SÖZSÜZ İLETİŞİM

Prof. Dr. Glay BUDAK

1

SZSZ LETM


Dokuz Eyll niversitesi ktisadi ve dari Bilimler Fakltesi

zmir-2004


2

NYET EDLEN FADELER

nnssaannllaarr,, nniiyyeett eeddiilleenn iiffaaddeelleerr yyoolluuyyllaa bbiirrbbiirrlleerriinnee bbiirr ttaakkmm aannllaammllaarr iilleettiirrlleerr.. BBuu ttrr iiffaaddeelleerr,, sszzll ddiill oollmmaammaakkllaa bbiirrlliikkttee,, sszzll aannllaattmmddaa kkuullllaannllaann iiffaaddeelleerrllee ee aannllaamm ttaayyaann iiffaaddeelleerrddiirr.. BBuu yyzzddeenn ddee nniiyyeett eeddiilleenn iiffaaddeelleerr,, ddiilllleerr ggiibbii kkllttrrddeenn kkllttrree ddeeiiiikklliikk ggsstteerreebbiilliirrlleerr.. ttee bbuu ttrr bbeeddeenn hhaarreekkeettlleerrii ffaarrkkll kkllttrrlleerrddee ffaarrkkll aannllaammllaarr ttaarrllaarr.. BBuu yyzzddeenn,, yyzz vvee bbeeddeennllee yyaappllaann bbuu ttrr iiaarreettlleerr,, sszzsszz bbiirr ddiill oollaarraakk kkaabbuull eeddiilliirrlleerr..

NYET EDLMEM FADELER NNiiyyeett eeddiillmmeemmii yyzz vvee bbeeddeenn iiffaaddeelleerriinnee iissee dduuyygguussaall iiffaaddee aadd vveerriillmmeekkttee,, eeiittllii

kkaayynnaakkllaarrddaa yyzz iiffaaddeelleerrii //ffaacciiaall eexxpprreessssiioonnss)) ddeenniillddiiiinnddee,, dduuyygguussaall yyzz iiffaaddeelleerrii kkaasstteeddiillmmeekktteeddiirr.. nnssaannllaarrnn yyzzlleerriinnddee aanniiddeenn kkoorrkkuu vveeyyaa hhaayyrreett iiffaaddeessii bbeelliirrmmeessii,, dduuyygguussaall yyzz iiffaaddeelleerriinnee rrnneekkttiirr.. BBuu ttrr iiffaaddeelleerr nniiyyeett eeddiillmmeeddeenn yyaappllddkkllaarr iiiinn,, sszzll aannllaattmmddaann ffaarrkkllddrrllaarr..

letiimin sz hari ,sadece fiziksel iletiimle ilgili blmdr. ayr blmde incelenebilir ;

Proksemik ( yaklamak); vcudun mekan iindeki konumunun analizidir. Kinezik ( hareket); fiziksel hareketlerin anlamnn zlmesi ve ynetimidir. Gstergeler; evremize topladmz nesnelerle ilgilidir.

PROKSEMK Vcudun mekanla ilgili konumunu deerlendirmek iin unlar incelenmelidir; Egemenlik alan, Yksekliin gc, Yry biimi, rilik, Oturma dinamii, Bro grgs.

EGEMENLK ALANI nnssaannllaarr,, kkeennddii eevvrreelleerriinnddee oolluuttuurrdduukkllaarr bboo mmeekkaannllaarr yyoolluuyyllaa ddaa iilleettiiiimmddee bbuulluunnuurrllaarr..

