Wstęp

Co to jest Solid Edge Solid Edge to program z grupy MCAD – programów do komputerowego wspomagania projektowania, przeznaczonych do zastosowań mechanicznych. Służy do wykonywania przestrzennych (3D) modeli pojedynczych części i zespołów oraz opracowywania dokumentacji technicznej. Może też współpracować z innymi programami wspomagającymi pracę inżyniera. Mogą to być np. aplikacje obliczeniowe, przeznaczone do przeprowadzania symulacji (pracy mechanizmu, procesów technologicznych itp.) czy wspomagające wytwarzanie.

Solid Edge powstał stosunkowo niedawno – amerykańska premiera 1. wersji miała miejsce wiosną 1996 roku. Kilka miesięcy później, na targach CAD/CAM w Warszawie pokazano po raz pierwszy Solid Edge w Polsce. Najwcześniejsze wersje (1 – 4) były rozwijane przez firmę Intergraph, począwszy od wersji 5. twórcą programu jest firma Unigraphics Solutions. Zmiana wersji była związana ze zmianą jądra modelowania – z ACIS na Parasolid.1

Powstanie Solid Edge, podobnie jak innych, podobnych do niego programów (np. SolidWorks) związane jest z bardzo szybkim postępem w konstrukcji komputerów klasy PC w latach dziewięćdziesiątych. Jeszcze 15 lat temu inżynier chcący stosować w swojej pracy oprogramowanie wspomagające projektowanie miał do wyboru albo duże i drogie systemy typu CATIA, Pro/ENGINEER czy Unigraphics, albo oprogramowanie 2D, czyli w praktyce elektroniczne deski kreślarskie. Zaletą pierwszej grupy programów były duże możliwości, wadą zaś – wysoka cena, trudniejsze wdrożenie oraz fakt, że pracowały one wyłącznie na stacjach roboczych w środowisku UNIX, co podnosiło i tak już niemałe koszty i utrudniało wymianę danych z aplikacjami pracującymi na komputerach klasy PC. Druga grupa programów nie miała dużych wymagań sprzętowych, mogła pracować na PC, niestety – programy te nie pozwalały na pracę w trzech wymiarach. Skrót CAD w ich przypadku oznaczał raczej wspomaganie rysowania (drafting) niż projektowania.

W latach dziewięćdziesiątych nastąpił bardzo szybki wzrost wydajności komputerów osobistych. W jego wyniku najsilniejsze PC-ty zaczęły mieć parametry wystarczające, aby pokusić się o próbę

1 Jądro modelowania bryłowego to biblioteka narzędzi i procedur obliczeniowych wykorzystywanych przy modelowaniu. Obecnie najbardziej rozpowszechnione są właśnie ACIS (korzystają z niego m.in. AutoCAD, CADKEY, MegaCAD) i Parasolid (Unigraphics, Solid Edge, SolidWorks).

stworzenia programów CAD łączących w sobie stosunkowo duże możliwości z umiarkowaną ceną, pracujące w środowisku Windows. Jednym z takich programów był właśnie Solid Edge. Od momentu swojego powstania jest stale rozwijany – każdego roku ukazują się dwie nowe wersje. Począwszy od wersji 3.5 pojawiają się moduły specjalizowane (pierwszym był Sheet Metal – moduł do tworzenia części giętych z blach). Do wersji 6. program stanowił jedną całość, można było jedynie kupić osobno moduł do pracy na płaszczyźnie. W wersji 7. program został podzielony na moduły, co pozwala każdemu użytkownikowi na zakup optymalnej z punktu widzenia potrzeb konfiguracji. Dokładny opis struktury programu znajduje się na początku rozdziału 1.

Solid Edge jest oprogramowaniem CAD – oznacza to, że nie znajdziemy w nim modułów do analiz, zaawansowanych obliczeń czy wspomagających wytwarzanie. Może on jednak współpracować ze specjalizowanymi aplikacjami, przeznaczonymi do wymienionych zastosowań. Unigraphics Solutions zawarł z ich producentami porozumienie, w ramach którego strony pracują nad jak najlepszą integracją oferowanych produktów. Efektem tego porozumienia – zwanego programem Voyager – jest możliwość zastosowania Solid Edge jako podstawy kompleksowego rozwiązania CAD/CAM/CAE, obejmującego wszystkie fazy projektu i wytwarzania produktu. Pełna lista uczestników programu Voyager dostępna jest w Internecie, na stronie poświęconej Solid Edge – www.solid-edge.com

Czym jest, a czym nie jest ta książka ... Niniejszy podręcznik jest – a przynajmniej takie było zamierzenie autora – rodzajem poradnika czy zestawu ćwiczeń pomagającego opanować podstawy efektywnej pracy w programie Solid Edge, przeznaczonym dla początkujących i średnio zaawansowanych użytkowników. Nie znajdzie więc tu Czytelnik kompletnego, uporządkowanego opisu wszystkich kolejnych ikon, poleceń menu czy okien dialogowych. Są one dokładnie scharakteryzowane w – bardzo rozbudowanym – systemie pomocy i samouczków programu; ponadto wiele z nich nie jest potrzebnych początkującemu użytkownikowi. Szczegółowo zostały natomiast potraktowane zagadnienia mogące pomóc w rozpoczęciu pracy w Solid Edge i zastosowaniu go w praktyce. Poszczególne polecenia opisywane są niekoniecznie w kolejności występowania w menu, ale tak, aby tworzyć logiczny ciąg, ilustrowany przykładami.

Solid Edge jest programem do modelowania w przestrzeni. Praca w nim polega na stworzeniu modeli pojedynczych części wchodzących w skład projektowanego urządzenia, połączeniu ich w zespoły, a następnie stworzeniu dokumentacji. Rysunki powstające w Solid Edge składają się – tak jak w dokumentacji tradycyjnej – z szeregu rzutów projektowanej części czy zespołu. Zasadnicza różnica polega na tym, że rzuty te nie są rysowane „na piechotę”, lecz tworzone automatycznie przez program na podstawie modelu 3D. Nie oznacza to jednak, że polecenia rysunkowe w Solid Edge nie istnieją czy też nie są stosowane. Moduł służący do pracy na płaszczyźnie pozwala na tworzenie rysunków bez wykorzystania modeli przestrzennych, tyle tylko, że rzadko się z tej możliwości korzysta – jest to po prostu nieefektywne. Polecenia rysunkowe są jednak bardzo istotne przy pracy w przestrzeni. Wynika to ze sposobu tworzenia brył, a właściwie definiowania kolejnych operacji prowadzących do ich powstania. Każda operacja dodawania czy odejmowania materiału jest definiowana za pomocą profilu (przekroju), który następnie jest przesuwany lub obracany tak, aby „dodać” trzeci wymiar. Przykładowo: walec powstaje przez przesunięcie okręgu wzdłuż prostej lub obrót prostokąta wokół któregoś z jego boków (rysunek 0.1). Profil taki należy

narysować na płaszczyźnie, dlatego ważne jest, aby użytkownik Solid Edge dobrze opanował polecenia rysunkowe.

Rysunek 0.1.

Tworzenie brył w Solid Edge: walec powstaje przez przesunięcie okręgu lub obrót prostokąta

Z opisanych powyżej zasad pracy w programie wynika układ niniejszej książki. Pierwszy rozdział dotyczy nie pracy w przestrzeni, lecz na płaszczyźnie. Ma to na celu dokładne opanowanie przez użytkownika poleceń potrzebnych do rysowania profili definiujących operacje w przestrzeni. Kolejne rozdziały traktują już o pracy w 3D – modelowaniu pojedynczych elementów i łączeniu ich w zespoły. W rozdziale 5 wracamy znowu do pracy na płaszczyźnie, teraz jednak już nie aby rysować, lecz tworzyć rzuty (widoki, przekroje, widoki szczegółowe) na podstawie modeli. Ostatnie dwa rozdziały dotyczą zarządzania dokumentacją i dostosowania programu do własnych potrzeb.

Zakres wiadomości zawartych w książce jest następujący:

• praca na płaszczyźnie: wszystkie (z kilkoma wyjątkami) polecenia modułu Draft (opis struktury programu – patrz rozdział 1)

• modelowanie części: wszystkie polecenia podstawowe (moduł Basic Part) oraz niektóre zaawansowane

• tworzenie zespołów: wszystkie polecenia służące do wstawiania części i zarządzania nimi, modelowania w kontekście zespołu i tworzenia raportów. Nie są omówione narzędzia specjalizowane (tworzenie rurociągów, analiza ruchu, Studio Wirtualne)

• menedżer zmian: wprowadzanie zmian w strukturze dokumentacji

Książka obejmuje więc w przybliżeniu moduł Assembly z tym, że rozszerzono zakres wiadomości potrzebnych do modelowania pojedynczych części, zaś pominięto niektóre zaawansowane i specjalizowane narzędzia używane przy pracy w zespole. Reasumując – zakres materiału został dobrany tak, aby użytkownik po jego opanowaniu był w stanie samodzielnie opracowywać w Solid Edge kompletne projekty (tzn. modele + dokumentacja) na średnim poziomie zaawansowania. Stosownie do tych złożeń dobrano ćwiczenia. W czasie przerabiania materiału Czytelnik – między innymi – stopniowo tworzy kompletny projekt modelarskiego silnika spalinowego: modeluje poszczególne części, zespół, a w końcu tworzy rysunki.

... i jak należy z niej korzystać Jak wspomniano powyżej, zamierzeniem autora było stworzenie praktycznego poradnika, zawierającego oprócz informacji, co należy robić aby osiągnąć zamierzony efekt, również podpowiedzi, jak osiągnąć go najefektywniej, w jak najkrótszym czasie. Stąd też Czytelnik znajdzie tu szereg praktycznych porad czy spostrzeżeń, pochodzących zarówno od autora, jak i od projektantów, używających Solid Edge na co dzień w swojej pracy. Należy jednak pamiętać, że – podobnie jak w wielu innych programach – określone efekty można osiągnąć często zupełnie różnymi sposobami. Ponadto różni użytkownicy mają różne przyzwyczajenia i preferencje – jeden np. jest entuzjastą skrótów klawiaturowych, drugi woli ikony. Dlatego też każdy powinien sam wypracować sobie najbardziej odpowiadającą mu metodę pracy.

Książka przeznaczona jest dla początkujących użytkowników, dlatego też Czytelnikowi nie są potrzebne żadne wiadomości dotyczące Solid Edge ani innych programów CAD. Wymagana jest jednak podstawowa znajomość systemu operacyjnego Windows, zasad pracy w nim, organizacji okien, posługiwania się listami, przyciskami itp. Wiadomości dotyczące Solid Edge podawane są w zasadzie nie według kolejności ikon czy poleceń menu, lecz tak, aby umożliwić samodzielne wykonywanie coraz bardziej skomplikowanych zadań. Dlatego też – zwłaszcza osobom, które zupełnie nie miały wcześniej kontaktu z programem – można zalecić przerabianie materiału po kolei. Opuszczenie któregoś z punktów lub rozdziałów może utrudnić zrozumienie dalszych części książki. Oczywiście, nic nie stoi na przeszkodzie, aby np. przed rozpoczęciem przerabiania podręcznika zajrzeć na koniec rozdziału 1. aby dowiedzieć się, jak zmienić format rysunku, a następnie zacząć przerabianie przykładów od początku, na innym niż domyślny formacie.

Poszczególne polecenia ilustrowane są przykładami i ćwiczeniami. Nie obejmują one jednak wszystkich możliwości. Dlatego też Czytelnik powinien we własnym zakresie starać się wypróbować wszystkie opcje omawianych poleceń, aby jak najlepiej się z nimi zapoznać.

Aby ułatwić korzystanie z podręcznika przyjęto następujące konwencje przy oznaczaniu poszczególnych fragmentów tekstu:

• nazwy plików i katalogów wyróżnione są kursywą, np. SElicense.dat

• nazwy poszczególnych modułów Solid Edge wyróżnione są kursywą, np. Assembly

• nazwy poleceń, ikon, przycisków itp. wyróżnione są inną czcionką, np. Wyciągnięcie

• nazwy poleceń menu wyróżnione są inną czcionką i ujęte w nawias kwadratowy, np. [Plik] – [Otwórz]

• angielskie odpowiedniki polskich poleceń czy komunikatów ujęte są w nawias i wyróżnione kursywą, np. Wyciągnięcie (Protrusion)

• ważne informacje wyróżnione są czcionką pogrubioną, np. „należy przestrzegać podanej kolejności”

• komunikaty programu wyróżnione są kursywą, np. „Wymagana zmiana jest niezgodna z istniejącymi relacjami”

• nazwy operacji wyróżnione są kursywą, np. „Wyciągnięcie 1”

Od początku swojej obecności na polskim rynku Solid Edge jest lokalizowany. Dotyczy to nie tylko interfejsu programu, ale również systemu pomocy i samouczków. Zdecydowana większość

użytkowników w Polsce korzysta z polskiej wersji językowej i dla nich w zasadzie przeznaczona jest ta książka. Wszystkie nazwy poleceń, komunikaty, opisy okien itp. podawane są po polsku. Z myślą jednak o osobach które z różnych powodów korzystają z wersji angielskiej przy nazwach poleceń, opcji, operacji oraz ważniejszych komunikatach podano ich angielskie odpowiedniki.

Z uwagi na fakt, że rocznie ukazują się dwie nowe wersje Solid Edge bardzo trudno jest napisać i wydać aktualny podręcznik do tego programu. Szczęśliwie zmiany w kolejnych wersjach polegają głównie na rozszerzaniu możliwości, a nie na zmianie istniejących funkcji i poleceń. Dzięki temu podstawy pracy w Solid Edge pozostają wciąż nie zmienione lub prawie nie zmienione. Niniejsza książka powstała na bazie wersji ósmej programu. Ponieważ jednak niemal równocześnie z jej wydaniem pojawia się w Polsce wersja dziewiąta, uwzględniono najważniejsze wprowadzone w niej zmiany, dotyczące problemów omawianych w książce. Traktuje o tym rozdział 8: „Wersja ósma i dziewiąta – najważniejsze różnice”. Należy podkreślić, że omówione są w nim tylko te różnice, które dotyczą podstaw pracy w Solid Edge.

Na koniec osobista prośba autora. Mam świadomość, że pomimo starań podręcznik ten nie jest wolny od niedociągnięć i wad. Dlatego będę wdzięczny wszystkim, do których rąk trafi książka za uwagi, które mogłyby przyczynić się do tego, aby ewentualne kolejne wydania czy wznowienia były coraz lepsze. Proszę zatem o przysyłanie uwag na adres: gkazimierczak@aes.com.pl

Rozdział 1.

Wiadomości ogólne Przed przystąpieniem do omawiania poszczególnych poleceń Solid Edge zapoznamy się z jego strukturą, zabezpieczeniami, wymaganiami sprzętowymi oraz pewnymi ogólnymi zasadami, wspólnymi dla wszystkich modułów.

Struktura programu Jak wspomniano we wstępie, począwszy od 7. wersji zmieniona została struktura Solid Edge. Obecnie program składa się z następujących modułów:

• Draft – do tworzenia dokumentacji rysunkowej (czyli zarówno do rysowania, jak i tworzenia rzutów na podstawie modeli 3D)

• Basic Part – do modelowania prostych brył

• Advanced Part – do zaawansowanego modelowania bryłowego i powierzchniowego

• Assembly – do tworzenia zespołów

• Sheet Metal – do modelowania elementów giętych z blach

• XpresRoute – do modelowania instalacji rurociągowych

• Feature Recognizer – narzędzie rozpoznające operacje (features) w modelach importowanych z innych aplikacji

Nie wszystkie z wymienionych modułów występują samodzielnie. Draft i Basic Part wchodzą w skład modułów Advanced Part, Assembly i Sheet Metal. Oznacza to, że nie można kupić np. modułu Draft, ale kupując np. Assembly automatycznie otrzymuje się narzędzia do modelowania pojedynczych, prostych brył (Basic Part) oraz pracy na płaszczyźnie (Draft). Ponadto do pracy w module XpresRoute (rurociągi) niezbędny jest moduł Assembly, zaś aby uruchomić narzędzie Feature Recognizer niezbędny jest moduł Advanced Part.

Istnieje możliwość łączenia modułów w pakiety. Jest to korzystne z dwóch powodów. Po pierwsze: cena pakietu jest niższa od sumy cen wchodzących w jego skład modułów. Po drugie zaś korzystając z pojedynczych modułów nie można uruchamiać dodatkowych aplikacji, pochodzących od innych producentów lub napisanych we własnym zakresie. Dostępne są następujące pakiety:

• Solid Edge Classic – w jego skład wchodzą moduły: Draft, Advanced Part, Assembly i Sheet Metal.

• Solid Edge Box Set – składa się z wszystkich modułów należących do pakietu Classic oraz narzędzia XpresRoute (projektowanie rurociągów)

Pierwsze kroki W tym podrozdziale zawarte są podstawowe wiadomości potrzebne do rozpoczęcia pracy w programie – począwszy od wymagań sprzętowych, poprzez procedury instalacji i odinstalowania (zarówno wersji polskiej, jak i angielskiej) do opisu interfejsu.

Wymagania sprzętowe Minimalne wymagania sprzętowe dla programu Solid Edge w wersji 8 są według producenta następujące:

• komputer klasy PC z procesorem Intel Pentium

• system operacyjny Windows NT 4.0, Windows 2000 lub Windows 98 Second Edition

• 128 MB RAM

• minimalne parametry karty grafiki: rozdzielczość 1024 x 768, 65K kolorów

• 330 MB wolnego miejsca na dysku i napęd CD (lokalnie lub w sieci) do instalacji

Zalecane parametry są oczywiście nieco wyższe:

• komputer z procesorem Pentium II lub Pentium III

• system operacyjny Windows NT 4.0

• 256 MB RAM

• akcelerator OpenGL, 65K kolorów

Począwszy od wersji 8. producent nie gwarantuje poprawnej pracy Solid Edge w środowisku Windows 95. Nie oznacza to, że program nie da się zainstalować czy uruchomić – praca jest

możliwa, jednak w przypadku wystąpienia nieprawidłowości producent (ani jego przedstawiciele handlowi) nie są w stanie zapewnić rozwiązania problemu.

Solid Edge w czasie pracy często komunikuje się z dyskiem. Z tego względu zastosowanie szybkiego sterownika dysku zauważalnie zwiększa szybkość pracy.

Instalacja programu Instalacja programu Solid Edge jest równie mało skomplikowana, jak instalacja dowolnej innej aplikacji Windows. Dzięki temu nawet mało zaawansowany użytkownik może przeprowadzić ją samodzielnie, bez pomocy dostawcy. Instalację można podzielić na cztery etapy:

• instalacja wersji angielskiej

• stworzenie pliku licencyjnego

• instalacja Service Pack’a (SP) – o ile jest dostarczony

• instalacja wersji polskiej

Należy przestrzegać podanej kolejności: zainstalowanie wersji polskiej przed SP może (choć nie musi) spowodować nieprawidłowe działanie programu.

Przed rozpoczęciem instalacji należy wpiąć dostarczony klucz sprzętowy do portu równoległego komputera.2 Po włożeniu do napędu krążka instalacyjnego Solid Edge powinno pojawić się okno, w którym należy wybrać opcję Install. Uruchamia się w ten sposób program instalacyjny, podobny jak w przypadku innych aplikacji Windows – chociażby pakietu MS Office. Jeżeli okno się nie pojawi, należy program instalacyjny uruchomić „ręcznie”, np. klikając dwukrotnie plik Setup.exe umieszczony na krążku instalacyjnym w głównym katalogu. Program instalacyjny zadaje kilka standardowych pytań (imię i nazwisko użytkownika, katalog, w którym ma zostać zainstalowany Solid Edge itp.) po czym przystępuje do kopiowania plików. Lokalizacja plików programu czy nazwa firmy to oczywiście informacje zależne wyłącznie od użytkownika – nie ma tu żadnych zaleceń. Warto natomiast wybrać przy instalacji opcję Custom i zaznaczyć wszystkie składniki z wyjątkiem ostatniego (Advanced Feature Recognition Files) – patrz rysunek 1.1. W przeciwnym razie nie zostaną zainstalowane samouczki oraz przykładowe pliki z obrazami tła, teksturami itp. używane przy wizualizacji.

2 Klucz jest „przezroczysty” dla innych urządzeń. Oznacza to, że do portu można wpiąć klucz Solid Edge, następnie np. klucz innego programu używanego na danym komputerze (kolejność nie ma znaczenia), a na końcu podłączyć drukarkę.

Rysunek 1.1.

Zalecane składniki instalacji

Pod koniec instalacji uruchamia się kreator licencji (License Wizard). Jego opis i sposób postępowania znajdują się w następnym punkcie.

Instalacja SP polega na uruchomieniu programu Setup.exe, znajdującego się na dostarczonym krążku. Instalator sam wykrywa położenie plików Solid Edge i kopiuje pliki do właściwych katalogów. Zazwyczaj (przynajmniej taka była dotychczasowa polityka producenta) kolejne SP zawierają w sobie również poprzednie – tak więc zainstalowanie np. SP3 jest równoznaczne z zainstalowaniem SP1 + SP2 + SP3.

Pojęcie „instalacja wersji polskiej” może być nieco mylące. W rzeczywistości polega ona na dodaniu plików zawierających tłumaczenie programu do już istniejących. Dzięki temu po zainstalowaniu wersji polskiej użytkownik ma w rzeczywistości do dyspozycji obie: polską i oryginalną, angielską. To, w której z nich Solid Edge zostanie uruchomiony, zależy od ustawień regionalnych Windows. Przy ustawieniach polskich zostanie uruchomiona wersja polska, przy każdych innych – angielska. Sam proces instalacji wygląda podobnie jak w przypadku Service Pack’a: należy uruchomić Setup.exe, program instalacyjny sam znajdzie lokalizację Solid Edge i skopiuje potrzebne pliki.

Po zakończeniu instalacji Solid Edge jest gotowy do pracy – nie trzeba konfigurować żadnych dodatkowych urządzeń, doinstalowywać czcionek itp. Program dzięki pełnej kompatybilności z systemem Windows korzysta z jego sterowników i ustawień. Konieczne może okazać się jedynie zdefiniowanie nowych formatów w ustawieniach plotera – problem ten został omówiony w rozdziale 2.

Zabezpieczenia i kreator licencji Sposób zabezpieczenia programu zmieniał się w kolejnych wersjach. Począwszy od ósmej Solid Edge jest zabezpieczany wyłącznie kluczem sprzętowym oraz kodem. W momencie uruchomienia program sprawdza, czy w porcie równoległym komputera znajduje się klucz i czy w kartotece programu (domyślnie C:\Program Files\Solid Edge\Program) znajduje się odpowiedni plik licencyjny o nazwie SElicense.dat. Plik ten dostarczany jest użytkownikowi wraz z programem w formie wydruku, może też być przesłany na dyskietce lub pocztą elektroniczną.

Pod koniec instalacji uruchamia się kreator licencji. Kolejne kroki prowadzą użytkownika przez proces tworzenia pliku licencyjnego. W przypadku wersji komercyjnej Solid Edge procedura jest następująca:

1. Wybierz opcję Wersja komercyjna (Purchased) i naciśnij Dalej (Next)

2. Zaznacz pole wyboru przy nazwie tych modułów, na które zakupiona została licencja i naciśnij Dalej (Next)

3. Wybierz opcję Licencja stała (Permanent) lub Licencja tymczasowa (Temporary), w zależności od tego, czy otrzymałeś już stałe kody, czy na określony czas. Można to odczytać w otrzymanym pliku licencyjnym. Poniżej przedstawiony jest przykładowy fragment takiego pliku.

############################################################### # # Unigraphics Solutions # # License File # # Server ID: 875247 Software Central Password: 6GQCNMGKMJ # Version: 8.000 Date Created: 07/08/2000 # Customer Server Name: ABC SP. Z O.O. # Contact Name: JAN KOWALSKI # E-mail Address: KOWALSKI@ABC.COM.PL # ################################################################ FEATURE solidedgeadvancedpar uglmd 8.000 permanent uncounted \ 16FC73D881CE HOSTID=SE_HWKEY_ID=35907 ck=124 ################################################################

W pierwszych kilkunastu wierszach (zaczynających się znakiem „#”) znajdują się dane ogólne. Dla użytkownika mają znaczenie dwa wiersze, z których pierwszy rozpoczyna się słowem „FEATURE”; po nim następuje nazwa zakupionego modułu lub pakietu. Jeżeli w wierszu tym znajduje się słowo „permanent” (wyróżnione w powyższym przykładzie kursywą) mamy do czynienia z licencją stałą. W licencji czasowej podana jest w tym miejscu data jej ważności (patrz przykład poniżej).

################################################################ FEATURE solidedgeboxset uglmd 8.0 30-sep-2000 uncounted \ 2B8CEBAD7F24 HOSTID=SE_HWKEY_ID=32912 ck=168 ################################################################

4. Wpisz kod (lub kody) w polu (polach) odpowiadających zakupionym modułom. Kody te to zawarte w pliku SElicense.dat dwunastoznakowe kombinacje liter i cyfr, wyróżnione na załączonych, przykładowych fragmentach pogrubioną czcionką. Uwaga: W rzeczywistości

pliki licencyjne są nieco większe (zawierają jeszcze kilkanaście wierszy, nie mają one jednak znaczenia dla użytkownika).

W przypadku wersji testowej procedura jest nieco inna:

1. Wybierz opcję Wersja testowa (Evaluation) i naciśnij Dalej (Next)

2. W polu Solid Edge Box Set wpisz otrzymany kod (wersje testowe występują tylko w jednej konfiguracji, obejmującej wszystkie funkcje Solid Edge), a następnie wprowadź Datę ważności (Expiry date). Uwaga: błędne wprowadzenie daty, nawet przy prawidłowym kodzie, uniemożliwi utworzenie pliku licencyjnego.

Jeżeli z jakichś powodów użytkownik nie chce tworzyć pliku licencyjnego lub czynność ta nie powiedzie się, kreator licencji może być uruchomiony później – albo z menu Windows ([Start] – [Programy] – [Solid Edge] – [License Wizard]) albo poprzez bezpośrednie uruchomienie programu SELicWiz.exe znajdującego się w katalogu ...\Solid Edge\Program.

Jeżeli plik licencyjny został dostarczony w formie elektronicznej nie trzeba uruchamiać kreatora licencji. Wystarczy skopiować otrzymany plik SElicense.dat do katalogu ...\Solid Edge\Program. Jest to równoznaczne ze skorzystaniem z kreatora, który na podstawie wprowadzanych danych tworzy ten właśnie plik.

Opisany sposób postępowania dotyczy licencji przypisanych do stanowiska (node locked). Pominięto konfigurowanie licencji pływających (floating)3 – z racji wyższej ceny zdecydowana większość użytkowników w Polsce decyduje się na zakup licencji przypisanych do stanowiska. Ponadto prawidłowe skonfigurowanie licencji pływających jest zdaniem dość skomplikowanym i nie powinno być dokonywane samodzielnie przez początkującego użytkownika – należy w tym celu skontaktować się ze sprzedawcą.

Odinstalowanie programu Przed zainstalowaniem nowej wersji Solid Edge należy odinstalować poprzednią. W przeciwnym razie program instalacyjny wykryje ją i zażąda usunięcia.

Odinstalowanie należy przeprowadzić za pomocą polecenia Dodaj / Usuń Programy (Add / Remove Programs) z Panelu Sterowania (Control Panel) systemu Windows. Odinstalować należy obie wersje (polską i angielską), przy czym lepiej zacząć jest od wersji angielskiej. Po tej czynności należy skasować katalog Solid Edge. Jest to o tyle istotne, że mogą w nim pozostać pliki, które zakłócałyby pracę kolejnej wersji. Przed skasowaniem katalogu należy jednak upewnić się, czy nie ma w nim elementów, które nie powinny ulec skasowaniu – np. szablonów stworzonych przez użytkowników. Bardzo ważne jest, aby nie kasować katalogu Solid Edge przed odinstalowaniem programu. W takim przypadku nie będzie można zainstalować nowej wersji (instalator wykryje w rejestrach Windows wersję poprzednią i zażąda jej usunięcia) ani odinstalować starej (program odinstalowujący nie znajdzie plików Solid Edge i zasygnalizuje

3 Licencje pływające to rozwiązanie stosowane przy dużej liczbie stanowisk pracujących w sieci. Przy próbie uruchomienia programu (lub któregoś z jego modułów) tzw. menedżer licencji sprawdza – za pośrednictwem sieci – na ilu komputerach program jest w danej chwili używany. Jeżeli liczba pracujących w sieci licencji jest mniejsza niż liczba licencji zakupionych program (lub moduł) zostaje uruchomiony. Zaletą takiego rozwiązania jest elastyczność – liczba komputerów, na których zainstalowany jest program może być większa, niż liczba zakupionych licencji. Wadą – przynajmniej w przypadku Solid Edge – wyższa cena.

błąd). Jeżeli tak się zdarzy, jedynym wyjściem jest usunięcie danych dotyczących Solid Edge z rejestrów Windows za pomocą programu Regedit.exe (znajduje się on w katalogu Windows).

Uruchomienie i interfejs Solid Edge uruchamia się z menu Windows, np. [Start] – [Programy] – [Solid Edge] – [Solid Edge Draft]. Można oczywiście utworzyć sobie ikonę na pulpicie lub pasku Office i z nich uruchamiać program. Po uruchomieniu pojawia się okno programu; jego wygląd zależy od wybranego modułu. Ponieważ ogólne zasady organizacji interfejsu w Solid Edge są wspólne dla wszystkich modułów, omówimy je na przykładzie jednego z nich – Draft. Jego okno przedstawione jest na rysunku 1.2.

Rysunek 1.2.

Okno modułu Draft

Jak widać, okno Solid Edge podobne jest do okien innych aplikacji Windows. Możemy w nim wyróżnić następujące elementy, wspólne dla wszystkich modułów.

1. Pasek menu – zawarte są na nim nazwy pozycji menu, zawierających polecenia programu.

2. Główny pasek narzędzi – pasek zapewniający dostęp do najczęściej stosowanych poleceń wspólnych dla wszystkich modułów (Zapisz, Drukuj, Kopiuj, Cofnij, EdgeBar) oraz poleceń służących do zmian widoków (Powiększ obszar, Dopasuj). Pasek główny jest stały dla danego modułu – nie zmienia się w czasie pracy.

3. Pasek wstęgowy – zmieniający się w zależności od wykonywanego polecenia pasek zawierający charakterystyczne dla danej operacji czy elementu opcje i parametry. Przykładowo przy rysowaniu linii będą to: kolor, grubość, długość itp.

4. Pasek poleceń zależny od modułu – pasek zawierający ikony poleceń występujących tylko w danym module.

5. Pasek stanu – wyświetlane są w nim objaśnienia znaczeń poszczególnych ikon oraz podpowiedzi, jakiej czynności program oczekuje w danej chwili od użytkownika. Pasek stanu jest często niezauważany przez użytkowników. Warto jednak zwracać uwagę na pojawiające się w nim informacje. Chociaż z konieczności skrótowe, pomagają jednak często zorientować się w kolejnych krokach wykonywania operacji.

Nie wszystkie paski narzędzi są domyślnie włączone przy pierwszym uruchomieniu danego modułu, podobnie jak nie wszystkie polecenia mają swoje ikony w istniejących paskach. Użytkownik może jednak dowolnie konfigurować paski narzędzi: tworzyć nowe lub edytować istniejące. Ponieważ Solid Edge jest programem w pełni zgodnym z MS Office, odbywa się to podobnie, jak w przypadku programów należących do tego pakietu. Aby włączyć, wyłączyć, utworzyć nowy lub edytować istniejący pasek:

1. Wybierz z menu polecenie [Widok] – [Paski narzędzi] (View – Toolbars) lub naciśnij prawy przycisk myszy gdy kursor znajduje się nad dowolną ikoną i wybierz polecenie Paski narzędzi (Toolbars) z menu podręcznego. Wyświetli się okno zawierające listę istniejących pasków. Włączenie (wyłączenie) polega na kliknięciu kwadratu obok nazwy paska tak, aby pojawił się w nim (zniknął) znak „x”.

2. Aby utworzyć nowy pasek narzędzi kliknij przycisk Nowy (New) i wpisz nazwę. W lewej górnej części ekranu pojawi się nowy, pusty pasek i wywołane zostanie okno Dostosuj (Customize).

3. Aby edytować istniejący pasek kliknij przycisk Dostosuj (Customize).

4. W oknie Dostosuj znajdują się ikony wszystkich poleceń Solid Edge podzielone na grupy. Aby dodać ikonę do paska wskaż ją w oknie, przeciągnij i upuść na wybrany pasek. Aby usunąć ikonę z paska – przeciągnij ją i upuść w obrębie okna Dostosuj (niekoniecznie do grupy, do której dana ikona należy).

Na niektórych ikonach w prawym dolnym rogu znajdują się małe, trójkątne symbole. Oznaczają one, że pod daną ikoną kryje się cała grupa. Aby uzyskać do niej dostęp należy kliknąć ikonę i przytrzymać wciśnięty lewy przycisk myszy. Po chwili ikona rozwinie się w pasek, na którym można wskazać inną – wywołane zostanie w ten sposób polecenie, a wskazana ikona pojawi się na miejscu poprzedniej w pasku.

Tworzenie dokumentów, zapis, zakończenie pracy Wszystkie czynności dotyczące tworzenia nowych dokumentów, otwierania istniejących, zapisu i zakończenia programu wykonuje się tak samo, jak w przypadku innych aplikacji Windows – np. programów pakietu MS Office.

1. Aby utworzyć nowy dokument wybierz polecenie [Plik] – [Nowy] (File – New) lub kliknij ikonę Nowy (New). Pojawi się okno umożliwiające wybór szablonu4 dokumentu. Wybór szablonu jest równoznaczny z wyborem modułu, w którym zamierzamy pracować: decyduje o tym rozszerzenie nazwy pliku szablonu, i tak:

− aby rozpocząć pracę w module Assembly wybierz szablon Normal.asm

− aby rozpocząć pracę w module Draft wybierz szablon Normal.dft

− aby rozpocząć pracę w module Part wybierz szablon Normal.par

− aby rozpocząć pracę w module Sheet Metal wybierz szablon Normal.psm

4 Więcej informacji na temat szablonów znajduje się w rozdziale 7 – „Dostosowanie do własnych potrzeb”

2. Aby otworzyć istniejący dokument wybierz polecenie [Plik] – [Otwórz] (File – Open) lub kliknij ikonę Otwórz (Open) – pojawi się standardowe okno Windows, w którym należy wskazać plik. Może się zdarzyć, że plik, który chcesz otworzyć był wcześniej zapisany w innych ustawieniach regionalnych Windows. Pojawi się wtedy okno widoczne na rysunku 1.3.

Rysunek 1.3.

Otwieranie piku utworzonego w innych ustawieniach regionalnych

Po kliknięciu przycisku Tylko-do-odczytu (Read-only) nie będziesz mógł zapisać pliku pod tą samą nazwą. Będzie natomiast możliwe zapisanie jego kopii pod inną nazwą. Jeżeli chcesz zapisywać plik tak, jakby był on utworzony w bieżących ustawieniach regionalnych, kliknij przycisk Otwórz jak określono (Open as specified).

3. Aby zapisać bieżący dokument wybierz polecenie [Plik] – [Zapisz] (File – Save) lub kliknij ikonę Zapisz (Save), a następnie – w standardowym oknie Windows – podaj lokalizację pliku i jego nazwę.

4. Aby zakończyć pracę w Solid Edge wybierz polecenie [Plik] – [Zakończ] (File – End) lub kliknij ikonę Zakończ (End). Wybranie polecenia [Zamknij] (Close) spowoduje zamknięcie okna bieżącego dokumentu, bez zamknięcia Solid Edge.

Uwagi:

1. Moduł, w którym chcemy pracować nad nowym dokumentem nie zależy od tego, jakim poleceniem uruchomiony został Solid Edge. Oznacza to, że np. można uruchomić Solid Edge poleceniem [Start] – [Programy] – [Solid Edge] – [Solid Edge Draft], a następnie – po zakończeniu pracy nad rysunkiem – utworzyć nowy dokument używając szablonu Normal.asm i pracować dalej w module Assembly.

2. Gdy tworzymy nowy dokument otwierane jest nowe okno. Poprzedni dokument pozostaje otwarty w swoim oknie. Z punktu widzenia efektywności pracy w programie należy unikać jednoczesnego otwierania zbyt dużej liczby okien. Ponadto w pewnych sytuacjach nie można otworzyć pliku, dopóki nie zamknie się innego, związanego z nim.

Praca w sieci Nie istnieje wersja Solid Edge przeznaczona do instalacji na serwerze i uruchamiania poprzez sieć. Byłoby to nieopłacalne – program zajmuje stosunkowo niewiele miejsca na dysku, zaś przesyłanie danych przez sieć spowalniałoby jego pracę. Wspomniane wyżej zastosowanie licencji pływających również wymaga zainstalowania Solid Edge lokalnie na każdym komputerze, na którym ma być on używany – za pośrednictwem sieci następuje tylko sprawdzenie, czy program może być uruchomiony.

Można oczywiście korzystać w czasie pracy w Solid Edge z sieci w celu np. zapisywania czy pobierania plików z serwera. Przykładem może być wspólna praca kilku czy kilkunastu konstruktorów nad jednym projektem – najlepiej, gdy pliki są wtedy przechowywane w jednym miejscu, co ułatwia zarządzanie i archiwizację. Inny przykład to dostępna dla wszystkich, zapisana

na serwerze biblioteka normaliów. Praca w sieci w takich przypadkach nie oznacza jednak wykorzystania specyficznych narzędzi Solid Edge, lecz standardowych Windows, Novell’a czy innych.

Zgodność z Windows Solid Edge był od początku projektowany jako program przeznaczony do pracy w środowisku Windows. Wynika z tego jego pełna zgodność zarówno z tym środowiskiem, jak i z innymi aplikacjami Windows. Najważniejsze dla użytkownika następstwa tego faktu to:

1. Podobna jak w przypadku np. pakietu MS Office organizacja interfejsu, ułatwiająca opanowanie programu.

2. Identyczne jak w przypadku wszystkich innych aplikacji Windows zasady pracy z oknami, przyciskami, ikonami, listami, polami wyboru itp.

3. Możliwość korzystania ze standardowych narzędzi Windows, takich jak schowek (obiekty w Solid Edge5 można kopiować i przenosić za pośrednictwem schowka tak samo, jak np. fragmenty tekstu w edytorze Word).

4. Wykorzystanie sterowników i ustawień Windows. Solid Edge nie posiada żadnych własnych sterowników. Jeżeli mamy prawidłowo zainstalowaną pod Windows drukarkę, ploter, digitizer, urządzenia te będą gotowe do współpracy z Solid Edge bezpośrednio po zakończeniu jego instalacji. Podobnie wygląda wykorzystanie większej liczby monitorów – jeżeli karta grafiki umożliwia pracę w konfiguracji wielomonitorowej pod Windows, będzie to możliwe również pod Solid Edge.

5. Wykorzystanie czcionek Windows. Solid Edge korzysta z czcionek systemowych. Oznacza to, że są w nim dostępne te same czcionki, co w innych aplikacjach (np. MS Word) i jeśli użytkownik ma już działające prawidłowo polskie znaki, to nie będzie z nimi problemu również w Solid Edge. W czasie instalacji zostają dodane nowe czcionki (np. Solid Edge ISO). Można z nich korzystać również w innych programach.

6. Możliwość wykorzystania mechanizmu OLE (łączenie i osadzanie obiektów). Dokumenty Solid Edge (rysunki, modele) mogą być osadzane w dokumentach innych aplikacji Windows. Można zatem np. osadzić model pompy wykonanej w Solid Edge w jej karcie katalogowej opracowanej w edytorze Word. Mechanizm ten działa oczywiście w obie strony – arkusz Excela (np. zawierający listę części) może zostać osadzony w rysunku Solid Edge.

5 Obiektami takimi mogą być zarówno elementy na rysunku (kontury, widoki) jak i operacje w przestrzeni.

Rozdział 2.

Moduł Draft – rysowanie Solid Edge umożliwia rysowanie podstawowych figur geometrycznych (linie, łuki, okręgi) i operowanie nimi (przesuwanie i kopiowanie, skalowanie). Dostępne są też takie polecenia jak zaokrąglanie i ścinanie (fazowanie) naroży. Ważnym zagadnieniem jest możliwość nadawania relacji – zależności pomiędzy elementami na rysunku (np. prostopadłość, styczność, równość, połączenie). Rysowanie ułatwia szereg narzędzi pomocniczych (lokalizacja punktów charakterystycznych, definiowanie układu współrzędnych, filtry, warstwy). Polecenia wymiarowanie i opisywania rysunku umożliwiają stworzenie dokumentacji zgodnej z dowolną normą. Istnieje również możliwość zapisu i odczytu rysunku w innych, powszechnie stosowanych formatach (DWG, DXF). Zagadnienia te opisane są w niniejszym rozdziale. Tworzenie rzutów na podstawie modeli 3D stanowi natomiast treść rozdziału 5.

Zarządzanie ekranem Przed przystąpieniem do rysowania zapoznamy się z poleceniami służącymi do zarządzania ekranem – powiększania, przesuwania itp. Na głównym pasku narzędzi, po jego prawej stronie, znajdują się ikony tej grupy poleceń.

Rysunek 2.1.

Polecenia zarządzania ekranem

Przedstawione na rysunku 2.1. ikony służą – w kolejności – do wywoływania następujących poleceń:

1. Powiększ obszar (Zoom Area) – powiększanie określonego za pomocą okna obszaru. Okno definiuje się przez wskazanie (naciskając lewy przycisk myszy) jego przeciwległych naroży.

2. Zmniejsz (Zoom) – nazwa polecenia może być nieco myląca. służy ono do dynamicznego powiększania i pomniejszania obszaru obejmowanego przez ekran. Odbywa się to przez poruszanie w górę i w dół myszą, przy wciśniętym lewym przycisku.

3. Dopasuj (Fit) – maksymalne powiększenie narysowanych elementów (z pominięciem ramek). Gdy klikniemy ikonę trzymając wciśnięty klawisz Shift maksymalnie powiększony zostanie obszar odpowiadający formatowi rysunku (jeżeli poza tym obszarem znajdują się jakieś elementy, znajdą się one poza ekranem).

4. Przesuń (Pan) – przesuwanie obszaru widocznego na ekranie. Można przesuwać dynamicznie (trzymając wciśnięty lewy przycisk myszy) lub o zdefiniowany przez wskazanie dwóch punktów wektor.

5. Narzędzie powiększania (Zoom Tool) – kilka poleceń zarządzania ekranem dostępnych pod jedną ikoną. Naciskając lewy lub prawy przycisk myszy i ewentualnie przeciągając wywołuje się różne polecenia zarządzania ekranem. Domyślne ustawienia są następujące6:

− przyciśnięcie lewego przycisku myszy: powiększenie obszaru

− przyciśnięcie prawego przycisku myszy: pomniejszenie obszaru

− przeciąganie przy wciśniętym lewym przycisku myszy: powiększanie obszaru (zoom)

− przeciąganie przy wciśniętym prawym przycisku myszy: dynamiczne przesuwanie

6. Odśwież (Refresh Window) – odświeżanie obszaru ekranu. Ikona ta domyślnie nie znajduje się na pasku. Można ją tam wstawić (patrz punkt „Uruchomienie i interfejs” w rozdziale 1) lub wywoływać polecenie za pomocą klawisza F5. Należy z niego skorzystać zawsze, gdy na ekranie dzieją się niezrozumiałe rzeczy – np. pojawiają się jakieś linie, skasowane elementy „nie chcą” zniknąć itp.

7. Poprzedni widok (Previous View) – przywracanie ostatnio wyświetlanego obszaru. Podobnie jak poprzednia, ikona ta nie jest domyślnie dostępna na pasku. Polecenie Poprzedni widok można też wywołać za pomocą kombinacji klawiszy Alt – F5. Ponieważ jest ono często stosowane, warto – jeżeli nie lubisz korzystać ze skrótów klawiaturowych – wprowadzić sobie jego ikonę do głównego paska.

6 Ustawienia te mogą być zmieniane przez użytkownika – więcej informacji na ten temat znajduje się w rozdziale 7 – „Dostosowanie do własnych potrzeb”

Polecenia rysunkowe Ikony poleceń rysunkowych znajdują się w pasku, który nie jest domyślnie włączony po instalacji Solid Edge. Po włączeniu (sposób włączania pasków – patrz punkt „Uruchomienie i interfejs” w rozdziale 1; pasek nazywa się Draw) pojawi się on z lewej strony ekranu.

Rysunek 2.2.

Polecenia rysunkowe Solid Edge

Przedstawione na rysunku 2.2 ikony służą – w kolejności – do wywoływania następujących poleceń:

1. Linia (Line) – rysowanie linii i łuków stycznych lub prostopadłych. Za pomocą tego polecenia można rysować figury składające się z odcinków prostych i łuków.

2. Łuk styczny (Tangent Arc) – rysowanie łuków stycznych lub prostopadłych do danej linii lub łuku. Polecenie tym różni się od poprzedniego, że nie jest możliwe w nim rysowanie linii – jest to więc jakby uboższa wersja polecenia do rysowania linii.

3. Łuk przez trzy punkty (Arc by 3 Points) i Łuk ze środka (Arc by Center Point) – rysowanie łuków przez wskazanie odpowiednio: trzech punktów, przez które przechodzi łuk lub środka łuku i dwóch punktów.

4. Okrąg styczny (Tangent Circle) – rysowanie okręgów stycznych do wskazanych elementów

5. Okrąg przez trzy punkty (Circle by 3 Points) i Okrąg ze środka (Circle by Center Point) – rysowanie okręgów definiowanych przez wskazanie trzech punktów leżących na okręgu lub środka i promienia (średnicy).

6. Prostokąt (Rectangle) – rysowanie prostokątów poprzez zdefiniowanie trzech punktów (długości boków) lub przeciągnięcie przekątnej.

7. Krzywa (Curve) – rysowanie otwartej lub zamkniętej krzywej (B-spline) definiowanej poprzez wskazanie punktów lub przeciąganie myszą.

Praktyczne zastosowanie ważniejszych z wymienionych poleceń prześledzimy na przykładach. Jeżeli przed przystąpieniem do nich chciałbyś zmienić format arkusza (domyślnie po instalacji jest to A2), możesz to zrobić za pomocą polecenia menu [Plik] – [Ustawienia arkusza] (File – Sheet Setup). W oknie dialogowym, które ukaże się po wywołaniu polecenia, włącz kartę Tło (Background), a następnie z listy rozwijanej Arkusz tła (Background Sheet) wybierz żądany format – domyślnie dostępne są od A4 do A1. Więcej na temat definiowania formatów i arkuszy tła (czyli ramek, tabliczek rysunkowych itp.) dowiesz się z rozdziału 7 – „Dostosowanie do własnych potrzeb”.

Rysowanie linii − uruchom moduł Draft (sposób uruchamiania programu i wyboru modułu – patrz punkt

„Uruchomienie i interfejs” w rozdziale 1)

− przejdź do punktu „IntelliSketch i wskaźnik wyrównania” w podrozdziale „Inne polecenia pomocnicze” i sprawdź, czy ustawienia są zgodne z zalecanymi

− powiększ maksymalnie rysunek (polecenie Dopasuj)

− kliknij ikonę Linia (Line). W pasku stanu (objaśnienia nazw poszczególnych elementów okna – patrz punkt „Uruchomienie i interfejs” w rozdziale 1) pojawia się komunikat „Kliknij pierwszy punkt linii” („Click for the first point of the line”). Jednocześnie pasek wstęgowy przybiera postać przedstawioną na rysunku 2.3. Zawarte są w nim listy, ikony i pola edycji charakterystyczne dla danej operacji czy czynności. Jest to cecha wspólna dla wszystkich poleceń w module Draft, a w pewnym sensie również dla wszystkich modułów Solid Edge. Oznacza to, że wszystkie parametry danej operacji można wprowadzić za pomocą elementów paska wstęgowego. W przypadku polecenia Linia będą to kolejno: lista wyboru stylu linii, ikony wyboru koloru, typu i grubości linii, ikony przełączania pomiędzy trybem rysowania linii i łuków oraz pola edycji długości i kąta.

Rysunek 2.3.

Za pośrednictwem paska wstęgowego można definiować własności tworzonego elementu

− kliknij pierwszy punkt linii (lewym przyciskiem myszy) – niech będzie to dowolny punkt w okolicy lewego dolnego rogu rysunku. Po kliknięciu pierwszego punktu i poruszeniu myszą pojawi się linia zmieniająca dynamicznie długość i kąt w zależności od położenia kursora. Kiedy kierunek linii jest zbliżony do poziomego lub pionowego obok kursora pojawia się symbol w kształcie grubej, czarnej kreski (patrz rysunek 2.4.) Oznacza to, że system „domyśla się”, że chcesz narysować linię poziomą lub pionową. Jeżeli wskażesz drugi punkt linii w momencie wyświetlania wskaźnika poziomości (pionowości) narysowana zostanie linia dokładnie pozioma lub pionowa. Pojawienie się wskaźnika – a także sama „gumowa” linia – to przykłady zadziałania narzędzia o nazwie IntelliSketch, ułatwiającego precyzyjne rysowanie. Więcej informacji o tym narzędziu znajdziesz w podrozdziale „Inne polecenia pomocnicze”.

Rysunek 2.4.

IntelliSketch ułatwia narysowanie np. linii poziomej

− zwróć uwagę na pasek wstęgowy: w polach edycji długości linii i kąta jej nachylenia cały czas wyświetlane są aktualne wartości tych parametrów, zmieniające się podczas poruszania myszą. Wpisz w polu długości wartość 100 i wciśnij klawisz Enter. Zauważ, że długość linii została zablokowana – teraz ruszając myszą możesz zmieniać tylko jej kąt (w podobny sposób można zablokować kąt, wpisując jego wartość). Kliknij drugi punkt linii tak, aby była ona pozioma.

− po kliknięciu drugiego punktu narysowana zostaje linia o zadanych parametrach. Polecenie jest kontynuowane – drugi punkt pierwszej linii jest traktowany jako pierwszy punkt następnej. Wpisz w polu długości w pasku wstęgowym wartość 100 mm, a w polu edycji kąta wartość 120º (kąty w Solid Edge mierzone są od osi OX przeciwnie do kierunku ruchu wskazówek zegara). Nie zapomnij o naciśnięciu Enter po wpisaniu każdej wartości.

− po narysowaniu drugiej linii przesuń kursor w pobliże pierwszego punktu pierwszej linii, tak, aby otrzymać kształt trójkąta (patrz rysunek 2.5). Gdy zbliżysz kursor do końca odcinka pojawi się obok niego symbol przypominający zapałkę – odcinek z pogrubionym „łebkiem”.

To znowu IntelliSketch – tym razem pomaga zlokalizować precyzyjnie punkt. Kliknij wtedy, gdy obok kursora wyświetlony będzie symbol. Wtedy końcowy punkt trzeciej linii będzie pokrywał się z początkowym punktem linii pierwszej.

Rysunek 2.5.

Lokalizowanie punktów charakterystycznych (np. końca odcinka) za pomocą IntelliSketch

Narysowałeś swoją pierwszą figurę w Solid Edge – trójkąt równoboczny. Na jego przykładzie pokazane zostały możliwości wprowadzania danych przy rysowaniu: poprzez kliknięcie dowolnego punktu, poprzez wpisanie wartości w polach edycji paska wstęgowego lub poprzez precyzyjną lokalizację punktów za pomocą narzędzia IntelliSketch. W praktyce – podobnie jak w naszym przykładzie – najczęściej używa się kombinacji tych sposobów. Zapamiętaj, że punkty wskazujemy zawsze lewym przyciskiem myszy. Naciśnięcie prawego przycisku przerywa wykonywane polecenie.

Przy wprowadzaniu wartości za pomocą pól edycji w pasku wstęgowym można skorzystać z dwóch pożytecznych narzędzi. Pierwszym z nich jest kalkulator – zamiast wpisywać wartość, możesz podać wzór prowadzący do jej obliczenia. Przykładowo, gdy chcesz narysować odcinek, którego długość jest średnią arytmetyczną dwóch zadanych liczb, w polu edycji wpisujesz np. (47+85)/2.

Z prawej strony każdego pola edycji znajduje się przycisk z trójkątnym symbolem, umożliwiający rozwinięcie listy. Do listy tej dopisywane są automatycznie ostatnio wprowadzane liczby. Dzięki temu gdy często używasz jakichś wartości nie musisz ich za każdym razem wpisywać – wystarczy wybrać z listy.

Oba opisane narzędzia (kalkulator i automatycznie tworzona lista) są dostępne w paskach wstęgowych wszystkich poleceń, nie tylko rysowania linii.

Rysowanie linii i łuków − przed rozpoczęciem tego ćwiczenia sprawdź, czy w głównym pasku narzędziowym wciśnięta

jest ikona Wskaźnika wyrównania (Alignment Indicator). Jeżeli nie, kliknij ją.

Rysunek 2.6.

Ikona wskaźnika wyrównania

− w okolicach środka arkusza rysunkowego narysuj linię poziomą o długości ok. 100 mm

(dokładna wartość nie jest istotna).

− po wskazaniu drugiego punktu, gdy pojawi się „gumowa” linia zaczepiona w końcu narysowanej przed chwilą, naciśnij na klawiaturze klawisz „A”. Przejdziesz w ten sposób do trybu rysowania łuków (ang. Arc – łuk). Dynamicznie zmieniająca się linia zmieni się w łuk, zaś na pasku wstęgowym pola edycji długości i kąta nachylenia zostaną zastąpione polami

edycji promienia i kąta środkowego. W miejscu przejścia prostej w łuk pojawia się podzielony na ćwiartki okrąg (patrz rysunek 2.7). Jest to tzw. strefa zamierzeń. Spróbuj „wejść” kursorem do wewnątrz tego okręgu i ponownie „wyjść” przecinając go w różnych ćwiartkach jego obwodu. Zauważysz, że w zależności od tego, w której ćwiartce przetniesz okrąg, tworzony łuk będzie prostopadły lub styczny do odcinka. Postaraj się uzyskać taki kształt łuku, jak na rysunku i naciśnij lewy przycisk myszy.

Rysunek 2.7.

Polecenie Linia umożliwia również rysowanie łuków

− po narysowaniu łuku program automatycznie powraca do trybu rysowania linii. Wskaż

kolejny punkt tak, aby powstała linia pionowa o długości ok. 100 mm.

− kliknij na pasku wstęgowym (nie na pasku poleceń!) ikonę trybu rysowania łuków. Jest to równoznaczne z naciśnięciem klawisza „A” – znów pojawi się strefa zamierzeń i dynamicznie zmieniający się łuk. Gdybyś kliknął ikonę na pasku poleceń, to wykonywanie bieżącego polecenia zostałoby przerwane – program zapytałby się o początkowy punkt nowego łuku.

Rysunek 2.8.

Kliknięcie ikony Łuk w pasku wstęgowym powoduje włączenie trybu rysowania łuków

− pozostając w trybie rysowania łuku, postaraj się znaleźć taki punkt, aby wyświetlone zostały symbole pokazane na rysunku 2.9. Krzyżyk to znak środka łuku, zaś przerywana linia pomiędzy nim a kursorem oznacza zablokowanie kąta środkowego. Naciśnij przycisk myszy – zostanie narysowany łuk o kącie środkowym 90º.

Rysunek 2.9.

Pomocnicze symbole ułatwiają zlokalizowanie środka łuku i zablokowanie kąta środkowego na wartości 90º

− przed wskazaniem kolejnego punktu przesuń kursor nad poziomą linią tak, aby na chwilą

zmieniła kolor. Nie naciskaj przycisku myszy. Nie chcesz jeszcze wskazywać punktu – przez przesunięcie kursorem nad linią poinformowałeś program, że przy wskazywaniu kolejnego punktu będziesz chciał odnieść się do tej linii lub jakiegoś jej punktu

charakterystycznego.7 Przesuń teraz kursor w miejsce pokazane na rysunku 2.10. Pojawi się obok niego wskaźnik oznaczający styczność z łukiem i ewentualnie wskaźnik poziomości. Ponadto pomiędzy punktem wskazywanym przez kursor a końcem linii poziomej pojawi się cienka przerywana linia. To tzw. wskaźnik wyrównania – narzędzie ułatwiające precyzyjną lokalizację punktów w stosunku do innych, należących do wcześniej narysowanych obiektów. W tym przypadku informuje, że jeżeli zaakceptujesz wskazywany w danej chwili punkt, będzie on położony dokładnie nad początkowym punktem pierwszej linii poziomej.

Rysunek 2.10.

Wskaźnik wyrównania ułatwia odnoszenie się do punktów charakterystycznych innych elementów na rysunku

− dorysuj brakujący odcinek tak, aby otrzymać zamkniętą figurę. Dzięki precyzyjnej lokalizacji końcowego punktu górnego odcinka linia, którą narysowałeś jest dokładnie pionowa i łączy się z punktem początkowym odcinka dolnego. Nie ma konieczności przycinania czy dociągania końców odcinków.

W drugim przykładzie poznałeś dwa przydatne narzędzia – przełączanie pomiędzy trybem rysowania linii i łuków oraz wskaźnik wyrównania. Więcej informacji na temat drugiego z tych narzędzi znajdziesz w punkcie „IntelliSketch i wskaźnik wyrównania” w podrozdziale „Inne polecenia pomocnicze”.

Rysowanie okręgów stycznych − powiększ narysowany w pierwszym przykładzie trójkąt równoboczny. Narysujesz okrąg

wpisany w ten trójkąt.

− kliknij ikonę polecenia Okrąg styczny. Prawdopodobnie nie jest ona widoczna na pasku. Ikona ta jest zgrupowana wraz z kilkoma innymi, służącymi do rysowania okręgów i elips (grupowanie ikon – patrz punkt „Uruchomienie i interfejs” w rozdziale 1). Domyślnie pierwszą wyświetlaną ikoną z tej grupy jest ikona polecenia Okrąg ze środka. Rozwiń pasek (patrz rysunek 2.11.) i wskaż potrzebną ikonę.

7 Przesunięcie kursora nad elementem tak, aby został on na chwilę podświetlony to tzw. zlokalizowanie elementu. Wskazanie natomiast polega na kliknięciu myszą – element wskazany zostaje trwale podświetlony.

Rysunek 2.11.

Aby uzyskać dostęp do wszystkich ikon z grupy należy rozwinąć pasek przez kliknięcie i przytrzymanie klawisza myszy

− wskaż środek poziomego boku trójkąta (pomoże Ci w tym IntelliSketch, który wyświetli obok kursora symbol środka odcinka)

− skieruj kursor w okolice środka jednego z pozostałych boków. Bok ten zostanie podświetlony innym kolorem, a obok kursora pojawi się symbol relacji styczności ze wskazywanym bokiem.

Rysunek 2.12.

Rysowanie okręgu wpisanego w trójkąt za pomocą polecenia Okrąg styczny

− naciśnij lewy przycisk myszy. Okrąg zostanie narysowany.

Za pomocą polecenia rysowania okręgów stycznych tworzy się okręgi styczne do wskazanych obiektów we wskazanych punktach. Oznacza to, że nie można na przykład wpisać okręgu w trójkąt wskazując dowolne punkty na jego bokach. Widać to wyraźnie na rysunku 2.13: po wskazaniu dowolnych punktów na wszystkich trzech bokach narysowany zostanie nie okrąg wpisany, ale styczny do jednego z boków i przecinający dwa pozostałe.

Rysunek 2.13.

Aby wpisać okrąg w trójkąt nie można wskazywać dowolnych punktów boków, lecz ich środki

Dla przećwiczenia poleceń rysowania okręgów narysuj okrąg opisany na trójkącie. Możesz to zrobić na dwa sposoby:

− za pomocą polecenia Okrąg ze środka. Środek okręgu opisanego pokrywa się ze środkiem okręgu wpisanego (pomoże Ci tu IntelliSketch), zaś promień zdefiniujesz wskazując dowolny wierzchołek.

− za pomocą polecenia Okrąg przez trzy punkty. Po wywołaniu polecenia wskaż po prostu trzy wierzchołki trójkąta, w dowolnej kolejności.

Rysowanie prostokątów − kliknij ikonę polecenia Prostokąt

− kliknij pierwszy punkt prostokąta

− porusz myszą. Przerywana linia, która pojawi się pomiędzy kursorem a wskazanym punktem to podgląd pierwszego boku prostokąta. Zwróć uwagę na pasek wstęgowy – możesz w nim od razu podać zarówno długości boków, jak i kąt nachylenia prostokąta. Kliknij dowolny punkt.

− porusz myszą. Pojawia się dynamiczny podgląd tworzonego prostokąta. Kliknij dowolny punkt aby zakończyć definiowanie figury.

Narysowany prostokąt nie jest jednym obiektem, wielobokiem czy czymś podobnym. Są to po prostu cztery odcinki. Z punktu widzenia zapisu przez Solid Edge nie ma znaczenia, czy skorzystasz z polecenia Prostokąt, czy narysujesz cztery odcinki korzystając z polecenia Linia. Z punktu widzenia efektywności pracy zdecydowanie lepiej jest natomiast użyć polecenia Prostokąt – jest to znacznie szybsze.

Można narysować prostokąt jeszcze szybciej. Po wywołaniu polecenia skieruj kursor myszy w miejsce, gdzie chcesz umieścić prostokąt, naciśnij lewy przycisk myszy i nie puszczając go naszkicuj zarys prostokąta (patrz rysunek 2.14). Po puszczeniu przycisku prostokąt zostanie narysowany. W podobny sposób możesz rysować łuki i okręgi (spróbuj).

Rysunek 2.14.

Przybliżone rysowanie prostokąta przez naszkicowanie jego zarysu

Modyfikacją opisanej metody przeciągania jest naszkicowanie (przy wciśniętym lewym przycisku myszy) nie zarysu prostokąta, lecz krzywej o przebiegu zbliżonym do nachylonego odcinka. Jej końce zostaną przez program zinterpretowane jako końce przekątnej prostokąta. Boki narysowanego tą metodą prostokąta będą zawsze pionowe lub poziome. Uwaga: widoczne na rysunku 2.15. linie przerywane w rzeczywistości nie pojawiają się w czasie szkicowania linii.

Rysunek 2.15.

Przybliżone rysowanie prostokąta przez przeciągnięcie przekątnej

Rysowanie krzywych − kliknij ikonę polecenia Krzywa. Prawdopodobnie będziesz musiał w tym celu rozwinąć

grupę, w której domyślnie jako pierwsza widoczna jest ikona Linia.

− kliknij kilka dowolnych punktów na ekranie i zaobserwuj, jaki kształt przybiera krzywa

− przełącz w pasku wstęgowym opcję Otwarta (Open) na Zamknięta (Closed) i zaobserwuj, jak zmienia się krzywa

Rysunek 2.16.

Przełączanie opcji polecenia Krzywa: Otwarta / Zamknięta

− aby zakończyć rysowanie krzywej naciśnij prawy przycisk myszy

Krzywe, podobnie jak łuki, okręgi i prostokąty można również rysować przeciągając myszą przy wciśniętym lewym przycisku. W Solid Edge nie ma bezpośredniej możliwości rysowania krzywych określonych równaniem (parabola, ewolwenta). Można w tym celu napisać makro8 lub skorzystać z pomocniczego narzędzia o nazwie SketchPoint. Jest ono dokładniej opisane w podrozdziale „Inne polecenia pomocnicze”.

W podrozdziale „Polecenia rysunkowe” przedstawione zostały najważniejsze polecenia służące do tworzenia rysunku na płaszczyźnie. Pominięte zostały: rysowanie elips oraz szkicowanie swobodne i tworzenie dowolnych kształtów. Są to polecenia używane stosunkowo rzadko, zaś ich samodzielne opanowanie nie powinno nastręczyć dużych trudności.

Podczas rysowania w Solid Edge możemy od razu narzucać dokładne wartości wymiarów tworzonych elementów, możemy też rysować w przybliżeniu, zostawiając dokładne wymiarowanie na później. W praktyce na ogół wygodniejsza jest druga metoda. Zwymiarować rysowane szkice i profile i tak trzeba (m.in. z uwagi na fakt, że bardzo ułatwia to późniejsze ewentualne zmiany), zaś rysowanie w przybliżeniu jest znacznie szybsze.

Przed przystąpieniem do omawiania dalszych poleceń służących do tworzenia rysunków musisz skasować zawartość ekranu. Kasowanie polega na zaznaczeniu elementów przeznaczonych do skasowania i naciśnięciu klawisza Delete. Aby to zrobić, musisz opanować polecenia do zaznaczania elementów na rysunku.

Narzędzie zaznaczania Na rysunku 2.17. przedstawione zostały ikony narzędzi i opcji stosowanych do zaznaczania elementów.

Rysunek 2.17.

Zaznaczanie elementów na rysunku

Widoczne na rysunku ikony służą – w kolejności – do wywoływania następujących poleceń i opcji:

8 Makro to napisany w dowolnym narzędziu do programowania pod Windows (najczęściej jest nim Visual Basic) program uzupełniający możliwości Solid Edge lub automatyzujący często powtarzane czynności. Pisanie makr wymaga dobrej znajomości Solid Edge i umiejętności programowania, nie wchodzi więc w zakres tej książki.

1. Narzędzie zaznaczania (Select Tool) – służy do zaznaczania pojedynczych elementów lub ich grup. Aby zaznaczyć element należy kliknąć ikonę, a następnie element. Bardzo częstym błędem popełnianym przez początkujących użytkowników jest zapominanie o naciśnięciu ikony. Solid Edge zapamiętuje ostatnio wykonywane polecenie i po jego zakończeniu nie przechodzi automatycznie do polecenia zaznaczania. Jeżeli np. narysujemy kilka linii, a następnie będziemy chcieli zaznaczyć jedną z nich w celu skasowania, to zapomnienie o kliknięciu ikony narzędzia spowoduje, że zamiast zaznaczyć linię zaczniemy rysować następną. Kliknięcie zostanie potraktowane przez program nie jako zaznaczenie istniejącej linii, lecz początkowy punkt następnej.

Gdy klikniemy ikonę narzędzia zaznaczania i przesuwamy kursor nad poszczególnymi elementami na rysunku zostają one podświetlone. Ułatwia to lokalizację – po kliknięciu zostaje zaznaczony aktualnie podświetlany element. Zaznaczony element zostaje wyróżniony innym kolorem. Aby zaznaczyć kilka elementów, należy klikać je trzymając wciśnięty klawisz Ctrl. Aby usunąć element za zbioru wskazań (usunąć zaznaczenie) należy kliknąć go trzymając wciśnięty klawisz Shift.

2. Opcje zaznaczania (Select Options) – kliknięcie tej ikony powoduje wyświetlenie okna przedstawionego na rysunku 2.18.

Rysunek 2.18.

Opcje zaznaczania

W oknie wyboru opcji poprzez zaznaczenie odpowiedniego pola wyboru określa się, jakiego typu obiekty mają być lokalizowane (czyli tymczasowo wyróżniane w chwili, gdy nad nimi znajduje się kursor) i zaznaczane. Występujące w oknie pojęcia (relacje, warstwy i widok rysunkowy) zostaną wyjaśnione w dalszej części tego rozdziału. Na rysunku przedstawiono domyślne ustawienia opcji. Początkującym użytkownikom można zalecić zachowanie tych ustawień.

3. SmartSelect – jest to dodane w wersji 8. Solid Edge narzędzie ułatwiające zaznaczanie całych grup elementów. Po kliknięciu ikony program prosi o kliknięcie elementu wzorcowego, a następnie wyświetla okno – patrz rysunek 2.19.

Rysunek 2.19.

