Smjernice Za Projektovanje, Gradjenje, Odrzavanje i Nadzor Na Putevima

5/23/2018 Smjernice Za Projektovanje, Gradjenje, Odrzavanje i Nadzor Na Putevima - slidep...

http:///reader/full/smjernice-za-projektovanje-gradjenje-odrzavanje-i-nadzor

Bosna i Hercegovina

DIREKCIJA CESTA Javno preduzee

FEDERACIJE BiH PUTEVI REPUBLIKE SRPSKESarajev Sarajevo Banja Luka

SMJERNICE ZA PROJEKTOVANJE, GRAENJE,ODRAVANJE I NADZOR NA PUTEVIMA

KNJIGA I: PROJEKTOVANJE

DIO 1: PROJEKTOVANJE PUTEVA

Poglavlje 4: FUNKCIONALNI ELEMENTI I POVRINE PUTA

Sarajevo/Banja Luka2005



Smjernice za projektovanje puteva Funkcionalni elementi i povrine puta

RS-FB&H/3CS DDC 433/04 knjiga I - dio 1 poglavlje 4 strana 1 od 367

SADRAJ1 RASKRSNICE I PRIKLJUCI U NIVOU.............................................................. 5

1.1 PODRUJE PRIMJENE............................................................................................... 51.2 DEFINICIJE POJMOVA .............................................................................................. 51.3 OZNAKE, SKRAENICE I SIMBOLI.............................................................................. 7

1.4 KRITERIJUMI ZA UVOENJE RASKRSNICE ILI TAKE PRIKLJUKA............................... 81.5 VRSTE RASKRSNICA I PRIKLJUNIH TAAKA U NIVOU ............................................... 91.6 SAOBRAAJNA BEZBJEDNOST NA RASKRSNICAMA I PRIKLJUNIM TAKAMA............. 261.7 PROJEKTNO-TEHNIKI ELEMENTI RASKRSNICA I PRIKLJUNIH TAAKA.................... 281.8 SAOBRAAJNA SIGNALIZACIJA I OPREMA................................................................ 461.9 JAVNA RASVJETA ................................................................................................... 471.10 KOMUNALNA INFRASTRUKTURA.............................................................................. 47

2 DENIVELISANE RASKRSNICE I PRIKLJUCI....................................................492.1 PODRUJE PRIMJENE............................................................................................. 492.2 DEFINICIJE POJMOVA ............................................................................................ 502.3 OSNOVNE SMJERNICE ZA PROJEKTOVANJE PRIKLJUAKA I VOROVA U VIE NIVOA. 522.4 OSNOVNI PARAMETRI ............................................................................................ 54

2.5 SISTEM PRIKLJUAKA I VOROVA U VIE NIVOA..................................................... 572.6 DIMENZIONISANJE RAMPI...................................................................................... 692.7 OPREMA................................................................................................................ 95

3 KRUNE RASKRSNICE...................................................................................973.1 PODRUJE PRIMJENE............................................................................................. 973.2 DEFINICIJE............................................................................................................ 973.3 OZNAKE, AKRONIMI I SIMBOLI ............................................................................. 1013.4 KARAKTERISTIKE KRUNIH RASKRSNICA .............................................................. 1023.5 KATEGORIJE KRUNIH RASKRSNICA ..................................................................... 1103.6 KAPACITET KRUNE RASKRSNICE ......................................................................... 1133.7 ODREIVANJE PROJEKTNO-TEHNIKIH ELEMENATA KRUNE RASKRSNICE ............. 1243.8 HORIZONTALNO I VERTIKALNO PORAVNANJE KRUNE RASKRSNICE....................... 130

3.9 PREGLEDNA UDALJENOST .................................................................................... 1333.10 OPREMA PUTA ..................................................................................................... 1383.11 SAOBRAAJNI ZNACI ........................................................................................... 1403.12 OSTALA OPREMA PUTA ........................................................................................ 142

4 PRUNI PRELAZI ........................................................................................1454.1 PODRUJE PRIMJENE........................................................................................... 1454.2 DEFINICIJE POJMOVA .......................................................................................... 1454.3 PROSTORNI USLOVI............................................................................................. 1464.4 GRAEVINSKI USLOVI.......................................................................................... 1474.5 USLOVI PUTNOG SAOBRAAJA ............................................................................. 1484.6 ELJEZNIKI SAOBRAAJNI USLOVI...................................................................... 1494.7 PUTNA SIGNALIZACIJA......................................................................................... 150

4.8 RAMPE I POLU-RAMPE.......................................................................................... 1524.9 BEZBJEDNOSNI USLOVI........................................................................................ 1534.10 LOKALNI SAOBRAAJNO-BEZBJEDNOSNI USLOVI................................................... 1544.11 NEZATIENI PRELAZI U NIVOU ........................................................................... 1564.12 ZATIENI PRELAZI U NIVOU ............................................................................... 1584.13 PRELAZI U NIVOU KOJI SU ZATIENI MEHANIKIM RAMPAMA, KOJIMA UPRAVLJA

OVLATENI RADNIK ELJEZNICE .......................................................................... 1594.14 PRELAZI U NIVOU KOJI SU ZATIENI AUTOMATSKIM UREAJIMA SAMO SA PUTNIM

SIGNALIMA (BEZ (POLU-RAMPI) ........................................................................... 1604.15 PRELAZI U NIVOU ZATIENI AUTOMATSKIM UREAJIMA SA PUTNIM SIGNALIMA I

(POLU)RAMPAMA................................................................................................. 1614.16 PRELAZI U NIVOU NA ELEKTRIFICIRANIM PRUGAMA.............................................. 163

4.17 PRELAZNI PERIODI ZA ISPUNJAVANJE ZAHTJEVA OVE SMJERNICE - PRIJEDLOG...... 1634.18 PRILOZI .............................................................................................................. 1675 MIMOILAZNICE I OKRETNICE .....................................................................173



Funkcionalni elementi i povrine puta Smjernice za projektovanje puteva

strana 2 od 367 knjiga I - dio 1 poglavlje 4 RS-FB&H/3CS DDC 433/04

5.1 PODRUJE PRIMJENE ...........................................................................................1735.2 DEFINICIJE ..........................................................................................................1735.3 OZNAKE, AKRONIMI I SIMBOLI..............................................................................1745.4 PROIRENJA KOLOVOZA ZA MIMOILAENJE VOZILA...............................................1745.5 OKRETITA ..........................................................................................................1755.6 SAOBRAAJNI ZNAKOVI I OPREMA........................................................................179

6 BICIKLISTIKE I PJEAKE POVRINE.........................................................1816.1 PODRUJE PRIMJENE ...........................................................................................1816.2 BICIKLISTIKE POVRINE.....................................................................................1816.3 PJEAKE POVRINE ............................................................................................2296.4 POVRINA PUTEVA ZA HENDIKEPIRANE OSOBE......................................................245

7 KONTROLNE STANICE.................................................................................2557.1 PODRUJE PRIMJENE ...........................................................................................2557.2 DEFINICIJE ..........................................................................................................2557.3 OPERACIJE NA KONTROLNIM STANICAMA..............................................................2567.4 ODABIR LOKACIJE KONTROLNE STANICE...............................................................2577.5 TEHNIKI ELEMENTI KONTROLNE STANICE ...........................................................2587.6 PODRUJA NA KONTROLNOJ STANICI....................................................................2617.7 SAOBRAAJNI ZNAKOVI I OPREMA........................................................................263

8 AUTOBUSKA STAJALITA............................................................................2658.1 PODRUJE PRIMJENE ...........................................................................................2658.2 DEFINICIJE ..........................................................................................................2658.3 KATEGORIZACIJA AUTOBUSKIH STAJALITA ..........................................................2658.4 TEHNIKI ELEMENTI AUTOBUSKOG STAJALITA ....................................................2678.5 SAOBRAAJNI ZNAKOVI I OPREMA........................................................................275

9 PARKINZI NA KOLOVOZU............................................................................2779.1 PODRUJE PRIMJENE ...........................................................................................2779.2 TEHNIKI ZAHTJEVI .............................................................................................277

10 ODMORITA I USLUNE CONE ....................................................................27910.1 PODRUJE PRIMJENE ...........................................................................................279

10.2 DEFINICIJE ..........................................................................................................27910.3 ODREIVANJE VRSTA USLUNIH DJELATNOSTI......................................................28010.4 VRSTE USLUNIH OBJEKATA PORED AUTOPUTA.....................................................28210.5 KRITERIJUMI ZA PROJEKTOVANJE MREE USLUNIH OBJEKATA..............................29010.6 SMJERNICE ZA PROJEKTOVANJE MREE USLUNIH OBJEKATA PORED AUTOPUTA....29410.7 KRITERIJUMI ZA ODREIVANJE I PROJEKTOVANJE MIKROLOKACIJA USLUNIH

OBJEKATA PORED AUTOPUTA ...............................................................................29410.8 IDEJNOPROGRAMSKE OSNOVE OSNOVNIH TIPOVA USLUNIH OBJEKATA PORED

AUTOPUTA ..........................................................................................................29510.9 SMJERNICE ZA SAOBRAAJNO-TEHNIKO PROJEKTOVANJE USLUNIH OBJEKATA NA

AUTOPUTU ..........................................................................................................29910.10 SAOBRAAJNA SIGNALIZACIJA I OPREMA NA USLUNIM OBJEKTIMA.......................308

11 BENZINSKE I GASNE STANICE.....................................................................30911.1 PODRUJE PRIMJENE ...........................................................................................30911.2 DEFINICIJE ..........................................................................................................30911.3 UKLAPANJE BENZINSKE STANICE U PROSTOR........................................................30911.4 OPTE DIREKTIVE ZA UREENJE BENZINSKIH STANICA .........................................31011.5 VRSTE BENZINSKIH STANICA S OBZIROM NA VELIINU I NAIN PRISTUPA VOZILA .31011.6 SAOBRAAJNE POVRINE BENZINSKIH STANICA ....................................................31211.7 PRATEE DJELATNOSTI NA BENZINSKIM STANICAMA.............................................31611.8 POSEBNE ODREDBE ZA PROJEKTOVANJE BENZINSKIH STANICA..............................316

12 STANICE ZA NAPLATU PUTARINE ................................................................32712.1 PODRUJE PRIMJENE ...........................................................................................32712.2 Sistemi naplate putarine ........................................................................................327

12.3 Vrste stanica za naplatu putarine............................................................................33012.4 Dimenzionisanje saobraaja na stanici ....................................................................33012.5 Dimenzije strukturnih elemenata stanice .................................................................333





13 BAZE ZA ODRAVANJE PUTEVA...................................................................33513.1 PODRUJE PRIMJENE........................................................................................... 33513.2 SISTEM BAZA ZA ODRAVANJE PUTEVA ................................................................ 33513.3 Osnovna organizacija voenja sistema ................................................................... 33513.4 RADOVI NA ODRAVANJU..................................................................................... 33613.5 PLANIRANJE SISTEMA BAZA ................................................................................. 33613.6 POSTAVLJANJE BAZA ZA ODRAVANJE U PROSTOR................................................ 33713.7 PLANIRANJE BAZA ZA ODRAVANJE PUTEVA ......................................................... 339

