öksürük

Ateş, üşüme, titreme

Konvülziyon

Hızlı solunum, dispne

Dinleme ve göğüste çekilme bulguları

Taşikardi

Yan ağrısı

Yenidoğanda besin alamama ve apne

27.04.2020

7

Tanı

Öykü

Muayene

Lab.incelemeleri

Akciğer filmi, solunum fonksiyon testleri, tüberkülin testi, kan kültürü ve kan sayımı yapılır.

Gerekirse bronkoskopi ve akciğer biyopsisi yapılır.

Tedavi ve Bakım

Hipoksi durumunda oksijen uygulanır, aspire edilir ve postüral drenaj uygulanır. Solunum sıkıntısı varsa bronkodilatatörler verilebilinir.

Ateş ve ağrıyı azaltmak için antipretik ve analjezikler uygulanabilir.

Kültür ve antibiyogram sonucuna göre antibiyotik tedavisi uygulanır.

Solunum yolu izolasyonu uygulanır

Hidrasyon durumu değerlendirilir. Sıvı alımı teşvik edilir. Gerekirse parenteral sıvı tedavisine başlanır.

Tartı takibi yapılır. Ağız bakımı verilir. Beslenme az miktarda ve sık aralarla

sürdürülür. Deri bakımı önemlidir.

İşlemlerde tıbbi aseptik yöntem uygulanırve el yıkamaya dikkat edilir.

Tedavi ve incelemeler hakkında aile veçocuğa bilgi verilir.

KPA (Konjuge pnömokok aşısı) 2-4-6.aylarda 12.ayda rapel uygulanır.

Krup Sendromu

Larenks bölgesinin ödem ve enflamasyonuna bağlı olarak gelişen, havlar tarzda öksürük, ses kısıklığı-stridor gibi değişik derecelerde solunum güçlüğü ile karakterize bir sendromdur.

Stridor:İnspirasyon sırasında ötme sesinin olması(Larenks ve trakeanın tıkanıklığı)

27.04.2020

8

Difteri,boğmaca ve akut epiglotit dışında etken genellikle virüstür.

Epiglot,trakea ve larenks enfeksiyonu sonucu oluşur.

En yaygın şekli Laringo-Trakeo Bronşittir(Viral krup)

Akut Laringo-Trakeo Bronşit

Etken virüstür.

Süt çocuğu ve küçük çocuklarda sık görülür.

Başlangıç yavaştır.

Belirti ve Bulgular

ÜSYE

Laringeal semptomlar

Havlar tarzda öksürük

Ateş,huzursuzluk

Kusma

Dispne,solukluk veya siyanoz

Sub ve suprasternal çekilmeler

Uzamış ekspiryum

Tedavi

Hospitalizasyon

Acil girişime hazır olunmalı (Trakeostomi)

Oksijen ve buhar tedavisi

Kültür almak

Gerekirse antibiyotik

Kortikosteroidler ve bronkodilatatörler

Akut Epiglottitis (Bakteriyel Krup)

Epiglot ve çevresinde hızla ilerleyen bir enfeksiyondur.

3-7 yaş arasında görülür.En sık 2-6 yaş arası

Etken bakteridir.A grubu streptekoklar, pnomokok

Belirti ve Bulgular

Başlangıç ani ve ilerleyicidir

ÜSYE

40 derece ateş

Boğaz ağrısı, yutma güçlüğü

Tükürük artışı

Solunum güçlüğü,siyanoz

Dik oturma, supra ve substernal çekilmeler

Kalınlaşmış ses,korku ifadesi

27.04.2020

9

Tedavi

Tedavi edilmezse mortalite yüksek

Hospitalizasyon

Hemen hava yolu açılır (entübasyon, trakeostomi)

Oksijen ve buhar tedavisi

Antibiyotik tedavisi

İstirahat

BRONŞİT

Trakeanın alt bölümü ve bronşların ınflamasyonudur.

Yaşamın ilk 4 ayında sık görülür.

Akut, kronik ve tekrarlayan tipleri olabilir.

Etyoloji

Viral etkenler

İnfluenza

Parainfluenza

Adenovirus

Bakteriyel etkenler

Streptokok

Stafilokok

Anne sütü alamama

Sosyo ekonomik koşullar

Ailede ÜSYE geçiren kişiler

Enfeksiyonlar

Kalabalık ortam

İklim ve hava kirliliği

Allerjik faktörler

Belirti ve Bulgular

Kuru ve inatçı öksürük

Balgam

Ateş

Karın ağrısı

Vücut kırıklığı

Solunum seslerinde kabalaşma

İnce yaş raller

Tanı

Öykü

Fizik muayene

Akciğer grafisi

Nazal yayma preparatları

Balgam kültürü

27.04.2020

10

Tedavi

Bakteriyel bronşitlerde antibiyotik tedavisi

Antipretikler

Reçete edien ekspektranlar verilir.