Opcje SmartSelect

W oknie opcji SmartSelect należy zaznaczyć pola wyboru przy tych właściwościach, które w zaznaczanych obiektach mają odpowiadać właściwościom obiektu wzorcowego. Przykładowo: jeżeli jako obiekt wzorcowy wskażemy linię ciągłą, o grubości 0.5 mm w kolorze niebieskim, to przy ustawieniach SmartSelect takich, jak na rysunku 2.19 zostaną zaznaczone wszystkie linie w kolorze niebieskim, bez względu na ich grubość czy typ (przerywana, ciągła).

4. Opcje Obejmujące / Przecinające (Inside / Overlapping) – jeżeli po kliknięciu ikony narzędzia zaznaczania nie zostanie zaznaczony element, tylko wskazany dowolny punkt, program traktuje go jako narożny punkt okna. Po kliknięciu drugiego punktu zostaną zaznaczone wszystkie elementy całkowicie zawarte w zdefiniowanym oknie lub takie, które są w nim zawarte co najmniej częściowo. Zależy to od ustawienia opcji Obejmujące / Przecinające. Przykład: na rysunku 2.20 widzimy dwa jednakowe zbiory obiektów i dwa okna zaznaczone linią przerywaną (w rzeczywistości jest to linia ciągła). Zaznaczone elementy są wyróżnione grubszą linią. Lewe okno to okno obejmujące, prawe – przecinające. Widać, że zawsze zostają zaznaczone: prawy pionowy bok prostokąta, okrąg i jeden z boków trójkąta, nigdy zaś – lewy pionowy bok prostokąta. Zaznaczenie pozostałych elementów zależy od ustawień opisywanej opcji.

Rysunek 2.20.

Okno obejmujące i przecinające

5. Opcje Grupa / Pojedyncze (Top Down / Bottom Up) – stosunkowo rzadko używana opcja;

od jej ustawień zależy czy w przypadku wskazywania elementów zgrupowanych (pojęcie to wyjaśnione zostanie w dalszej części rozdziału) lokalizowane są one jako grupa, czy pojedynczo.

Ze wskazywaniem i zaznaczaniem elementów będziesz miał do czynienia przez cały czas pracy w Solid Edge. Wynika to z zasady, że aby cokolwiek zmienić w danym obiekcie (dotyczy to zarówno rysunków, jak i operacji w bryłach) należy go najpierw zaznaczyć, a następnie

dokonać modyfikacji. Za modyfikację uważać można zarówno zmianę parametrów (grubość czy kolor linii, wysokość bryły) jak i przesunięcie, obrót czy skasowanie elementu.

Czasem zachodzi potrzeba skasowania wszystkich elementów na rysunku. Można je zaznaczyć jednym poleceniem z menu głównego: [Edycja] – [Zaznacz wszystko] (Edit – Select all) lub za pomocą skrótu Ctrl – A.

Relacje Relacje to jedno z ważniejszych pojęć w Solid Edge. Nazywamy tak powiązania pomiędzy elementami na rysunku lub w zespole 3D. Relacją jest np. równoległość linii lub styczność okręgu, czy też – w przestrzeni – przyleganie płaszczyzn. Od dobrego zrozumienia pojęcia relacji i prawidłowego ich zastosowania zależy efektywność pracy w Solid Edge. Odpowiednio zastosowane relacje ułatwiają rysowanie i modyfikację rysunku, nieodpowiednio – niepotrzebnie obciążają program i mogą spowodować niepożądane zmiany na rysunku po modyfikacji któregoś z elementów.

W czasie pracy w module Draft program może automatycznie stosować i zapamiętywać relacje. Aby tak było, należy w głównym menu zaznaczyć odpowiednią opcję: [Narzędzia] – [Zachowaj relacje] (Tools – Maintain Relationships). Zachowywanie relacji jest włączone, jeżeli po lewej stronie nazwy polecenia włączony jest znacznik – patrz rysunek 2.21. Po kliknięciu polecenia znacznik na zmianę znika i pojawia się – jest to więc nie tyle polecenie, co przełącznik typu Włącz / Wyłącz. W taki sam sposób można włączać wskaźnik wyrównania (Alignment Indicator – była o nim już mowa powyżej) oraz opcję Symbole relacji (Relationship Handles). Wszystkie trzy wymienione opcje można włączać również za pomocą ikon, przy czym ikona wskaźnika wyrównania znajduje się domyślnie na głównym pasku narzędziowym, zaś ikona wyświetlania symboli relacji – na pasku Relacje (Relationships). Przed przystąpieniem do przerabiania przykładów dotyczących relacji wszystkie trzy opcje powinny być włączone, tzn. przy wszystkich – po rozwinięciu menu [Narzędzia] – powinny być wyświetlone znaczniki, jak na rysunku 2.21.

Rysunek 2.21.

Włączanie wskaźnika wyrównania, zachowywania relacji oraz symboli relacji

Aby zrozumieć pojęcie relacji wykonaj następujące ćwiczenie:

− sprawdź, czy ustawienia IntelliSketch-a są zgodne z zalecanymi

− narysuj prostokąt o dowolnych wymiarach, mający boki pionowe i poziome. Na rysunku pojawią się, oprócz prostokąta, symbole relacji. Pogrubione znaki + na środkach boków oznaczają, że są one pionowe lub poziome. Kwadraty na końcach boków oznaczają, że boki te są ze sobą połączone. Relacje zostały zastosowane dlatego, że włączona została opcja Zachowaj relacje, zaś ich symbole widoczne są dzięki włączeniu opcji Symbole relacji.

Rysunek 2.22.

Symbole relacji pionowości / poziomości boków prostokąta oraz połączeń między bokami

− zaznacz któryś z pionowych boków (nie zapomnij o uprzednim kliknięciu ikony Narzędzie

zaznaczania), kliknij dowolny punkt na nim i trzymając wciśnięty lewy przycisk myszy spróbuj przeciągając w prawo i w lewo zmienić położenie wskazanego boku. Zauważysz, że boki poziome wydłużają się i skracają tak, aby zachować połączenie z bokiem pionowym. To wynik zastosowania relacji połączenia.

− skasuj jedną z relacji połączenia, np. w prawym górnym narożu. Kasowanie relacji odbywa się dokładnie tak samo, jak kasowanie innych obiektów na rysunku – należy zaznaczyć symbol relacji (zwykle najłatwiej jest to zrobić wskazując oknem) i nacisnąć klawisz Delete.

− spróbuj zmienić położenie prawego pionowego boku. Zauważysz, że jeden z boków poziomych nie zmienia już swojej długości. To wynik skasowania relacji połączenia (rysunek 2.23).

Rysunek 2.23.

Po skasowaniu relacji połączenia przesunięcie prawego boku nie powoduje wydłużenia się górnego

− zaznacz prawy pionowy bok i spróbuj obrócić, przeciągając górny uchwyt (uchwyty to

zaciemnione kwadraty na końcach odcinka. Przeciągać je możesz, gdy po skierowaniu na uchwyt kursor zmieni postać na dwie cienkie, skrzyżowane linie). Zauważysz, że nie można obrócić odcinka, a jedynie zmienić jego długość (dlaczego?)

− skasuj relację pionowości prawego pionowego boku (znak + w środku boku). Spróbuj ponownie obrócić odcinek. Teraz będzie to możliwe – relacja pionowości została skasowana, nie ma już więc więzów blokujących możliwość obrotu (rysunek 2.24).

Rysunek 2.24.

Po skasowaniu relacji pionowości prawego boku możliwy jest jego obrót

Relacje – co ilustruje powyższy przykład – mogą być narzucane przez program w momencie rysowania, mogą być kasowane przez użytkownika, mogą być też przez niego definiowane. Przed kolejnym przykładem, dotyczącym tego właśnie zagadnienia, zapoznamy się z innymi relacjami dostępnymi w Solid Edge. Na rysunku 2.25. przedstawiono wszystkie ikony relacji. Są one zgrupowane, stąd też na pasku na raz widoczne są tylko cztery.

Rysunek 2.25.

Ikony relacji

Znaczenie ikon jest następujące (w kolejności):

1. Połącz (Connect) – służy do łączenia elementów. Tą relacją były połączone boki prostokąta w opisanym wyżej przykładzie.

2. Współśrodkowe (Concentric) – narzucanie współśrodkowości łuków i / lub okręgów

3. Poziome / Pionowe (Horizontal / Vertical) – działa na dwa sposoby. Po wskazaniu odcinka powoduje, że staje się on pionowy lub poziomy, w zależności od tego, pod jakim kątem jest nachylony (jeżeli kąt nachylenia jest mniejszy od 45º odcinek staje się poziomy, w przeciwnym wypadku – pionowy). Po wskazaniu punktu charakterystycznego na jakimś elemencie program czeka na wskazanie następnego punktu charakterystycznego na innym elemencie, a następnie modyfikuje te elementy tak, aby wskazane punkty znalazły się na jednej linii pionowej lub poziomej.

4. Współliniowe (Colinear) – narzucanie współliniowości wskazanych odcinków

5. Równoległe (Parallel) – narzucanie równoległości wskazanych odcinków

6. Prostopadłe (Perpendicular) – narzucanie prostopadłości wskazanych odcinków lub odcinków i łuków

7. Blokuj (Lock) – zablokowany element nie może być modyfikowany9. W przypadku np. okręgu oznacza to, że nie można zmienić jego położenia ani średnicy za pomocą modyfikacji uchwytów lub wymiarów. Można natomiast wprowadzać zmiany za pomocą paska wstęgowego. Gdy zablokujemy punkt charakterystyczny (np. koniec odcinka, środek okręgu) nie będzie można zmienić lokalizacji tego punktu. Blokowanie elementów lub punktów przydatne jest wtedy, gdy z jakichś względów zależy nam, aby w czasie modyfikacji rysunku pewne jego elementy zachowywały się w określony, zaplanowany przez nas sposób. Ilustrujący to zagadnienie przykład znajdziesz w dalszej części tego podrozdziału.

8. Styczne (Tangent) – narzucanie styczności wskazanych odcinków, łuków, okręgów, elips

9. Równe (Equal) – narzucanie równości wskazanych elementów. Równe mogą być odcinki, łuki, okręgi, elipsy.

10. Symetryczne (Symmetric) – narzucanie symetrii. Polega na wskazaniu osi symetrii, a następnie elementów, które mają być symetryczne.

11. Oś symetrii (Symmetry axis) – po zastosowaniu relacji symetrii program zapamiętuje wskazaną oś i traktuje ją jako domyślną przy wszystkich późniejszych próbach zastosowania tej relacji. Jeżeli chcemy zdefiniować inną oś symetrii, musimy skorzystać z opisywanego polecenia.

12. Symbole relacji (Relationship Handles) – ikona ta służy do włączania i wyłączania symboli relacji. Wyłączenie symboli nie oznacza, że relacje przestają działać – symbole to po prostu graficzna reprezentacja pewnych zależności, mająca pomóc użytkownikowi w ich stosowaniu.

Definiowanie relacji przez użytkownika przećwiczymy na przykładzie. Wykorzystamy w nim figurę stworzoną w poprzednim ćwiczeniu. Jeżeli już ją skasowałeś, narysuj ponownie figurę jak na rysunku 2.24.

9 Zagadnienie modyfikacji elementów zostanie omówione w dalszej części rozdziału.

− kliknij ikonę relacji Poziome / Pionowe, a następnie wskaż prawy, ukośny odcinek. Ważne jest, abyś wskazał dowolny punkt, a nie koniec lub środek. Odcinek stanie się pionowy.

− kliknij ikonę relacji Połącz, a następnie wskaż górny koniec prawego (pionowego) boku i prawy koniec górnego (poziomego). Prawy bok zostanie zmodyfikowany tak, aby jego koniec połączył się z końcem boku poziomego – powstanie prostokąt. Gdybyś wskazał punkty w odwrotnej kolejności, zmodyfikowany zostałby bok poziomy.

− kliknij ikonę Okrąg ze środka. Przesuń kursorem nad środkiem dolnego boku prostokąta, tak, aby obok kursora pojawił się symbol środka odcinka. Nie naciskaj przycisku myszy! Przesuń kursor nieco wyżej, w okolice 2/3 wysokości prostokąta nad środkiem boku. Gdy pojawi się symbol wskaźnika wyrównania (przerywana linia łącząca środek boku z punktem wskazywanym przez kursor) naciśnij lewy przycisk myszy. W ten sposób zdefiniujesz środek okręgu – będzie on leżał na symetralnej poziomego boku prostokąta. Klikając drugi punkt dokończ rysowanie okręgu. Zauważ, że program automatycznie narzucił relację Poziomy / Pionowy pomiędzy środkiem okręgu a środkiem poziomego boku.

− relację Poziome / Pionowe pomiędzy środkiem okręgu a środkiem boku pionowego narzucisz samodzielnie. Kliknij ikonę relacji, a następnie wskaż środek okręgu i środek dowolnego z pionowych boków. Okrąg zostanie przemieszczony tak, aby znaleźć się na symetralnej boku pionowego. Będzie więc teraz znajdował się dokładnie w środku prostokąta (patrz rysunek 2.26).

Rysunek 2.26.

Okrąg umieszczony w środku prostokąta (na przecięciu symetralnych boków) dzięki zastosowaniu relacji Poziome / Pionowe

Gdybyś najpierw wskazał środek boku, a później okręgu, okrąg nie zostałby przesunięty, zmodyfikowany zostałby natomiast bok. Podobnie jak w przypadku relacji połączenia to, który element zostanie zmieniony zależy od kolejności wskazań. Jest to ogólna cecha, obowiązująca przy narzucaniu wszystkich relacji – modyfikowany jest ten element, który został wskazany jako pierwszy, chyba, że nie pozwalają na to narzucone wcześniej inne relacje, wprowadzone wymiary itp.

− przeciągając myszą spróbuj zmienić lokalizację prawego pionowego boku prostokąta. Zauważysz, że przemieszcza się również bok lewy. Dzieje się tak dlatego, że istnieje relacja utrzymująca okrąg na symetralnej boku. Relacja musi zostać zachowana po modyfikacji rysunku. Dlatego też zmiana położenia jednego z boków wymusza zmianę drugiego (lub okręgu). Załóżmy jednak, że z jakichś względów zależy Ci, aby lewy dolny róg prostokąta nie zmieniał swego położenia. Należy go więc zablokować.

− kliknij ikonę polecenia Blokuj, a następnie wskaż róg prostokąta. Pojawi się przy nim symbol przypominający szpilkę (rysunek 2.27). Tą szpilką „przypiąłeś” róg do arkusza – teraz nie będzie on mógł zmienić swego położenia.

Rysunek 2.27.

Zastosowanie polecenia Blokuj – róg prostokąta „przypięty” do arkusza

− spróbuj przemieścić (przez przeciąganie) dowolny bok prostokąta. Zablokowany róg

pozostanie teraz na tym samym miejscu, przemieszczony będzie natomiast okrąg.

− kliknij ikonę relacji równości, a następnie wskaż (w dowolnej kolejności) jeden bok pionowy i jeden poziomy. Narzucisz w ten sposób relację równości boków – prostokąt zamieni się w kwadrat.

− kliknij ikonę relacji styczności, wskaż okrąg, a następnie dowolny bok kwadratu. Otrzymasz okrąg wpisany w kwadrat (rysunek 2.28). Zwróć uwagę na pojawiające się symbole relacji równości i styczności.

Rysunek 2.28.

Dzięki zastosowaniu odpowiednich relacji prostokąt został przekształcony w kwadrat, a okrąg o dowolnej średnicy – w okrąg wpisany

− przeciągając myszą spróbuj zmienić położenie prawego lub górnego boku. Zauważysz, że

jednocześnie z przemieszczaniem się boku zmieniają się długości boków oraz średnica okręgu. To wynik działania relacji równości i styczności.

Jak widzisz, narzucając relacje można wprowadzać znaczne zmiany na rysunku. Ponadto relacje w dużym stopniu określają, jak może zachowywać się rysunek po zmianie któregoś z elementów. Zanim przejdziesz do dalszej części podręcznika, przećwicz we własnym zakresie stosowanie pozostałych relacji. Pamiętaj, że od ich zrozumienia i prawidłowego stosowania zleży w znacznym stopniu efektywna praca w Solid Edge – zarówno na płaszczyźnie, jak i w przestrzeni.

Czasem przy próbie narzucenia relacji pojawia się komunikat: „Wymagana zmiana jest niezgodna z istniejącymi relacjami” („The requested change conflicts with existing relationships”). dzieje się tak wtedy, gdy próbujesz narzucić relację sprzeczną z istniejącymi, ale także wtedy, gdy chcesz powtórzyć relację (np. nadać pionowość odcinkowi, który już jest pionowy).

Relacje są stosowane i zapamiętywane przez program tylko wtedy, gdy włączona jest opcja Zachowaj relacje. Domyślnie – po instalacji programu – jest ona wyłączona. Z uwagi jednak na

ułatwienia, jaki wynikają z zastosowania relacji przy tworzeniu rysunku i jego późniejszej, ewentualnej modyfikacji, można zalecić, aby podczas pracy opcja ta była włączona. Uwaga ta dotyczy pracy na płaszczyźnie – podczas rysowania profili w modułach przestrzennych zachowywanie relacji jest zawsze włączone i użytkownik nie ma możliwości jego wyłączenia.

Omawiając zagadnienie relacji warto wspomnieć o jeszcze jednym poleceniu. Jest nim Asystent relacji (Relationship Assistant). Służy ono do automatycznego nadawania relacji pomiędzy elementami na rysunkach, na których relacji nie zastosowano lub są one niekompletne. Najczęściej stosuje się je podczas pracy z pikami importowanymi z innych programów, zapisanymi w formatach, które nie zachowują informacji o relacjach. Formatami takimi są m.in. DWG i DXF.10 Działanie asystenta relacji prześledzimy na poniższym przykładzie:

− wyłącz zachowywanie relacji (polecenie menu: [Narzędzia] – [Zachowaj relacje]) i sprawdź, czy włączone są Symbole relacji

− narysuj prostokąt o bokach pionowych i poziomych. Nie pojawią się żadne symbole, ponieważ żadne relacje nie zostały zastosowane.

− wywołaj polecenie [Narzędzia] – [Wymiary] – [Asystent relacji] (Tools – Dimensions – Relationship Assistant), a następnie zaznacz – najlepiej za pomocą okna – narysowany prostokąt i kliknij ikonę Opcje (pierwsza od lewej na pasku wstęgowym – patrz rysunek 2.29). Pojawi się okno przedstawione na rysunku 2.30.

Rysunek 2.29.

Ikona włączania opcji asystenta relacji

Rysunek 2.30.

Okno opcji asystenta relacji

− w oknie możesz przez zaznaczenie lub wyczyszczenie pól wyboru określić, jakiego rodzaju

relacje mają być automatyczne narzucone. Sprawdź, czy zaznaczone są pola wyboru przy relacjach Poziome lub pionowe oraz Połącz. Pozostałe pola nie mają dla nas w tej chwili znaczenia.

10 Zagadnienie odczytu i zapisu rysunków w innych formatach zostanie omówione w końcowej części rozdziału.

− przejdź do zakładki Wymiar (Dimension) i wyczyść pole wyboru Umieść wymiary (Place dimensions). Asystent relacji umożliwia również automatyczne wymiarowanie,11 nie będziemy jednak w tej chwili się zajmować tym zagadnieniem.

− kliknij przycisk OK, a następnie – po zamknięciu okna – zielony znak akceptacji w pasku wstęgowym. Na rysunku powinny pojawić się symbole automatycznie narzuconych relacji.

− włącz ponownie opcję Zachowaj relacje

Asystent relacji jest bardzo przydatny w sytuacji, gdy otrzymujemy dokumentację od kontrahenta używającego np. AutoCAD-a i chcemy na jej podstawie stworzyć w Solid Edge modele przestrzenne. Nie można zbudować bryły korzystając z profili, w których nie zastosowano relacji. Ponieważ format DWG nie umożliwia przekazywania tego typu danych, jedynym wyjściem jest narzucenie relacji już po wczytaniu rysunku do Solid Edge. W takiej sytuacji zastosowanie asystenta relacji znacznie przyspiesza pracę.

Pomocnicze polecenia rysunkowe W dotychczasowych ćwiczeniach ograniczaliśmy się do rysowania, zaś jedyne modyfikacje przeprowadzaliśmy przez narzucanie relacji. Solid Edge posiada jednak szereg poleceń pomocniczych, służących do modyfikacji bądź powielania elementów. Można je podzielić na kilka grup.

Przycinanie i rozciąganie elementów Ikony tej grupy poleceń przedstawione są na rysunku 2.31.

Rysunek 2.31.

Ikony przycinania i rozciągania

Ikony te służą – w kolejności – do wywoływania następujących poleceń:

1. Przytnij (Trim) – usuwanie zbędnych elementów. Nie jest konieczne wskazywanie granic cięcia – należy tylko wskazać element do usunięcia.

2. Przytnij róg (Trim corner) – działa podobnie jak poprzednie polecenie z tym, że wskazuje się nie elementy do usunięcia, lecz te, które mają pozostać.

3. Rozciągnij do następnego (Extend to Next) – powoduje wydłużenie wskazanego elementu, bez modyfikowania tego, do którego pierwszy jest rozciągany.

Działanie wymienionych poleceń prześledzimy na przykładzie:

− narysuj cztery linie, jak na rysunku 2.32. Zwróć uwagę na dokładne odwzorowanie naroży.

11 Do zagadnienia wymiarowania automatycznego powrócimy w dalszej części bieżącego rozdziału, a także w rozdziale 5.

− kliknij ikonę polecenia Przytnij, a następnie skieruj kursor nad jeden z wystających końców w prawym górnym narożu narysowanej figury. Koniec ten zostanie podświetlony. Jeżeli naciśniesz teraz lewy klawisz myszy, podświetlony fragment odcinka zostanie usunięty.

− usuń w opisany sposób oba wystające końce w prawym górnym narożu.

− spróbujesz teraz zrobić to samo, ale nieco inną metodą. W tym celu cofnij dwie ostatnie czynności. Cofanie i przywracanie czynności odbywa się w Solid Edge dokładnie tak samo, jak np. w programach pakietu MS Office – za pomocą ikony lub kombinacji klawiszy Ctrl – Z (cofanie) lub Ctrl – Y (ponawianie). Można cofać i ponawiać czynności pojedynczo lub jednocześnie po kilka.

− kliknij ikonę polecenia Przytnij, a następnie trzymając wciśnięty lewy przycisk myszy przesuń kursor nad wystającymi końcami odcinków w prawym górnym narożu. Na ekranie pojawi się ślad kursora (patrz rysunek 2.32). Po zwolnieniu przycisku myszy wystające końce zostaną usunięte. Jak widzisz, przycinanie można wykonać dwoma metodami: pierwsza jest nieco wolniejsza (wymaga kliknięcia każdego obiektu, który chcemy usunąć), ale za to umożliwia podgląd. Druga – szybsza, ale bez podglądu – jest przydatna wtedy, gdy z góry jesteś w stanie przewidzieć, jak będzie wyglądał rysunek po modyfikacji.

Rysunek 2.32.

Polecenie Przytnij – trzymając wciśnięty lewy przycisk myszy „przekreśla” się elementy, które mają zostać usunięte

− cofnij raz jeszcze dwie ostatnie czynności, tak, aby otrzymać znów wyjściową figurę. Kliknij

ikonę polecenia Przytnij róg. Wskaż dowolny punkt na prawym i górnym boku figury, w tych częściach boków, które mają pozostać. Wystające odcinki w prawym górnym narożu zostaną przycięte. Jak widzisz, w tym przypadku polecenie Przytnij róg działa tak samo, jak polecenie Przytnij. Różnica – jak było to już wspomniane – polega na tym, że w pierwszym z tych poleceń należy wskazać elementy, które mają pozostać, w drugim zaś – elementy do usunięcia.

− korzystając z tego samego polecenia zmodyfikuj prawy dolny róg. Zwróć uwagę, aby na dolnym boku wskazać punkt po lewej stronie od punktu jego przecięcia z przedłużeniem boku prawego (linia przerywana na rysunku 2.33). Jeżeli wskażesz punkt po prawej stronie (czyli na pogrubionej części dolnego boku) skasowana zostanie część odcinka na lewo od punktu przecięcia.

Rysunek 2.33.

Aby usunąć pogrubiony fragment dolnego odcinka poleceniem Przytnij róg należy wskazać na odcinku punkt leżący na lewo od przecięcia się z przedłużeniem prawego skośnego boku

− korzystając z polecenia Przytnij róg zmodyfikuj lewy dolny narożnik. Podobnie jak w

przypadku polecenia Przytnij, możesz wskazywać elementy klikając je lub przeciągając myszą (z wciśniętym lewym przyciskiem).

− kliknij ikonę polecenia Rozciągnij do następnego, a następnie wskaż górny bok. Zostanie on przedłużony do boku lewego.

− korzystając z polecenia Przytnij lub Przytnij róg zmodyfikuj lewe górne naroże tak, aby otrzymać czworokąt.

− za pomocą odpowiednich relacji zamień czworobok na prostokąt o bokach pionowych i poziomych. Wykorzystasz go w następnych ćwiczeniach, dotyczących kolejnych pleceń.

Zaokrąglanie i fazowanie naroży Ikony do zaokrąglania i fazowania (ścinania) przedstawione są na rysunku 2.34.

Rysunek 2.34.

Ikony do zaokrąglania i fazowania

Ich działanie poznamy na przykładzie:

− kliknij ikonę Zaokrąglenie (Fillet), a następnie skieruj kursor nad prawy górny róg prostokąta tak, aby podświetlone zostały dwa boki: górny i prawy. Naciśnij lewy przycisk myszy i skieruj kursor w stronę środka prostokąta. Zobaczysz zmieniający się dynamicznie podgląd zaokrąglenia (rysunek 2.35). Zwróć uwagę na pasek wstęgowy (rysunek 2.36): podobnie jak w innych poleceń rysunkowych, jest w nim aktywne pole edycji parametru wykonywanej operacji – promienia zaokrąglenia. Jego wartość zmienia się w dynamicznie. Na lewo od pola edycji promienia znajduje się ikona opcji Bez przycinania (No Trim). Domyślnie opcja ta jest wyłączona. Jeżeli ją włączysz, po dodaniu łuku nie zostaną usunięte wystające poza zaokrąglenie końce boków. Ustaw kursor tak, aby zaokrąglić róg na ok. ¼ długości i naciśnij (przy wyłączonej opcji Bez przycinania) lewy przycisk myszy.

Rysunek 2.35.

Dynamiczny podgląd zaokrąglenia umożliwia wstępne dobranie wartości promienia

Rysunek 2.36.

Pasek wstęgowy polecenia Zaokrąglenie − po zaokrągleniu pierwszego naroża polecenie jest nadal aktywne – możesz od razu przystąpić

do zaokrąglania kolejnego. Tym razem zrobisz to nieco inaczej: wpisz od razu w polu edycji promienia dokładną wartość (nie zapomnij nacisnąć po tym klawisza Enter), a następnie kliknij lewy górny róg prostokąta (przed naciśnięciem przycisku myszy muszą być podświetlone oba boki). Zamiast rogu, możesz kliknąć kolejno boki. Z punktu widzenia programu nie ma tu różnicy. Natomiast z punktu widzenia efektywności pracy lepiej jest – o ile nie przeszkadza w tym np. duże nagromadzenie szczegółów na rysunku – wskazać naroże. Oszczędzasz w ten sposób jedno kliknięcie myszą. To oczywiście krótka chwila, ale tego typu drobne oszczędności pomnożone przez kilka godzin dziennie potrafią dać naprawdę duże skrócenie czasu pracy nad rysunkiem czy modelem.

Jak widzisz, są dwie metody zaokrąglania: jedna umożliwia dynamiczny podgląd, druga wymaga wprowadzenia od razu dokładnej wartości. Podobnie jest w przypadku fazowania.

− kliknij ikonę polecenia Faza (Chamfer). Wskaż lewy górny róg prostokąta – pojawi się dynamiczny podgląd, podobnie jak w przypadku zaokrąglania (rysunek 2.37). Zwróć uwagę na pasek wstęgowy – zawiera pola edycji wartości kąta i cofnięcia na obu bokach. Wartości te są ze sobą powiązane: zdefiniowanie dwóch z nich jednoznacznie określa trzecią. Domyślną wartości kąta fazowania jest 45º, wartości cofnięć są więc równe i zmieniają się dynamicznie w miarę przesuwania kursora. Kliknij dowolny punkt – naroże zostanie ścięte.

Rysunek 2.37.

Polecenie Faza – dynamiczny podgląd ścięcia naroża

− kliknij ostatni nie zmodyfikowany róg – lewy dolny. Poeksperymentuj trochę z różnymi

wartościami kątów i cofnięć. Zauważ, że przy kącie różnym od 45º wartości cofnięć na poszczególnych bokach zależą od tego, z której strony pomocniczej linii przerywanej znajduje się kursor. Postaraj się uzyskać figurę podobną do przedstawionej na rysunku 2.38. Nie kasuj

jej – przyda się w następnym ćwiczeniu, dotyczącym poleceń do tworzenia obiektów równoodległych (Offset).

Rysunek 2.38.

Prostokąt po zaokrągleniu i ścięciu naroży

Odsunięcie i odsunięcie symetryczne Ikony poleceń Odsunięcie (Offset) i Odsunięcie symetryczne (Symmetric Offset) przedstawione są na rysunku 2.39.

Rysunek 2.39.

Ikony odsunięcia i odsunięcia symetrycznego

Ich działanie ilustruje poniższy przykład:

− kliknij ikonę polecenia Odsunięcie, a następnie wskaż figurę, którą stworzyłeś w poprzednim ćwiczeniu. Możesz wskazać całą figurę jednym kliknięciem dlatego, że w pasku wstęgowym (rysunek 2.40), w liście rozwijanej domyślnie wybrana jest opcja Łańcuch (Chain). Gdybyś chciał wskazywać pojedyncze segmenty figury, powinieneś wybrać opcję Pojedynczy (Single). Zwróć uwagę na dwie ikony z lewej strony paska wstęgowego. Reprezentują one kolejne kroki wykonywanego polecenia. W naszym przypadku będą to: wybór obiektów (linii, łuków) wzorcowych oraz wybór strony odsunięcia.

Rysunek 2.40.

Pasek wstęgowy polecenia Odsunięcie

− w polu edycji odległości możesz wprowadzić swoją wartość lub pozostawić domyślną, a następnie kliknąć zielony znak akceptacji w pasku wstęgowym. Zauważ, że program przeszedł do następnego kroku polecenia – w pasku wstęgowym pierwsza ikona z lewej (reprezentująca pierwszy krok) została wyłączona, włączona natomiast została ikona druga. Ikony reprezentujące poszczególne kroki poleceń czy operacji to bardzo ważne i bardzo często spotykane – zwłaszcza w modułach do pracy w przestrzeni – narzędzie Solid Edge. Umożliwiają powrót do dowolnego kroku polecenia i wprowadzanie w nim zmian. Szczegółowo omówimy to zagadnienie w następnym rozdziale.

− przemieszczając kursor do wewnątrz i na zewnątrz figury wybierz stronę, po której ma powstać nowa figura, równoodległa od wzorcowej (rysunek 2.41). Zaakceptuj stronę przyciśnięciem lewego przycisku myszy. Polecenie jest w dalszym ciągu aktywne – możesz teraz tworzyć kolejne odsunięte figury, przy czym dla kolejnych odsunięć mogą być wprowadzane różne odległości. Aby przerwać polecenie kliknij ikonę dowolnego innego polecenia lub naciśnij prawy przycisk myszy.

Rysunek 2.41.

Przemieszczając kursor do wewnątrz i na zewnątrz figury dokonuje się wyboru strony, po której ma powstać nowa figura

− aby przećwiczyć kolejne polecenie – Odsunięcie symetryczne – narysuj figurę

przedstawioną na rysunku 2.42. Długości poszczególnych odcinków wynoszą ok. 60 mm. Dokładne wartości nie są istotne.

Rysunek 2.42.

Figura do ćwiczenia polecenia Odsunięcie symetryczne

− kliknij ikonę polecenia Odsunięcie symetryczne. Na ekranie powinno pojawić się okno

Opcje odsunięcia symetrycznego, przedstawione na rysunku 2.43. Jeżeli nie pojawi się, kliknij pierwszą ikonę z lewej na pasku wstęgowym. Służy ona do wywoływania okna opcji, jeżeli nie pojawia się ono domyślnie.

Rysunek 2.43.

Okno opcji odsunięcia symetrycznego

− ustaw przyciski opcji, pola wyboru i wartości parametrów w oknie dialogowym tak, jak na

rysunku 2.43. Następnie wskaż narysowaną przed chwilą łamaną (zauważ, że dzięki wybraniu opcji Łańcuch w pasku wstęgowym możesz to zrobić jednym kliknięciem) i naciśnij klawisz Enter lub kliknij zielony znak akceptacji w pasku wstęgowym. Powstanie figura przedstawiona na rysunku 2.44. Dla ułatwienia łamaną, na podstawie której powstała zaznaczono linią osiową – w rzeczywistości linia ta nie zmienia się po zakończeniu polecenia.

Rysunek 2.44.

Przykład zastosowania polecenia Odsunięcie symetryczne

Szerokość odsunięcia symetrycznego (czyli dwukrotność odległości od osi) zdefiniowałeś w oknie opcji w polu Szerokość (Width). Promień oznaczony numerem 1 (o wartości 5 mm) pojawił się, ponieważ wprowadziłeś różną od zera wartość w polu Promień zaokrąglenia (Cap fillet radius), poniżej przycisku opcji Linia (Line). Promień oznaczony numerem 2 (3 mm) powstał, ponieważ zaznaczyłeś pole wyboru Zastosuj promienie, jeśli promień zaokrąglenia = 0 (Apply radii if fillet radius = 0).

Spróbuj powtórzyć ćwiczenie kilka razy przy różnych ustawieniach i wartościach parametrów.

Automatyczne tworzenie osi symetrii Solid Edge posiada polecenie automatycznego rysowania osi symetrii po wskazaniu okręgu, dwóch punktów lub dwóch linii. Służą do tego ikony przedstawione na rysunku 2.45.

Rysunek 2.45.

Tworzenie osi symetrii

Aby przećwiczyć tworzenie osi symetrii narysuj pochylony prostokąt, a wewnątrz niego okrąg (patrz rysunek 2.46), a następnie:

Rysunek 2.46.

Automatyczne tworzenie osi symetrii

− kliknij ikonę Oś symetrii (Center Line) i w liście pasku wstęgowym wybierz opcję Przez 2

punkty (By 2 points). Wskaż środki dwóch dowolnych przeciwległych boków prostokąta. Pomiędzy wskazanymi punktami narysowana zostanie oś symetrii.

− w pasku wstęgowym wybierz teraz opcję Według 2 linii (By 2 lines) i wskaż dwa boki prostokąta, te same, na których poprzednio wskazałeś środki. Powstanie druga oś symetrii.

− kliknij ikonę polecenia Znak środka (Center Mark). Sprawdź, czy w pasku wstęgowym wciśnięta jest ikona Linie pomocnicze (Projection Lines) i czy wybrana jest opcja Poziomo / Pionowo (Horizontal / Vertical). Kliknij okrąg.

Rysunek 2.47.

Gdy ikona Linie pomocnicze jest włączona, tworzone są osie symetrii, w przeciwnym przypadku – znacznik środka (mały krzyżyk)

− cofnij ostatnie polecenie, kliknij ponownie ikonę Znak środka i zmień opcję w pasku wstęgowym na Użyj osi wymiaru (Use Dimension Axis, jak na rysunku 2.47). Kliknij ikonę Oś wymiaru (Dimension Axis, pomiędzy listami rozwijanymi w pasku wstęgowym), a następnie wskaż dowolny bok prostokąta i kliknij okrąg. Twój szkic powinien wyglądać jak na rysunku 2.46. Skasuj osie symetrii, nie kasuj zaś prostokąta i okręgu – będą przydatne przy omawianiu kolejnego polecenia.

Jak widzisz, osie symetrii mogą być tworzone na kilka sposobów, pod dowolnymi kątami. Zauważ, że w przypadku osi okręgu są one traktowane przez program jako jeden obiekt – wskazanie dowolnej z nich powoduje zaznaczeniu obu.

Wypełnienie (kreskowanie) W Solid Edge w zasadzie nie istnieje polecenie kreskowania obszaru. Obszar można wypełnić, a na wypełnienie składają się: tło i wzór, czyli kreskowanie. Oczywiście, na rysunku technicznym w większości przypadków tło będzie miało kolor biały, zaś wypełnienie będzie składać się z samego wzoru (kreskowania). Aby zapoznać się z tym poleceniem wykonaj następujące ćwiczenie:

− kliknij ikonę polecenia Wypełnienie (Fill) i wskaż dowolny punkt wewnątrz prostokąta, ale na zewnątrz okręgu. Zwróć uwagę na pasek wstęgowy – możesz wybrać w nim kolor kreskowania, tła oraz nachylenie linii i odstęp między nimi.

Rysunek 2.48.

Ikona i pasek wstęgowy polecenia Wypełnienie

− skasuj okrąg. Zauważysz, że kreskowanie wypełniło teraz cały prostokąt.

− narysuj ponownie okrąg (nie cofaj polecenia kasowania, ale narysuj nowy okrąg). Teraz kreskowanie nie dopasuje się już automatycznie do zmienionego obszaru. Nie oznacza to jednak, że musisz je kasować i wykonywać od nowa.

− wskaż kreskowanie, a następnie kliknij w pasku wstęgowym ikonę Ponów wypełnienie (Redo Fill). Kreskowanie zostanie przeliczone ponownie i dopasowane do nowego obszaru.

Rysunek 2.49.

Solid Edge automatycznie znajduje obszar do kreskowania i uaktualnia kreskowanie po zmianie obszaru

Kreskowanie w Solid Edge jest uaktualniane automatycznie również po zmianie wymiarów kreskowanego obszaru. Przykładowo, gdybyś zmienił długość któregoś z boków prostokąta lub średnicę okręgu pociągnie to za sobą automatyczną zmianę kreskowania.

Operowanie elementami na rysunku Do tej pory zajmowaliśmy się poleceniami, które służą do tworzenia nowych obiektów poprzez ich narysowanie (np. rysowanie linii, łuku) lub dodanie czy skasowanie fragmentów obiektów już istniejących (np. polecenie zaokrąglania, będące połączeniem rysowania łuku i przycinania naroży). Obecnie zajmiemy się grupą poleceń służących do operowania istniejącymi elementami: powielania, skalowania itp. Na rysunku 2.50. przedstawiono ikony tych poleceń.

Rysunek 2.50.

Operowanie elementami

Widoczne na rysunku ikony podzielone są w Solid Edge na dwie grupy. W pierwszej znajdują się ikony tworzenia wzorów prostokątnych i kołowych (dwie pierwsze od lewej) w drugiej – pozostałe, oznaczające kolejno: kopiowanie, obrót, odbicie lustrzane, skalowanie i rozciąganie. Działanie poleceń prześledzimy na przykładach.

Wzór prostokątny i kołowy − na czystym arkuszu narysuj dowolny niewielki element (okrąg, wielokąt) w okolicy środka

arkusza. Wskaż narysowany element – uaktywni się ikona wzoru prostokątnego lub kołowego (są one zgrupowane, stąd też jedna z nich jest zawsze zakryta przez drugą).

− kliknij ikonę polecenia Wzór prostokątny (Rectangular Pattern). Pojawi się pasek wstęgowy, na którym w polach edycji poszczególnych parametrów (liczba i odstępy wierszy i kolumn, ich kąt nachylenia) znajdują się już pewne domyślne wartości. Zauważ, że na ekranie widoczny jest podgląd wzoru. Spróbuj wprowadzić różne wartości w poszczególne pola edycji w pasku wstęgowym i zaobserwuj, jak zmienia się podgląd (w polach edycji odstępów kolumn i wierszy można wpisywać wartości ujemne).

− przed zakończeniem polecenia kliknij ikonę Opcje wzoru (Pattern Options, pierwsza z lewej w pasku wstęgowym). Pojawi się okno przedstawione na rysunku 2.51.

Rysunek 2.51.

Opcje wzoru prostokątnego

W lewej górnej części okna widoczne są dwa przyciski opcji: Wzór przyrostowy (Incremental array) i Dopasuj do prostokąta (Fit to rectangle). Wybranie pierwszego (ustawienie domyślne) powoduje, że wzór zostaje zdefiniowany poprzez podanie liczby wierszy i kolumn oraz odstępów między nimi. Wielkość wzoru (tzn. szerokość i wysokość obszaru zajmowanego przez wzór) jest zatem wynikowa. Po wybraniu drugiej opcji definiuje

się (poprzez narysowanie prostokąta po zamknięciu okna opcji) wielkość obszaru zajmowanego przez wzór. Wynikowe są zatem – przy zadanej liczbie wierszy i kolumn – odstępy między nimi.

W lewej dolnej części okna widoczna jest lista oraz przyciski służące do określania, czy wiersze lub kolumny mają być przesunięte względem siebie i – jeśli tak – jaka ma być wartość tego przesunięcia. Spróbuj poeksperymentować z tymi opcjami – z prawej strony wyświetlany jest podgląd.

− kliknij przycisk OK w oknie opcji, a następnie Zakończ (Finish) w pasku wstęgowym. Wzór zostanie utworzony.

− cofnij ostatnią czynność tak, aby na ekranie pozostał tylko element wzorcowy. Zaznacz go i wywołaj polecenie Wzór kołowy (Circular Pattern). Zobaczysz zmieniający się dynamicznie przy poruszaniu myszą podgląd. Kliknij w pasku wstęgowym ikonę Opcje wzoru i zapoznaj się z oknem – możesz zmienić parametry. Zamknij okno opcji i utwórz wzór. Liczba elementów we wzorze i ich odstępy nie są istotne – ważne jest tylko, aby elementów tych było co najmniej 3 lub 4.

− spróbuj wskazać dowolny element wzoru. Jeżeli podświetlone zostaną wszystkie elementy, to znaczy, że w opcjach narzędzia zaznaczania (była o nim mowa na początku tego rozdziału) wybrana jest opcja Grupa (Top Down). Aby wskazać pojedynczy element wzoru, należy w pasku wstęgowym narzędzia zaznaczania kliknąć ikonę Pojedyncze (Bottom Up).

− po wskazaniu dowolnego elementu we wzorze spróbuj go zmodyfikować przeciągając uchwyt (w zależności od tego, jaki to jest element, możesz zmienić różne parametry, np. długość odcinka czy promień okręgu. Możesz także przemieścić element). Zauważysz, że zmiana pojedynczego elementu we wzorze nie wpływa na pozostałe. Dotyczy to jednak tylko modułu Draft – w przestrzeni jest inaczej.

Przejdziemy teraz do drugiej grupy elementów służących do operowania elementami na rysunku.

Przesuwanie i kopiowanie, obrót, odbicie lustrzane Skasuj całą zawartość ekranu, a następnie narysuj pionowy odcinek i okrąg, jak na rysunku 2.52 (linie ciągłe).

Rysunek 2.52.

Polecenie Przenieś – punkt bazowy: środek okręgu; punkt docelowy: środek odcinka

− kliknij ikonę polecenia Przenieś (Move). Program poprosi o wskazanie elementów, które

mają zostać zmodyfikowane. Wskaż okrąg. Przy wskazywaniu elementów do przesunięcia obowiązują zasady opisane w podrozdziale „Narzędzie zaznaczania”, tzn. np. aby wskazać kilka elementów należy wskazywać je naciskając jednocześnie klawisz Ctrl. Po zakończeniu

wskazywania elementów program zapyta o punkt bazowy przesunięcia.12 Przesunięcie w Solid Edge definiuje się poprzez zadanie wektora, a więc – podanie jego współrzędnych X i Y. Punkt bazowy należy rozumieć jako początek wektora określającego przesunięcie. Jeżeli chcesz przesunąć jakiś obiekt o zadaną wartość (dane X i Y), to jako punkt bazowy możesz wskazać dowolny punkt na rysunku – nie ma to znaczenia, gdyż o przesunięciu zadecydują i tak współrzędne wektora. Inaczej przedstawia się sprawa, gdy zależy Ci na konkretnym punkcie docelowym, np. chcesz przemieścić okrąg tak, aby znalazł się na środku odcinka (patrz rysunek 2.52). W takim przypadku punktem bazowym będzie środek okręgu, docelowym zaś – środek odcinka.

− zwróć uwagę na ikonę Kopiuj (Copy) – pierwszą z lewej w pasku wstęgowym. Gdy jest ona wyłączona (ustawienie domyślne, tak jak na rysunku 2.53) obiekt jest przesuwany, gdy włączona – kopiowany. Dotyczy to wszystkich poleceń z omawianej grupy, z wyjątkiem rozciągania.

Rysunek 2.53.

Pasek wstęgowy polecenia Przenieś

− w pasku wstęgowym znajdują się też trzy pola edycji. Pierwsze z nich – Przyrost odległości (Step Distance) – służy do definiowania wartości kroku, o jaki mogą zmieniać się skokowo współrzędne X i Y w czasie poruszania myszą. Na rysunku widać, że wartości w polach X i Y są wielokrotnościami przyrostu odległości. Jak widzisz, definiowanie przesunięcia może przebiegać na dwa sposoby: za pomocą myszy lub wpisania wartości przesunięcia w pasku wstęgowym. W tym drugim przypadku musisz jednak wskazać stronę przesunięcia. Dzieje się tak dlatego, że jako wartości X i Y nie można wprowadzać liczb ujemnych. Wpisanie np. w polu X 75 mm oznacza, że chcesz przesunąć obiekt o 75 mm w prawo lub w lewo.

Przesuwać i kopiować elementy na rysunku można jeszcze jednym sposobem: przeciągając myszą. Wykorzystywałeś już zresztą tą metodę przy ćwiczeniach dotyczących relacji. Jeżeli przeciągając element trzymasz jednocześnie wciśnięty klawisz Ctrl, element ten jest kopiowany (obok kursora pojawia się wtedy mały znaczek „+”). Sposób ten jest szybszy, wadą jego jednak jest brak możliwości dokładnego określenia przesunięcia. Nadaje się więc jedynie do przybliżonego rozmieszczenia elementów na rysunku.

− kliknij ikonę kolejnego polecenia z omawianej grupy: Obróć (Rotate). Tak jak poprzednio, program poprosi o wskazanie elementów do modyfikacji. Wskaż okrąg i odcinek. Zwróć uwagę na ikonę Kopiuj w pasku wstęgowym. Domyślne ustawienia tej ikony są różne dla różnych poleceń omawianej grupy, dlatego należy zawsze sprawdzić, czy jest ona włączona, czy wyłączona.

− po wskazaniu elementów program poprosi o wskazanie środka obrotu. Wskaż dolny koniec odcinka.

− program prosi teraz o podanie punktu początku obrotu. Obrót w Solid Edge definiowany jest przez określenie dwóch ramion kąta, o jaki chcemy obrócić elementy. Punkt początku obrotu to punkt określający pierwsze ramię – będzie ono linią przechodzącą przez środek obrotu i ten

12 Możesz wykonać opisane czynności w odwrotnej kolejności: najpierw zaznaczyć elementy, a następnie kliknąć ikonę polecenia. Wtedy bezpośrednio po kliknięciu ikony program zapyta o punkt bazowy.

właśnie punkt. Zauważ, że masz do dyspozycji IntelliSketch – np. na rysunku 2.54 pomaga on ustawić pierwsze ramię kąta dokładnie w poziomie.

Rysunek 2.54.

IntelliSketch pomaga zdefiniować dokładną wartość początkowego kąta obrotu

− ostatnią daną, o jaką prosi program jest punkt końca obrotu. Definiuje się go podobnie jak

punkt początku obrotu – przez kliknięcie wybranego punktu lub obiektu (rysunek 2.55). Możesz również wpisać wartość kąta obrotu w pasku wstęgowym. W takim przypadku będziesz musiał – podobnie jak przy przesunięciu – wskazać stronę obrotu.

Rysunek 2.55.

Dynamiczny podgląd obróconego elementu ułatwia określenie kąta obrotu

Jedno z pól w pasku wstęgowym nosi – być może nieco niejednoznaczną – nazwę Kąt położenia (Position Angle). Jest to po prostu kąt nachylenia linii łączącej kursor ze środkiem obrotu (jak było to już wspomniane, kąty w Solid Edge liczone są od osi OX przeciwnie do ruchu wskazówek zegara). Oczywiście, kąt położenia zmienia się w czasie poruszania myszą.

Zauważyłeś zapewne podobieństwa pomiędzy definiowaniem przesunięcia i obrotu. W obu przypadkach można to zrobić myszą lub podając wartości w pasku wstęgowym. Zastosowana metoda zależy od konkretnego przypadku: jeżeli chcesz np. spowodować, aby obrócony pod dowolnym – być może niewymiernym – kątem trójkąt miał po obrocie jeden bok poziomy, jedyną metodą jest wprowadzanie danych za pomocą myszy przy wykorzystaniu IntelliSketch-a. Przykład ten – jako dobra ilustracja możliwości polecenia Obróć – pokazany jest na rysunku 2.56. Środek obrotu i punkt początkowy należy wskazać jak na rysunku, zaś aby zdefiniować kąt obrotu należy tak ustawić kursor, aby wyświetlony został obok niego znak relacji poziomości.

Rysunek 2.56.

Obrót trójkąta nachylonego pod dowolnym kątem – IntelliSketch pomaga ustawić dłuższy bok dokładnie w poziomie

Z powyższych przykładów widać, że – podobnie jak w przypadku innych poleceń – te same efekty można uzyskać w Solid Edge różnymi metodami. Metodę należy więc dostosować do konkretnego przypadku. Warto starać się korzystać z narzędzi pomocniczych, jak IntelliSketch czy SketchPoint (będzie o nim mowa w dalszej części rozdziału). Przyspiesza to pracę dzięki zmniejszeniu liczby wymaganych interakcji.

Polecenie Odbicie lustrzane (Mirror) spróbuj przećwiczyć sam – nie powinno nastręczyć zbyt dużych trudności. Pamiętaj, że w pasku stanu program wyświetla cały czas informacje i zapytania. Staraj się też korzystać z IntelliSketch-a. Przyda się on np. wtedy, gdy będziesz chciał wybrane elementy odbić względem linii poziomej lub pionowej.

Skalowanie i rozciąganie Kolejne polecenie – Skala (Scale) – służy do zmiany skali wszystkich wskazanych elementów. Należy pamiętać, że nie jest to zmiana podziałki rysunku, tylko zmiana wymiarów! W jaki sposób zmieniać podziałkę rysunku dowiesz się w dalszej części tego rozdziału, przy omawianiu polecenia Widok szkicowy. Polecenie Skala również możesz przećwiczyć we własnym zakresie. Kolejność czynności oraz ikony i pola paska wstęgowego są podobne, jak w przypadku pozostałych poleceń omawianej grupy. Komentarza może wymagać jedynie ostatnie pole: Odniesienie (Reference). Jest to długość dynamicznej linii łączącej punkt środka skali z kursorem, przy której współczynnik skali jest równy 1 (patrz rysunek 2.57).

Rysunek 2.57.

Gdy długość dynamicznej linii łączącej kursor ze środkiem skali jest równa wartości odniesienia, współczynnik skali jest równy 1

Ostatnim poleceniem z omawianej grupy jest Rozciągnij (Stretch). Służy ono do zmiany wymiarów elementów wskazanych za pomocą okna poprzez ich rozciąganie. Na rysunku 2.58 pokazany jest przykład zastosowania tego polecenia. Należy zwrócić uwagę na jedną rzecz: w wyniku jego zastosowania nie może nastąpić zmiana typu obiektu. Oznacza to, że można opisywanym poleceniem zmieniać odcinki czy łuki, ale nie jest możliwe np. rozciągnięcie okręgu w elipsę.

Rysunek 2.58.

Przykład zastosowania polecenia Rozciągnij

Zmiana właściwości elementów Do tej pory wszystkie rysunki tworzyłeś przy pomocy jednej linii – domyślnie w Solid Edge jest to linia gruba (0.7 mm), ciągła, w kolorze czarnym. Narysowane elementy nie podlegały zaś później żadnym zmianom. Oczywiście, istnieje możliwość zmiany dowolnych właściwości elementów na rysunku – linii, okręgów, zaokrągleń, osi itp. Można to robić indywidualnie dla poszczególnych elementów lub dla całych ich grup. Zagadnieniem tym zajmiemy się w niniejszym podrozdziale.

Każdy element jest rysowany określonym stylem linii. Na właściwości stylu linii składają się: kolor, typ linii (ciągła, osiowa) oraz jej grubość. Po wywołaniu dowolnego polecenia rysunkowego i niektórych pomocniczych (np. Zaokrąglenie) pojawia się pasek wstęgowy. Część ikon i pól edycji jest zależna od polecenia, ale pierwsze elementy z lewej – lista i trzy ikony – są zawsze takie same. Są to w kolejności: lista wyboru stylu linii oraz ikony wyboru koloru, typu i grubości linii.

Rysunek 2.59.

Pierwsze cztery elementy paska wstęgowego są wspólne dla wszystkich poleceń rysunkowych i niektórych pomocniczych

− kliknij ikonę dowolnego polecenia rysunkowego (linia, okrąg). W pasku wstęgowym rozwiń listę i wybierz styl linii – np. Center.13 W ten sposób określasz jednocześnie wszystkie trzy parametry – są one jednoznacznie przypisane do stylu linii. Możesz jednak zmieniać je indywidualnie.

− kliknij ikonę Kolor linii (Line Color) i wybierz dowolny kolor, np. czerwony.

13 Przykładowe nazwy i właściwości stylów odpowiadają stylom domyślnym, które użytkownik ma do dyspozycji po zainstalowaniu Solid Edge. Jeżeli pracujesz na komputerze, na którym ktoś już wcześniej stworzył własne style lub zmodyfikował domyślne, ich nazwy i właściwości mogą być inne.

− narysuj element. Został on stworzony przy użyciu stylu Center z tym, że kolor został nadany mu indywidualnie. W podobny sposób jak kolor można zmienić również pozostałe parametry.

Wiesz już, jak decydować o właściwościach elementów w momencie ich rysowania. Często jednak zdarza się, że chcesz zmienić właściwości obiektów już narysowanych.

− narysuj teraz kilka dowolnych elementów. Wskaż jeden z nich. Pojawi się pasek wstęgowy, dokładnie taki sam, jak w czasie rysowania danego elementu. Możesz teraz modyfikować wskazany obiekt za pomocą paska wstęgowego – tak samo jak w momencie jego tworzenia.

− zaznacz kilka elementów. Znów pojawi się pasek wstęgowy. Możesz teraz zmienić właściwości kilku elementów na raz. Jeżeli są one tego samego typu (np. tylko linie, tylko okręgi) możesz zmieniać wszystkie parametry właściwe dla danego typu (np. długości linii). Jeżeli są to różne obiekty (np. linie i okręgi) będziesz mógł modyfikować tylko parametry wspólne dla obu typów, tzn. styl linii, jej kolor, typ i grubość.

− wskaż teraz dowolny element i naciśnij prawy przycisk myszy. Pojawi się menu podręczne – wybierz z niego polecenie Właściwości (Properties). Pojawi się okno Właściwości elementu (Element Properties, rysunek 2.60). W pierwszej karcie (Informacje – Info) znajdują się ogólne dane dotyczące elementu; część z nich (np. współrzędne punktów charakterystycznych) może być edytowana. Karta druga (Format) umożliwia modyfikację poszczególnych parametrów dotyczących linii, którą narysowany jest element, podobnie jak lista i ikony paska wstęgowego.

Rysunek 2.60.

Okno właściwości elementu (w tym przypadku elipsy) umożliwia odczyt i edycję parametrów elementu

W oknie właściwości znajduje się jeszcze jedna karta: Użytkownik (User). Służy ona do przypisywania obiektom na rysunku indywidualnych parametrów, definiowanych przez użytkownika.

Elementy typu linia czy okrąg najprościej jest modyfikować je za pomocą paska wstęgowego. W przypadku jednak np. wymiarów do większości opcji nie ma dostępu za pośrednictwem paska. Okno właściwości zawiera wtedy nie trzy, ale np. osiem kart, za pomocą których można zmieniać kilkadziesiąt parametrów stylu danego elementu.

Może się zdarzyć, że chcemy zmienić jakiś parametr dla wszystkich elementów danego typu. Przykładowo: po wydrukowaniu rysunku stwierdzamy, że za mała jest różnica grubości pomiędzy liniami cienkimi i grubymi – dobrze byłoby te ostanie zmienić z 0.5 na 0.7 mm. Można to zrobić za pomocą jednego polecenia, zmieniając właściwości całego stylu.

− narysuj kilka dowolnych elementów jednym stylem, np. Visible. Wywołaj z głównego menu polecenie [Format] – [Styl] (Format – Style). Pojawi się okno dialogowe przedstawione na rysunku 2.61.

Rysunek 2.61.

Okno Styl

− zamierzasz modyfikować styl linii. Z listy Typ stylu (Style type) wybierz zatem opcję Linia

(Line). Za pomocą tego samego okna możesz modyfikować również style wymiarowania, tekstu i wypełnień.

− jeżeli w Twoim rysunku istnieje bardzo dużo stylów linii możesz w liście w lewej dolnej części okna wybrać opcję Style w użyciu (Styles in use). Powoduje ona wyświetlenie nazw tylko tych stylów, które są zastosowane w rysunku.

− wybierz styl, którym narysowałeś elementy i kliknij przycisk Modyfikuj (Modify). Pojawi się kolejne okno. W jego drugiej karcie (Ogólne – General) zmień wybrany parametr.

Uwaga: modyfikacja właściwości dla całego stylu nie działa na te elementy, dla których dana właściwość została zmieniona indywidualnie. Inaczej mówiąc Solid Edge traktuje właściwości określane indywidualnie nadrzędnie w stosunku do globalnych. Przykładowo: jeżeli narysujesz pięć linii stylem Visible (czarna, ciągła, 0.7 mm), a następnie zmienisz dwóm z nich kolor na czerwony, to po zmianie koloru całego stylu na zielony otrzymasz trzy linie zielone, zaś dwie pozostaną czerwone – ich zmiana koloru stylu nie będzie już dotyczyć.

Do modyfikowania i tworzenia własnych stylów wrócimy jeszcze kilkakrotnie. Jest to bardzo istotne zagadnienie, którego dobre opanowanie znacznie przyspiesza pracę w Solid Edge.

Modyfikowanie elementów polega nie tylko na zmianie ich wyglądu (kolor, typ linii), ale także położenia i wymiarów. Można to zrobić na dwa sposoby: przeciągając uchwyt lub cały obiekt (z tym sposobem już się zapoznaliśmy) lub modyfikując wymiary.

Wymiarowanie i opisywanie rysunku Dostępne w Solid Edge polecenia wymiarowania i opisywania pozwalają na stworzenie dokumentacji zgodnej z dowolnym standardem – może być to norma ISO, DIN, ANSI, PN itd., lub standard zdefiniowany przez użytkownika. Można tworzyć dowolne wymiary, wprowadzać ich tolerancje w dowolnej formie czy dodawać prefiksy, sufiksy itd. do liczb określających wartość wymiaru. Solid Edge zawiera też zgodną z normą ISO bibliotekę oznaczeń chropowatości powierzchni, odchyłek kształtu i położenia oraz połączeń spawanych.

W bieżącym podrozdziale opisana jest większość poleceń wymiarowania dostępnych w Solid Edge. Niektóre, bardzo rzadko stosowane opcje pominięto, zaś niektóre (np. wymiarowanie gwintów, tabela otworów) opisane są w rozdziale 5.

Wymiarowanie Ikony poleceń wymiarowania przedstawione są na rysunku 2.62.

Rysunek 2.62.

Polecenia wymiarowania

Ikony te służą – w kolejności – do wywoływania następujących poleceń:

1. SmartDimension – narzędzie do wymiarowania pojedynczych elementów, które można wskazać jednym kliknięciem, jak długość odcinka, promień łuku, średnica okręgu, nachylenie odcinka, długość łuku.

2. Odległość między (Distance between) – wymiarowanie odległości między dwoma wskazanymi punktami. Linia wymiarowa może być pionowa, pozioma, może wskazywać najkrótszą możliwą odległość między wskazanymi punktami lub przebiegać pod dowolnym, określonym przez użytkownika kątem.

3. Kąt między (Angle between) – wymiarowanie kątów.

4. Współrzędne (Coordinate Dimension) – wymiarowanie za pomocą współrzędnych w stosunku do określonego wcześniej początku układu

5. Średnica połówkowa (Symmetric Diameter) – wymiarowanie średnic połówkowych, np. na półprzekrojach – półwidokach.

Aby zapoznać się z poszczególnymi poleceniami wymiarowania, wykonamy kilka ćwiczeń.

Wymiarowanie pojedynczych elementów – SmartDimension − sprawdź, czy włączona jest opcja Zachowaj relacje. Narysuj figurę przedstawioną rysunku

2.63 (dokładne wymiary nie są istotne). Kliknij ikonę polecenia SmartDimension. Pojawi się pasek wstęgowy. Sprawdź, czy wciśnięta jest w nim ikona Sterujący (Driving)14, tak, jak na rysunku 2.64. Kliknij poziomy, dolny bok narysowanej figury. Uwaga: jeżeli ikona Sterujący jest nieaktywna, znaczy to, że wyłączona jest opcja Zachowaj relacje – należy ją w takim przypadku włączyć.

14 Pojęcie wymiarów sterujących i wynikowych zostanie wyjaśnione w dalszej części podrozdziału.

Rysunek 2.63.

Wymiarowanie poleceniem SmartDimension

Rysunek 2.64.

Przed ćwiczeniem powinna być włączona ikona Sterujący

− po kliknięciu boku pojawi się dynamiczny podgląd wymiaru. Poruszając myszą ustaw linię

wymiarową w żądanej pozycji (zauważ, że gdy przesuwasz kursor w prawo i w lewo zmienia się również położenie ramki symbolizującej liczbę wymiarową). Naciśnij lewy przycisk myszy aby zaakceptować wybrane położenie wymiaru.

− bezpośrednio po wstawieniu wymiaru aktywne jest pole jego edycji w pasku wstęgowym. Możesz teraz od razu wprowadzić nową wartość wymiaru – pociągnie to za sobą zmianę wymiarowanego elementu. Warto korzystać z tej możliwości jeżeli wymiarujesz szkic narysowany w sposób przybliżony – wtedy jednocześnie wprowadzasz wymiary i nadajesz im dokładną, żądaną wartość.

− kliknij zaokrąglone naroże figury. W pasku wstęgowym uaktywnią się cztery ikony (patrz rysunek 2.65). Możesz teraz wymiarować łuk na cztery sposoby: gdy klikniesz pierwszą ikonę z lewej zwymiarowana zostanie długość łuku, gdy drugą – kąt zakreślany przez łuk, trzecią (ustawienie domyślne) – promień łuku, gdy czwartą – jego średnica.

Rysunek 2.65.

Poleceniem SmartDimension można wymiarować łuki na cztery sposoby

− kliknij ukośny odcinek, powstały w wyniku ścięcia prawego górnego naroża. Pojawi się dynamiczny podgląd wymiaru, przy czym linia wymiarowa jest równoległa do wskazanego odcinka. Naciśnij teraz klawisz Shift i (trzymając klawisz wciśnięty) porusz myszą. Teraz linia wymiarowa jest pionowa lub pozioma, w zależności od tego, gdzie znajduje się kursor.

− w pasku wstęgowym domyślnie wciśnięta jest ikona Długość (Length).Wciśnij ikonę Kąt (Angle). Teraz możesz wymiarować kąt nachylenia wskazanego odcinka. Zauważ, że uaktywniła się ikona Dopełnienie (Complement) umożliwiająca przełączenie się na wymiarowanie dopełnienia kąta widocznego na podglądzie wymiaru.

Rysunek 2.66.

Włączenie ikony Dopełnienie pozwala na wymiarowanie dopełnienia kąta

− narysuj okrąg i łuk, jak na rysunku 2.67. Używając polecenia SmartDimension postaraj się zwymiarować je tak, jak jest to przedstawione na rysunku.

Rysunek 2.67.

Wymiarowanie okręgów i łuków poleceniem SmartDimension

Po kliknięciu okręgu domyślnie włączy się wymiarowanie średnicy. Różne położenia wymiaru (wewnątrz okręgu, na zewnątrz) i linii wymiarowej (ukośna, pionowa) uzyskuje się poruszając myszą i akceptując widoczny na podglądzie wymiar. Aby zwymiarować promień okręgu należy przełączyć się w pasku wstęgowym na wymiarowanie promienia. Aby uzyskać załamanie oznaczenia promienia łuku należy w pasku wstęgowym kliknąć ikonę Odsunięcie (Jog).

Rysunek 2.68.

Ikona Odsunięcie umożliwia dodawanie załamania przy wymiarowaniu promieni

Po wykonaniu ostatniego ćwiczenia najprawdopodobniej zauważysz, że niektóre wymiary mają inny kolor niż pozostałe.15 Wyjaśnimy to w dalszej części tego podrozdziału.

Jeżeli po wstawieniu wymiaru chcesz zmienić jego wartość lub położenie, postępujesz podobnie jak w przypadku obiektów rysunkowych – linii, okręgu itp. Najpierw wskazujesz wymiar, a następnie zmieniasz jego położenie (przeciągając myszą) lub wartość (wpisując nową w odpowiednim polu paska wstęgowego). Podobna zasada obowiązuje przy modyfikacji wszystkich obiektów w Solid Edge, zarówno bryłowych, jak i rysunkowych: najpierw wskazuje się element do zmodyfikowania, a następnie wprowadza zmiany – większość za pośrednictwem paska wstęgowego. Zauważ, że przy przemieszczaniu wymiaru za pomocą przeciągania myszą możesz zmieniać położenie zarówno linii wymiarowej, jak i – po uchwyceniu w odpowiednim miejscu – liczby określającej wartość wymiaru. Po zmianie wartości wymiaru zmodyfikowany zostaje również wymiarowany element. Ta metoda zmiany wielkości obiektów jest bardzo często stosowana w Solid Edge – zwłaszcza przy pracy w przestrzeni.

Wymiarowanie odległości między dwoma punktami Do tej pory wymiarowałeś pojedyncze elementy. Często jednak trzeba wprowadzić wymiar określający odległość pomiędzy dwoma różnymi elementami. W takiej sytuacji SmartDimension nie może być zastosowany – trzeba skorzystać z polecenia Odległość między. Zastosowanie tego polecenia przećwiczymy na przykładzie wymiarowania fragmentu wału. Zacznij od stworzenia

15 Będzie tak, o ile nie zostały wcześniej zmienione domyślne ustawienia kolorów wymiarowania.

szkicu przedstawionego na rysunku 2.69. Dokładne wymiary nie są istotne, staraj się jedynie zachować proporcje i – oczywiście – symetrię.

Rysunek 2.69.

Fragment wału

Ponieważ jest to pierwszy fragment rzeczywistej dokumentacji, jaki będziesz wykonywał w Solid Edge, otrzymasz kilka porad praktycznych:

− zacznij od osi symetrii, a następnie narysuj zarys wału bez zaokrągleń i ścięć. Na rysunku 2.22. jest on naszkicowany przerywana linią, odsuniętą o kilka mm od krawędzi wału. Pamiętaj o stosowaniu różnych stylów linii dla osi i wału. Możesz oczywiście modyfikować poszczególne parametry linii rysując wszystkie elementy tym samym stylem, ale ten sposób nie jest godny polecenia – utrudnia późniejszą modyfikację rysunku.

− dodaj zaokrąglenia, a następnie odbij zarys względem osi symetrii. Nie zapomnij o włączeniu opcji Kopiuj w pasku wstęgowym polecenia odbicia lustrzanego.

− dorysuj brakujące pionowe odcinki.

− dodaj ścięcie (sfazowanie) na końcu wału.