14 VOENJE SAOBRAAJA PORED OSTALIH INFRASTRUKTURNIH OBJEKATA....36314.1 PODRUJE PRIMJENE........................................................................................... 36314.2 VODENI TOKOVI .................................................................................................. 36314.3 JAVNA KOMUNALNA INFRASTRUKTURA ................................................................. 36314.4 TRANSPORTNA SREDSTVA.................................................................................... 36514.5 AERODROMI........................................................................................................ 36614.6 LOKACIJA PRIRODNIH MATERIJALA ...................................................................... 367





1 RASKRSNICE I PRIKLJUCI U NIVOU

1.1 PODRUJE PRIMJENEOva smjernica obezbjeuju usmjerenja za projektno-tehniko oblikovanje raskrsnica iprikljunih taaka u nivou na javnim putevima u Federaciji Bosne i Hercegovine.Tehnika smjernica obuhvata podruje upotrebe raskrsnica i prikljunih taaka u nivou,vrste i oblike raskrsnica u nivou i prikljunih taaka, faktore saobraajne bezbjednosti naraskrsnicama u nivou kao i njihove projektno-tehnike elemente.Predstavljena smjernica detaljno obrauje razliite vrste raskrsnica i prikljunih taaka,izuzev krunih raskrsnica, koje su detaljno obraene u posebnoj smjernici.Sadraj ove smjernice se odnosi na postojee primjenljive zakone, pravilnike i drugesmjernice vaee na teritoriji BiH.

1.2 DEFINICIJE POJMOVA

Ukrtanjeje mjesto na kojem se, u istom ili razliitom nivu, put ukrta sa drugim putemili drugim infrastrukturnim objektom, kao to je eljeznica, vodotok, iara i slino.

Raskrsnica predstavlja svaki spoj tri ili vie javnih puteva.Raskrsnica u nivouje raskrsnica kod koje je spajanje puteva izvedeno u jednoj ravni nivou.Raskrsnica u vie nivoa predstavlja raskrsnicu kod koje je spajanje puteva izvedeno udva ili vie nivoa.Podruje raskrsnice u nivou je podruje koje sainjavaju kraci raskrsnice i podrujeneposrednog ukrtanja dva ili vie puteva, tj. to je saobraajno podruje koje je u istovrijeme u sastavu dva ili vie puteva. Podruje raskrsnice je stoga ogranieno tim takamana pojedinim kracima raskrsnice, u kojima se oblik puta (irina kolovoza, trake zaskretanje, mjere za kanaliziranje, radijusi krivine) usljed raskrsnice poinje mijenjati nabilo koji nain (u osnovi, uzdunom smjeru ili poprenom presjeku). Ovaj pojam je jednakpojmu ire podruje raskrsnice.Neposredno (ue) podruje raskrsnice predstavlja podruje koje je ogranienohorizontalnom signalizacijom (poprena isprekidana ili puna linija pojedinih traka) iliproirenjem rubova puteva koji se ukrtaju i koji odreuju reim saobraaja na raskrsnici.Prikljuna taka predstavlja vezu (spoj) izmeu javnog puta i svih povrina iz kojih sevozila neposredno ukljuuju u ili iskljuuju iz saobraaja na javnom putu.Prikljuna takapredstavlja dio puta s kojim se javni put iste ili nie kategorije, zatim nekategorisani put ilipristupni put do objekta ili zemljita povezuju na navedeni put. Prikljuna taka je

sastavni dio puta i obuhvata podruje do ruba putnog pojasa, koje iznosi 2.0 m odvanjskog ruba konane take poprenog presjeka trupa puta sa napravama zaodvodnjavanje puta i kosine trupa puta ili zatitne ograde koja je postavljena du trupaputa.Podruje prikljune take je odreeno takama na pojedinim kracima kategorisanogputa, u kojim se usljed ureenja prikljune take poinje mijenjati popreni presjek puta,na bilo koji nain (u osnovi, u uzdunom ili poprenom smjeru) i na prikljunom kraku dokraja ureenja uslova pristupa, koji minimalno treba da bude u irini putnog pojasakategorisanog puta.Magistralni javni putevi su putevi koji povezuju cjelokupnu ili vee dijelove teritorijeBosne i Hercegovine, Federacije, integriui je u evropsku mreu puteva, a istovremeno

predstavljajui meusobno zavisnu saobraajnu mreu.Regionalni javni putevi povezuju naselja i lokalitete unutar jednog ili vie kantona;integriu cjelokupni prostor kantona i stvaraju meusobno zavisnu putnu mreu jednoga





ili vie kantona prikljuenih na mreu magistralnih puteva.Lokalni javni putevi i ulice u naseljima i gradovima predstavljaju meusobnozavisnu saobraajnu mreu optine ili grada, koja je prikljuena na mreu regionalnih ilimagistralnih puteva.Nekategorisani putje svaka saobraajna povrina koja nije kategorisana kao javni put.

Saobraajne povrine izvan kolovozaobuhvataju odmaralita, parkiralita, autobuskastajalita ili okretita, benzinske stanice, prostorije i objekte za vaganje i nadzor nad

saobraajem, itd.Ureenje saobraaja (nain upravljanja saobraajem) je nain odvijanjasaobraaja, koji je za put ili za jedan njegov dio, za naselje ili jedan njegov dio odredioorgan za upravljanje putevima. Ureenje saobraaja obuhvata odreivanje prioritetnihsmjerova kao i sistema i naina upravljanja saobraajem, ogranienje upotrebe puta ilijednog njegovog dijela s obzirom na vrstu saobraaja, ogranienja brzine i odreivanjemjera za amortizaciju saobraaja, ureenje zastoja, odreivanje podruja ogranienogsaobraaja, podruja sa ogranienom brzinom kretanja i pjeakih podruja, odreivanjedrugih obaveza uesnika u putnom saobraaju. Ureenje saobraaja mora biti oznaeno

propisanom saobraajnom signalizacijom.Naselje kroz koje prolazi javni put (put u naselju)je prostor na kojem se sa jednestrane puta nalaze redovi ili skupine zgrada i koji je ogranien saobraajnim znakovima zaoznaavanje naselja.Kraci raskrsnice u nivou su pristupni putevi ili saobraajne trake sa obe stranedenivelisanog pjeakog ostrva ili takvog ostrva koje je oznaeno samo horizontalnomsignalizacijom, koja usmjerava saobraaj iz suprotnog ili istog smjera (ulaz izlaz) u/izraskrsnice.Posebne trake su trake za parkiranje, biciklistike trake ili trake za pjeake.Biciklistika staza predstavlja dio kolovoza, koji se ne nalazi u istom nivou sakolovozom ili koji je na drugi nain odvojen od kolovoza, te koji je predvien za kretanjebicikla i bicikla sa pomonim motorom.Biciklistika traka predstavlja uzduni dio puta predvien za saobraaj bicikla i biciklasa pomonim motorom, koji je oznaen uzdunom linijom na kolovozu ili na trotoaru.Traka za pjeake predstavlja uzduni dio kolovoza koji je predvien za kretanje pjeaka.Razdjelna traka predstavlja dio kolovoza koji fiziki razdvaja usmjerene kolovoze ioznaene dijelove kolovoza na kojima je zabranjen saobraaj.Trake za usmjeravanje su saobraajne trake za usmjeravanje saobraajnih tokova uraskrsnici.Pjeako ostrvo predstavlja uzdignuto ili na drugi nain oznaeno podruje kolovoza,koje je predvieno za privremeno zaustavljanje pjeaka koji prelaze kolovoz ili raskrsnicu,ulaze u vozilo javnog saobraaja za prevoz putnika ili izlaze iz njega.Pjeaka staza je javna staza koja je oznaena propisanim saobraajnim znakovima inamjenjena iskljuivo za kretanje pjeaka.Trotoarje dio kolovoza koji se ne nalazi u istom nivou kao kolovoz ili koji je na neki druginain odvojen od kolovoza, te koji je namjenjen za kretanje pjeaka ili pjeaka i bicikla ibicikla sa pomonim motorom, ukoliko je na njemu oznaena traka za bicikliste.Polje preglednosti je podruje pored kolovoza koje je odreeno preglednim trouglom ipreglednom bermom, ija je upotreba ograniena.Pregledni trougao predstavlja zemljite pored kolovoza, ija je upotreba ogranienausljed obezbjeivanja propisane preglednosti raskrsnica puteva u nivou ili puteva sa

eljeznicom.Pjeaki prelazje dio kolovoza koji je namjenjen za prelaz pjeaka preko kolovoza i kojije oznaen propisanim saobraajnim znakovima.





Saobraajna trakaje oznaen ili neoznaen uzduni dio kolovoza, koji je dovoljno irokza neometano kretanje vozila u jednom redu.Rubni pojas predstavlja dio kolovoza koji je predvien za oznaavanje rubova kolovoza.Usmjereni kolovozje kolovoz ili njegov uzduni dio koji je namjenjen kretanju vozila ujednom smjeru, te koji moe da se sastoji od jedne, dvije ili vie saobraajnih traka.

Ulazni radijusje radijus prvog krunog luka desnog ruba kolovoza na ulazu u raskrsnicu.Izlazni radijus je radijus zadnjeg krunog luka desnog ruba kolovoza na izlazu izraskrsnice.Pokriveno podruje je podruje koje zahtijevaju gabariti vozila pri saobraajnommanevrisanju (skretanje u lijevo, skretanje u desno, vonja naprijed, vonja unazad iskretanje u lijevo ili u desno).Ugao ukrtanjaje ugao koji sainjavaju ose puteva koji se ukrtaju.Glavni saobraajni smjer (GSS)je glavni (prioritetni) saobraajni smjer na raskrsnici.Sporedni saobraajni smjer (SSS) je sporedni (podreeni) saobraajni smjer naraskrsnici.