BBaakkaa iinnssaannllaarraa oollaann uuzzaakkllkk aayyaarrllaannaarraakk,, oonnllaarraa uuzzaakk yyaa ddaa yyaakknn dduurraarraakk,, bbiirrttaakkmm mmeessaajjllaarr iilleettiilliirr.. KKaarrllkkll kkoonnuuaann kkiiiilleerr aarraassnnddaakkii mmeessaaffee,, kkoonnuuaann kkiiiilleerriinn ssaammiimmiiyyeett ddzzeeyyiinnii ggsstteerriirr.. KKiiiinniinn eettrraaffnnddaakkii bbllggee,, bbiirr kkiiiinniinn ssaannkkii vvccuudduunnuunn uuzzaannttssyymmaassnnaa kkeennddiissiinnee aaiitt oollaarraakk bbeenniimmsseeddiiii bbiirr aallaann vveeyyaa bboolluukkttuurr.. KKiiiinniinn eettrraaffnnddaakkii bbuu bboolluukk mmeessaaffeessii kkllttrreell oollaarraakk bbeelliirrlleenniirr.. SSookkaakkttaa yyrrrrkkeenn ttaannmmaaddmmzz bbiirriissii,, 55 ccmm.. kkaaddaarr yyaannnnzzaa yyaakkllaapp ssiizzee aaddrreess ssoorrmmaakk iisstteerrssee,, nnee yyaappaarrssnnzz?? Bakalaryla aramza koyduumuz uzaklk, onlara kar duygularmzla ilgilidir ve onlarla ilikilerimiz hakknda baz eyler gsterir. Bu uzakla egemenlik alan denir. Drt ana blgesi vardr; mahrem, kiisel, sosyal ve genel alan(ortak blge).


3

MMAAHHRREEMM

BBLLGGEE KKSSEELL 1155--4455 ccmm.. BBLLGGEE SSOOSSYYAALL 4466--112200ccmm.. BBLLGGEE OORRTTAAKK 112200--336600 ccmm.. BBLLGGEE 336600 ccmm..

ZZEERR

MAHREM ALAN Sevmek,teselli etmek, korumak ve kutlamak gibi eylemlerde kullanlr. Kazanlm bir alandr. Genelde bize yakn olma hakkna sahip kiiler girebilir. Duygusal yaknlamay gerektirir. Baz durumlarda fiziksel yaknlk olmadan, ( asansrde) fiziksel yaknlama zorunlu

olur ,Bu insan tedirgin eder.

Mahrem alana girmeye hak kazananlar girebilir.

KSEL ALAN Genellikle iki arkadan konuurken koruduklar mesafedir.Bir kokteylde birbirini

tanyanlar bu mesafeyi korurlar.

Samimi olmadmz biriyle aramzdaki bu mesafeyi daraltrsak ne olur?

SOSYAL ALAN hayatnda sosyal alann ba koruyucusu, alma masasdr.Karlkl oturan iki kii

arasna yaklak 2 metrelik bir mesafeyi koyar. Partideki davetliler, dairesel bir sosyal alan olutururlar.nsanlarnarasndaki mesafe, deiik mesajlar verir.

GENEL ALAN 3 metreden daha fazla bir alan kapsar.lgilenmek istemediimiz yabanclarla aramza

koyduumuz bir alandr.Lobide asansr bekleyenler,duraktaki insanlarn aralarna koyduklar mesafe buna rnektir.

EGEMENLK ALANININ KONTROL Lidersiz bir grupta kimin ierde kimin darda olaca, grup yelerinin duru

biimlerince belirlenir.

Bir ynetici, masasn kap duvar arasndaki te birlik blme yerletirerek, ziyaretilerin alann daraltarak,bask uygulayabilir.

Mevcut alann genilii toplantnn baarsn da etkiler. Dar yerler dinleyicileri tartmac ve zor kontrol edilir klar. Eitim seminerlerinde dar

salonlarn kullanlmas bu nedenle sakncaldr. Fakat bu ortamlarda toplant,hareketli ve canl olur,ayrca toplantnn ksa srmesini salamak iin de dar salonlar uygun olur.

Toplantda ztlklar en aza indirgemek istiyorsanz, toplanty geni salonlarda


4

yapnz. Konuma esnasnda bir insana yaklap uzaklaarak onu kontrol etme ansmz

vardr.

Sizi kontrol etmek isteyen insanlardan uzak durunuz. Hkmetmek istediiniz insanlara ise,yaknlanz,hatta onlara dokununuz.

Egemenlik alan hem bir gsterge,hem de iyi kullanlrsa etkili bir aratr.

YKSEKLN GC Yukars iyi ,aas ktdr. 1972de yaplan bir aratrma; boylar 1,87- 1,92 arasnda olanlarn,baka etkenlere

bal olmakszn arkadalarndan % 12 daha yksek cretle ie girdiklerini gstermitir.