− narysuj rowek na wpust. Najlepiej jest to zrobić rysując dwa równe okręgi, łącząc je liniami stycznymi w punktach charakterystycznych (na „godzinie” 6 i 12), a następnie usuwając niepotrzebne, wewnętrzne fragmenty okręgów (na rysunku są one zaznaczone przerywaną linią).

Przystąp teraz do wymiarowania rysunku. Najpierw, korzystając ze znanego już polecenia SmartDimension, wprowadź wymiary przedstawione na rysunku 2.70. Zapoznaj się przed tym z uwagami poniżej rysunku. Twoje wymiary będą prawdopodobnie miały inną dokładność – domyślnie wynosi ona 0.01 mm. Zagadnieniem tym zajmiemy się w dalszej części tego podrozdziału.

Rysunek 2.70.

Wymiarowanie wału – SmartDimension

Przy wymiarowaniu promieni oznaczenie „R” jest wprowadzane automatycznie. Symbole średnic musisz jednak wstawić sam – po wskazaniu odcinka program nie jest w stanie rozpoznać, że jest to rzut krawędzi wału. Wszystkie dopiski (prefiksy, sufiksy, oznaczenia itp.) wprowadza się za

pomocą jednego okna dialogowego. Po kliknięciu ikony wymiarowania lub po kliknięciu odcinka, gdy pojawi się dynamiczny podgląd wymiaru, kliknij ikonę Prefiks (Prefix) w pasku wstęgowym (rysunek 2.71). Pojawi się okno dialogowe przedstawione na rysunku 2.72.

Rysunek 2.71.

Ikona Prefiks służy do wprowadzania dopisków do liczb wymiarowych (np. symboli średnicy) Rysunek 2.72.

Okno Prefiks wymiaru (Dimension Prefix)

W poszczególnych polach tego okna możesz wpisywać dowolny tekst16 lub wstawiać symbole. Najczęściej stosowane symbole (m.in. średnicy i stopnia) dostępne są za pośrednictwem ikon zgrupowanych w lewej górnej części okna. Aby dodać do wymiaru symbol Ø kliknij po prostu odpowiednią ikonę, gdy kursor znajduje się w polu Prefiks. Nie przejmuj się tym, że w polu pojawi się jakiś dziwny kod – np. w przypadku średnicy będzie to „%DI”, jak na rysunku. Symbol dodany do wymiaru będzie wyglądał prawidłowo. Po wprowadzeniu żądanego tekstu lub symbolu masz trzy możliwości:

− kliknąć przycisk Zastosuj (Apply). Spowoduje to dodanie tekstów czy symboli do wymiaru bez zamykania okna.

− kliknąć przycisk Zamknij (Close). Okno zostanie zamknięte bez dodawania tekstu i symboli.

− kliknąć OK. Teksty i symbole zostaną dodane, a okno zamknięte.

Przy wprowadzaniu kolejnych wymiarów zauważysz, że program pamięta wprowadzony prefiks. Jest to wygodne, ponieważ wystarczy go wprowadzić raz, aby zwymiarować całą grupę podobnych obiektów. Niestety, należy pamiętać o tym, żeby wyłączyć prefiks czy tekst gdy skończymy wymiarować np. średnice, aby niepożądany symbol nie pojawiał się w następnych wymiarach.

Podobnie jak symbole średnic należy wprowadzić oznaczenie ścięcia. Wymiar 2 mm zostanie oczywiście wstawiony automatycznie, zaś dopisek „x 45º” należy wstawić jako sufiks – zostanie on wtedy wstawiony za liczbą wymiarową.

Pisząc o dodawaniu różnego rodzaju dopisków do liczb wymiarowych warto wspomnieć o pożytecznym narzędziu – Kopiarce prefiksu (Prefix Copier), dostępnym z menu [Format]. Służy ono do kopiowania prefiksów, sufiksów, tolerancji itp. z jednego wymiaru do drugiego. Po wywołaniu polecenia w pasku wstęgowym pojawia się lista, za pomocą której określa się, czy

16 W polu Subfiks możesz wprowadzać tekst składający się z kilku wierszy. Przejście do kolejnego wiersza następuje po naciśnięciu klawiszy Shift – Enter. W pozostałych polach można wprowadzać tekst składający się tylko z jednej linii.

kopiowany ma być prefiks, typ wymiaru17 czy jedno i drugie. Następnie należy wskazać wymiar, z którego kopiujemy, a na końcu – wymiar do którego chcemy kopiować.

Liczby i strzałki wymiaru ścięcia (2 x 45º) oraz jednej ze średnic (Ø 60) znajdują się na zewnątrz pomocniczych linii wymiarowych. W przypadku wymiarów, w których odległość między liniami pomocniczymi jest mała w porównaniu z długością strzałki następuje to automatycznie. W przeciwnym razie strzałki należy „przestawić” ręcznie. Po wstawieniu wymiaru wskaż (narzędziem zaznaczania!) dowolną strzałkę, a następnie spróbuj ją przeciągnąć na drugą stronę konturu lub pomocniczej linii wymiarowej.

Teraz należy podać długości poszczególnych części wału, aby Twój szkic wyglądał tak, jak na rysunku 2.73. W tym celu wykonaj następujące czynności:

Rysunek 2.73.

Wymiarowanie wału – polecenie Odległość między

− kliknij ikonę polecenia wymiarowania Odległość między. Sprawdź, czy w liście w pasku

wstęgowym wybrana jest opcja Poziomo / Pionowo (Horizontal / Vertical), a następnie wskaż dowolny punkt na pionowym odcinku, który będzie stanowił wspólną podstawę wymiarów (pierwszy z prawej narysowany linią ciągłą).

Rysunek 2.74.

Różne opcje polecenia Odległość między umożliwiają umieszczanie wymiaru pod dowolnym kątem

− wskaż dowolny punkt na odcinku wyznaczającym drugą krawędź tej części wału, w której znajduje się rowek (drugi odcinek z prawej). Pojawi się podgląd wymiaru (na rysunku jest to wymiar 90 mm. Rowek wpustowy i jego usytuowanie zwymiarujesz później). Ustaw wymiar w żądanym położeniu i kliknij, aby je zaakceptować. Linia wymiarowa jest pozioma – wynika to z opcji ustawionej w pasku wstęgowym.

17 Typ wymiaru określa np. czy jest to wymiar tolerowany i – jeśli tak – w jaki sposób. W takim przypadku skopiowanie typu wymiaru oznacza skopiowanie tolerancji. W jaki sposób toleruje się wymiary dowiesz się z dalszej części rozdziału.

− kliknij dowolny punkt na kolejnym pionowym odcinku. Porusz myszą w górę i w dół – zauważysz, że w zależności od położenia kursora tworzony jest łańcuch wymiarowy lub dwa wymiary o wspólnej podstawie. Kliknij taki punkt, aby powstały dwa wymiary – jak na rysunku.

− kliknij punkt na ostatnim odcinku, na końcu wału. Znów masz możliwość wyboru – utwórz kolejny wymiar od wspólnej podstawy.

− kliknij teraz dowolny punkt na poziomym odcinku (krawędzi zarysu wału) nad rowkiem wpustowym. Pojawi się komunikat „Umieszczenie wymiaru nie jest możliwe” („The dimension cannot be placed”). Dzieje się tak dlatego, że po zwymiarowaniu pierwszej wielkości za pomocą polecenia Odległość między program stara się tworzyć albo łańcuch, albo wymiarować od wspólnej podstawy. Podstawą tą jest właśnie element lub punkt wskazany jako pierwszy. Jeżeli po zwymiarowaniu kilku elementów wskażesz obiekt, który nie może być zwymiarowany w bieżącym łańcuchu lub od wspólnej podstawy pojawia się wspomniany wyżej komunikat. Aby przerwać taki cykl wprowadzania wymiarów wystarczy nacisnąć prawy przycisk myszy – przerywa to bieżący łańcuch wymiarowania, ale nie przerywa polecenia. Możesz więc natychmiast przystąpić do wymiarowania następnych elementów. Reasumując: po pojawieniu się komunikatu „Umieszczenie wymiaru nie jest możliwe” należy zaakceptować go przyciskiem OK i nacisnąć prawy przycisk myszy, a następnie kontynuować wymiarowanie.

Minimalna odległość między liniami wymiarów wprowadzonych jednym poleceniem jest stała dla danego stylu wymiarowania. Zauważ, że wymiary takie (na rysunku 2.73 są to 90, 110 i 140 mm) są ze sobą powiązane. Przemieszczając pierwszy z nich powodujesz automatycznie zmianę położenia pozostałych. Te z kolei mogą być przemieszczane tylko w ograniczonym zakresie, tak, aby odległość między liniami wymiaru przemieszczanego i leżącego powyżej nie była mniejsza od ustalonej wartości.

Zwymiarujesz teraz długość i położenie rowka wpustowego.

− kliknij ikonę polecenia Odległość między (jeżeli nie jest ono aktywne). W pasku wstęgowym zmień w liście rozwijanej opcję z Poziomo / Pionowo na Przez 2 punkty (By 2 Points). Służy ona do tworzenia wymiarów prostopadłych lub równoległych do teoretycznej linii łączącej dwa wskazane punkty. Jeżeli jednak wymiarując łuki lub okręgi wskażesz zamiast środków punkty na ich obwodach, zwymiarowana zostanie odległość miedzy stycznymi do nich, prostopadłymi do linii łączącej środki. W zależności od tego, czy wskażesz punkty na bliższych sobie, „wewnętrznych” częściach okręgów, czy na „zewnętrznych” zwymiarowana zostanie odległość między stycznymi do tych części okręgów. Możliwe są też kombinacje wskazań – przykładem jest wymiar oznaczony na rysunku 2.75 gwiazdką.

Rysunek 2.75.

Polecenie Odległość między, opcja Przez 2 punkty

− kliknij łuk na lewym końcu rowka wpustowego (nie jego środek!), a następnie łuk na prawym

końcu. Wybierz położenie wymiaru i kliknij, aby je zaakceptować.

− wskaż dowolny punkt na pionowej linii, od której chcesz wymiarować położenie rowka i zaakceptuj położenie wymiaru.

− naciśnij prawy przycisk myszy, aby przerwać łańcuch.

Opisywane polecenia ma jeszcze trzecią, stosunkowo najrzadziej stosowaną opcję – Użyj osi wymiaru (Use Dimension Axis). Służy ona do wprowadzania wymiarów, których linia wymiarowa jest równoległa lub prostopadła do zadanej linii. Należy w tym celu:

− wybrać z listy w pasku wstęgowym opcję Użyj osi wymiaru

− kliknąć ikonę Oś wymiaru (Dimension Axis, na lewo od listy)

− kliknąć linię mającą być osią wymiaru, a następnie wskazać punkty, między którymi ma być wstawiony wymiar.

Uwaga: wymiarowania za pomocą opisywanej opcji nie należy mylić z pochylaniem linii pomocniczych pod zadanym kątem, stosowanym np. przy wymiarowaniu klinów. Tym zagadnieniem zajmiemy się w dalszej części niniejszego podrozdziału.

Wymiary sterujące i wynikowe Zauważyłeś już zapewne kilkakrotnie, że niektóre wymiary po wstawieniu przyjmują inny kolor niż pozostałe. Dzieje się tak wtedy, gdy przewymiarujesz rysunek. Solid Edge dzieli wymiary na sterujące (Driving) i wynikowe (Driven) i oznacza je różnymi kolorami. Wymiary sterujące to te, których modyfikacja pociąga za sobą zmianę wymiarowanego elementu. Wynikowe zmieniają się, gdy modyfikacji ulega wymiarowany element. Aby lepiej zrozumieć różnice między wymiarami sterującymi i wynikowymi wykonaj następujące ćwiczenie:

− narysuj prostokąt o wymiarach ok. 150 x 100 mm. Dłuższy bok zwymiaruj wymiarem sterującym (przy włączonej ikonie Sterujący w pasku wstęgowym – patrz rysunek 2.64), krótszy – wynikowym (przy wyłączonej ikonie).

− wskaż wymiar dłuższego boku i zmień – za pomocą paska wstęgowego – jego wartość na np. 170 mm. Wymiarowany odcinek zmieni swoją długość.

− spróbuj teraz zmienić długość tego samego, dłuższego boku wskazując nie wymiar, ale sam bok i wpisując nową wartość w polu edycji w pasku wstęgowym. Okaże się to niemożliwe – ukaże się komunikat „Wymagana zmiana jest niezgodna z istniejącymi relacjami”.

− spróbuj w ten sam sposób zmienić długość drugiego, krótszego boku, zwymiarowanego wymiarem wynikowym. W pasku wstęgowym wpisz długość 120 mm. W tym przypadku zmiana okaże się możliwa.

− wskaż teraz wymiar wynikowy i wpisz w pasku wstęgowym nową jego wartość. Nie pociągnie to za sobą zmiany wymiarowanego odcinka – liczba wymiarowa zostanie podkreślona.

O tym, czy wymiary są sterujące, czy wynikowe, decyduje użytkownik włączając lub wyłączając odpowiednią opcję. Niektóre jednak wymiary automatycznie stają się wynikowe. Dzieje się tak w momencie przewymiarowania rysunku. Wymiar wynikowy jest oznaczany innym kolorem – ułatwia to, zwłaszcza na skomplikowanych rysunkach, zauważenie momentu, w którym rysunek został przewymiarowany.

Jeżeli na Twoim szkicu wszystkie wymiary są zawsze rysowane w jednym kolorze, oznacza to, że w ustawieniach stylu wymiarowania18 zdefiniowano ten sam kolor dla wymiarów sterujących i wynikowych. Nie jest to rzecz korzystna jeżeli dużo rysujesz w module Draft. Takie ustawienia utrudniają odróżnienie poszczególnych rodzajów wymiarów. Nie ma o natomiast dużego znaczenia przy wymiarowaniu rysunków tworzonych na podstawie modeli przestrzennych – wtedy wszystkie wymiary są zawsze wynikowe. Wrócimy do tego zagadnienia w rozdziale 5.

Wymiarowanie kątów O wymiarowaniu kątów wspominaliśmy już przy omawianiu polecenia SmartDimension. Można za jego pomocą wymiarować nachylenie pojedynczych elementów. Przykład takiego wymiaru przedstawiony jest na rysunku 2.76 a.

18 Zagadnienie modyfikacji stylów wymiarowania jest omówione w dalszej części tego podrozdziału oraz – dokładniej – w rozdziale 7.

Rysunek 2.76.

Wymiarowanie kątów

Aby wprowadzić taki wymiar (na rysunku jest to 11º) należy kliknąć ikonę polecenia SmartDimension, wskazać element, a następnie w pasku wstęgowym wybrać opcję wymiarowania kątów.

Często zdarza się, że trzeba podać kąt pomiędzy dwoma różnymi elementami. Należy w takim przypadku skorzystać z polecenia Kąt między. Po kliknięciu ikony polecenia wskazuje się wymiarowane elementy, a następnie umieszcza wymiar – przykład pokazany jest na rysunku 2.76 b. Należy zwrócić uwagę na to, aby wskazywać wymiarowane elementy, czyli dowolne punkty na nich, a nie punkty charakterystyczne (środek, koniec). Na rysunku 2.76 c pokazany jest efekt wskazania zamiast prawego skośnego odcinka – jego środka.

Reguły dotyczące tworzenia łańcuchów wymiarowych lub wymiarowania od wspólnej podstawy opisane w podpunkcie dotyczącym polecenia Odległość między obowiązują również przy wymiarowaniu kątów.

Pozostałe polecenia wymiarowania Dwie ostatnie ikony z grupy poleceń wymiarowania służą do tworzenia wymiarów w postaci współrzędnych od wspólnego początku oraz do wymiarowania średnic połówkowych. Przykład zastosowania pierwszego z nich pokazany jest na rysunku 2.77.

Rysunek 2.77.

Wymiarowanie poleceniem Współrzędne

Po wywołaniu polecenia program prosi o wskazanie wspólnego początku wymiarowania – w opisywanym przykładzie będzie to lewy pionowy odcinek konturu przedstawionego na rysunku.

Akceptując położenie symbolu początku użytkownik decyduje jednocześnie o tym, czy łańcuch będzie pionowy, czy poziomy. Następnie należy wskazywać kolejne elementy do zwymiarowania.

Przykład wymiarowania średnicy połówkowej pokazany jest na rysunku 2.78.

Rysunek 2.78.

Wymiarowanie średnic połówkowych

Po wywołaniu polecenia należy wskazać oś symetrii, a następnie wymiarowany element (na rysunku jest to np. krótki, poziomy odcinek na przekroju, odpowiadający wymiarowi ∅36). Symbol średnicy wstawiany jest automatycznie, nie ma więc potrzeby dopisywania go jako prefiksu. Po włączeniu ikony Połówkowa / Pełna (Half / Full) w pasku wstęgowym zwymiarowana zostanie pełna średnica. Korzystając z tej możliwości niektórzy użytkownicy używają tego polecenia do wymiarowania średnic pełnych – nie muszą wtedy dopisywać symbolu średnicy do wymiaru.

Rysunek 2.79.

Przełączanie opcji wymiarowania średnicy połówkowej na pełną

Tolerancje i pasowania Do wprowadzania oznaczeń tolerancji służą ikony z grupy przedstawionej na rysunku 2.80.

Rysunek 2.80.

Ikony typu wymiaru

Wprowadzanie tolerancji odbywa się podobnie jak definiowanie prefiksów, sufiksów itp. W momencie definiowania wymiaru (a więc najwcześniej po wywołaniu któregoś z poleceń wymiarowania, a najpóźniej przed zaakceptowaniem położenia wymiaru) należy kliknąć w pasku wstęgowym ikonę Typ wymiaru (Dimension Type, na prawo od ikony Prefiks). Pojawi się grupa ikon pokazana na rysunku 2.80. Część z nich służy do definiowania tolerancji. Po kliknięciu wybranej ikony w pasku wstęgowym pojawiają się odpowiednie pola, np. dla ikony z symbolem klasy tolerancji będzie to pole umożliwiające wprowadzenie oznaczenia klasy. Tolerowanie wymiarów jest w Solid Edge na tyle łatwe, że nie ma sensu wykonywanie tu specjalnych ćwiczeń.

Warto zwrócić natomiast uwagę na dwie ikony z omawianej grupy: Klasa Plus Minus (Class Plus Minus) i Pusty (Blank). Pierwsza z nich pozwala na wprowadzanie tolerancji w postaci oznaczenia klasy i jednocześnie odchyłek dla danego wymiaru. Jest to stosunkowo rzadko spotykana w polskiej dokumentacji forma oznaczeń, ułatwiająca jednak bardzo korzystanie z rysunku. Należy tu jednak podkreślić jedną rzecz: odchyłki nie zostają wpisane automatycznie na podstawie wartości wymiaru nominalnego i podanej klasy dokładności. Pola odchyłek trzeba wypełnić osobno, na podstawie norm.

Ikona Pusty (ostatnia z grupy, z przygaszonym symbolem „X”) powoduje usunięcie z wymiaru jego wartości. W połączeniu z narzędziem do definiowania prefiksów pozwala to na wprowadzanie wymiarów w postaci literowej. Wystarczy usunąć z wymiaru wartość liczbową i wpisać – jako prefiks – literę. Zamiast litery można wpisać znak równości, stosowany przy wymiarowaniu równych elementów. Przykład zastosowania dwóch wspomnianych opcji pokazany jest na rysunku 2.81.

Rysunek 2.81.

Zastosowanie opcji Typ wymiaru

W Solid Edge nie ma osobnego polecenia do zapisu pasowań. Tego typu wymiary można traktować jako tolerowane, przy czym w polu klasy podaje się obie wartości – dla wałka i otworu (rysunek 2.82).

Rysunek 2.82.

Oznaczanie pasowań

Modyfikowanie wymiarów Modyfikowanie wymiarów jest podobne do modyfikowania elementów rysunkowych – linii, łuków itp. Poszczególne parametry można zmieniać zarówno w momencie wstawiania wymiaru, jak i później – za pomocą paska wstęgowego lub okna Właściwości, dostępnego z menu podręcznego. Podobnie jak w przypadku linii, można definiować własne style wymiarowania, a także zmieniać poszczególne parametry indywidualnie – dla danego wymiaru, lub globalnie – dla całego stylu.19 Parametrów tych jest jednak znacznie więcej. W przypadku linii było ich trzy (kolor, typ i grubość), w przypadku stylu wymiarowania parametrów takich jest kilkadziesiąt – począwszy od dokładności podawania wymiaru, a skończywszy na wielkości strzałki czy przeciągnięciu linii pomocniczych poza linię wymiarową. Nie będziemy ich wszystkich omawiać – są one opisane w systemie pomocy, ponadto organizacja okna właściwości wymiarów i nazwy poszczególnych pól są na tyle czytelne, że posługiwanie się nimi nie powinno sprawić trudności średnio zaawansowanemu użytkownikowi. Podamy jedynie kilka przykładów modyfikowania poszczególnych parametrów. Pomoże nam w tym przykładowy szkic, przedstawiony na rysunku 2.83.

Rysunek 2.83.

Przykłady zamian właściwości wymiarów

Za pomocą paska wstęgowego i okna właściwości wymiarów można m.in.

− zmieniać dokładność podawania wymiaru. Można to zrobić za pomocą paska wstęgowego (lista Zaokrąglij, Round-off), lub okna właściwości – karta Jednostki (Units), lista Zaokrąglenie (Round-off).

− zmieniać kolory wymiarów sterujących, wynikowych i błędnych (tzn. takich, które nie są połączone z żadnym elementem. Może się to zdarzyć np. po takiej modyfikacji rysunku, po której program nie będzie w stanie przeliczyć ponownie wszystkich wymiarów).

− zmieniać rodzaj, styl i rozmiar czcionki. Służą do tego listy i pola w karcie Tekst (Text). Domyślnym rodzajem czcionki jest Solid Edge ISO. Należy jednak pamiętać, że nie ma on polskich znaków. Jeżeli zależy nam na nich, należy zmienić rodzaj czcionki na Arial lub Arial Narrow – najbardziej zbliżone do pisma technicznego.

− zmieniać jednostki (np. z mm na cale) lub wymiarować w różnych jednostkach (na rysunku przykładem jest wymiar 110 mm). Ustawia się to za pomocą odpowiednich pól w kartach Jednostki i Jednostki dodatkowe (Secondary Units) okna właściwości. W tym samym miejscu można włączyć lub wyłączyć wyświetlanie etykiet jednostek.

19 Domyślnym stylem wymiarowania w Solid Edge jest ISO.

− umieszczać liczbę wymiaru nad lub w linii wymiarowej, za pomocą listy Położenie (Position) z karty Tekst w oknie właściwości

− zmieniać zakończenia linii wymiarowych. Na rysunku przykładem są wymiary 20 / 13 mm. W karcie Zakończenie i symbol (Terminator and Symbol), za pomocą listy Wyświetl (Display), decyduje się o tym, czy mają być wyświetlone oba symbole zakończenia, czy tylko jeden, czy żaden. W liście Typ początku (Origin Type) można natomiast wybrać symbol rysowany na pierwszym końcu linii wymiarowej (strzałka, kreska ukośna, okrąg itd.). W naszym przykładzie w wymiarze 20 mm usunięty jest jeden z symboli zakończenia linii wymiarowej (Wyświetl – Początek), a w wymiarze 13 mm zmieniony został pierwszy symbol (Typ początku – Odwrotna kreska ukośna).

− zmieniać kąt nachylenia linii pomocniczych. Na rysunku 2.83 przykładem jest jeden z wymiarów 12 mm. W karcie Linie i współrzędne (Lines and Coordinate), w polu Kąt (Angle) wartość została zmieniona z domyślnej 0º na 330º. Niestety, w przypadku takiego wymiaru oba punkty, od których biegną linie pomocnicze, muszą być punktami charakterystycznymi (np. końcami linii). Oznacza to, że np. w opisywanym przykładzie podstawa klina składa się z dwóch odcinków.

− modyfikować odstęp pomiędzy liniami wymiarowymi grupy wymiarów o wspólnej podstawie. Służy do tego parametr Podziałka stosu (Stack Pitch) w karcie Linie i współrzędne okna właściwości.

Opisywanie rysunku Polecenia dostępne w module Draft pozwalają – oprócz wymiarowania – na wprowadzanie na rysunku dodatkowych informacji, dotyczących chropowatości, odchyłek kształtu i położenia, oznaczeń połączeń spawanych, a także na numerowanie elementów, dodawanie uwag i adnotacji. Służą do tego ikony przedstawione na rysunku 2.84. W programie są one podzielone na cztery grupy.

Rysunek 2.84.

Ikony poleceń opisywania rysunku

Widoczne na rysunku ikony służą – w kolejności – do:

1. Wprowadzania oznaczeń chropowatości.

2. Wprowadzania oznaczeń odchyłek kształtu i położenia.

3. Tworzenia symbolu bazy.

4. Oznaczania połączeń spawanych.

5. Dodawania uwag.

6. Dodawania linii odniesienia.

7. Numerowania elementów na rysunku (tworzenia symboli pozycji).

8. Wprowadzania tekstów.

9. Kopiowania z Tablicy Znaków Windows i wstawiania do tekstów znaków specjalnych, nie występujących w standardowych zestawach czcionek.

Symbole chropowatości, odchyłek kształtu i położenia oraz spoin Wprowadzanie oznaczeń chropowatości, odchyłek kształtu i położenia oraz połączeń spawanych przebiega podobnie. Za pomocą okna dialogowego użytkownik definiuje symbol, a następnie wstawia na rysunek. Istnieje możliwość zapisywania często stosowanych symboli.

− naszkicuj zarys końcówki wału, jak na rysunku 2.85.

Rysunek 2.85.

Oznaczanie chropowatości i odchyłek kształtu i położenia

− aby wprowadzić oznaczenie chropowatości kliknij ikonę polecenia, a następnie ikonę

Właściwości (Properties) w pasku wstęgowym. Pojawi się okno dialogowe podobne do przedstawionego na rysunku 2.86, z tym, że będzie zawierało tylko pierwszą kartę – Ogólne (General).

Rysunek 2.86.

Okno właściwości symbolu chropowatości

− poszczególne pola w oknie służą do wprowadzania kolejnych parametrów. Przycisk Układ

powierzchni (Surface lay) pozwala na dodanie do symbolu chropowatości znaków kierunkowości struktury. Aby uzyskać symbol widoczny na rysunku 2.85 wybierz opcje i wpisz wartości w polach okna jak na rysunku 2.86.

− jeżeli przewidujesz kilkakrotne użycie stworzonego właśnie symbolu wpisz dowolną nazwę w polu Zapisane ustawienia (Saved settings), a następnie kliknij przycisk Zapisz (Save).

Symbol zostanie zapisany, a przy następnym wywołaniu polecenia wstawiania symbolu chropowatości będzie dostępny z menu w pasku wstęgowym (rysunek 2.87). Jeżeli symbol zostanie w ten sposób zapisany w szablonie20, będzie dostępny w każdym nowym rysunku utworzonym według tego szablonu.

Rysunek 2.87.

Zapisane symbole chropowatości dostępne są z menu w pasku wstęgowym polecenia

− po zamknięciu okna (przyciskiem OK) wskaż krawędź, na której chcesz wstawić oznaczenie.

Pojawi się dynamiczny podgląd symbolu. Poruszając kursorem w prawo i w lewo oraz w górę i w dół sprawdź, w jaki sposób można wstawić symbol.

− jeżeli nie chcesz umieszczać symbolu na krawędzi lub linii będącej jej przedłużeniem, chcesz natomiast skorzystać z odnośnika, włącz opcję Linia odniesienia (Leader, ikona ze strzałką w pasku wstęgowym).

− po ustaleniu położenia symbolu naciśnij lewy przycisk myszy, aby zakończyć polecenie.

− ewentualną zmianę właściwości symbolu (wielkość, czcionka itp.) możesz przeprowadzić podobnie, jak w przypadku pozostałych elementów. Po kliknięciu symbolu i włączeniu okna właściwości (teraz zawierać będzie obie karty widoczne na rysunku 2.86) możesz w karcie Tekst i linia odniesienia (Text and Leader) wprowadzić żądane zmiany. Jeżeli chcesz zmienić położenie symbolu, po prostu wskaż go i przeciągnij myszą.

Wielkość symbolu można też zmienić poprzez modyfikację rozmiaru czcionki w stylu wymiarowania. Wielkość symbolu chropowatości jest powiązana z wielkością tekstu.

Wprowadzanie oznaczeń odchyłek kształtu i położenia odbywa się bardzo podobnie.

− kliknij ikonę z symbolem odchyłki, a następnie ikonę Właściwości w pasku wstęgowym. Pojawi się okno przedstawione na rysunku 2.88. (podobnie jak w przypadku oznaczeń chropowatości będzie zawierało tylko kartę Ogólne).

Rysunek 2.88.

Okno właściwości symbolu odchyłek kształtu i położenia

20 Więcej informacji na temat szablonów znajduje się w rozdziale 7 – „Dostosowanie do własnych potrzeb”

− stworzenie symbolu odchyłki polega na złożeniu jej z pojedynczych komponentów, dostępnych pod postacią ikon w oknie właściwości oznaczenia. Poszczególne liczby i symbole oddziela się separatorem. Podobnie jak w przypadku prefiksów wymiarów, kliknięcie ikony z symbolem powoduje wstawienie do wiersza w oknie odpowiedniego kodu sterującego. Przykładowo: dla symbolu bicia promieniowego i osiowego jest to „%CR” (patrz rysunek).

− po zamknięciu okna wskaż krawędź, na której chcesz umieścić strzałkę oznaczającą koniec linii odniesienia. Pojawi się dynamiczny podgląd symbolu. Ikony w pasku wstęgowym umożliwiają wstawianie oznaczenia ze strzałką łamaną, prostą lub bez strzałki. Może się okazać, że nie możesz od razu umieścić strzałki tam, gdzie zamierzasz. Wskazywać można tylko kontury, a nie wymiary. Stąd też umieszczenie symbolu w taki sposób, jak np. symbol odchyłki walcowości na rysunku 2.85 wymaga wstawienia go najpierw tak, aby strzałka wskazywała kontur, a następnie przesunięcia (rysunek 2.89)

Rysunek 2.89.

Wstawianie oznaczenia odchyłki na końcu linii wymiarowej

− modyfikacja symbolu (zmiana położenia, oznaczenia lub innych właściwości) przebiega tak

samo, jak w przypadku symboli chropowatości czy wymiarów.

− w sposób opisany powyżej wprowadź drugie oznaczenie odchyłek

− aby wstawić symbol bazy kliknij ikonę polecenia, wpisz w pasku wstęgowym oznaczenie literowe, a następnie wskaż miejsce umieszczenia symbolu. Możesz teraz wskazywać dowolne obiekty, w tym wymiary i linie odniesienia.

Tworzenie oznaczeń połączeń spawanych odbywa się dokładnie tak samo, jak w przypadku odchyłek kształtu i położenia (wywołanie polecenia – okno właściwości – zdefiniowanie i ewentualny zapis symbolu – wstawienie na rysunek). Pamiętaj, ze wszystkie wspomniane symbole można zapisywać. Po zapisaniu ich w szablonach rysunków dysponujesz biblioteką oznaczeń chropowatości, odchyłek i spoin.

Uwagi, linie odniesienia i numerowanie elementów Aby wstawić uwagę na rysunek należy:

− wywołać polecenie – pojawi się okno dialogowe, w którym wpisuje się tekst uwagi. Można korzystać ze znaków specjalnych.

− po zamknięciu okna wskazać pierwszy punkt linii odniesienia, a następnie położenie uwagi. Uwaga wpisywana jest taką czcionką, jaka jest zdefiniowana w bieżącym stylu wymiarowania.

Pasek wstęgowy, ikony właściwości oraz linii odniesienia są takie same, jak w przypadku poleceń opisanych w poprzednim podpunkcie. Tak samo również przebiega ewentualna modyfikacja. Do istniejącej uwagi można dodać jedną lub więcej linii odniesienia (rysunek 2.90).

Rysunek 2.90.

Dodawanie uwag, linii odniesienia i numerowanie elementów

Numerowanie elementów na rysunku wykonywanym w całości na płaszczyźnie wykonuje się stosunkowo rzadko. Należy pamiętać, że Solid Edge jest programem do pracy w przestrzeni. Zdecydowana większość dokumentacji wykonywana jest więc na podstawie modeli 3D, a wtedy numerowanie następuje automatycznie. Przy numerowaniu elementów rysowanych na płaszczyźnie dostępne są tylko niektóre opcje. Aby wprowadzić oznaczenie pozycji jak na rysunku należy kliknąć ikonę Symbol pozycji (Balloon), wpisać w pasku wstęgowym numer, sprawdzić, czy wyłączona jest opcja Odwołanie do elementu (Item Number), a następnie wskazać element (koniec linii odniesienia) oraz położenie symbolu.

Rysunek 2.91.

Przy numerowaniu elementów stworzonych w module Draft należy wyłączyć opcję Odwołanie do elementu

Do zagadnienia numerowania elementów wrócimy jeszcze w rozdziale 5.

Teksty i znaki specjalne Solid Edge posiada wbudowany prosty edytor tekstów, pozwalający na wpisywanie uwag, adnotacji itp. Można korzystać z wszystkich czcionek zainstalowanych w systemie, stosować czcionki pogrubione, podkreślone i kursywę, wyrównywać napis w pionie i w poziomie oraz wstawiać tekst pod dowolnym kątem. Aby wstawić tekst wykonaj następujące czynności:

− kliknij ikonę polecenia Tekst (Text). Pojawi się pasek wstęgowy przedstawiony na rysunku 2.92. Po kliknięciu ikony Więcej... (More...) ukazuje się drugi pasek, umożliwiający dostęp do rzadziej używanych opcji polecenia.

Rysunek 2.92.

Paski wstęgowe polecenia Tekst (aby włączyć dolny należy kliknąć ikonę Więcej...)

− za pomocą list, pól edycji oraz ikon paska wstęgowego wprowadź żądane parametry tekstu (styl, czcionka, rozmiar, wyrównanie) i ewentualnie pola tekstowego21 (wysokość, szerokość, kąt nachylenia), a następnie wskaż położenie tekstu na rysunku.

− wpisz żądany tekst. Do nowego wiersza przechodzi się naciskając klawisz Enter. Po wprowadzeniu całego tekstu naciśnij prawy przycisk myszy aby zakończyć polecenie.

Aby zmodyfikować tekst należy go wskazać, a następnie edytować lub zmieniać położenie i wymiary pola tekstowego. Edytować tekst można wtedy, gdy po zaznaczeniu jest on otoczony pogrubioną, popielatą ramką, a w polu tekstowym znajduje się kursor (rysunek 2.93 a). Jeżeli po zaznaczeniu wokół tekstu wyświetlona zostanie ramka z uchwytami (rysunek 2.93 b) można przeciągając uchwyty zmieniać wielkość pola tekstowego. Jest to przydatne np. wtedy, gdy po modyfikacji tekstu pole okazuje się za wąskie i część tekstu przenoszona jest automatycznie do nowego wiersza. W obu przypadkach można zmieniać położenie tekstu – należy w tym celu skierować kursor nad krawędź pola (ramkę) tak, aby przybrał on kształt krzyża ze czarnymi strzałkami na końcach ramion (rysunek 2.93 b). Można wtedy przesuwać tekst przeciągając myszą (przy wciśniętym lewym przycisku). To, w jaki sposób wyróżniane jest pole tekstowe po zaznaczeniu zależy od tego, w którym miejscu pola znajdował się kursor w momencie naciśnięcia przycisku myszy. Aby uzyskać ramkę z uchwytami należy kliknąć blisko krawędzi pola.

Rysunek 2.93.

W zależności od tego, jak wyróżnione jest po zaznaczeniu pole tekstowe, można edytować tekst lub zmieniać wymiary pola

Oczywiście, po zaznaczeniu pola tekstowego można zmieniać parametry samego pola (np. kąt nachylenia), jak i tekstu (np. rozmiar czcionki) za pomocą paska wstęgowego. Aby zmienić właściwości tylko fragmentu tekstu należy go zaznaczyć – podobnie jak w dowolnym edytorze, np. MS Word. Jak widać, modyfikowanie pól tekstowych w Solid Edge przebiega podobnie, jak w innych aplikacjach Windows.

Może się zdarzyć, że chcesz do tekstu wprowadzić znaki niestandardowe, niedostępne z klawiatury. Możesz w tym celu skorzystać z Tablicy Znaków Windows.

− kliknij ikonę Tablica znaków (Character Map). Pojawi się okno przedstawione na rysunku 2.94 (w zależności od systemu operacyjnego może mieć ono nieco inny wygląd). Wybierz żądany zestaw (i ewentualnie podzestaw) czcionek, zawierający potrzebne Ci znaki. Uwaga: tablica znaków jest narzędziem Windows, a nie Solid Edge, więc jego wersja językowa zależy od tego, czy korzystasz z Windows w wersji polskiej, czy angielskiej.

21 Pole tekstowe to prostokątny element zawierający tekst lub symbole. Każdy tekst w Solid Edge wstawiany jest w polu tekstowym.

Rysunek 2.94.

Tablica znaków umożliwia wstawianie w tekście znaków niestandardowych (np. liter greckich)

− wskaż żądany znak i kliknij przycisk Wybierz (Select). Wybrany znak pojawi się w polu

Znaki do kopiowania (Characters to Copy). Możesz wskazać i wybrać kolejno kilka znaków.

− kliknij przycisk Kopiuj (Copy). Spowoduje to skopiowanie wybranych znaków do schowka Windows.

− aby wstawić w tekście Solid Edge skopiowane znaki musi być aktywne polecenie Tekst. Wprowadzając tekst, w żądanych miejscach wstawiaj znaki ze schowka poprzez naciśnięcie kombinacji klawiszy Ctrl – V (nie za pomocą ikony). Przykład zastosowania polecenia Tablica znaków przedstawiony jest na rysunku 2.95.

Rysunek 2.95.

Niestandardowe litery i znaki wstawione do tekstu w Solid Edge za pomocą Tablicy znaków

Oprócz wprowadzania na rysunek tekstów za pomocą edytora Solid Edge możesz również wstawiać tekst z plików stworzonych za pomocą innych aplikacji (np. MS Word), lub uruchamiać te aplikacje bezpośrednio z poziomu Solid Edge i wtedy tworzyć ich dokumenty. Służy do tego polecenie menu [Wstaw] – [Obiekt] ([Insert] – [Object]). Po jego wywołaniu pojawia się standardowe okno Windows służące do tworzenia nowych lub wstawiania istniejących obiektów, pochodzących z innych aplikacji.

Inne polecenia pomocnicze W tym rozdziale zajmiemy się poleceniami, które nie służą do tworzenia obiektów rysunkowych, ani ich modyfikacji, pomagają natomiast w rysowaniu lub zarządzaniu elementami na rysunku. Większość opisywanych tu poleceń dostępnych jest z menu Narzędzia (Tools). Ikony części z nich nie są domyślnie widoczne w paskach narzędzi po instalacji programu, można jednak dodać je tam samodzielnie.

EdgeBar EdgeBar to dodane w wersji 8, występujące we wszystkich modułach narzędzie ułatwiające organizację pewnych poleceń i funkcji. To, jakie są to polecenia i funkcje, zależy od modułu – w module Draft będą to: warstwy, biblioteka symboli i grupy. EdgeBar grupuje te narzędzia w jednym oknie, ułatwiając korzystanie z nich.

EdgeBar wywołuje się i ukrywa poleceniem menu [Narzędzia] – [EdgeBar] ([Tools] – [EdgeBar]) lub za pomocą ikony z głównego paska narzędzi (rysunek 2.96). Okno EdgeBar pojawia się z prawej strony ekranu, można je jednak oddzielić i umieścić w dowolnym miejscu. Składa się ono z trzech kart; dostęp do nich uzyskuje się klikając ikony w dolnej części okna. Na rysunku 2.96 przedstawiony jest EdgeBar z włączoną kartą warstw.

Rysunek 2.96.

Ikona i okno narzędzia EdgeBar

Omówimy krótko poszczególne polecenia dostępne za pośrednictwem okna EdgeBar.

Warstwy Pojęcie warstw – znane dobrze użytkownikom np. AutoCAD-a – występuje w większości programów CAD. Warstwy można wyobrazić sobie jako przezroczyste folie, zawierające poszczególne elementy rysunku. Klasycznym przykładem jest plan miasta: na jednej folii narysowane są ulice, na drugiej – plan komunikacji, na trzeciej – zieleń itp. Składając lub usuwając wybrane folie można uzyskać plan w dowolnej wersji, np. zawierającej tylko ulice i przystanki komunikacji miejskiej lub tylko parki i ogródki działkowe.

W programach rysunkowych (tzn. takich, w których dokumentacja jest rysowana na ekranie komputera, a nie tworzona na podstawie przestrzennych modeli) warstwy mogą być stosowane do grupowania poszczególnych elementów zespołu. Dobrym przykładem jest rysunek budowlany: na poszczególnych warstwach można narysować: rzut kondygnacji, instalację elektryczną, wodociągową itp. Poprzez włączanie i wyłączanie poszczególnych warstw można np. na podstawie jednego rysunku (pliku) stworzyć schematy wybranych instalacji.

W Solid Edge, w którym pokazywanie i ukrywanie poszczególnych elementów na rzutach odbywa się w inny sposób (opisany w rozdziale 5), warstwy mają dość ograniczone zastosowanie. Można np. wstawiać na osobnej warstwie wymiary i opisy – wtedy wyłączając i włączając taką warstwę otrzymuje się rysunek bez lub z wymiarami.

Aby utworzyć nową warstwę należy kliknąć ikonę w górnej części okna EdgeBar, a następnie wpisać nazwę nowej warstwy. Nowo stworzona warstwa automatycznie staje się aktywna. Aktywna warstwa to ta, na której umieszczane są rysowane elementy. Domyślnie (po instalacji) dostępna jest w Solid Edge jedna warstwa o nazwie Default. W oknie na rysunku 2.96 widoczne są jeszcze cztery inne, stworzone przez użytkownika . Po skierowaniu kursora na nazwę warstwy i naciśnięciu prawego przycisku myszy pojawia się menu podręczne, umożliwiające uaktywnienie warstwy, jej pokazanie lub ukrycie, zmianę nazwy i wywołanie okna właściwości.

Uaktywnić warstwę można też w inny sposób – wybierając jej nazwę z listy rozwijanej w górnej części okna EdgeBar. Za pomocą tej listy można również przenosić elementy z jednej warstwy na inną – należy w tym celu zaznaczyć na rysunku elementy do przeniesienia, a następnie wybrać z listy nazwę warstwy, na którą mają być one przeniesione.

Biblioteka symboli Użytkownik może tworzyć własne symbole i zapisywać je w dowolnym katalogu na dysku, tworząc biblioteki. Druga karta narzędzia EdgeBar służy do zarządzania takimi symbolami i wstawiania ich na rysunek.

Aby stworzyć symbol należy go narysować, a następnie albo zapisać na dysku w wybranym katalogu, albo po prostu zaznaczyć go i przeciągnąć do okna EdgeBar, do górnej części karty. Symbol zniknie z rysunku i zostanie zapisany w pliku DFT (rozszerzenie modułu Draft) w katalogu, którego nazwa podana jest w liście w górnej części okna. Do ustalania lokalizacji plików służy ikona znajdująca się z lewej strony listy. Po jej naciśnięciu pojawia się standardowe okno Windows umożliwiające wybór katalogu, w którym mają być zapisywane symbole. Domyślną nazwą pliku, w którym zapisywany jest symbol jest Symbol.dft z kolejnym numerem, nazwa ta może być zmieniana przez użytkownika.

Jeżeli nie chcesz, aby symbol po wstawieniu do biblioteki znikał z rysunku możesz skorzystać z innej metody. Polega ona na skopiowaniu elementów, które mają utworzyć symbol do schowka (dowolnym sposobem – za pomocą ikony, polecenia menu głównego lub podręcznego albo skrótu klawiaturowego Ctrl – C), a następnie wstawieniu do biblioteki. W tym celu należy skierować kursor do okna biblioteki symboli, nacisnąć prawy przycisk myszy i z menu podręcznego wybrać polecenie Wklej.

Aby wstawić wybrany symbol na rysunek należy przeciągnąć go z okna EdgeBar w żądane miejsce. Wybór ułatwia podgląd wyświetlany w dolnej części okna (rysunek 2.97). Po wstawieniu symbol jest traktowany przez Solid Edge jako jeden element, można go jednak edytować. W tym celu należy wywołać menu podręczne (przez naciśnięcie prawego przycisku myszy, gdy kursor znajduje się nad symbolem), a następnie wybrać polecenie Otwórz (Open). Powoduje to otwarcie nowego okna, w którym można modyfikować symbol w dowolny sposób – jest on wtedy traktowany przez program nie jako całość, ale zbiór pojedynczych elementów: linii, łuków itp. Po zakończeniu edycji okno zamyka się w standardowy sposób: [Plik] – [Zamknij]. Uwaga: wprowadzone w ten sposób zmiany dotyczą tylko symbolu wstawionego na rysunek – plik, w którym jest on zapisany na dysku nie ulega zmianie.

Rysunek 2.97.

Użytkownik może tworzyć biblioteki symboli – np. stosowanych na schematach hydraulicznych. Wygląd okna biblioteki może być zmieniany za pomocą poleceń dostępnych w podręcznym menu okna.

Wygląd okna biblioteki symboli może być zmieniany za pomocą menu podręcznego, które ukazuje się po naciśnięciu prawego przycisku myszy gdy kursor znajduje się w obszarze okna i nie wskazuje żadnego z elementów z biblioteki. Za pomocą tego menu można np. włączać i wyłączać podgląd elementów lub zmieniać wielkość reprezentujących je ikon.

Grupy Grupami nazywamy zbiory elementów, które są traktowane przez system jako jedna całość i mogą być jednocześnie zaznaczane czy modyfikowane. Można tu zauważyć pewną analogię do bloków, dobrze znanych użytkownikom AutoCAD-a. Grupę tworzy się przez zaznaczenie elementów i kliknięcie ikony Grupuj (Group – rysunek 2.98).

Rysunek 2.98.

Ikony poleceń Grupuj i Rozgrupuj

Po kliknięciu ikony pojawia się pasek wstęgowy, w którym wpisuje się nazwę grupy oraz ewentualnie nadaje jej właściwości (za pomocą okna wywoływanego przez kliknięcie pierwszej ikony od lewej w pasku wstęgowym). Nazwa grupy pojawia się w oknie EdgeBar, w jego trzeciej karcie. Grupa może zostać rozbita na elementy składowe poleceniem Rozgrupuj (Ungroup).

SketchPoint W czasie rysowania w Solid Edge nie są podawane na bieżąco współrzędne kursora, tak jak ma to miejsce np. w przypadku AutoCAD-a. Zazwyczaj informacja ta nie ma dużego znaczenia. Można jednak razie potrzeby zdefiniować własny, lokalny układ współrzędnych użytkownika, umieszczony w dowolnym punkcie i nachylony pod dowolnym kątem. Służy do tego narzędzie o

nazwie SketchPoint. Jego zastosowanie przećwiczymy na przykładzie. Załóżmy, że zamierzasz stworzyć szkic płytki z otworami przedstawiony na rysunku 2.99.

Rysunek 2.99.

Płytka z otworami – szkic do ćwiczenia polecenia SketchPoint

Można stworzyć ten szkic w sposób „tradycyjny” – narysować prostokąt, otwory (rozmieszczone w przybliżony sposób), a następnie zwymiarować rysunek i podać dokładne usytuowanie otworów. Można też narysować otwory od razu we właściwych położeniach, korzystając właśnie z polecenia SketchPoint.

− narysuj prostokąt o zadanych wymiarach

− kliknij ikonę polecenia SketchPoint (rysunek 2.100). Włączony zostanie pasek wstęgowy przedstawiony na rysunku. Jednocześnie wokół kursora pojawią się dwa okręgi – oznacza to, że program czeka na wskazanie początku układu.

Rysunek 2.100.

Ikona i pasek wstęgowy polecenia SketchPoint

− w polu Krok (Step) w pasku wstęgowym wpisz 5 i naciśnij Enter. Następnie wskaż dolny lewy róg prostokąta – będzie to punkt (0,0) układu współrzędnych.

− kliknij ikonę polecenia Okrąg ze środka i podaj w pasku wstęgowym wartość średnicy (8 mm). Skieruj kursor okolice miejsca, w którym ma się znajdować pierwszy okrąg. Obok kursora wyświetlane są jego współrzędne w układzie, który zdefiniowałeś przed chwilą. Gdy współrzędne te są bliskie wielokrotności kroku, który podałeś w pasku wstęgowym (5 mm), liczby określające je są wyświetlane czcionką pogrubioną. W takiej sytuacji kliknięcie myszą powoduje wskazanie punktu, którego współrzędne równe są dokładnie wielokrotności kroku – na rysunku 2.101 są to: X = 15 mm, Y = 40 mm. Dzięki temu możesz narysować okrąg od razu dokładnie tam, gdzie powinien się znaleźć.

Rysunek 2.101.

SketchPoint umożliwia dokładną lokalizację rysowanych elementów w zdefiniowanym przez użytkownika układzie współrzędnych

− jeżeli chcesz wskazać kilka punktów, dla których jedna ze współrzędnych jest taka sama,

możesz jej wartość zablokować poprzez wpisanie w polu X lub Y paska wstęgowego i naciśnięcie Enter. W naszym przykładzie można np. zablokować X na 15 mm, co ułatwi wskazanie lokalizacji dwóch otworów z lewej strony.

Układ współrzędnych może być obrócony pod dowolnym kątem. Kąt ten podaje się w polu Kąt (Angle) w pasku wstęgowym. Oczywiście, po obróceniu układu odległości mierzone są wzdłuż obróconych osi X i Y (rysunek 2.102).

Rysunek 2.102.

Układ współrzędnych obrócony o 30° - odległości mierzone są wzdłuż obróconych osi

SketchPoint może być przydatny nie tylko przy rysowaniu, ale i przy przemieszczaniu elementów na rysunku. Załóżmy, że naszkicowałeś fragment wału, a następnie wstawiłeś na rysunek symbol z biblioteki – zarys rowka wpustowego. Nie jesteś w stanie od razu podać jego dokładnej lokalizacji – symbol musi być wstawiony na rysunek, a następnie przesunięty. Może się przy tym przydać SketchPoint. W przykładzie na rysunku 2.103 punktem bazowym przesunięcia jest środek łuku z lewej strony zarysu rowka, zaś punkt docelowy został ustalony za pomocą SketchPoint-a w osi wału, odległości 22 mm od jednej z krawędzi.

Rysunek 2.103.

SketchPoint w połączeniu z poleceniem Przenieś ułatwia dokładne rozmieszenie elementów na rysunku

Innym zastosowaniem opisywanego polecenia może być tworzenie krzywych określonych równaniem (np. paraboli czy sinusoidy). Należy w tym celu obliczyć współrzędne kilku czy kilkunastu punktów krzywej, określić środek układu współrzędnych, a następnie narysować punkty (ikony polecenia Punkt nie ma na pasku poleceń; należy ją tam wstawić). Ostatnią czynnością będzie stworzenie krzywej przechodzącej przez narysowane punkty (polecenie Krzywa).

Asystent relacji – automatyczne wymiarowanie Polecenie Asystent relacji było już omawiane w podrozdziale dotyczącym relacji, pominęliśmy tam jednak problem automatycznego wymiarowania. Solid Edge posiada możliwość automatycznego wymiarowania zarówno szkiców, jak i rzutów stworzonych na podstawie modeli przestrzennych. Aby zapoznać się z pierwszą z tych funkcji wykonaj następujące ćwiczenie:

− naszkicuj zarys jak na rysunku 2.104 (bez wymiarowania, dokładne wartości wymiarów nie są istotne).

Rysunek 2.104.

Szkic zwymiarowany automatycznie poleceniem Asystent relacji

− wywołaj polecenie [Narzędzia] – [Wymiary] – [Asystent relacji] (Tools – Dimensions –

Relationship Assistant), a następnie zaznacz – najlepiej za pomocą okna – narysowany szkic i kliknij ikonę Opcje (pierwsza od lewej na pasku wstęgowym – patrz rysunek 2.29). Pojawi się okno przedstawione na rysunku 2.105. Włącz kartę Wymiar (Dimension).

Rysunek 2.105.

Okno Asystenta relacji, karta Wymiar

− zaznacz pola wyboru jak na rysunku i kliknij OK. Okno zostanie zamknięte, zaś program

poprosi o wskazanie kolejno: początku wymiaru poziomego i pionowego. Kliknij odpowiednie boki narysowanej figury (kolejno: lewy i dolny). Twój szkic powinien zostać zwymiarowany jak na rysunku 2.104.

Jak widzisz, za pomocą pól wyboru i listy rozwijanej w oknie Asystent relacji możesz decydować, które wymiary mają być wprowadzane (np. czy wymiarować średnice okręgów) oraz w jaki sposób (łańcuch, od wspólnej podstawy, współrzędne).

Zmienne Zmienne (Variables) to bardzo przydatne polecenie, ułatwiające parametryzację rysunku. Pozwala ono na powiązanie pomiędzy sobą wymiarów (zarówno na płaszczyźnie, jak i w przestrzeni), dzięki czemu zmiana jednego wymiaru może pociągnąć za sobą zmianę pozostałych. Zastosowanie polecenia pokazane jest na prostym przykładzie na rysunku 2.106.

Rysunek 2.106.

Polecenie Zmienne – średnice 10 mm i 22 mm powiązane są między sobą

Polecenie wywołuje się z menu głównego: [Narzędzia] – [Zmienne] (Tools – Variables). Pojawia się okno, w którym widoczne są wszystkie wprowadzone do tej pory na rysunku wymiary. System nadaje im swoje nazwy (np. V4161 – pierwszy wymiar w tabeli na rysunku 2.106), można je jednak zmieniać – w tabeli zmienione zostały nazwy wymiarów D1 i D2. W kolumnie Wartość (Value) wyświetlana jest aktualna wartość zmiennej, zaś kolumna Formuła (Formula) umożliwia definiowanie zależności pomiędzy wymiarami. W opisywanym przykładzie wprowadzona jest zależność pomiędzy średnicą otworu i podtoczenia: D2 = D1 + 12. Wprowadzanie zmian w poszczególnych polach odbywa się w standardowy, przyjęty w Windows sposób.

Pomiar odległości i powierzchni Do pomiaru odległości i powierzchni służą polecenia, których ikony znajdują się w pasku poleceń rysunkowych (domyślnie wyłączonym po instalacji – rysunek 2.107).

Rysunek 2.107.

Ikony poleceń pomiaru odległości i powierzchni

Przedstawione na rysunku ikony służą do wywoływania następujących poleceń (dostępnych również z menu Narzędzia):

1. Zmierz odległość (Measure Distance) – pomiar odległości pomiędzy dwoma wskazanymi punktami. Po wywołaniu polecenia należy wskazać punkty, między którymi ma być zmierzona odległość. Jeżeli punktów jest więcej, można w czasie pomiaru trzymać wciśnięty klawisz Shift – odległości będą wtedy sumowane.

2. Zmierz powierzchnię (Measure Area) – pomiar powierzchni wskazanego obszaru. Podobnie jak w przypadku odległości, mierząc kilka powierzchni przy wciśniętym klawiszu Shift otrzymujemy powierzchnię sumaryczną.

3. Zmierz całkowitą długość (Measure Total Length) – pomiar długości wskazanych elementów (odcinków, łuków) lub łańcuchów. Po wywołaniu polecenia pojawia się pasek wstęgowy, w którym – za pomocą listy rozwijanej – można wybrać opcje wskazywania pojedynczych elementów lub łańcuchów. Długości kolejno wskazywanych obiektów są sumowane, wynik podawany jest w pasku wstęgowym.

Do pomiarów powierzchni, a także kilku innych parametrów służy też polecenie Właściwości obszaru (Area Properties), dostępne z menu Narzędzia. Pozwala ono na obliczenie wielkości przydatnych np. przy obliczeniach wytrzymałościowych (środek ciężkości przekroju, momenty bezwładności). Po wywołaniu polecenia należy wskazać obszar (lub obszary – może ich być więcej), a następnie kliknąć przycisk Oblicz (Calculate) w pasku wstęgowym. Na rysunku pojawią się osie bezwładności (styl linii, którymi będą narysowane można wybrać w liście w pasku wstęgowym) i wyświetlone zostanie okno z wynikami obliczeń. Na rysunku 2.108 przedstawiony jest przykład zastosowania polecenia Właściwości obszaru. Obliczone wartości można skopiować do schowka (klikając przycisk w dolnej części okna), a następnie wykorzystać w dowolnej aplikacji Windows.

Rysunek 2.108.

Parametry przekroju kątownika obliczone za pomocą polecenia Właściwości obszaru

Uwaga: przy pomiarach odległości i powierzchni uwzględniana jest podziałka arkusza, a nie widoku (pojęcie widoku wyjaśnione jest w jednym z następnych punktów). Oznacza to, że np. pomiar odcinka o długości 20 mm umieszczonego w widoku, dla którego zastosowano podziałkę 1:2 da w wyniku 10 mm. Aby uniknąć tego błędu należy przejść do pracy w danym widoku – sposób postępowania jest opisany w dalszej części podręcznika.

IntelliSketch i wskaźnik wyrównania IntelliSketch to dynamiczne narzędzie, działające praktycznie bez przerwy w czasie rysowania. Pomaga tworzyć elementy o konkretnych cechach (np. poziome, pionowe) lub pozostające w określonych relacjach w stosunku do innych obiektów na rysunku (np. styczne, prostopadłe). IntelliSketch działa w następujący sposób:

1. W czasie rysowania wyświetla „gumową” linię pomiędzy początkowym punktem rysowanego obiektu (np. linii) a aktualnym położeniem kursora (rysunek 2.109 a). Inaczej mówiąc, jest to dynamiczny podgląd tworzonego elementu.

Rysunek 2.109.

Przykłady działania narzędzia IntelliSketch

2. Jeżeli aktualne położenie kursora jest takie, że kierunek linii łączącej kursor z punktem

początkowym rysowanego odcinka jest zbliżony do poziomego lub pionowego, obok kursora wyświetlany jest wskaźnik poziomości lub pionowości (rysunek 2.109 b). Narysowana w takim momencie linia będzie pionowa lub pozioma.

3. Jeżeli rysowany obiekt ma mieć punkty wspólne z innymi, narysowanymi wcześniej (np. tworzona linia ma łączyć się z końcem innej – rysunek 2.109 c), lub ma pozostawać z nimi w określonych relacjach (np. rysowane okręgi mają być styczne, linie prostopadłe – rysunek 2.109 d i e) obok kursora wyświetlany jest symbol punktu charakterystycznego lub relacji. Program należy poinformować o tym, że do jakiegoś elementu na rysunku chcemy się odnieść tworząc kolejny. Dokonuje się to poprzez lokalizację elementu, tzn. skierowanie nad dany obiekt kursora, tak, aby obiekt ten został na chwilę podświetlony.

Relacja Punkt na elemencie dla linii i łuków działa tak, jakby elementy te były nieskończone (rysunek 2.109 f).

Do ustalania, jakie relacje i punkty charakterystyczne mają być narzucane i lokalizowane, służy okno IntelliSketch (rysunek 2.110), które wywołuje się za pomocą polecenia menu [Narzędzia] –

[IntelliSketch] (Tools – IntelliSketch). W oknie tym, w karcie Relacje (Relationships) za pomocą zaznaczania odpowiednich pól wybiera się żądane relacje i punkty charakterystyczne. Początkującym użytkownikom można zalecić zaznaczenie pól jak na rysunku (wszystkie z wyjątkiem relacji prostopadłości).

Rysunek 2.110.

Okno IntelliSketch

Okno IntelliSketch zawiera też drugą kartę – Kursor (Cursor), służące do ustawiania wielkości tzw. strefy lokalizowania i strefy zamierzeń. Ilustracja tych pojęć przedstawiona jest na rysunku 2.111.

Rysunek 2.111.

Pojęcie strefy lokalizowania i strefy zamierzeń

Wielkości strefy lokalizowania i strefy zamierzeń podaje się w pikselach. W przypadku strefy lokalizowania domyślna wartość (4) może okazać się za mała, zwłaszcza przy pracy przy większej rozdzielczości. Zazwyczaj warto zmienić ją np. na 6.

Częścią narzędzia IntelliSketch jest Wskaźnik wyrównania (Alignment Indicator). Jest to tymczasowa, przerywana linia, wskazująca, że kursor znajduje się na jednej linii (poziomej lub pionowej) z punktem kluczowym innego elementu. Na rysunku 2.112 dzięki wskaźnikowi wyrównania ustalony został dokładnie środek prostokąta (punkt przecięcia symetralnych boków).

Rysunek 2.112.

Wskaźnik wyrównania umożliwia odnoszenie się do punktów kluczowych elementów na rysunku

Wskaźnik wyrównania włącza się i wyłącza za pomocą polecenia menu [Narzędzia] – [Wskaźnik wyrównania] (Tools – Alignment Indicator) lub za pomocą ikony (rysunek 2.6).

Może się zdarzyć, że przy pracy nad skomplikowanymi szkicami czy rysunkami IntelliSketch zaczyna przeszkadzać. Dzieje się tak wtedy, gdy chcemy np. narysować linię od dowolnego punktu, a program uparcie próbuje uchwycić jakiś punkt charakterystyczny. Można wtedy chwilowo wyłączyć IntelliSketch-a przez naciśnięcie i przytrzymanie klawisza Alt. Zwolnienie klawisza powoduje ponowne włączenie narzędzia.

Widok szkicowy Polecenie Widok szkicowy (Draft View) służy do tworzenia widoków, zawierających elementy rysunkowe, czyli nie stworzone na podstawie modeli przestrzennych. Powinno być używane zawsze wtedy, gdy rysunek tworzony jest wyłącznie na płaszczyźnie, bez wykorzystania modeli 3D. Widok szkicowy tworzy się klikając ikonę polecenia (rysunek 2.113), a następnie wskazując lokalizację na rysunku. Program przechodzi wtedy do pracy w widoku. Po zakończeniu rysowania i opisywania widoku powrót do rysunku następuje po kliknięciu przycisku Powróć (Return) w pasku wstęgowym. W widoku szkicowym dostępna jest – oprócz domyślnej (Default) – jeszcze jedna warstwa, o nazwie Autoukrywanie (Auto-Hide). Jest ona automatycznie ukrywana po powrocie do rysunku, można więc na niej umieszczać elementy (np. notatki, pomocnicze wymiary) które nie powinny być widoczne.

Rysunek 2.113.

Ikona polecenia Widok szkicowy

Widok szkicowy traktowany jest przez program jako odrębny obiekt, który może być modyfikowany w standardowy sposób. Przykładowo, aby zmienić lokalizację widoku wystarczy przeciągnąć go w inne miejsce. Po włączeniu okna Właściwości (z menu podręcznego) można zmieniać m.in. nazwę widoku i jego podziałkę. Jest to jedyna metoda zmiany podziałki rysunku: należy pamiętać, że polecenie Skala (opisane w podrozdziale „Operowanie elementami na rysunku”) powoduje nie zmianę podziałki, lecz wymiarów elementu.

Należy zdecydowanie podkreślić, że tworzenie rysunków w Solid Edge bez wykorzystania polecenia Widok szkicowy jest błędem,22 ponieważ utrudnia późniejszą zmianę położenia poszczególnych widoków i uniemożliwia zmianę podziałki.

Aby dodać lub usunąć elementy z widoku szkicowego należy dwukrotnie kliknąć na nim myszą. Spowoduje to przejście do widoku, gdzie można wprowadzić żądane zmiany, a następnie powrócić do rysunku klikając przycisk Powróć.

22 Dotyczy to wyłącznie rysowania bez wykorzystania modeli 3D. Przy tworzeniu dokumentacji na podstawie modeli przestrzennych widoki generowane są automatycznie. Zagadnienie to opisane jest dokładnie w rozdziale 5.

Ustalanie formatu i wydruk dokumentacji Do tej pory wszystkie ćwiczenia wykonywałeś na jednym formacie. Domyślnie, po instalacji Solid Edge, jest to format A2, z gotową, prostą tabliczką rysunkową. Oczywiście, istnieje możliwość definiowania dowolnych formatów arkusza i tworzenia dowolnych ramek i tabliczek rysunkowych.

Arkusze rysunkowe Przed opisem metody ustalania formatów wyjaśnimy pojęcie Arkuszy rysunkowych (Drawing Sheets). Można je porównać np. do stron w notatniku – pojedyncze strony (arkusze) składają się na cały notatnik (dokument, zapisywany w jednym pliku). Podobną sytuacje możemy zaobserwować w dokumentacji tradycyjnej, gdy dany rysunek jest na tyle duży, że trzeba zapisać go na kilku osobnych arkuszach. W spisie dokumentacji arkusze te będą tworzyć jednak jeden dokument, zapisany pod jednym numerem.

Po stworzeniu nowego dokumentu w module Draft mamy do dyspozycji jeden arkusz. Kolejne można tworzyć za pomocą polecenia menu [Wstaw] – [Nowy arkusz] (Insert – New Sheet). Arkusze te przykrywają się nawzajem; wywołanie arkusza (można tą czynność porównać z przełożeniem arkusza papierowego na wierzch stosu) następuje przez kliknięcie zakładki z jego nazwą w dolnej części ekranu (rysunek 2.114) – dokładnie tak samo, jak np. w arkuszu kalkulacyjnym MS Excel.

Rysunek 2.114.

Przełączanie między arkuszami polega na kliknięciu zakładki z jego nazwą Właściwości każdego arkusza (nazwa, format) mogą być ustalane po wywołaniu polecenia Ustawienia arkusza (Sheet Setup) z menu podręcznego (po kliknięciu prawym przyciskiem myszy zakładki z nazwą arkusza) lub z menu głównego [Plik] (File).

Ustalanie formatu Po wywołaniu polecenia Ustawienia arkusza pojawia się przedstawione na rysunku 2.115 okno, zawierające trzy karty: Rozmiar (Size), Nazwa (Name) i Tło (Background).

Rysunek 2.115.

Okno Ustawienia arkusza

Pierwsza karta służy do ustalania formatu rysunku i jednostek papieru. W zależności od tego, który przycisk opcji w górnej części okna zostanie wciśnięty, można ustalić format standardowy (A2, A3 itd.) lub zdefiniowany przez użytkownika. Zaznaczenie opcji Taki sam jak ustawienie wydruku (Same as Print setup) powoduje skopiowanie bieżących ustawień drukarki (np. jeżeli domyślnym formatem wydruku jest A4, format arkusza zostanie ustawiony również na A4).

Jednostki papieru określają, w jakich jednostkach są podawane takie wielkości jak wielkość tekstu i grubość linii na rysunku. Najlepiej pozostawić ustawienie domyślne – milimetry. Uwaga: ustawienia jednostek papieru nie mają wpływu na jednostki i dokładność wyświetlania wymiarów.

Za pomocą drugiej karty okna Ustawienia arkusza można zmieniać nazwę arkusza. Tę samą czynność można wykonać po wywołaniu polecenia Zmień nazwę (Rename) z menu podręcznego.

Trzecia karta służy do ustawiania tła arkusza. Każdy arkusz rysunkowy składa się w rzeczywistości z dwóch: arkusza tła (Background Sheet) oraz arkusza roboczego (Working Sheet). Można je porównać do warstw – podobnie jak w ich przypadku, można pracować albo na jednym, albo na drugim arkuszu, jak również wyłączać arkusz tła. Na arkuszu tła umieszcza się takie elementy jak obramowanie rysunku, tabliczka rysunkowa, tabliczka zmian itp. Widoki, rzuty, wymiary, opisy itp. umieszczane są na arkuszu roboczym. Przełączanie między arkuszami odbywa się za pomocą menu Widok (View). Domyślnie po instalacji dostępne są cztery tła: od A1 do A4. Można je modyfikować i tworzyć nowe. Zagadnienie to opisane jest w rozdziale 7 – „Dostosowanie do własnych potrzeb”.