1.3 OZNAKE, SKRAENICE I SIMBOLI

Ugao ukrtanja GSS i SSS [o], [g]as Prosjeno ubrzanje [m/s2]b Udaljenost izmeu pokrivenih podruja pri skretanju lijevo [m]bmin Minimalna udaljenost izmeu pokrivenih podruja pri skretanju lijevo [m]D Ukupna duina raskrsnice i vozila [m]e Faktor koji zavisi od vrste elementa trase kraka i poloaja (bono) proirenja [-]

fTD Dozvoljena tangencijalna komponenta koeficijenta prionljivosti izmeu guma ikolovoza [-]g Ubrzanje slobodnog pada (9.81 [m/s2])MTD Glavni (prioritetni) saobraajni smjer na raskrsnicii Veliina proirenja [m]lA Duina dionice za ekanje [m]LK Duina raskrsnice u smjeru sporednog saobraajnog smjera [m]lSP Duina dionice za promjenu saobraajnih traka [m]lw Duina dionice na kojoj se izvodi proirenje [m]l' Duina izmjetanja [m]

LV Duina relevantne vrste vozila na sporednom saobraajnom smjeru [m]lZ Duina dionice za koenje [m]PG Potrebna pregledna udaljenost na glavnom saobraajnom smjeru [m]PS Potrebna pregledna udaljenost na sporednom saobraajnom smjeru [m]PZ Zaustavna pregledna udaljenost[m]qMTD Popreni nagib na glavnom saobraajnom smjeru [%]R1 Prvi (ulazni) radijus koaraste krivine pri luku skretanja [m]R2 Drugi (srednji) radijus koaraste krivine pri luku skretanja [m]R3 Trei (izlazni) radijus koaraste krivine pri luku skretanja [m]

rV min Minimalni radijus vertikalne krivine [m]rV Radijus vertikalne krivine [m]





s Uzduni nagib sporednog saobraajnog smjera [%]sMTD Uzduni nagib glavnog saobraajnog smjera [%]Sh Duina kraka tougla preglednosti za pjeake i bicikliste [mg]smax Maksimalni uzduni nagib na raskrsnici [%]STD Sporedni (podreeni) saobraajni smjer na raskrsnici

sSTD Popreni nagib sporednog saobraajnog smjera[%]W1 irina saobraajne trake [m]W2 irina saobraajne trake [m]W3 irina saobraajne trake [m]W4 irina saobraajne trake [m]W5 irina saobraajne trake [m]tr Pripremno (reakcijsko) vrijeme vozaa 1.5 do 2.5 [s]u Dinamini otpor vazduha [-]V85 Brzina kretanja na raskrsnici, kojom se kree 85% vozila [km/h]

vG Projektovana brzina kretanja na glavnom saobraajnom smjeru [m/s]VD Konana brzina na kraju trake za skretanje [m/s]VK Raunska brzina na raskrsnici [km/h]vS Projektovana brzina na sporednom saobraajnom smjeru [m/s]vZ Projektovana brzina u podruju raskrsnice[m/s]

1.4 KRITERIJUMI ZA UVOENJE RASKRSNICE ILI TAKEPRIKLJUKA

Postoji nekoliko kriterijuma za uvoenje raskrsnice ili take prikljuka, koji se po svojojprirodi razlikuju. Stoga, prilikom utvrivanja primjerenosti uvoenja nove raskrsnicepotrebno je provjeriti usklaenost sa sljedeim kriterijumima:

- Funkcionalni kriterij;- Kriterij propusnosti;- Prostorni kriterij;- Saobraajno-bezbjednosni kriterij.

Funkcionalni kriterijPod funkcionalnim kriterijem se podrazumijeva prikladnost lokacije i poloaja predvieneraskrsnice u globalnoj putnoj mrei nekog naselja, s obzirom na njenu funkciju i znaaj.

Dakle, rijeje o procjeni lokacije i vrste predviene raskrsnice sa stanovita njene funkcije(namjene/znaaja).Kriterij propusnostiPod kriterijem propusnosti podrazumijeva se obezbjeenje nivoa saobraajne propusnostipredviene raskrsnice na kraju planiranog razdoblja kao i odgovarajua kontrola i odabirelemenata raskrsnice (broj saobraajnih traka, provjera potrebe za trakama zausmjeravanje, odabir naina za usmjeravanje saobraajnih tokova).Sastavni dio procjene kriterija koji se odnose na saobraajnu propusnost raskrsnice uurbanom podruju je provjera udaljenosti od prethodne do sljedee raskrsnice i provjerakriterija postavljanja raskrsnice izmeu dvije postojee (ili planirane) uzastopne

raskrsnice.Usljed injenice da su raskrsnice ometajui elementi koji utiu na saobraajni tok,potrebno ih je meusobno to je mogue vie odaljiti na putevima viih kategorija. Dalje u





tekstu prikazujemo preporuene udaljenosti izmeu raskrsnica u nivou, koje proizilaze izopte funkcije raskrsnica, njihove namjene i znaaja u globalnoj putnoj mrei,karakteristika upravljanja saobraajem, kao i zahtjeva koji se odnose na saobraajnusignalizaciju (usmjeravajuu "putokazna" signalizacija).Izvan urbanih podruja udaljenosti izmeu raskrsnica do obima do kojih ih je mogueslobodno izabrati treba da budu odreene tako da je izmeu raskrsnica mogue

ispunjavanje zahtjeva koji proizilaze iz minimalne razdaljine za preticanje ili eljenerazdaljine za preticanje. U sluaju da ispunjavanje gore navedenih zahtjeva nije mogue,potrebno je provjeriti mogunost udruivanja pojedinih parova raskrsnica (takozvani "parraskrsnica") kao i dionica izmeu pojedinih raskrsnica ili je parove raskrsnica potrebnoformirati tako da je na njima omogueno preticanje.Najmanju razdaljinu izmeu dvije raskrsnice koje predstavljaju dio "para raskrsnica"dobijamo uzimajui u obzir elemente raskrsnice (npr. duinu traka za skretanje lijevo).Utakvom sluaju, za obe raskrsnice potrebno je upotrebljavati jedinstvenu usmjeravajuusignalizaciju.Odvojeno postavljanje saobraajne (usmjeravajue) signalizacije je mogue ukoliko uobzir uzmemo minimalne razdaljine izmeu susjednih raskrsnica, koje su prikazane uTabeli 1, gdje se udaljenost mjeri od sjecita osa.

Tabela 1: Minimalne razdaljine izmeu raskrsnica.

VK[km/h] 50 60 70 80 90Preporuena razdaljina izmeu raskrsnica [m] 140 170 205 235 270

Uopteno govorei, u urbanim podrujima nije neophodno (niti je poeljno) omoguitipreticanje izmeu pojedinih raskrsnica puteva sa dvije trake. U nekim sluajevima, eljenerazdaljine izmeu raskrsnica, koje proizilaze iz saobraajno-tehnikih zahtjeva, mogue jeizvesti samo u sluaju koordinacije svetlosno-signalnih ureaja, potrebnih razdaljina zaekanje vozila i potrebnih razdaljina za promjenu smjera.

Uticaj postavljanja raskrsnice izmeu dvije postojee (ili predviene) uzastopne raskrsniceprocjenjuje sa saobraajnom studijom.Prostorni kriterijVrsta i nain raspodjele saobraaja na raskrsnicama i prikljunim takama u nivou, brojsaobraajnih traka, izvoenje traka za usmjeravanje utiu na izbor projektno-tehnikihelemenata raskrsnice kao i na upotrebu prostora koji je potreban za izvoenje raskrsnice.Dakle, rije je o provjeri prikladnosti prostora za izvoenje predviene raskrsnice saelementima koji odgovaraju kriteriju propusnosti.Saobraajno-bezbjednosni kriterijSaobraajno.bezbjednosni kriteriji se odnose na procjenu nivoa saobraajne bezbjednosti

pedviene raskrsnice, koje bi ponudili predviena vrsta i nain raspodjele saobraaja,upotrebljeni projektno-tehniki elementi raskrsnice i raspoloivi prostor. Dakle, rije je oprocjeni upotrebljenih elemenata za ispunjavanje funkcionalnih i prostornih kriterija ikriterija koji se odnose na propusnost, sa stanovita saobraajne bezbjednosti.Gore navedene globalne kriterije potrebno je provjeriti bez obzira na injenicu da li je rijeo rekonstrukciji ili novogradnji. Znaaj i redoslijed navedenih globalnih kriterija zavisi odstvarnih okolnosti i razlikuje se od sluaja do sluaja.

1.5 VRSTE RASKRSNICA I PRIKLJUNIH TAAKA U NIVOU1.5.1 Namjena raskrsnica i prikljunih taaka u nivou

Namjena raskrsnica i prikljunih taaka u nivou je omoguavanje bezbjedne, udobne, brzei ekonomine raspodjele (ukrtanje, preplitanje, udruivanje ili odvajanje) saobraajnihtokova.





1.5.2 Raspodjela saobraaja na raskrsnicama

Na voritima, raskrsnicama i prikljunim takama u nivou ili u vie nivoa, u zavisnosti odznaaja raskrsnice u putnoj mrei, tj. od kategorije puteva koji se ukrtaju, upotrebljavajuse sljedee raspodjele saobraajnih tokova: Prostorna raspodjela: Horizontalna podjela;

Vertikalna podjela; Vremenska podjela.Prostorna podjela saobraajnih tokova utie na graevinsko-tehniko oblikovanjeraskrsnice, a vremenska podjela utie na saobraajno-tehniko ureenje raskrsnice.Horizontalna podjela se izvodi dodavanjem posebnih saobraajnih traka u nivouraskrsnice, usmjeravajui na taj nain pojedine saobraajne tokove.Vertikalna podjela se izvodi dovoenjem u pravac pojedinih saobraajnih tokova narazliitim ravninama nivoima, ime se eliminie ukrtanje saobraajnih tokova.Vremenska podjela predstavlja vjetaki prekid pojedinih saobraajnih tokova, sanamjerom da se u navedenim tokovima stvori dovoljna vremenska praznina kojuupotrebljavaju vozila iz drugog saobraajnog toka. Vremenska podjela se izvodisvjetlosnim signalnim ureajima ili je izvodi saobraajni policajac.Vrsta i nain raspodjele saobraaja na raskrsnicama i prikljunim takama u nivou utiu naizbor projektno-tehnikih elemenata rakrsnica kao i na utvrivanje saobraajno-tehnikihelemenata i opreme raskrsnice.Saobraajno-tehniki elementi (broj saobraajnih traka, potreba za trakama zausmjeravanje, nain voenja saobraajnih tokova) su predmet posebne smjernice.

1.5.3 Podjela i ureenje raskrsnica obzirom na kategoriju puteva kojise ukrtaju

Osnovu za podjelu raskrsnica i prikljunih taaka u nivou (vidjeti Tabela 2 : Dozvoljene

vrste raskrsnica i prikljunih taaka.) na razliite vrste, predstavlja kategorizacija puta kojaje odreena Zakonom o cestama Federacije Bosne i Hercegovine (Sl. novine FBiH br.6/02). Prilikom ove podjele u obzir je uzet prijedlog nove podjele javnih puteva u Bosni iHercegovini, koji je predloen u smjernici Road Classification System, Criteria of PublicRoad Classification (Sistem kategorizacije puteva, Kriteriji za kategorizaciju javnih puteva).Pojedine vrste raskrsnica i prikljunih taaka zahtijevaju razliito ureenje.Predvieni element i oprema raskrsnice, koji su prikazani u Tabela 3 uglavnom se koristeza novogradnju i rekonstrukcije. Odstupanje od uslova navedenih u tabeli dozvoljeno je uizuzetnim sluajevima, ukoliko je odstupanje dodatno i struno utemeljeno.Predvieni elementi i oprema raskrsnice zavise od lokacije raskrsnice (u naselju ili izvannaselja). U tabeli 3 prikazani su predvieni elementi i oprema raskrsnice u sluaju da se

raskrsnica nalazi u naselju. Kod raskrsnica koje se nalaze izvan naselja dozvoljena suodstupanja koja su struno utemeljena.Za puteve na kojima PGDP iznosi 3500 vozila/dan potrebno je pripremiti analizusaobraaja koja se koristi kao osnova za odreivanje ureenja i odabir tehnikihelemenata.Kada je prikljuni put za dvije ili vie kategorija nii od kategorije glavnog saobraajnogsmjera, potrebno je prilikom odreivanja lokacije i tehnikog rjeavanja izvoenjaraskrsnice u obzir uzeti posebne uslove koji su detaljnije razraeni u posebnoj smjernici.