Toplantda ,kontrol salamak iin ayaa kalkarak konuuruz. Uzaklk, hakimiyet iin iyi bir kar etmendir. Yksekliin gcn azaltmak iin

kullanlabilir. Saldrgan davran da nerilir.

YRY BM

Yryen bir grup iinde merkeze ve ne yaknlk,insanlarn,mevki ve gc hakknda fikir verir.nde ve ortadaki kii mevki ve gc en yksek kiidir.

Hzl,dinamik admlarla yrmek olumlu, yava ayaklarn sryerek yrmek olumsuz izlenim yaratr.

RLK riyseniz,bunu kullann. Demir gibi el skn , yksek sesle konuun. Eer ufak tefek veya inceyseniz, aksesuarlarnz gsterili ve etkileyici olsun. Uyumlu

davranmayn, hrsl ve baarl olun.

Bronuzu fazla aydnlatmayn,parlak klar ayrntlar ortaya koyar,iindeki her eyi kk gsterir. Yumuak aydnlatma,kt badana ,eski eya,ksa boyu kolayca gizler.

OTURMA DNAM nsanlarn yanyana oturduklar an,ibirliinin en mkemmel olduu andr. Masann

komu kenarlarna oturulduunda , konuma kolaylar.

Rakipler,dellocular gibi,karlkl otururlar. Bir toplantda hasmlar, masann ortasnda veya iki ucunda karlkl oturmay yelerler. Bu sayede birbirlerini kolayca kollayabilirler.

ARKA KORKUSU nsanlar,korunmasz kaldklarn hissettiklerinden arkalarn gvence altna almaya

alrlar. nk tm iletiim organlar ndedir (gz,kulak,az,burun).

Lokantalarda nce kenarlardaki masalar dolar.


5

Srtmz kapya dnk oturmay istemeyiz. Toplant salonlarnda konumacnn konumu kapy grecek biimdedir.

DKKAT BLGELER Toplantlarda oturduumuz yer ,dikkatimizi etkiler. nde ve ortada

olanlar,konumacya en fazla younlaanlardr.

Arka ve kenarlarda dikkat azalr. En kt dinleme alan balkondur. Bu nedenle,oturma yerlerini ilk birka sradan sonra enlemesine deil derinlemesine

dzenlemek yararl olur. Bu sayede dikkati younlatrma olana artar.

Bir toplantya katlacanz zaman kimlerin orada olacan nceden renin.Mmknse oturmak isteyeceiniz yeri seebilmek iin biraz erken gidin (ilk giden siz olmayn).

liki kurmak istediiniz ve istemediiniz insanlarn muhtemel pozisyonlarn ayarlayn. Kontrol ele almak istiyorsanz, pozisyonunuzun buna uygun olup olmadn

sorgulayn.

BRO GRGS Eviniz atonuzsa,bronuz da kalenizdir. Astlar bunu bilir ve ieri girmeden ,kapnn nnde bir an duraksar.Duraksamadan

ieri girenler stlerdir.

Ast ieri girdiinde ayaa kalkmadan yer gsterilir.st geldiinde ise,onu ayakta karlamak gerekir.

Sekreterler,bakm personeli ,vb.,bro grgsn korkmadan bozabilir.

KNEZK (Vcut Hareketleri) Be nemli inceleme blgesi vardr; Merkez Ba Poz Eller Bacaklar

MERKEZ Gsmzn odak noktasdr. Merkez ak, kapal, saldrgan ve uysal olabilir.

Eer merkezimiz, iletiimde bulunduumuz kiiye doru dnkse, merkez aktr. Bu, iletiim kurma istei anlamna gelir.

Eer merkezimiz, iletiimde bulunduumuz kiiden ters yne doru dnkse, merkez kapaldr. Bu, iletiim kurmak istemediimiz anlamna gelir.

Eer merkezimiz, gs darda, omuzlar geriye ekilmi bir vaziyette ise, merkez saldrgandr.


6

Eer merkezimiz, iletiimde yere (aaya) dnkse, merkez uysaldr. Bu, sulamalar kabul etme anlamna gelir.