Aby zmienić format rysunku należy podać wymiary arkusza (karta Rozmiar) oraz wybrać tło (karta Tło). Jeżeli najpierw wybierzemy tło, wymiary arkusza zostaną do niego dopasowane automatycznie. Dzieje się tak dlatego, że podanie wymiarów nie określa jednoznacznie tła (do danego formatu możemy zastosować kilka rodzajów tła, np. dla rysunku detalu, zestawieniowego, schematu itp.), natomiast podanie tła określa jednoznacznie wymiary arkusza.

Aby wyłączyć wyświetlanie tła należy usunąć zaznaczenie w polu Pokaż tło (Show background) w trzeciej karcie okna ustawień arkusza.

Wydruk dokumentacji Wydruk dokumentu uruchamia się poleceniem menu [Plik] – [Drukuj] (File – Print) lub klikając ikonę wydruku w głównym pasku narzędzi. Powoduje to wyświetlenie okna dialogowego wydruku (rysunek 2.116).

Rysunek 2.116.

Okno wydruku

Poszczególne pola i przyciski w oknie służą do kontroli i ustawiania parametrów wydruku. W polu Nazwa (Name) podana jest nazwa domyślnej drukarki systemowej (jak pamiętamy, Solid Edge przejmuje systemowe ustawienia wydruku, nie posiada też własnych sterowników dla urządzeń wyjściowych). Po kliknięciu przycisku Właściwości (Properties) włącza się standardowe okno Windows zwierające informacje dotyczące ustawień drukarki lub plotera. Po wybraniu opcji Drukuj obszar (Print Area) i kliknięciu przycisku OK można za pomocą okna wskazać obszar, który ma zostać wydrukowany. Kliknięcie przycisku Ustawienia (Settings) powoduje włączenie kolejnego okna, umożliwiającego m.in. ustalenie skali wydruku i sprawdzenie na podglądzie efektywnego obszaru kreślenia.

Poszczególne elementy okien Drukuj i Ustawienia są dość klarowne i dobrze opisane w systemie pomocy, nie ma więc potrzeby dokładnie ich omawiać. Często natomiast wątpliwości budzi sposób definiowania własnych formatów. Dostępne formaty pojawiają się w oknie wyświetlanym po kliknięciu przycisku Właściwości w oknie Drukuj. Dodawanie własnych formatów odbywa się z poziomu systemu operacyjnego – nie z poziomu Solid Edge, który korzysta z ustawień Windows. Aby dodać własny format należy na komputerze, do którego przyłączony jest ploter lub drukarka, wywołać z menu Start polecenie [Ustawienia] – [Drukarki] (Settings – Printers), a następnie wskazać wybraną drukarkę (ploter) i z głównego menu okna (nie z menu podręcznego!) wybrać polecenie Właściwości serwera (Server Properties). Pojawi się wtedy okno przedstawione na rysunku 2.117.

Rysunek 2.117.

Definiowanie własnych formatów wydruku

W oknie tym można podać wymiary i nazwę nowego formatu, a następnie zapisać przez kliknięcie przycisku Zapisz formularz (Save Form). Po zamknięciu okna i powrocie do Solid Edge nowy format powinien pojawić się w liście Właściwości drukarki (plotera) dla której został zdefiniowany.

Zapis i odczyt innych formatów rysunków Rysunki stworzone w module Draft mogą być zapisywane w następujących formatach: DFT (format Solid Edge), IGS, DGN (MicroStation), DWG (AutoCAD) i DXF.23 Możliwy jest oczywiście również odczyt plików w tych formatach.

Zarówno przy zapisie, jak i przy odczycie, należy ustawić pewne parametry, zapewniające prawidłową wymianę danych. Należy w tym celu kliknąć przycisk Opcje (Options) w oknie zapisu lub odczytu. Przycisk ten uaktywnia się dopiero po wybraniu z listy danego typu plików, a przy odczycie dodatkowo po wskazaniu konkretnego pliku.

Dla formatów IGS oraz DGN należy w kolejnych kartach okna opcji ustawić m.in. odpowiadające sobie czcionki, style linii i kreskowań. Pewnym utrudnieniem może być fakt, że linie w Solid Edge opisane są wyłącznie numerami, a nie nazwami. Nazwy linii odpowiadających poszczególnym numerom można znaleźć w systemie pomocy – najłatwiej wyszukując łańcuch „Styl linii”.

Dla formatów DWG i DXF, jako dla najbardziej popularnych, został począwszy od wersji 8. stworzony kreator translacji ułatwiający przyporządkowanie poszczególnych parametrów. W kolejnych krokach umożliwia on ustalenie wersji AutoCAD-a, typów linii, ich grubości itp. Nie

23 IGS (Initial Graphic Exchange) i DXF (Drawing eXchange Format) to popularne, uniwersalne formaty wymiany danych.

trzeba pamiętać numerów kolorów AutoCAD-a czy szukać w pomocy Solid Edge jakim numerom linii odpowiadają poszczególne style – wszystkie potrzebne dane podane są w oknie kreatora (rysunek 2.118). Kreator uruchamia się przez kliknięcie przycisku Opcje.

Rysunek 2.118.

Okno jednego z kroków kreatora translacji plików DWG. Po kliknięciu nazwy typu linii AutoCAD-a rozwija się lista umożliwiająca wybór innego typu.

Przy odczytywaniu i zapisywaniu plików w innych formatach należy zwrócić uwagę na jednostki. Bardzo częstym błędem jest pozostawianie np. przy odczycie rysunku DWG domyślnych jednostek – cali. W odczytanym rysunku wszystkie wymiary są wtedy pomnożone przez 25.4.

Wprowadzone ustawienia zapisywane są w pliku konfiguracyjnym – domyślnym (SEACAD.INI w katalogu Solid Edge) lub innym, o nazwie i lokalizacji podanej przez użytkownika. Dane te są odczytywane przez program przy kolejnym odczycie lub zapisie pliku i przyjmowane jako domyślne. Oznacza to, że jeżeli np. odczytujemy zawsze rysunki DWG od tego samego kontrahenta, tworzone według takich samych zasad, to wystarczy, jeżeli uruchomimy kreator tylko raz, przy otwieraniu pierwszego pliku.

Przy odczytywaniu plików zapisanych w innych formatach program prosi o wybór szablonu. W przypadku rysunków należy wskazać szablon typu DFT (domyślny Solid Edge lub własny).

Rozdział 3.

Moduł Part – modelowanie pojedynczych części Do tej pory zajmowaliśmy się wyłącznie rysowaniem. Solid Edge jest jednak programem do pracy w przestrzeni. W tym rozdziale nauczysz się tworzyć przestrzenne modele pojedynczych elementów. To, w jaki sposób łączyć je w zespoły stanowi treść kolejnego rozdziału, dotyczącego pracy w module Assembly.

Polecenia dostępne w module Part umożliwiają modelowanie dowolnych – z nielicznymi wyjątkami – kształtów. Jak było to już wspomniane we wstępie, tworzenie modeli w Solid Edge polega na definiowaniu operacji dodawania i usuwania materiału poprzez stworzenie profilu, a następnie przesunięciu go (wzdłuż prostej lub krzywej) albo obróceniu (rysunek 0.1). Możliwe jest też budowanie brył (lub definiowanie wycięć) za pomocą kilku przekrojów lub skorzystanie przy tym z dodatkowych elementów konstrukcyjnych – np. powierzchni lub krzywych przestrzennych.

Ponieważ jest to podręcznik do nauki podstaw modelowania w Solid Edge, nie będziemy zajmować się wszystkimi poleceniami modułu Part. Ograniczymy się do tych, których znajomość wystarczy do tworzenia modeli części o średnim stopniu komplikacji.

Poszczególne polecenia nie są omawiane w kolejności ikon czy występowania w menu. Wprowadzane są w taki sposób, abyś natychmiast mógł przystąpić do tworzenia konkretnych modeli. Nie od razu też omawiane są wszystkie opcje i możliwości. Dlatego też, aby w pełni opanować opisywane polecenia powinieneś przerobić całość rozdziału, a także poeksperymentować nieco we własnym zakresie. W Solid Edge wiele rzeczy można zrobić na

kilka sposobów, ale zazwyczaj jedne z nich są bardziej efektywne, a inne mniej. Bywa też i tak, że dany sposób jest szybszy, ale za to może utrudnić ewentualną modyfikację operacji czy elementu w przyszłości. Dlatego też dopiero po samodzielnym wypracowaniu sobie najefektywniejszych metod pracy można w pełni wykorzystać zalety Solid Edge.

Pierwsze kroki w module Part Przed bardziej szczegółowym i teoretycznym omówieniem zagadnień związanych z modelowaniem w Solid Edge wykonasz swój pierwszy model – dzięki temu łatwiej zrozumiesz teorię. Będzie to model dobrze znanego przedmiotu codziennego użytku: kubka.

Przykład: modelowanie kubka – część 1 Po uruchomieniu modułu Part lub stworzeniu nowego dokumentu opartego na szablonie Normal.par pojawi się okno modułu.24 Zasady organizacji menu i pasków narzędzi są takie same, jak w przypadku modułu Draft (patrz rysunek 1.2). Oczywiście, w pasku poleceń znajdziemy ikony poleceń modelowania w miejsce rysunkowych. W centralnej części okna widoczne są trzy prostopadłe płaszczyzny główne. Zazwyczaj jedna z nich służy do narysowania pierwszego profilu, na którym zostaje zbudowana bryła. Tak będzie i w naszym przypadku. Pierwszą czynnością będzie stworzenie walca przez wyciągnięcie okręgu wzdłuż prostej.

− uruchom moduł Part lub stwórz nowy dokument części. Domyślnie wciśnięta będzie ikona polecenia Wyciągnięcie (Protrusion – rysunek 3.1). Jeżeli nie jest, kliknij ją. Jeśli włączony jest EdgeBar25 możesz go wyłączyć – na razie nie będzie potrzebny.

Rysunek 3.1.

Ikona polecenia Wyciągnięcie

− polecenie Wyciągnięcie służy do tworzenia bryły poprzez wyciągnięcie profilu o dowolnym

kształcie wzdłuż linii prostej, prostopadłej do płaszczyzny, na której narysowany zostanie profil. Program prosi teraz o wskazanie tej płaszczyzny: w pasku stanu wyświetlony zostaje komunikat „Wybierz lico płaskie lub płaszczyznę odniesienia” („Select planar face or reference plane”). Wskaż poziomą płaszczyznę główną – w tym celu skieruj kursor nad jej krawędź26 tak, aby została podświetlona i naciśnij lewy przycisk myszy (rysunek 3.2).

24 Domyślne kolory tła, płaszczyzn itp. są inne niż na ilustracjach. Jak ustawiać własne kolory dowiesz się z rozdziału 7 – „Dostosowanie do własnych potrzeb”. 25 Narzędzie EdgeBar opisane zostało w podrozdziale „Inne polecenia pomocnicze”, w rozdziale 1. W module Part zawiera ono inne funkcje – wrócimy do tego zagadnienia w dalszej części rozdziału. 26 W rzeczywistości nie jest to oczywiście krawędź płaszczyzny (jest ona nieskończona), a jedynie jej symbolu.

Uwaga: nie używaj narzędzia zaznaczania – kliknięcie jego ikony przerywa bieżącą operację.

Rysunek 3.2.

Wskazywanie płaszczyzny, na której rysowany będzie profil – po podświetleniu płaszczyzny należy nacisnąć lewy przycisk myszy.

− po wskazaniu płaszczyzny program przechodzi automatycznie do tzw. środowiska profilu.

Jest to osobne okno Windows, w którym rysuje się profil. Zwróć uwagę, że w bocznym pasku poleceń ikony poleceń modelowania zostały zastąpione przez – dobrze Ci już znane z modułu Draft – ikony poleceń rysunkowych. Rysowanie w środowisku profilu modułu Part przebiega dokładnie tak samo, jak w module Draft. Na rysunku 3.3 widoczne jest okno Solid Edge i oba okna robocze (przestrzenne i środowiska profilu). W oknie profilu narysowany jest okrąg o średnicy 75 mm. Jak widzisz, jest on widoczny także w drugim oknie. Jest to pomocne w przypadku skomplikowanych modeli, gdyż ułatwia orientację (w oknie przestrzennym można też rysować). W przypadku elementów prostych, takich, jak w opisywanym przykładzie, korzystniej jest maksymalnie powiększyć okno środowiska profilu – dzięki temu najlepiej wykorzystasz powierzchnię ekranu.

Rysunek 3.3.

Podczas rysowania w oknie profilu „pod spodem” dostępne jest okno przestrzenne. Jego włączenie ułatwia orientację przy pracy nad skomplikowanymi modelami.

− w oknie profilu naszkicuj okrąg o średnicy 75 mm, jak na rysunku 3.3. Przecinające się

prostopadłe linie to krawędzie (ślady) dwóch płaszczyzn głównych. Okrąg możesz w zasadzie narysować w dowolnym miejscu, jednak doświadczenie uczy, że korzystniej jest przy rysowaniu profili podstawowych umieszczać któryś z punktów charakterystycznych (w tym przypadku środek okręgu) w punkcie przecięcia się śladów płaszczyzn. Zazwyczaj ułatwia to dodawanie kolejnych operacji i ewentualną modyfikację modelu.

Wymiar okręgu możesz podać wpisując odpowiednią wartość w pasku wstęgowym lub wymiarując okrąg i podając wartość wymiaru. Obie metody są równoważne, ale zazwyczaj

korzystniejsza jest druga – zwymiarowanie profilu ułatwia jego późniejszą, ewentualną modyfikację. Do zagadnienia tego wrócimy w dalszej części rozdziału.

− po zakończeniu rysowania profilu kliknij przycisk Zakończ (Finish) w pasku wstęgowym. Okno profilu zostanie zamknięte i program powróci do przestrzeni. Teraz musisz podać wartość rozciągnięcia – wysokość walca. Będzie ona wynosić 90 mm. Poruszając myszą widzisz zmieniający się dynamicznie podgląd. Jednocześnie w pasku wstęgowym w polu Odległość (Distance) wyświetlana jest aktualna wysokość tworzonej bryły (rysunek 3.4).

Rysunek 3.4.

Określanie wartości rozciągnięcia – wysokości walca

Wartości w polu Odległość zmieniają się skokowo o wartość podaną w polu Krok (Step). Wysokość walca możesz określić na dwa sposoby: klikając lewym przyciskiem myszy w momencie, gdy w polu odległości wyświetlana jest żądana wartość lub wpisując tę wartość i naciskając Enter. W tym drugim przypadku program będzie oczekiwał na wskazanie strony wyciagnięcia – w naszym przykładzie będzie to oznaczało wskazanie, czy walec ma znajdować się poniżej, czy powyżej płaszczyzny profilu. Dzieje się tak, ponieważ klikając punkt przekazujesz do programu jednocześnie dwie informacje (strona i wartość rozciągnięcia) podczas gdy wpisuj wartość – tylko jedną (wartość). Jeżeli korzystasz z drugiego sposobu, to stronę wyciągnięcia zdefiniujesz kierując kursor w górę (tak, aby na podglądzie walec był umieszczony nad płaszczyzną profilu) i naciskając lewy przycisk myszy.

Wartość rozciągnięcia można definiować też na kilka innych sposobów, jednak domyślnym jest zawsze ten, z którego skorzystałeś – Rozciągnięcie skończone (Finite Extent – patrz rysunek 3.4). Pozostałe sposoby definiowania trzeciego wymiaru tworzonych elementów poznasz w dalszej części rozdziału.

− po zdefiniowaniu wartości i strony rozciągnięcia wyświetlony zostaje podgląd stworzonej bryły. Możesz teraz kliknąć wymiar średnicy lub wysokości i wprowadzić nową jego wartość. Możesz również wrócić do dowolnego kroku tworzenia walca – umożliwia to umożliwia to narzędzie o nazwie SmartStep – jego ikony widoczne są w pasku wstęgowym (rysunek 3.5). Każda z ikon reprezentuje jeden krok operacji – w tym przypadku tworzenia bryły. Kliknięcie ikony powoduje powrót do wskazanego kroku, co umożliwia edycję jego parametrów (np. zmianę profilu). SmartStep jest bardzo ważnym narzędziem, umożliwiającym modyfikowanie dowolnych kroków wszystkich operacji, które doprowadziły do stworzenia modelu. Zagadnienie to zostanie omówione szczegółowo w dalszej części rozdziału – na razie

przyjmujemy, że wszystkie kroki zostały wykonane prawidłowo, a walec wygląda tak, jak tego oczekiwałeś. Kliknij przycisk Zakończ.

Rysunek 3.5.

SmartStep dla operacji wyciągnięcia. Ikony oznaczają kolejne kroki definiowania bryły.

Stworzyłeś pierwszą bryłę w Solid Edge. W kolejnym punkcie nauczysz się, w jaki sposób można ją wyświetlać, obracać, przemieszczać itp.

Wyświetlanie i zarządzanie ekranem Ikony wyświetlania (cieniowanie, opcje widoku) i zarządzania ekranem (polecenia powiększania, przesuwania itp.) znajdują się w głównym pasku narzędzi, w jego prawej części.

Rysunek 3.6.

Ikony poleceń zarządzania ekranem.

Przedstawione na rysunku ikony służą – w kolejności – do wywoływania następujących poleceń:

1. Cieniowanie (Shade) – włączanie i wyłączanie trybu cieniowania modelu. Zazwyczaj najwygodniej jest pracować na modelu cieniowanym.

2. Formatuj widok (Format View) – wywołanie okna umożliwiającego dostęp do zaawansowanych ustawień wizualizacji modelu. Dokładniejszy opis tego polecenia znajduje się w dalszej części rozdziału.

3. Widoki z nazwami (Named Views) – wywołanie okna z nazwami typowych widoków oraz widoków zdefiniowanych przez użytkownika. Aby zdefiniować widok należy ustawić model w żądanym położeniu, wywołać okno i wpisać nazwę widoku oraz komentarz. Zdefiniowane widoki dostępne są z menu rozwijanego po kliknięciu małego, czarnego trójkąta z prawej strony opisywanej ikony. Niektóre z nich można też przywoływać za pomocą skrótów klawiaturowych: Ctrl – I (izometria), Ctrl – F (z przodu, Front), Ctrl – L (z lewej, Left), Ctrl – R (z prawej, Right), Ctrl – T (z góry, Top). Zastosowanie skrótu powoduje jednocześnie dopasowanie widoku (patrz polecenie Dopasuj).

4. Obróć (Rotate) – obracanie modelu wokół środka widoku,27 osi lub którejś z krawędzi modelu. Po kliknięciu ikony ukazują się trzy osie; ich punkt początkowy wyróżniony jest innym kolorem. Poruszanie myszą przy wciśniętym i przytrzymanym lewym przycisku powoduje obrót modelu wokół tego punktu. Jeżeli chcesz obracać model nie wokół punktu,

27 Przy określaniu środka widoku program bierze pod uwagę zarówno model, jak i główne płaszczyzny odniesienia. Jeżeli model znajduje się daleko od początku układu współrzędnych (punktu przecięcia płaszczyzn), wtedy obrót następuje wokół punktu leżącego pomiędzy modelem a początkiem układu, co może powodować „uciekanie” modelu z ekranu. Aby temu zapobiec należy wyłączyć płaszczyzny odniesienia. Jak to zrobić, dowiesz się z dalszej części rozdziału.

lecz wokół którejś z osi lub krawędzi bryły kliknij tę oś lub krawędź. Zostanie ona wyróżniona innym kolorem, a poruszanie myszą (przy wciśniętym lewym przycisku) będzie powodować obrót wokół niej. Lista wartości kąta obrotu w pasku wstęgowym umożliwia obrót o dowolny, zadany kąt (wybrany z listy lub wpisany przez użytkownika). Jeżeli zamierzasz obracać bryłę wokół punktu, to po włączeniu polecenia staraj się poruszać kursorem poza obszarem modelu – przypadkowe wskazanie krawędzi może spowodować przełączenie w tryb obrotu wokół osi. Aby zakończyć obrót kliknij przycisk Zamknij (Close) w pasku wstęgowym.

Jeżeli posiadasz mysz z trzema przyciskami możesz obracać modelem znacznie prościej – poruszając myszą przy wciśniętym środkowym klawiszu. Powoduje to obrót modelu wokół punktu umieszczonego w środku widoku.

Kolejne sposoby obracania modelu to poruszanie myszą przy wciśniętym klawiszu Shift i prawym przycisku myszy oraz wykorzystanie klawiszy ze strzałkami (do góry – obrót „w górę”, w prawo – obrót w prawo itp).

Aby po obróceniu modelu powrócić do widoku podstawowego naciśnij klawisz Home (działa tylko wtedy, gdy włączone jest polecenie Obróć) lub użyj kombinacji klawiszy Ctrl – I (działa zawsze i powoduje jednocześnie dopasowanie widoku). Innym sposobem jest przywołanie widoku ISO za pomocą polecenia Widoki z nazwami. Ma on jednak tą wadę, że nie powoduje dopasowania widoku. Wszystkie sposoby powrotu do widoku podstawowego dotyczą również trzech pozostałych poleceń służących do obracania modelu, opisanych poniżej.

5. Obróć wokół (Spin About) – obracanie modelu wokół osi normalnej lub stycznej do wskazanego lica. Po kliknięciu ikony należy wskazać lico, następnie oś i obracać model poruszając myszą przy wciśniętym lewym przycisku.

6. Pokaż lico (Look at Face) – ustawianie modelu tak, aby kierunek patrzenia był prostopadły do wskazanego lica.

7. Typowe widoki (Common Views) – ustawianie typowych widoków modelu: np. na lico, obrót o 180° itp. Po kliknięciu ikony program automatycznie ustawia najbliższy typowy widok. Kiedy więc chcesz np. patrzeć na model z przodu wystarczy w przybliżeniu ustawić widok za pomocą poleceń służących do obracania modelu, a następnie wywołać opisywane polecenie.

8. Powiększ obszar (Zoom Area) – powiększanie określonego za pomocą okna obszaru. Polecenie działa tak samo jak w module Draft.

9. Powiększ / Zmniejsz (Zoom) – dynamiczne powiększanie i zmniejszanie modelu. Działa tak samo, jak polecenie Zmniejsz w module Draft. Innym sposobem dynamicznego powiększania i zmniejszania modelu jest poruszanie myszą przy wciśniętym klawiszu Ctrl i prawym przycisku myszy. Jeżeli korzystasz z myszy Microsoft IntelliMouse do dynamicznej zmiany wielkości modelu możesz używać kółka myszy.

Powiększać i zmniejszać model możesz również skokowo, za pomocą kombinacji klawiszy: Ctrl – strzałka w dół (lub w prawo) aby pomniejszyć, Ctrl – strzałka w górę (lub w lewo) aby powiększyć.

10. Dopasuj (Fit) – maksymalne powiększenie modelu wraz z płaszczyznami odniesienia. Oznacza to, że jeżeli model znajduje się daleko od początku układu współrzędnych nie

zostanie on powiększony maksymalnie. Aby tego uniknąć należy wyłączyć płaszczyzny odniesienia. Jak to zrobić, dowiesz się z dalszej części rozdziału.

11. Przesuń (Pan) – przesuwanie modelu. Działa tak samo, jak polecenie Przesuń w module Draft. Innym sposobem przesuwania modelu jest poruszanie myszą przy wciśniętych klawiszach Ctrl i Shift oraz prawym przycisku myszy.

12. Wyrównaj krawędź (Align Edge) – ustawienie wskazanej krawędzi w wybranym kierunku lub pod zadanym kątem. Ikona ta domyślnie nie znajduje się na pasku.

13. Poprzedni widok (Previous View) – przywracanie ostatnio wyświetlanego obszaru. Podobnie jak poprzednia, ikona ta nie jest domyślnie dostępna na pasku. Polecenie Poprzedni widok można też wywołać za pomocą kombinacji klawiszy Alt – F5.

Obracać model i zmieniać jego wielkość można również za pomocą dodatkowych urządzeń: SpaceBall i SpaceMouse. Urządzenie takie składa się z umieszczonego na podstawie uchwytu w kształcie kuli lub walca i ewentualnie przycisków. Poprzez wywieranie nacisku na uchwyt uzyskuje się obrót lub przemieszczanie modelu. Dokładny opis i wskazówki dotyczące instalacji dostarczane są przez producenta. Musisz pamiętać jedynie o tym, że aby urządzenie takie mogło działać w należy karcie Widok (View) okna Opcje (Options, wywołuje się je z menu Narzędzia) zaznaczyć pole wyboru Urządzenie wejściowe 3D (3D input device).

Jak widzisz, sposobów wyświetlania i manipulowania modelem jest bardzo dużo. Mało kto wykorzystuje wszystkie, ale warto je wypróbować, aby znaleźć kilka najwygodniejszych dla siebie.

Modelowanie kubka – część 2 Kolejną operacją będzie pochylenie ścianek walca, tak, aby uzyskać stożek ścięty, ustawiony na podstawie o mniejszej średnicy.

− kliknij ikonę polecenia Dodaj pochylenie (Add Draft) w bocznym pasku poleceń (rysunek 3.7).

Rysunek 3.7.

Ikona polecenia Dodaj pochylenie

− program czeka teraz na wskazanie płaszczyzny odniesienia, od której mierzony będzie kąt

pochylenia. Wskaż poziomą płaszczyznę główną – tę, na której „stoi” walec.

Na początku, zanim nauczysz się dobrze poszczególnych poleceń, możesz mieć wątpliwości, jaki krok należy w danej chwili wykonać. Pamiętaj, że program informuje Cię o tym za pomocą komunikatów wyświetlanych w pasku stanu. Oprócz tego pomocny jest SmartStep – ikona, która w danej chwili jest wciśnięta informuje, który krok jest właśnie realizowany. SmartStep jest wyświetlany przez cały czas definiowania operacji; w miarę postępu pracy automatycznie włączane są kolejne ikony.

− po wskazaniu płaszczyzny odniesienia program automatycznie przechodzi do następnego kroku definiowania operacji pochylenia – określania lic, które mają zostać pochylone

(zauważ, że w pasku SmartStep uaktywniła się druga ikona, reprezentująca ten właśnie krok – rysunek 3.8). Wskaż boczną powierzchnię walca i naciśnij lewy przycisk myszy. Jeżeli obok kursora pojawią się trzy kropki porusz lekko myszą – kropki znikną. Są one oznaką uaktywnienia się narzędzia o nazwie QuickPick, służącego do wskazywania elementów zachodzących na siebie. Omówimy je później.

Rysunek 3.8.

Fragment paska SmartStep dla operacji pochylania: bieżącym krokiem jest wybór lica (lub lic) do pochylenia

Po wskazaniu lica uaktywni się pole Kąt pochylenia (Draft Angle) w pasku wstęgowym. Wpisz w nim wartość pochylenia równą 2° i naciśnij Enter lub kliknij ikonę z zielonym znakiem akceptacji.

− teraz masz możliwość wskazania kolejnych lic i podania dla nich innych kątów pochylenia. Ponieważ nie zamierzasz tego robić, kliknij przycisk Dalej (Next) w pasku wstęgowym.

− kolejnym i ostatnim krokiem jest zdefiniowanie strony pochylenia, tzn. określenie, czy powstały stożek ma się rozszerzać, czy zwężać ku górze. W tym celu wyświetlona zostaje czerwona linia pomocnicza, symbolizująca stronę pochylenia (rysunek 3.9). Porusz kursorem w dół i w górę – zobaczysz, że od jego położenia zależy strona pochylenia. Jeżeli masz kłopoty z określeniem kierunku pochylenia linii pomocniczej możesz dowolną metodą obrócić bryłę – nie przerywa to bieżącej operacji. Zaakceptuj żądaną stronę pochylenia (jak na rysunku) przez kliknięcie myszą.

Rysunek 3.9.

Określanie strony pochylenia – gdy klikniesz w chwili, gdy linia pomocnicza nachylona jest tak, jak na rysunku, otrzymasz stożek rozszerzający się ku górze.

− podobnie jak w przypadku operacji wyciągania możesz teraz kliknąć wymiar (w tym

przypadku kąta pochylenia) i wprowadzić nową jego wartość. Ponieważ nie zamierzasz tego robić, kliknij przycisk Zakończ.

Kolejną czynnością będzie usunięcie części materiału z dolnej części powstałej bryły, tak, aby dno stało się lekko wklęsłe. Użyjesz w tym celu polecenia Wycięcie obrotowe (Revolved Cutout) – patrz rysunek 3.10.28 Służy ono do usuwania materiału przez obrót profilu wokół osi.

Rysunek 3.10.

Ikona polecenia Wycięcie obrotowe

− kliknij ikonę polecenia Wycięcie obrotowe. Program poprosi o wskazanie lica lub

płaszczyzny odniesienia. Wskaż którąś z pionowych płaszczyzn – otworzy się okno profilu.

− w oknie profilu naszkicuj zarys jak na rysunku 3.11. Następnie kliknij ikonę Oś obrotu (Axis of Revolution) i wskaż ślad pionowej płaszczyzny (na rysunku wskazuje ją kursor). W ten sposób określisz oś obrotu profilu.

Rysunek 3.11.

Polecenie Wycięcie obrotowe: rysowanie profilu i definiowanie osi obrotu

Zauważ, że profil, który narysowałeś nie jest figurą zamkniętą. Profile używane w opisywanym poleceniu mogą być otwarte, pod warunkiem, że ich poszczególne segmenty są ze sobą połączone. Oznacza to, że pomiędzy poszczególnymi częściami profilu (liniami, łukami itp.) muszą istnieć relacje połączenia. Jeżeli tak nie jest, program sygnalizuje błąd.

− kliknij przycisk Zakończ, aby powrócić do głównego okna.

− kolejnym krokiem jest zdefiniowanie strony usuwania materiału. Gdyby narysowany profil był figurą zamkniętą, program domyślnie przyjąłby, że usuwany będzie materiał wewnątrz profilu (zostałby on potraktowany jak zarys otworu). Ponieważ tak nie jest, musisz pokazać, z której strony profilu należy materiał usunąć. Gdy poruszysz kursorem zauważysz strzałkę, wskazującą kierunek w górę lub w dół od profilu – materiał będzie usunięty po stronie wskazywanej przez strzałkę. Ustaw kursor tak, aby strzałka była skierowana do góry i naciśnij lewy przycisk myszy.

− ostatnią czynnością jest określenie kąta wycięcia. Poruszając myszą zobaczysz dynamiczny podgląd, jednocześnie wartość kąta zmienia się polu edycji w pasku wstęgowym. Można tu zauważyć analogię do definiowania wartości rozciągnięcia podczas tworzenia bryły

28 Ikona polecenia Wycięcie obrotowe jest zgrupowana z kilkoma innymi. Może się więc zdarzyć, że aby wywołać polecenie będziesz musiał rozwinąć pasek ikon.

podstawowej – walca. Jeżeli chcesz obrócić profil o kąt 360° możesz zamiast wpisywać wartość w polu edycji kliknąć ikonę Obróć o 360° (Revolve 360°) w pasku wstęgowym (rysunek 3.12).

Rysunek 3.12.

Definiowanie obrotu o 360°

− po zdefiniowaniu ostatniego parametru wyświetlony zostaje podgląd stworzonej bryły. Jak widzisz, efekt nie odpowiada oczekiwaniom – materiał został usunięty tam, gdzie miał pozostać, a pozostał tam, gdzie miał być usunięty. Błąd popełniony został w drugim kroku definiowania operacji – przy określaniu strony wycięcia. Kliknąłeś, gdy strzałka była skierowana do góry, usunięty został więc materiał powyżej profilu. Nie musisz jednak definiować całej operacji od początku. Wystarczy wrócić do miejsca, w którym popełniłeś błąd i go poprawić. Pomoże Ci w tym SmartStep – kliknij w nim ikonę Krok: strona (Side Step – rysunek 3.13), aby cofnąć się w historii definiowania operacji wycięcia.

Rysunek 3.13.

Pasek SmartStep umożliwia powrót do dowolnego kroku operacji

− po kliknięciu ikony Krok: strona masz możliwość ponownego określenia strony wycięcia. Przesuń kursor tak, aby strzałka wskazywała w dół i naciśnij lewy przycisk myszy. Wycięcie zostanie zmienione tak, aby teraz usunięty był materiał poniżej profilu. Możesz obrócić bryłę, aby sprawdzić, czy operacja przebiegła prawidłowo.

Zauważ, że nie musiałeś ponownie definiować kąta wycięcia – program pamięta raz wprowadzone dane i po wprowadzeniu korekty w którymś z kroków definiowania operacji odtwarza kroki późniejsze. Ponieważ zakończyłeś już definiowanie wycięcia kliknij przycisk Zakończ.

Podczas tworzenia wycięcia nauczyłeś się bardzo ważnej rzeczy: powracania do dowolnego etapu definiowania operacji za pomocą paska SmartStep. W połączeniu z innym narzędziem, które poznasz później, umożliwia to edycję dowolnych parametrów modelu w każdym momencie jego tworzenia. Dowiedziałeś się też, że niektóre operacje mogą być definiowane za pomocą profili otwartych. Kolejnym etapem tworzenia modelu kubka będzie „wydrążenie” jego wnętrza. W tym celu skorzystasz z polecenia Bryła cienkościenna (Thin Wall).

− kliknij odpowiednią ikonę w bocznym pasku poleceń (rysunek 3.14). W pasku wstęgowym w polu Wspólna grubość (Common thickness) wpisz wartość 3 mm29 i naciśnij Enter. Program przejdzie do następnego kroku operacji.

29 Podając wartości w polu edycji paska wstęgowego (dotyczy to również innych operacji) nie musisz podawać jednostek, o ile podajesz nową wartość w takich samych jednostkach, w jakich wyrażona była wartość domyślna. Do zagadnienia ustawiania i przeliczania jednostek wrócimy w dalszej części podręcznika.

Rysunek 3.14.

Ikona polecenia Bryła cienkościenna

− teraz musisz określić, które lica mają pozostać otwarte. Wskaż górną powierzchnię bryły tak,

aby podświetliła się tylko górna jej krawędź. To bardzo istotne – gdy podświetlone będą obie krawędzie operacja się nie uda. Jeżeli uaktywni się QuickPick (obok kursora pojawią się trzy kropki) porusz lekko myszą, aby kropki znikły.

− po wskazaniu lica kliknij ikonę ze znakiem akceptacji lub naciśnij Enter, a następnie kliknij przycisk Podgląd (Preview) w pasku wstęgowym. Ukaże się podgląd bryły po zakończeniu operacji nadawania cienkościenności. Podobnie jak w przypadku poprzednich operacji możesz edytować parametr – w tym przypadku grubość ścianki. Wystarczy w tym celu wskazać na modelu wymiar (liczbę) charakteryzującą grubość i wpisać nową wartość w polu edycji w pasku wstęgowym.

− pozostaw grubość równą 3 mm i kliknij przycisk Zakończ.

Następną czynnością będzie stworzenie modelu ucha kubka. Skorzystasz w tym celu ze znanego Ci już polecenia Wyciągnięcie.

− kliknij ikonę polecenia Wyciągnięcie i wskaż którąś z pionowych płaszczyzn jako płaszczyznę profilu

− po przejściu do środowiska profilu naszkicuj dwie elipsy jak na rysunku. Długości półosi większej z nich to 32 i 20 mm. Mniejszą najłatwiej uzyskać korzystając z polecenia Odsunięcie – odstęp wynosi 5 mm. Dokładne usytuowanie względem zarysu kubka nie jest istotne – postaraj się umieścić elipsy w przybliżeniu tak, jak na rysunku.

Rysunek 3.15.

Modelowanie ucha kubka.

− kliknij ikonę Umieść (Include). Jeżeli otworzy się okno dialogowe kliknij przycisk OK, a

następnie wskaż zarys wewnętrznej ścianki kubka (rysunek 3.15) i kliknij znak akceptacji lub naciśnij Enter. Na rysunku pojawi się linia, pokrywająca się z zarysem ścianki. Narzędzie, z którego skorzystałeś służy do rzutowania konturów krawędzi na płaszczyznę profilu i jest bardzo często stosowane przy tworzeniu modeli części.

− usuń fragmenty elips i linii tak, aby uzyskać zarys pokazany na rysunku 3.16 i kliknij przycisk Zakończ, aby powrócić do głównego okna. Jeżeli w czasie usuwania fragmentów szkicu elipsy zaczną zmieniać kształt, spróbuj wskazywać elementy do usunięcia w innej kolejności. Zwróć uwagę, aby pomiędzy poszczególnymi elementami profilu istniały relacje połączenia, jak na rysunku. Uwaga: przy małym powiększeniu symbole relacji mogą nie być wyświetlane. Aby przekonać się, czy relacji nie ma, czy tylko ich symbole nie zostały wyświetlone, należy powiększyć interesujący Cię obszar. Należy też sprawdzić, czy w menu Narzędzia włączona jest opcja Symbole relacji.

Rysunek 3.16.

Profil ucha kubka.

− po powrocie do okna przestrzennego musisz zdefiniować wartość rozciągnięcia. Kliknij ikonę

Rozciągnięcie symetryczne (Symmetric Extent). Na podglądzie zobaczysz, że teraz materiał dodawany będzie z obu stron profilu, a nie z jednej (rysunek 3.17). Wpisz w polu edycji wartość odległości 13 mm, naciśnij Enter i kliknij przycisk Zakończ, aby zakończyć operację.

Rysunek 3.17.

Włączenie opcji Rozciągnięcie symetryczne powoduje dodawanie materiału z obu stron profilu.

Po stworzeniu modelu ucha kubek jest już w zasadzie gotowy. Ostatnią czynnością będzie dodanie zaokrągleń krawędzi.

Modelowanie kubka – dokończenie. Narzędzie QuickPick − kliknij ikonę polecenia Zaokrąglenie (Round). Program poprosi o wskazanie krawędzi do

zaokrąglenia. Skieruj kursor w stronę krawędzi przejścia wewnętrznej ścianki w dno (rysunek 3.18) i zatrzymaj go na chwilę. Obok kursora powinny pojawić się trzy kropki (jeżeli nie pojawią się obróć nieco bryłę na ekranie i spróbuj jeszcze raz). Naciśnij lewy przycisk myszy (uważaj, aby nią przy tym nie poruszyć). Pojawi się małe okno z dwoma lub trzema polami; każde z tych pól zawiera jedną liczbę. To narzędzie o nazwie QuickPick, ułatwiające lokalizację i wskazywanie obiektów zachodzących na siebie lub przysłaniających się.

Rysunek 3.18.

QuickPick ułatwia lokalizację i wskazywanie obiektów zachodzących na siebie

Często zdarza się, że chcesz wskazać element, który jest całkowicie lub częściowo zakryty przez inny, tego samego typu. Klasycznym przykładem są dwie linie narysowane jedna na drugiej. Przy modelowaniu najczęściej takimi elementami są lica, ale również np. krawędzie. Jeżeli program oczekuje na wskazanie danego typu elementu, a w obszarze, w którym znajduje się kursor elementów takich jest więcej, to po krótkim zatrzymaniu kursora w takim miejscu włącza się QuickPick. Oznaką uaktywniania się narzędzia jest zmiana kształtu kursora – pojawiają się obok niego trzy kropki. Jeżeli teraz naciśniesz lewy przycisk myszy pojawia się okno, w którym każda liczba odpowiada jednemu elementowi, który mógłby być w danej chwili wskazywany (rysunek 3.19). Okno QuickPick może być przemieszczane poprzez przeciąganie za pasek tytułowy – jak każde okno Windows.

Rysunek 3.19.

Działanie narzędzia QuickPick – w miejscu, w którym znajduje się kursor mogą być wskazywane cztery płaszczyzny. Każdej z nich odpowiada numer w oknie QuickPick

W sytuacji przedstawionej na rysunku 3.19 program oczekuje na wskazanie płaszczyzny. Pod kursorem znajdują się cztery elementy tego typu. Jeżeli skierujesz kursor takie miejsce i szybko klikniesz, zaznaczona zostanie pierwsza od góry płaszczyzna, znajdująca się bezpośrednio pod kursorem. Gdy włączy się QuickPick wybór płaszczyzny dokonuje się poprzez wskazanie numeru w oknie. Zauważ, że gdy przesuwasz kursorem nad kolejnymi numerami podświetlane są odpowiadające im płaszczyzny. Umożliwia to szybką i bezbłędną lokalizację dowolnej płaszczyzny – również jednej z tych, które są całkowicie zakryte.

Powróćmy do modelowania kubka. W tym przypadku program „nie wie”, czy chcesz wskazać do zaokrąglenia krawędź wewnętrzną (przejście ścianki w dno), czy którąś z zewnętrznych.

− wskaż krawędź wewnętrzną (w oknie QuickPick odpowiadać jej będzie numer 1). Pojawi się pasek wstęgowy.

− w polu Promień (Radius) wpisz wartość promienia zaokrąglenia równą 3 mm i kliknij znak akceptacji lub naciśnij Enter. Nie klikaj przycisku Podgląd – w tej samej operacji dodasz jeszcze dwa zaokrąglenia.

− zdefiniujesz teraz promień zaokrąglenia górnych krawędzi kubka. Zauważ, że w pasku wstęgowym, w liście rozwijanej, domyślnie wybrana jest opcja Łańcuch (Chain). Oznacza to, że możesz wybierać krawędzie składające się z płynnie przechodzących w siebie prostych, łuków i krzywych. Wybierz z listy opcję Lico (Face). Pozwoli Ci to na wskazywanie jednocześnie wszystkich krawędzi przylegających do danego lica (rysunek 3.20). Prawdopodobnie znowu skorzystasz z QuickPick-a, ponieważ w górnej części kubka możliwe są do zlokalizowania trzy lica: górne oraz powierzchnia wewnętrzna i zewnętrzna (lica nie muszą być płaskie – mogą mieć dowolne kształty).

Rysunek 3.20.

Opcja Lico pozwala na jednoczesne wskazanie wszystkich krawędzi przylegających do danego lica

− po wskazaniu lica wpisz w polu edycji wartość promienia równą 1 mm i zaakceptuj ją

(klikając ikonę lub naciskając Enter).

− wybierz z listy rozwijanej opcję Element (Feature) i wskaż ucho kubka. W ten sposób wybrałeś wszystkie krawędzie należące do ucha. Wpisz promień 2mm i zaakceptuj go.

− kliknij przycisk Podgląd, a następnie Zakończ. W zależności od parametrów sprzętu, na którym pracujesz, możesz poczekać dłuższą lub krótszą chwilę na wyświetlenie podglądu – program musi w tym czasie przeliczyć wszystkie zdefiniowane promienie.

Wykonałeś swój pierwszy model w programie Solid Edge. Jednak w praktyce projektowej często zdarza się, że krótko po zakończeniu pracy nad modelem – lub jeszcze w jej trakcie – musisz wprowadzić w nim zmiany. Dostępne w Solid Edge narzędzia umożliwiają wprowadzanie dowolnych zmian w dowolnej operacji i w każdym momencie pracy. W kolejnym punkcie nauczysz się z nich korzystać.

Wprowadzanie zmian w modelu – PathFinder i edycja operacji Model kubka stworzyłeś definiując określone operacje: wyciągnięcie, wycięcie obrotowe itd. W ten sam sposób tworzy się wszystkie modele w Solid Edge. Różnica polega jedynie na liczbie i stopniu skomplikowania poszczególnych operacji. Modyfikacja modelu polega na wprowadzeniu zmiany w konkretnym kroku danej operacji, np. zmianie wymiarów profilu, wartości promienia zaokrąglenia, kąta pochylenia itp. Aby móc tego dokonać, musisz mieć możliwość dostępu do dowolnego miejsca w historii tworzenia modelu. Daje Ci ją narzędzie o nazwie PathFinder.

W rozdziale 2 omawialiśmy EdgeBar – okno grupujące kilka poleceń i funkcji. Występuje ono również w module Part, z tym, że tu zawiera oczywiście inne polecenia niż w module Draft. Jego włączanie odbywa się tak samo we wszystkich modułach (poleceniem menu [Narzędzia] – [EdgeBar] lub za pomocą ikony – rysunek 2.96); tak samo można je też przemieszczać. W module Part składa się ono z pięciu kart – na razie zajmiemy się pierwszą, zawierającą PathFinder (rysunek 3.21).

Rysunek 3.21.

PathFinder z historią tworzenia modelu kubka

PathFinder jest jednym z najważniejszych narzędzi w Solid Edge. W module Part (występuje również w Assembly) umożliwia dostęp do kolejnych operacji, pozwalając na ich edycję, usuwanie, blokowanie lub ukrywanie (w zależności od rodzaju operacji), zmianę kolejności i nazwy. Dokładny opis PathFinder-a i jego funkcji znajdziesz w dalszej części rozdziału; teraz wykorzystamy go tylko jako narzędzie umożliwiające dostęp do operacji w celu ich edycji. Załóżmy, że chcesz zmienić wysokość kubka. Aby to zrobić, musisz zmienić jeden z parametrów pierwszej operacji – wartość rozciągnięcia.

Pierwszą czynnością jest wskazanie operacji, której parametr zamierzasz zmienić. Zauważ, że po kliknięciu ikony narzędzia zaznaczania pasek wstęgowy przybiera postać jak na rysunku 3.22. Ikony i przycisk oznaczają kolejno: wybór operacji do edycji, wybór wymiarów do modyfikacji i edycję wskazanej operacji. Dwie ostatnie są nieaktywne, dopóki nie wskażesz operacji.

Rysunek 3.22.

Pasek wstęgowy narzędzia zaznaczania

− wskaż w oknie PathFinder-a operację Wyciągnięcie 1. Poszczególne operacje można wskazywać również na modelu, jednak najczęściej jest to dość niewygodne. Już w naszym przykładzie, przy stosunkowo niewielkim stopniu komplikacji, możesz mieć trudności ze wskazaniem wyciągnięcia – po skierowaniu kursora na ściankę kubka program „widzi” trzy operacje (wyciągnięcie, pochylenie i cienkościenność) i włącza QuickPick. Z tego powodu zdecydowanie korzystniej jest wskazywać operacje za pomocą PathFinder-a: jest to szybsze i pewniejsze.

− kliknij ikonę Wybierz wymiary (Select Dimensions) w pasku wstęgowym. Spowoduje to wyświetlenie wszystkich wymiarów charakteryzujących daną operację (rysunek 3.23). W naszym przykładzie będą to: wysokość kubka (wartość rozciągnięcia) i średnica podstawy (wymiar profilu, na którym zostało zbudowane wyciągnięcie). Po wskazaniu wybranego wymiaru pojawia się jego pasek wstęgowy z polem edycji wartości wymiaru.

Rysunek 3.23.

Wspomnieliśmy na początku rozdziału, że z uwagi na późniejsze modyfikacje zazwyczaj korzystniej jest wymiarować profil, niż ustalać jego wymiary w trakcie rysowania, przez podawanie wartości w pasku wstęgowym. Teraz widzisz przykład: gdyby okrąg nie został zwymiarowany, wymiar ten nie pojawiłby się na ekranie. Ewentualna zmiana średnicy okręgu (a więc i kubka) wymagałaby zatem przejścia do edycji profilu. Oczywiście jest to możliwe, ale wymagałoby dodatkowych czynności.

− aby zmienić wysokość kubka kliknij wymiar 90 mm i zmień go na 110 mm. Będziesz musiał teraz chwilę poczekać, aż program przeliczy wszystkie operacje. Koło kursora wyświetlane są kolejno ich symbole, takie same, jak w oknie PathFinder-a.

Poznałeś najprostszą metodę modyfikowania modelu. Często jednak aby wprowadzić wymagane zmiany, musisz wejść „głębiej” w historię tworzenia danej operacji. Przykładem może być edycja profilu. Spróbujesz teraz zmienić kształt wycięcia w dnie kubka.

− wskaż w oknie PathFinder-a operację Wycięcie 1, a następnie kliknij przycisk Edytuj (Edit) w pasku wstęgowym. Program „cofnie się” w historii tworzenia modelu do wskazanej operacji. Zauważ, że w oknie PathFinder-a przy symbolach wszystkich operacji późniejszych niż edytowana pojawiły się symbole w kształcie zaokrąglonej strzałki. Oznaczają one właśnie przejście do wcześniejszego etapu tworzenia modelu. Jednocześnie włączony został pasek SmartStep dla edytowanej operacji – taki sam, jak widoczny w czasie jej tworzenia.

− teraz musisz poinformować program, który krok operacji chcesz modyfikować. Będzie to krok 1. – definiowanie profilu. Kliknij odpowiadającą mu ikonę w pasku SmartStep (rysunek 3.24 a).

Rysunek 3.24.

− wskazany krok składa się z dwóch etapów: wskazania płaszczyzny i narysowania profilu. Aby zmienić kształt profilu należy zmodyfikować etap drugi – kliknij w tym celu odpowiednią ikonę w pasku SmartStep (rysunek 3.24 b).

− po kliknięciu ikony program przejdzie do środowiska profilu, umożliwiając dowolną jego modyfikację. Zmień zarys profilu tak, aby wyglądał jak na rysunku 2.25 (dokładne wymiary nie są istotne) i kliknij przycisk Zakończ, aby zakończyć modyfikowanie profilu.

Rysunek 3.25.

Profil wycięcia w dnie kubka po modyfikacji

− po powrocie do głównego okna program zapyta o stronę wycięcia. Kliknij tak, aby strzałka

była skierowana w dół, a potem kliknij przycisk Zakończ, aby zakończyć modyfikowanie całej operacji.

− obróć kubek, aby zobaczyć efekty zmiany profilu. Zauważ, że są one widoczne z obu stron – od spodu i wewnątrz kubka. Dzieje się tak, ponieważ operacja nadawania cienkościenności nastąpiła później niż wycięcie, i przy ponownym przeliczaniu całego modelu nowy kształt wycięcia został uwzględniony przy nadawaniu cienkościenności. Efektem jest nierówne dno kubka od strony wewnętrznej.

Modyfikacja wycięcia okazała się nienajlepszym pomysłem. Aby powrócić do poprzedniej wersji nie musisz ponownie zmieniać profilu. Możesz skorzystać z polecenia Cofnij (Undo). Polecenia Cofnij oraz Ponów (Redo) działają tutaj podobnie jak w module Draft oraz w innych aplikacjach Windows (np. MS Office).

Ostatnią modyfikacją będzie zmiana położenia ucha kubka. Po zwiększeniu wysokości na 110 mm ucho znalazło się nieproporcjonalnie nisko. Aby przemieścić je do góry należy przesunąć profil.

W poprzednim przykładzie aby przejść do edycji profilu wskazywałeś element, a następnie klikałeś kolejno przycisk i dwie ikony w pasku wstęgowym. Jest to sposób umożliwiający dostęp do każdego kroku dowolnej operacji. W przypadku modyfikacji profilu czy wymiarów istnieje jednak szybsza metoda.

− wskaż (najlepiej w oknie PathFinder-a) operację Wyciągnięcie 2 i naciśnij prawy przycisk myszy. Pojawi się menu podręczne przedstawione na rysunku 3.26. Menu to jest wspólne dla wszystkich operacji. Uwaga: jeżeli po wskazaniu operacji klikniesz poza obszarem PathFinder-a menu będzie wyglądać nieco inaczej, nie ma to jednak w tym momencie dla nas znaczenia.

Rysunek 3.26.

Menu podręczne operacji

− w dolnej części menu podręcznego widoczne są trzy polecenia edycji. Pierwsze z nich (Edytuj

element, Edit Feature) odpowiada poleceniu Edytuj w pasku wstęgowym. Wywołanie drugiego (Edytuj wymiar, Edit Dimensions) jest równoznaczne z kliknięciem ikony Wybierz wymiary. Trzecie (Edytuj profil, Edit Profile) umożliwia bezpośredni dostęp do edycji profilu, z pominięciem wszystkich kroków pośrednich, koniecznych w przypadku korzystania z paska SmartStep. Wybierz to polecenie.

− po przejściu do okna profilu zmień położenie zarysu ucha tak, aby znalazło się ono nieco wyżej. Uważaj, aby końce zarysu nie przecięły wewnętrznego konturu kubka (rysunek 3.27). W takiej sytuacji wewnątrz kubka pojawią się wypukłości, a ponadto mogą wystąpić błędy przy przeliczaniu promienia.

Rysunek 3.27.

Zarys ucha nie powinien przecinać konturu kubka

− po zmodyfikowaniu profilu kliknij dwukrotnie przycisk Zakończ.

Po wykonaniu opisanych powyżej ćwiczeń znasz już podstawowe operacje modelowania w Solid Edge i potrafisz je modyfikować. Jednak, jak było to już parokrotnie wspomniane, prawie każdą rzecz można wykonać w Solid Edge na kilka sposobów, różniących się od siebie efektywnością i szybkością. Spróbujmy teraz przeanalizować proces modelowania naszego kubka w tym właśnie aspekcie.

Modelowanie kubka – analiza i uwagi praktyczne Modelowanie kubka możemy umownie podzielić na dwa etapy: stworzenie zasadniczej bryły i dorobienie ucha. Zajmiemy się pierwszym etapem – poniżej wymienione są możliwe sposoby jego realizacji:

1. Wykonanie walca (polecenie Wyciągnięcie), pochylenie ścianek (Dodaj pochylenie), wykonanie wycięcia w dnie (Wycięcie obrotowe), cienkościenność, zaokrąglenia. Ten sposób wykorzystałeś przy tworzeniu modelu.

2. Obrót profilu z nadanym już pochyleniem (polecenie Wyciągnięcie obrotowe, rysunek 3.28 a). Nie korzystałeś jeszcze z tej operacji: polega ona na tworzeniu bryły poprzez obrót profilu wokół osi. Kolejność poszczególnych kroków jest taka sama, jak przy wycięciu obrotowym, za pomocą którego tworzyłeś wybranie w dnie kubka. W tym sposobie jedna operacja (wyciągnięcie obrotowe) daje ten sam efekt, co dwie ze sposobu pierwszego (wyciągnięcie i pochylenie).

Rysunek 3.28.

Możliwe sposoby stworzenia bryły kubka

3. Obrót profilu z nadanym pochyleniem i zarysem wycięcia w dnie (rysunek 3.28 b). W tym

przypadku jedna operacja zastępuje trzy z zastosowanych w sposobie nr 1: wyciągnięcie, pochylenie, wycięcie obrotowe.

4. Obrót profilu z pochyleniem, zarysem wycięcia w dnie i wycięciem nadającym kształt wnętrzu kubka (rysunek 3.28 c). Naroża profilu mogą być zaokrąglone (rysunek 3.29 a, c) lub ostre (3.29 b, d). W tym drugim przypadku zaokrąglenia należy dodać w osobnej operacji.

Rysunek 3.29.

Naroża obracanego profilu (przedstawionego na rysunku 3.28 c) mogą być zaokrąglone lub ostre

Jak widzisz, nawet tak prosty element jak bryła kubka może być wykonany na wiele sposobów, przy wykorzystaniu różnej liczby poleceń – od jednego do pięciu, przy czym niektóre z nich mogą być definiowane w różny sposób. Spróbujmy przeanalizować zalety i wady poszczególnych metod.

Generalnie można stwierdzić, że należy unikać zarówno stosowania zbyt wielu operacji (zaciemnia to historię tworzenia modelu i utrudnia identyfikację poszczególnych operacji w oknie

PathFinder-a w celu ich modyfikacji), jak i nadmiernego grupowania kilku operacji w jednej. Zazwyczaj odbywa się to kosztem znacznego skomplikowania profilu, co również utrudnia późniejsze, ewentualne zmiany.

W przypadku naszego kubka sposób pierwszy jest przykładem nieco zbyt dużej liczby operacji. Wyciągnięcie walca i pochylenie jego ścianek można wykonać korzystając z jednego polecenia – wyciągnięcia obrotowego (rysunek 3.28 a). Z powodzeniem można również włączyć tu kolejną operację – wycięcie obrotowe, tworzące wgłębienie w dnie (rysunek 3.28 b). Raczej niezalecane jest natomiast dalsze komasowanie poleceń – np. definiowanie od razu kubka z wybraniem wewnątrz (rysunek 3.28 c). Znacznie utrudni to ewentualną zmianę grubości ścianek. W przypadku, gdy wartość ta jest parametrem operacji Bryła cienkościenna jej zmiana wymaga pięciu czynności: wskazanie operacji, kliknięcie ikony Wybierz wymiary, wskazanie wymiaru, wprowadzenie nowej wartości, naciśnięcie klawisza Enter. W przypadku przedstawionym na rysunku 3.28 c zmiana taka wymaga edycji profilu, co najczęściej jest znacznie bardziej złożoną procedurą. Ponadto samo narysowanie takiego profilu jest już dość pracochłonne.

Z tych samych przyczyn zazwyczaj korzystniej jest definiować zaokrąglenia w osobnej operacji. Jest to zwykle szybsze i ułatwia późniejsze zmiany. Warto zwrócić też uwagę na sposób wskazywania krawędzi do zaokrąglenia. W naszym przypadku błędem było wskazywanie górnych krawędzi kubka jako lica: położenie blisko siebie trzech lic (wnętrze kubka, powierzchnia górna, powierzchnia zewnętrzna – odpowiednio a, b i c na rysunku 3.30) spowodowało trudności ze wskazaniem jednego z nich i (prawdopodobnie) konieczność skorzystania z QuickPick-a. Należało po prostu wskazać dwie krawędzie.

Rysunek 3.30.

W górnej części kubka schodzą się trzy lica – najkorzystniej jest w takiej sytuacji do zaokrąglania wskazywać pojedyncze krawędzie

Zdecydowanie korzystne było natomiast wskazanie krawędzi ucha jako wszystkich krawędzi danego elementu. Gdybyś próbował wskazywać je w inny sposób musiałbyś kliknąć cztery lica albo dwanaście krawędzi. Możliwe jest też zdefiniowania takiego zaokrąglenia dwuetapowo: najpierw zaokrąglasz cztery krawędzie (nr 1 na rysunku 3.31), a następnie dwie pomiędzy uchem a powierzchnią kubka (nr 2). Jednak każda z tych metod wymaga większej liczby interakcji niż zastosowana w ćwiczeniu.

Rysunek 3.31.

Jedna z metod zaokrąglania krawędzi ucha kubka: w pierwszej operacji tworzy się zaokrąglenia czterech krawędzi, w drugiej – dwóch, pomiędzy uchem a powierzchnią kubka

Podsumowując, można stwierdzić, że dokonując wyboru metody modelowania należy dążyć do dwóch rzeczy: minimalizacji liczby interakcji (tzn. kliknięć myszą i uderzeń w klawiaturę) oraz takiego zaplanowania poszczególnych operacji, aby ich ewentualna modyfikacja była jak najłatwiejsza.

Teraz, kiedy już poznałeś podstawowe zasady pracy w module Part programu Solid Edge możemy przystąpić do omówienia poszczególnych poleceń modelowania.

Polecenia modelowania Przed omówieniem poszczególnych poleceń wyjaśnijmy pokrótce dwa pojęcia: modelowanie bryłowe i operacje (Features).

Trochę teorii Dowolny element trójwymiarowy można umownie podzielić na powierzchnię zewnętrzną i wypełniający ograniczony nią obszar materiał. Modelując taki element można odwzorować tylko powierzchnie lub całą bryłę. Stąd też rozróżniamy dwie metody modelowania: powierzchniową i bryłową. Na rysunku 3.32 widzimy dwa identyczne stożki ze ściętymi wierzchołkami: pierwszy z nich był modelowany bryłowo, drugi – powierzchniowo. Widać, że w drugim stożku „brakuje” wnętrza – po ścięciu wierzchołka widać pustą przestrzeń.

Rysunek 3.32.

Modelowanie bryłowe i powierzchniowe: w modelu z prawej strony odwzorowane były tylko powierzchnie stożka. Po ścięciu wierzchołka w modelu powierzchniowym widoczny jest „brak” materiału wypełniającego wnętrze.

Solid Edge, podobnie jak większość podobnych programów, jest programem do modelowania bryłowego. Istnieją tu wprawdzie polecenia tworzenia powierzchni, mają one jednak znaczenie pomocnicze i nie będą omawiane w tej książce.30

Aby stworzyć model np. kostki z otworem (rysunek 3.33) można skorzystać z dwóch sposobów. Nieco upraszczając, pierwszy z nich polega na zdefiniowaniu prostopadłościanu o określonych wymiarach, a następnie odjęciu od niego walca lub – o ile ma to być otwór z dnem stożkowym – sumy dwóch brył: walca i stożka (3.33 a). Drugi sposób to wykonanie określonej operacji (ang. Feature), która spowoduje pojawienie się we wskazanym miejscu wybrania materiału o zadanym kształcie i wymiarach (3.33 b).

Rysunek 3.33.

Wykonanie kostki z otworem przy użyciu operacji Boole’a (a) i Features (b)

Pierwszy sposób wymaga zatem stworzenia prostopadłościanu, walca i stożka, następnie stworzenia bryły będącej sumą stożka i walca, a na zakończenie odjęciu powstałej w ten sposób bryły od prostopadłościanu. Takie działania jak dodawanie i odejmowanie brył nazywamy operacjami Boole’a; praca z ich wykorzystaniem to jeden ze sposobów modelowania. Drugi polega na definiowaniu elementów (Features). Takim elementem jest np. otwór.

Dobrym przykładem obrazującym różnicę pomiędzy modelowaniem z wykorzystaniem operacji Boole’a i Features jest stworzenie modelu walca z jednym licem otwartym (kształt szklanki). W pierwszym przypadku będzie trzeba w tym celu stworzyć dwa walce różniące się średnicą (o podwójną grubość ścianki) oraz przesunięte w pionie (o grubość dna), a następnie odjąć je od siebie. W przypadku drugim należy stworzyć jeden walec, a następnie przeprowadzić operację nadawania cienkościenności. Przykład ten obrazuje też przewagę Features nad modelowaniem z wykorzystaniem operacji Boole’a: po pierwsze, metoda z wykorzystaniem Features jest szybsza, po drugie – ułatwia modyfikację modelu. Aby np. zmienić średnicę takiej bryły w przypadku

30 Warto podkreślić, że fakt zastosowania poleceń modelowania powierzchniowego jedynie jako pomocniczych nie powoduje ograniczenia możliwości programu. Za pomocą technik bryłowych można modelować dowolnie skomplikowane kształty.

metody Features wystarczy zmodyfikować jeden parametr operacji wyciągnięcia (średnicę okręgu). W przypadku korzystania z operacji Boole’a trzeba zmienić średnicę dwóch brył (walca zewnętrznego i wewnętrznego).

Pewne problemy sprawiało ustalenie polskiego odpowiednika pojęcia Feature. Ostatecznie przyjęto: operacja (jako określenie czynności, np. wyciąganie, dodawanie pochyleń czy zaokrągleń) oraz element (jako wynik operacji, np. pochylenie, zaokrąglenie). Nieco mylące może być spotykane czasami określenie „cecha” – kojarzy się raczej z własnościami elementu.

Modelowanie w Solid Edge jest oparte na operacjach (Feature-Based). Dostępne są wprawdzie działania Boole’a (suma, różnica i część wspólna brył lub brył i obszarów ograniczonych powierzchniami), ale ich zastosowanie jest ograniczone – używane są głównie przy projektowaniu form.

Podstawowe polecenia modelowania Jak już było wspomniane we wstępie, zakres książki nie obejmuje wszystkich poleceń modelowania dostępnych w Solid Edge. Omówimy niektóre z nich, pozwalające na tworzenie modeli o średnim stopniu skomplikowania.

Uwaga: niektóre z opcji omawianych poleceń mogą być niedostępne na Twoim komputerze. Zależy to od konfiguracji Solid Edge, na którą zakupiłeś licencję. Jeżeli tak się zdarzy, po prostu pomiń dany temat. Nie będzie to miało znaczenia – te modele, które będą potrzebne do dalszych ćwiczeń (m. in. do tworzenia zespołu, w następnym rozdziale) na pewno będziesz w stanie wykonać bez względu na konfigurację Solid Edge.

Rysunek 3.34.

Ikony poleceń modelowania

Przedstawione na rysunku 3.34 ikony służą – w kolejności – do wywoływania następujących poleceń:

1. Wyciągnięcie (Protrusion) – tworzenie bryły przez przesuwanie profilu wzdłuż prostoliniowej ścieżki. Można budować bryłę na kilku profilach jednocześnie. Mogą się one przecinać, mogą być również zagnieżdżone. Możliwe jest też stosowanie profili otwartych (nie dotyczy to pierwszej operacji w danym modelu).

2. Wyciągnięcie obrotowe (Revolved Protrusion) – operacja podobna do poprzedniej z tą różnicą, że profil nie jest przesuwany, lecz obracany wokół osi.

3. Wycięcie (Cutout) – usuwanie materiału z bryły. Wycięcie tworzy się przesuwając profil wzdłuż prostoliniowej ścieżki. Profile mogą być wielokrotne, zagnieżdżone, otwarte lub zamknięte.

4. Wycięcie obrotowe (Revolved Cutout) – usuwanie materiału przez obrót profilu wokół osi.

5. Otwór (Hole) – tworzenie otworów. Mogą być one przelotowe lub o skończonej głębokości, pogłębiane lub proste, z gwintem lub bez. Gwintowanie otworu nie polega na nacięciu gwintu,

a jedynie na nadaniu parametru. Efekt takiej operacji jest niewidoczny na modelu – oznaczenie gwintu (zgodne z wybraną normą) wprowadzane jest dopiero na rysunku.31

6. Gwint (Thread) – „gwintowanie” powierzchni walca, czyli np. definiowanie gwintu na śrubie. Podobnie jak w przypadku otworów, gwint jest jedynie parametrem; jego oznaczenie pojawia się na rysunku.

7. Dodaj pochylenie (Add Draft) – pochylanie wybranych lic. Pochylenie może być mierzone od płaszczyzn, krawędzi oraz linii lub powierzchni podziału.

8. Zaokrąglenie (Round) – dodawanie zaokrągleń krawędzi. Promień zaokrąglenia może być stały lub zmienny; zaokrąglenie może być tworzone między dwoma elementami rozłącznymi.

9. Faza (Chamfer) – ścinanie (fazowanie) krawędzi.

10. Żebro (Rib) – wstawianie żeber (usztywnień).

11. Bryła cienkościenna (Thin Wall) – tworzenie bryły cienkościennej o stałej lub zmiennej (różnej dla poszczególnych lic) grubości ścianki.

Wymienione polecenia omówimy dokładniej, ilustrując je przykładami.

Wyciągnięcie – definiowanie płaszczyzn Z polecenia Wyciągnięcie korzystałeś już dwukrotnie przy modelowaniu kubka. Wiesz zatem, że służy ono do tworzenia bryły (lub dodawania materiału do już istniejącej) poprzez przesuwanie profilu wzdłuż prostej, a także że materiał może być dodawany z obu lub z jednej strony profilu. Uzupełnimy i uporządkujemy teraz wiadomości dotyczące tego polecenia.

Pierwszą czynnością wykonywaną przy definiowaniu wyciągnięcia (a także większości innych operacji) jest wskazanie lub zdefiniowanie płaszczyzny, na której ma zostać narysowany profil. W czasie modelowania kubka korzystałeś wyłącznie z głównych płaszczyzn odniesienia. Możesz jednak tworzyć dowolne płaszczyzny.

Do tworzenia płaszczyzn służą ikony znajdujące się z prawej strony w pasku wstęgowym polecenia Wyciągnięcie (rysunek 3.35).

Rysunek 3.35.