Tabela 2 : Dozvoljene vrste raskrsnica i prikljunih taaka.

M1 M2 R1 R2 R3 LP JS SP NPM1

M2





R1

R2

R3

LP

JS ()

SP () ()

NP () LEGENDA:M1, M2 Glavni puteviR1, R2, R3 Regionalni puteviLP Lokalni puteviJS Javne stazeSP Saobraajna povrina izvan kolovozaNP Nekategorisani put Dozvoljena vrsta raskrsnice

() Uslovno dozvoljena vrsta raskrsnice (dozvoljena za: odmaralita, benzinske

stanice, kontrolne stanice; zabranjena za: parkiralita, autobuska stajalita i okretita)

Tabela 3: Ureenje u zavisnosti od vrste raskrsnice ili prikljune take.

M1 M2 R1 R2 R3 LP JS SP NP

M1 I, TS, TS,R, K, [JR]SR, TS,TS, R, K

SR, TS,TS, R, K

SR, TS,TS, R, K

TS, R,K, S

TS, R,K, S S

M2 SR, TS,TS, R, KSR, TS,TS, R, K

SR, TS,TS, R, K

SR, TS,TS, R, K

TS, R,K, S

TS, R,K, S

S, K S

R1 SR, TS,TS, R, KSR, TS,TS, R, K

S, TS, R,K S, TS, K S, TS, K S, K S S

R2 SR, TS,TS, R, K SR, TS,TS, R, K S, TS, K S, TS, K S, TS, K S, K S S S

R3 TS, R, K,STS, R, K,S

S, TS, K S, TS, K S, TS, K S S S S

LP TS, R, K,STS, R, K,S S, K S, K S S S S S

JS S, K S S S S S (S) PD

SP S S S S S S (S) S (S)

NP S S S PD (PD) PDLEGENDA:

I Raskrsnica izvan nivoaSR Semaforizacija raskrsniceTS Posebne trake za skretanjeZ Saobraajni znakovi (table za usmjeravanje, smjerokazi) na portaluR Razdjelna ostrva (trouglasta ostrva, ostrva za pjeake, razdjelna ostrva)K Kanalisana raskrsnica (drop, triangle)JR Raskrsnica opremljena javnom rasvjetomS Semafori (II-1 ili II-2)PD "Pravilo desnog"[XX] Uslovno dozvoljeno

1.5.4 Naela projektovanja raskrsnica

1.5.4.1 Opti principiRaskrsnice i prikljune take su povrine na kojima se saobraajni tokovi ukrtaju,prikljuuju, odvajaju ili prepliu, te stoga moraju biti projektovani tako da se konflikti





izmeu uesnika u saobraaju pojavljuju to je rjee mogue te da su u isto vrijemesaobraajni tokovi gube to je mogue manje. Navedena dva uslova moraju biti ispunjenasa to je manje mogue finansijskih sredstava.Za realizaciju gore navedenih naela upotrebljavaju se sljedei opti principi projektovanjaraskrsnica u nivou:

- Uslovi vonje na raskrsnicama treba da to je vie mogue budu jednaki uslovimana dionici puta prije raskrsnice;

- Uslovi saobraajne bezbjednosti na raskrsnici treba da budu optimalni;- Propusnost raskrsnice ne smije uticati na propusnost dionice izmeu dvije

uzastopne raskrsnice.

1.5.4.2 Saobraajni tokovi na raskrsnicama

Vrste saobraajnih tokova

U naelu, postoje tri vrste saobraajnih tokova na raskrsnicama:- Neprekidni saobraajni tokovi;- Isprekidani saobraajni tokovi;- Kombinovani saobraajni tokovi.

Neprekidan saobraajni tok sainjavaju vozila koja se ne zaustavljaju na raskrsnici aisprekidani saobraajni tok ine vozila koja se zaustavljaju na raskrsnici, to predstavljarezultat vanjskih faktora: saobraajni znakovi, svjetlosno signalni ureaji Kodkombinovanog naina upravljanja odreeni saobraajni tokovi prilikom vonje krozraskrsnice zadravaju kvalitet neprekidnog saobraajnog toka, dok drugi dobijaju kvaliteteisprekidanog saobraajnog toka.Saobraajne operacije izmeu saobraajnih tokova

Na raskrsnicama izmeu dva saobraajna toka razliitih smjerova javljaju se sljedeesaobraajne operacije:

Ukrtanje Odvajanje Udruivanje (Preplitanje

Gore navedeni saobraajni manevri takoe imaju za rezultat mogue konflikte izmeu dvasaobraajna toka sa razliitim smjerovima (vidjeti Poglavlje 5.1).

1.5.4.3 Naini voenja saobraajnih tokova na raskrsnicama

Razliite saobraajne tokove na raskrsnicama mogue je voditi upotrebom razliitihnaina, u zavisnosti od vrste raskrsnice i kategorije puteva koji se ukrtaju.Odabir naina voenja saobraajnih tokova na raskrsnici odreuje nivo saobraajnebezbjednosti na raskrsnici (broj konfliktnih taaka, njihov intenzitet, veliinu konfliktnogpodruja) i obuhvata graevinsko-tehnika rjeenja (potrebna finansijska sredstva).Neprekidno voenje saobraajnih tokova

Neprekidno voenje podrazumijeva da svi saobraajni tokovi zadravaju kvaliteteneprekidnog saobraajnog toka pri direktnoj vonji kroz raskrsnicu (npr, prikljuenje iodvajanje sa autoputa). To znai da se sve saobraajne operacije odvajanja, prikljuivanjai preplitanja odvijaju bez zaustavljanja. Ovaj nain voenja je moguukoliko su ispunjeni

sljedei uslovi:- Saobraajni tokovi su priblino jednakih brzina;- Izmeu vozila koja se kreu jedno iza drugoga postoji dovoljno vremenskih





praznina;- Obezbjeena je dovoljna preglednost;- Odvajanje i prikljuenje se izvode pod otrim uglom;- Na konfliktnim povrinama je dozvoljen samo jednosmjerni saobraaj.

Prednosti neprekidnog upravljanja su sljedee:

- Bezbjedan i slobodan protok saobraaja koji obezbjeuje velike kapacitete;- Mali vremenski gubici.

Nedostaci su sljedei:- Potreban je visok nivo koncentracije uesnika;- Velika opasnost u sluaju nepravilnih saobraajnih operacija;- Visoki trokovi realizacije.

Isprekidano voenje saobraajnih tokova

Pri ovom nainu voenja, svi saobraajni tokovi na raskrsnici dobijaju kvaliteteispekidanog saobraajnog toka. To znai da prilikom ulaska u raskrsnicu, svi tokovismanjuju brzinu kretanja ili se ak zaustavljaju a zatim slijede sve druge saobraajneoperacije (npr, etvorokraka raskrsnica dva ekvivalentna puta).Prednosti isprekidanog upravljanja su sljedee:

- Bezbjedan protok saobraaja;- Potreban nii nivo koncentracije uesnika nego u sluaju neprekidnog upravljanja;- Nii trokovi realizacije nego u sluaju neprekidnog upravljanja.

Nedostaci su sljedei:- Veliki vremenski gubici saobraajnih tokova;- Mala propusnost;- Nepotrebno zaustavljanje vozila na strani saobraajnih smjerova.

Kombinovano voenje saobraajnih tokova

Kombinovano voenje je najei nain voenja saobraajnih tokova koji se primjenjuje upraksi. Pri tom nainu voenja odreeni saobraajni tokovi pri vonji kroz raskrsnicuzadravaju kvalitete neprekidnog saobraajnog toka (glavni saobraajni smjer GSS), dokdrugi dobijaju kvalitete isprekidanog saobraajnog toka (sporedni saobraajni smjer SSS) (npr, raskrsnica koju kontroliu semafori, pravilo desnog, saobraajni znak II-2).Ovaj nain voenja saobraajnih tokova takoe ima svoje prednosti, i to:

- Nain upravljanja pojedinim tokovima je u funkciji njihovog znaaja;- Male konfliktne povrine.

Nedostaci su sljedei:

- Povremeno nepotrebno zaustavljanje vozila na strani saobraajnih smjerova;- Potrebna vea koncentracija uesnika u saobraaju.Za koji od navedenih naina voenja e se projektant odluiti u procesu pripreme rjeenjazavisi od kriterija koji su navedeni u Poglavlju 1.4.4. Znaaj i redoslijed navedenihglobalnih kriterija zavisi od stvarnih okolnosti na terenu i razlikuje se od sluaja do sluaja.

1.5.5 Kanalisanje saobraajnih tokova

1.5.5.1 Opte

Kanalisanje saobraajnih tokova (vidjeti Crte 1) podrazumijeva kontrolisano voenjesaobraajnih tokova izmeu ili du elemenata za kanalisanje, koji mogu biti denivelisani ilikoji su odgovarajuom horizontalnom signalizacijom oznaeni na kolovozu.Kanalisanje predstavlja princip ureenja raskrsnice u nivou, gdje svaki saobraajni tok (ilibar neki od njih) ima u podruju raskrsnice obezbjeeno posebno saobraajno podruje.





Kanalisanjem se smanjuje broj stvarnih konfliktnih taaka kao i veliina konfliktnogpodruja.Kanalisana raskrsnica omoguava bolju preglednost i opaanje od strane korisnika, te jestoga i mogunost nepravilnih reakcija vozaa prilikom prolaska kroz raskrsnicu manja.Kanalisanje moe biti djelimino ili potpuno. Potpuno kanalisana raskrsnica je takvoureenje raskrsnice da je svakom saobraajnom toku obezbjeena posebna saobraajnatraka.

Crte 1 a. Nekanalisana trokraka T raskrsnica.

Crte 1 b. Kanalisana trokraka T raskrsnica.

Mjerama kanalisanja se nekontrolisano voenje saobraajnih tokova (Crte 2) mijenja ukontrolisano (Crte 3). Kanalisanje mora biti izvreno tako da je vozau koji vozi preko

poloaja konfliktne take omoguena vonja kroz raskrsnicu bez ikakvih iznenaenjatokom kretanja.





Crte 2 a.) Nekontrolisano voenje lijevog skretanja na etvorokrakojraskrsnici.

Crte 2 b.) Nekontrolisano voenje lijevog skretanja na etvorokrakojraskrsnici.