BA Ba duru biimine gre farkl anlamlar tar. Ba yatay eksen ve dikey eksen olmak zere iki eksen etrafnda hareket eder:

Benlik ekseni

Bakalar ekseni Ba benlik ekseninden yukarda ise, stnlk kurma, aada ise uysallk anlam tar. Ba bakalar ekseninden konuulan kiiye doru dnkse, anlama, uzlama anlamna gelirken, konuulan kiiden ters yne doru dnkse, anlamazlk anlamna gelir.

YZ FADELER Yaklak,250 bin eit yz ifadesi yapabiliyoruz.(lgi,heyecan,korku,elence,

srpriz,irenme,tiksinme,beeni,fke,vb.)

Yz ifadelerinin okunmas kolay,fakat kontrol edilmesi genellikle zordur. Yzde okunmas gereken geler; aln,kalar,gz kapaklar, gzler, burun, dudaklar,

ene ve tendir. Aln;

Fiziksel ve duygusal durumu en iyi gsteren gelerdendir. Dier yz geleriyle birlikte aknlk,derin dnce,gerilim, endie,korku veya ilgi belirtir. Terleyen bir aln, abann veya sinirliliin iareti olabilir.

Geni aln, ciddiyet ve olgunluk iaretiyken,dar aln, daha gen ve teklifsiz bir grnt verir.

Kalar;

Yz yumuatr veya sertletirirler. nce ve kalem gibi kalar,kadna olgun ifade verirken,kaln kalar daha dramatiktir. Seyrek kalar, yze yumuak bir ifade verir. Kalar arasndaki dikey izgi, yze ilgili

ve endieli bir ifade verir.

Kalarn hareketi de deiik duygusal durumlar yanstr. aknlk,korku durumlarnda yukar, endie,ilgi ve kzgnlkta aa inerler.

Gz Kapaklar;

Daha ok tetikte olmann ve tabi olmann iaretidir. Kaln gz kapakl insanlar,soukkanl, yava hareket eden , kontroll insanlar olarak bilinir.


7

Gz kapaklarn indirerek bakmak,kar cinse gnderilen bir istek mesajdr. Gzler tamamen ak ise,tetikte olma,masumiyet ve merak iaretidir. Gz krpma, scaklk, samimiyet, bazen sylenen szn hiciv olduuna iaret edebilir.

Gzler;

Ruhun penceresidir. Gzn gremediimiz insanlar bizi rahatsz eder. nk gz temasn keser.

Kimlerle ne kadar gz temas kurulaca, zamanla renilir ve toplumdan topluma deiiklik gsterebilir.

Gz temasn uzatarak,ilgi gsterilebilir veya birine meydan okuyabilirsiniz. Kalabalkta gz temasnn en kt biimi, kiiliin nemsenmedii baktr. zel bak sresi,kalabalktaki bak sresinden farkldr. Konutuumuz insann bize

yaknlk derecesine gre bu sre deiir. Bu sre % 25 ile %100 arasnda deiir.Temas sresi,dinlerken artar. Konuurken % 40-60 olan temas sresi,dinlerken % 80 e kar.

Gz temasnn zayf olmas,gszl veya amaszl gsterir. Ksa ve kesik baklar,gven sarscdr. Ar gz krpma ve gz sulanmas da olumsuzdur. Gz krpma bizi sinirli,gz

sulanmas da ar duygusal veya zayf gsterir.

Gzn ok seyrek krplmas olumsuzdur. Bu gzler kat,gergin,souk bir ifade verir Yzyze iletiimde gz temas iletiimi kolaylatrr. Taraflarn gven duygusunu

arttrr. Gz temasnn ekline ve sresine zen gstermek nemlidir. Burun;

Kiiliimizden bamsz olarak izlenimimize yardmc olur. Burnundan memnun olmayan insanlar,burunlarn estetik ameliyatla dzeltirler.

Burun deliklerinin dnda burunda okunacak fazla bir ey yoktur. Beklerken, sabrszken burun deliklerimiz titrer. Korktuumuzda veya kzdmzda ise alr.

Dudaklar;

Yzn en ilgin ksmlarndan birisidir. Dolgun dudaklar,yumuak,scak ve duyarl bir ifade verir. nce dudaklar,daha az

duygusal grnr, gl,kararl ve soukkanl bir grnt izer.