Ikony i lista tworzenia płaszczyzn

Oznaczają one kolejno: rysowanie na płaszczyźnie lub licu wskazanym przez użytkownika (ustawienie domyślne), rysowanie na płaszczyźnie równoległej do wskazanej, nachylonej pod kątem, prostopadłej do wskazanej oraz normalnej do krzywej. Oprócz wymienionych ikon możesz przy definiowaniu płaszczyzny profilu korzystać z opcji dostępnych w liście rozwijanej, znajdującej się obok ikon płaszczyzn. Praktyczne zastosowanie poleceń i opcji definiowania płaszczyzn poznamy wykonując ćwiczenie. Załóżmy, że chcesz stworzyć model przedstawiony na rysunku 3.36 (jest to uproszczona zakrętka do płynu po goleniu jednej ze znanych firm). Do

31 Solid Edge umożliwia modelowanie gwintów – służą do tego polecenia Wyciągnięcie śrubowe i Wycięcie śrubowe. Zazwyczaj jednak gwintu się nie modeluje. Operacja taka powoduje znaczne obciążenie komputera, a nie daje żadnej istotnej informacji.

wykonania takiego modelu będzie potrzebne zastosowanie trzech – znanych Ci już – rodzajów operacji: Wyciągnięcie, Bryła cienkościenna i Zaokrąglenie.

Rysunek 3.36.

Model i rysunek zakrętki do płynu po goleniu

Aby stworzyć model wykonaj następujące czynności:

− naszkicuj zarys podstawowy (kształt zakrętki w widoku z góry) na poziomej płaszczyźnie głównej i wyciągnij go na 22 mm w górę

− stwórz z modelu bryłę cienkościenną o grubości ścianek 2 mm. Górne lico pozostaw otwarte.

− kolejną operacją będzie modelowanie występu w zaokrąglonej części nakrętki. W tym celu wyciągniesz profil narysowany na dolnej wewnętrznej płaszczyźnie podstawy nakrętki. Nie będzie to już zatem płaszczyzna główna, lecz jedno z lic należących do bryły. Po wywołaniu polecenia Wyciągnięcie wskaż zatem to lico.

− program nie przechodzi od razu do okna rysunkowego. Prosi teraz o wskazanie lica, krawędzi lub płaszczyzny, które ma być podstawą profilu. Innymi słowy, musisz teraz określić, jak położony będzie układ współrzędnych płaszczyzny, na której narysujesz profil – patrz rysunek 3.37.

Rysunek 3.37.

Orientacja okna profilu zależy od zdefiniowania podstawy płaszczyzny profilu i jej orientacji

Wskazując podstawę płaszczyzny określasz kierunek osi X układu współrzędnych okna profilu. Pozostaje jeszcze do zdefiniowania jej zwrot – program pyta o orientację płaszczyzny odniesienia. Zmiana zwrotu osi X powoduje obrócenie okna profilu o 180°. W przypadku prostych, symetrycznych części, jak w naszym przykładzie, nie ma to znaczenia, ale dla skomplikowanych modeli obrócenie ich widoku „do góry nogami” może utrudnić orientację przy rysowaniu profilu. Aby ułatwić określenie orientacji płaszczyzny wyświetlany jest jej

podgląd – w lewym dolnym rogu oznaczenia płaszczyzny widoczny jest prostokąt (rysunek 3.38). Ponadto oś X jest pogrubiana, a na jej końcu bliższym początkowi układu (punktu 0,0) wyświetlany jest punkt. Zmianę orientacji płaszczyzny uzyskuje się poruszając myszą. Ustaw płaszczyznę jak na rysunku 3.38 i naciśnij lewy przycisk myszy. Program przejdzie do okna profilu.

Rysunek 3.38.

Określanie orientacji płaszczyzny odniesienia. Wyświetlany podgląd odpowiada takiej orientacji płaszczyzny, jak na rysunku 3.37 a.

− naszkicuj profil jak na rysunku 3.39. Zauważ, że profil jest otwarty, a górny, skośny odcinek

nie jest dociągnięty do łuku wyznaczającego wewnętrzną powierzchnię nakrętki. Jak już wiesz z poprzedniego ćwiczenia (modelowanie kubka), w takiej sytuacji program zapyta o stronę wyciągnięcia – wskaż ją tak, aby strzałka skierowana była do zaokrąglenia. Wartość rozciągnięcia natomiast wynosić będzie 10 mm (12 mm – 2 mm); kierunek – w górę. Przy tworzeniu wyciągnięcia program samoczynnie dopasuje jego geometrię do kształtu wnętrza nakrętki, tak, że fakt niedociągnięcia górnego skośnego odcinka do łuku nie będzie miał znaczenia.

Rysunek 3.39.

Profil występu.

− teraz wyciągniesz profil w kształcie okręgu umieszczony w środku nakrętki. Powstanie w ten

sposób element zatykający szyjkę butelki. Profil ten powinien być zdefiniowany na tej samej płaszczyźnie, na której rysowałeś poprzedni. Nie musisz ponownie wykonywać wszystkich kroków prowadzących do zdefiniowania tej płaszczyzny – wystarczy po wywołaniu polecenia rozwinąć listę w pasku wstęgowym (po prawej stronie od ikon tworzenia płaszczyzn – rysunek 3.35) i wybrać opcję Ostatnia (Last). Po przejściu do okna profilu narysuj okrąg o

średnicy 6 mm, kliknij przycisk Zakończ i wprowadź 20 mm jako wartość rozciągnięcia. Kierunek – oczywiście ten sam, co dla poprzedniej operacji, czyli w górę.

− dodaj zaokrąglenie (R = 2 mm) górnej krawędzi stworzonego przed chwilą wyciągnięcia.

− kolejną operacją będzie stworzenie występu w zaokrąglonej części nakrętki, symetrycznego do już istniejącego. Zwykle korzysta się w takiej sytuacji z polecenia Kopia lustrzana (odbicie przez symetrię względem płaszczyzny), ale po pierwsze nie znasz jeszcze tego polecenia, po drugie – celem ćwiczenia jest poznanie jak największej liczby sposobów definiowania płaszczyzn. Dlatego skorzystasz ponownie z polecenia Wyciągnięcie. Profil będzie narysowany na tej samej płaszczyźnie, na której pracowałeś przed chwilą, ale w liście nie ma już opcji Ostatnia. Dzieje się tak dlatego, że opcja ta dotyczy płaszczyzny, na której rysowałeś profil ostatniej operacji. Ponieważ ostatnią operacją było zaokrąglenie, pojęcie ostatniej płaszczyzny traci sens. Skorzystasz więc z innego sposobu: wybierz opcję Element (Feature), a następnie wskaż pierwszy występ lub ostatnio wykonane wyciągnięcie. Poinformujesz w ten sposób program, że chcesz rysować profil na tej samej płaszczyźnie, na której rysowałeś profil wskazanego elementu.

− narysuj lustrzaną kopię profilu przedstawionego na rysunku 3.39 i wyciągnij ją na taką samą wysokość (10 mm).

− przystąpisz teraz do ostatniej operacji – wyciagnięcia profili w kształcie łuków. Powstaną w ten sposób elementy obejmujące szyjkę butelki. Profile można narysować na tej samej płaszczyźnie, co poprzednie, jednak aby poznać jeszcze jedną opcję skorzystasz z innego sposobu. Narysujesz profile na płaszczyźnie równoległej do płaszczyzny głównej, na której zbudowałeś element podstawowy, odległej od niej o 14 mm.

Kliknij drugą od lewej ikonę tworzenia płaszczyzn – Płaszczyzna równoległa (Parallel Plane). Wskaż poziomą płaszczyznę główną i porusz myszą. Zobaczysz dynamiczny podgląd płaszczyzny równoległej do wskazanej (rysunek 3.40). Jej odległość podaje się tak samo, jak np. wartość rozciągnięcia: poprzez naciśnięcie lewego przycisku myszy w momencie, gdy odległość między płaszczyznami odpowiada żądanej lub wpisując odpowiednią wartość w polu edycji w pasku wstęgowym. W tym drugim przypadku program zapyta jeszcze o stronę, z której ma się znajdować płaszczyzna profilu (powyżej czy poniżej płaszczyzny głównej).

Rysunek 3.40.

Definiowanie płaszczyzny równoległej do wskazanej

− narysuj profil jak na rysunku 3.41. Najłatwiej będzie skorzystać przy tym z odbicia

lustrzanego. Zauważ, że stworzyłeś dwa profile – w Solid Edge jest to dopuszczalne, pod warunkiem, że oba profile będą figurami zamkniętymi. Narysowany profil wyciągnij na 12 mm w dół – w kierunku dna zakrętki

Rysunek 3.41.

Profile występów obejmujących szyjkę butelki.

Modelując zakrętkę poznałeś kilka najczęściej stosowanych sposobów definiowania płaszczyzn: najłatwiej jest po prostu wskazywać którąś z płaszczyzn głównych, jednak zazwyczaj szybko przestają one wystarczać. Trzeba wtedy korzystać z już utworzonych lic i rysować profile na nich, względnie na płaszczyznach do nich równoległych czy nachylonych pod kątem. Rozważmy przykład modelowania typowego elementu instalacji rurociągowej, przedstawionego na rysunku 3.42.

Rysunek 3.42.

Przykład zastosowania płaszczyzn nachylonych pod kątem – modelowane fragmentu rurociągu.

Zasadnicza część modelu (rura o większej średnicy z kielichem) została wykonana jako wyciągnięcie obrotowe odpowiednio ukształtowanego profilu. Następnie utworzona została rura o mniejszej średnicy, dodane zaokrąglenie pomiędzy częściami, a na zakończenie wykonana została operacja nadawania cienkościenności. Jak widzisz, rury były z początku modelowane jako pełne bryły – rurami „stały się” dopiero po ostatniej operacji.

Rurę o mniejszej średnicy (a właściwie jeszcze bryłę o przekroju kołowym) można było wykonać na dwa sposoby: obracając profil (tak, jak w przypadku pierwszej bryły) lub wyciągając go wzdłuż prostej. Aby skorzystać z drugiej metody musisz narysować profil na płaszczyźnie oznaczonej na rysunku numerem 2 – jest ona równoległa do płaszczyzny nr 1, nachylonej pod kątem 45° do głównej, poziomej płaszczyzny odniesienia. Zdefiniowanie płaszczyzny nr 2 musi zatem przebiegać dwuetapowo: najpierw trzeba stworzyć płaszczyznę nr 1, a następnie równoległą do niej. Obu tych kroków nie możesz wykonać już po wywołaniu polecenia Wyciagnięcie. Musisz najpierw stworzyć nową globalną płaszczyznę odniesienia.

Płaszczyzny odniesienia możemy podzielić na lokalne i globalne. Lokalne to takie, które tworzy się w momencie definiowania operacji za pomocą ikon dostępnych w pasku SmartStep. Płaszczyzny takie są przypisane do określonego profilu i nie są widoczne po zakończeniu operacji. Płaszczyzny globalne tworzy się tak samo, jak lokalne, ale przy użyciu ikon znajdujących się w dolnej części bocznego paska poleceń (rysunek 3.43). Płaszczyzny globalne mogą być wykorzystywane przy wykonywaniu różnych operacji i są widoczne po ich zakończeniu.

Rysunek 3.43.

Ikony poleceń tworzenia nowych globalnych płaszczyzn odniesienia

Na rysunku 3.42 obie dodatkowe płaszczyzny (nr 1 i 2) są płaszczyznami globalnymi. Jak widzisz, już przy stosunkowo prostym modelu wykorzystanie płaszczyzn globalnych powoduje szybkie ich zagęszczenie. Dlatego też należy unikać tworzenia płaszczyzn globalnych, o ile nie jest to konieczne lub wskazane np. z uwagi na wykorzystanie ich w kilku operacjach. W naszym przypadku należało stworzyć tylko jedną płaszczyznę globalną (nr 1), a płaszczyznę nr 2 zdefiniować jako lokalną w momencie definiowania profilu.

Samo utworzenie płaszczyzny nachylonej pod kątem przebiega podobnie, jak np. zdefiniowanie płaszczyzny równoległej do danego lica. Należy kliknąć ikonę Płaszczyzna pod kątem, wskazać płaszczyznę odniesienia (tzn. tę, od której mierzony będzie kąt nachylenia), wskazać podstawę płaszczyzny profilu (tzn. określić oś obrotu), ustalić orientację nowej płaszczyzny i wreszcie podać kąt nachylenia.

Tworzenie płaszczyzny prostopadłej odbywa się bardzo podobnie jak w przypadku płaszczyzny nachylonej pod kątem – różnica polega na tym, że nie musisz podawać kąta. Tworzenie płaszczyzny normalnej do krzywej (ostatnia ikona) omówimy w jednym z następnych podpunktów.

Wyciągnięcie – definiowanie profili Kolejnym krokiem przy wykonywaniu polecenia Wyciągnięcie jest narysowanie profilu. Robiłeś to już kilkakrotnie przy wykonywaniu ćwiczeń opisanych powyżej; teraz uporządkujemy dotyczące ich wiadomości. Profile, na których budujesz wyciągnięcie mogą składać się z jednej lub więcej figur geometrycznych. Figury te mogą na siebie zachodzić, mogą też być zagnieżdżone (rysunek 3.44).

Rysunek 3.44.

Przy poleceniu Wyciągnięcie można wykorzystywać profile zagnieżdżone i przecinające się

Profile pojedyncze (z wyjątkiem pierwszego, na którym buduje się element podstawowy), mogą być otwarte. W przypadku korzystania z profili wielokrotnych wszystkie muszą być figurami zamkniętymi. Gdy próbujesz wyjść ze środowiska profilu (klikając przycisk Zakończ w pasku wstęgowym) program sprawdza poprawność profilu (lub profili). Jeżeli znajdzie błędy zostaje wyświetlony odpowiedni komunikat. Masz wtedy możliwość:

− powrotu do środowiska profilu i poprawienia go, lub

− zapisania błędnego profilu jako tzw. szkic (pojęcie to wyjaśnione jest w dalszej części rozdziału)

Z profilem otwartym miałeś już do czynienia przy modelowaniu zakrętki, inny przykład przedstawiony jest na rysunku 3.45 a. Występ na obudowie wirnika pompy został zbudowany na profilu zaznaczonym czarnym kolorem. Materiał został dodany tak, że występ dopasował się do zmiennej geometrii obudowy. Nie jest natomiast możliwe zamodelowanie tą metodą występu z otworem w jednej operacji (rysunek 3.45 b). Wymagałoby to zastosowania dwóch profili, z których jeden byłby otwarty.

Rysunek 3.45.

Przykład zastosowania profilu otwartego (a). Profil otwarty wyklucza zastosowanie profili wielokrotnych (b).

Błędy w profilach najczęściej polegają na:

− braku relacji połączenia pomiędzy sąsiadującymi elementami (program traktuje taki profil jak otwarty, nawet, jeżeli w rzeczywistości odległości pomiędzy poszczególnymi elementami są równe zeru; decydujący jest tu fakt zastosowania relacji połączenia),

− pokrywaniu się elementów profilu (np. dwóch linii) lub współosiowości odcinków.

Przy korygowaniu błędów pierwszego rodzaju (brak relacji połączenia) często wygodniej jest skorzystać z polecenia Przytnij róg zamiast z relacji Połącz. Polecenie Przytnij róg jest szybsze (można wskazać elementy do przycięcia przeciągając myszą) i bardziej uniwersalne (oprócz nadania relacji połączenia przycina lub wydłuża elementy we właściwy sposób, o ile jest to konieczne).

W przypadku skomplikowanych modeli po przejściu do okna profilu możesz mieć problemy ze zorientowaniem się, jak jest ono umieszczone w stosunku do modelu. Pomocna może okazać się wtedy – wspomniana już – możliwość przejścia do okna przestrzennego. Innym sposobem jest skorzystanie z któregoś z poleceń do obracania bryły – działają one także w oknie profilu. Aby powrócić później do wyjściowego widoku najlepiej skorzystać z polecenia Typowe widoki.

Przed przystąpieniem do dalszego omawiania polecenia Wyciągnięcie i innych poleceń modelowania wyjaśnimy – wspomniane już – pojęcie szkicu.

Szkic Szkic jest to po prostu rysunkiem na dowolnej płaszczyźnie – jednej z głównych lub stworzonej przez użytkownika. Przy definiowaniu operacji (np. wyciągnięcia czy wycięcia) można korzystać z elementów szkicu zamiast rysować profile. Do tworzenia szkiców służy polecenie Szkic (Sketch). Aby lepiej je poznać wykonaj następujące ćwiczenie:

− kliknij ikonę polecenia Szkic (rysunek 3.46). Program poprosi o wskazanie płaszczyzny – kliknij poziomą płaszczyznę główną.

Rysunek 3.46.

Ikona polecenia Szkic

− naszkicuj zarys jak na rysunku 3.44 (wymiary nie są istotne) i kliknij przycisk Zakończ.

− wywołaj teraz polecenie Wyciągnięcie. Zwróć uwagę na pasek wstęgowy: znajdują się tam – między innymi – dwie ikony: Rysuj (Draw) i Wybierz ze szkicu (Select From Sketch, rysunek 3.47). Domyślnie włączona jest pierwsza z nich. Oznacza ona, że wyciągany profil będzie rysowany w momencie definiowania operacji. Kliknij drugą ikonę – Wybierz ze szkicu. W ten sposób poinformujesz program, że nie będziesz rysował profilu, tylko skorzystasz z utworzonego wcześniej szkicu. Uwaga: Ikona ta jest uaktywniana wtedy, gdy istnieje co najmniej jeden szkic.

Rysunek 3.47.

Ikony wyboru trybu definiowania profilu: rysowania lub wybierania ze szkicu

− wskaż na szkicu dwa okręgi i trójkąt i wyciągnij bryłę na dowolną wysokość (rysunek 3.48 a). Cofnij operację i wskaż inne figury: np. dwa prostokąty (rysunek 3.48 b). Jak widzisz, na tym samym szkicu możesz zbudować kilka różnych modeli. Dzieje się tak dlatego, że poszczególne figury tworzące szkic możesz wskazywać niezależnie.

Rysunek 3.48.

Na jednym szkicu składającym się z wielu figur można zbudować kilka lub kilkanaście różnych brył

Poszczególne figury mogłeś wskazywać jako całość, ponieważ w liście rozwijanej w pasku wstęgowym domyślnie wybrana jest opcja Łańcuch (Chain). Może się jednak zdarzyć, że będziesz chciał osobno wskazywać poszczególne elementy. Należy wtedy wybrać opcję Pojedynczy element (Single Element).

− spróbuj teraz zmodyfikować szkic. Robi się to dokładnie tak samo, jak w przypadku innych operacji. Najłatwiej jest wybrać polecenie Edytuj profil z menu podręcznego (jeżeli szkicu nie ma w oknie PathFinder-a przeczytaj najpierw uwagę poniżej). Przejdziesz wtedy do okna profilu. Wprowadź dowolną zmianę w jednej z figur, które wykorzystałeś do stworzenia bryły i kliknij przycisk Zakończ. Po powrocie do okna przestrzennego zauważysz, że wprowadzenie w szkicu zmiany spowodowało automatyczną modyfikacją zbudowanej na nim bryły.

Uwaga: może się zdarzyć, że w oknie PathFinder-a nie będzie widoczny symbol i nazwa operacji tworzenia szkicu. Dzieje się tak dlatego, że zawsze widoczne są tylko symbole i nazwy operacji modelowania. Wyświetlanie symboli innych elementów (płaszczyzn, szkiców) może być włączane i wyłączane. Aby włączyć opcję wyświetlania szkiców skieruj kursor w obszar okna PathFinder-a i naciśnij prawy przycisk myszy. Pojawi się menu podręczne – rozwiń z niego podmenu Wyświetlanie PathFinder-a (PathFinder Display – rysunek 3.49) i zaznacz opcję Szkice (Sketches).

Rysunek 3.49.

Menu podręczne PathFinder-a umożliwia m.in. włączanie i wyłączanie wyświetlania w oknie PathFinder-a symboli i nazw różnych elementów (płaszczyzn, szkiców).

Szkice są elementami w pewnym sensie alternatywnymi dla profili – i na jednych, i na drugich można budować wyciągnięcia, wycięcia itp. Modyfikacja szkicu, tak samo jak profilu, powoduje zmianę modelu. Szkice są jednak elementami bardziej uniwersalnymi i dającymi więcej możliwości.

Może się zdarzyć, że nie możesz wskazać szkicu, z pomocą którego chcesz zdefiniować operację – program „nie chce” go podświetlić. Oznacza to, że szkic zawiera błąd uniemożliwiający użycie go do danego zastosowania – np. nie jest figurą zamkniętą i jako taki nie może być użyty do zdefiniowania elementu podstawowego. W przypadku profilu program informuje w takiej sytuacji o błędzie za pomocą odpowiedniego komunikatu. W przypadku szkicu – po prostu uniemożliwia wskazanie go.

Szkice mogą być ukrywane. Aby ukryć szkic rozwiń jego menu podręczne i wybierz polecenie Ukryj (Hide). Ponowne wyświetlenie szkicu możesz spowodować wybierając z menu podręcznego polecenie Pokaż (Show).32 Uwaga: ukrywanie jest jedyną dopuszczalną metodą „pozbycia się” z ekranu szkicu, przy użyciu którego zdefiniowałeś jakąś operację. Usunięcie szkicu spowoduje błąd w operacji i zniknięcie jej efektu z modelu.

Wyciągnięcie – strona i wartość rozciągnięcia Po zakończeniu rysowania profilu i powrocie do głównego okna pozostaje do zdefiniowania strona i wartość rozciągnięcia.

Stronę rozciągnięcia (rysunek 3.50) definiujemy w przypadku zastosowania profili otwartych. Gdy profil jest zamknięty ikona Krok: strona jest nieaktywna, a program od razu po narysowaniu profilu przechodzi do kroku ostatniego: definiowania wartości rozciągnięcia.

Rysunek 3.50.

Drugi krok operacji Wyciągnięcie: określanie strony wyciągnięcia. Z określaniem strony rozciągnięcia miałeś już do czynienia przy modelowaniu zakrętki. Na rysunku 3.51 a i b przedstawione są dwie możliwości wskazania strony rozciągnięcia przy modelowaniu występu wewnątrz nakrętki i efekty na modelu.

32 W podobny sposób możesz ukrywać i pokazywać wybrane płaszczyzny globalne, z wyjątkiem trzech podstawowych. Te można ukrywać i pokazywać tylko jednocześnie.

Rysunek 3.51.

Dwie możliwości określenia strony rozciągnięcia przy zastosowaniu otwartego profilu i odpowiadające im efekty w modelu

Ostatnią czynnością jest podanie wartości rozciągnięcia. W dotychczas wykonywanych ćwiczeniach podawałeś zawsze konkretną wartość liczbową. Rozciągnięcie można jednak definiować na kilka różnych sposobów. Służą do tego ikony przedstawione na rysunku 3.52 (grupa czterech ikon z prawej strony fragmentu paska).

Rysunek 3.52.

Ikony definiowania wartości rozciągnięcia

Ikony te oznaczają kolejno opcje:

1. Przez wszystkie (Through All) – zastosowanie tej opcji powoduje stworzenie wyciągnięcia przecinającego wszystkie lica modelu.

2. Do następnego (Through Next) – wyciągnięcie tworzone jest do najbliższego lica. Przykładem zastosowania tej opcji był występ na obudowie wirnika pompy z rysunku 3.45.

3. Od / Do (From / To Extent) – wyciągnięcie od wskazanego lica do innego wskazanego lica lub płaszczyzny (powierzchni)

4. Rozciągnięcie skończone (Finite Extent) – wyciągnięcie tworzone jest na skończoną odległość lub do punktu kluczowego (pojęcie to wyjaśnione jest w dalszej części rozdziału).

We wszystkich przypadkach (z wyjątkiem opcji Od / Do) możliwe jest rozciąganie w obie strony od płaszczyzny profilu lub tylko w jedną. Przy rozciągnięciu skończonym symetrię uzyskuje się klikając ikonę w pasku wstęgowym (pierwsza z prawej), w przypadkach korzystania z opcji Przez wszystkie i Do następnego przy profilu pojawia się strzałka, która w zależności od położenia kursora wskazuje w jedną lub obie strony od płaszczyzny profilu (rysunek 3.53).

Rysunek 3.53.

Przy opcjach Przez wszystkie i Do następnego kierunek rozciągnięcia wyznacza strzałka pojawiająca się przy profilu. Kierunek akceptuje się klikając myszą.

Na rysunku 3.54 i 3.55 przedstawione są różne przypadki wykorzystania poszczególnych opcji rozciągania profilu z rysunku 3.53.

Rysunek 3.54.

Różne opcje i kierunki rozciągania:

a) Przez wszystkie, w prawo od profilu

b) Przez wszystkie, symetrycznie

c) Do następnego, w prawo od profilu

d) Do następnego, symetrycznie

Rysunek 3.55.

Wyciągnięcie z wykorzystaniem opcji Od / Do

Zauważ, że w przypadku opcji Od / Do profil leżał poza obszarem wyciągnięcia (pomiędzy pierwszym a drugim występem, podczas gdy wyciągnięcie powstało pomiędzy drugim a trzecim). Przy korzystaniu z tej opcji można jako elementy „Od” i „Do” wskazywać zarówno lica, jak i płaszczyzny odniesienia czy powierzchnie.

Uwaga: opcje Przez wszystkie i Do następnego można stosować tylko wtedy, gdy rzut profilu nie wykracza poza lico, do którego ma dochodzić tworzony element. W przeciwnym przypadku program nie wykona operacji i zasygnalizuje błąd.

Omawiając opcje rozciągnięcia należy wspomnieć jeszcze o tzw. Punktach kluczowych (Keypoints). Można z nich korzystać wtedy, gdy włączona jest opcja Rozciągnięcie skończone. Zamiast podawać konkretną wartość rozciągnięcia można wskazać punkt, do którego rozciągnięcie ma sięgać. Punktem takim może być: koniec odcinka, środek odcinka, środek okręgu, punkt styczny do okręgu (rysunek 3.56). Za punkt styczny do okręgu uważany jest też punkt leżący na tworzącej walca.

Rysunek 3.56.

Ikony punktów kluczowych

Na rysunku 3.57 przedstawiono dwa przykłady zastosowania punktów kluczowych przy definiowaniu rozciągnięcia. Zauważ, że niemożliwe byłoby takie określenie rozciągnięcia przy zastosowaniu innych opcji.

Rysunek 3.57.

Zastosowanie punktów kluczowych do zdefiniowania wartości rozciągnięcia

Punkty kluczowe można wykorzystywać również przy innych poleceniach, np. przy tworzeniu płaszczyzn.

Zdefiniowanie rozciągnięcia jest ostatnią czynnością w operacji wyciągania profilu. Ponieważ przy opisie tego polecenia wprowadziliśmy szereg nowych pojęć i opcji, z których większość (np.

definiowanie płaszczyzn) przydatna jest przy definiowaniu innych operacji, spróbujmy jeszcze raz zebrać i uporządkować podane wiadomości.

Wyciągnięcie – podsumowanie Ponieważ większość operacji modelowania w Solid Edge definiuje się w podobny sposób, można na przykładzie jednej z nich – np. wyciągnięcia – sformułować pewne wnioski i zalecenia o charakterze ogólnym.

Najpierw należy zdecydować, czy będziemy rysować profil, czy najpierw stworzymy szkic. Zaletą stosowania szkiców jest m.in. możliwość narysowania większej liczby profili, na których zbudujemy później różne elementy: wyciągnięcia, wycięcia itp. Dzięki zastosowaniu szkicu można również stosować relacje pomiędzy elementami umieszczonymi na różnych płaszczyznach odniesienia.

Aby narysować profil lub szkic musimy wskazać płaszczyznę odniesienia. Płaszczyzny odniesienia mogą być globalne lub lokalne. Jak to już było wspomniane, należy starać się wykorzystywać w jak największym stopniu płaszczyzny lokalne. Zastosowanie zbyt dużej liczby płaszczyzn globalnych zaciemnia model.

Profile nie powinny być zbyt skomplikowane. Oczywiście, muszą zawierać wszelkie dane potrzebne do zdefiniowania operacji, jednak najczęściej istnieje możliwość wykonania jakiegoś elementu za pomocą różnej liczby operacji, przy różnym stopniu skomplikowania profilu. Należy pamiętać o tym, że im bardziej złożony profil, tym trudniejsza jego modyfikacja.

Przy definiowaniu wartości rozciągnięcia musimy zastanowić się, czy tworzony właśnie element ma mieć wymiary powiązane z innymi, czy nie. W pierwszym przypadku lepiej jest – w miarę możliwości – nie korzystać z opcji Rozciągnięcie skończone, a jeżeli już – stosować punkty kluczowe. Wtedy zmiana wymiarów modelu spowoduje automatyczną zmianę elementu. W przeciwnym przypadku będzie wymagało to dodatkowej czynności.

Aby zilustrować ten problem wróćmy na chwilę do przykładu, w którym modelowałeś zakrętkę do płynu po goleniu. Wyciągnięcie w kształcie walca w środku symetrii nakrętki było wykonane jako rozciągnięcie skończone na wysokość 20 mm. W takiej sytuacji zmiana wysokości nakrętki spowoduje, że koniec walca znajdzie się za wysoko lub za nisko (rysunek 3.58 a). Skorzystanie z opcji Punkt kluczowy i rozciągnięcie walca do dowolnego punktu leżącego na górnej krawędzi nakrętki (koniec odcinka, środek okręgu) spowoduje, że zmiana wysokości nakrętki pociągnie za sobą automatyczną zmianę wysokości walca (rysunek 3.58 b).

Rysunek 3.58.

Zastosowanie opcji Punkt kluczowy powoduje automatyczną zmianę wysokości walca w środkowej części nakrętki po zmianie jej wysokości

Na zakończenie dodajmy kilka uwag dotyczących poprawności i efektywności wykonywania modeli w ćwiczeniach (zakrętka i element rurociągu).

1. W modelowaniu zakrętki błędem było definiowanie zbyt wielu płaszczyzn odniesienia. Zrobiliśmy to celowo, aby przećwiczyć jak najwięcej możliwości. Jednak w rzeczywistości w takim przypadku należałoby wyciągnięcia wewnątrz nakrętki (nr 1, 2, 3 na rysunku 3.59) zbudować na wspólnej płaszczyźnie odniesienia, tworząc je po kolei – pozwoliłoby to na korzystanie z opcji Ostatnia przy wskazywaniu kolejnych płaszczyzn. Przy elemencie nr 3 warto rozważyć zastosowanie punktów kluczowych, pozostałe definiuje się jako rozciągnięcie skończone o konkretnej wartości. Następnie elementy nr 1 i 2 należy odbić przez symetrię względem płaszczyzny przechodzącej przez środek nakrętki (poznamy to polecenie później), a do elementu nr 3 dodać zaokrąglenie.

Rysunek 3.59.

Wykonanie modelu zakrętki – kolejność operacji i płaszczyzna odniesienia

Na początku tego rozdziału wspomnieliśmy, że zazwyczaj dobrze jest tworzyć modele tak, aby któraś z płaszczyzn głównych była płaszczyzną symetrii modelu. Często – m.in. w przypadku naszej nakrętki – model ma dwie płaszczyzny symetrii. Na przykładzie tym widać jedną z korzyści symetrycznego umieszczania modelu: przy tworzenie kopii zwierciadlanej elementów 1 i 2 wystarczy w takiej sytuacji wskazać główną płaszczyznę. Nie są potrzebne dodatkowe czynności związane z definiowaniem nowej płaszczyzny.

2. Przy tworzeniu modelu elementu rurociągu operacja nr 1 (rysunek 3.60 a) była wykonana prawidłowo. Zaokrąglenia można wykonać na profilu lub dodać później, jako osobny element. W przypadku operacji nr 2 zastosowana metoda nie była optymalna, gdyż wymagała zdefiniowania dwóch dodatkowych płaszczyzn. Najprościej byłoby wykonać ją tak samo, jak operację nr 1 – przez wyciągnięcie obrotowe. Można też rozważyć wyciągnięcie profilu w kształcie okręgu, ale nie na płaszczyźnie nachylonej pod kątem, lecz na prostopadłej do osi wyciągnięcia, którą narysujesz na szkicu. Na rysunku 3.60 a osie obu fragmentów rurociągu zaznaczone są pogrubioną linią osiową. Na rysunku 3.60 b pokazane jest usytuowanie płaszczyzny prostopadłej do jednej z osi i narysowany na niej okrąg. Wartość rozciągnięcia w takim przypadku należy zdefiniować wybierając opcję Do następnego.

Rysunek 3.60.

Element rurociągu – jedną z możliwości wykonania operacji nr 2 jest wyciągnięcie profilu narysowanego na płaszczyźnie prostopadłej do osi elementu

Jak widać z powyższego podsumowania przy doborze metody tworzenia poszczególnych elementów modelu należało wziąć pod uwagę łatwość wykonania danej operacji (najczęściej jest to związane z liczbą interakcji potrzebnej do jej wykonania) oraz możliwość modyfikacji w późniejszym etapie projektowania. Wspominaliśmy już o tym przy analizie wykonania modelu kubka, ale przypominamy jeszcze raz – od prawidłowego zaplanowania podziału modelu na elementy i odpowiedniego wykonywania poszczególnych operacji zależy w dużym stopniu efektywność pracy w Solid Edge.

Przejdziemy teraz do omówienia pozostałych poleceń modelowania. Część czynności (definiowanie płaszczyzn, strony czy wartości wyciągnięcia) przebiega w nich identycznie lub bardzo podobnie jak dla operacji wyciągania. Skupimy się więc głównie na różnicach.

Wyciągnięcie obrotowe O tym poleceniu była już parokrotnie mowa przy opisywaniu wykonywanych ćwiczeń. Służy ono do modelowania przez obracanie profilu wokół osi. Występuje tu wiele podobieństw do znanego Ci już polecenia Wyciągnięcie.

Wybór płaszczyzny i narysowania profilu odbywa się dokładnie tak samo, podlega też podobnym regułom (np. pierwszy profil musi być zamknięty, pozostałe mogą być otwarte o ile nie składają się z wielu figur). Możesz też korzystać ze szkiców. Po narysowaniu profilu musisz zdefiniować oś obrotu. W tym celu należy kliknąć ikonę Oś obrotu (Axis of Revolution) i wskazać wybraną krawędź, linię lub ślad płaszczyzny. Uwaga: oś obrotu nie może przecinać profilu (rysunek 3.61).

Rysunek 3.61.

Oś obrotu w poleceniu Wyciągnięcie obrotowe nie może przecinać profilu.

Jeżeli korzystasz ze szkicu, po wybraniu tej opcji w pasku SmartStep pojawiają się dwie dodatkowe ikony, nie występujące w przypadku polecenia Wyciągnięcie: Wybierz profil i Oś obrotu (rysunek 3.62). Po wskazaniu profilu i zaakceptowaniu wyboru program automatycznie przechodzi do kroku definiowania osi, którą wskazuje się tak samo, jak w przypadku rysowania profilu.

Rysunek 3.62.

Ikona definiowania osi obrotu przy wykorzystaniu szkicu Określanie strony wyciągnięcia obrotowego odbywa się tak samo, jak dla polecenia Wyciągnięcie; ikona ta jest nieaktywna jeżeli korzystasz z profilu zamkniętego.

Pewne różnice występują w ostatnim kroku, w którym określa się wartość rozciągnięcia. Nie ma tu opcji Przez wszystkie, Do następnego i Od / Do. Jedyną dostępną jest Rozciągnięcie skończone, przy czym podobnie jak przy wyciąganiu wzdłuż prostej materiał może być dodawany z jednej lub z obu stron profilu. Do określania strony służy ikona Obrót symetryczny (Symmetric Revolve – patrz rysunek 3.63 a). Ponieważ bardzo częstym przypadkiem jest obrót o 360°, można zamiast wprowadzać tę wartość w polu edycji kliknąć odpowiednią ikonę (rysunek 3.63 b).

Rysunek 3.63.

Włączanie opcji Obrót symetryczny i Obróć o 360°

Przy definiowaniu wartości rozciągnięcia możesz – podobnie jak przy poleceniu Wyciągnięcie – korzystać z punktów kluczowych.

Przykładem wyciągnięcia obrotowego może być obrót któregoś z profili przedstawionych na rysunku 3.28 – powstanie w ten sposób bryła kubka, którą w ćwiczeniu modelowałeś w inny sposób. Inny przykład to rura z kielichowatym rozszerzeniem na końcu (rysunek 3.42).

Na rysunku 3.64 widoczny jest model wykonany za pomocą poznanych już poleceń: Wyciągnięcie obrotowe (operacje nr 1 i 3) oraz Wyciągnięcie (nr 2).

Rysunek 3.64.

Przykład zastosowania poleceń: Wyciągnięcie i Wyciągnięcie obrotowe

Najpierw profil składający się z dwóch koncentrycznych okręgów został obrócony o 90° – powstało w ten sposób kolanko (1). Następnie dodano do niego odcinek rury przez wyciągnięcie takiego samego profilu wzdłuż prostej (2). Ostatnią operacją (3) było obrócenie profilu w kształcie okręgu o 360° wokół osi odcinka rury (2). Aby pokazać wnętrze modelu trzeba było usunąć część materiału – posłużyły do tego polecenia opisane w kolejnym podpunkcie.

Wycięcie i Wycięcie obrotowe Omówione do tej pory polecenia służyły do dodawania materiału do tworzonego modelu. Wiadomo jednak, że równie często będziesz musiał materiał usuwać – tworzyć wycięcia, otwory

itp. W Solid Edge każde polecenie, w którym dodajesz materiał ma swój odpowiednik, w którym materiał jest usuwany. Dla poleceń Wyciągnięcie i Wyciągnięcie obrotowe są to: Wycięcie i Wycięcie obrotowe.

Są one niemal identyczne, jak odpowiadające im polecenia w których dodaje się materiał. Tak samo należy zdefiniować płaszczyznę odniesienia, narysować profil lub wskazać szkic, a następnie określić stronę i wartość rozciągnięcia. W przeciwieństwie do poleceń Wyciągnięcie i Wyciągnięcie obrotowe stronę można określać również w przypadku profili zamkniętych. Na rysunku 3.65 pokazany jest przykład wycięcia profilem w kształcie okręgu bryły prostopadłościennej, przy wskazaniu dwóch różnych stron wycięcia: do wewnątrz okręgu (a) oraz na zewnątrz (b). Uwaga: w przypadku profili zamkniętych program domyślnie przyjmuje, że usuwany jest materiał wewnątrz profilu i od razu po zakończeniu rysowania profilu lub wskazaniu szkicu przechodzi do definiowania wartości rozciągnięcia. Można jednak wrócić do kroku, w którym definiuje się stronę, klikając odpowiednią ikonę w pasku SmartStep.

Rysunek 3.65.

Wycięcie profilem zamkniętym (okrąg) przy zdefiniowaniu dwóch różnych stron wycięcia (do wewnątrz okręgu – a, na zewnątrz – b)

Za pomocą opisywanych poleceń został też usunięty fragment kolanka na rysunku 3.64. Fragment na części zakrzywionej został usunięty poleceniem Wycięcie obrotowe, zaś na części prostej – poleceniem Wycięcie (rysunek 3.66).

Rysunek 3.66.

Wycięcie kolanka powstało przez obrót i przesunięcie profilu w kształcie dwóch prostopadłych odcinków

Otwór i Gwint Otwory w Solid Edge tworzy się za pomocą osobnego polecenia. Możliwe jest co prawda wykonanie otworu o dowolnym kształcie przy wykorzystaniu polecenia Wycięcie obrotowe (ewentualnie Wycięcie, w tym przypadku jednak nie można stosować zbieżności, pogłębień stożkowych itp.). Korzystanie z polecenia Otwór umożliwia jednak wykorzystanie gotowych rodzajów otworów jak również tworzenie otworów gwintowanych. Ponadto narzędzia modułu Draft umożliwiają automatyczny odczyt z modelu poszczególnych parametrów otworu (głębokość, głębokość gwintu), nawet na rzutach, na których wielkości te są niewidoczne.

Po wywołaniu polecenia należy – podobnie jak w przypadku wszystkich omawianych dotychczas – określić płaszczyznę odniesienia, na której zostaną rozmieszczone otwory oraz od której

mierzona będzie ich głębokość. Przy wskazywaniu płaszczyzny obowiązują wszystkie poznane do tej pory sposoby i reguły. Następnie program przechodzi do środowiska profilu. Należy teraz podać parametry otworu (średnica, głębokość, ewentualnie rozmiar gwintu itd.). Służy do tego okno dialogowe, które otwiera się po kliknięciu ikony Opcje otworu (Hole Options – rysunek 3.67).

Rysunek 3.67.

Definiowanie parametrów otworu: przy wciśniętej ikonie Otwór kołowy należy kliknąć Opcje otworu

Uwaga: Aby zdefiniować otwór musi być włączona ikona Otwór kołowy (Hole Circle). Częstym błędem jest rysowanie otworów za pomocą polecenia Okrąg ze środka. Ikony w bocznym pasku poleceń mają znaczenie pomocnicze – można z nich skorzystać, aby np. narysować osie symetrii układu otworów. Jeżeli narysujesz otwór (otwory) jako okręgi, program nie wykona ich – po zakończeniu polecenia w modelu nie zajdą żadne zmiany. Podobnie wygląda sprawa w przypadku modyfikacji – aby zmienić np. średnicę otworu należy skorzystać z okna opcji. Nie jest możliwa zmiana średnicy otworu za pomocą modyfikacji wymiaru, tak, jak się to robi w przypadku okręgów.

Okno Opcje otworu przedstawione jest na rysunku 3.68.

Rysunek 3.68.

Definiowanie opcji otworu

Wygląd okna opcji zależy od tego, jaki typ otworu wybierzesz z listy rozwijanej Typ widocznej w górnej części okna. W zależności od tego w dolnej części pojawią się listy, przyciski i pola właściwe dla danego typu otworu. W prawej dolnej części okna znajdują się ikony i przyciski umożliwiające określenie rozciągnięcia otworu (przelotowy, nieprzelotowy) oraz jego głębokość. Po zdefiniowaniu wszystkich parametrów istnieje możliwość zapisu ustawień, podobnie jak w przypadku np. symboli połączeń spawanych w module Draft. Opis poszczególnych ikon, pól i przycisków jest na tyle przejrzysty, że w połączeniu z wyświetlanym w prawej części okna

podglądem otworu powinien umożliwić nawet początkującemu użytkownikowi łatwe zdefiniowanie odpowiednich parametrów. Komentarza wymaga jedynie opcja Gwint.

Jak było to już wspomniane, gwint nie jest modelowany, a jedynie zapamiętywany jako parametr danego otworu. Oznaczenie gwintu widoczne jest na rysunku, zgodnie z wybrana normą. Na rysunku 3.69 przedstawiony jest otwór gwintowany na modelu bryłowym oraz na przekroju stworzonym w module Draft. Jak widać, gwint zaznaczony jest na przekroju zgodnie z wymaganiami PN. Na modelu natomiast część gwintowana nie różni się niczym od części niegwintowanej.

Rysunek 3.69.

Otwór gwintowany – oznaczenie gwintu widoczne jest tylko na rysunku

Pole wyboru Gwint jest aktywne i może być zaznaczone wtedy, gdy średnica otworu odpowiada jednemu z wymiarów nominalnych gwintów wymienionych w pliku Holes.txt. Plik ten, zapisany w katalogu programu Solid Edge (domyślnie: C:\Program Files\Solid Edge\Program), zawiera podane w określonej kolejności wymiary nominalne najczęściej stosowanych gwintów metrycznych i calowych oraz odpowiadające im podstawowe wielkości.

Plik Holes.txt jest domyślnym plikiem zawierającym dane dotyczące gwintów. Wielu użytkowników korzysta z drugiego pliku, o nazwie Isoholes.txt, znajdującego się w tym samym katalogu. Plik ten zawiera więcej gwintów metrycznych, ponadto rysunki połączeń stworzonych w oparciu o dane z pliku Isoholes.txt są bliższe wymaganiom PN (do zagadnienia tego wrócimy w rozdziale 5).

Jak było to już wspomniane, domyślnym plikiem zawierającym dane otworów jest Holes.txt. Aby program pobierał dane z innego źródła można zamienić nawy plików, ale lepszym sposobem jest wprowadzenie zmiany w opcjach programu. Należy w tym celu otworzyć okno opcji (za pomocą polecenia menu [Narzędzia] – [Opcje], Tools – Options), wybrać kartę Położenie plików (File Locations), a następnie zmienić nazwę i ewentualnie lokalizację pliku z danymi otworów.

Oba wspomniane pliki są plikami tekstowymi i mogą być edytowane przez użytkownika w celu np. dodania nowych, nie wyspecyfikowanych w pliku gwintów.

Przykład: chcesz wykonać otwór z gwintem drobnozwojnym M10 x 0.5. W pliku Isoholes.txt wpisane są tylko gwinty o skokach (oprócz zwykłego) 1.25, 1 i 0.75, tak więc w liście rozwijanej w oknie Opcje otworu pojawiają się w sumie cztery gwinty o wymiarze nominalnym 10. Aby dodać piąty – M10 x 0.5 – musisz dopisać go do pliku.

Otwórz plik Isoholes.txt (dobrym zwyczajem jest zachowanie najpierw kopii bezpieczeństwa pod inna nazwą, na wypadek, gdybyś wprowadził niepożądane zmiany i nie potrafił ich cofnąć). Następnie znajdź miejsce, gdzie wyszczególnione są gwinty metryczne (w drugiej części pliku, za gwintami calowymi) i dopisz w odpowiednim miejscu dodatkowy wiersz. Poniżej przedstawiony jest fragment pliku Isoholes.txt, w którym znajdują się wiersze opisujące gwinty M10 i M11.

Poszczególne, oddzielone średnikami pola w każdym wierszu oznaczają: wymiar nominalny, średnicę rdzenia śruby, średnicę otworu nakrętki, oznaczenie gwintu.

10; 8,376; 8,376; M10 10; 8,647; 8,647; M10 x 1,25 10; 8,917; 8,917; M10 x 1 10; 9,188; 9,188; M10 x 0,75 10; 9,459; 9,459; M10 x 0,5

11; 9,376; 9,376; M11 11; 9,917; 9,917; M11 x 1 11; 10,188; 10,188; M11 x 0,75 Aby dodać gwint M10 x 0.5 musisz dodać nowy wiersz za gwintem M10 x 0.75 i wpisać w nim odpowiednie wartości (w przykładzie powyżej wiersz ten wyróżniony jest pogrubioną kursywą). Oprócz dopisywania możesz również usuwać wiersze zawierające np. gwinty, których nie używasz.

Jeżeli wprowadzasz jakieś zmiany w plikach Holes.txt lub Isoholes.txt, powinieneś zawsze utworzyć sobie kopie zapasowe plików ze zmianami. W czasie odinstalowania programu (np. w celu zainstalowania nowej wersji) skasowane zostaną wszystkie pliki znajdujące się katalogu Solid Edge z wyjątkiem tych, które zostały stworzone przez użytkownika. Kryterium jest tu nazwa pliku – te, które nazywają się tak samo, jak pliki powstałe w czasie instalacji, a więc również np. Holes.txt, zostaną usunięte. Z tego powodu po wprowadzeniu zmian należy plik taki zachować w innym katalogu. Inną metodą jest zapisanie pliku z danymi otworów pod inną nazwą, należy jednak wtedy pamiętać o zmianie ustawień programu (Opcje – Położenie pliku).

„Gwintować” możesz zarówno otwory, jak i bryły w kształcie walca – powstaje w ten sposób gwint na śrubie. Po wywołaniu polecenia Gwint (jego ikona jest zgrupowana z ikoną polecenia Otwór) należy wykonać następujące kroki:

− wskazać cylinder, któremu chcemy nadać atrybut gwintu (należy pamiętać, że podobnie jak w przypadku otworu, aby było to możliwe średnica cylindra musi odpowiadać którejś ze średnic nominalnych wymienionych w pliku z danymi otworów, np. Holes.txt).

− wskazać koniec, od którego mierzona będzie długość gwintu. Ma to znaczenie, gdy gwintowana ma być tylko część cylindra.

− wprowadzić żądane wartości w pasku wstęgowym: Przesunięcie (Offset), Głębokość (Depth) i Typ (Type). Ich znaczenie na przykładzie śruby M20 x 100 podane jest na rysunku 3.70.

Rysunek 3.70.

Przesunięcie i Głębokość gwintu

− zakończyć polecenie klikając przycisk Zakończ

Pochylenia Z poleceniem Dodaj pochylenie zetknąłeś się już przy modelowaniu kubka. Wykorzystaliśmy tam najprostszy przypadek tego polecenia: pochylenie pojedynczego lica od wskazanej płaszczyzny. Opcji pochyleń jest jednak w Solid Edge znacznie więcej. Możesz pochylać wybrane lica modelu od płaszczyzny, krawędzi oraz powierzchni lub linii podziału. Pochylenie może być dzielone, tzn. lica modelu mogą być pochylane po obu stronach płaszczyzny czy powierzchni podziału, przy czym kąt tego pochylenia może być różny. Po wywołaniu polecenia i kliknięciu ikony Opcje pochylenia (Draft Options – pierwsza z lewej w pasku wstęgowym) pojawia się okno umożliwiające dostęp do poszczególnych opcji (rysunek 3.71).

Rysunek 3.71.

Opcje polecenia Dodaj pochylenie

Dla zilustrowania niektórych z tych pojęć wykonaj następujące ćwiczenia:

− stwórz model przedstawiony na rysunku 3.72. Dokładne wymiary nie są istotne, zwróć jedynie uwagę, aby dodać materiał po obu stronach poziomej płaszczyzny głównej. Najłatwiej będzie Ci wyciągnąć symetrycznie profil o kształcie prostokąta narysowany na głównej, poziomej płaszczyźnie, dodać zaokrąglenia, a następnie ściąć górną powierzchnię.

Rysunek 3.72.

Model do ćwiczenia polecenia Dodaj pochylenie

− kliknij ikonę polecenia Dodaj pochylenie. Program poprosi o wskazanie płaszczyzny

odniesienia, od której mierzony będzie kąt. Wskaż główną, poziomą płaszczyznę odniesienia (nr 1 na rysunku 3.72).

− po wskazaniu płaszczyzny program automatycznie przechodzi do następnego kroku: wskazywania lic, które mają zostać pochylone. Domyślną opcją wskazywania jest Łańcuch (Chain) – dzięki temu możesz wskazać jednym kliknięciem wszystkie boczne lica modelu. Po wskazaniu lic uaktywni się pole edycji wartości kąta w pasku wstęgowym – wpisz wartość 10° i kliknij przycisk Dalej (Next) w pasku wstęgowym

− kolejnym krokiem jest zdefiniowanie strony pochylenia. Robiłeś to już modelując kubek – pomaga w tej czynności pomocnicza linia pokazująca stronę pochylenia (rysunek 3.9).

− cofnij operację pochylania. Spróbujesz teraz ja powtórzyć, ale z wykorzystaniem opcji Polecenie podzielone (Split draft). Po wywołaniu polecenia kliknij ikonę Opcje pochylenia i zaznacz odpowiednie pole wyboru w oknie opcji.

− kolejne kroki: zdefiniowanie płaszczyzny odniesienia i wskazanie lic przebiegają tak samo, jak w poprzednim przykładzie. Musisz natomiast podać dwie wartości kąta pochylenia, ponieważ mogą być one różne po obu stronach płaszczyzny odniesienia. Podaj dwie wyraźnie różniące się wartości – np. 10° i 15°.

− zdefiniowanie strony pochylenia polega na podaniu dwóch informacji: po pierwsze, czy model ma się rozszerzać, czy zwężać od płaszczyzny podziału. Po drugie, z której strony płaszczyzny lica mają być pochylone o kąt nr 1, a z której o kąt nr 2. Porusz myszą w różnych kierunkach aby zaobserwować, jak zmienia się podgląd. Zaakceptuj takie ustawienia, aby model wyglądał jak na rysunku 3.73.

Rysunek 3.73.

Pochylenie dzielone przy zastosowaniu różnych wartości kąta pochylenia po obu stronach płaszczyzny odniesienia.

− cofnij ostatnią operację. Powtórzysz ją jeszcze raz, przy zastosowaniu innych opcji.

Zauważyłeś zapewne, że pochylanie bocznych lic modelu spowodowało zmianę zarysu lica górnego. Na rysunku 3.74 a przedstawiony jest widok z góry modelu przed operacją pochylenia, zaś na rysunku 3.74 b – po pochyleniu bocznych lic o kąt 10°. Dzieje się tak dlatego, że kąt pochylenia mierzony jest od płaszczyzny, zaś jej odległość od poszczególnych fragmentów górnego lica jest różna.

Rysunek 3.74.

Pochylenie bocznych lic modelu powoduje zmianę zarysu rzutu lica górnego.

Opisana sytuacja jest w niektórych przypadkach niedopuszczalna. Wyobraźmy sobie na przykład, że nasz model jest narzędziem formującym jakiś element wykonany z blachy. Aby nie wyginać jej od razu o 90° chcemy rozłożyć ten proces na dwa takty: pierwszym będzie zagięcie o 60°. Aby wykonać model takiego narzędzia, wystarczy boczne lica naszego modelu pochylić o odpowiedni kąt (oczywiście, w rzeczywistości stempel taki w obu wariantach musiałby mieć zaokrągloną krawędź, na razie jednak nie ma to dla nas znaczenia). Warunkiem koniecznym jest jednak, aby nie zmienił się przy tym zarys rzutu górnego lica – musi on pozostać prostokątem z zaokrąglonymi narożami, o wymiarach takich samych, jak widok modelu z góry. Kąt nie może być więc mierzony od żadnej płaszczyzny, a od górnej krawędzi modelu. Przećwiczymy tę opcję.

− wywołaj polecenie pochylania, kliknij ikonę opcji i zaznacz opcję Od krawędzi (From edge). W pasku wstęgowym pojawi się jeden krok dodatkowy: Wybierz geometrię podziału (Select Parting Geometry – rysunek 3.75)

Rysunek 3.75.

Pasek wstęgowy polecenia Dodaj pochylenie z opcją Od krawędzi

− program, podobnie jak w poprzednich przykładach, poprosi o wskazanie płaszczyzny odniesienia. Wskaż górną powierzchnię modelu (nr 2 na rysunku 3.72). Ponieważ nie jest to płaszczyzna, tylko lico, będziesz musiał wskazać dodatkowo podstawę płaszczyzny odniesienia i zdefiniować jej orientację – obowiązują tu dokładnie te same reguły, co przy definiowaniu płaszczyzn do rysowania profili.

− kolejnym krokiem, który nie występował w poprzednich przykładach, jest wskazanie krawędzi. Wskaż górną krawędź modelu. Zaakceptuj wybór (ikona z zielonym znakiem akceptacji) i kliknij przycisk Dalej.

− wskaż lica do pochylenia i podaj kąt: 7°. Zaakceptuj dane (lub naciśnij Enter) i kliknij przycisk Dalej.

− zdefiniowanie strony pochylenia przebiega w taki sam sposób, jak w poprzednich przykładach. Zdefiniuj ją tak, aby model rozszerzał się do dołu.

− kliknij przycisk Zakończ. Twój model w rzucie z góry powinien wyglądać jak na rysunku 3.76. Zauważ, że tym razem zmienił się zarys podstawy modelu.

Rysunek 3.76.

Po pochyleniu lic od krawędzi niezmieniony pozostaje rzut górnego lica, zmienia się natomiast zarys podstawy

Jak widać z powyższych przykładów, zazwyczaj pochylenie lic modelu prowadzi do zmiany wymiarów lub deformacji przekrojów czy innych lic. Podobnie rzecz się ma z promieniami zaokrągleń: we wszystkich przykładach promień o stałej wartości po pochyleniu stawał się promieniem zmiennym. Gdybyś zaokrąglenia wprowadził po pochyleniu promień byłby stały, jednak w miejscach zaokrągleń nie zostałby zachowany kąt pochylenia. Dlatego też przy stosowaniu pochyleń – zwłaszcza przy bardziej skomplikowanych modelach – musisz dokładnie przewidywać, jaki zmiany spowoduje ta operacja.

Zaokrąglanie i ścinanie krawędzi Z zaokrąglaniem krawędzi zetknąłeś się już modelując kubek. Wiesz zatem, że Solid Edge umożliwia zaokrąglanie krawędzi i znasz kilka sposobów wskazywania ich (krawędź, lico, element). Uporządkujemy teraz związane z tym poleceniem wiadomości.

Solid Edge posiada kilka różnych opcji zaokrąglania krawędzi i lic. Należą do nich:

− zaokrąglanie pojedynczych krawędzi stałym i zmiennym promieniem (promień zmienny może we wskazanym punkcie charakterystycznym przyjmować wartość 0)

− wygładzanie naroży za pomocą zaokrąglenia o innym promieniu niż promień (promienie) zaokrągleń schodzących się w danym narożu krawędzi

− łączenie lic: w uproszczeniu można powiedzieć, że zaokrąglenie takie definiuje się wskazując nie krawędzie, lecz lica, których połączenie ma zostać zaokrąglone. Można to porównać do obtaczania kuli o zadanym promieniu po dwóch powierzchniach w taki sposób, aby cały czas zachowana została styczność kuli z obydwoma powierzchniami.

Dla zilustrowania niektórych opcji i sposobów zaokrąglania wykonaj ćwiczenie:

− utwórz prostopadłościan o wymiarach około 100 x 70 x 50 mm, a następnie kliknij ikonę polecenia Zaokrąglenie. Domyślną opcją jest zaokrąglenie o stałym promieniu.

− program oczekuje teraz na wskazanie krawędzi, które mają zostać zaokrąglone. Wskaż wszystkie pionowe krawędzie prostopadłościanu. Następnie w liście rozwijanej w pasku wstęgowym wybierz opcję Lico (Face) i wskaż górną powierzchnię modelu – w ten sposób jednym kliknięciem wybierzesz cztery krawędzie.

− wpisz w polu edycji promienia wartość 10 mm i naciśnij Enter, a następnie kliknij przycisk Podgląd (Preview). Ukaże się podgląd bryły po dodaniu zaokrągleń. Jak widzisz, na narożach został nadany taki sam promień, jak na krawędziach. Możesz jednak zmienić jego wartość, tak, aby dodatkowo wygładzić naroże.

− kliknij ikonę Zmiękczanie naroży (Soften Corner Step – rysunek 3.77). Podgląd zaokrąglenia zniknie. Wskaż dowolne naroże i wpisz w polu edycji wartości promienia (pierwsze z prawej w pasku wstęgowym) wartość 25 mm.

Rysunek 3.77.

Ikona wygładzania naroży przy zastosowaniu innej wartości promienia, niż dla krawędzi

− naciśnij Enter i kliknij dwukrotnie przycisk Zakończ. Twój model powinien wyglądać jak na rysunku 3.78.

Rysunek 3.78.

Bryła z krawędziami zaokrąglonymi przy wykorzystaniu opcji wygładzania naroży

W ćwiczeniu wykorzystałeś najprostszy sposób zaokrąglania krawędzi – stałym promieniem. Warto zwrócić uwagę na sposób wskazywania krawędzi do zaokrąglenia (łańcuch, lico itp.). Komentarza mogą wymagać dwie ostatnie opcje z listy: Wszystkie wyokrąglenia (All fillets) i Wszystkie zaokrąglenia (All rounds). Pierwsza oznacza wszystkie wklęsłe, a druga – wszystkie wypukłe krawędzie danej części (rysunek 3.79).

Rysunek 3.79.

Ilustracja pojęć: wyokrąglenia (linie ciągłe) oraz zaokrąglenia (linie dwupunktowe; zaznaczono tylko kilka przykładowych)

Sposób wskazania krawędzi ma duże znaczenie zarówno z uwagi na szybkość wskazywania (możemy tu zaoszczędzić nawet kilkanaście kliknięć w jednej operacji; przykładem było wskazywanie krawędzi ucha kubka w ćwiczeniu na początku rozdziału), jak i na łatwość przeprowadzania później ewentualnych modyfikacji. Wrócimy do tego zagadnienia w dalszej części rozdziału.

W kolejnym ćwiczeniu nauczysz się stosować zmienne promienie zaokrągleń.

− utwórz ostrosłup o podstawie kwadratowej 100 x 100 mm (rysunek 3.80). Najłatwiej jest w tym celu stworzyć graniastosłup, a następnie pochylić wszystkie jego ściany o ten sam kąt (np. 20°).

Rysunek 3.80.

Zaokrąglanie krawędzi zmiennym promieniem

− kliknij ikonę polecenia Zaokrąglenie, a następnie ikonę Opcje zaokrąglenia (Round

Options). W oknie opcji wybierz Zmienny promień (Variable radius).

− wskaż wszystkie boczne krawędzie ostrosłupa (rysunek 3.80) i kliknij ikonę ze znakiem akceptacji. Program przejdzie do kolejnego kroku – wskazywania poszczególnych wierzchołków i przypisywania im wartości zaokrągleń.

− wskaż górny wierzchołek ostrosłupa, wpisz w polu edycji wartość 10 mm i naciśnij Enter lub kliknij ikonę ze znakiem akceptacji. Zdefiniowałeś promień dla pierwszego wierzchołka.

− w ten sam sposób określ promienie zaokrągleń dla trzech wierzchołków przy podstawie. Wartości promieni – jak na rysunku 3.80.

− wskaż środek jednej z krawędzi (rysunek 3.80) i podaj wartość zaokrąglenia równą 20 mm. Solid Edge umożliwia definiowanie różnych promieni zaokrągleń dla dowolnych punktów na krawędziach, nie tylko ich dla końców.33

− kliknij przycisk Podgląd, a następnie Zakończ. Twój model w widoku z góry powinien wyglądać jak na rysunku 3.81.34 Zwróć uwagę, że na krawędzi, dla której zdefiniowałeś wartość promienia tylko dla jednego wierzchołka, promień zaokrąglenia ma wartość stałą.

Rysunek 3.81.

Widok z góry ostrosłupa z krawędziami zaokrąglonymi zmiennym promieniem

Na koniec jedno proste ćwiczenie, z którego płyną pewne wskazówki praktyczne.

− utwórz walec o średnicy 50 mm i wysokości 100 mm.

− spróbuj zaokrąglić którąś z krawędzi walca promieniem 30 mm. Pojawi się komunikat Operacja nieudana. To zrozumiałe – nie można zastosować promienia o wartości większej niż połowa średnicy.

− Kliknij przycisk OK (nie Anuluj – w takim przypadku operacja zostanie przerwana i będziesz musiał definiować ją od początku). Program wróci do kroku definiowania promienia. Wprowadź w polu edycji wartość 10 mm, zatwierdź i kliknij przycisk Podgląd. Teraz operacja się powiedzie.

33 Aby wskazać dowolny punkt na zaokrąglanej krawędzi należy go najpierw utworzyć za pomocą polecenia Szkic. Środki krawędzi mogą być natomiast – podobnie jak końce – wskazywane bezpośrednio. 34 Aby uzyskać efekt „siatki” na powierzchniach zaokrągleń musisz wyłączyć cieniowanie i obracać model – w czasie obrotu pojawia się siatka.

− cofnij operację zaokrąglania i zdefiniuj ja jeszcze raz. Wprowadź promień 20 mm i kliknij przycisk Podgląd. Zmień wartość promienia (klikając wymiar i wpisując nową wartość w polu edycji) na 24 mm.

− zmień teraz wartość promienia na 26 mm. Jak widzisz, zaokrąglenie znikło, ale program nie wyświetlił komunikatu o błędzie.

− zmień wartość promienia z powrotem na 20 mm. zaokrąglenie pojawi się znowu. Kliknij przycisk Zakończ.

− cofnij ostatnie polecenie, ale nie usuwaj walca – przyda się w następnym ćwiczeniu.

W niektórych sytuacjach – jak np. ta z ostatniego ćwiczenia – wykonanie zaokrąglenia o promieniu większym niż pewna wartość graniczna nie jest możliwe. Czasem łatwo jest określić tę wartość, w innych przypadkach najlepiej znaleźć ją metodą prób i błędów. Można wtedy postępować dwojako: wpisać od razu żądaną wartość i w razie, gdy okaże się ona niewłaściwa, zmniejszać ją aż do takiej, która zostanie zaakceptowana przez program lub odwrotnie: wprowadzić małą wartość promienia, a następnie zwiększać ją tak długo, aż zaokrąglenie zniknie – będzie to znak, że wartość graniczna została przekroczona.

W podobny sposób jak zaokrąglenia definiuje się ścięcia (fazowanie) krawędzi. Przećwiczmy to polecenie na prostym przykładzie. Zetniesz krawędzie walca w taki sposób, aby otrzymać bryłę przedstawioną na rysunku 3.82.

Rysunek 3.82.

Walec po ścięciu krawędzi

Oba ścięcia krawędzi walca zwymiarowane są w różny sposób. Opcje polecenia Faza umożliwiają zdefiniowanie ścięcia na różne sposoby, poprzez podawanie różnych parametrów.

− kliknij ikonę polecenia Faza, a następnie ikonę Opcje fazy (Chamfer Options – pierwsza z lewej w pasku wstęgowym). Pojawi się okno opcji. Pierwsza z nich – Równe cofnięcia (Equal setbacks) jest opcją domyślną i służy do definiowania ścięcia pod kątem 45°. Jest to najprostsza opcja; nie będziemy się nią zajmować.

− wybierz drugą opcję: Kąt i wartość cofnięcia (Angle and setback). Pozwala ona na definiowanie ścięcia przez podanie tych właśnie dwóch parametrów.

− teraz należy wskazać lico, od którego mierzony będzie kąt. Wskaż jedną z podstaw walca. Program przejdzie do następnego kroku polecenia. Uwaga: przy wskazywaniu lica powinna być podświetlona tylko jedna krawędź (rysunek 3.83 a). Jeżeli podświetlone będą dwie (rysunek 3.83 b) dla programu będzie to oznaczało, że kąt ma być mierzony od bocznej powierzchni walca. To z kolei utrudniłoby Ci zdefiniowanie cofnięcia.

Rysunek 3.83.

Wskazywanie lica odniesienia: a – podstawa walca, b – boczna powierzchnia walca

− w kolejnym kroku wskazuje się krawędzie, które mają zostać ścięte. Wskaż krawędź przy

podstawie, którą zdefiniowałeś jako bazę do mierzenia kąta.

− w odpowiednich polach w pasku wstęgowym wpisz wartość cofnięcia (Setback) równą 10 mm i kąta (Angle) równą 70°. Uwaga: na rysunku 3.82 podana jest wartość 20°, ale mierzona od innego lica. Zaakceptuj wprowadzone dane i kliknij przycisk Zakończ.

Podając wartość kąta musiałeś obliczyć dopełnienie do 90º kąta podanego na rysunku. Stało się tak dlatego, że jako lico odniesienia podałeś podstawę walca, a kąt na rysunku 3.82 mierzony jest od jego powierzchni bocznej. Mogłeś oczywiście jako lico odniesienia wskazać tę powierzchnię, ale to z kolei utrudniłoby podanie wartości cofnięcia. Jest ona mierzona równolegle do lica odniesienia, więc zamiast 10 mm musiałbyś podać wartość ok. 27.5 mm (10 / tg 20°). Jest to liczba niewymierna, w rzeczywistości więc nie udałoby Ci się stworzyć dokładnie takiego ścięcia, jak na rysunku 3.82.

Opisane zagadnienie ilustruje dodatkowo rysunek 3.84. W przypadku a) jako lico odniesienia została wskazana podstawa walca – tak, jak w wykonanym przed chwilą ćwiczeniu. W przypadku b) licem odniesienia jest powierzchnia boczna. Podane wartości cofnięcia i kąta odnoszone są do odpowiednich lic.

Rysunek 3.84.

Zależność podawanej wartości cofnięcia i kąta od wskazanego lica odniesienia.

Jak widzisz, zdefiniowanie lica odniesienia jest sprawą ważną, gdyż błąd może utrudnić lub wręcz uniemożliwić ścięcie krawędzi. W przypadku trzeciej opcji omawianego polecenia: 2 cofnięcia (2 Setbacks) problem ten nie jest już tak istotny. W tym przypadku od tego, które lico jest licem odniesienia zależy kolejność wprowadzania wartości cofnięć. Pierwsze mierzone jest równolegle do lica odniesienia.