Vital bulgu kontrolü

Komplikasyonlar

Atelektazi

Bronşektazi

Amfizem(Alveollerin gerilip genişlemesi)

Pnömotoraks

Sinüzit

Otitis media

Pnömoni

Bronşiolit

Bronşiollerin enfeksiyon ve enflamasyonsonucu tıkanmasıdır. Bronşial duvarlar boyuncamukoz membranda ödem olur, lümen mukus veeksüda ile dolarak tıkanır. Aşırı birikme sonucuakciğerlerde hava dağılımı bozulur ve değişikbölgelerde atelektazi gelişir.

Sıklık

Genellikle 2 yaşın altındaki çocuklarda sık, en sık bir yaş altı hastaneye yatırılma nedeni

Hastalık oyun çocuğu ve okul öncesi çocukları da etkilemektedir.

İlkbahar,sonbahar ve yağmurlu havalarda sıktır.

Belirti ve Bulgular

Seröz burun akıntısı Yüksek ateş (41 derece) Anoreksi, huzursuzluk,öksürük Taşikardi, hızlı ve yüzeysel solunum Burun kanadı solunum Suprasternal ve supkostal çekilmeler Siyanoz, wheezing (ekspiryumda çıkan ıslık sesi ) ve hipoksi Akciğerin aşırı şişkinliğinden dolayı karaciğer

aşağı doğru itilmiştir. Oskültasyonda solunum sesleri az duyulur.

Tanı

Öykü

Fizik muayene

Lab.incelemeleri

Akciğer grafisi

Balgam kültürü

27.04.2020

11

Tedavi

Bronşiolit tedavisinde tıbbi yaklaşım genellikle destekleyicidir ve hafif vakalar hastaneye yatırılmadan evde tedavi edilebilir.

Amaç;bozulan solunum fonksiyonlarının ve sıvı dengesini düzeltmeye çalışmaktır.

Oksijen uygulanır

Bakteriyel enfeksiyon varsa antibiyotik verilir.Kortikosteroitler ve bronkodilatatörler verilir

Hemşirelik Bakımı

Solunum izolasyonu ve el yıkama işlemine önem verilir.

Vital bulgukar sık aralarla kontrol edilmeli Baş yükseltilmeli

Aspire edilerek veye postral drenaj uygulanarak drenaj sağlanmaya çalışılmalı

Çocuğa oksijen oksijen çadırında verilmeli Hidrasyon durumu değerlendirilmeli.

Dehidratasyon ve yükleme belirtileri gözlenmeli

Aldığı çıkardığı takip edilmeli

Çocuğun sık aralarla pozisyonu değiştirilmeli

Yatak istirahati sağlanmalı

Ailenin korku ve endişeleri azaltılmalı

Çocuk hastaneden çıktıktan sonra evdeki bakımı konusunda aile eğitilmeli

Bronşektazi

Bronşların sıklıkla bir enfeksiyon ya da tıkanma sonucu düzelmemek üzere anormal

genişlemesi ve yapıların bozulmasına bronşektazi denir. Bozukluk ilerleyici ve

kroniktir.

Çocuklarda bozukluk genellikle bilateraldir ve alt lobların bazal segmentlerindedir. Üst lob segmentleri kolay drene olduğundan, bu bölgelerde bronşektazi daha seyrek görülür.

Etyoloji

Kistik fibröz ,yabancı cisim aspirasyonu gibi durumlar bronş duvarlarında obstrüksiyona ve

bronş drenajının bozulmasına neden olarak hasar oluşturur.

Çocukluk çağında geçirilen tüberküloz, pnomoni, kızamık gibi enfeksiyon

hastalıklarının komplikasyonları sonucu oluşabilir.

27.04.2020

12

Belirti ve Bulgular

Öksürük

Mükopürülan ya da purülan balgam Çocukta tekrarlayan enfeksiyonlar ve ateş

sık görülür. Hemoptizi İştahsızlık, bulantı, kusma ve diyare Büyüme ve gelişme geriliği Dinleme ile kaba yaş raller

Tanı

Öykü

Metabolik hastalıklar araştırılır

Akciğer filmi

Tomografi, bronkoskopi, Akciğer fonksiyon testleri, balgam kültürü

EKG

Ter testi

Tedavi

Antibiyotik,ekspektoran ya da nebulizer ilaçlar

Postüral drenaj

Gerekirse lobektomi veya segmentektomi

Enfeksiyon ve metabolik hastalıkların erken tanısı ve tedaviye başlanması

Hemşirelik Bakımı

Postural drenaj uygulanır.En uygun zaman sabah erken saatler v etakmadan öncedir. Günde birkaç kez tekrarlanabilir.

Gerekirse oksijen uygulanır

Ağız bakımı verilir

Kalori ve proteinden zengin bir diyet düzenlenir.

Yatak istirahati Solunum ve öksürük egzersizleri

Aile eğitimi

Bronşial Astma

Değişik uyaranlara tepki olarak gelişen, erken aşırı duyarlılık reaksiyonu ile oluşan, nöbetler halinde gelen reversibl obstrüktif akciğer hastalığıdır.

Görülme sıklığı %1.2-2.3’dür.

