SÖZCÜK TÜRLERİSETENAY KAYA

HAZIRLIK-D/153

(b) Edat/ İlgeç Soylu Sözcükler

Kullanıldıkları sözcüklerin, sözcük gruplarının ve tümcelerin kullanışlarına ve anlatım yeteneklerine yardım eden, onlar arasında çeşitli anlam ilgileri kuran sözcüklerdir.

Bir bakıma yardımcı sözcüklerdir. Üç gruba ayrılır:

BAĞLAÇLAR/ BAĞLAMA EDATLARI

BAĞLAÇLAR/ BAĞLAMA EDATLARI

Eş görevli ya da birbiriyle ilgili sözcüklerin, sözcük öbeklerini özellikle tümceleri bağlar.

BAĞLAÇLAR/ BAĞLAMA EDATLARI

Bağlaçlar tümce ya da sözcük/sözcük öbekleri arasındaki ilişkileri sıra,denklik,karşılaştırma,karşıtlık vb. bakımdan belirtir.

BAĞLAÇLAR/ BAĞLAMA EDATLARISıralama Bağlacı

Denkleştirme Bağlacı

Karşılaştırma Bağlacı

Tümce Başı Bağlacı

Sona Gelen Bağlaç

• ve• ile•ilâ

•ya•veya•yahut• veyahut

• da ... da• ya ... ya• hem ... hem

• fakat• lâkin• gel gör ki• yalnız• ama • keşke• yeterki• sanki• hatta• çünkü

• değil• dahi• da• bile• ise• ya

Sıralama Edatları/ BağlaçlarıArka arkaya gelen ögeleri, sözcükleri, sözcük gruplarını ve tümceleri ‘ ve’ anlamı ile birbirine bağlar.

Denkleştirme Edatları/ Bağlaçları

Denk olan, birbirinin yerini tutabilecek olan iki ögeyi bağlar, birbiriyle karşılaştırır.

Karşılaştırma Edatları/ BağlaçlarıKarşılaştırılan iki veya daha çok ögeyi birbirine bağlar.

Tümce Başı Edatları/ Bağlaçları

Tümceleri anlam bakımından birbirine bağlar.

Sona Gelen Edatlar/ Bağlaçlar

Dil birliklerinin, sözcüklerin, sözcük gruplarının, tümcelerin sonuna gelerek, onları önceki ve sonraki ögelere, sözcüklere sözcük gruplarına ve tümcelere bağlar.

EDATLAR/İLGEÇLER

EDATLAR/ İLGEÇLERTek başlarına hiçbir şeyi karşılamayan; ancak adlar ve eylemlerle kullanılırken bir anlam kazanan sözcüklerdir.

Edatların anlamları ancak kullanış sırasında sezilir. Dolayısıyla görev soylu sözcüklerdir.

Kendi başlarına anlmalı olan sözcüklere, tamlamalara,söz öbeklerine ulanarak kullanılır.

Sözcükler arasında anlam ilgileri kurar.

Durum ya da çekim eki almazlar; ama kendilerinden önceki sözcüğün belli bir durum ya da çekim eki almasını gerektirir.

EDATLARAdlara eksiz olarak birleşenler

Ad ve zamirin ilgi durumuyla birleşenler

Ad ve zamirin yaklaşma durumuyla birleşenler

Ad ve zamirin çıkma durumuyla birleşenler

• ile• için • gibi• kadar

•ile• için • gibi• kadar

• karşı• doğru • dek• nazaran• göre• rağmen • karşı

• beri • yana• önce• evvel• başka• sonra• dolayı

ÜNLEMLER/ ÜNLEM EDATLARI

Doğadaki sesleri taklit etmeye ya da duyguları, heyecanları anlatmaya yarayan sözcüklerdir

•Ünlemler, doğa seslerinin taklidini ve ‘aşırı’ duyguları anlatmanın yanı sıra seslenme, sorma, gösterme ya da cevap ifade eder.

Ünlemler SeslenmeEdatları

Sorma Edatları

GöstermeEdatları

CevapEdatları

Duygu ve heyecanları anlatır.

Hitaba ve seslenmeye yarar.

Soru zarfları içinde değerlendirilebilir.

Bir şeyi göstermek veya bir şeye işaret etmek için kulllanılır.

Onay veya ret ifade eder.

• ah• vah• tüh• öf• çat• hop• haydi

• ey• hey• yahu•arkadaşlar!

• hani• niçin • acaba

• işte• daha

• evet• hayır• yok• elbette

(c) Eylemler ( Fiiller)

Kılış, kılınış bildiren ve zamanı belirleyen sözcüklerdir.

Çekimlerde, ‘kip, görünüş, kişi’ kategorilerinde belirlenir.

Başlıca eylem oluş zamanları;o Geniş Zamano Şimdiki Zamano Gelecek Zamano Geçmiş Zaman

Kip; eylemle dile getirilen hareket, olay, oluş, kılınışla ilgili anlatım biç

imleridir.• Türkçe basit ve birleşik eylem

çekimlerinde emir; dilek-şart ve istek kiplerinin şart çekimi yoktur. Doğal olarak, emir çekiminde de birinci kişi bulunmaz.

TESEKKÜRLER