− polecenie Faza jest wciąż aktywne. Kliknij ikonę Opcje fazy i wybierz opcję 2 cofnięcia. Zetniesz drugą krawędź walca.

− program czeka na wskazanie lica odniesienia. Możesz wskazać powierzchnię boczną lub podstawę – nie ma to znaczenia; musisz jedynie zapamiętać, co wskazałeś, gdyż od tego zależy kolejność wprowadzania wartości cofnięć.

− podobnie jak w poprzednim przykładzie należy teraz wskazać krawędź do ścięcia, a następnie podać parametry operacji – wartości cofnięć. Jeżeli jako lico odniesienia wskazałeś podstawę walca, cofnięcie nr 1 będzie miało wartość 15 mm, w przeciwnym przypadku – 30 mm.

− wprowadź drugą wartość cofnięcia (odpowiednio 30 lub 15 mm), zaakceptuj i kliknij przycisk Zakończ. Twój model w rzucie z boku powinien wyglądać jak na rysunku 3.82.

Żebro Polecenie to służy do modelowania różnego rodzaju usztywnień, żeber, węzłówek itp. Może być zastąpione poleceniem Wyciągnięcie, jednak zwykle skorzystanie z polecenia Żebro jest szybsze i łatwiejsze.

Najłatwiej będzie Ci poznać opcje tego polecenia na przykładzie. Stwórz najpierw model przedstawiony na rysunku 3.85 a.

Rysunek 3.85.

Przykład zastosowania polecenia Żebro

Załóżmy, że jest to fragment jakiejś konstrukcji, w który należy wstawić usztywnienie (rysunek 3.85 b). W tym celu:

− kliknij ikonę polecenia Żebro. Program poprosi o wskazanie lica lub płaszczyzny do narysowania profilu. Wskaż lub utwórz płaszczyznę równoległą do bocznej ścianki modelu, mniej więcej w połowie jego długości – dokładne wymiary nie są istotne.

− po przejściu do płaszczyzny profilu naszkicuj zarys jak na rysunku 3.86 (dokładne wymiary nie są istotne, zwróć jedynie uwagę, aby końce profilu nie dochodziły do krawędzi modelu) i kliknij przycisk Zakończ.

Rysunek 3.86.

Profil żebra

− po zamknięciu okna profilu program prosi o podanie kierunku, w którym będzie dodawany

materiał. Na profilu, który narysowałeś można zbudować zarówno żebro przedstawione na rysunku 3.85 b, jak i takie jak na rysunku 3.87. Zależy to od podanego kierunku wyciągnięcia.

Ustaw kursor tak, aby strzałka wskazywała w kierunku podstawy modelu i naciśnij lewy przycisk myszy. Jak widzisz, definiowanie kierunku dodawania materiału odbywa się podobnie, jak np. w poleceniu Wyciągnięcie.

Rysunek 3.87.

Żebro zbudowane na profilu z rysunku 3.86, wyciągnięte w kierunku bocznej ściany modelu

− podaj grubość żebra w polu edycji w pasku wstęgowym i naciśnij Enter

− teraz program prosi o podanie strony wyciagnięcia, tzn. zdefiniowanie, z której strony profilu ma zostać dodany materiał (z prawej, z lewej czy symetrycznie po obu stronach). Stronę wyciagnięcia określa się podobnie, jak kierunek – przesuwając kursor w odpowiednie położenie i klikając lewym przyciskiem myszy. Ustaw kursor tak, aby żebro tworzone było symetrycznie. Po kliknięciu element zostanie utworzony. Powinien wyglądać tak, jak na rysunku 3.85 b.

Tworzenie żeber jest prostą i szybką operacją, komentarza mogą jednak wymagać ikony opcji w pasku SmartStep, przedstawione na rysunku 3.88.

Rysunek 3.88.

Ikony opcji polecenia Żebro

Ikony te oznaczają kolejno następujące opcje: Rozciągnij profil (Extend Profile), Bez rozciągnięcia (No Extend), Rozciągnij do następnego (Extend to Next), Głębokość skończona (Finite Depth). Ich zastosowanie przedstawia rysunek 3.89.

Rysunek 3.89.

Żebra zbudowane na profilu z rysunku 3.86 przy wykorzystaniu różnych opcji

Przedstawione na rysunku żebra zostały stworzone przy wykorzystaniu następujących opcji:

a) kierunek wyciągnięcia: do podstawy modelu, opcje: Rozciągnij profil, Rozciągnij do następnego. Oznacza to przedłużenie profilu do ścian modelu i zapełnienie całego obszaru między profilem a ścianami.

b) kierunek wyciągnięcia: do podstawy modelu, opcje: Rozciągnij profil, Głębokość skończona. Profil został przedłużony (jak w przykładzie a), ale nie został już wypełniony cały obszar pomiędzy profilem a ścianami modelu. Wypełnienie ma teraz skończoną wartość, którą wpisuje się w odpowiednim polu w pasku SmartStep.

c) kierunek wyciągnięcia: do bocznej ściany modelu, opcje: Rozciągnij profil, Głębokość skończona. Profil został przedłużony do ścian modelu, ale żebro nie zostało dociągnięte do bocznej ściany modelu.

d) kierunek wyciągnięcia: do bocznej ściany modelu, opcje: Bez rozciągnięcia, Rozciągnij do następnego. Profil nie został przedłużony do ścian modelu, zaś żebro zostało dociągnięte do ściany bocznej.

Cienkościenność Na koniec omówimy bardzo ważne i często stosowane polecenie, jakim jest Bryła cienkościenna. Służy ono do zamiany bryły pełnej w bryłę cienkościenną (np. walca w rurę), z możliwością stosowania różnych grubości dla poszczególnych ścian.

Z poleceniem Bryła cienkościenna zetknąłeś się już przerabiając ćwiczenie z początku tego rozdziału. Wykorzystałeś wtedy najprostszą opcję: tworzenie bryły o stałej grubości ścianki. Aby poznać inną opcję polecenia, wykonaj następujące ćwiczenie:

− stwórz model prostopadłościanu o wymiarach około 50 x 50 x 100 mm i kliknij ikonę polecenia Bryła cienkościenna

− pierwszym krokiem jest podanie wartości parametru Wspólna grubość (Common Thickness). Pojęcie to należy rozumieć jako grubość wszystkich ścian bryły, dla których nie zdefiniowano innej grubości – charakterystycznej (Unique Thickness). Wpisz 10 mm i zatwierdź wprowadzoną wartość.

− w kolejnym kroku program prosi o wskazanie, które lica będą otwarte. Wskaż przednią, prawą i górną ścianę prostopadłościanu i kliknij ikonę ze znakiem akceptacji.

− jeżeli teraz klikniesz przycisk Podgląd, zostanie utworzona bryła przedstawiona na rysunku 3.90 a. Chcesz jednak wykorzystać opcję nadawania różnych grubości poszczególnym ścianom. Kliknij więc ikonę Grubość charakterystyczna w pasku SmartStep (rysunek 3.91).

Rysunek 3.90.

Bryła cienkościenna o jednakowej (a) i różnej (b) grubości ścianek

Rysunek 3.91.

Fragment paska SmartStep polecenia Bryła cienkościenna

− program oczekuje teraz na wskazanie ścianek, dla których podana zostanie inna grubość niż „wspólna”. Wskaż podstawę prostopadłościanu, a w polu edycji grubości wpisz wartość 30 mm.

− zatwierdź wprowadzoną wartość, kliknij przycisk Podgląd, a następnie Zakończ. Twój model powinien wyglądać jak na rysunku 3.90 b.

W pasku SmartStep omawianego polecenia znajdują się jeszcze trzy ikony: Przesunięcie na zewnątrz (Offset Outside), Przesunięcie do wewnątrz (Offset Inside) oraz Symetrycznie (Symmetrical) – patrz rysunek 3.92.

Rysunek 3.92.

Ikony wyboru strony przesunięcia

Poprzez wybór jednej z tych opcji decyduje się, z której strony zewnętrznej powierzchni modelu ma pozostać materiał po stworzeniu bryły cienkościennej. W przeważającej liczbie przypadków korzysta się z opcji domyślnej – Przesunięcie do wewnątrz. Przykład zastosowania opcji Przesunięcie na zewnątrz przedstawiony jest na rysunku 3.93. Zarys przekładni pasowej (koła + pas) został stworzony na szkicu (a), następnie przez wyciągnięcie powstała bryła pełna (b), a poprzez nadanie jej cienkościenności powstał pas (c).

Rysunek 3.93.

Przykład zastosowania opcji Przesunięcie na zewnątrz polecenia Bryła cienkościenna – model pasa przekładni

Oczywiście, można było stworzyć podobny model za pomocą polecenia Wyciągnięcie lub Wyciągnięcie i Wycięcie. Skorzystanie z polecenia Bryła cienkościenna pozwoli jednak na łatwiejszą modyfikację modelu pasa w przyszłości.

Uwaga: przy tworzeniu brył cienkościennych przez otwieranie lic brył takich jak w powyższym przykładzie (podobnym przypadkiem jest tworzenie rury z walca) należy zwrócić uwagę, aby pokazać płaskie lica jako te, które mają zostać otwarte. Jeżeli pokaże się boczną powierzchnię (patrz rysunek 3.83) operacja nie powiedzie się.

Powielanie elementów W dotychczas omawianych poleceniach model był modyfikowany przez dodawanie nowych elementów za pomocą kolejnych operacji. Możliwe jest również powielanie już istniejących elementów. Służą do tego polecenia, których ikony przedstawiono na rysunku 3.94.

Rysunek 3.94.

Ikony poleceń powielania elementów

Ikony te służą do wywoływania następujących poleceń: Wzór (Pattern), Kopia lustrzana (Mirror Copy Feature), Kopia lustrzana części (Mirror Copy Part). Polecenie Wzór służy do tworzenia wzorów zarówno prostokątnych, jak i kołowych.

Wzór prostokątny Aby poznać sposób tworzenia i modyfikacji wzorów wykonaj poniższe ćwiczenie. Przy okazji przypomnisz sobie omówione w poprzednim punkcie polecenia. Stworzysz pokrywę pojemnika z wlewem i użebrowaniem usztywniającym.

− naszkicuj na poziomej płaszczyźnie głównej profil przedstawiony na rysunku 3.95 i wyciągnij go w górę na wysokość 100 mm

Rysunek 3.95.

Profil bryły podstawowej pokrywy pojemnika

− odetnij górną część powstałej bryły profilem przedstawionym na rysunku 3.96.

Rysunek 3.96.

Modelowanie pokrywy – uformowanie górnej powierzchni

− wywołaj polecenie Wyciągnięcie. Na poziomej płaszczyźnie głównej (tej samej , na której

rysowałeś profil podstawowy) naszkicuj profil przedstawiony na rysunku 3.97 i wyciągnij go

w górę na 75 mm. Mógłbyś narysować profil na płaszczyźnie równoległej do podstawowej, odległej od niej o 75 mm, a następnie wyciągnąć go w dół z wykorzystaniem opcji Do następnego. Byłoby to jednak gorsze rozwiązanie – wymagałoby większej liczby interakcji.

Rysunek 3.97.

Modelowanie pokrywy – tworzenie wlewu

− dodaj zaokrąglenia jak na rysunku 3.98, a następnie utwórz bryłę cienkościenną o grubości

ścianek 3 mm. Jako lica otwarte wskaż podstawę pokrywy oraz górną powierzchnię wlewu. Twój model po obróceniu powinien wyglądać jak na rysunku 3.99.

Rysunek 3.98.

Modelowanie pokrywy – zaokrąglanie krawędzi

Rysunek 3.99.

Model pokrywy przed dodaniem usztywnień

− wstaw żebro zbudowane na profilu przedstawionym na rysunku 3.100. Profil narysuj na

płaszczyźnie równoległej do poziomej płaszczyzny głównej, odległej od niej o 20 mm. Pozostaw domyślne opcje rozciągnięć (Rozciągnij profil, Rozciągnij do następnego),

kierunek rozciągnięcia – w stronę wewnętrznej powierzchni pokrywy, strona – symetrycznie po obu stronach profilu. Grubość żebra: 1.5 mm.

Rysunek 3.100.

Modelowanie pokrywy – wstawienie żebra

− zaokrąglij wszystkie krawędzie żebra promieniem 0.5 mm. Najłatwiej będzie Ci skorzystać

przy wskazywaniu krawędzi z opcji Element, aby wskazać wszystkie krawędzie jednym kliknięciem.

− wnętrze pokrywy powinno być użebrowane na całej długości. Dlatego też należy powielić wstawione żebro tak, aby powstały kolejne, odległe od siebie o 50 mm. Posłuży do tego polecenie Wzór. Kliknij ikonę polecenia – pojawi się pasek SmartStep, a program poprosi o wskazanie elementów, które mają być umieszczone we wzorze (powielone).

− wskaż (najlepiej w oknie PathFinder-a) operacje wstawiania żebra i dodawania zaokrągleń na jego krawędziach. Uwaga: musisz wskazać obie operacje. Jeżeli wskażesz tylko żebro, elementami wynikowymi wzoru będą żebra bez zaokrągleń. Zatwierdź wybór klikając ikonę ze znakiem akceptacji. Program poprosi teraz o wskazanie płaszczyzny, na której zostanie zdefiniowany wzór.

− przed wskazaniem płaszczyzny ustal opcję wzoru. Dostępne są dwie: Wzór inteligentny (Smart) i Wzór szybki (Fast). Domyślnym ustawieniem jest Wzór szybki; przełączanie odbywa się za pomocą ikon w pasku SmartStep (rysunek 3.101).

Rysunek 3.101.

Ikony wzoru szybkiego i inteligentnego

Różnica między opcjami polega na tym, że wzór szybki nie może być zastosowany w niektórych sytuacjach – np. wtedy, gdy jeden lub więcej elementów wynikowych, tzn. powstających w wyniku powielenia elementu podstawowego, różni się od tego elementu. W takiej sytuacji musi być zastosowany wzór inteligentny – wolniejszy, ale uniwersalny. Należy starać się używać wzoru szybkiego wszędzie tam, gdzie jest to możliwe. Zastosowanie polecenia Wzór znacznie obciąża model i spowalnia pracę komputera, przy czym wzór inteligentny spowalnia ją bardziej.

Może się zdarzyć, że zapomnisz przełączyć opcje lub wydaje Ci się, że można zastosować wzór szybki, a w rzeczywistości jest inaczej. W takiej sytuacji w momencie przeliczania wzoru program wyświetli komunikat: Wykryto błędy, wzory nie zostały utworzone. Opcja szybkiego wzoru nie odpowiedziała poprawnie na geometrię części. Spróbuj poddać wzór edycji, aby użyć wzoru inteligentnego. (Errors detected, no patterns created. The Fast pattern

option did not respond properly to the part geometry. Try editing the pattern to use the Smart option). Należy wtedy zatwierdzić komunikat (przycisk OK – nie Anuluj, gdyż spowoduje to przerwanie polecenia), a następnie w pasku SmartStep zmienić opcję wzoru, klikając ikonę Wzór inteligentny.

W naszym przykładzie jest oczywiste, że wzór szybki nie wystarczy – na skutek zmiennego kształtu pokrywy żebra będą miały różne wymiary i kształt. Kliknij więc od razu ikonę Wzór inteligentny.

− kolejną czynnością jest wskazanie płaszczyzny, na której zdefiniujesz wzór. Wskaż tą samą płaszczyznę, na której rysowałeś profil żebra (najlepiej za pomocą opcji Element).

− program przejdzie do płaszczyzny profilu. Teraz należy narysować profil, który posłuży do zdefiniowania wzoru. Domyślnym wzorem jest wzór prostokątny, który definiuje się przez naszkicowanie prostokąta i podanie odpowiednich wymiarów, zależnych od wybranej opcji. Dostępne są trzy: Dopasuj (Fit), Wypełnij (Fill) i Stały (Fixed). Wyboru dokonuje się za pośrednictwem listy rozwijanej w pasku wstęgowym.

Opcja Dopasuj polega na określeniu szerokości i wysokości prostokąta, który ma zostać wypełniony elementami wynikowymi wzoru, przy zadanej liczbie wierszy i kolumn. Wynikowe w takim przypadku są odstępy miedzy elementami.

W przypadku opcji Wypełnij podaje się wymiary prostokąta i odstępy między elementami. Wynikowa jest liczba elementów (wierszy i kolumn).

W ostatniej opcji – Stały – należy podać odstępy między elementami oraz ich liczbę. Wynikowa będzie wtedy wielkość obszaru zajmowanego przez wzór. Z tej właśnie opcji skorzystasz – wybierz ją z listy. W odpowiednich polach paska wstęgowego wpisz wartości: X = 5, Y = 1, Odstępy X = 50. Wartość odstępów Y (miedzy rzędami) jest nieistotna – będzie tylko jeden rząd.

Po wprowadzeniu danych w pasku wstęgowym kliknij końcowy punkt żebra (elementu podstawowego wzoru) i porusz myszą. Pojawi się podgląd prostokąta. Ustaw kursor w taki sposób, aby prostokąt był usytuowany tak, jak na rysunku 3.102 i naciśnij lewy przycisk myszy.

Rysunek 3.102.

Profil wzoru prostokątnego

− znaki w kształcie krzyżyków na górnym boku prostokąta oznaczają miejsca, w których znajdą

się elementy wynikowe wzoru. Jak widzisz, jedno z żeber znajdzie się w miejscu, w którym wykonany jest otwór wlewowy. Jest to niedopuszczalne zarówno z punktu widzenia konstrukcji, jak i samego programu – nie będzie on w stanie przeliczyć takiego elementu. Jak pamiętasz, żebro było skonstruowane z opcją Rozciągnij do następnego, aby

automatycznie dopasować je do kształtu pokrywy. Jeżeli przy tworzeniu elementu przy zastosowaniu takiej opcji program natrafi na nieciągłość – jak np. otwór – operacja nie powiedzie się.

W takiej sytuacji można skorzystać z możliwości pominięcia niektórych elementów we wzorze. Kliknij ikonę Pomiń wystąpienie (Suppress Occurrence – rysunek 3.103) i wskaż krzyżyk oznaczający element, który nie powinien pojawić się we wzorze (rysunek 3.102). Krzyżyk ten powinien przybrać popielaty kolor. Zaznaczony w ten sposób element zostanie pominięty przy tworzeniu wzoru. Elementy do pominięcia można wskazywać klikając je myszą, jak i za pomocą okna. Ta druga możliwość przydatna jest zwłaszcza wtedy, gdy chcesz wskazać kilka elementów.

Rysunek 3.103.

Ikona Pomiń wystąpienie

− kliknij dwukrotnie przycisk Zakończ. Twój model powinien wyglądać jak na rysunku 3.104.

Rysunek 3.104.

Gotowy model pokrywy

Spróbujesz teraz zmodyfikować elementy wzoru.

− wskaż żebro (element podstawowy wzoru) i zmień jego grubość na 3 mm. Wszystkie pozostałe żebra (powstałe jako elementy wzoru) również zmienią swoją grubość.

− spróbuj zmienić grubość któregoś z pozostałych żeber (w celu wskazania pojedynczego elementu wzoru trzeba zwykle skorzystać z narzędzia QuickPick). Zauważysz, że nie mogą one być oddzielnie edytowane. Jedyną rzeczą, jaką możesz zrobić z poszczególnymi elementami wzoru, jest usunięcie. Spróbuj usunąć dowolne żebro ze wzoru – nie będzie to miało wpływu na pozostałe.

− usuń teraz zaokrąglenia krawędzi pierwszego żebra. Jak pamiętasz, do wzoru włączyłeś dwa elementy – żebro i zaokrąglenie. Teraz usunięcie jednego z nich spowoduje zniknięcie zaokrągleń we wszystkich żebrach powstałych jako elementy wzoru. Usunięcie żebra spowodowałoby natomiast zniknięcie również zaokrąglenia (jest to element nie mający racji bytu po usunięciu elementu podstawowego, jakim jest dla niego żebro), a w konsekwencji – całego wzoru.

− zamknij plik; nie musisz go zapisywać.

Poznałeś sposób tworzenia i modyfikowania wzoru prostokątnego. Wyjaśnimy jeszcze znaczenie dwóch ikon w pasku SmartStep, których nie wykorzystywaliśmy w ćwiczeniu: Opcje przesunięcia (Stagger Options) oraz Punkt odniesienia (Reference Point). Są one przedstawione na rysunku 3.105.

Rysunek 3.105.

Ikony opcji przesunięcia i definiowania punktu odniesienia. Kliknięcie pierwszej z wymienionych ikon powoduje otwarcie okna opcji przesunięcia rzędów i kolumn wzoru. Okno to i zasady wybierania opcji podobne są do tych, które poznałeś w opisie modułu Draft.

Punkt odniesienia jest to punkt, który stanowi bazę przy tworzeniu wzoru. Inaczej mówiąc, lokalizacja punktu odniesienia wyznacza lokalizację elementu podstawowego w przyszłym wzorze. Domyślnie punktem odniesienia jest ten, od którego rozpocząłeś rysowanie profilu wzoru (rysunek 3.102), można go jednak zmienić. Należy w tym celu kliknąć ikonę Punkt odniesienia i wskazać nową lokalizację punktu.

Punkt odniesienia wyróżniany jest pogrubionym znacznikiem. Na rysunku 3.106 pokazano przykład dwóch wzorów, powstałych wskutek powielenia tego samego elementu, opartych na tym samym profilu, różniących się jedynie lokalizacją punktu odniesienia.

Rysunek 3.106.

Interpretacja pojęcia punktu odniesienia

Na rysunku 3.106 a przedstawiony jest wzór powstały po zaakceptowaniu domyślnego punktu odniesienia. Zmiana lokalizacji tego punktu z lewego dolnego naroża prostokąta (profilu wzoru) spowodowała stworzenie wzoru w innym miejscu. W obu przypadkach elementem powielanym był otwór umieszczony w środku prostopadłościanu.

Profil wzoru nie musi być prostokątem, którego boki są poziome i pionowe. Prostokąt można obrócić, należy jednak przedtem usunąć relację Poziome / Pionowe z jego boku.

Wzór kołowy W celu zapoznania się z poleceniem Wzór kołowy również wykonasz ćwiczenie. Stworzysz model obudowy wirnika pompy z występami, w których nawiercone zostaną otwory na wkręty.

− wywołaj polecenie Wyciągnięcie obrotowe. Na jednej z pionowych głównych płaszczyzn naszkicuj profil jak na rysunku 3.107 i obróć go o 360°.

Rysunek 3.107.

Modelowanie obudowy wirnika – profil bryły podstawowej

− wywołaj polecenie Wyciągnięcie. Na tej samej płaszczyźnie, na której rysowałeś profil bryły

podstawowej naszkicuj profil przedstawiony na rysunku 3.108 i wyciągnij go na odległość 350 mm.

Rysunek 3.108.

Modelowanie obudowy wirnika – profil króćca

− na licu zamykającym króciec narysuj profil w kształcie okręgu o średnicy 125 mm i wyciągnij

go na 40 mm w stronę osi pompy

− stwórz z otrzymanego modelu bryłę cienkościenną o grubości ścianek 8 mm. Jako lica otwarte wskaż obie boczne powierzchnie bryły oraz lico zamykające króciec. Po tej operacji Twój model powinien wyglądać jak na rysunku 3.109.

Rysunek 3.109.

Model obudowy wirnika przed dodaniem występów z otworami do zamocowania

− przystąpisz teraz do modelowania występów, w których później zostaną wywiercone otwory umożliwiające montaż obudowy. Wywołaj polecenie Wyciągnięcie i na płaszczyźnie odległej o 70 mm od płaszczyzny symetrii pompy narysuj profil przedstawiony na rysunku 3.110 a. Długości ukośnych odcinków nie mają znaczenia – dzięki wykorzystaniu opcji Do następnego materiał będzie dodany tak, aby występ został dopasowany do powierzchni obudowy (rysunek 3.110 b).

Rysunek 3.110.

Modelowanie obudowy wirnika – tworzenie występu pod wkręty mocujące

− w środku łuku wyznaczającego górną powierzchnię występu umieść otwór o następujących

parametrach: M16, głębokość otworu: 25 mm, długość części gwintowanej: 20 mm.

Występy wraz z otworami powinny zostać teraz rozmieszczone równomiernie na obwodzie obudowy. Posłuży do tego polecenie Wzór. Schemat tworzenia wzoru kołowego jest taki sam, jak w przypadku wzoru prostokątnego: należy wskazać elementy do umieszczenia we wzorze, narysować jego profil i wprowadzić odpowiednie parametry.

− kliknij ikonę polecenia Wzór i wskaż – jako elementy, które mają być umieszczone we wzorze – występ i otwór. Kliknij ikonę ze znakiem akceptacji, a następnie wskaż płaszczyznę symetrii obudowy jako tą, na której zostanie narysowany profil wzoru. Na pierwszy rzut oka trudno określić, czy trzeba będzie zastosować wzór inteligentny, pozostaw więc opcję domyślną – wzór szybki. Tak należy postępować zawsze w przypadku wątpliwości – pomyłka kosztuje niewiele, a zyskać można dużo, zwłaszcza przy wzorach składających się z dużej liczby elementów.

− po przejściu do okna profilu kliknij ikonę Wzór kołowy (rysunek 3.111), a następnie narysuj okrąg o środku w osi pompy. Średnica okręgu nie ma znaczenia. Uwaga: nie używaj poleceń do rysowania okręgów. Podobnie, jak w przypadku definiowania otworów, służą one jedynie do szkicowania linii pomocniczych.

Rysunek 3.111.

Profil wzoru kołowego

− program oczekuje teraz na wskazanie strony, z której dodawane będą kolejne elementy wzoru.

Ma to znaczenie w przypadku wzorów, w których elementy wynikowe rozmieszczane są nie na okręgu, lecz na łuku. Po poruszeniu myszą zauważysz zmieniającą zwrot strzałkę zaczepioną w punkcie odniesienia, czyli w miejscu usytuowania elementu podstawowego. Zwrot strzałki określa stronę, z której dodawane będą elementy wynikowe wzoru. W naszym przypadku strona jest obojętna – kliknij dowolny punkt.

− podobnie jak w przypadku wzoru prostokątnego pojawia się podgląd – elementy wynikowe widoczne są jako krzyżyki. Jak widzisz, domyślną liczbą elementów wzoru jest cztery. Zmień tę liczbę (pole Wartość, Count w pasku wstęgowym) na osiem. Pamiętaj, że abyś mógł to zrobić okrąg musi być podświetlony. Jeżeli wcześniej wykonałeś jakieś czynności musisz teraz wskazać okrąg, a dopiero później zmieniać parametry w pasku wstęgowym.

− kliknij przycisk Zakończ. Program rozpocznie przeliczanie operacji, a następnie wyświetli komunikat o błędzie. Jak widzisz, wzór szybki okazał się w tym przypadku niewystarczający – należy skorzystać z inteligentnego. Zatwierdź komunikat przyciskiem OK (nie Anuluj – w takim przypadku przerwałbyś całą operację). Następnie kliknij ikonę wzoru inteligentnego (rysunek 3.101), a potem przycisk Podgląd i Zakończ. Twój model powinien wyglądać jak na rysunku 3.112.

Rysunek 3.112.

Model obudowy wirnika z występami i otworami do mocowania

− zapisz plik – będzie potrzebny przy omawianiu następnego polecenia.

Poznałeś najprostszą opcję tworzenia wzoru kołowego – równomierne rozmieszczenie elementów na obwodzie okręgu. Jest to bardzo często stosowana opcja. Klasycznym przykładem może być tu rozmieszczanie otworów na kołnierzach rur.

Przy tworzeniu wzoru kołowego można jednak korzystać z różnych opcji; część z nich jest odpowiednikami omówionych już opcji wzoru prostokątnego.

W przypadku rozmieszczania elementów na obwodzie okręgu domyślną opcją jest Dopasuj (Fit). Program oczekuje na podanie liczby elementów we wzorze, wynikowy jest kąt pomiędzy liniami łączącymi środek okręgu z poszczególnymi elementami. Po zmianie opcji na Wypełnij (Fill) należy podać kąt – wynikowa będzie liczba elementów we wzorze.

Jeżeli nie chcesz rozmieszczać elementów wzoru na okręgu, tylko na łuku, należy kliknąć ikonę Część okręgu (Partial Circle – rysunek 3.113). W liście opcji przybędzie wtedy jeszcze jedna – Stały (Fixed). W przypadku jej zastosowania należy podać kąt między elementami wzoru oraz ich liczbę – kąt wzoru jest obliczany przez program.

Rysunek 3.113.

Ikona Część okręgu – rozmieszczanie elementów wzoru na łuku Podobnie jak w przypadku wzoru prostokątnego istnieje tu pojęcie Punkt odniesienia; można też wskazywać elementy, które nie powinny wystąpić we wzorze (Pomiń wystąpienie). Ikony tych opcji są jednak inne, niż w przypadku wzoru prostokątnego (rysunek 3.114).

Rysunek 3.114.

Ikony Punkt odniesienia i Pomiń wystąpienie

Przy tworzeniu zarówno wzorów prostokątnych, jak i kołowych możesz rysować profil albo skorzystać ze szkicu. Widać więc pewne podobieństwo do poleceń modelowania (np. Wyciągnięcie). Tak samo jak w ich przypadku do zdefiniowania operacji potrzebne jest stworzenie elementu na płaszczyźnie (profilu lub szkicu). W przypadku rysowania profilu należy korzystać z ikon Wzór prostokątny i Wzór kołowy. Wszystkie polecenia rysunkowe (Linia, Okrąg itp.) mają tu znaczenie pomocnicze, a elementy narysowane przy ich wykorzystaniu stają się w momencie zakończenia tworzenia profilu elementami konstrukcyjnymi (pojęcie to wyjaśnimy w dalszej części rozdziału).

Kopia lustrzana Często zdarza się, że modelowana część jest symetryczna, lub niektóre jej elementy rozmieszczone są symetrycznie. Przykładem może być osłona wirnika, wykonywana w ostatnim ćwiczeniu – występy z otworami powinny znajdować się z obu stron obudowy. W takich sytuacjach przydatne są polecenia: Kopia lustrzana i Kopia lustrzana części. Różnica między nimi polega na tym, że w pierwszym poleceniu należy wskazać elementy, które mają zostać powielone, zaś w drugim powielany jest cały model.

Aby przećwiczyć polecenie Kopia lustrzana otwórz plik, w którym zapisałeś model obudowy wirnika, a następnie:

− kliknij ikonę polecenia Kopia lustrzana. Program – podobnie jak przy tworzeniu wzorów – poprosi o wskazanie elementów, które mają zostać powielone. Musisz wskazać trzy elementy: występ, otwór i wzór. Jeżeli wskażesz tylko występ i otwór nie zostaną powielone wszystkie elementy powstałe w wyniku polecenia Wzór. Zaakceptuj wybór.

− wskaż płaszczyznę symetrii obudowy. Jeżeli profil bryły podstawowej narysowałeś tak, że żadna z płaszczyzn głównych nie jest jego płaszczyzną symetrii będziesz musiał utworzyć płaszczyznę lokalną. Prawdopodobnie wygodnie będzie Ci wtedy skorzystać z punktów kluczowych (środek okręgu – przekroju króćca).

− po wskazaniu płaszczyzny program wyświetli komunikat o błędzie. Opcja wzoru szybkiego okazała się niewłaściwa. Można było się tego spodziewać, skoro nie udało się przy zastosowaniu tej opcji utworzyć wzoru kołowego, zawierającego występy z otworami. Zrób tak, jak w poprzednim ćwiczeniu – zatwierdź komunikat, zmień opcję w pasku wstęgowym i kliknij przycisk Podgląd, a następnie Zakończ.

Uwagi:

1. Opcje Wzór inteligentny i Wzór szybki działają dla kopii lustrzanych tak samo, jak dla wzorów prostokątnych i kołowych.

2. Niektóre elementy – zaokrąglenia, ścięcia i pochylenia – mogą być wskazywane jako elementy do powielenia tylko łącznie z elementami źródłowymi, a więc np. aby powielić pochylone lico należy wskazać element, do którego to lico należy oraz operację pochylenia.

Ćwiczenie – maskownica pralki Aby utrwalić poznane do tej pory polecenia wykonaj jeszcze jedno ćwiczenie. Stworzysz w nim model maskownicy pralki. Będziesz go wykorzystywał również przy omawianiu następnych poleceń.

− wywołaj polecenie Wyciągnięcie. Jako płaszczyznę profilu wskaż jedną z pionowych głównych płaszczyzn; zwróć uwagę, aby ślady pozostałych płaszczyzn były osiami symetrii profilu. Naszkicuj profil jak na rysunku 3.115 i wyciągnij go na około 100 mm – dokładna wartość nie ma znaczenia.

Rysunek 3.115.

Modelowanie maskownicy – profil podstawowy

− uformuj przednią część maskownicy za pomocą polecenia Wycięcie obrotowe. Płaszczyzną

profilu niech będzie pozioma płaszczyzna główna. Orientacyjny kształt i usytuowanie profilu przedstawione są na rysunku 3.116. Dokładne wymiary nie są istotne. Kąt obrotu – około 40°, symetrycznie.

Rysunek 3.116.

Modelowanie maskownicy – uformowanie przedniego lica

Zauważ, że za pomocą prostego polecenia uformowałeś powierzchnię o kształcie zmiennym w każdym przekroju – wynika to z faktu, że obróciłeś profil zawierający łuki. W niniejszej książce ograniczamy się do omówienia tylko podstawowych poleceń modelowania, ale już za ich pomocą można stworzyć niejednokrotnie złożone modele, o dość skomplikowanych powierzchniach. Oczywiście, nie można nie doceniać zawansowanych poleceń modelowania – trudno wyobrazić sobie np. pracę w narzędziowni przy wykorzystaniu jedynie najprostszej konfiguracji Solid Edge. Nie zmienia to jednak faktu, że niejednokrotnie złożone kształty można uzyskać za pomocą poleceń podstawowych.

− zaokrąglij wszystkie krawędzie stykające się z przednim licem (cztery krótkie w narożach oraz cztery tworzące obwód lica) promieniem 2 mm.

− za pomocą polecenia Wycięcie wykonaj otwór o wymiarach i usytuowaniu podanym na rysunku 3.117. Otwór ten ma być otworem nieprzelotowym – jego dno (płaskie) powinno być odległe od tylnego lica bryły o 10 mm. Najłatwiej więc będzie Ci narysować profil na płaszczyźnie równoległej do tej, na której rysowałeś profil bryły podstawowej, odległej od niej o 10mm.

Rysunek 3.117.

Modelowanie maskownicy – wykonanie otworu na pokrętło programatora

− za pomocą tego samego polecenia wykonaj dwa kolejne otwory o parametrach

przedstawionych na rysunku 3.118. Głębokość otworów – taka sama, jak dla poprzedniego (dno 10 mm od tylnego lica). Uwaga: otwory muszą być wykonane w osobnych operacjach – w sumie wykonasz więc trzy elementy typu Wycięcie.

Rysunek 3.118.

Modelowanie maskownicy – wykonanie otworów na pokrętło regulacji temperatury i jeden z przycisków

− zaokrąglij wszystkie krawędzie na przednim licu powstałe wskutek stworzenia otworów

promieniem 1 mm (rysunek 3.119).

Rysunek 3.119.

Modelowanie maskownicy – zaokrąglanie krawędzi otworów

− otworów na przyciski (o średnicy 20 mm) powinno być w sumie pięć. Utwórz więc

pięcioelementowy wzór, tak, aby uzyskać model przedstawiony na rysunku 3.120. Odstęp elementów wzoru: 30 mm. Pamiętaj, aby jako elementy do powielenia wskazać zarówno otwór, jak i zaokrąglenie.

Rysunek 3.120.

Modelowanie maskownicy – powielenie otworów na przyciski i stworzenie bryły cienkościennej

− ostatnią operacją będzie wykonanie bryły cienkościennej. Jako lica otwarte wskaż dna

wszystkich otworów oraz tylne lico maskownicy (rysunek 3.120). Grubość ścianki: 1 mm. Gotowy model w dwóch widokach przedstawiony jest na rysunku 3.121. Zapamiętaj, w jaki sposób uzyskałeś ostateczny kształt modelu – takie zastosowanie polecenia Bryła cienkościenna spotyka się bardzo często. Zwróć uwagę, że wykonanie modelu maskownicy bez wykorzystania cienkościenności byłoby znacznie trudniejsze.

Rysunek 3.121.

Gotowy model maskownicy – widok z przodu i z tyłu

Zapisz wykonany model – będzie potrzebny przy omawianiu poleceń pomocniczych. Wykonasz wtedy drugi wariant maskownicy, różniący się wymiarami i liczbą otworów.

Polecenia pomocnicze Podobnie jak w module Draft, użytkownik oprócz poleceń do wykonywania zasadniczych czynności, właściwych dla danego modułu – w tym wypadku tworzenia modeli części – ma do dyspozycji szereg poleceń pomocniczych, ułatwiających pracę i pozwalających na pozyskiwanie informacji na temat tworzonych modeli. W tym podrozdziale zajmiemy się ich omówieniem.

EdgeBar Narzędzie to opisane zostało już w rozdziale 2, dotyczącym pracy w module Draft. W module Part jego wygląd, sposób włączania i wyłączania oraz zasady korzystania są takie same. O ile jednak bez funkcji, które zawierał EdgeBar w module Draft można było się obejść, o tyle w module Part przynajmniej bez jednego narzędzia dostępnego za pośrednictwem EdgeBar-a nie można wyobrazić sobie pracy w Solid Edge. Jest nim PathFinder.

PathFinder Z narzędziem tym zetknąłeś się już na początku niniejszego rozdziału, w czasie modelowania kubka. Wiesz już, że PathFinder zawiera historię tworzenia modelu, czyli wykaz wszystkich operacji, które doprowadziły do jego powstania. Do tej pory wykorzystywałeś jedynie możliwość wskazywania w oknie PathFinder-a pojedynczych operacji. Możesz też wskazywać klika operacji na raz: trzymając wciśnięty klawisz Shift (aby zaznaczyć klika następujących po sobie operacji; należy w tym celu wskazać pierwszą i ostatnią z nich) lub Ctrl (aby zaznaczyć klika wybranych

operacji, niekoniecznie kolejnych). Aby usunąć zaznaczenie operacji należy ją kliknąć trzymając wciśnięty klawisz Ctrl.

Oczywiście, zaznaczanie i usuwanie zaznaczenia to nie wszystkie funkcje PathFinder-a. Teraz zapoznasz się również z pozostałymi. Wykorzystajmy w tym celu utworzony w poprzednim ćwiczeniu model maskownicy. PathFinder dla tego modelu (po wprowadzeniu pewnych zmian, o czym za chwilę) przedstawiony jest na rysunku 3.122.

Rysunek 3.122.

PathFinder modelu maskownicy

Po wskazaniu dowolnej operacji i naciśnięciu prawego przycisku myszy pojawia się menu podręczne, przedstawione na rysunku 3.26. Dostępne są w nim następujące polecenia:

1. Usuń (Delete) – usuwanie operacji. Po wywołaniu polecenia pojawia się ostrzeżenie. Należy pamiętać, że usunięcie operacji może pociągnąć za sobą usunięcie lub uszkodzenie elementów związanych (np. zaokrągleń, pochyleń itp.). Aby usunąć operację nie trzeba korzystać z menu podręcznego – można też wskazać ją i nacisnąć klawisz Delete.

2. Zmień nazwę (Rename) – zmiana nazwy operacji. Może się przydać przy bardziej złożonych modelach, gdzie istnienie np. dwudziestu operacji o nazwie Wyciągnięcie utrudnia orientację. W przykładzie na rysunku 3.122 zmieniono nazwy operacji wycinania i tworzenia wzoru.

3. Blokuj (Suppress) – czasowe „zamrożenie” operacji. Operacja taka nie jest usuwana, ale element powstały w jej wyniku znika z modelu. Przy zablokowanych operacjach wyświetlane jest oznaczenie w kształcie przekreślonego okręgu w kolorze czerwonym. W menu podręcznym operacji zablokowanej pojawia się polecenie Odblokuj (Unsuppress). Uwaga: nie można blokować elementów podstawowych, można natomiast blokować pojedyncze elementy wzorów. Aby jednak odblokować taki element trzeba przeprowadzić edycję wzoru – zablokowanie traktowane jest bowiem jako pominięcie wystąpienia.

Polecenie Blokuj bywa używane m.in. przy tworzeniu kilku wariantów wykonania jakiejś części. Poszczególne warianty mogą się różnić występowaniem określonych operacji, które można na zmianę blokować i odblokowywać.

4. Idź do (Go To) – przejście do wskazanego miejsca w historii tworzenia modelu w celu wstawienia w to miejsce operacji. Wskazać należy tę operację, po której ma być wstawiona nowa. Polecenie to używane jest wtedy, gdy istotna jest kolejność operacji – do zagadnienia tego jeszcze wrócimy.

5. Przelicz (Recompute) – ponowne przeliczenie wskazanej operacji i wszystkich następnych. Polecenie używane najczęściej przy otwieraniu plików pochodzących z wcześniejszych wersji Solid Edge. Niektóre operacje mogą w takiej sytuacji wymagać ponownego przeliczenia. Aby przeliczyć cały model należy wywołać opisywane polecenie dla elementu podstawowego.

6. Wytnij, Kopiuj i Wklej – znaczenie tych poleceń jest takie samo, jak w innych aplikacjach Windows. Poszczególne operacje można wycinać i kopiować do schowka, a następnie wstawiać w tym samym albo innym pliku części.

Operacje można kopiować pomiędzy różnymi plikami nie tylko za pomocą schowka – działa tu też technika „Przeciągnij i upuść”. Należy po prostu wskazać operację do skopiowania w oknie PathFinder-a, a następnie przeciągnąć ją do okna innego pliku (trzeba w tym celu rozmieścić okna tak, aby oba były widoczne). Program poprosi o wskazanie płaszczyzny, na której zostanie umieszczony profil, a następnie zapyta o lokalizację elementu.

7. Edytuj element, Edytuj wymiary, Edytuj profil – te polecenia poznałeś już w czasie modyfikowania modelu kubka. Oczywiście polecenie Edytuj profil czasami nie ma sensu – np. dla zaokrągleń czy pochyleń. Jest ono wtedy nieaktywne.

8. Wyświetlanie PathFinder-a (PathFinder Display) – wywołanie tego polecenia powoduje pojawienie się podmenu (rysunek 3.49), za pomocą którego określa się elementy pomocnicze (płaszczyzny odniesienia, szkice itp.), których symbole mają być wyświetlane w oknie PathFinder-a. Uwaga: nie ma to nic wspólnego z pokazywaniem i ukrywaniem samych elementów w głównym oknie programu.

9. Pokaż / Ukryj (Show / Hide) – to polecenie występuje tylko dla niektórych elementów (np. płaszczyzn odniesienia czy szkiców). Dzięki niemu można ukrywać niepotrzebne elementy pomocnicze, które nie mogą zostać usunięte (pamiętaj, że usunięcie np. szkicu powoduje usunięcie elementów związanych, a więc np. wyciągnięć czy wycięć zdefiniowanych przy pomocy tego szkicu). Dla elementów, dla których występuje opisywane polecenie, nie ma możliwości stosowania poleceń Blokuj / Odblokuj.

Jeżeli wskażesz w oknie PathFinder-a nazwę pliku (pierwszy element w drzewie operacji), a następnie naciśniesz prawy przycisk myszy ukaże się inne menu podręczne (rysunek 3.123). Podobne menu pojawia się także wtedy, gdy klikniesz prawym przyciskiem myszy w momencie, gdy kursor znajduje się w oknie PathFinder-a, ale nie wskazuje żadnej operacji.

Rysunek 3.123.

Menu podręczne PathFinder-a

W menu tym pojawia się nowe polecenie: Znajdź element (Find Feature). Po jego wywołaniu pojawia się małe okno, w którym należy wpisać początkowe litery nazwy poszukiwanego elementu. Znaleziony element jest podświetlany na modelu.

Za pomocą poleceń Pokaż wszystkie (Show All) i Ukryj wszystkie (Hide All) można sterować pokazywaniem i ukrywaniem określonych grup elementów. Uwaga: polecenie to nie umożliwia

ukrywania czy pokazywania pojedynczych elementów danego typu – w tym celu należy skorzystać z polecenia Pokaż lub Ukryj.

Bardzo istotna jest możliwość zmiany kolejności operacji za pomocą PathFinder-a. W niektórych przypadkach kolejność ta ma wpływ na wygląd modelu. Aby zapoznać się z tą opcją wykonaj proste ćwiczenie.

− stwórz prostopadłościan o wymiarach około 100 x 100 x 80 mm. Zaokrąglij wszystkie jego pionowe krawędzie promieniem 15 mm.

− pochyl boczne lica prostopadłościanu o kąt 10°. Jako płaszczyznę odniesienia wskaż tę, na której rysowałeś profil bryły. Przy wskazywaniu lic do pochylenia nie korzystaj z domyślnej opcji Łańcuch, lecz wybierz z listy inną opcję: Wszystkie lica normalne (All Normal Faces), a następnie wskaż prostopadłościan. W ten sposób poinformujesz program, że chcesz pochylać wszystkie lica prostopadłe do płaszczyzny odniesienia.

Jak widzisz, po dodaniu pochylenia promień zaokrąglenia krawędzi nie jest już stały (rysunek 3.124). Może się jednak zdarzyć, że zależy Ci na stałej wartości promienia – w takiej sytuacji należało najpierw nadać pochylenie, a później zaokrąglić krawędzie. Oznacza to, że wykonałeś dobre operacje, ale w niewłaściwej kolejności. Nie musisz jednak usuwać stworzonych elementów i definiować ich od nowa – możesz zmienić kolejność operacji.

Rysunek 3.124.

Po dodaniu pochylenia promień zaokrąglenia krawędzi przybiera wartości zmienne

− wskaż w oknie PathFinder-a operację Pochylenie 1 (nie zapomnij o kliknięciu przedtem

ikony narzędzia wskazywania), a następnie – trzymając wciśnięty lewy przycisk myszy – przeciągnij ją przed operację Zaokrąglenie 1. Obok symboli operacji pojawia się strzałka (rysunek 3.125) oznaczająca, w które miejsce w historii tworzenia modelu trafi przeciągana operacja po zwolnieniu przycisku myszy. Uwaga: na rysunku kursor znajduje się – w celu zwiększenia czytelności – z prawej strony listy operacji. W rzeczywistości należy przeciągać go tak, aby znajdował się nad tą listą.

Rysunek 3.125.

Zmiana kolejności operacji za pomocą PathFinder-a

Po zmianie kolejności operacji Twój model powinien wyglądać jak na rysunku 3.126 a. Na rysunku 3.126 b możesz natomiast zobaczyć, jak wyglądałby, gdybyś wskazywał lica do pochylania korzystając z opcji Łańcuch zamiast Wszystkie lica normalne. W takiej sytuacji podczas przeliczania pochylenia program nie znajdzie płynnych przejść pomiędzy poszczególnymi licami (zaokrągleń jeszcze nie ma – znalazły się na końcu historii modelu), więc jako lico do pochylenia przyjmie tylko jedną ścianę – pozostałe będą prostopadłe do podstawy. Ponieważ jednak wybrałeś opcję Wszystkie lica normalne program nie szukał łańcucha lic, tylko pochylił wszystkie te, które są prostopadłe do płaszczyzny odniesienia, niezależnie od ich liczby.

Rysunek 3.126.

Wybranie przy pochylaniu opcji Wszystkie lica normalne zapewnia prawidłowy przebieg operacji również po zmianie ich kolejności

Z uwagi na wpływ – w niektórych przypadkach – kolejności wykonywania operacji na wygląd bryły przydatna okazuje się nieraz możliwość wstawiania nowych operacji w dowolne miejsce w historii tworzenia modelu. Przećwiczmy to polecenie.

− usuń z modelu operację Pochylenie 1. Pozostanie prostopadłościan z zaokrąglonymi pionowymi krawędziami. Załóżmy, że zamierzasz pochylić jego ściany boczne i właśnie zorientowałeś się, że należało to zrobić przed chwilą – teraz dodanie pochylenia spowoduje zmianę promienia zaokrąglenia ze stałego na zmienny. Nie musisz jednak usuwać zaokrągleń, aby wstawić operację pochylania bezpośrednio za wyciągnięciem. Możesz po prostu „cofnąć się” w historii tworzenia modelu.

− wskaż operację Wyciągnięcie 1, naciśnij prawy przycisk myszy i wybierz z menu podręcznego polecenie Idź do. Przy symbolu ostatniej operacji pojawi się oznaczenie w kształcie zaokrąglonej strzałki (rysunek 3.127) – oznacza to, że jeżeli teraz zdefiniujesz jakąś operację, zostanie ona wstawiona pomiędzy Wyciągnięcie 1 a Zaokrąglenie 1.

Rysunek 3.127.

Wstawianie nowej operacji pomiędzy zdefiniowane wcześniej

− pochyl boczne ściany o kąt 10°. Po zakończeniu polecenia program nie wraca automatycznie

do ostatniej operacji w historii tworzenia modelu. Musisz zrobić to sam, wykorzystując polecenie Idź do.

Na koniec kilka uwag o ikonach, które mogą pojawiać się obok symboli poszczególnych operacji w oknie PathFinder-a. Z kilkoma z nich miałeś już do czynienia, chociażby w powyższym ćwiczeniu. Na rysunku 3.128 przedstawiony jest PathFinder, w którym przy niektórych nazwach operacji znajdują się najczęściej spotykane ikony.

Rysunek 3.128.

Ikony pojawiające się przy symbolach operacji mogą oznaczać m.in. zablokowanie lub błędy

Pierwsza ikona (przekreślony okrąg) pojawia się przy nazwach elementów zablokowanych. Druga (wykrzyknik) oznacza, że wskutek zmian w modelu lub podania nieprawidłowych parametrów dana operacja nie mogła być przeliczona – w tym przypadku jest to zaokrąglenie krawędzi, która została usunięta. Popielata strzałka oznacza, że program natrafił na trudności przy przeliczaniu operacji, ale poradził sobie z nimi. Najczęściej informację tę można zignorować, ma ona znaczenie np. przy tworzeniu elementów giętych z blach, które następnie będą rozwijane.35 Ostatnia ikona oznacza przejście do wcześniejszego etapu w historii tworzenia modelu.

Biblioteka operacji Wspomnieliśmy już, że poszczególne elementy mogą być w Solid Edge przenoszone pomiędzy plikami. Ponieważ jednak wymaga to otwarcia obu plików, co nie zawsze jest dogodne, stworzone zostało narzędzie o nazwie Biblioteka operacji (Feature Library). Umożliwia ono zapisywanie elementów na dysku i dostęp do nich w dowolnym momencie pracy nad modelem. Okno biblioteki operacji ukazuje się po kliknięciu drugiej karty EdgeBar-a. Jak się za chwilę

35 Gięcie i rozwijanie elementów blaszanych umożliwiają polecenia dostępne w module Sheet Metal. Nie będą one omawiane w niniejszej książce.

przekonasz, narzędzie to jest bardzo podobne do biblioteki symboli, opisanej w rozdziale drugim, dotyczącym pracy w module Draft.

Aby zapoznać się ze sposobem tworzenia i korzystania z biblioteki operacji wykonaj ćwiczenie. Stworzysz w nim i wprowadzisz do biblioteki napis „Solid Edge” z zaokrąglonymi krawędziami liter.

− wywołaj polecenie Wyciągnięcie i jako płaszczyznę profilu wskaż poziomą płaszczyznę główną.

− po przejściu do płaszczyzny profilu wywołaj z głównego menu polecenie [Narzędzia] – [Profil tekstowy] (Tools – Text Profile). Umożliwia ono konwersję tekstu napisanego dowolną dostępną czcionką na krzywą typu Spline, która następnie staje się profilem. W oknie wybierz czcionkę (najlepiej niezbyt wymyślną, np. Arial), ustaw jej wielkość na około 15 mm, a następnie w polu Tekst wprowadź napis „Solid Edge”. Uwaga: konwersja czcionki na krzywą jest dość złożoną czynnością, więc jeśli nie dysponujesz szybkim komputerem napisz tylko „SE”.

− kliknij przycisk OK. Program zamieni czcionki na krzywe – może to chwilę potrwać. Wyciągnij utworzony profil na 4 mm.

− zaokrąglij wszystkie górne lica liter promieniem 0.5 mm. Otrzymasz model przedstawiony na rysunku 3.129.

Rysunek 3.129.

Solid Edge umożliwia tworzenie wyciągnięć i wycięć w kształcie napisów

− teraz przeniesiesz stworzone elementy do biblioteki. Najpierw utwórz na dysku katalog, w

którym mają być one zapisane. Następnie w oknie biblioteki zdefiniuj ścieżkę do tego katalogu. Kliknij w tym celu ikonę z lewej strony listy rozwijanej, widocznej w górnej części okna (rysunek 3.130).

Rysunek 3.130.

Okno biblioteki operacji z włączonym podglądem

− zaznacz teraz (najlepiej w oknie PathFinder-a) operacje, które mają zostać przeniesione do

biblioteki: wyciągnięcie napisu i zaokrąglenie jego krawędzi (aby zaznaczyć kilka operacji trzymaj wciśnięty klawisz Shift lub Ctrl). Zaznaczone operacje skopiuj do schowka za pomocą ikony, polecenia menu [Edycja] – [Kopiuj], skrótu klawiaturowego Ctrl – C lub polecenia z menu podręcznego. Jak widzisz, przy kopiowaniu operacji możesz korzystać ze wszystkich standardowych narzędzi Windows.

− kliknij kartę Biblioteka operacji i wklej (tym razem za pomocą polecenia z menu podręcznego - rysunek 3.130) operacje ze schowka do biblioteki. W górnej części okna pojawi się ikona z nazwą pliku, w którym zostały zapisane wskazane operacje. Domyślnie jest to FeatLib1.par, ale nazwę tę można zmienić za pomocą polecenia dostępnego z menu podręcznego.

Inną metodą wprowadzenia elementów do biblioteki jest przeciągnięcie ich z głównego okna do okna EdgeBar – podobnie, jak przy tworzeniu biblioteki symboli w module Draft. Trzecim sposobem jest zapisanie pliku bezpośrednio w katalogu biblioteki. Z tego sposobu możesz korzystać jednak tylko w przypadku takich elementów, które mogą istnieć samodzielnie (np. wyciągnięcia). Nie można w ten sposób przenieść do biblioteki np. wycięcia – w takiej sytuacji trzeba skorzystać z kopiowania i wstawiania ze schowka.

Domyślny wygląd okna biblioteki operacji jest nieco inny niż na rysunku, możesz jednak go zmieniać za pomocą opcji dostępnych z menu podręcznego. Menu to pojawia się po naciśnięciu prawego przycisku myszy gdy kursor znajduje się w oknie biblioteki i nie jest wskazywany żaden

z jej elementów (rysunek 3.130). Zauważ, że wszystkie te opcje działają tak samo, jak w bibliotece symboli.

Wstawianie elementów z biblioteki polega na przeciągnięciu ich do głównego okna. Program prosi o wskazanie płaszczyzny oraz lokalizacji profilu elementu podstawowego na płaszczyźnie, a następnie wstawia element i prosi o podanie następnej lokalizacji.

Uwaga: opisywane polecenie służy do tworzenia bibliotek operacji używanych przy modelowaniu pojedynczych części. Dobrym przykładem z dziedziny projektowania części maszyn może być biblioteka rowków wpustowych czy nakiełków. Polecenie to nie nadaje się natomiast do tworzenia bibliotek normaliów – np. części złącznych. Do tego celu służą narzędzia, które poznasz w następnym rozdziale, przy omawianiu modułu Assembly.

Rodzina części Polecenie Rodzina części (Family of Parts) umożliwia tworzenie i zapisywanie w jednym pliku modeli różniących się wymiarami i występowaniem – lub nie – określonych elementów. Dzięki temu można w jednym pliku zdefiniować kilka wariantów wykonania części lub np. tę samą część na różnych etapach produkcji (surowy odlew, odlew po obróbce itp.).

Aby praktycznie przećwiczyć tworzenie rodziny części wykonasz drugi wariant maskownicy do pralki, której model stworzyłeś w jednym z poprzednich ćwiczeń. Wariant ten będzie różnił się od już istniejącego zarówno wymiarami, jak i liczbą otworów. Długość maskownicy w drugim wariancie będzie wynosiła 300 mm (zamiast 400), nie będzie w niej otworu na pokrętło regulacji temperatury, a otworów na przyciski będzie cztery (zamiast pięciu). Ponadto w związku ze zmianą długości maskownicy zmieni się usytuowanie otworów na pokrętło programatora oraz na przyciski.

− otwórz plik, w którym zapisałeś model maskownicy. Włącz EdgeBar i kliknij kartę Rodzina części.

− w górnej części karty znajduje się pięć ikon – kliknij pierwszą od lewej. Służy ona do tworzenia nowych wariantów. Wpisz nazwę wariantu, np. L400 / 5 (od długości maskownicy i liczby otworów na przyciski) i kliknij przycisk OK.

− kolejnym krokiem jest określenie wymiarów i wielkości, które będą się zmieniać w zależności od wariantu. Skorzystasz w tym celu z tabeli zmiennych. Narzędzie to zostało opisane w rozdziale drugim; przypomnijmy tylko, że wywołuje się je poleceniem menu [Narzędzia] – [Zmienne]. Zaznacz w tabeli zmiennych odpowiednie wartości36 i przenieś je do okna zmiennych w karcie Rodzina części, klikając ikonę Dodaj zmienne (Add Variables – rysunek 3.131). Wartości te to: długość maskownicy (400 mm), odległość środka otworu na pokrętło programatora od osi maskownicy (140 mm), odległość środka pierwszego otworu na przycisk od osi maskownicy (160 mm) oraz liczba otworów na przyciski (czyli elementów wzoru, równa 5). Orientację ułatwi Ci podświetlanie przez program wybranych wymiarów na modelu.

36 Aby zaznaczyć zmienną w tabeli należy kliknąć szary prostokąt z lewej strony wiersza opisującego tę zmienną. Wiersz taki powinien zostać podświetlony na żółto.

Rysunek 3.131.

Definiowanie zmiennych określających poszczególne warianty wykonania maskownicy

− stwórz teraz następny wariant; nazwij go np. L300 / 4. Nazwa ta pojawi się w liście rozwijanej

w górnej części karty, a wartości, które wprowadziłeś do okna zmiennych automatycznie pojawią się w tym oknie dla nowego wariantu. Zmień wartości w następujący sposób: zamiast 400 mm wpisz 300, zamiast 160 mm – 100, zamiast 140 mm – 90, a zamiast liczby elementów we wzorze (5) – 4. Uwaga: nowe wartości muszą być wpisywane w oknie rodziny części, a nie w tabeli zmiennych.

− warianty mają się różnić nie tylko wymiarami, ale także brakiem w jednym z nich otworu na pokrętło regulacji temperatury. Zaznacz (najlepiej przechodząc na chwilę do okna PathFinder-a) operację wycinania tego tworu, a następnie wstaw ją do pola Elementy zablokowane (Suppressed features) w oknie rodziny części.

− kliknij przycisk Zastosuj (Apply). Model powinien przybrać postać jak na rysunku 3.132 a. Aby powrócić do pierwszego wariantu (rysunek 3.132 b) wybierz jego nazwę z listy i kliknij ponownie przycisk Zastosuj.

Rysunek 3.132.

Dwa warianty wykonania maskownicy, utworzone za pomocą polecenia Rodzina części

Polecenie, które poznałeś, umożliwia oczywiście tworzenie większej liczby wariantów niż dwa. W razie potrzeby można zapisać poszczególne warianty w oddzielnych plikach. Służy do tego ikona Wypełnij (Populate) – pierwsza z prawej w oknie rodziny części.

Sensory i odtwarzanie operacji Przedostatnia karta okna EdgeBar służy do definiowania tzw. sensorów. Nie będziemy dokładnie opisywać tego narzędzia. Mówiąc w skrócie, umożliwia ono monitorowanie na bieżąco pewnych wartości, istotnych z punktu widzenia projektu a definiowanych przez użytkownika – np. minimalnej odległości między zadanymi licami. Jeżeli wartość wykracza poza dopuszczalny zakres użytkownik jest o tym informowany.

Ostatnia karta umożliwia odtwarzanie historii tworzenia modelu operacja po operacji, w zadanym tempie. Narzędzie to może przydać się np. w celach prezentacyjnych.

Narzędzia pomocnicze środowiska profilu Rysowanie profilu przebiega w zasadzie tak samo, jak w tworzenie rysunku w module Draft. Istnieje jednak kilka dodatkowych poleceń, wynikających z faktu, że rysowany profil jest bazą do stworzenia elementu przestrzennego. Są to polecenia: Umieść, Konstrukcja oraz Profil tekstowy. Ikony dwóch pierwszych przedstawione są na rysunku 3.133.

Rysunek 3.133.

Ikony poleceń Umieść i Konstrukcja

Narzędzia opisywane w tym punkcie mogą być używane zarówno przy rysowaniu profilu, jak i tworzeniu szkicu.

Umieść Z poleceniem Umieść (Include) zetknąłeś się już przy modelowaniu kubka. Służy ono do rzutowania wskazanej krawędzi części na płaszczyznę profilu. Rzut taki jest połączony z krawędzią – jej modyfikacja powoduje zmianę linii powstałej w wyniku polecenia Umieść.37 Domyślnie po wywołaniu polecenia ukazuje się okno, w którym możesz wybierać różne jego opcje (rysunek 3.134). Jeżeli okno nie pokaże się, możesz je wywołać klikając przycisk Opcje umieszczania (Include Options) w pasku wstęgowym.

37 Dotyczy to wyłącznie modułu Part. W module Assembly należy w tym celu włączyć osobną opcję – zagadnienie to opisane jest w następnym rozdziale.

Rysunek 3.134.

Okno opcji polecenia Umieść

W czasie pracy w module Part wykorzystywane mogą być dwie opcje: Umieść z odstępem (Include with offset) oraz Umieść wewnętrzne pętle lica (Include internal face loops). Pierwsza z nich pozwala na rzutowanie krawędzi z jednoczesnym tworzeniem obiektu równoległego (lub równoodległego). Druga umożliwia skopiowanie krawędzi lica wraz z otworami, wycięciami itp.

Uwaga: stosując polecenie Umieść pamiętaj o tym, aby wybrać właściwą opcję wskazywania krawędzi z listy rozwijanej w pasku wstęgowym. W przeciwnym przypadku będziesz potrzebował więcej interakcji, aby wskazać żądane krawędzie lub wręcz nie będziesz w ogóle w stanie ich zlokalizować.

Przykład zastosowania polecenia Umieść znajdziesz w jednym z ćwiczeń w następnym podrozdziale.

Konstrukcja Zdarza się, że przy rysowaniu profilu chcesz dodać jakieś elementy, które nie będą brały udziału w definiowaniu operacji – np. osie symetrii. Jeżeli jednak stworzysz profil jak na rysunku 3.135 a program podczas weryfikacji wykryje błąd – profil zostanie uznany za wielokrotny i otwarty, co jest niedozwolone. Jeżeli z jakichś względów zależy Ci na pozostawieniu osi symetrii należy zamienić je na tzw. elementy konstrukcyjne. Są one ignorowane w czasie weryfikacji profilu i nie biorą udziału w tworzeniu wyciągnięć, wycięć itp.

Aby stworzyć element konstrukcyjny kliknij ikonę polecenia Konstrukcja (Construction), a następnie wskaż element. W ten sam sposób można zmienić element konstrukcyjny na element profilu.

Element konstrukcyjny wyróżniany jest inną linią (rysunek 135 b)

Rysunek 3.135.

Osie symetrii okręgu zamienione na elementy konstrukcyjne

Profil tekstowy Z tym poleceniem spotkałeś się już w jednym z poprzednich ćwiczeń, przy tworzeniu biblioteki operacji. Przy jego pomocy możesz tworzyć profile lub szkice, które następnie posłużą do tworzenia wyciągnięcia lub wycięcia. Wszystkie opcje okna dialogowego są podobne do opcji np. edytora MS Word; komentarza może wymagać jedynie suwak Wygładzanie (Smoothing). Za jego pomocą można sterować stopniem wygładzenia krzywej utworzonej przez konwersję tekstu. Należy jednak przy tym pamiętać, że im gładsza krzywa, tym więcej czasu zajmować będzie przeliczanie operacji.

Pomiar właściwości fizycznych Modele tworzone w Solid Edge są modelami bryłowymi. Jak wiadomo, bryła posiada pewne właściwości fizyczne – masę, objętość itp. Do pomiaru tych wielkości służy polecenie Właściwości fizyczne (Physical Properties), dostępne z menu Narzędzia.

Po wywołaniu polecenia pojawia się okno dialogowe, w którym należy podać (w polu w dolnej części okna) gęstość materiału, z którego wykonana jest część.38 Kolejną czynnością jest zaznaczenie lub usunięcie zaznaczenia odpowiednich pól wyboru (np. aby zmierzyć powierzchnię modelu należy zaznaczyć pole wyboru Pole powierzchni (Surface area); domyślnie nie jest ono zaznaczone. Po kliknięciu przycisku Aktualizuj (Update) program oblicza wszystkie wartości, które następnie można zapisać w pliku tekstowym, klikając przycisk Zapisz jako (Save As).

Uwaga: W czasie tworzenia modelu części program automatycznie wykonuje operację sumowania brył. Oznacza to, że w przypadku takim jak na rysunku 3.136 a (walec powstał przez wyciągnięcie okręgu narysowanego na płaszczyźnie położonej w połowie wysokości prostopadłościanu) wspólna część obu brył jest brana pod uwagę w obliczeniach właściwości fizycznych tylko raz. W rzeczywistości obliczane są więc parametry bryły takiej, jak na rysunku 3.136 b (walec umieszczony na górnym licu prostopadłościanu).

Rysunek 3.136.

W czasie tworzenia modelu program automatycznie wykonuje operację sumowania brył

Właściwości dokumentu Każdy dokument stworzony w Solid Edge posiada pewne przypisane do niego właściwości. Mogą to być zarówno jednostki, w których podaje się czy odczytuje właściwości fizyczne, jak i nazwy, słowa kluczowe i inne dane, wykorzystywane np. przy automatycznym tworzeniu listy części na

38 Istnieje możliwość wpisania tej wartości do szablonu, tak, aby była domyślną w każdym nowym pliku. Jak to zrobić dowiesz się z rozdziału 7 – „Dostosowanie do własnych potrzeb”.

rysunku. Aby otworzyć okno właściwości wywołaj polecenie [Plik] – [Właściwości] (File – Properties). W oknie, które się pojawi znajdziesz dziewięć kart:

1. Ogólne (General) i Statystyka (Statistics) – ogólne dane dotyczące pliku: lokalizacja, wielkość, nazwa, atrybuty itp. Uwaga: nie możesz zmieniać atrybutów pliku z poziomu Solid Edge.

2. Podsumowanie (Summary) i Projekt (Project) – definiowane przez użytkownika dane, jak np. nazwa części (nie musi być ona taka sama, jak nazwa pliku), autor, słowa kluczowe, numer rysunku itp. Wprowadzone tu dane mogą być automatycznie wstawiane do listy części na rysunku lub wykorzystane przy przeszukiwaniu zasobów.

3. Status (Status) – informacja o statusie dokumentu. Domyślnie każdy nowy dokument jest dostępny (Available). Oznacza to, że może być otwierany, modyfikowany i zapisywany bez ograniczeń przez wszystkich użytkowników.39 Zmiana statusu powoduje zmianę praw dostępu do pliku. Dzięki temu np. po wydaniu dokumentacji nie trzeba informować wszystkich zainteresowanych o tym fakcie – wystarczy zmienić status pliku na Wydany (Released). Przy próbie otwarcia takiego pliku użytkownik jest informowany o fakcie wydania dokumentu. Do pliku wydanego można wprowadzać zmiany, ale nie można go zapisać – należy utworzyć kopię pod inną nazwą.