Crte 3 a.) Kontrolisano voenje lijevog skretanja na kanalisanoj etvorokrakojraskrsnici.





Crte 3 b.) Kontrolisano voenje lijevog skretanja na kanalisanoj etvorokrakojraskrsnici.

1.5.5.2 Opta naela kanalisanja na raskrsnicama i prikljunim takama

Opta naela koja se koriste za kanalisanje saobraajnih tokova na raskrsnicama iprikljunim takama su sljedea:

- Kanalisanje mora da slijedi podsvjesne reakcije vozaa prilikom vonje kroz

raskrsnicu, meutim ne smije biti elemenat ogranienja ili nelogine prisile;- Kanalisanje mora biti jasno i razumljivo;- Kanalisanje mora biti usklaeno sa karakteristikama puteva koji se ukrtaju i

karakteristikama saobraajnih tokova (raspoloivo podruje, obim saobraajnogoptereenja, struktura saobraajnog toka, brzina kretanja);

- Trokovi realizacije (i odravanja) elemenata kanalisanja moraju biti usklaeni saoekivanim koristima korisnika.

Zbog toga:- Saobraajne tokove koji se na raskrsnici sijeku treba voditi kroz raskrsnicu po

najkraem moguem putu i tako da se to je mogue vie sijeku pod pravimuglom;

- Elementi kanalisanja moraju biti ureeni tako da spreavaju nepravilnu vonju(Crte 4);

- Glavni saobraajni tokovi mogu za vrijeme vonje biti ometani samo onoliko kolikoje nuno neophodno; za sporedne saobraajne tokove (skretanja) potrebno jepredvidjeti odgovarajue usmjeravajue trake sa dionicama predvienim zaekanje vozila (Crte 5);

- Ogranienja brzine na raskrsnicama i spreavanje preticanja postiu se ispravnimvoenjem pojedinih saobraajnih traka i pravilnim dimenzijama pojedinihelemenata kanalisanja.

- Kanalisanje mora biti izvedeno tako da postoji dovoljan razmak izmeu konfliktnih

taaka, tako da se vozai prilikom prolaska kroz raskrsnicu suoavaju sadonoenjem samo jedne odluke (Crte 6);- Kanalisanje mora biti izvedeno tako da su konfliktne take to je mogue vie





fiksne (tj. da ne mijenjaju svoj poloaj) te da vozai mogu tano da utvrde njihovpoloaj; pri tome je pravilna saobraajna signalizacija od izuzetnog znaaja;

- Kanalisanje mora obezbijediti zatitu vozau od drugih saobraajnih tokova naraskrsnici;

- Elementi kanalisanja moraju biti izvedeni tako da omoguavaju ispravnopostavljanje saobraajne signalizacije, smjerokaza, svjetlosno signalnih ureaja i

javne rasvjete; svi navedeni elementi moraju biti postavljeni tako da ne ometajusaobraaj (tako da vozila ne mogu da otete navedene elemente) te da neugroavaju (umanjuju) preglednost;

- Na raskrsnicama sa veim saobraajnim optereenjem (naroito u sluaju daraskrsnice nisu kontrolisane semaforima), potrebno je obezbjediti odgovarajuirazmak izmeu glavnih saobraajnih tokova, kako bi se dobio odgovarajui prostorza ekanje vozila (Crte 7);

- Kanalisanje mora biti prilagoeno nainu voenja saobraaja i karakteristikamasaobraajnih tokova.

Crte 4 Usmjeravanje vozila mjerama kanalisanja ostrva.

Crte 5 Traka za usmjeravanje sa povrinom za usmjeravanje (ili saobraajnimostrvom) za skretanje lijevo na GSS.

a.) b.) c.)

Crte 6 Udaljenost izmeu konfliktnih taaka: a) Bez razmaka b) Djelimianrazmak c) Dovoljan razmak





Crte 7 Udaljenost izmeu glavnih saobraajnih tokova.

1.5.6 Podjela raskrsnica i prikljunih taaka u nivou1.5.6.1 Podjela raskrsnica i prikljunih taaka u nivou

Raskrsnice u nivou se prema obliku dijele na (vidjeti Crte 5.20):- (T) raskrsnice;- (+) raskrsnice;- Krune raskrsnice.

Prikljune take se dijele na:- (T) prikljune take;- (+) prikljune take;- (V) prikljune take odvajanje jednosmjernog puta od GSS.

S obzirom na broj krakova, raskrsnice u nivou dijelimo na:- Raskrsnice sa tri kraka (trokrake);- Raskrsnice sa etiri kraka (etvorokrake);- Raskrsnice sa vie krakova (viekrake (pet ili vie)).

Upravljanje saobraajem na kraku moe biti jednosmjerno ili dvosmjerno.Dozvoljene raskrsnice u nivou na javnim putevima i nekategorisanim putevima koji sekoriste za putni saobraaj su sljedee:

- Trokrake (T) raskrsnice i prikljune take;- etvorokrake (+) raskrsnice;- Trokrake, etvorokrake i viekrake krune raskrsnice.

Bez obzira na oblik i broj krakova, raskrsnice i prikljune take prema lokaciji dijele na:- Raskrsnice u urbanim podrujima; i- Raskrsnice izvan urbanih podruja.

1.5.6.2 Trokrake (T) raskrsnice i prikljune take

Trokraka (T) raskrsnica je raskrsnica na kojoj se SSS pod pravim uglom (= 9015) ijednosmjerno prikljuuje na GSS, s tim da vozila na GSS nastavljaju da voze pravo krozraskrsnicu (Crte 8).





Crte 8 Trokraka (T) raskrsnica.Ukoliko je GSS izveden tako da vozila na raskrsnici uglavnom skreu, tok SSS je potrebnoizvesti tako da je tok GSS nedvosmislen (Crte 9). Rjeenje prikazano na Crteu 9 a.) jedozvoljeno samo u urbanim podrujima.

Crte 9 a.) Nepravilno voenje GSS na trokrakoj raskrsnici.

Crte 9 b.) Pravilno voenje GSS na trokrakoj raskrsnici.

1.5.6.3 etvorokraka (+) raskrsnica i prikljuna taka

etvorokraka (+) raskrsnica je raskrsnica na kojoj se SSS pod pravim uglom ( =9015) i u oba smjera ukrta sa GSS, s tim da se tok GSS nastavlja pravo krozraskrsnicu (Crte 10 a).





U sluaju da je GSS izveden tako da veina vozila skree na raskrsnicu, ukoliko je velikibroj skretanja desno smisleno je izvoenje trake za skretanje desno ili krune raskrsnice,a ukoliko je veliki broj skretanja lijevo potrebno je izvriti izmjenu smjera voenja osa GSSi SSS.Par raskrsnica je mogue izvesti samo u urbanim podrujima gdje je obim saobraajnogtoka na glavnom saobraajnom smjeru manji ili jednak 3500 vozila/dnevno, a udaljenost

izmeu osa puteva koji se ukrtaju je vea ili jednaka dvostrukoj zaustavnoj duini (Crte10.b).

Crte 10 a.)

etvorokraka (+) raskrsnica.

Crte 10.b.) Par raskrsnica.





1.5.6.4 Kruna raskrsnica

Kruna raskrsnica je kanalisana raskrsnica sa sredinjim ostrvom i krunim kolovozomkojim se povezuje tri ili vie krakova puta i kojim se odvija saobraaj suprotno smjerukretanja kazaljke na satu.

Krune raskrsnice su raskrsnice sa kombinacijom neprekidnih i isprekidanih saobraajnihtokova, gdje GSS predstavlja kruni saobraajni tok a SSS saobraajne tokove na ulazu iizlazu iz krune raskrsnice.Naela i uslovi za projektovanje krunih raskrsnica su obraeni u posebnoj smjernici.

1.5.6.5 Osnove tipskih rjeenja raskrsnica i prikljunih taaka

Dalje u tekstu navodimo tipska rjeenja raskrsnica i prikljunih taaka sa opisomprikladnosti njihove upotrebe.PRIKLJUNA TAKA TIP IPrikljuak sporednog puta na glavni saobraajni tok se oblikuje u skladu sa tipom I u

sluajevima kada na glavnom putu nije potrebna posebna traka za skretanje lijevo. Bezobzira na upotrebljene projektno-tehnike elemente sporednog saobraajnog smjera,potrebno je da to bude put sa dvije trake, najmanje u duini prikljunog kraka (min. 25m) (Crte 11).PRIKLJUNA TAKA TIP IIPrikljunu taku tip II (Crtei 12 i 13) biramo u sluaju da je na GSS potrebna posebnatraka za skretanje lijevo. U tom sluaju, na sporednom putu je potrebno izvestiusmjeravajue ostrvo u obliku kapljice, a lijevo od sporednog puta, saobraajno ostrvo uobliku trougla. Traka za skretanje desno se predvia po potrebi uzimajui u obzirpotreban nivo propusnosti prikljune take na kraju planiranog razdoblja.

Crte 11 Prikljuna taka TIP I bez mjera za kanalisanje.





Crte 12 Prikljuna taka TIP II (bez trake za skretanje desno).

Crte 13 Prikljuna taka TIP II (sa trakom za skretanje desno).

PRIKLJUNA TAKA TIP IIIPrikljuak (Crte 14) se oblikuje u skladu sa tipom III u sluaju da se kolovoz GSS sastojiod etiri ili vie traka. Ovaj tip prikljune take mora biti ureen u skladu sa naelima

vremenske raspodjele saobraajnih tokova, tj. mora biti opremljen svjetlosnim signalnimureajima.Na GSS moraju postojati posebne trake za skretanje.

Crte 14 Prikljuna taka TIP III

RASKRSNICA TIP IRaskrsnica je ureena u skladu sa tipom I u sluajevima kada na glavnom putu nije





potrebna posebna traka za skretanje lijevo. Elementi kanalisanja se ne uzimaju u obzir naraskrsnici koja je oblikovana u skladu sa ovim tipom.Jedini izuzetak predstavljaju ostrva koja imaju oblik kapljice, a koja se nalaze u osamasporednih puteva (Crte 15).

Crte 15 Raskrsnica TIP I sa kapljicamaU sluaju da maksimalan asovni saobraajni obim na sporednom saobraajnom smjerune prelazi 20 vozila na sat, te ukoliko irina sporednog saobraajnog smjera ne prelazi 4.5m, kapljice je mogue izostaviti.Bez obzira na upotrebljene projektno-tehnike elemente sporednih saobraajnih smjerova,potrebno je da putevi sa dvije saobraajne trake, budu u duini kraka prikljune take(min. 25 m) (Crte 11).

RASKRSNICA TIP IIRaskrsnicu tip II (Crtei 16 i 17) biramo u sluaju da je na GSS potrebna posebna traka zaskretanje lijevo. U tom sluaju, na sporednom putu je potrebno izvesti usmjeravajueostrvo u obliku kapljice, a lijevo od sporednog puta, saobraajno ostrvo u obliku trougla.Traka za skretanje desno se predvia po potrebi uzimajui u obzir potreban nivopropusnosti raskrsnice na kraju planiranog razdoblja.