Etyolojisi

Genetik faktörler

Yaş, cins, ırk (6-12 yaşta pik,erkeklerde fazla)

İnfeksiyonlar İlaçlar,allerjenler,gıdalar ve katkı maddeleri

Mevsim ve yükseklik

Endişe,korku ve stres gibi psikolojik faktörler

Derin inspirasyon ve soğuk hava Aşırı egzersiz

Sigara dumanı ve hava kirliliği

27.04.2020

13

PATOGENEZE SINIFLANDIRMA

1-) Ekstrensek Astma(IgE’ye bağlı allerjik astım)

2-) İntrensek Astma(Allerjik olmayan)

3-) Mixt Astma

FİZYOPATOLOJİSİ

Hava yolları düz kaslarının kasılması

Bronşiyollerin duvarlarında iltihabi değişiklikler

ÖdemMukoza altı salgı

bezlerinde sekresyon

Hava yolunun kısmen veya tamamen tıkanması

(Ekspiryum sırasında kapanma volümüne yaklaştığında)

Gaz değişimi bozulur

Soluk verme fazı uzar

WHEEZING Solunum hızı

Erken dönemde HİPOKSİ, METABOLİK ASİDOZ

BELİRTİ VE BULGULAR

Nöbet öncesi

Çene, boynun ön kısmı, göğüste lokalize kaşıntı ve öksürük nöbetiBurunda konjesyon akıntı

• Atak dönemi

Dispne

Bronşlarda spazm, mukoza ödemiTahriş edici, kaba, geceleri artan öksürük

Sekresyon artar, öksürük tizleşir.

Yapışkan, açık saydam köpüklü inatçı balgam

Taşipne, taşikardi

Ekspiratuar faz uzar. Ekspiryumda wheezing görülür

Solukluk, huzursuzluk

Siyanoz görülebilir.

Status Astmaticus (Ağır astım nöbeti)

Dispnede artma

Terleme

Aşırı anksiyete

Siyanoz

Burun kanadı solunum

Taşipne,Taşikardi

Hipoksi

Ağrılı uyaranlara cevapsızlık, şuursuzluk

TANI

Öykü

Fizik muayene Oskültasyonda hafif ve orta derece krizde

bronşialler raller Ağır krizde sessiz göğüs Ciltte atopik dermatit ve ekzama Kalp ve batın muayenesi genelde normal Kronik vakalarda çomak parmak

27.04.2020

14

Tekrarlayan şiddetli ataklarda gelişme geriliği

Radyolojik incelemeler

Akciğer fonksiyon testleri

Lab.bulguları(IgE tayini,lökositoz,balgamın mikroskopik muayenesi,Dışkıda parazit varlığının araştırılması)

Cilt testleri

TEDAVİ

Eliminasyon(allerjenlerden kaçınma)

Farmakolojik tedavi(Bronkodilatatörler ve kortikosteroidler)

Immunoterapi(spesifik IgE antikorları ile tedavi)

IMMUNOTERAPİ

Polen, evtozu,küf antijenleri ile yapılmaktadır. Başlangıc dozu deri altına yapılır.

Maksimum doza ulaşana kadar her hafta artar

Dört hafta aralarla idame doz uygulanır

En az üç yıl uygulanır, sonra tedavi kesilir

KOMPLİKASYONLARI

Enfeksiyon

Pnömotoraks

Amfizem

Atelaktezi

Bronşektazi

Status astmatikus

Hemşirelik Girişimleri

Çocuğun yeterli oksijen alması sağlanır

Dispne derecesi ve nöbet şiddetini belirlemek için solunum gözlenir

Reçete edilen tıbbi tedavi uygulanır

Yeterli hidrasyonu sağlamak üzere bol sıvı verilir

Aldığı çıkardığı sıvı takibi

Kilo takibi

Çocuğun ateşi varsa düşürülür

Soğuk sıvı, yiyecek içecekler ve karbonatlıiçecekler verilmemelidir

Genel durum düzeldikten sonra postüral drenajuygulanır

Sık aralarla, az miktarda beslenmesi sağlanır

Aile içi anlaşmazlık durumlarında psikolojik destekgerekebilir.

27.04.2020

15

Aileye ve Çocuğa Yapılacak Eğitimde

Hastalık tanı,tedavi,ilaçlar,krizin erken belirti ve bulguları

Krize neden olan allerjenlerden korunma hakkında bilgi verilir

Krizi başlatan allerjen yiyecekler diyetten çıkarılır

Solunum egzersizleri öğretilir

Stresin nöbeti başlatan önemli nedenler arasında olduğu anlatılır.

Odasında gereksiz eşya, bitkibulundurulmamalı, her gün toz alınmalı

Yatak örtüleri, perdeler, yastık v.b. Eşyalartoz tutmayan bir kumaştan olmalı ve haftadabir 55-60 derecede yıkanmalı

Ev içi nem oranı % 50’nin altında olmalı Evde hayvan olmamalı ya da yatak odasından

uzak tutulmalı

TEŞEKKÜRLER…