4. Jednostki (Units) i Jednostki zaawansowane (Advanced Units) – karty te służą do definiowania jednostek, w których podawana są lub odczytywane wymiary i właściwości fizyczne modeli (długości, gęstość, wartości kątów itp.).

5. Podgląd (Preview) – w tej karcie znajdują się przyciski i pola umożliwiające określenie, kiedy – i czy w ogóle – ma być tworzony podgląd modelu zapisanego w pliku. Podgląd ten może być wykorzystany m.in. przy wstawianiu części do zespołu oraz tworzeniu dokumentacji.

6. Niestandardowe (Custom) – karta umożliwiająca definiowanie własnych, niestandardowych właściwości, które nie występują w kartach Podsumowanie i Projekt (np. pole powierzchni, kolor itp.). Aby dodać właściwość należy podać jej nazwę (np. Pole powierzchni), typ (np. Liczba) oraz wartość, a następnie kliknąć przycisk Dodaj (Add).

Niektóre właściwości (np. nazwisko projektanta, jednostki) opłaca się zazwyczaj zmienić w szablonie, wtedy pojawiają się jako domyślne w każdym nowym dokumencie (tworzenie i modyfikacja szablonów omówione są w rozdziale 7 – „Dostosowanie do własnych potrzeb”).

Inne polecenia pomocnicze W Solid Edge dostępnych jest szereg innych poleceń pomocniczych, ułatwiających czy przyspieszających pracę. Dokładny opis wszystkich zająłby zbyt wiele miejsca. Poniżej scharakteryzowane są pokrótce najważniejsze i najczęściej stosowane.

39 Mowa tu oczywiście wyłącznie o ograniczeniach narzucanych przez Solid Edge. Może się zdarzyć, że administrator systemu narzuci dodatkowe ograniczenia systemowe – wtedy np. określona grupa użytkowników może mieć prawa wyłącznie do odczytu plików w danym katalogu, bez względu na ich status.

Lista błędów Zdarza się, że program nie jest w stanie przeliczyć jakiejś operacji. Może to mieć miejsce np. wtedy, gdy zostanie usunięty element związany, niezbędny do przeliczenia (np. zniknie krawędź, dla której zdefiniowane było zaokrąglenie – w takiej sytuacji zaokrąglenie nie może być przeliczone). Przy nazwie takiej operacji w oknie PathFinder-a pojawia się wykrzyknik (rysunek 3.128). Ponadto w momencie, gdy program wykryje taką operację, uaktywnia się ikona Lista błędów (ToDo List, obok ikony EdgeBar-a – rysunek 3.137). Jej kliknięcie powoduje otwarcie okna, w którym wymienione są błędne operacje i krótko scharakteryzowane błędy.

Rysunek 3.137.

Ikona polecenia Lista błędów

Pomiar odległości i kątów, informacje o elemencie Solid Edge umożliwia pomiar odległości i kątów pomiędzy wskazanymi elementami oraz pozyskiwanie informacji o wskazanych elementach. Służą do tego polecenia dostępne w menu [Narzędzia] – [Zmierz] (Tools – Measure). Polecenie Zbadaj element pozwala na pozyskanie informacji dotyczących wskazanego elementu (np. współrzędnych punktu, długości krawędzi). Pozostałe polecenia z tej grupy służą do pomiaru odległości i kątów. W pasku wstęgowym polecenia znajduje się lista rozwijana, za pomocą której można wybrać grupy elementów, które mają być wskazywane – ułatwia to pracę w przypadku bardziej złożonych modeli.

Zmienne Polecenie to zostało już opisane w rozdziale drugim. W module Part wygląd i działanie tabeli zmiennych są dokładnie takie same, jak w przypadku modułu Draft. Ponadto tabela zmiennych używana jest przy tworzeniu rodziny części – z tym zastosowaniem spotkałeś się już wykonując dwa warianty maskownicy pralki.

Makro Jak było to już wspomniane, użytkownik może we własnym zakresie tworzyć aplikacje usprawniające pracę w Solid Edge poprzez automatyzację pewnych sekwencji poleceń. Aplikacje takie pisze się w dowolnym narzędziu do programowania pod Windows; najpowszechniej stosowany jest Visual Basic. Pisanie makr to zadanie dla zaawansowanych użytkowników Solid Edge, potrafiących programować. W niniejszej książce nie będziemy zajmować się tym tematem. Ponieważ jednak nawet początkujący użytkownicy mogą korzystać z makr (np. dostarczanych razem z Solid Edge) warto wiedzieć, jak należy je uruchamiać.

Aby uruchomić makro należy wywołać polecenie [Narzędzia] – [Makro] (Tools – Macro), a następnie – za pomocą standardowego okna Windows – wskazać lokalizację pliku makra (exe lub dll). Uruchomienie go następuje np. po dwukrotnym kliknięciu nazwy pliku. Przykład zastosowania dostarczanego z Solid Edge makra poznasz w jednym z ćwiczeń w końcowej części rozdziału.

Uwaga: Aby uruchomić makro musisz posiadać licencję na pakiet (Classic albo Box Set), a nie na pojedynczy moduł Solid Edge.

Wyświetlanie konstrukcji Polecenie Wyświetlanie konstrukcji (Construction Display) pozwala na jednoczesne ukrywanie lub pokazywanie całych grup określonych elementów (np. wszystkich płaszczyzn odniesienia, wszystkich szkiców) – działa więc podobnie jak polecenia Pokaż wszystkie i Ukryj wszystkie w menu podręcznym PathFinder-a. Po kliknięciu ikony w bocznym pasku poleceń ukazuje się okno (rysunek 3.138), za pomocą którego użytkownik decyduje, jakie elementy mają być ukryte, a jakie pokazane.

Rysunek 3.138.

Ikona (pierwsza od dołu w pasku poleceń) i okno polecenia Wyświetlanie konstrukcji

W przykładzie przedstawionym na rysunku po kliknięciu przycisku OK zostaną pokazane wszystkie szkice (wciśnięta jest ikona Szkice w kolumnie Pokaż wszystkie) oraz ukryte wszystkie płaszczyzny odniesienia (wciśnięta ikona Płaszczyzny w kolumnie Ukryj wszystkie).

Menu podręczne okna programu Jeżeli naciśniesz prawy przycisk myszy gdy kursor znajduje się w obszarze okna programu i nie jest wybrany żaden element pojawia się menu podręczne, przedstawione na rysunku 3.139.

Rysunek 3.139.

Menu podręczne okna programu z rozwiniętym podmenu polecenia Pokaż wszystkie

Wszystkie dostępne w nim polecenia były już omawiane. Jak widzisz, są one dostępne również za pośrednictwem menu głównego lub ikon. Opisywane menu jest więc alternatywnym sposobem dostępu do tych poleceń, często szybszym niż menu główne.

Wizualizacja Solid Edge posiada stosunkowo zaawansowane – jak na program CAD – narzędzia do wizualizacji. Większość z nich dostępna jest w module Assembly i omówimy je w dalszej części podręcznika. Teraz opiszemy pokrótce jedynie polecenie Formatuj widok (Format View), wspomniane już na początku niniejszego rozdziału.

Rysunek 3.140.

Ikona polecenia Formatuj widok

Kliknięcie ikony Formatuj widok lub wywołanie z menu głównego polecenia [Format] – [Widok] (Format – View) powoduje otwarcie okna zawierającego cztery karty:

1. Cieniowanie (Rendering) – pola i listy dostępne w tej karcie umożliwiają wybór perspektywy, z jakiej oglądany jest model, wybór sposobu wyświetlania (kontur, cieniowanie itd.), ustalenie poziomu wygładzania oraz zastosowanie efektów specjalnych. Niektóre tryby cieniowania dostępne są też z menu, rozwijającego się po kliknięciu strzałki z prawej strony ikony opisywanego polecenia.

Jeżeli w liście Tryb cieniowania (Render mode) wybierzesz opcję Wektorowa linia ukryta (Vector Hidden Line) uaktywnia się lista trybu wyświetlania i – ewentualnie – stopnia przygaszenia linii niewidocznych. Nie są natomiast wtedy aktywne cztery pola wyboru w dolnej części okna.

Za pomocą listy Poziom wygładzania (Antialias level) ustalasz, jak dokładnie mają być usuwane nierówności na krawędziach modelu. Pamiętaj, że zastosowanie tej opcji znacznie obciąża kartę grafiki – już przy niskim poziomie wygładzania po każdym obróceniu modelu program potrzebuje kilku sekund na przeliczenie nowego położenia.

Cztery pola wyboru w dolnej części okna pozwalają kolejno na włączenie następujących opcji: cieniowania głębi (intensywność oświetlenia modelu maleje w miarę oddalania się od obserwatora), symulacji cieni rzucanych przez model, stosowania tekstur oraz obrazów odbicia otoczenia w powierzchni modelu. Przykłady zastosowania niektórych z tych opcji znajdziesz w następnym rozdziale, dotyczącym pracy w module Assembly. Jeżeli chcesz poeksperymentować we własnym zakresie już teraz bądź przygotowany na to, że włączenie cieni wyraźnie spowalnia pracę komputera.

2. Światła (Lights) – w tej karcie możesz definiować rozmieszczenie, intensywność i barwę źródeł światła padającego na model. Światło może być punktowe (z jednego lub kilku różnych źródeł) lub rozproszone (otaczające).

3. Obraz tła (Background) – dostępne tu opcje pozwalają na definiowanie obrazów tła. Domyślne tło Solid Edge jest jednobarwne; jego kolor ustala się w oknie otwieranym za

pomocą polecenia menu [Narzędzia] – [Opcje].40 Tło może być również dwubarwne (gradientowe); w takim przypadku użytkownik ma możliwość wyboru kolorów oraz wzajemnego położenia obszarów tła. Istnieje też możliwość zastosowania jako tła dowolnego obrazu zapisanego w pliku JPG, BMP, TIF lub innym pliku graficznym Windows. W tym celu należy kliknąć przycisk Przeglądaj (Browse) w dolnej części okna i wskazać lokalizację pliku. Można wykorzystać gotowe obrazy tła, dostarczane wraz z Solid Edge. Są one zapisane w katalogu programu (domyślnie C:\Program Files\ Solid Edge\Images\Environments\Backgrounds). Uwaga: aby obrazy tła były dostępne należy zaznaczyć przy instalacji pole Image Files – patrz punkt „Instalacja programu” w rozdziale 1 oraz rysunek 1.1.

4. Pole odbić (Reflection Box) – karta ta służy do definiowania obrazów odbijających się w modelu. Dokładniejszy opis znajdziesz w następnym rozdziale.

Zapisz jako obraz Aby móc w dowolnej chwili zobaczyć swój model z wygładzonymi krawędziami, cieniami itp. nie musisz za każdym razem czekać, aż program przeliczy obraz. Możesz zapisywać bieżący widok modelu w pliku BMP, JPG, TIF albo WRL. Umożliwia to polecenie [Plik] – [Zapisz jako obraz] (File – Save As Image). W przypadku wyboru trzech pierwszych z wymienionych formatów zapisu można wywołać okno Opcje obrazu (Image Options), pozwalające na ustawienie takich parametrów, jak wielkość obrazu, jego jakość i sposób cieniowania.

Wydruk Polecenie [Plik] – [Drukuj] (File – Print) umożliwia wydruk bieżącego widoku modelu. Okno wydruku jest podobne do opisanego w rozdziale 1 okna wydruku rysunków.

Wymiana danych Znaczna ilość będących w użyciu programów CAD/CAM/CAE powoduje, że użytkownicy każdego z nich muszą wymieniać dokumentację z innymi, korzystającymi z innych programów. Dotyczy to również Solid Edge. Jego użytkownicy (również w Polsce) bardzo często otrzymują od swoich kontrahentów pliki pochodzące z innych systemów, takich jak PRO/Engineer, CATIA, SolidWorks, Mechanical Desktop, czy wręcz z programów nie zaliczających się w ogóle do grupy CAD. Czasem możliwy jest bezpośredni odczyt plików tych programów, czasem zaś trzeba korzystać z uniwersalnych formatów pośrednich.

Bez wątpienia z najkorzystniejszą sytuacją mamy do czynienia wtedy, gdy Solid Edge jest w stanie odczytać bezpośrednio pliki innego programu, tak jak ma to miejsce w przypadku plików systemów Unigraphics czy PRO/Engineer. Problemów nie stwarza również zwykle wymiana danych z programami korzystającymi z tego samego jądra co Solid Edge – Parasolid. Programem takim jest np. SolidWorks. W takiej sytuacji można zapisywać i odczytywać pliki w formacie X_T lub X_B; zazwyczaj modele są przekazywane bez błędów.

40 Dokładniejszy opis okna opcji Solid Edge znajduje się w rozdziale 7 – „Dostosowanie do własnych potrzeb”

Niestety, czasem trzeba skorzystać z formatów uniwersalnych, jak STEP lub IGES. Wielu użytkowników Solid Edge, zarówno w Polsce, jak i za granicą, współpracuje z firmami korzystającymi z systemu CATIA – jest to chyba najczęściej spotykany przypadek wymiany danych pomiędzy Solid Edge a innym systemem za pośrednictwem formatu IGES. Zazwyczaj zastosowanie tego właśnie formatu powoduje najwięcej problemów. Dokładny opis przygotowania plików do eksportu do formatu IGES oraz naprawy błędów w plikach importowanych znacznie wykracza poza zakres tej książki. Z uwagi jednak na popularność formatu IGES poświęcimy kilka słów temu zagadnieniu.

Przeważająca część problemów pojawiających się po odczytaniu pliku IGES ma swoją przyczynę w niedokładnym przygotowaniu pliku w systemie macierzystym do eksportu. Częstym błędem jest np. niedokładne pozszywanie lub przycięcie powierzchni – patrz rysunek 3.141. Błąd ten może nie być widoczny w programie macierzystym, po przesłaniu geometrii do Solid Edge uniemożliwia jednak korzystanie z modelu.

Rysunek 3.141.

Błędny model otrzymany za pośrednictwem formatu IGES (a) i model bryłowy tej samej części (b)

Aby uniknąć tego typu błędów należy starać się, aby model był tworzony w programie macierzystym przy wykorzystaniu technik bryłowych, a nie powierzchniowych. Modelowanie powierzchniowe stwarza niebezpieczeństwo pozostawienia obszarów niedomkniętych. W przypadku modelowania bryłowego takiej możliwości nie ma.

Innym częstym błędem jest nieusunięcie przed eksportem różnych elementów związanych – rysunków, adnotacji itp. Po utworzeniu pliku IGES i wczytaniu go do Solid Edge elementy takie widoczne mogą być jako dziwne, nieskończone linie, fragmenty tekstów itp.

Oczywiście, są to porady przeznaczone raczej dla użytkownika systemu z którego mają pochodzić dane dla Solid Edge. Trzeba jednak zdecydowanie podkreślić, że jest to najprostszy i najłatwiejszy sposób uniknięcia problemów i błędów w importowanych plikach. Jeżeli otrzymamy błędny plik i nie możemy poprosić nadawcy o skorygowanie usterek mamy dwie możliwości:

a) skorzystanie z programu współpracującego z Solid Edge, wyposażonego w narzędzia do przycinania i zszywania powierzchni. Solid Edge posiada wprawdzie polecenia do modelowania powierzchniowego, mają one jednak znaczenie pomocnicze i zazwyczaj nie umożliwiają naprawienia błędnych modeli.

b) odtworzenie w Solid Edge modelu na podstawie wczytanej geometrii. Sposób ten jest dość pracochłonny, ma jednak ważną zaletę – stworzony model składa się z elementów Solid Edge, co umożliwia dowolne modyfikacje.

Przy zapisywaniu modeli Solid Edge w formacie IGES z przeznaczeniem do odczytu w innych systemach generalne zalecenie jest podobne – należy zapoznać się z możliwościami programu, do którego chcemy przesłać dane i nie tworzyć takich obiektów, jakich program ten nie będzie w stanie odczytać.

Omawiając zagadnienia wymiany danych warto wspomnieć o możliwości zapisu w formacie STL. Format ten służy do przekazywania geometrii do urządzeń do szybkiego prototypowania (rapid

prototyping). Za jego pośrednictwem można przekazywać też dane z Solid Edge do niektórych programów współpracujących.

Modelowanie części – ćwiczenia Na zakończenie rozdziału dotyczącego pracy w module Part wykonasz kilka modeli. Pierwszy z nich (pokrywa przekładni) jest przykładem zastosowania opisanych dotychczas technik i opcji różnych poleceń. Wykonanie pozostałych modeli pozwoli Ci na utrwalenie i poszerzenie nabytych wiadomości, a ponadto umożliwi wykonywanie ćwiczeń w następnym rozdziale – wszystkie wykonane modele będą potrzebne przy nauce tworzenia zespołów.

Pokrywa przekładni pasowej Pierwszym ćwiczeniem będzie wykonanie pokrywy przekładni pasowej.

− za pomocą polecenia Wyciągnięcie stwórz bryłę o wymiarach jak na rysunku 3.142. Płaszczyzną profilu niech będzie jedna z pionowych płaszczyzn głównych, wartość wyciągnięcia: 3 mm (niesymetrycznie – w jedną stronę od płaszczyzny profilu)

Rysunek 3.142.

Pokrywa przekładni – bryła podstawowa

− zbudujesz teraz kolejne wyciągnięcie, na profilu o podobnym kształcie, lecz nieco mniejszym

od tego, na którym zbudowałeś bryłę podstawową. Najlepiej będzie wykorzystać w tym celu polecenie Umieść.

Polecenie Wyciągnięcie powinno być wciąż aktywne. Wskaż jako płaszczyznę profilu tę samą, na której rysowałeś profil poprzedniej bryły. Po przejściu do środowiska profilu kliknij ikonę polecenia Umieść, a w oknie Opcje umieszczania zaznacz pole wyboru Umieść z odstępem. Następnie w liście rozwijanej w pasku wstęgowym wybierz którąś z czterech ostatnich opcji – np. Pojedyncze lico). W przeciwnym wypadku nie będziesz mógł wskazać całego zarysu jednym kliknięciem. Wskaż zarys, a gdy zostanie podświetlony kliknij ikonę ze znakiem akceptacji.

Ostatnim krokiem jest podanie wartości odsunięcia tworzonego profilu od wskazanego konturu. Wprowadź w polu w pasku wstęgowym wartość 12 mm i ustaw kursor tak, aby profil znajdował się wewnątrz zarysu bryły. Naciśnij lewy przycisk myszy aby zaakceptować kierunek odsunięcia, a następnie kliknij przycisk Zakończ w pasku wstęgowym. Po powrocie do głównego okna podaj wartość wyciągnięcia: 50 mm, w tym samym kierunku co element podstawowy. Twój model powinien wyglądać jak na rysunku 3.143.

Rysunek 3.143.

Pokrywa przekładni – wyciągnięcie z wykorzystaniem polecenia Umieść z odstępem

− następnym krokiem będzie pochylenie wybranych lic bryły o kąt 5° tak, aby były one zbieżne

w kierunku od podstawy. Jako płaszczyznę odniesienia wskaż tę, na której rysowałeś profile przy operacjach wyciągania, zaś aby wskazać lica do pochylenia wybierz z listy w pasku wstęgowym opcję Wszystkie lica normalne. Uwaga: nie wskazuj lic przy pomocy innej opcji!

− zaokrąglij teraz wybrane krawędzie bryły promieniem 7 mm. Po wywołaniu polecenia wybierz z listy w pasku wstęgowym opcję Wszystkie wyokrąglenia i wskaż model, następnie wybierz opcję Lico i wskaż górne lico pokrywy. Nie używaj innych opcji! Podaj wartość promienia i zakończ polecenie.

− kolejną operacją będzie stworzenie bryły cienkościennej. Grubość ścianki: 3 mm; jako lico otwarte wskaż podstawę pokrywy. Twój model powinien wyglądać jak na rysunku 3.144.

Rysunek 3.144.

Pokrywa przekładni – model po dodaniu zaokrągleń i stworzeniu bryły cienkościennej

− wywołaj teraz polecenie Wycięcie. Jako płaszczyznę profilu wskaż górne lico pokrywy

(możesz też zdefiniować ją jako płaszczyznę równoległą do tej, na której narysowałeś profil bryły podstawowej, odległą od niej o 50 mm). Zarys profilu – jak na rysunku 3.145.

Rysunek 3.145.

Modelowanie pokrywy – wykonanie otworów

Kierunek wycięcia – do podstawy pokrywy, wartość: 20 mm. Uwaga: nie korzystaj z innych opcji niż Rozciągnięcie skończone.

− zmienisz teraz kolejność operacji, które doprowadziły do powstania modelu. Włącz PathFinder i przestaw ostatnią operację (Wycięcie) na trzecie miejsce w historii tworzenia modelu (pomiędzy Wyciągnięcie 2 a Pochylenie 1). Twój model powinien wyglądać jak na rysunku 3.146.

Rysunek 3.146.

Gotowy model pokrywy (widoki z dwóch stron)

Jak widzisz, jedna czynność – zmiana kolejności operacji – spowodowała znaczne zmiany w modelu. Otwór w pokrywie przekształcił się w wytłoczenie o zaokrąglonych krawędziach i pochylonych licach bocznych. Stało się tak dlatego, że po przestawieniu operacji wycinania otworów program przeliczył ponownie wszystkie operacje późniejsze. Były więc one jak gdyby jeszcze raz definiowane, tym razem dla bryły przedstawionej na rysunku 3.147.

Rysunek 3.147.

Po zmianie miejsca otworów w historii tworzenia modelu operacje pochylania, zaokrąglania i cienkościenności zostały ponownie przeliczone dla bryły przedstawionej na rysunku

Przeliczanie odbywało się w sposób następujący:

− pochylanie ścian: ponieważ wskazując lica do pochylenia wybrałeś opcję Wszystkie lica normalne program pochylił nie tylko zewnętrzne ściany pokrywy, ale również boczne otworów (patrz rysunek).

− zaokrąglanie: jako krawędzie do zaokrąglenia wskazałeś wszystkie wyokrąglenia pokrywy (a więc teraz również wyokrąglenie przy dnie otworów – patrz rysunek) oraz wszystkie

krawędzie przyległe do górnego lica pokrywy – teraz należą do niego również krawędzie otworów.

− cienkościenność: przy tworzeniu bryły cienkościennej otwory (czy raczej obecnie wgłębienia) nieprzelotowe muszą takimi pozostać.

Ćwiczenie, które wykonałeś jest doskonałym przykładem na to, o czym już kilkakrotnie wspominaliśmy: w czasie modelowania należy tak dobierać polecenia i ich opcje, aby z jednej strony maksymalnie przyspieszyć i uprościć czynności prowadzące do stworzenia modelu, a z drugiej – ułatwić ewentualne zmiany w przyszłości.

Części silnika modelarskiego W kolejnych ćwiczeniach wykonasz kilka modeli elementów składowych modelarskiego silnika spalinowego. Będzie to z jednej strony służyło poznaniu nowych i utrwaleniu już opanowanych poleceń i opcji modelowania, z drugiej zaś – przygotowaniu plików do ćwiczeń w następnym rozdziale, w którym będzie mowa o tworzeniu zespołów. Dlatego też należy przerobić wszystkie ćwiczenia i zachować tworzone w nich pliki – najlepiej w utworzonym w tym celu, osobnym katalogu. Uwaga: pomimo zewnętrznego podobieństwa do rzeczywistego silnika, wykonywany zespół jest znacznie uproszczony (np. pominięta została tuleja w cylindrze, znacznie uproszczona jest konstrukcja korpusu – brak w nim m.in. kanałów wydechowych itp.). Celem wykonywanych ćwiczeń jest pokazanie i nauczenie możliwości Solid Edge, a nie wykonanie projektu rzeczywistego silnika. Pomimo uproszczeń możliwe będzie jednak na jego przykładzie pokazanie wszystkich narzędzi Solid Edge przydatnych przy projektowaniu tego typu zespołów.

Tłok Pierwszą, stosunkowo prostą częścią, której model wykonasz będzie tłok. Na rysunku 3.148 przedstawione są jego wymiary, a na rysunku 3.149 – gotowy model. Spróbuj stworzyć model samodzielnie, a dopiero później przeczytać opis poszczególnych kroków.

Rysunek 3.148.

Wymiary modelu tłoka

Rysunek 3.149.

Model tłoka

Kolejne kroki tworzenia modelu mogą być następujące:

− wyciągnij okrąg o średnicy 33 mm na wysokość 29 mm. Można wprawdzie stworzyć walec obracając prostokąt, jednak zazwyczaj wygodniej jest skorzystać z wyciągania okręgu.

− stwórz bryłę cienkościenną o grubości ścianek 1.5 mm; licem otwartym jest dno walca.

− dodaj za pomocą polecenia Wyciągnięcie obrotowe materiał przy dnie tłoka. Przy rysowaniu profilu dobrze jest wykorzystać polecenie Umieść w celu skopiowania wewnętrznych krawędzi walca (rysunek 3.150).

Rysunek 3.150.

Wykorzystanie polecenia Umieść

Po skopiowaniu wewnętrznych krawędzi tłoka narysuj okrąg o średnicy 6 mm (rysunek 3.150 a), a następnie za pomocą polecenia Przytnij usuń zbędne elementy (rysunek 3.150 b). Osią obrotu profilu jest oczywiście oś tłoka.

− za pomocą polecenia Wycięcie obrotowe utwórz wycięcie na pierścień.

− utwórz wyciągnięcie wewnątrz tłoka. Profil nie musi być domknięty (rysunek 3.151). Kierunek i wartość rozciągnięcia – symetrycznie, Do następnego.

Rysunek 3.151.

Profil wyciągnięcia wewnątrz tłoka.

− wykonaj otwór na sworzeń i podcięcie ścian tłoka. Uwaga: wykonanie tych wycięć wcześniej,

przed wyciągnięciem opisanym w poprzednim kroku, jest błędem. Taka kolejność znacznie utrudniłaby wykonanie wyciągnięcia – nie można byłoby zastosować opcji Do następnego.

− ostatnią operacją jest wykonanie wycięcia na korbowód. Profilem będzie tu po prostu prostokąt o szerokości 14 mm i dowolnej wysokości – z takim jednak ograniczeniem, aby nie przecinał zarysu tłoka. Płaszczyzną profilu może być zarówno główna płaszczyzna pozioma (nr 1 na rysunku 3.152) jak i wewnętrzna płaszczyzna dna tłoka (nr 2 na tym samym rysunku).

Rysunek 3.152.

Możliwe płaszczyzny profilu wycięcia na korbowód

W przypadku skorzystania z pierwszej możliwości łatwo będzie wskazać płaszczyznę profilu, trudniejsze będzie natomiast zdefiniowanie wartości wyciągnięcia. Nie jest dobrą metodą podanie stałej wartości 27.5 mm (wysokość tłoka minus grubość dna). W takiej sytuacji po ewentualnej zmianie wysokości tłoka nie nastąpi automatyczne dostosowanie wartości wycięcia. Najlepszym sposobem będzie tu skorzystanie z punktów kluczowych.

Jeżeli zechcesz skorzystać z płaszczyzny nr 2 w celu narysowania profilu będzie Ci ją trudniej wskazać (potrzebne będą trzy kliknięcia zamiast jednego), ale za to łatwo zdefiniujesz wartość wycięcia – możesz po prostu wykorzystać opcję Przez wszystkie.

Jeszcze innym sposobem jest narysowanie prostokątnego profilu na tej samej płaszczyźnie, na której rysowany był profil w poprzednim kroku, a następnie wycięcie nim symetrycznie, na odległość 14 mm. W takim wypadku należy jednak zadbać o to, aby górny bok prostokąta był połączony z dnem tłoka. Można to osiągnąć wykorzystując polecenie Umieść do skopiowania wewnętrznego zarysu dna tłoka (rysunek 3.153).

Rysunek 3.153.

Aby zapewnić automatyczną zmianę wartości wycięcia w przypadku modyfikacji tłoka należy zapewnić połączenie profilu z konturem tłoka – np. przez zastosowanie polecenia Umieść

Jeżeli nie zapewnisz połączenia między profilem a zarysem tłoka (może się tak zdarzyć, gdy będziesz po prostu rysował prostokąt, zamiast skorzystać z polecenia Umieść) wycięcie nie będzie zmieniać się automatycznie po zmianie wysokości tłoka. Na rysunku 3.154

przedstawiony jest tłok po zmianie wysokości z 29 na 27 mm (a) i 32 mm (b), z wycięciem, którego profil nie jest połączony z konturem tłoka.

Rysunek 3.154.

Wykonanie wycięcia o stałych wymiarach (niezwiązanych z konturem tłoka) utrudnia późniejsze zmiany.

Przed ostatecznym zapisem pliku dodaj jeszcze kilka właściwości. Będą one przydatne w ćwiczeniach w jednym z następnych rozdziałów, przy tworzeniu listy części na rysunku oraz raportów. Oprócz tego zmierzysz masę tłoka – ta wartość również może być automatycznie wstawiana do listy części.

− otwórz okno właściwości ([Plik] – [Właściwości]). W karcie Podsumowanie, w polu Tytuł wpisz Tłok. Nie jest to nazwa pliku – to, co wpisujesz w polu Tytuł pojawia się w zestawieniu na rysunku jako nazwa części.

− w karcie Projekt wpisz w polu Numer dokumentu dowolny numer rysunku, zaś w polu Materiał nazwę materiału, z którego wykonany będzie tłok – np. AK20.

− wywołaj polecenie Właściwości fizyczne, wpisz gęstość materiału tłoka (dla stopu aluminium możesz przyjąć 2700 kg/m3) i kliknij przycisk Aktualizuj. Nie musisz nigdzie zapisywać zmierzonej masy – program zapamiętuje ją automatycznie.

Przed zapisem dobrze jest też maksymalnie powiększyć model i ustawić go w takim położeniu, aby był jak najlepiej widoczny. Dla programu nie ma to wprawdzie żadnego znaczenia, ale w momencie zapisu pliku – o ile nie zmieniłeś domyślnych ustawień – tworzony jest podgląd modelu, wykorzystywany później m.in. przy tworzeniu dokumentacji. Podglądem tym jest „zdjęcie” modelu w aktualnym ustawieniu, warto więc, aby był on w tym momencie jak najlepiej widoczny.

Wał Kolejną częścią silnika, której model wykonasz, będzie wał. Jego wymiary podane są na rysunku 3.155, zaś widok gotowego modelu – na rysunku 3.156.

Rysunek 3.155.

Wymiary modelu wału

Rysunek 3.156.

Model wału

Tak jak w przypadku tłoka, postaraj się wykonać model samodzielnie na podstawie rysunku. W razie trudności postępuj według poniższego opisu:

− za pomocą polecenia Wyciągnięcie obrotowe stwórz bryłę podstawową, obracając o 360° profil przedstawiony na rysunku 3.157 (wymiary – patrz rysunek 3.155). Zwróć uwagę, że na profilu nie ma zaokrąglenia ani ścięcia.

Rysunek 3.157.

Profil bryły podstawowej modelu wału

− dodaj zaokrąglenie i ścięcie.

− wykonaj wycięcie (operacja nr 1 na rysunku 3.158), a następnie odbij je symetrycznie. Mógłbyś co prawda skorzystać z odbicia lustrzanego już w czasie tworzenia profilu i stworzyć

dwa wycięcia w jednej operacji, ale nie jest to dobry sposób – utrudni późniejsze ewentualne modyfikacje.

Rysunek 3.158.

Kolejne etapy modelowania wału

− wykonaj czop (operacja nr 2), otwór w nim (3) oraz otwór w wale (4). Otwór numer 2 możesz

wykonać za pomocą polecenia Otwór lub Wycięcie, w przypadku otworu nr 4 zdecydowanie łatwiej będzie skorzystać z polecenia Otwór niż Wycięcie obrotowe (zwróć uwagę na dno otworu – ma kształt stożkowy).

− ostatnią operacją będzie wykonanie wycięcia 5. Możesz wykonać je na dwa sposoby: wycinając profilem narysowanym na płaszczyźnie nachylonej pod kątem 45° (rysunek 3.159 a) lub na płaszczyźnie równoległej do jednej z pionowych płaszczyzn głównych (odległej od niej o 36 mm – rysunek 3.159 b).

Rysunek 3.159.

Możliwe sposoby wykonania wycięcia

Jeżeli skorzystasz z pierwszej metody wykonasz w jednej operacji wycięcie z zaokrągleniami, w przypadku drugiej zaokrąglenia będziesz musiał dodać osobno. Pomimo to łatwiej jest skorzystać ze sposobu drugiego – o wiele prostsze jest tu określenie płaszczyzny i narysowanie profilu. Oczywiście, wycięcie będzie miało wartość skończoną: 20 mm.

− podobnie jak w przypadku tłoka podaj odpowiednie dane w oknie Właściwości: nazwę części (np. Wał), numer dokumentacji i materiał (np. stal 45). Oblicz też masę – jako gęstość dla stali możesz przyjąć 7850 kg/m3.

Korbowód W kolejnym ćwiczeniu wykonasz model korbowodu. Jest to element symetryczny, stąd też można wykonać tylko jego połowę, a następnie skorzystać z polecenia Kopia lustrzana części, aby stworzyć kompletny model.

− wywołaj polecenie Wyciągnięcie, na jednej z pionowych płaszczyzn głównych naszkicuj profil przedstawiony na rysunku 3.160 a. Wartość i kierunek wyciągnięcia: 4.5 mm (rysunek 160 b), w jedną stronę od płaszczyzny profilu. Uwaga: na rysunku nie podano wszystkich wymiarów. Należy zachować te wymiary, które zostały podane, a pozostałe przyjąć tak, aby uzyskać profil podobny do przedstawionego na rysunku. Postaraj się, aby ślad płaszczyzny w widoku profilu był jego osią symetrii.

Rysunek 3.160.

Profil bryły podstawowej korbowodu

− stwórz wycięcie jak na rysunku 3.160 b. Najlepiej będzie, jeżeli wycięcie powstanie nie w

licu, które przylega do płaszczyzny profilu bryły podstawowej (patrz rysunek), tylko w przeciwległym.

− pochyl boczne lica modelu o kąt 5°. Płaszczyzną, od której mierzony jest kąt jest płaszczyzna profilu bryły podstawowej.

− dodaj zaokrąglenia krawędzi. Kolejność i wartości zaokrągleń – patrz rysunek 3.161.

Rysunek 3.161.

Zaokrąglenia krawędzi korbowodu

− kolejnym krokiem będzie wykonanie kopii lustrzanej, tak aby utworzyć drugą część

korbowodu. Płaszczyzną symetrii będzie tu płaszczyzna profilu bryły podstawowej. Najwygodniej będzie skorzystać z polecenia Kopia lustrzana części. Przypomnijmy, że za pomocą tego polecenia tworzy się kopię całej bryły, bez potrzeby wskazywania elementów, które mają zostać odbite. Wystarczy zdefiniować płaszczyznę symetrii.

Może się zdarzyć, że ikona tego polecenia będzie nieaktywna – oznacza to, że w Twojej konfiguracji Solid Edge brak jest licencji na moduł Advanced Part (polecenie Kopia lustrzana części dostępne jest tylko w tym module). W takiej sytuacji należy skorzystać z polecenia Kopia lustrzana. Efekt będzie taki sam; różnica polega na tym, że będziesz musiał wskazać wszystkie elementy jako te, które mają zostać skopiowane.

− Ostatnią czynnością będzie dodanie zaokrąglenia krawędzi powstałej w miejscu połączenia obu części korbowodu. Promień zaokrąglenia: 3 mm. Gotowy model korbowodu przedstawiony jest na rysunku 3.162.

Rysunek 3.162.

Model korbowodu silnika modelarskiego

Ostatnią czynnością, podobnie jak w przypadku poprzednio wykonywanych modeli, będzie podanie właściwości oraz pomiar masy części.

Głowica Aby stworzyć model głowicy wykonaj następujące kroki:

− za pomocą polecenia Wyciągnięcie obrotowe obróć profil z rysunku 3.163 o 360°.

Rysunek 3.163.

Profil bryły podstawowej modelu głowicy

− wykonaj otwór pod śrubę mocującą. Typ otworu: z pogłębieniem walcowym, odległość od osi

cylindra (a więc i głowicy): 23 mm, średnica otworu: 5.5 mm, średnica pogłębienia walcowego: 9.5 mm, głębokość pogłębienia: 10 mm.

− powiel wykonany element za pomocą polecenia Wzór kołowy tak, aby otrzymać sześć otworów.

− wykonaj wycięcie za pomocą profilu przedstawionego na rysunku 3.164. Uwaga: na rysunku zaznaczono linią przerywaną usytuowanie otworów, dla uproszczenia pominięte zostały wszystkie inne niewidoczne krawędzie.

Rysunek 3.164.

Modelowanie głowicy – profil wycięcia

− powiel wycięcie za pomocą polecenia Wzór prostokątny. Parametry wzoru: opcja Dopasuj,

X = 10, Y = 1, Szerokość = 50. Gotowy model głowicy przedstawiony jest na rysunku 3.165.

Rysunek 3.165.

Model głowicy

− przed zapisaniem modelu nie zapomnij o zdefiniowaniu właściwości i zmierzeniu masy

Śruba mocująca i świeca żarowa Wykonasz teraz dwa proste modele. Jeżeli dysponujesz licencją na pakiet Solid Edge Classic lub Box Set nauczysz się przy okazji wykorzystywać makra dostarczane razem z programem.

Pierwszym elementem będzie śruba z łbem walcowym z gniazdem sześciokątnym M5 x 20, wg PN/M-82302. Do Solid Edge oferowane są biblioteki elementów znormalizowanych, zakładamy jednak, że nie posiadasz takiego oprogramowania i musisz wykonać model śruby we własnym zakresie.

− wykonaj model śruby obracając o 360º profil przedstawiony na rysunku 3.166. Uwaga: zazwyczaj przy modelowaniu śruby lepiej jest ustawić ją pionowo. Dlatego też profil przedstawiony na rysunku korzystniej będzie obrócić o 90º.

Rysunek 3.166.

Profil modelu śruby

− kolejną czynnością będzie wykonanie gniazda sześciokątnego. Wywołaj polecenie Wycięcie,

a jako płaszczyznę profilu wskaż płaszczyznę łba śruby. Teraz należy narysować sześciokąt. Możesz w tym celu (o ile masz licencję na pakiet Classic lub Box Set) wykorzystać makro dostarczane z programem. W tym celu wywołaj z menu polecenie [Narzędzia] – [Makro] (Tools – Macro), a następnie wskaż lokalizację katalogu, w którym zapisane są makra. Domyślnie jest to C:\Program Files\Solid Edge\Custom. Zauważysz tam kilkanaście podkatalogów, zawierających różne makra. Wejdź do katalogu HexPro i uruchom program HexPro.exe. Pojawi się okno przedstawione na rysunku 3.167.

Rysunek 3.167.

Okno makra do rysowania sześciokątów

Makra nie są tłumaczone, stąd w oknie napisy w języku angielskim. Tekst w dolnej części okna znaczy: „Wprowadź żądany rozmiar i kliknij aby zdefiniować punkt środkowy”. Wpisz w polu edycji wartość 4 mm i kliknij środek okręgu (widoku śruby). Kliknij przycisk Zakończ, a po powrocie do głównego okna podaj głębokość wycięcia równą 3 mm.

− dodaj gwint M5 na całej długości śruby.

− dodaj ścięcie na końcu śruby: 0.5 x 45°

− przed zapisaniem pliku podaj właściwości. Tytuł: Śruba M5 x 20, Numer dokumentu: PN/M-82302, materiał: wg PN.

Aby wykonać świecę żarową obróć profil przedstawiony na rysunku 3.168 o 360°.

Rysunek 3.168.

Profil modelu świecy żarowej

Korpus silnika Ostatnim modelem, jaki wykonasz w tym cyklu ćwiczeń będzie model korpusu silnika. Jak było to już wspomniane na początku, nie będzie to model kompletny – brak tu kilku ważnych elementów, m.in. kanałów, którymi przepływają spaliny. Ich modelowanie nie jest jednak konieczne do przećwiczenia możliwości Solid Edge. Oczywiście, możesz spróbować dokończyć model we własnym zakresie.

Model korpusu będzie najbardziej złożonym z tych, jakie stworzysz w czasie wykonywania ćwiczeń opisanych w tym podręczniku. Składać się będzie z ponad dwudziestu operacji:

− stwórz bryłę podstawową obracając o 360° profil przedstawiony na rysunku 3.169. Zwróć uwagę na położenie płaszczyzn głównych: z uwagi na łatwość definiowania przyszłych operacji dobrze będzie, jeżeli oś cylindra znajdzie się w środku układu współrzędnych. Aby tak się stało należy zachować wymiar 26 mm między krawędzią profilu a śladem pionowej płaszczyzny głównej.

Rysunek 3.169.

Modelowanie korpusu – profil bryły podstawowej

− w drugiej operacji stworzysz występ, w którym zostanie następnie wywiercony otwór pod

śrubę mocującą pokrywę silnika. Obróć o 360° profil pokazany na rysunku 3.170 a,

narysowany na płaszczyźnie nachylonej pod kątem 45° do poziomej płaszczyzny głównej (rysunek 3.170 b).

Rysunek 3.170.

Modelowanie korpusu – wykonanie występu

− wykonaj otwór, którego środek będzie znajdować się w środku łuku występu. Typ otworu:

gwintowany, średnica: M5, głębokość gwintu: 8 mm, głębokość otworu: 12 mm. Następnie dodaj zaokrąglenie pomiędzy występem a powierzchnią korpusu (R = 2.5 mm) i powiel występ wraz z otworem i zaokrągleniem tak, aby otrzymać cztery elementy rozmieszczone równomiernie na obwodzie korpusu. Po wykonaniu tych operacji Twój model powinien wyglądać jak na rysunku 3.171.

Rysunek 3.171.

Modelowanie korpusu – widok po powieleniu występów z otworami

− kolejną operacją będzie wykonanie uchwytów mocujących z otworami. Na poziomej

płaszczyźnie głównej narysuj profil przedstawiony na rysunku 3.172 i wyciągnij go w górę na odległość 7.5 mm. Dodaj zaokrąglenie górnej krawędzi uchwytu (R = 1.2 mm) i odbij symetrycznie uchwyt wraz z zaokrągleniem, tak, aby otrzymać bryłę przedstawioną na rysunku 3.173.

Rysunek 3.172.

Modelowanie korpusu – profil uchwytu mocującego

Rysunek 3.173.

Korpus po dodaniu uchwytów

− w następnej operacji wykonasz, za pomocą polecenia Wyciągnięcie, zasadniczą bryłę

cylindra. Jako płaszczyznę profilu wskaż poziomą płaszczyznę główną i narysuj na niej profil przedstawiony na rysunku 3.174. Wymiar 26 mm (wyróżniony kursywą) jest wynikowy, o ile położenie profilu bryły podstawowej korpusu jest dokładnie takie, jak na rysunku 3.169. W takim przypadku środek profilu (czyli ślad przebicia płaszczyzny profilu osią cylindra) pokrywa się ze środkiem układu współrzędnych modelu. Kierunek i wartość rozciągnięcia: w górę, 63 mm.

Rysunek 3.174.

Profil bryły cylindra

− za pomocą polecenia Wyciągnięcie dodaj kolejny fragment cylindra. Płaszczyzną profilu niech będzie górne lico cylindra, profilem – okrąg o średnicy 46 mm. Kierunek i wartość rozciągnięcia: w górę, 19 mm.

− polecenie Wyciągnięcie powinno być wciąż aktywne. Na tej samej płaszczyźnie, na której rysowałeś profil poprzedniego elementu naszkicuj kolejny – przedstawiony na rysunku 3.175, a następnie wyciągnij go w górę na taką samą wysokość, na jaką wyciągnąłeś okrąg w poprzedniej operacji. Wykonasz w ten sposób występ, w którym zostanie wywiercony otwór pod śrubę mocującą głowicę.

Rysunek 3.175.

Profil występu pod śrubę mocującą głowicę

− powiel za pomocą polecenia Wzór kołowy występ tak, aby otrzymać sześć elementów,

równomiernie rozmieszczonych na obwodzie cylindra. Twój model powinien teraz wyglądać jak na rysunku 3.176.

Rysunek 3.176.

Model korpusu po dodaniu bryły cylindra oraz występów pod śruby mocujące głowicę

− wywołaj ponownie polecenie Wyciągnięcie. Na tej samej płaszczyźnie, na której rysowałeś profile w dwóch poprzednich operacjach wyciągania utwórz profil przedstawiony na rysunku 3.177, a następnie wyciągnij go w górę na 19 mm – tak samo, jak w poprzednich operacjach. Zwróć uwagę, że jedyną metodą dokładnego zdefiniowania profilu (jego krawędzie powinny być styczne do zarysów występów pod otwory mocujące głowicę) jest wykorzystanie polecenia Umieść. Wymiary podane na rysunku (w nawiasach) są wymiarami wynikowymi.

Rysunek 3.177.

Modelowanie korpusu – dodanie elementu cylindra

− kolejną operacją będzie wykonanie pojedynczego żeberka radiatora. Skorzystasz znowu z

polecenia Wyciągnięcie. Na tej samej płaszczyźnie, na której tworzyłeś poprzednie profile narysuj okrąg o średnicy 60 mm i wyciągnij go na 1 mm w górę. Zaokrąglij krawędzie powstałego elementu promieniem 0,25 mm.

− powiel żeberko wraz z zaokrągleniami za pomocą polecenia Wzór prostokątny tak, aby Twój model przybrał postać jak na rysunku 3.178. Opcja wzoru: Dopasuj, X = 1, Y = 6, Wysokość = 18.

Rysunek 3.178.

Model korpusu po dodaniu radiatora

− wywołaj polecenie Wyciągnięcie obrotowe. Jako płaszczyznę profilu wskaż płaszczyznę

symetrii korpusu i naszkicuj na niej profil przedstawiony na rysunku 3.179. Kąt obrotu profilu: 360°.

Rysunek 3.179.

Modelowanie korpusu – profil wyciągnięcia obrotowego

− w kolejnych operacjach dodasz kilka elementów usztywniających. Pierwszy powstanie przez

wyciągnięcie profilu przedstawionego na rysunku 3.180. Płaszczyzna profilu – ta sama, co dla uchwytów mocujących. Kierunek i wartość wyciągnięcia: w górę, 3.5 mm. Zauważ, że profil nie jest domknięty – będziesz zatem musiał określić i kierunek, i stronę wyciagnięcia.

Rysunek 3.180.

Modelowanie korpusu – profil usztywnienia

− odbij powstały element względem płaszczyzny symetrii korpusu (polecenie Kopia lustrzana)

− za pomocą polecenia Żebro utwórz jeszcze dwa usztywnienia, których profile przedstawione są na rysunku 3.181. Uwaga: profile przedstawiono na jednym rysunku, ale musisz wykonać dwie operacje. Podane są tylko najistotniejsze wymiary, pozostałe przyjmij tak, aby profile wyglądały jak na rysunku 3.181, a otrzymany model – jak na rysunku 3.182.

Rysunek 3.181.

Modelowanie korpusu – profile żeber

Rysunek 3.182.

Model korpusu po dodaniu usztywnień

− w ostatnich operacjach wykonasz wycięcia i otwory w korpusie. Pierwszym będzie wycięcie

obrotowe wykonane w zasadniczej bryle korpusu profilem przedstawionym na rysunku 3.183. Zwróć uwagę na sposób podania wymiarów – nie jest zgodny z regułami wymiarowania, ale sugeruje najszybszą metodę narysowania profilu. Uwaga: na rysunku pominięto wszystkie szczegóły korpusu z wyjątkiem zewnętrznego zarysu.

Rysunek 3.183.

Modelowanie korpusu – profil wycięcia obrotowego

− kolejnym wycięciem będzie otwór w cylindrze. Najszybciej jest wykonać go za pomocą

polecenia Wycięcie; profilem niech będzie okrąg o średnicy 37 mm narysowany na poziomej płaszczyźnie głównej; kierunek i wartość wycięcia: w górę, Przez wszystkie.

− wykonaj otwór w elemencie w kształcie walca, nachylonym w kierunku przedniej części silnika. Płaszczyzną profilu będzie lico wspomnianego elementu, typ otworu: z pogłębieniem stożkowym, średnica: 19 mm, średnica pogłębienia: 21.5 mm, kąt pogłębienia: 90°, rozciągnięcie: Do następnego.

− wykonaj otwór pod śrubę mocującą głowicę. Płaszczyzna profilu: górne lico bryły cylindra, typ otworu: gwintowany, usytuowanie: w środku łuku wyznaczającego krawędź występu (obecnie w większości zasłoniętego przez żeberka radiatora), średnica: M5, głębokość gwintu: 15 mm, głębokość otworu: 18 mm.

− ostatnią operacją będzie powielenie (Wzór kołowy) wykonanego przed chwilą otworu tak, aby otrzymać sześć otworów, rozmieszczonych równomiernie co 60°. Po wykonaniu tego polecenia Twój model powinien wyglądać jak na rysunku 3.184.

Rysunek 3.184.

Gotowy model korpusu silnika

Gratulacje! Zakończyłeś tworzenie ostatniego modelu w ramach ćwiczeń obejmujących materiał rozdziału dotyczącego pracy w module Part. Był to już bardziej złożony model, chociaż wielu użytkowników Solid Edge tworzy bryły składające się ze znacznie większej liczby operacji.

Dotyczy to zwłaszcza części zawierających dużo elementów dodawanych ze względu na technologię (pochylenia, zaokrąglenia itp.).

Jak wiadomo jednak, prawie każde urządzenie składa się z wielu części. Nie wystarczy Ci więc umiejętność tworzenia – nawet bardzo skomplikowanych – pojedynczych modeli. Musisz nauczyć się łączyć je w zespoły.

Rozdział 4.

Moduł Assembly – tworzenie zespołów Utworzenie zespołu w Solid Edge, podobnie jak w przypadku montażu rzeczywistych urządzeń, polega na określeniu jakie części mają wejść w skład zespołu, jakie ma być ich usytuowanie i jak będą ze sobą połączone. Dane te zapisywane są w osobnym pliku, z rozszerzeniem ASM. Plik ten zawiera wyłącznie odwołania do plików części oraz informacje o ich położeniu i liczbie wystąpień w zespole. Wszystkie dane dotyczące geometrii poszczególnych części wchodzących w skład zespołu zapisane są natomiast w plikach PAR, utworzonych przez moduł Part. Należy więc pamiętać, że aby np. przenieść do innego katalogu lub na inny nośnik (dysk, CD) zespół stworzony w Solid Edge, należy skopiować zarówno pliki PAR, jak i ASM.41 Tych ostatnich może być więcej niż jeden, jeżeli w skład zespołu wchodzą podzespoły.

Z opisanego sposobu zapisu danych wynika stosunkowo niewielka objętość plików zespołu. Pliki ASM zespołu silnika, w którego skład wchodzą wszystkie części modelowane w ćwiczeniach w poprzednim rozdziale zajmują niecałe 200 kB, jednak kompletna dokumentacja silnika (pliki ASM, CFG oraz PAR) to już około 4.5 MB.

W ramach ćwiczeń dotyczących pracy w module Assembly wykonasz zespół tego właśnie silnika. Poznasz m.in. różne sposoby wstawiania części do zespołu, dowiesz się, jak zasymulować pracę mechanizmu, sprawdzić, czy nie występują kolizje i jak przeprowadzić edycję części w zespole. Jako przygotowanie do ćwiczeń, które będziesz wykonywał przy przerabianiu następnego rozdziału, stworzysz widok rozstrzelony oraz częściowy zespołu.

Uwaga: podczas wykonywania ćwiczeń staraj się dokładnie przestrzegać podanej kolejności poszczególnych kroków. Na działanie modułu Assembly ma wpływ szereg ustawień i opcji. Scenariusze ćwiczeń – zwłaszcza tych pierwszych, które będziesz wykonywał nie znając jeszcze podstawowych pojęć – opracowane są w taki sposób, abyś mógł je wykonać bez względu na to,

41 Oprócz plików ASM dane zespołu zapisywane są również w plikach CFG – wrócimy do tego zagadnienia w dalszej części rozdziału.

jakie są aktualne ustawienia. Zmiana scenariusza może spowodować, że nie będziesz mógł wykonać niektórych czynności.

Pierwsze kroki w module Assembly Podobnie jak w przypadku modułu Part, przed przystąpieniem do szczegółowego omawiania poszczególnych poleceń i opcji wykonasz prosty zespół. Pomoże Ci to zrozumieć opisy zamieszczone w dalszej części rozdziału.

Przykład: pojemnik z pokrywą – część 1 Zespołem, który stworzysz, będzie prostopadłościenny pojemnik z przykręcaną pokrywą. Pierwszą czynnością będzie stworzenie (za pomocą modułu Part) modeli pojemnika, pokrywy i śruby. Wymiary pojemnika przedstawione są na rysunku 4.1.

Rysunek 4.1.

Wymiary pojemnika

Pokrywa jest prostopadłościanem o wymiarach 170 x 120 x 5 mm. Usytuowanie i rozstaw otworów (∅ 6) – taki sam, jak w pojemniku. Uwaga: Wszystkie otwory w pokrywie wykonaj w jednej operacji (tzn. definiując wszystkie w jednym profilu), korzystając z polecenia Otwór (nie Wycięcie). Pokrywa będzie mocowana śrubami M5 x 12. Stwórz model takiej śruby o wymiarach zgodnych z PN. Model może być znacznie uproszczony – do jego stworzenia powinny wystarczyć trzy operacje: Wyciągnięcie 1 (łeb – profil sześciokątny), Wyciągnięcie 2 (część gwintowana – profil kołowy) oraz Gwint.

Stworzone modele zapisz w osobnym katalogu – będzie to katalog zawierający wszystkie pliki tworzonego zespołu. Teraz przystąpisz do jego tworzenia.

− utwórz nowy dokument oparty na szablonie Normal.asm. Pojawi się okno środowiska zespołu i odpowiednie paski narzędzi i poleceń. Jak widzisz, sporo ikon jest takich samych, jak w module Part – są to wszystkie ikony głównego paska narzędzi, służące do uruchamiania standardowych poleceń Windows (otwieranie dokumentów, zapis, wydruk) oraz te, które służą do zarządzania widokiem (cieniowanie, obrót itp.).

− jeżeli EdgeBar nie jest włączony, włącz go. Kliknij drugą kartę – Biblioteka części (Parts Library). W Solid Edge części wstawiane są do zespołu przez przeciąganie z biblioteki. Można tu zauważyć analogię do wstawiania symboli (moduł Draft) lub operacji (moduł Part). O ile jednak w tamtych dwóch modułach biblioteki pełniły rolę pomocniczą, o tyle w module Assembly wykorzystanie biblioteki jest koniecznością – inaczej nie można wstawić części do zespołu.

− teraz musisz zdefiniować katalog, w którym znajdują się pliki części przyszłego zespołu. Kliknij ikonę Przeglądaj foldery (Browse For Folder – rysunek 4.2). Pojawi się standardowe okno Windows, w którym należy wskazać lokalizację plików części.

Rysunek 4.2.

Okno EdgeBar, karta Biblioteka części

− po wskazaniu lokalizacji w górnej części okna biblioteki zostaje wyświetlony wykaz plików

Solid Edge, które znajdują się we wskazanym katalogu, zaś w dolnej – podgląd aktualnie

wybranej części (lub zespołu). Wygląd okna (opcje listy plików i podglądu) można zmieniać za pomocą menu podręcznego – tak samo, jak w przypadku biblioteki operacji czy symboli w modułach Part i Draft. Przy dużej liczbie plików w katalogu duże ikony (domyślne ustawienie) nie są najwygodniejsze – lepiej wybrać w takim przypadku opcję Lista.

Podgląd części może być przesuwany lub obracany. Nie działają tu wprawdzie polecenia wywoływane za pomocą ikon z paska narzędzi, ale można obracać część przy wciśniętym środkowym przycisku myszy lub obracać ją, powiększać (pomniejszać) i przesuwać trzymając wciśnięty prawy przycisk oraz odpowiednio klawisze Shift, Ctrl lub oba na raz.

− przeciągnij z biblioteki do głównego okna (trzymając wciśnięty lewy przycisk myszy) ikonę oznaczającą pierwszą wstawianą do zespołu część – pojemnik. Po zwolnieniu przycisku część zostaje wstawiona do zespołu. Program nie pyta o usytuowanie – część podstawowa (czyli ta, która wstawiana jest jako pierwsza) zostaje wstawiona tak, aby jej układ współrzędnych pokrył się z układem współrzędnych zespołu.

Kolejne części wstawia się do zespołu tak samo, jak pierwszą. W ich przypadku program prosi jednak o zdefiniowanie usytuowania. Dokonuje się to przez określanie relacji pomiędzy częścią wstawianą a tymi, które już w zespole istnieją. Z tego powodu istotny jest wybór części podstawowej. Stanowi ona bazę, w stosunku do której definiowane jest położenie pozostałych części czy podzespołów.

W naszym przykładzie wybór części podstawowej był dość oczywisty. Teraz wstawisz kolejno: pokrywę i śrubę, która następnie zostanie powielona. Przedtem jednak musisz zapoznać się z pojęciem relacji.

Relacje Jak było to już wspomniane, zdefiniowanie położenia części w zespole polega na określeniu relacji wiążących ją z innymi częściami. Istnieje pewna analogia pomiędzy relacjami w zespole i na rysunku. Różnica polega na tym, że na rysunku relacje mogły dotyczyć dwóch elementów (równość, równoległość) lub jednego (poziomość, pionowość). W zespole relacje definiuje się w zasadzie dla dwóch elementów różnych części (np. lic); wyjątkiem jest relacja utwierdzenia. Części już istniejące w zespole, względem których definiuje się relacje określające położenie części wstawianej nazywamy częściami docelowymi. Część wstawiana może być powiązana różnymi relacjami z różnymi częściami docelowymi.

Na rysunku 4.3 przedstawione są ikony wszystkich relacji dostępnych w module Assembly.

Rysunek 4.3.

Ikony relacji w zespole

Kolejne ikony oznaczają następujące relacje:

1. Utwierdzenie (Ground, rysunek 4.3 a) – jedyna relacja definiowana dla pojedynczych części. Części utwierdzone są najczęściej bazami, względem których definiowane jest usytuowanie pozostałych. Relacja utwierdzenia nadawana jest automatycznie m.in. częściom wstawianym do zespołu jako pierwsze – pojemnik, który przed chwilą wstawiłeś jest zatem w zespole utwierdzony.

Ikona relacji utwierdzenia znajduje się w bocznym pasku poleceń. Ikony wszystkich pozostałych relacji zgrupowane są w oknie (rysunek 4.3 b), dostępnym z paska wstęgowego operacji wstawiania części lub jej edycji.

2. Przyleganie (Mate) – pojęcie przylegania płaszczyzn (lic) ilustruje rysunek 4.4. Przylegające lica – na rysunku zaznaczone pogrubioną linią – mogą być styczne (a), można też między nimi pozostawić określony odstęp (b). Odstęp ten może mieć stałą wartość lub być zmienny. Przykłady zastosowań obu opcji znajdują się w dalszej części rozdziału.

Rysunek 4.4.

Przyleganie płaszczyzn – interpretacja pojęcia i ikona polecenia

3. Wyrównanie płaszczyzn (Planar Align) – to pojęcie zilustrowane jest na rysunku 4.5.

Podobnie jak w przypadku przylegania można tu zdefiniować odstęp pomiędzy wyrównanymi licami (rysunek 4.5 b); odstęp ten może być stały lub zmienny.

Początkujący użytkownicy często miewają problemy z rozróżnieniem, w jakich sytuacjach stosować relacje przylegania, a w jakich wyrównania. W przypadku pomyłki istnieje możliwość zamiany jednej relacji na drugą, bez konieczności jej ponownego definiowania.

Rysunek 4.5.

Wyrównanie płaszczyzn – interpretacja pojęcia i ikona polecenia

4. Wyrównanie osi (Axial Align) – relacja ta oznacza współosiowość otworów, wałków i

otworów itp. Aby wprowadzić relację współosiowości części nie muszą być cylindryczne – wystarczy, jeżeli ich przekroje będą zawierały łuki. Można np. zdefiniować współosiowość zaokrąglonych naroży dwóch części w zespole.

5. Wstawienie (Insert) – przy definiowaniu położenia części w zespole program tak długo pyta o kolejne relacje, aż wstawianej części zostaną odebrane wszystkie stopnie swobody. Jeżeli nie chcesz odbierać wszystkich stopni swobody (np. po to, aby w przyszłości móc przemieszczać daną część) możesz przerwać definiowanie relacji w dowolnym momencie. Część taka będzie traktowana przez program jako nie w pełni utwierdzona.

W przypadku takich elementów, jak śruby, kołki, sworznie itp. nie ma sensu definiowanie relacji odbierającej im możliwość obrotu. Aby jednak program nie traktował ich jako nie w pełni utwierdzone, przy wstawianiu należy stosować relację Wstawienie. Składa się ona z dwóch innych relacji: przylegania płaszczyzn i wyrównania osi. Po ich zdefiniowaniu część uważana jest już za w pełni utwierdzoną.

Wymienione w punktach 1 ÷ 5 relacje są najczęściej stosowanymi przy budowaniu zespołów. Pozostałych używa się znacznie rzadziej, zazwyczaj przy specyficznych zastosowaniach.

6. Połączenie (Connect) – relacja ta umożliwia połączenie punktu charakterystycznego jednej części z punktem charakterystycznym, krawędzią lub licem innej. Dobrym przykładem zastosowania tej relacji jest połączenie punktów kluczowych (środków) dwóch lic w kształcie

sfery – taki przypadek napotkać można np. przy modelowaniu pompy wielotłoczkowej osiowej (rysunek 4.6).

Rysunek 4.6.

Przykład zastosowania relacji Połączenie

Opisywana relacja przydaje się też przy tworzeniu modeli np. zamykanych szafek czy pojemników. Można wtedy jej użyć do zdefiniowania połączenia krawędzi, które w rzeczywistości będą połączone zawiasami.

7. Kąt (Angle) – ta relacja służy do definiowania kąta pomiędzy dwoma wskazanymi licami lub krawędziami części w zespole. Można ją zastosować np. razem z relacją połączenia, aby zdefiniować kąt otwarcia drzwi czy pokrywy – to zastosowanie przećwiczysz później na modelu pojemnika.

8. Styczność (Tangent) – ustalenie styczności pomiędzy licem cylindrycznym jednej części, a licem cylindrycznym lub płaskim drugiej. Przykładem zastosowania tej relacji może być połączenie przedstawione na rysunku 4.6. W takim przypadku relacje Połączenie i Styczność mogą być stosowane zamiennie. Inny przykład przedstawiony jest na rysunku 4.7. Pojęcie „styczność” należy traktować umownie – lica „styczne” mogą być od siebie odległe o określoną wartość. Na rysunku 4.7 a oba lica zaznaczone pogrubioną linią są styczne do bocznej powierzchni walca. Na rysunku 4.7 b pomiędzy licem oznaczonym pogrubioną linią a powierzchnią walca wprowadzono dodatkowo odstęp 25 mm.

Rysunek 4.7.

Przykład zastosowania relacji styczności

9. FlashFit – nie jest to w zasadzie relacja, a narzędzie służące do szybkiego wstawiania części

do zespołu. Gdy z niego korzystasz, program na podstawie wskazanego elementu (lico płaskie, lico cylindryczne) wnioskuje, jaką relację chcesz zastosować i proponuje ją. Można tu zauważyć pewną analogię do narzędzia IntelliSketch, wspomagającego rysowanie. W obu przypadkach program na podstawie wskazanego obiektu wnioskuje, jakie są zamiary użytkownika. Przykładowo: jeżeli w części wstawianej wskażesz lico płaskie, a w docelowej cylindryczne, FlashFit zaproponuje relację styczności.

Po zapoznaniu się z poszczególnymi relacjami stosowanymi przy tworzeniu zespołów przećwiczysz je w praktyce.

Pojemnik z pokrywą – część 2 Twój zespół składa się na razie z jednej części – pojemnika. Wstawisz teraz drugą, czyli pokrywę.

− sprawdź, czy w menu podręcznym biblioteki części włączona jest opcja Zachowaj relacje (Maintain Relationships). Jeżeli nie, włącz ją. Menu rozwija się po kliknięciu prawym przyciskiem myszy, gdy kursor znajduje się w obszarze okna biblioteki, podobnie jak np. w przypadku biblioteki operacji w module Part. Dokładny opis wszystkich dostępnych w nim opcji znajduje się w dalszej części rozdziału.

− przeciągnij z biblioteki części ikonę symbolizującą pokrywę do głównego okna zespołu. Po zwolnieniu przycisku myszy pojawi się nowe okno, zawierające wstawianą część – pokrywę. Teraz program czeka na określenie relacji pomiędzy pokrywą a pojemnikiem. Przed zdefiniowaniem relacji kliknij ikonę Opcje (Options) w pasku wstęgowym i sprawdź, czy w oknie opcji usunięte jest zaznaczenie obu pól wyboru: Zredukowane kroki (Reduced Steps) oraz Użyj dynamicznego przeciągania (Use dynamic drag – rysunek 4.8). Znaczenie tych opcji zostanie wyjaśnione w dalszej części rozdziału.

Rysunek 4.8.

Ikona i okno opcji umieszczania części

− domyślną relacją, proponowaną jako pierwsza, jest Przyleganie. Jest to jedna z relacji, która

będzie Ci potrzebna przy definiowaniu położenia pokrywy, możesz więc z niej od razu skorzystać. Wskaż dolne lico pokrywy (rysunek 4.9). Program przejdzie teraz do głównego okna i poprosi o wskazanie części docelowej. Wskaż pojemnik. Zauważ, że gdy zatrzymasz na chwilę kursor nad częścią (pojemnikiem) obok kursora pojawi się jej nazwa.

Rysunek 4.9.

Wstawianie pokrywy (krok 1) – lica: dolne pokrywy i górne pojemnika są licami przylegającymi

− kolejnym krokiem jest wskazanie lica w części docelowej – wskaż górne lico pojemnika,

zgodnie rysunkiem 4.9 (podobnie jak w przypadku części wstawianej, tutaj również zatrzymanie kursora nad licem powoduje wyświetlenie nazwy części, do której wskazane lico należy. Może to być przydatne przy identyfikacji poszczególnych elementów w dużych zespołach.). Po wskazaniu lica kliknij przycisk OK w pasku SmartStep. Po tej czynności pokrywa pojawi się w głównym oknie.

Zdefiniowałeś pierwszą relację, odbierając jednocześnie wstawianej części trzy stopnie swobody: możliwość ruchu wzdłuż osi Z oraz obrotu wokół osi X i Y. Aby w pełni utwierdzić część w zespole musisz odebrać jej pozostałe trzy stopnie swobody.

− kliknij ikonę Typy relacji (Relationship Types). Jest ona umieszczona w pasku wstęgowym, obok ikony opcji wstawiania części (rysunek 4.10). Po kliknięciu ikony ukaże się okno przedstawione na rysunku 4.3 b. Wskaż w nim ikonę relacji wyrównania płaszczyzn.

Rysunek 4.10.

Ikona Typy relacji

− wskaż boczne lico wstawianej pokrywy, następnie pojemnik i boczne lico występu w górnej

części (rysunek 4.11). Kliknij przycisk OK.

Rysunek 4.11.

Wstawianie pokrywy (krok 2) – boczne lica pokrywy i występu pojemnika są licami wyrównanymi

Zauważ, że znowu musiałeś wskazać pojemnik jako część docelową. Program pyta o nią za każdym razem, ponieważ można określać relacje pomiędzy częścią wstawianą a różnymi częściami docelowymi w zespole. W opisywanym przykładzie oczywiście – na razie – nie ma możliwości takiego wyboru.