Glmseme skl renilen kltrel bir zelliktir. Sosyal bir ifadedir. ene;

Genelde kiisel gcn bir ifadesidir. Kare ve keli eneler,g ile ilgilidir,yuvarlak eneler,scaklk ve ak kalplilik ifade

eder.

kntl ene,saldrgan ve cretkar bir grnt kazandrr. e ekili ene ise,karakter siliklii ve ie dnkl gsterir. eneyi saran deri de nemlidir. enenin altndaki ve yanndaki derinin sarkk olmas, kiilik izlenimini zayflatr, hatta,karakter zayfl izlenimi verir.

Ten;

Kzarr veya pembeleir. Kontrol zor olan bu renk deiiklii bazen bizi skntya


8

sokar. Yakalandnz zaman kar taraf puan kazanr. Zayflklarmz gsterir.

Kalnl ve gerginlii de anlamldr. nce derili insanlar, duyarl ve naziktir. Onlara duyarl ve nazik yaklanz. Kaln derili insanlar ise,kontroll,inat ve samimidir. Onlara ak ve rahat yaklaabilirsiniz.nk onlar gl ve saldrgan insanlardan holanrlar.

Sa stilleri ve aksesuarlar;

Sa ne kadar ksa ise,grnm o kadar tutucu veya sra d olabilir. Kadnlarn sa ne kadar uzunsa diilik o kadar gze arpar. Sarnlar daha dii,kumrallar daha otoriter kabul edilir.

Dazlaklk, erkekleri gl ve otoriter gsterir. Gc yanstmak iin btnyle dazlaklk en iyisidir. Kenarda sa bekleri olduunda veya kenardaki salar dazlak ksma doru tarandnda bu etki biraz azalr.

Peruun etkisi elikilidir. Bir takp bir karrsak veya iyi kalite olmayan bir peruk ilginin dalmasna yol aar.

Yzdeki kllar da bir erkein izlenimini etkiler. Byk bir erkei daha olgun gsterebilir,fakat bunun bir bedeli vardr. Byn yze verdii somurtkanln giderilmesi zordur. Tebessm gizler, ayrca temiz tutulmas da bir baka sorundur

Sakaln da iyi bir etkisi yoktur. ok dzgn ve ksa olmas bir derece durumu kurtarr.

Gzlk,insan,ciddi ve alkan gsterir. Yze otoriter bir ifade verir. Fakat, erevenin sade olmasna dikkat edilmelidir. ok iri camlar,tal ereveler,burun ucuna yerletirilen yarm gzlkler izlenimi zayflatr.

ELLER Drt temel blgesi vardr; parmak,avu ii, kenar ve st Avu iini gstermek,dosta,barl bir yaklamdr. Avu kenar,keskin ve seri ifadeler ierir. Reddetme,kabul etmeme durumunda elin

yan kl veya karate darbesi gibi kullanlr

Elin tersi canll gsterir. Bazen saldrgan ve dmanca olabilir .

BACAKLAR Bacaklar da duru biimlerine gre farkl anlamlar tayabilir. rnein, otururken ayak bileklerini st ste koyma , tetikte olma ve hazr oluun ifadesidir.

BEDENSEL TEMAS FFaarrkkll bbeeddeennsseell tteemmaassllaarr kkuurruullaarraakk,, mmuuhhaattaabbaa eeiittllii mmeessaajjllaarr vveerriillmmeeyyee aallllrr..

rrnneeiinn bbiirriissiinniinn eelliinniinn ppllpp bbaaaa kkoonnmmaass,, bbyykkllkk vvee//vveeyyaa ssttnnllnn kkaabbuull eeddiilliiii aannllaammnnaa ggeelliirr.. EEll sskkllddnnddaa,, mmuuhhaattaapp --eenn aazznnddaann bbiirr llddee-- eeiitt kkaabbuull eeddiillmmeekktteeddiirr.. MMuuhhaattaabbnn ddoossttlluuuunnuunn nneemmllii oolldduuuu ggsstteerriillmmeekk iisstteennddiiiinnddee,, eell aavvuullaarrnn aarraassnnaa aallnnaarraakk sskkllrr.. BBiirr bbaakkaa ddoossttlluukk ggsstteerrggeessii mmuuhhaattaabbnn kkoolluunnaa,, oommzzuunnaa ddookkuunnmmaakkttrr..


9

Documents

SÖZSÜZ İLETİŞİM