Crte 16 Raskrsnica TIP II (bez trake za skretanje desno).

Crte 17 Raskrsnica TIP II (sa trakom za skretanje desno).

RASKRSNICA TIP IIIRaskrsnica (Crte 18) se oblikuje prema tipu III, u sluaju da se kolovoz GSS sastoji odetiri ili vie traka. Ovaj tip raskrsnice mora biti ureen u skladu sa naelima vremenskeraspodjele saobraajnih tokova, tj. mora biti opremljen svjetlosnim signalnim ureajima.Na GSS moraju postojati posebne trake za skretanje lijevo i desno.

Crte 18 RaskrsnicaTIP III

RASKRSNICA TIP IVRaskrsnice se projektuju u skladu sa tipom IV (Crte 19) ukoliko se putevi koji se ukrtajunalaze na razliitim nivoima i ukoliko je obim saobraaja velik.Ovaj tip raskrsnice se koristi takoe ukoliko to zahtijeva saobraajna bezbjednost (npr.nepovoljna konfiguracija terena za izvoenje raskrsnice u nivou).

Kada na raskrsnici sa velikim saobraajnim optereenjem preovlauju saobraajni tokovi,koji se ukrtaju, tako da je nemogue obezbijediti kontrolisanu raspodjelu pomousemafora ili je nemogue obezbjediti odgovarajuu duinu traka za razvrstavanje za





zaustavljanje vozila, naroito ukoliko su vei nagibi nivelete kolovoza, mogue jepredvidjeti samo ukrtanje pojedinih saobraajnih smjerova.Kvadrant u kojem je locirana spojnica se odreuje uzimajui u obzir smjer najmonijegsaobraajnog toka.Ravne dionice od kojih se sastoji trasa spojnice nisu jednake duine. Dionici spojnice kojase povezuje sa nie-leeim putem (bolja preglednost) pripada najdua spojnica.

Crte 19 Raskrsnica TIP IV

1.5.6.6 Dozvoljene vrste raskrsnica i prikljunih taaka

Radi opaanja i razumijevanja kao i bezbjednog upravljanja saobraajem nije dozvoljenoplaniranje drugih vrsta raskrsnica i prikljunih taaka (Y), (X), (A), (K), (). Postojeenedozvoljene vrste raskrsnice potrebno je prilikom rekonstrukcije preurediti u jednu oddozvoljenih vrsta raskrsnica, koje su prikazane na crteu 20. Preureenjem se postieukrtanje pod pravim uglom, pri emu je pregledno polje najpravilnijeg oblika.U sluaju da se vri rekonstrukcija postojee nedozvoljene vrste raskrsnice, odluku oodabiru jedne od dozvoljenih vrsta raskrsnica potrebno je donijeti na osnovu zahtijevanepropusnosti raskrsnice na kraju planiranog razdoblja, na osnovu usmjeravanja glavnogsaobraajnog toka, okolnih zgrada, raspoloivog prostora i analize saobraajnebezbjednosti.





Crte 20 Naini preureenja postojeih nedozvoljenih vrsta raskrsnica udozvoljene vrste

1.6 SAOBRAAJNA BEZBJEDNOST NA RASKRSNICAMA IPRIKLJUNIM TAKAMA

1.6.1 Konflikti izmeu motorizovanih uesnika u saobraaju

Konfliktom na raskrsnici ili prikljunoj taci smatra se svaki dogaaj nastao prilikom vonje

na raskrsnici, gdje usljed nepravilnog reagovanja ili nereagovanja jednog ili vie uesnikau saobraaju moe doi do opasnog dogaaja saobraajne nesree.Konflikt moe ili ne mora da se okona saobraajnom nesreom. U sluaju da se neokona saobraajnom nesreom, navedeni dogaaj nazivamo "skoro nesrea" (''almost anaccident'').Konflikti na raskrsnicama i prikljunim takama se uglavnom dogaaju na unaprijedpoznatim mjestima koje nazivamo konfliktne take.Konfliktne take su mjesta na raskrsnici ili na prikljunim takama, gdje je usljed razliitihsaobraajnih manevara mogue oekivati opasne situacije.Podruje koje je ogranieno vanjskim konfliktnim takama nazivamo konfliktnim

podrujem.Konflikti u podruju raskrsnica ili prikljunih taaka se uglavnom javljaju u takama gdjese saobraajni tokovi presjecaju, dijele (odvajaju), udruuju ili prepliu. U skladu sa tim,konfliktne take se dijele na take:

Ukrtanje Odvajanje Udruivanje (Preplitanje

Teoretski, broj konfliktnih taaka zavisi od vrste raskrsnice i broja prikljunih krakova

raskrsnice, kao i od drugih faktora (saobraajnog optere

enja raskrsnice, mjera koje seupotrebljavaju za kanalisanje raskrsnice, broja traka na krunom kolovozu krune

raskrsnice).





Podruje raskrsnice ili prikljune take, koje je ogranieno spoljanjim konfliktnimtakama, naziva se konfliktnim podrujem.Teoretski, etvorokraka raskrsnica dvosmjernih puteva ima 32 konfliktne take (16ukrtanja, 8 odvajanja i 8 udruivanja), dok kruna raskrsnica sa jednom trakom imasamo 8 taaka nieg reda (4 odvajanja i 4 udruivanja) (Crte 21).

Crte 21 Konfliktne take na etvorokrakoj raskrsnici.Nivo saobraajne bezbjednosti na raskrsnicama i prikljunim takama mogue je poveatismanjenjem broja konfliktnih taaka kao i smanjenjem veliine konfliktnog podruja, i touglavnom preduzimajui sljedee:

- Ukidanje pojedinih krakova raskrsnice, promjena (+) u (T);- Uvoenje jednosmjernih puteva;- Zabrana skretanja i/ili okretanja na raskrsnici;- Kanalisanje raskrsnice;- Promjena vrste raskrsnice (vidjeti Poglavlje 1.4.6.6).

Opravdanost predvienih mjera za poboljanje saobraajne bezbjednosti potrebno jeprovjeriti vrenjem procjene saobraajne adekvatnosti susjednih raskrsnica i prikljunihtaaka.

1.6.2 Konflikti izmeu motorizovanih i nemotorizovanih uesnika usaobraaju

Konflikti izmeu motorizovanih uesnika u saobraaju i pjeaka i/ili biciklista se javljaju na

mjestima ukrtanja tokova, te odvajanja i udruivanja prethodno zdruenog saobraajnogtoka, ukoliko se upotrebljavaju iste saobraajne povrine.Konflikti ukrtanja nastaju na mjestima gdje se ukrtaju tokovi motorizovanih inemotorizovanih uesnika u saobraaju (npr. pjeaki i/ili biciklistiki prelazi).Konflikti odvajanja nastaju na mjestima gdje se tokovi nemotorizovanih uesnika usaobraaju odvajaju od zajednikog toka motorizovanih i nemotorizovanih uesnika usaobraaju (npr. poetak biciklistike staze).Konflikti udruivanja nastaju na mjestima gdje se odvojeni tok nemotorizovanih uesnikau saobraaju udruuje sa tokom motorizovanih uesnika u saobraaju (npr. krajbiciklistike staze).

Navedene konfliktne take izmeu motorizovanih i nemotorizovanih uesnika u saobraajupraktino nije mogue eliminisati (izuzev u sluaju voenja izvan nivoa), te je stogaprojektovanju konfliktnih taaka potrebno posvetiti veliku panju.





1.7 PROJEKTNO-TEHNIKI ELEMENTI RASKRSNICA IPRIKLJUNIH TAAKA

1.7.1 Opte

Projektno-tehniki elementi raskrsnica i prikljunih taaka su elementi sa kojima ili uskladu sa zahtjevima kojih se projektuju raskrsnice i prikljune take.Navedeni elementi obuhvataju sve projektne elemente raskrsnice ili prikljune take kojiomoguavaju bezbjednu, udobnu i ekonominu vonju kroz raskrsnicu ili prikljunu taku.

1.7.2 Projektni elementi

1.7.2.1 Elementi horizontalnog toka puta u podruju raskrsnice i prikljunetake

Horizontalni elementi puta u podruju raskrsnice i prikljune take

U neposrednom podruju ukrtanja preglednost je od presudnog znaaja. Preglednost seobezbjeuje odabirom odgovarajuih elemenata horizontalnog toka osa puteva koji seukrtaju.Odgovarajui elementi su prelazne i krune krivine odgovarajuih radijusa. Odgovarajuaveliina radijusa proizilazi iz dozvoljene brzine kretanja na raskrsnici.Pri voenju trase puteva koji se ukrtaju u obzir je potrebno uzeti sljedee:

- Ose puteva koji se ukrtaju ili prikljunih taaka treba da se sijeku to je moguevie pod pravim uglom (90o 15o);

- Ose puteva koji se ukrtaju treba da budu ravne na zavrnim dijelovima, predsamim ukrtanjem;

- U izuzetnim sluajevima, kada se raskrsnica nalazi na krivini, centar raskrsnicetreba da bude postavljen na prevojnoj taki krivine;

- Idealno je da u neposrednom podruju ukrtanja ose puteva koji se ukrtaju buduravne;

- Kod prikljunih taaka je mogua kombinacija, ukoliko je jedna osa ravna druga jau krunoj krivini. U takvom sluaju, prikljuna taka treba da se nalazi na vanjskogstrani krivine. Prikljuivanje sa unutranje strane krivine nije dozvoljeno (Crte 22)ili je dozvoljeno samo u sluaju da su ispunjeni uslovi koji se odnose napreglednost. Isto se primjenjuje i za raskrsnice. U sluaju da navedene uslove nijemogue ispuniti, potrebno je odabrati drugu lokaciju raskrsnice ili je raskrsnicupotrebno rekonstruisati u jedan od dozvoljenih tipova raskrsnice (vidjeti Crte 20).

Crte 22 Primjereno, djelimino primjereno i neprimjereno prikljuivanje ukrivini.





Lukovi skretanja na raskrsnicama i prikljunim takama u nivou

Lukovi skretanja na raskrsnicama i prikljunim takama u nivou moraju se sastojati od triluka (koarasta krivina), ije veliine su u meusobnoj razmjeri R1 : R2 : R3 = 2 : 1 : 3.R2 predstavlja minimalnu vrijednost radijusa skretanja, koju zahtijevaju konstruktivnekarakteristike vozila, koje se razlikuju s obzirom na vrstu vozila.

Minimalne vrijednosti lukova skretanja za razliite vrste vozila su prikazane u tabeli 4.Tabela 4: Minimalne vrijednosti lukova skretanja za razliite vrste vozila.