Po zdefiniowaniu drugiej relacji pokrywie pozostał już tylko jeden stopień swobody – możliwość ruchu wzdłuż jednej z krawędzi.

− wskaż drugie boczne lico wstawianej pokrywy, pojemnik i odpowiednie boczne lico występu w górnej części (rysunek 4.12), a następnie kliknij przycisk OK. W ten sposób odbierzesz pokrywie ostatni stopień swobody, a co za tym idzie – w pełni zdefiniujesz jej położenie w zespole.

Rysunek 4.12.

Wstawianie pokrywy (krok 3) – boczne lica pokrywy i występu pojemnika są licami wyrównanymi

Umieściłeś w zespole drugą część. Jej położenie zostało w pełni zdefiniowane – zostały odebrane wszystkie stopnie swobody. Kolejną wstawianą częścią będzie śruba mocująca pokrywę.

− przeciągnij śrubę z okna biblioteki części tak samo, jak to robiłeś przy wstawianiu pojemnika i pokrywy.

− pierwszą relacją42 będzie przyleganie powierzchni łba śruby do górnego lica pokrywy. Musisz wskazać kolejno: powierzchnię łba (tę, która ma przylegać do pokrywy), pokrywę (część docelowa) oraz jej górne lico, a na końcu kliknąć OK.

− drugą relacją będzie współosiowość śruby i otworu. Kliknij ikonę Typy relacji w pasku wstęgowym, a następnie ikonę relacji wyrównania osiowego. Wskaż kolejno: część walcową śruby, pokrywę i jeden z otworów w pokrywie. Zatwierdź relację przyciskiem OK.

− program czeka na zdefiniowanie kolejnej relacji, ponieważ nie odebrałeś jeszcze wszystkich stopni swobody (śruba ma możliwość obrotu). Nie zamierzasz jednak definiować kolejnych relacji – jest to niepotrzebne. Dlatego przerwij wstawianie części, na przykład klikając ikonę narzędzia zaznaczania.

Wstawiłeś do zespołu kolejną część. W odróżnieniu od pokrywy, nie została ona w pełni utwierdzona. Program uważa taką operację za niedokończoną i umieszcza ją na liście błędów.43

42 Kolejność nadawania relacji nie ma znaczenia. Pierwszą jest przyleganie po prostu dlatego, że jest to relacja domyślna, pierwsza na liście. Definiując ją na początku zmniejszasz więc liczbę interakcji. 43 „Lista błędów” nie jest w tym przypadku najlepszym określeniem, ponieważ sugeruje, że coś zostało wykonane niewłaściwie. W angielskiej wersji programu nazwa tej ikony brzmi ToDo List, co można przetłumaczyć jako „listę czynności, jakie pozostały do wykonania”.

Uaktywnia się w tym momencie ikona listy w głównym pasku narzędzi (taka sama, jak w module Part, rysunek 3.137) – po jej kliknięciu pojawia się okno, w którym wyszczególnione są nazwy części, dla których powinny zostać zdefiniowane dodatkowe relacje. Części takie wyróżniane są też w strukturze zespołu, widocznej w oknie PathFinder-a (rysunek 4.13).

Rysunek 4.13.

PathFinder zespołu

Podobnie jak w module Part, w pierwszej karcie okna EdgeBar znajduje się PathFinder. W module Part zawiera on historię tworzenia modelu, zaś w Assembly – strukturę zespołu. W górnej części okna znajduje się lista wszystkich części. Przy ich nazwach, po lewej stronie, znajdują się ikony w kształcie sześcianów. Jeżeli sześcian taki ujęty jest w narożniki oznacza to, że danej części nie odebrano wszystkich stopni swobody. Taką właśnie częścią jest wstawiona przed chwilą śruba.

Jeżeli wskażesz dowolną część (w oknie PathFinder-a lub na modelu) w dolnej części okna zostaną wyświetlone symbole i parametry relacji, wiążących ją z innymi częściami w zespole oraz nazwy tych części. Z PathFinder-a przedstawionego na rysunku 4.13 można zatem dowiedzieć się, że śrubę łączą z pokrywą dwie relacje: przylegania (z odstępem 0 mm) oraz wyrównania osi.

Jak było to już wspomniane, do wstawiania takich części jak śruby, kołki itp. służy w zasadzie relacja Wstawienie. Spróbujesz teraz ponownie wstawić śrubę, korzystając z tej właśnie relacji.

− wskaż śrubę (najlepiej w oknie PathFinder-a), i naciśnij klawisz Delete. Potwierdź zamiar usunięcia elementu.

− przeciągnij ponownie śrubę z okna biblioteki. Kliknij ikonę Typy relacji i zmień relację na Wstawienie.

− wskaż kolejno: powierzchnię oporową łba śruby, pokrywę, górne lico pokrywy. Kliknij OK.

− wskaż część walcową śruby, a następnie otwór w pokrywie. Kliknij OK – śruba zostanie ostatecznie umieszczona. Zauważ, ze pomimo zastosowania takich samych relacji (sprawdź w dolnej części okna PathFinder-a) tym razem śruba oznaczona jest w strukturze zespołu jako część w pełni utwierdzona.

Należy podkreślić, że niepełne zdefiniowanie położenia części w zespole nie jest błędem. Bardzo często postępuje się tak, aby pozostawić poszczególnym elementom możliwość przemieszczania, co z kolei pozwala na symulację ruchu całego zespołu. Ćwiczenia takie będziesz wykonywać. W przypadku jednak części obrotowych informacja o niepełnym zdefiniowaniu położenia jest myląca – w rzeczywistości przecież nie ma możliwości zmiany usytuowania takiej części w zespole. Dlatego przy wstawianiu tego typu elementów należy używać relacji Wstawienie – pozwala to na uniknięcie niejednoznaczności.

Ostatnią czynnością będzie wstawienie pozostałych śrub. Oczywiście, można wstawić je kolejno powtarzając opisane powyżej czynności. Jest to jednak nieefektywne – lepiej będzie powielić śruby za pomocą polecenia Wzór części (Pattern Parts).

− kliknij ikonę polecenia Wzór części (ikona znajduje się w bocznym pasku poleceń – rysunek 4.14).

Rysunek 4.14.

Ikona polecenia Wzór części

− program prosi o wskazanie części, która ma być umieszczona we wzorze. Wskaż śrubę i

zatwierdź wybór klikając znak akceptacji w pasku SmartStep.

− kolejnym krokiem jest wskazanie części zawierającej wzór definiujący rozmieszczenie powielonych śrub. Wskaż pokrywę.

− program prosi teraz o wskazanie wzoru. W naszym przypadku wybór jest oczywisty, w bardziej skomplikowanych częściach może być jednak kilka wzorów. Wskaż otwory w pokrywie.

− ostatnim krokiem jest wskazanie elementu odniesienia. Decyduje on o rozmieszczeniu części we wzorze. Znaczenie tego pojęcia obrazuje rysunek 4.15 (dla uproszczenia pominięty został na nim widok pojemnika). Na rysunku 4.15 a jako element odniesienia został wskazany otwór, w którym umieszczona jest śruba, zaś na rysunku 4.15 b – jeden z pozostałych otworów. Jak widać, przy tworzeniu wzoru program powielane części rozmieszcza tak, jak elementy we wzorze wzorcowym, zaś element odniesienia decyduje o położeniu części powielanej względem pozostałych (wynikowych). Wskaż odpowiedni element i kliknij przycisk Zakończ, aby zakończyć polecenie.

Rysunek 4.15.

Ilustracja pojęcia elementu odniesienia przy powielaniu części w zespole

− sprawdź w oknie PathFinder-a, w jaki sposób w strukturze zespołu widoczny jest utworzony

przed chwilą wzór.

Powielenie części w zespole było możliwe, ponieważ wszystkie otwory w pokrywie wykonałeś korzystając z polecenia Otwór, w jednej operacji. Mógłbyś również stworzyć pojedynczy otwór w pokrywie za pomocą polecenia Otwór lub Wycięcie, a następnie powielić go (polecenie Wzór prostokątny). Wykonanie wzoru w zespole nie byłoby natomiast możliwe, gdybyś otwory w pokrywie wykonał w jednej operacji za pomocą polecenia Wycięcie (korzystając z profilu wielokrotnego).

− zapisz utworzony zespół w tym samym katalogu, w którym znajdują się pliki części, pod nazwą Pojemnik 1. Wrócisz do niego przy przerabianiu ćwiczeń dotyczących edycji relacji i pracy w zespole.

Stworzyłeś pierwszy, prosty zespół w Solid Edge. Nie wszystkie czynności były jednak optymalne z punktu widzenia efektywności pracy. W następnym podrozdziale podsumujemy i uzupełnimy wiadomości dotyczące tworzenia zespołów, dowiesz się z niego także, jak maksymalnie przyspieszyć pracę z zespołami.

Polecenia tworzenia zespołów Zespoły w Solid Edge można tworzyć na dwa sposoby. Pierwszy z nich polega na wstawianiu do zespołu gotowych, utworzonych wcześniej części – wykorzystywałeś go w wykonywanych ćwiczeniach. Sposób drugi polega na modelowaniu nowych części w kontekście zespołu – „na tle” części współpracujących. W wielu przypadkach drugi sposób okazuje się szybszy, a prawie zawsze jest bezpieczniejszy – modelując nowe części w kontekście zespołu można odnosić się do

już istniejących, co minimalizuje ryzyko popełnienia błędu. Ponadto modelowanie w kontekście zespołu umożliwia pracę zgodną z naturalnym i najczęściej stosowanym porządkiem, kiedy to wychodzi się od koncepcji zespołu i stopniowo ją uszczegóławia. Wykonanie dokładnych modeli części (w dokumentacji tradycyjnej – rysunków wykonawczych detali) jest wtedy ostatnim etapem pracy. Omówimy dokładnie obie metody, zacznijmy od dokładnego opisu pierwszej.

Wstawianie istniejących części Tworząc swój pierwszy zespół poznałeś już podstawowe zasady wstawiania części. Podsumujemy jeszcze raz związane z tym zagadnieniem wiadomości. Omówimy też sposoby usprawnienia procesu wstawiania części do zespołu.

Wstawianie części – pasek SmartStep W module Part, przy definiowaniu poszczególnych operacji, w pasku wstęgowym pojawiały się ikony reprezentujące poszczególne etapy pracy. W module Assembly odpowiednikiem modelowania części jest umieszczanie ich w zespole. Poszczególne etapy tej czynności również są reprezentowane przez ikony znajdujące się w pasku SmartStep. Omówmy je dokładniej na przykładzie paska dla relacji przylegania, przedstawionego na rysunku 4.16. Podobnie jak w module Part, pasek SmartStep pojawia się zarówno w czasie definiowania, jak i edycji relacji.

Rysunek 4.16.

Pasek SmartStep relacji przylegania

W pasku widoczne są następujące ikony i listy:

1. Właściwości wystąpienia (Occurrence Properties) – kliknięcie tej ikony powoduje otwarcie okna, w którym definiuje się określone parametry części w zespole. Okno to jest dokładniej opisane w dalszej części rozdziału – w podrozdziale „Polecenia pomocnicze”.

2. Pokaż płaszczyzny części (Show Part Planes) – ikona ta w połączeniu z kolejną (Ukryj płaszczyzny części – Hide Part Planes) pozwala na sterowanie wyświetlaniem płaszczyzn odniesienia części wstawianej w czasie jej umieszczania w zespole. Pozwala to na wykorzystywanie tych płaszczyzn przy definiowaniu relacji. Po wskazaniu takiej płaszczyzny pojawia się na ekranie wektor normalny do niej, wskazujący z której strony płaszczyzny znajdzie się część przylegająca.

3. Lista relacji (Relationship List) – lista zawierająca wykaz kolejnych, zdefiniowanych relacji. Umożliwia dostęp do dowolnej z nich w celu edycji.

4. Typy relacji (Relationship Types) – ikona umożliwiająca wybór relacji, która ma zostać zastosowana. Zapoznałeś się z nią już przy tworzeniu zespołu pojemnika z pokrywą.

5. Opcje (Options) – kliknięcie tej ikony powoduje otwarcie okna opcji wstawiania. Są one omówione w dalszej części rozdziału.

6. Pierwsza część (First Part), Element pierwszej części (First Part Element), Druga część (Second Part), Element drugiej części (Second Part Element) – ikony te reprezentują poszczególne kroki wstawiania części i uaktywniają się w miarę przechodzenia do kolejnych etapów definiowania jej położenia w zespole. Na rysunku 4.16 aktywna jest trzecia z kolei ikona – oznacza to, że program oczekuje na wskazanie części docelowej. Uwaga: pierwsza

ikona uaktywnia się jedynie przy wstawianiu podzespołów. Przy pojedynczych częściach pierwszym krokiem jest wskazanie elementu pierwszej części. Po przejściu wszystkich kroków uaktywnia się kolejny element paska – przycisk OK, służący do zaakceptowania wykonanych kroków.

7. Odstęp zmienny (Floating Offset) i Odstęp ustalony (Fixed Offset) – jak było to już wcześniej wspomniane, przy niektórych relacjach (m.in. przylegania) można definiować stałą lub zmienną wartość odstępu. Domyślną opcją jest odstęp stały, o wartości 0 mm. Jeżeli chcesz zdefiniować odstęp o konkretnej wartości, różnej od zera, należy pozostawić opcję Odstęp ustalony, a w polu edycji odstępu (na prawo od opisywanych ikon) wpisać żądaną wartość. Może się jednak zdarzyć, że relacje przylegania stosujesz jedynie po to, aby np. narzucić równoległość określonych lic, nie chcesz natomiast ustalać odstępu. Należy wtedy włączyć opcję Odstęp zmienny.

Pasek SmartStep i opisane ikony są bardzo podobne – lub wręcz jednakowe – dla większości relacji.

Zredukowana liczba kroków Tworząc swój pierwszy zespół wykorzystywałeś podstawowe relacje i ich domyślne opcje. Zauważyłeś jednak zapewne, że wiele razy byłeś zmuszony do przekazywania programowi oczywistych informacji – na przykład wstawiając pokrywę wskazywałeś pojemnik jako część docelową, chociaż w zespole nie było jeszcze żadnych innych elementów. Jedna z opcji wstawiania części pozwala na uniknięcie tej niedogodności. Aby się z nią zapoznać wykonaj następujące ćwiczenie:

− utwórz nowy zespół i wstaw do niego pojemnik jako pierwszą część.

− przeciągnij z okna biblioteki części pokrywę. Przed rozpoczęciem definiowania relacji kliknij ikonę Opcje w pasku wstęgowym. W oknie opcji zaznacz pole wyboru Zredukowane kroki (Reduced Steps – rysunek 4.8).

− domyślną relacją jest Przyleganie. Wskaż dolne lico pokrywy jako przylegające w części wstawianej.

− kolejnym krokiem jest wskazanie lica przylegającego w części docelowej. Nie musisz już wskazywać samej części docelowej – krok ten został pominięty.

Uwaga: jeżeli nie możesz wskazać żadnego elementu części docelowej, oznacza to, ze jest ona nieaktywna.44 Musisz w takiej sytuacji przerwać wstawianie części, wskazać część docelową (pojemnik), kliknąć prawym przyciskiem myszy i z menu podręcznego wybrać polecenie Uaktywnij (Activate). Po uaktywnieniu części rozpocznij od nowa wstawianie pokrywy.

− po wskazaniu obu lic relacja jest już w pełni zdefiniowana – nie musisz klikać przycisku OK. Ten krok również jest pomijany, gdy włączona jest opcja Zredukowane kroki. Możesz od razu przystąpić do definiowania pozostałych relacji (wyrównania płaszczyzn).

− wskaż (w dowolnej kolejności) odpowiednie lica w pokrywy i występu pojemnika, aby zdefiniować położenie pokrywy.

44 Pojęcie części aktywnych i nieaktywnych zostanie wyjaśnione w dalszej części rozdziału.

Jak widzisz, zastosowanie opcji Zredukowane kroki pozwoliło zmniejszyć liczbę interakcji z 13 do 7, czyli prawie o połowę. Płynie z tego wniosek, że opcję tę należy stosować zawsze, gdy nie utrudnia to pracy. Wyłączenie jej może być przydatne przy pracy nad dużymi zespołami, gdzie osobne wskazywanie części docelowej i jej lica (lub innego elementu) może okazać się łatwiejsze. Jako zasadę można przyjąć natomiast, że opisywana opcja powinna być włączona, gdy tworzysz niewielkie zespoły.

Wstaw do zespołu kolejną część – śrubę, korzystając z relacji Wstawienie. Dzięki redukcji kroków możesz ograniczyć liczbę interakcji do czterech. W przypadku części, które mają być wykorzystywane kilkakrotnie w danym zespole lub w różnych zespołach istnieje możliwość dalszego uproszczenia procesu wstawiania.

Zapamiętywanie relacji Relacje, które określają położenie części w zespole, mogą być zapamiętywane. Dzięki temu przy kolejnym wstawianiu danej części należy wskazać jedynie elementy części docelowej. Aby zapoznać się z tym narzędziem wykonaj następujące ćwiczenie:

− zaznacz wstawiona przed chwilą do zespołu śrubę, a następnie kliknij ikonę Przechwyć (Capture Fit – rysunek 4.17). Pojawi się okno, za pomocą którego możesz określić, które relacje mają być zapamiętane, oraz czy informacja o zapamiętanych relacjach ma zostać zapisana w pliku części. Jeżeli tak się stanie, będzie można ja wykorzystywać również w innych zespołach.

Rysunek 4.17.

Ikona polecenia Przechwyć

− pozostaw domyślne ustawienia (tzn. zapamiętanie obu relacji oraz zaznaczenie pola wyboru

Zapisz wybrane relacje w pliku części lub podzespołu – Save these pre-defined relationships in the part or subassembly file) i kliknij przycisk OK.

− rozpocznij wstawianie kolejnej śruby przeciągając ją z biblioteki części. Lico w części wstawianej zostanie podświetlone – program odczytał zachowaną informację o tym, jakie relacje definiują położenie śruby względem innych części zespołu i teraz oczekuje od razu na wskazanie lica w części docelowej. Kliknij górne lico pokrywy.

− po zdefiniowaniu pierwszej relacji program od razu poprosi o wskazanie osi otworu, do którego ma zostać wstawiona śruba. Wskaż dowolny otwór.

Dzięki zastosowaniu redukcji kroków i zapamiętaniu relacji udało się zmniejszyć liczbę interakcji potrzebnych do wstawienia śruby do dwóch. Opisywane polecenie jest bardzo przydatne w przypadku elementów wielokrotnie wstawianych do zespołu (lub różnych zespołów), a więc na przykład normaliów.

FlashFit Jeszcze innym sposobem przyspieszenia wstawiania części do zespołu jest wykorzystanie narzędzia FlashFit. Jego zastosowanie poznasz na przykładzie w kolejnym ćwiczeniu.

− usuń z zespołu obie śruby i pokrywę, tak, aby pozostał tylko pojemnik. Pokrywę wstawisz ponownie, korzystając z narzędzia FlashFit.

− przeciągnij pokrywę z biblioteki części do głównego okna. Kliknij ikonę Typy relacji i wybierz FlashFit.

− wskaż lico pokrywy. Program przejdzie do głównego okna. Porusz kilkakrotnie kursorem tak, aby wskazywał poszczególne lica pojemnika. Pokrywa będzie zmieniać usytuowanie w zależności od wskazywanego lica – jest to dynamiczny podgląd możliwej do zastosowania relacji. Na rysunku 4.18 pokazano dwa możliwe położenia pokrywy wstawianej przy pomocy polecenia FlashFit., w momencie definiowania pierwszej relacji - przylegania.

Rysunek 4.18.

Wstawianie pokrywy za pomocą polecenia FlashFit.

− ustaw pokrywę w odpowiedniej pozycji i zatwierdź usytuowanie klikając lewym przyciskiem

myszy.

− powtórz opisane kroki tak, aby całkowicie zdefiniować położenie pokrywy.

Zastosowanie opisywanego narzędzia pozwoliło na zredukowanie liczby interakcji do sześciu – nie musiałeś określać relacji; program sam wnioskował na podstawie wskazanych lic, jakie relacje mogą być zastosowane. Warto zwrócić uwagę, że wykorzystanie FlashFit jest jedynym sposobem,

aby przy definiowaniu relacji móc wskazywać w obu częściach – wstawianej i docelowej – nie tylko lica, ale i krawędzie.

Wstawiając część do zespołu za pomocą FlashFit możesz zaznaczyć w oknie opcji wstawiania części pole wyboru Użyj dynamicznego przeciągania (Use dynamic drag – rysunek 4.8). Wstawiana część będzie wtedy cały czas podążać za kursorem. Ułatwia to wstawianie części, może jednak spowolnić pracę komputera, zwłaszcza w przypadku skomplikowanych elementów czy podzespołów.

Relacje Połączenie i Kąt – przykład Powróćmy jeszcze raz do definiowania relacji, aby przećwiczyć definiowanie dwóch z nich: Połączenie i Kąt.

− usuń z utworzonego zespołu pokrywę lub utwórz nowy zespół i wstaw do niego jedną część: pojemnik

− przeciągnij z okna biblioteki części pokrywę. Sprawdź, czy włączona jest opcja Zredukowane kroki. Kliknij ikonę Typy relacji i wybierz relację Połączenie.

− program oczekuje teraz na wskazanie punktu kluczowego, krawędzi lub lica. Wskaż krótszą krawędź pokrywy (rysunek 4.19). Prawdopodobnie będziesz musiał skorzystać przy tym z narzędzia QuickPick – działa ono w module Assembly tak samo, jak w module Part.

Rysunek 4.19.

Wstawianie pokrywy przy zastosowaniu relacji Połączenie

− w kolejnym kroku należy wskazać element drugiej części. Będzie nim punkt kluczowy

(środek) krawędzi pojemnika (rysunek 4.19).

Po zdefiniowaniu relacji pokrywa zostaje wstawiona do zespołu. Pamiętaj jednak, że opisywana relacja służy do połączenia punktu charakterystycznego jednej części z punktem charakterystycznym, krawędzią lub licem innej. Dlatego nie mogłeś połączyć krawędzi pojemnika i pokrywy. W efekcie pokrywa wstawiona jest w sposób dość dowolny – może np. wyglądać tak, jak na rysunku 4.20. Aby uzyskać żądany efekt musisz dodać jeszcze jedną relację. Najlepiej, jeżeli będzie to relacja wyrównania płaszczyzn.

Rysunek 4.20.

Relacja połączenia nie jest wystarczająca do określenia położenia pokrywy – narzuca połączenie jedynie między krawędzią i punktem kluczowym

− za pomocą ikony Typy relacji wybierz kolejną: Wyrównanie płaszczyzn. Wyrównaj

dłuższe, boczne płaszczyzny pokrywy i pojemnika (rysunek 4.21).

Rysunek 4.21.

Zespół pokrywy i pojemnika po zastosowaniu relacji połączenia i wyrównania

Po zdefiniowaniu relacji połączenia program czeka na wprowadzenie kolejnych, ponieważ wstawianej części nie zostały jeszcze odebrane wszystkie stopnie swobody. Nie będziesz jednak na razie definiować kolejnej relacji – przerwij wstawianie części, na przykład klikając ikonę narzędzia zaznaczania.

Zdefiniowałeś do tej pory relacje ustalające wzajemne położenie dwóch krawędzi i dwóch lic. Nie określiłeś natomiast kąta, pod jakim pokrywa ma być nachylona do górnego lica pojemnika. Dzięki temu będziesz mógł teraz ją obrócić, tak, jak gdyby była umieszczona na zawiasach.

− kliknij ikonę polecenia Przenieś część (Move Part – rysunek 4.22). Pojawi się pasek SmartStep dla tego polecenia (rysunek 4.23). Kliknij w nim ikonę Przesuń swobodnie (Freeform Move). Oznacza to, że nie zamierzasz wybranej części przemieszczać wzdłuż określonej prostej czy obracać wokół konkretnej osi (do włączania tych opcji służą dwie sąsiednie ikony), lecz przemieszać ją w dowolny sposób, w zakresie, na jaki pozwalają narzucone relacje.

Rysunek 4.22.

Ikona polecenia Przenieś część

Rysunek 4.23.

Fragment paska SmartStep polecenia Przenieś część

− program oczekuje teraz na wskazanie części, która ma być przemieszczana. Wskaż pokrywę –

zostanie włączony układ współrzędnych (trzy osie) dla przemieszczanej części.

− skieruj kursor nad pokrywę, naciśnij i przytrzymaj lewy przycisk myszy. Kursor powinien przybrać kształt dłoni. Trzymając cały czas wciśnięty lewy przycisk myszy poruszaj kursorem. Pokrywa będzie zmieniać kąt nachylenia tak, jakby obracała się na zawiasach. Dzieje się tak, ponieważ tylko na taki ruch pozwalają zdefiniowane relacje. Spróbuj zmienić w pasku wstęgowym opcję na Przesuń (służy do tego pierwsza z lewej ikona z grupy przedstawionej na rysunku 4.23). Następnie skieruj kursor nad dowolną oś układu współrzędnych pokrywy, wciśnij lewy przycisk myszy (oś powinna zostać podświetlona) i spróbuj przemieszczać pokrywę. Przekonasz się, że taki ruch nie jest możliwy – uniemożliwiają go narzucone więzy (relacje).

Pokrywa mogła się poruszać, ponieważ jej położenie w zespole nie zostało w pełni zdefiniowane. Narzucisz teraz kolejną relację – Kąt – odbierającą pokrywie ostatni stopień swobody.

− kliknij ikonę narzędzia zaznaczania i wskaż pokrywę. Pojawi się pasek wstęgowy. Kliknij w nim pierwszy przycisk z prawej: Edycja (Edit Position). Służy on do edycji relacji utrzymujących daną część w zespole.

− po kliknięciu przycisku pojawia się, znany Ci już, pasek wstęgowy relacji. Zwróć uwagę na listę rozwijaną – jest w niej widoczna nazwa Relacja 3. Oznacza to, że program oczekuje na zdefiniowanie kolejnej, trzeciej relacji. Dwie pierwsze zdefiniowałeś już wcześniej – są widoczne po rozwinięciu listy (rysunek 4.24).

Rysunek 4.24.

Fragment paska SmartStep – lista relacji

− kliknij ikonę Typy relacji i wybierz relację Kąt. Teraz należy – podobnie jak w przypadku np.

relacji przylegania – wskazać elementy (lica, krawędzie), pomiędzy którymi ma zostać narzucona relacja. Wskaż dolne lico pokrywy i górne pojemnika (rysunek 4.25).

Rysunek 4.25.

Definiowanie relacji Kąt – wskazywanie elementów, między którymi dokonywany będzie pomiar oraz płaszczyzny pomiaru

− w kolejnym kroku program prosi o wskazanie płaszczyzny, w której dokonywany będzie

pomiar kąta. Wskaż boczne lico pojemnika (rysunek 4.25).

− ostatnią czynnością przy definiowaniu relacji kąta jest określenie kierunku pomiaru. Kliknij w pasku SmartStep ikonę Format kąta (Angle Format, z prawej strony paska, obok pola edycji wartości kąta). Otworzy się okno zawierające osiem pól, z których każde reprezentuje jeden z możliwych sposobów pomiaru kąta. Po przemieszczeniu kursora nad pole na modelu ukazuje się dynamiczny podgląd obrazujący, jak mierzony będzie kąt (rysunek 4.26). Jednocześnie w polu edycji pojawia się odpowiednia wartość kąta.

Rysunek 4.26.

Definiowanie kierunku pomiaru kąta

− wybierz żądany format kąta i kliknij lewym przyciskiem myszy gdy kursor znajduje się w

odpowiadającym mu polu. Teraz możesz wprowadzić w polu edycji inną wartość kąta. Po tej czynności kliknij przycisk OK aby zakończyć definiowanie relacji.

− zapisz utworzony zespół pod nazwą Pojemnik 2.

Procedura definiowania relacji Kąt może się nieznacznie różnić od opisanej w zależności od tego, jakie relacje narzucone były wcześniej. Przykładowo: jeżeli dla wstawianej części określona została wcześniej relacja wyrównania osi, pomijany jest krok wskazywania płaszczyzny pomiaru kąta.

W zakończonym właśnie ćwiczeniu nauczyłeś się definiować dwie nowe relacje i poruszać częściami w zespole (do polecenia Przenieś część wrócimy jeszcze w dalszej części rozdziału). Dowiedziałeś się również, że nie musisz od razu definiować wszystkich relacji – możesz je dodawać w dowolnym momencie. Przykładem było dodanie relacji Kąt. Z następnego podpunktu dowiesz się, że – podobnie jak operacje w module Part – relacje mogą być również w dowolnym momencie edytowane, usuwane i blokowane.

Edycja, blokowanie i usuwanie relacji W obu plikach zespołów, które utworzyłeś wykonując kolejne ćwiczenia (Pojemnik 1 i Pojemnik 2) zapisane są zespoły, których częściom nie pozostawiono żadnych stopni swobody. Nie oznacza to jednak, ze w zespołach takich nie można wprowadzać już żadnych zmian. Relacje i definiujące je parametry mogą być w dowolnym momencie edytowane.

− otwórz plik zespołu Pojemnik 1. Powinien być w nim zapisany zespół składający się z pojemnika, pokrywy i czterech śrub. Żadnej z części nie pozostawiono żadnych stopni swobody, nie jest zatem możliwe przemieszczanie ich względem siebie.

− załóżmy, ze zdecydowałeś się pomiędzy pojemnik a pokrywę dodać uszczelkę. Odległość pomiędzy przylegającymi licami pokrywy i pojemnika powinna zatem wynosić nie 0 mm, a np. 2 mm. Aby to osiągnąć należy przeprowadzić edycję relacji przylegania. Włącz PathFinder i w górnej części okna wskaż pokrywę. W dolnej części pojawi się lista relacji, wiążących ją z pojemnikiem (rysunek 4.27).

Rysunek 4.27.

Struktura zespołu pojemnika – w dolnej części okna widoczna jest lista relacji określających położenie pokrywy względem pojemnika

− aby zmienić odległość pomiędzy licami pokrywy i pojemnika należy zmienić parametr relacji

przylegania (na rysunku 4.27 jest ona ujęta w ramkę). Wskaż tę relację – pojawi się pasek wstęgowy. W pasku tym, w polu edycji odstępu, wpisz żądaną wartość: 2 mm. Kliknij przycisk OK.

Jak widzisz, pokrywa zmieniła swoje położenie. Razem z nią przemieszczone zostały śruby – stało się tak dlatego, że powierzchnie oporowe ich łbów były związane relacją przylegania z licem pokrywy. Zawsze, ilekroć zmieniasz położenie części w zespole (czy to przez edycję relacji, czy za pomocą polecenia Przenieś część) zmienia się również położenie części związanych.

Zapewne zauważyłeś, że w czasie edycji jedynym parametrem, do jakiego miałeś dostęp, był odstęp. Nie była to więc pełna edycja: wskazując relację w oknie PathFinder-a uzyskujesz automatycznie możliwość zmiany odstępu. Zmiana innych parametrów wymaga kliknięcia przycisku Edycja (Edit Position) w pasku wstęgowym. Przećwiczmy to zagadnienie – załóżmy, że

z jakichś względów chcesz, aby relacja przylegania została zachowana, ale z możliwością zmieniania odległości pomiędzy pojemnikiem a pokrywą za pomocą polecenia Przenieś część. Musisz więc zmienić opcję relacji z Odstęp ustalony na Odstęp zmienny.

− wskaż w oknie PathFinder-a pokrywę i kliknij przycisk Edycja w pasku wstęgowym.

− po kliknięciu przycisku pojawia się pasek SmartStep, zawierający ikony i przyciski reprezentujące wszystkie kroki i opcje relacji. Rozwiń listę relacji (rysunek 4.24) i wskaż w niej relację przylegania. Uwaga: nie wskazuj relacji w oknie PathFinder-a, tak, jak w poprzednim przykładzie. Jest to niecelowe – po kliknięciu przycisku zawsze należy wybrać żądaną relację z listy.

− po wybraniu z listy relacji przylegania kliknij ikonę Odstęp zmienny, a następnie przycisk OK.

− spróbuj przemieścić pokrywę w górę i w dół za pomocą polecenia Przenieś część. Przekonasz się, że teraz jest to możliwe. Zamknij plik zespołu; nie musisz zapisywać wprowadzonych zmian.

Omawiając zagadnienie edycji relacji należy wspomnieć o jeszcze jednej rzeczy: możliwości zamiany relacji przylegania na relację wyrównania płaszczyzn (lub odwrotnie). Najłatwiej będzie poznać Ci tę funkcjonalność wykonując kolejne ćwiczenie:

− utwórz nowy plik zespołu i wstaw do niego pierwszą część: pojemnik.

− rozpocznij wstawianie drugiej części: pokrywy. Jako pierwszą zdefiniuj relację przylegania dolnego lica pokrywy i górnego lica pojemnika – tak samo, jak w pierwszym ćwiczeniu dotyczącym tworzenia zespołów.

− drugą relacją powinna być relacja wyrównania bocznych lic pokrywy i występu pojemnika. Załóżmy jednak, że z jakiegoś powodu nie zmieniłeś typu relacji i zastosowałeś przyleganie. Może się tak zdarzyć przez zapomnienie; bywa też, że początkujący użytkownicy Solid Edge mają trudności z rozróżnieniem sytuacji, w których należy zastosować relację przylegania czy wyrównania płaszczyzn. Po zdefiniowaniu błędnej relacji zespół będzie wyglądać jak na rysunku 4.28.

Rysunek 4.28.

Błąd w czasie wstawiania pokrywy: zastosowanie relacji przylegania zamiast wyrównania płaszczyzn

− kliknij ikonę narzędzia zaznaczania (w ten sposób przerwiesz wstawianie części) i wskaż

pokrywę. W pasku wstęgowym kliknij przycisk Edycja.

− z listy relacji wybierz tę, którą zdefiniowałeś błędnie. Zauważ, że gdy przemieszczasz kursor nad poszczególnymi pozycjami w liście na modelu podświetlane są odpowiadające im relacje. Ułatwia to wskazanie tej, która ma zostać poddana edycji.

− po wybraniu relacji pojawi się pasek SmartStep. Kliknij w nim przycisk Przełącz (Flip, pierwszy z prawej – patrz rysunek 4.29).

Rysunek 4.29.

Fragment paska SmartStep relacji przylegania. Przycisk Przełącz umożliwia zamianę jej na relację wyrównania płaszczyzn.

− po zmianie położenia pokrywy możesz od razu zdefiniować trzecią relację. Wybierz z listy pozycję Relacja 3, a następnie zdefiniuj relację wyrównania krótszych bocznych lic pokrywy i występu pojemnika.

− zamknij plik zespołu. Nie musisz go zapisywać – nie będzie już potrzebny.

Zmiana relacji przylegania na wyrównanie płaszczyzn (i odwrotnie) możliwa jest tylko w czasie edycji relacji, nie zaś w czasie ich definiowania – wtedy w pasku SmartStep nie pojawia się przycisk Przełącz.

Relacje mogą być nie tylko edytowane – możesz je również blokować. Podobnie jak w przypadku operacji w module Part, zablokowanie polega na czasowym (do momentu odblokowania) zignorowaniu danej relacji.

− otwórz plik zespołu Pojemnik 2. Spróbuj obrócić pokrywą – zauważysz, że nie jest możliwe nawet wskazanie jej jako części do przemieszczenia. Dzieje się tak dlatego, że pokrywa nie posiada żadnych stopni swobody.

− kliknij ikonę narzędzia zaznaczania i wskaż w oknie PathFinder-a pokrywę. W dolnej części okna skieruj kursor nad relację Kąt i kliknij prawym przyciskiem myszy – pojawi się menu podręczne relacji (rysunek 4.30).

Rysunek 4.30.

Menu podręczne relacji

− w menu podręcznym relacji dostępne są dwa polecenia: Usuń relacje (Delete Relationship)

oraz Zablokuj (Suppress). Pierwsze z nich nie wymaga ćwiczenia – służy po prostu do usuwania relacji. Innym sposobem jest zaznaczenie relacji i naciśnięcie klawisza Delete. Uwaga: usunięcie relacji jest nieodwracalne – w module Assembly nie ma polecenia Cofnij.

Jeśli zatem zależy Ci na czasowym pominięciu relacji należy skorzystać z polecenia Zablokuj. Wybierz je z menu.

− po zablokowaniu relacji jej symbol zmieni kolor na czerwony. Spróbuj teraz obrócić pokrywę (polecenie Przenieś część, opcja Przesuń swobodnie). Teraz będzie to możliwe.

− rozwiń menu podręczne dla zablokowanej relacji i wybierz polecenie Odblokuj. Pokrywa wróci do położenia, w którym znajdowała się przed zablokowaniem relacji.

Relacje błędne Może się zdarzyć, że definiując kolejne relacje popełnisz błąd – na przykład spróbujesz narzucić taką, która pozostaje w sprzeczności z innymi, zdefiniowanymi wcześniej. W takiej sytuacji program informuje o wystąpieniu konfliktu komunikatem i oznaczeniem w oknie PathFinder-a.

Na rysunku 4.31 przedstawiony jest fragment okna Solid Edge po próbie narzucenia relacji przylegania pomiędzy krótszymi licami pokrywy i występu pojemnika (wyróżnionymi ciemniejszym kolorem).

Rysunek 4.31.

Informacja o konflikcie relacji przekazywana jest w osobnym oknie oraz za pomocą symbolu w oknie PathFinder-a

Relacja taka pozostawałaby w sprzeczności z inną, ustalającą kąt, nie może więc zostać zastosowana. Program wyświetla komunikat: Żądana relacja nie zgadza się z innymi i nie może być umieszczona (The requested relationship conflicts with others and cannot be placed). Ponadto na symbolu pokrywy w oknie PathFinder-a pojawia się znak w kształcie błyskawicy. Oznacza on, że dla tej właśnie części zostały już zdefiniowane relacje uniemożliwiające zastosowanie żądanej.

Innym przypadkiem, w którym niemożliwe jest zastosowanie relacji, jest taka zmiana któregoś z modeli, po której niemożliwe staje się ponowne przeliczenie relacji. Przykładowo: jeżeli zdefiniujesz relacje przylegania między dwoma licami płaskimi, a następnie jedno z nich (poprzez edycję części w module Part; w jaki sposób edytuje się części z poziomu zespołu dowiesz się z następnego punktu) zamienisz na fragment stożka lub walca przeliczenie relacji nie będzie możliwe. W takiej sytuacji błędna relacja wyróżniana jest czerwonym kolorem w oknie PathFinder-a, podobnie, jak relacja zablokowana.

Modelowanie w kontekście zespołu Jak było to już wspomniane na początku niniejszego podrozdziału, wstawianie istniejących części jest jedną z dwóch metod tworzenia zespołów. Drugim sposobem jest modelowanie nowych

elementów od razu w kontekście zespołu, „na tle” części współpracujących. Z tego punktu dowiesz się, jak korzystać z tej metody.

− utwórz nowy plik zespołu i wstaw do niego pierwszą część: pojemnik. Nie wstawiaj pokrywy: wykonasz inną, od razu w kontekście zespołu.

− zapisz plik pod nazwą Pojemnik 3. Aby modelować nowe części w kontekście zespołu, jego plik musi zostać uprzednio zapisany.

− włącz EdgeBar, przejdź do okna Biblioteka części. Kliknij ikonę Utwórz bezpośrednio (Create In-Place – rysunek 4.32), aby rozpocząć modelowanie nowej części.

Rysunek 4.32.

Kliknięcie ikony Utwórz bezpośrednio rozpoczyna proces modelowania w kontekście zespołu

− po kliknięciu ikony pojawia się okno dialogowe Tworzenie nowej części w miejscu

(Create New Part In-Place). Znaczenie poszczególnych list, pól i przycisków jest następujące:

§ lista Szablon (Template): wybór szablonu nowego dokumentu. Jeżeli modelowana ma być nowa część, należy wybrać szablon z rozszerzeniem PAR, jeżeli podzespół – z rozszerzeniem ASM.

§ pole Nowa nazwa pliku (New file name): nadanie nazwy.

§ pole Nowe położenie pliku (New file location): podanie lokalizacji nowego pliku części lub podzespołu.

§ przycisk opcji Zgodna z początkiem zespołu (Coincident with assembly origin): wybranie tej opcji powoduje, że układ współrzędnych nowej części (lub podzespołu)

będzie pokrywał się z układem współrzędnych zespołu, w kontekście którego tworzona jest ta część.

§ przycisk opcji Poprzez wprowadzenie graficzne (By graphic input): po wybraniu tej opcji położenie układu współrzędnych nowej części określa się wskazując lica, krawędzie i punkty kluczowe części w zespole. Obowiązują tu zasady podobne do tych, które rządzą definiowaniem płaszczyzn profilu w module Part.

§ przycisk opcji Odstęp od początku zespołu (Offset from assembly origin): wybranie tej opcji pozwala na przemieszczenie układu współrzędnych wstawianej części w stosunku do układu zespołu poprzez wskazanie punktu kluczowego lub o wektor (opcja Przez wartość – By value).

Lista wyboru szablonu oraz pola nazwy i lokalizacji nie wymagają komentarza – tutaj wybór jest oczywisty. Jeżeli chodzi o usytuowanie początku układu – najczęściej korzysta się z pierwszej, domyślnej opcji. Tak też zrobisz teraz.

− pozostaw domyślny szablon (Normal.par), wpisz nazwę pliku (np. Pokrywa 2), podaj lokalizację (najlepiej ten sam katalog, w którym znajdują się pozostałe pliki należące do zespołu pojemnika), pozostaw domyślną opcję usytuowania układu współrzędnych i kliknij przycisk OK.

− po kliknięciu przycisku OK uruchomiony zostanie moduł Part, w taki jednak sposób, że wciąż widoczny będzie zespół – pojemnik.45

− rozpoczniesz teraz modelowanie pokrywy. Pierwszą czynnością będzie zdefiniowanie płaszczyzny profilu (nie musisz wybierać polecenia – domyślnie wciśnięta jest ikona polecenia Wyciągnięcie, czyli tego, z którego zamierzasz skorzystać). Jeżeli pojemnik modelowany był tak, aby jego górne lico pokrywało się z poziomą płaszczyzną główną wystarczy wskazać tę właśnie płaszczyznę. W przeciwnym wypadku płaszczyznę profilu zdefiniuj jako równoległą do głównej płaszczyzny poziomej, przechodzącą przez punkt kluczowy: jeden z końców krawędzi występu pojemnika (rysunek 4.33).

Rysunek 4.33.

Określanie położenia płaszczyzny profilu za pomocą punktu kluczowego części zespołu

Zauważ, że nie masz możliwości wskazywania bezpośrednio lic pojemnika (a mówiąc ogólnie – części zespołu). Dzięki temu jednak, że dostępne są punkty kluczowe możesz umieścić płaszczyznę profilu w dowolnym charakterystycznym punkcie pojemnika.

− po przejściu do płaszczyzny profilu należy stworzyć jego zarys. Możesz sobie to ułatwić korzystając z polecenia Umieść. Kliknij jego ikonę w pasku poleceń, a w oknie opcji zaznacz pole wyboru Umieść z odstępem (załóżmy, ze z jakichś względów chcesz, aby pokrywa

45 Jeżeli pojemnik nie jest widoczny oznacza to, że zostały zmienione domyślne ustawienia Solid Edge. W takiej sytuacji w menu Widok (View) wyłącz opcję Ukryj poprzedni poziom (Hide Previous Level).

wystawała po 2 mm poza zarys występu pojemnika) oraz Umieść z części zespołu (Include from Assembly Parts). Wskaż kolejno krawędzie występu pojemnika, kliknij ikonę ze znakiem akceptacji, wpisz w polu edycji wartość odstępu i kliknięciem zdefiniuj stronę odsunięcia. Twój profil powinien wyglądać jak na rysunku 4.34.

Rysunek 4.34.

Profil pokrywy stworzony przy wykorzystaniu polecenia Umieść

Polecenie Umieść jest bardzo często wykorzystywane przy modelowaniu w kontekście zespołu. Jego zastosowanie z jednej strony znacznie przyspiesza tworzenie nowych części, z drugiej – minimalizuje ryzyko popełnienia błędu.

− kliknij przycisk Zakończ; po powrocie do głównego okna określ kierunek i wartość rozciągnięcia: w górę, 5 mm. Zakończ operację.

− z głównego menu wybierz polecenie [Plik] – [Zamknij i powróć] (Close and Return). Zakończysz w ten sposób pracę w module Part i powrócisz do zespołu. Zwróć uwagę na relację, zastosowaną do pokrywy: jest to relacja utwierdzenia. Wspominaliśmy już, że relacja ta stosowana jest automatycznie między innymi do części bazowych – wstawianych do zespołu jako pierwsze. Drugim przypadkiem, gdy program narzuca tę relację, są właśnie części modelowane w kontekście zespołu.

Części, dla których zastosowana została relacja utwierdzenia podlegają pewnym ograniczeniom – na przykład nie biorą udziału w automatycznym tworzeniu widoków rozstrzelonych.46 Jeżeli ograniczenia te stanowią przeszkodę, relację utwierdzenia należy usunąć, a następnie zdefiniować inne relacje, w taki sam sposób, jak przy wstawianiu części do zespołu.

− stworzyłeś model pokrywy, zapomniałeś jednak o otworach. Należy zatem powtórnie przejść do modułu Part, aby wykonać otwory. W dowolnym momencie pracy w zespole możesz edytować części wchodzące w jego skład. Należy w tym celu wskazać daną część, kliknąć prawym przyciskiem myszy i z menu podręcznego wybrać polecenie Edytuj (Edit). Program przechodzi wtedy do modułu Part, umożliwiając modyfikację części.

Uwaga: nie należy mylić polecenia Edytuj z menu podręcznego (służy do modyfikacji części w module Part) z poleceniem Edycja w pasku wstęgowym (umożliwia edycję relacji).

− po przejściu do modułu Part wykonaj otwory, ponownie korzystając z polecenia Umieść. Jeżeli stosujesz polecenie Wycięcie wystarczy wskazać kolejno zarysy otworów w

46 Sposoby tworzenia widoków rozstrzelonych są opisane w dalszej części rozdziału.

pojemniku, a następnie określić wartość i kierunek odstępu (pamiętaj o uprzednim zaznaczeniu pola wyboru Umieść z odstępem – otwory w pokrywie mają większą średnicę od otworów w pojemniku). Jeżeli zdecydowałeś się na zastosowanie polecenia Otwór musisz skopiować zarysy poleceniem Umieść (włączanie opcji Umieść z odstępem jest w tym przypadku niecelowe), a następnie w środkach okręgów powstałych w wyniku skopiowania zarysów otworów w pojemniku umieścić otwory ∅6.

− po powrocie do głównego okna określ stronę i wartość rozciągnięcia i zakończ operację. Jeżeli chcesz obejrzeć samą pokrywę, bez pojemnika, wybierz z głównego menu polecenie [Widok] – [Ukryj poprzedni poziom] (View – Hide Previous Level). Powoduje ono ukrycie całego zespołu (w naszym przypadku składającego się tylko z jednej części), z wyjątkiem części edytowanej. Polecenie to jest dość często stosowane – zazwyczaj modelując część w kontekście zespołu tylko część operacji wykonuje się korzystając z możliwości odnoszenia się do innych części w zespole. Polecenie działa na zasadzie włącz / wyłącz: aby pokazać zespół należy wybrać je ponownie.

− powróć do zespołu poleceniem [Plik] – [Zamknij i powróć]. Zamknij plik zespołu; nie musisz go zapisywać.

Zarówno tworzenie nowych, jak i edycja istniejących części są często wykorzystywanymi funkcjami programu Solid Edge. Oczywiście możliwe są dowolne kombinacje opisanych dotąd metod tworzenia zespołów: możesz tworzyć nowe części w kontekście zespołu, a następnie modyfikować je otwierając w module Part, możesz również wstawiać części istniejące, a następnie modyfikować je w kontekście zespołu. Solid Edge umożliwia również tworzenie wszystkich części od razu w kontekście zespołu, w oparciu o jego rysunek koncepcyjny. Tę właśnie możliwość, w połączeniu z jeszcze jednym, dotąd nie omawianym narzędziem, wykorzystasz w kolejnym ćwiczeniu.

Jednoczesna modyfikacja części – wykorzystanie układu W wykonywanych do tej pory ćwiczeniach nauczyłeś się wykorzystywać elementy jednych części zespołu przy modelowaniu innych. Metoda ta ma jednak jedną wadę: elementy te nie są ze sobą powiązane. Oznacza to, że na przykład zmiana rozstawu otworów w pojemniku nie pociągnie za sobą zmiany rozstawu otworów w pokrywie, nawet, jeżeli były one tworzone w kontekście zespołu, przy wykorzystaniu polecenia Umieść. Aby tak się stało, należy użyć jeszcze innego narzędzia, jakim jest Układ (Sketch).

Polecenie to dostępne jest w module Assembly (jego ikona przedstawiona jest na rysunku 4.35). Umożliwia ono stworzenie na dowolnej płaszczyźnie szkicu, do którego można odnosić się przy modelowaniu w kontekście zespołu poszczególnych części. Modyfikacja szkicu powoduje – o ile przy modelowaniu części włączona była odpowiednia opcja – jednoczesną modyfikację wszystkich części powiązanych z nim.

Rysunek 4.35.

Ikona polecenia Układ

Aby zapoznać się z tym poleceniem wykonasz ćwiczenie. Stworzysz w nim uproszczony model przekładni pasowej w taki sposób, aby zmiana dowolnego parametru powodowała automatyczną zmianę części związanych. Przykładowo: po zmianie rozstawu osi kół pasowych nastąpi zmiana długości pasa.

− utwórz nowy dokument oparty na szablonie Normal.asm. Kliknij ikonę polecenia Układ i wskaż – jako płaszczyznę profilu – płaszczyznę Y-Z (zauważ, że gdy na chwilę zatrzymasz kursor nad którąś z płaszczyzn pojawia się przy nim jej oznaczenie).

− na wskazanej płaszczyźnie naszkicuj schemat przedstawiony na rysunku 4.36. Powróć do głównego okna klikając przycisk Zakończ.

Rysunek 4.36.

Schemat wymiarów przekładni pasowej

− wywołaj okno opcji poleceniem [Narzędzia] – [Opcje], wybierz kartę Inter-Part i zaznacz

pole wyboru Pozwól na łącza Inter-Part: (Allow interpart links using:). Spowoduje to ukazanie się pięciu kolejnych pól wyboru, z których należy zaznaczyć drugie od góry: Umieść ze szkiców zespołów (Include from assembly sketches)47

− zapisz plik zespołu, a następnie kliknij w oknie biblioteki części ikonę Utwórz bezpośrednio, aby rozpocząć modelowanie nowej części w kontekście zespołu.

− po uruchomieniu modułu Part wskaż płaszczyznę, na której ma zostać narysowany profil koła. Po przejściu do okna profilu kliknij ikonę polecenia Umieść i sprawdź, czy w oknie opcji polecenia zaznaczone są pola wyboru Umieść z układów zespołu i Połącz z układami. Uwaga: jeżeli zaznaczysz tych pól, nie będzie możliwa automatyczna aktualizacja części po zmianie układu.

− wskaż zarys mniejszego okręgu i kliknij ikonę ze znakiem akceptacji. Na profilu, który zostanie utworzony powinny pojawić się dwie zachodzące na siebie elipsy – symbol oznaczający połączenie z układem (rysunek 4.37).

47 Dokładniejszy opis okna opcji – między innymi karty Inter-Part – znajdziesz w rozdziale 7: „Dostosowanie do własnych potrzeb”.

Rysunek 4.37.

Po stworzeniu profilu przez umieszczenie z opcją Połącz z układami pojawia się symbol połączenia w kształcie dwóch zachodzących na siebie elips

− zakończ tworzenie profilu, wróć do głównego okna i zdefiniuj kierunek rozciągnięcia:

symetrycznie w obie strony od płaszczyzny profilu, oraz wartość: 20 mm.

− utwórz wycięcie w kształcie okręgu o średnicy 24 mm. Profil wycięcia zdefiniuj na bocznym licu stworzonego przed chwilą walca wykorzystując polecenie Umieść z opcjami: Umieść z odstępem (3 mm) oraz Połącz z układami. Głębokość wycięcia: 7 mm. Po zakończeniu operacji model koła powinien wyglądać jak na rysunku 4.38.

Rysunek 4.38.

Model koła pasowego po wykonaniu wycięcia

− odbij wycięcie względem płaszczyzny, na której rysowałeś profil bryły podstawowej. Model

koła jest skończony – wróć do modułu Assembly.

− w taki sam sposób wykonaj model większego koła pasowego. Zauważ, ze nie musisz już podawać wartości rozciągnięcia – możesz skorzystać z punktów kluczowych (środków okręgu) pierwszego koła.

− ostatnią częścią jest pas. Utwórz go za pomocą poleceń Wyciągnięcie i Bryła cienkościenna (sposób ten opisany został w rozdziale 3, patrz rysunek 3.93). Przy tworzeniu profilu wskaż po kolei wszystkie elementy układu (okręgi i proste), a następnie usuń niepotrzebne fragmenty okręgów. Symbole połączeń powinny pojawić się na wszystkich elementach profilu. Kierunek wyciągnięcia: symetrycznie, wartość: 15 mm. Przy tworzeniu bryły cienkościennej nie zapomnij o zmianie opcji na Przesunięcie na zewnątrz. Grubość ścianki: 2 mm.

− powróć do modułu Assembly. Twój zespół powinien wyglądać jak na rysunku 4.39. Zwróć uwagę na okno PathFinder-a: przy ikonach oznaczających poszczególne części widoczne są

symbole w kształcie połączonych ogniwek łańcucha. Oznaczają one połączenie tych części z układem.

Rysunek 4.39.

Model przekładni. W oknie PathFinder-a widoczne są symbole oznaczające połączenie poszczególnych części z układem

− kliknij znak + przy symbolu układu w oknie PathFinder-a, a następnie kolejny przy symbolu

płaszczyzny Y-Z, tak, aby drzewo układu wyglądało jak na rysunku 4.40. Wskaż szkic, kliknij prawym przyciskiem myszy i z menu podręcznego wybierz polecenie Edytuj układ (Edit Layout).

Rysunek 4.40.

Aby wprowadzić zmiany w układzie należy z menu podręcznego szkicu wybrać polecenie Edytuj układ

− zmień wymiar decydujący o rozstawie kół pasowych ze 100 na 150 mm. Kliknij przycisk

Zakończ.

− po powrocie do głównego okna powinna nastąpić automatyczna aktualizacja zespołu: większe koło pasowe powinno zostać przesunięte w nowe położenie, a pas wydłużony. Jeżeli tak się nie stanie oznacza to, że wyłączona została opcja automatycznej aktualizacji. Należy wtedy wywołać z menu głównego menu polecenie [Narzędzia] – [Aktualizuj] – [Wszystkie łącza] (Tools – Update – All Links) lub kliknąć w głównym pasku narzędzi ikonę Aktualizuj wszystko (Update All – rysunek 4.41).

Rysunek 4.41.

Ikona polecenia Aktualizuj wszystko

Automatyczną aktualizację można włączać i wyłączać za pomocą polecenia [Narzędzia] – [Aktualizuj] – [Aktualizuj automatycznie] (Tools – Update – Automatic Update).

− wprowadzanie zmian w układzie może odbywać się również przy wykorzystaniu tabeli zmiennych. Przykłady zastosowania tego narzędzia były już opisane w rozdziale 2 i 3. W module Assembly tabela zmiennych działa tak samo, jak w pozostałych, opisanych do tej pory: Draft i Part. Wykorzystanie jej ma jeszcze jedną zaletę: można wprowadzić zależności pomiędzy poszczególnymi wymiarami.

Wywołaj tabelę i wprowadź nazwy zmiennych, dane i zależności jak na rysunku 4.42, a następnie kliknij ikonę Aktualizuj wszystko (w przypadku wprowadzania zmian przez tabelę zmiennych musisz to zrobić niezależnie od tego, czy włączona jest opcja automatycznej aktualizacji).

Rysunek 4.42.

Tabela zmiennych umożliwia zmianę wymiarów wprowadzonych na szkicach układu

− zamknij plik zespołu. Nie musisz go zapisywać – nie będzie potrzebny przy kolejnych

ćwiczeniach.

Narzędzie, które poznałeś, umożliwia tworzenie zespołów w sposób zgodny z porządkiem najczęściej stosowanym w projektowaniu metodami tradycyjnymi. W praktyce zazwyczaj najpierw powstaje koncepcja zespołu, a dopiero później opracowywane są poszczególne detale. Dzięki wykorzystaniu układu możliwe jest stworzenie szkicu obrazującego gabaryty zespołu, rozmieszczenie poszczególnych części, ich wymiary itp., a następnie przejście do etapu modelowania, niekoniecznie przez jedną osobę. Dzięki możliwości pracy w sieci i wbudowanym narzędziom do zarządzania dokumentacją Solid Edge nadaje się do pracy grupowej. Nad jednym zadaniem może zatem pracować cały zespół projektantów.48

W opisywanym przykładzie szkic rysowany był na jednej z głównych płaszczyzn odniesienia. Można jednak tworzyć własne płaszczyzny i na nich umieszczać szkice. Do tworzenia płaszczyzn służy grupa ikon umieszczona w dolnej części bocznego paska poleceń; obowiązują przy tym te same zasady, co w module Part.

Zastosowanie układu nie jest jedynym sposobem wzajemnego powiązania części w zespole. Można skorzystać tu również z polecenia Kopia między częściami (Inter-Part Copy). Umożliwia ono powiązanie nie tylko konturów, ale również powierzchni współpracujących części. Dzięki temu po dowolnej zmianie kształtu części wzorcowej następuje dopasowanie części pochodnej. Polecenie to nie będzie jednak omawiane w niniejszej książce.

48 Najważniejsze narzędzia służące do zarządzania dokumentacją opisane są w rozdziale 6 – „Polecenia pomocnicze”.

Podzespoły Tworzone do tej pory zespoły miały strukturę jednopoziomową – wszystkie części znajdowały się na tym samym poziomie, brak było podzespołów. Oczywiście, podobnie jak w przypadku projektowania innymi metodami, w Solid Edge możliwe jest tworzenie zespołów o strukturze wielopoziomowej. Przykładem może być zespół, którego PathFinder przedstawiony jest na rysunku 4.43. Jest to modyfikacja pojemnika, który stworzyłeś w jednym z poprzednich ćwiczeń. Różnica polega na tym, że teraz pokrywa wraz ze śrubami tworzy osobny podzespół, który wstawiony jest do zespołu głównego.

Rysunek 4.43.

PathFinder zespołu pojemnika z podzespołem zawierającym pokrywę ze śrubami

Tworzenie podzespołów nie różni się niczym od tworzenia zespołów. O tym, czy dany dokument oparty na szablonie ASM jest zespołem, czy podzespołem, decyduje jego miejsce w strukturze projektu. Tak więc w naszym przykładzie plik Zespół pokrywy.asm został stworzony w oparciu o szablon ASM, a następnie została wstawiona do niego pokrywa i śruby. Po stworzeniu kolejnego nowego dokumentu został do niego wstawiony pojemnik, a następnie zespół pokrywy. Wstawianie podzespołów przebiega bardzo podobnie jak wstawianie pojedynczych części. Różnica polega na większej liczbie kroków – należy wskazać część we wstawianym podzespole, a dopiero później jej element, dla którego definiowana będzie relacja. Oczywiście, można też wykorzystywać opcję Zredukowane kroki – wtedy krok wskazywania części jest pomijany.

Uwaga: w niektórych sytuacjach może się zdarzyć, że po włączeniu opcji Zredukowane kroki nie można wskazać elementu (np. lica) części we wstawianym podzespole. Należy wtedy opcję tę wyłączyć.

Podobnie jak ma to miejsce w przypadku pojedynczych części, można zapamiętywać relacje określające położenie podzespołu. Należy w tym celu wskazać podzespół w oknie PathFinder-a, a następnie wywołać polecenie Przechwyć.

Po zapoznaniu się z dotychczas opisanymi poleceniami potrafisz już konstruować zespoły. Solid Edge umożliwia jednak znacznie więcej: tworzenie widoków rozstrzelonych i częściowych, symulację ruchu, wykrywanie kolizji, definiowanie różnych konfiguracji wyświetlania, generowanie raportów (np. list części) itp. Dostępne są także narzędzia ułatwiające i przyspieszające pracę w zespole, jak np. polecenie do wyszukiwania części o określonych właściwościach. Aby się z nimi zapoznać będziesz potrzebować nieco większego i bardziej złożonego zespołu niż te, z którymi miałeś do czynienia dotychczas. Dlatego też – a także po to, aby utrwalić dotychczas nabyte wiadomości – stworzysz teraz zespół silnika spalinowego, do którego części wykonałeś w ramach ćwiczeń do poprzedniego rozdziału.

Ćwiczenie – model zespołu silnika Model zespołu silnika będzie składał się z wszystkich części, które wykonałeś w ramach ćwiczeń; ponadto stworzysz jeszcze jedną w kontekście zespołu. Głowica wraz ze świecą żarową i śrubami mocującymi będzie stanowić osobny podzespół.

Podzespół głowicy Przed przystąpieniem do tworzenia głównego zespołu wykonasz podzespół głowicy.

− utwórz nowy dokument zespołu i wstaw do niego pierwszą część: głowicę.

− wstaw drugą część: świecę żarową. Najwygodniej będzie Ci skorzystać z relacji Wstawienie.

− wstaw kolejną część (śrubę, najlepiej za pomocą relacji Wstawienie) i powiel ją za pomocą polecenia Wzór części. Twój zespół powinien wyglądać jak na rysunku 4.44.

Rysunek 4.44.

Podzespół głowicy

− rozwiń menu Narzędzia i sprawdź, czy włączona jest opcja Wszystkie części w tym

samym kolorze (All Parts Same Color). Prawdopodobnie będzie włączona, ponieważ jest to ustawienie domyślne. Wyłącz ją – umożliwi Ci to nadanie indywidualnych kolorów poszczególnym częściom.

− zaznacz dowolną część. W pasku wstęgowym uaktywni się lista Styl lic (Faces Style). Rozwiń ją i wybierz dowolny materiał (niestety, nazwy materiałów nie są przetłumaczone na język

polski). Poeksperymentuj z różnymi kolorami, tak, aby w Twoim zespole poszczególne części były dobrze widoczne i kontrastowały ze sobą.

Tworząc zespoły dobrze jest przypisywać poszczególnym częściom różne kolory – zwiększa to czytelność modelu. Porada praktyczna: nie staraj się stosować kolorów zbliżonych do rzeczywistych. Ograniczysz sobie pole manewru do kilkunastu odcieni szarości. Staraj się wykorzystywać całą dostępna listę – nic nie szkodzi, że części w rzeczywistości wykonane z stali będą w Twoim zespole czerwone czy zielone.

− wywołaj menu podręczne okna (robi się to tak samo, jak w module Part – naciskając prawy przycisk myszy gdy kursor znajduje się w obszarze okna i nie jest wskazana żadna część) i wybierz z niego polecenie Ukryj wszystkie płaszczyzny odniesienia (Hide All Reference Planes). Dopasuj widok – na przykład korzystając ze skrótu Ctrl – I.

− w oknie właściwości pliku podaj nazwę podzespołu i numer dokumentacji. Zapisz plik pod nazwą Głowica, najlepiej w tym samym katalogu, w którym zapisane są pliki poszczególnych części.

Silnik – wstawianie części Utwórz nowy dokument zespołu i wstaw do niego pierwszą część: korpus. Przed rozpoczęciem wstawiania kolejnych elementów usuniesz fragment korpusu, aby widzieć części wstawiane do jego wnętrza. Nie będzie to jednak w rzeczywistości usunięcie materiału, a tylko wizualizacja. W pliku, w którym zapisany jest model korpusu nie zostaną wprowadzone żadne zmiany. Dzięki temu model części będzie wyglądał tak, jak powinien, a pracując w zespole będziesz dokładnie widział wnętrze silnika.

− wybierz z menu głównego polecenie [Widok] – [Widok wycięcia] (View – Cutaway View). Uwaga: nie korzystaj z dostępnego w bocznym pasku polecenia Wycięcie przez kilka części. Po wywołaniu polecenia pojawi się okno Widok wycięcia – kliknij w nim przycisk Nowy (New), aby przystąpić do definiowania nowego widoku.

− zdefiniuj widok wycięcia tak samo, jak gdybyś tworzył wycięcie w module Part. Jako płaszczyznę profilu wskaż płaszczyznę X-Z, profil przedstawiony jest na rysunku 4.45. Strona rozciągnięcia: jak na rysunku, wartość: Przez wszystkie, symetrycznie w obie strony od płaszczyzny profilu.

Rysunek 4.45.

Płaszczyzna przekroju widoku wycięcia

− w module Part po określenie wartości rozciągnięcia było ostatnim krokiem definiowania operacji wycięcia. W przypadku polecenia Widok wycięcia konieczny jest jeszcze jeden krok: określenie, które części mają zostać przecięte (patrz rysunek 4.46). Do wyboru są trzy możliwości, wymienione w liście rozwijanej w pasku wstęgowym. Wybierz opcję Wytnij tylko wybrane części (Cut only selected parts) i wskaż korpus. Gdybyś pozostawił opcje domyślną (Wytnij wszystkie części – Cut all parts) wszystkie kolejne wstawiane do zespołu części byłyby również wycinane. Kliknij przycisk Podgląd, a następnie Zakończ. Ponownie pojawi się okno Widok wycięcia. Kliknij w nim przycisk Zamknij.

Rysunek 4.46.

Pasek wstęgowy polecenia Widok wycięcia

Polecenie Widok wycięcia jest często stosowane, aby pokazać wnętrze projektowanych urządzeń. Zdefiniowany w ten sposób w module Assembly widok może zostać później umieszczony na rysunku. Wrócimy do tego zagadnienia w rozdziale 5.

− drugą wstawianą częścią będzie wał. Przeciągnij go z biblioteki części i zdefiniuj pierwszą relację: wyrównanie osi wału i wycięcia w korpusie. Wał pojawi się w zespole, ale w niewłaściwym położeniu (rysunek 4.47 a). Dzieje się tak dlatego, że w tej właśnie pozycji był on tworzony w module Part. Jak widzisz, już na etapie modelowania pojedynczych części dobrze jest przewidywać, jak będą one usytuowane w zespole – ułatwia to późniejsze wstawianie.

Rysunek 4.47.

Nieprawidłowe (a) i prawidłowe (b) umieszczenie wału w korpusie silnika

− przerwij wstawianie wału, aby zmienić jego położenie. Wykorzystasz w tym celu polecenie

Przenieś część, przedtem jednak musisz usunąć relację współosiowości wału i wycięcia w korpusie. Uniemożliwia ona obrót wału wokół osi Z. Wskaż relację w oknie PathFinder-a i usuń ją.

− kliknij ikonę polecenia Przenieś część, w pasku wstęgowym zmień opcję na Obróć i obróć wał wokół osi Z o około 180°, tak aby znalazł się w położeniu zbliżonym do przedstawionego na rysunku 4.47 b. Nie musisz ustawiać wału dokładnie, jeżeli jednak chcesz to zrobić, po wskazaniu osi obrotu wpisz wartość kąta w polu edycji w pasku wstęgowym i naciśnij Enter.

− zdefiniuj ponownie relację współosiowości wału i wycięcia w korpusie. Twój model powinien wyglądać jak na rysunku 4.47 b.

− innych relacji nie musisz definiować: usytuowanie wału w korpusie określisz później, wstawiając tłok i korbowód. Możliwość obrotu wokół osi Y będzie zaś potrzebna, aby przeprowadzić symulację ruchu projektowanego silnika. Przerwij definiowanie położenia wału, na przykład klikając ikonę narzędzia zaznaczania.

− zapisz utworzony zespół pod nazwą Silnik.asm.

− kolejną wstawianą częścią będzie korbowód. