Upload
others
View
12
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
“Psyche” “ology”
Psikoloji
Psychology
Ruh/zihin inceleme
Beden/Zihin Problemi
ZİHİN/
BEYİN
SORUNU
MONİZM DUALİZM
Mentalizm
Materyalizm
Psikofizik
Etkileşimselcilik
Psikofizik
Paralelcilik
>Psikoloji bilimler içerisinde en eskisidir?
Aristo (nurture), Plato (nature) (MÖ 4 ve 5.yy)
İnsan Dogası:
* Bellek,
* motivasyon, algılama,
* hayal kurma, rüya
* rasyonel olmayan davranışlar
>Psikoloji aynı zamanda yeni bir bilimdir?
Wilhem Wundt 1879 Leipzig, Almanya
Ebbinghaus: «Psikolojinin çok uzun bir geçmişi;
ama çok kısa bir tarihi vardır...»
Doğa Felsefesi Yaklaşımı
Descartes (1596-1650):
*Beden/Zihin, beden ve zihin iki ayrı sistem
*Beden tek başına ele alınılabilir
*Doğayı açıklamada kullanılan yaklaşımlar
bedene uygulanabilir...
Beden Doğa Felsefesi Yaklaşımı kapsamında
ele alınabilir.
-Determinizm
-Sonlu Nedensellik
-Tümevarımcı mantık
-Refleksler
-Türetilmiş ve Doğuştan Fikirler
Kartezyen Dualizm
(Davranış)
İstemli davranış
İç ve dış uyarıcılarİstemsiz davranış
(refleksif)
Dış uyarıcılar
Refleks arkı
Tek tip sinir yolağı
Pineal bez
Zihin kestirilebilir kurallara göre çalışmaz...
Nativizm: İnsan doğuştan bazı fikirlere sahiptir.
İstemli
davranış
İstemsiz
davranış
Doğa Felsefesi Yaklaşımı
Galileo-Newton: «Evren Büyük Bir Makina»
Mekanistik Yaklaşım
Evren
*Düzenli,
*Gözlenebilir,
*Ölçülebilinir,
*Öngörülebilir...
İnsanda aynı şekilde olamaz mı?
Doğayı anlamada kullandığımız yöntemler
«İnsan Doğasını» anlamada kullanılamaz mı?
Empirisizm (Görgülcülük- İngiliz Görgülcüleri)
Zihin nasıl çalışır?
>John Locke (1632-1704)
•Bilgi duyum dolayısıyla deneyimden gelir.
•Basit fikir (Zihnin Atomları),
•Kompleks fikirler (Zihinsel Kimya)
•Tabula Rasa
Empirisizm (Görgülcülük- İngiliz Görgülcüleri)
Zihin nasıl çalışır?
>Bağlaşımcılık
Basit duyumlar bağlaşımlar yardımıyla
bir araya gelerek karmaşık fikirleri oluşturur.
A-R-A-B-A bu beş şekil bize araba diye
adlandırılan araçtan beş duyu organıyla elde
ettiğimiz duyumlar ile belleğimizde bu kavramla
ilgili tüm anıları bağlaşımıyla oluşan kavramı tem
sil eder.
Bağlaşım Kuralları
1)Temel Kurallar (Aristo)
a) Komşuluk /Birliktelik
b) Benzerlik
c) Zıtlık
2) İkincil Kurallar (Thomas Brown)
a) Uyarıcı Şiddeti
b) Frekans
Psikolojiyi Felsefeden Ayıran Yön?
Konusu: Davranışlar ve zihinsel süreçler
Yöntem: deney ve gözlem
Bugünkü psikoloji 19 ve 20. yy daki gelişmelerin
bir ürünüdür...
Psikoloji Bilimi
Pozitivizm: Objektif Bilgi
Emprisizm: Duyum ve Deneyim
Materyalizm: Madde ve enerji
Yeni psikoloji,
‘Fizyolojik Psikoloji’ adı altında
Wilhelm Wundt tarafından
1879 yılında Leipzig’de kurulmuştur .
Wundt
PSİKOLOJİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ
Felsefeden, deney ve gözlemi
veri toplama yöntemi olarak
kullanmasıyla ayrılır...
Psikoloji;
Davranışın ve zihinsel süreçlerin bilimsel olarak
araştırılmasıdır.
Burada anahtar kelime “bilim”dir.
Yapısalcılık (1879-1900)
Wundt Titchener
Psikoloji sağlıklı insanın bilincini
ögelerine analiz eden bilim dalıdır.
Yöntem: içe bakış
İşlevselcilik (1896-1930)
Psikoloji amaca yönelik, çevreye
uyum yapan canlının zihinsel
süreçlerini inceleyen bilim dalıdır.
James DarwinYöntem: içe bakış
Psikodinamik Psikoloji
(1895- )
Psikoloji bilinçaltının güdüleyici kuvvetlerini,
bunlar arasındaki çatışmaları ve bu
çatışmaların davranışa etkisini inceleyen bilim
dalıdır.
Yöntem: Serbest çağrışım, rüyalar
Freud Horney Freud Jung Adler
Davranışçılık (1913-1950)
Radikal Davranışçılık: Psikoloji canlının
uyarıcılara verdiği ve dıştan gözlenebilen
davranışlarını inceleyen bilim dalıdır.
(UD)
Yöntem: Deney-Gözlem
Pavlov Watson Watson Pavlov Skinner Thorndike
Yeni Davranışçılık
Tolman Hull
Psikoloji canlının uyarıcılara verdiği dıştan
gözlenebilen davranışlarla uyarıcı ile
davranış arasına giren olayları inceleyen
bilim dalıdır.
(U O D)
Gestalt Psikolojisi (1913’ler)
insanların nesneleri nasıl bir bütün
olarak algıladığıyla ilgilenir.
«Bütün parçalarının toplamından
daha fazla bir şeye eşittir»
Wertheimer Koffka Köhler
Water, Arcimboldo
Phi
Fenomeni
Water, Arcimboldo
Müller- Lyer ilizyonu
BİLİM NEDİR?
“Evren hakkında bilimsel yöntemle elde ettiğimiz sistematik olarak organize edilmiş bilgiler bütünü” *
“Deney ve gözlem sonucu elde ettiğimiz birbirine bağlı kavramlar ve kavramsal taslaklar bütünü”*
Bilimsel Yöntem:
veri toplayarak
verileri açıklamak için kuramlar üreterek,
kuramlara dayalı sınanabilir denenceler oluşturarak ve
bu denenceleri görgül/ampirik olarak sınayarak bilgi toplama
yöntemidir.
“Fareleri sola her sola döndüklerinde ödüllendirirsem
T labirentte de sola dönerler.”
* McGuigan,F.J. (1983). Experimental psychology methods of research. Prentice-Hall, New Jersey.
BİLİM NEDİR?
Tümdengelimci mantık
Tümevarımcı mantık
Bilim her iki yöntemi de kullanır.
BİLİMİN AMAÇLARI
Betimleme
Açıklama
Yordama
Kontrol etme
Betimleme
Bilimin amaçlarından ilki, doğada tutarlı olarak
meydana gelen, güvenilir olayları keşfetmek, bu
olayları adlandırmak, tarif etmek, belirli
özelliklerine göre sınıflandırmak ve olaylar
arasındaki ilişkileri ortaya koymaktır.
“Erkekler kadınlardan daha saldırgandır”
Açıklama
Bilim, mümkün olduğunca fazla sayıdaki değişik olguyu,
en az sayıdaki ilke altında toplamaya çalışır. Yani
mevcut görgül verileri birbiriyle çelişmeyecek şekilde
kapsayan kuramlar oluşturmayı amaçlar. Görgül
olaylar arasındaki nedensel ilişkileri ortaya çıkarmaya
çalışır.
Anatomik sebeplerle, testesteron düzeyi, cinsiyet rolleri,
toplumsal engellemeler vs...
Yordama
Bilim insanı bir olayı betimledikten sonra,
bulgularına ve belirlediği ilişkilere dayanarak yeni
olaylarla ilgili tahminlerde bulunur.
“Testesteron düzeyi arttıkça saldırganlık artar”
Kontrol
Belirleyici ön koşullar üzerinde değişimleme yapma
yoluyla, sonuç olayla ilgili istenen bir sonuca
ulaşmayı içerir.
“Saldırgan kişilerin testesteron düzeyini azaltırsam
saldırganlık düzeyleri azalır”
PSİKOLOJİDE ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ
Doğal Gözlem
Vaka Çalışmaları
Anket Çalışmaları
Korelasyonel Yöntem
Deneysel Yöntem
Çok Yöntemli Araştırmalar
Psikolojide Etik
Milgram Deneyi (1961): Otoriteye itaat
1974 tarihli makalesi
"İtaatin Tehlikeleri"nde
(İng.: The Perils of Obedience) özetledi