Radijusi lukova skretanja R2[m]

Skretanje desnoVrsta vozilaSkretanje lijevo

Sa razdjelnim ostrvima Bez razdjelnih ostrva

Automobili 6 10 6

Kamioni i autobusi 10 12 10

Sedlasti traktori i kamionisa prikolicom 12 15 12

Zglobni autobusi 15 25 15

Na krunim raskrsnicama se koarasta krivina ne upotrebljava za oblikovanje ulaza iizlaza u raskrsnicu. Veliina radijusa ulaza i izlaza zavisi od veliine krune raskrsnice,broja traka u krunom toku i oblika razdjelnog ostrva. Detaljniji opis ulaza i izlaza izkrunih raskrsnica opisani su u posebnoj smjernici Kune raskrsnice.Bez obzira na injenicu da li se projektuje kruna raskrsnica ili neki drugi tip raskrsnice univou, potrebno je ablonima ili drugim programskim oruem provjeriti prikladnostupotrebljenih lukova skretanja i pokrivenih podruja, i to za relevantne vrste vozila i svesmjerove vonje. Izvedene provjere je potrebno grafiki dokumentovati. Navedene

grafike provjere predstavljaju sastavni dio projektne dokumentacije.1.7.2.2 Elementi vertikalnog toka

Uzduni i popreni nagibi puteva koji se ukrtaju

Maksimalni uzduni nagib nivelete GSS u podruju ukrtanja ne mije prei vrijednost smax4%. U sluaju gdje je u podruju neposrednog ukrtanja na GSS smax>4%, potrebnoga je u podruju ukrtanja smanjiti na 4% (Crte 23).

Crte 23 Tok nivelete GSS u podruju neposrednog ukrtanja.





Idealna je situacija ukoliko je uzduni nagib jednog puta koji se ukrta jednak poprenomnagibu drugog puta koji se ukrta ili prikljune take.Za odreivanje vertikalnog toka GSS mjerodavan je popreni nagib kolovoza GSS.Podruje vertikalnog loma nivelete, koje nastaje usljed uzdunog nagiba GSS, potrebno jeprilagoditi poprenom nagibu kolovoza GSS. U podruju neposrednog ukrtanja ne bitrebalo da prelazi 2.5%, ukoliko je tok trase GSS ravan. Ukoliko je tok trase GSS u luku,

ne bi trebalo da prelazi 4%, to je takoe jednako vrijednosti maksimalnog nagiba GSS upodruju neposrednog ukrtanja.U drugim primjerima je dozvoljeno izvoenje koljena (Crte 24), s tim da tri uslova morajubiti ispunjena:

- Uzduni nagib sporednog saobraajnog smjera mora biti manji ili jednak sSTD 2,5%;

- Radijus vertikalne krivine mora biti vei ili jednak rV500;- Zbir poprenog nagiba GSS i uzdunog nagiba SSS mora biti qMTD+ sSTD5%.

Crte 24 Izvoenje koljena na SSS u podruju neposrednog ukrtanja.Na raskrsnicama sa vie saobraajnih traka, popreni nagib moe biti manji od qminmeutim, ne smije biti manji od qmin= 1.0%.Kod krunih raskrsnica potrebno je ispuniti uslov da je uzduni nagib nivelete prikljunihputeva jednak poprenom nagibu kolovoza krune raskrsnice, barem u podrujuneposrednog prikljuivanja.Radijus vertikalne krivine na GSS u naelu odreujemo tako da je rv rv min te davertikalna krivina ne ulazi u podruje kolovoza sporednog saobraajnog smjera ili upodruje krune raskrsnice.Minimalni uzduni nagib puteva u podruju neposrednog ukrtanja uslovljen jepredvienim napravama za odvodnjavanje. Minimalan uzduni nagib u podrujuneposrednog ukrtanja ne bi trebalo da bude manji od 0.5%.U izuzetnim sluajevima potpuno horizontalnih niveleta puteva koji se ukrtaju, potrebnoje predvidjeti posebne mjere za odvodnjavanje kolovoza.Uzduni profil po rubu kolovoza u podruju raskrsnice predstavlja sastavni dio projektnedokumentacije svake rekonstrukcije ili novogradnje raskrsnice.Vertikalne krivine

Krivine lomova niveleta na raskrsnicama se izvode na jednak nain kao i na dionicamaotvorenih puteva:

[ ]mP25,0r 2Zmin =gdje je PZ u funkciji brzine na putevima koji se ukrtaju i predstavlja zaustavnu

preglednost.





Visinski tok trase

Opta naela oblikovanja visinskog toka trasa puteva koji se ukrtaju su sljedea:- Prave, kao elementi uzdunog toka puteva koji se ukrtaju, predstavljaju

odgovarajue elemente za lokaciju raskrsnica ili prikljunih taaka;- Konkavne vertikalne krivine na putevima koji se ukrtaju predstavljaju

odgovarajue elemente za lokaciju raskrsnica ili priklju

nih ta

aka;- Konkavne vertikalne krivine na GSS u kombinaciji sa pravim na SSS predstavljaju

manje odgovarajue elemente za lokaciju raskrsnica ili prikljunih taaka;- Konveksne krivine, kao elementi uzdunog toka puteva koji se ukrtaju,

predstavljaju neodgovarajue elemente za lokaciju raskrsnica ili prikljunih taaka,i treba ih izbjegavati;

- Konveksne vertikalne krivine na GSS u kombinaciji sa pravom na SSS predstavljajuneodgovarajue elemente za lokaciju raskrsnica ili prikljunih taaka, i treba ihizbjegavati;

- U neposrednom podruju raskrsnice potrebno je izbjegavati prevelike uzdunenagibe, jer prouzrokuju due vremensko trajanje prolaska vozila, negativnepoprene nagibe traka za skretanje, opasnost od klizanja vozila pri manjojhrapavosti kolovoza kao i jai dotok vode po kolovozu u podruje raskrsnice;

- Ukoliko je na GSS dvostrani popreni nagib, potrebno ga je u neposrednompodruju ukrtanja smanjiti na 1.5%;

- Krivina loma nivelete se izvodi sa takvim radijusom rvda u podruju od 25 od rubakolovoza GSS uzduni nagib SSS ne prelazi 2.5%.

1.7.2.3 Elementi poprenog profila puta u raskrsnici

Elemeni poprenog profila puteva koji se ukrtaju su u podruju raskrsnica i prikljunihtaaka u nivou, u naelu, jednaki elementima izvan podruja raskrsnice. Njihove dimenzije

zavise od dozvoljene brzine kretanja na raskrsnici i posebnih zahtjeva vonje u podrujuraskrsnice.Elementi poprenog profila puta u raskrsnici detaljnije su obraeni u tehnikoj smjernicipod nazivom Elementi poprenog profila puta.

1.7.2.4 Saobraajne trake

Usmjeravajue saobraajne trake

irina traka za usmjeravanje se odreuje na isti nain kao i na dionicama otvorenihputeva izvan podruja raskrsnice, uzimajui u obzir da su irine navedenih saobraajnihtraka vee u sluaju da se trake izvode u drugoj usmjeravajuoj traci na saobraajnomostrvu u podruju lukova skretanja.

irine pojedinih tipova saobraajnih traka na raskrsnicama u nivou (Crte 25)predstavljene su u Tabeli 5.

Crte 25 Tipovi saobraajnih traka na raskrsnicama.





Tabela 5: irine pojedinih tipova saobraajnih traka.

irina saobraajne trakeTip saobraajnetrake Preporuena [m] Minimalna [m]

W1[m]Jednaka irini izvan podrujaraskrsnice 2.75 (2.5)

W2[m] Zavisi od W1 (W2= W1) W2= W1 0.25; W2 min= 2.5

W3[m]Jednaka irini izvan podrujaraskrsnice

2.75 (2.5)

W4[m] Zavisi od relevantnog vozila -

W5[m] 5.5 4.5

Napomena: Vrijednosti koje su date u zagradama mogue je upotrebljavati samo uizuzetnim sluajevima, zato je potrebno navesti dodatno obrazloenje.irine ulaznih, izlaznih i krunih traka u krunim raskrsnicama zavise od radijusa kruneraskrsnice, te su navedene u posebnoj smjernici pod nazivom Krune raskrsnice.

Trake za skretanje lijevoTrake za skretanje lijevo su usmjeravajue saobraajne trake koje su namijenjenevozilima koja na raskrsnici skreu lijevo. Poinju pije raskrsnice i zavravaju se poslije nje,tako da se u podruju neposrednog ukrtanja sa drugim trakama zadrava samoisprekidana lijeva vodea linija, kako je odreeno Pravilnikom o saobraajnim znakovimana javnim putevima (Slubeni list SFRJ br. 48/81, 59/81, 17/85).U sluaju da u podruju raskrsnice nema dovoljno prostora za izvoenje odvojenih trakaza skretanje lijevo i desno, prednost e da ima izvoenje trake za skretanje lijevo.Traka za skretanje lijevo (Crte 26) se sastoji od tri dionice:

lA Duina dionice za ekanje [m];lZ Duina dionice za koenje [m];lSP Duina dionice za promjenu saobraajnih traka [m];l' Duina izmjetanja [m];l Duina dionice na kojoj se izvodi proirenje [m].

Crte 26 Elementi traka za skretanje

Dionica za koenje lZje namjenjena koenju vozila od brzine VZdo potpunog zaustavljanja(VK = 0). Dionica za koenje poinje u zadnjoj taki dionice za promjenu traka i zavravase u prvoj taki dionice za ekanje.

Duina dionice za koenje se izraunava po sljedeem obrascu:





[ ]ms

fg

vvl

TD

DK

Z

=

1002

22

gdje je:vK projektovana brzina u podruju raskrsnice [m/s];vD Konana brzina na kraju trake za skretanje [m/s];s Uzduni nagib sporednog saobraajnog smjera [%];fTD Dozvoljena tangencijalna komponenta koeficijenta prionljivosti izmeu guma ikolovoza (fTD= 80% fTM) [-].Duina odsjeka za koenje zavisi od brzine kretanja na raskrsnici, uzdunog nagibaodsjeka i obima saobraajnog toka od kojeg se odvaja skretanje lijevo (Tabela 6).Dionica za promjenu saobraajnih traka lSP je namjenjena saobraajnim operacijamapromjene saobraajnih traka tj. prelazu vozila sa saobraajne trake za vonju pravo nasaobraajnu traku za skretanje lijevo.Duine navedenih dionica se odreuju uzimajui u obzir minimalne radijuse skretanja izjedne saobraajne trake u drugu i uzimajui u obzir maksimalnu vrijednost bonogubrzanja ar.Duine dionica za promjenu saobraajnih traka u odnosu na brzinu kretanja u podrujuraskrsnice, prikazane su u Tabeli 7.

Tabela 6: Duina dionice za koenje (lZ)

Uzduni nagib s [%] i brzina na raskrsnici VK[km/h]

s - 4% - 4% < s < 4% s 4%Obim saobraaja od kojegse odcjepljuje skretanjelijevo (vozila/h) 40 50 60 70 40 50 60 70 40 50 60 70

< 400 0 0 10 20 0 0 10 15 0 0 5 10> 400 0 0 25 40 0 0 20 30 0 0 15 20

Tabela 7: irina dionice za promjenu saobraajnih traka (zaokruenevrijednosti).

VK[km/h] 40 50 60 70

lSP[m] 25 30 35 40

Proirenje kolovoza koje je potrebno radi dodavanja trake za skretanje lijevo treba izvestiu duini l. Duinu lnajlake izraunavamo ukoliko je prav tok pruanja kraka raskrsniceili prikljune take na koji se dodaje usmjeravajua saobraajna traka:

[ ]m3

iVl K =

gdje je:l Duina na kojoj se izvodi proirenje [m];

VK Raunska brzina na raskrsnici [km/h];

i Veliina proirenja [m]; ukoliko je proirenje jednostrano, I = w2 (irina trake za skretanjelijevo), ukoliko je proirenje obostrano, I = w2/2, u sluaju da se razdjelna saobraajna traka nalazina rubu saobraajne trake za skretanje, njena irina se dodaje na irinu (i).U sluaju da krak na koji dodajemo traku za skretanje lijevo prolazi kroz krivinu promjeraR, duina lse izraunava upotrebom sljedeeg obrasca:





[ ]meiVl K = gdje je:l Duina na kojoj se izvodi proirenje [m],

VK Raunska brzina na raskrsnici [km/h];i Veliina proirenja [m];

e Faktor koji zavisi od vrste elementa trase kraka i poloaja (sa strane) proirenje [-],vrijednosti faktora e su prikazane u Tabeli 8.

Tabela 8: Vrijednosti faktora e.

e u proirenjuElement trase

sa vanjske strane na unutranjoj strani

Kruni luk 2.6 3.0

Klotoida 3.0 5.0

U naelu, ravan kolovoz proirujemo sa obe strane, dok se u krivini kolovoz proiruje duvanjskog ruba. Sredinje koordinate inproirenja u sredinjoj taki n, koja je za lnodaljenaod poetka proirenja duine l dobijaju se pomou podataka za en, koji su navedeni uTabeli 9 (Crte 27).Proirenje inse izraunava upotrebom sljedeeg obrasca:

[ ]miei nn =

Crte 27 Proirenje u sredinjoj taki.

Tabela 9: Vrijednosti u sredinjim takama proirenja.

n

l

l

en

n

l

l

en

n

l

l

en

0.00 0.0000 0.35 0.2450 0.70 0.82000.05 0.0050 0.40 0.3200 0.75 0.8750

0.10 0.0200 0.45 0.4050 0.80 0.92000.15 0.0450 0.50 0.5000 0.85 0.9550

0.20 0.0800 0.55 0.5950 0.90 0.9800

0.25 0.1250 0.60 0.6800 0.95 0.99500.30 0.1800 0.65 0.7575 1.00 1.0000





Da prilikom proirenja kolovoza na unutranjoj strani krivine radijusa R ne bi prelivrijednost minimalnog radijusa Rmin, koji se primjenjuje za predvienu raunsku brzinu,potrebno je da sljedei uslovi budu ispunjeni:

2

min l

i4

R

1

R

1 +>

Ukoliko navedeni uslov nije ispunjen, u skladu sa tim je potrebno poveati duinu na kojojse kolovoz proiruje. Jo bolje rjeenje u takvom sluaju je da rub proirenog kolovozaoblikujemo kao koarastu krivinu, sa dovoljno dugim prelazom.Dionica za ekanje vozila lA namjenjena je za ekanje vozila za vrijeme vremenskepraznine izmeu vozila iz suprotnog smjera, koja prolaze ravno kroz raskrsnicu.Duina odsjeka za ekanje mora da iznosi najmanje 20 m ali ne vie od 40 m, to zavisiod obima i strukture saobraajnog toka koji skree.Trake za skretanje desno

Trake za skretanje desno su namjenjene vozilima koja na raskrsnici skreu desno.

Prilikom postavljanja navedenih traka u elemente poprenog profila puta na raskrsnicijavljaju se razdjelna ostrva i pjeaka ostrva na sredini kolovoza.Traka za skretanje desno se sastoji od dionice za promjenu saobraajnih traka, dionice zakoenje i dionice za skretanje. Dionica za promjenu saobraajnih traka se projektuje naisti nain kao i za trake za skretanje lijevo.Dionica za koenje se projektuje na isti nain kao i za trake za skretanje lijevo, s tim da senjena duina odreuje na osnovu vrijednosti poetne i konane brzine. U sluaju da sepjeaki prelaz nalazi na dionici za koenje, konana brzina je jednaka nuli. U sluaju daposlije dionice za skretanje, vozila imaju posebnu saobraajnu traku takoe na izlazu izraskrsnice, te ukoliko se na dionici za skretanje ne nalazi pjeaki prelaz, vrijednostkonane brzine je vea od nule.Traka za skretanje desno moe da bude i skromnijeg oblika. U tom sluaju, postupakizgradnje je neto drugaiji (Crtei 28 i 29).

Crte 28 Izgradnja trake za skretanje desno na raskrsnicama izvan urbanihpodruja.





Crte 29 Izgradnja trake za skretanje desno na raskrsnicama u urbanimpodrujima.

Izvoenje trake za skretanje desno u svrhu koenja i ubrzavanja kretanja vozilaprije/poslije benzinske stanice je obavezno u sluajevima kada je put kategorisan kaoglavni ili regionalni. Izuzetak su turistiki putevi.Bez obzira na injenicu da li se projektuje kruna raskrsnica ili neki drugi tip raskrsnice univou, potrebno je ablonima ili drugim programskim oruem provjeriti prikladnostupotrebljenih lukova skretanja i pokrivenih podruja, i to za relevantne vrste vozila i svesmjerove vonje. Izvedene provjere je potrebno grafiki dokumentovati.Pokrivene povrine ne smiju biti izvan ruba saobraajne povrine. Dokumentovanagrafika provjera predstavlja sastavni dio projektne dokumentacije.

Rubne trake

Rubne trake na raskrsnicama se izvode du vanjskih rubova kolovoza.irina rubne trake du saobraajne trake u podruju raskrsnice jednaka je irini rubnetrake na dionici puta izvan podruja raskrsnice i zavisi od irine saobraajne trake naraskrsnici.Rubna traka se takoe izvodi du razdjelnih ostrva na podruju raskrsnice, u sluaju da sunavedena ostrva denivelisana.irine rubnih traka su navedene u posebnoj smjernici.

1.7.2.5 Saobraajna ostrva na raskrsnicama

Saobraajna ostrva su povrine raskrsnice koje nisu namjenjene za saobraajmotorizovanih uesnika u saobraaju.Izvode se kao denivelisane povrine ili kao povrine koje su oznaene samo horizontalnomsignalizacijom (povrine zabrane).Namjena saobraajnih ostrva je odvajanje motorizovanih i nemotorizovanih uesnika usaobraaju ili odvajanje pojedinih smjernih tokova motorizovanih uesnika u saobraaju.Na raskrsnicama se javljaju sljedee vrste saobraajnih ostrva:(a) Ostrva za motorizovane uesnike u saobraaju:

- Usmjeravajua ostrva- Razdjelna saobraajna ostrva

b) Ostrva za pjeake i biciklistiki prelaziUsmjeravajua ostrva





Usmjeravajua ostrva predstavljaju glavni elemenat kanalisanja saobraajnih tokovamotorizovanih uesnika u saobraaju.Postoje dva mogua oblika ostrva (trougao (Crte 30) ili kapljica), koja je moguerealizovati kao denivelisana ili oznaena horizontalnom signalizacijom.

Crte 30 a Usmjeravajue ostrvo trouglastog oblika.

Crte30 b. Usmjeravajue ostrvo trouglastog oblika.

Usmjeravajue ostrvo trouglastog oblika se projektuje tako da se nacrtaju paralelne linijekonstrukcijskim linijama, a zatim da se od graevinske linije pomaknu za irinu rubnetrake. Tako dobijena linija predstavlja konture denivelisanog ostrva, gdje je take loma i

ukrtanja potrebno zaokruiti lukom odgovarajueg radijusa (Ro). Veliina radijusazaokruivanja zavisi od ugla ukrtanja linija, s tim da radijus zaokruivanja nikako nesmije biti manji od 0.5 m.U naelu, kapljice se dijele na one koje se upotrebljavaju na raskrsnicama gdje na GSS nepostoje posebne trake za skretanje lijevo i na kapljice koje se upotrebljavaju naraskrsnicama gdje na GSS postoje posebne trake za skretanje lijevo.Bez obzira na injenicu da li na raskrsnicama na GSS postoje trake za skretanje lijevo,pokrivene povrine odgovarajuih vrsta vozila prilikom skretanja lijevo mogu da sedodiruju (Crte 31b) ili da budu odvojene jedna od druge (Crte 31c) (prilikom skretanjalijevo sa SSS na GSS bmin= 6.0 m, prilikom skretanja lijevo sa GSS na SSS bmin= 8.0 za R215 m, i bmin= 10.0 m za R2< 15 m).

Samo na putevima i prikljunim takama sa manjim saobraajnim optereenjem (PGDPMTD 1500 vozila/dnevno i PGDPSTD 500 vozila/dnevno), pokrivene povrine relevantnihvrsta vozila koja skreu sa GSS na SSS mogu da obuhvate saobraajno podruje koje je





predvieno za skretanje lijevo sa SSS na GSS (Crte 31a). Jednako se primjenjuje zapokrivene povrine relevantne vrste vozila koja skreu sa SSS na GSS.

a.) b.) c.)

Crte 31 Pokrivene povrine relevantnih vrsta vozila prilikom skretanjalijevo/desno.Postupci izgradnje se razlikuju s obzirom na ugao ukrtanja . Dalje u tekstu prikazujemosamo izgradnju kapljica za dozvoljeni ugao ukrtanja. U sluaju da je ugao ukrtanja veiili manji od dozvoljenog, prva stvar koju je potrebno uraditi jeste da se preprojektuje osaSSS tako da je pod pravim uglom na GSS, pri emu mora biti upotrebljen radijus

zaokruivanja R 50 m. Da bi se kod etvorokrakih raskrsnica postiglo da kapi budupostavljene jedna naspram druge, ose moraju biti zamijenjene za irinu kapi.U sluaju da na GSS ne postoje posebne trake za skretanje lijevo, te ukoliko ugaoukrtanja iznosi izmeu 75 i 105, postupak izgradnje usmjeravajueg ostrva u oblikukapi je sljedei (Crte 32):

1. Odrediti ose sporednog saobraajnog smjera.2. Na osi SSS odrediti taku koja je 10 m udaljena od ruba GSS.3. Kroz taku (2) nacrtati osu kaplje, koja je nagnuta za 5.4 u desno.4. Lijevo i desno od ose kaplje nacrtati dvije pomone linije, u razdaljini od 1.5 m od

ose.5. Konstruisati kruni luk radijusa R = 12 m, koji tangira pomone linije (4) i dodiruje

rub saobraajne trake na koju skreu vozila koja sa SSS skreu lije

Documents

Smjernice Za Projektovanje, Gradjenje, Odrzavanje i Nadzor Na Putevima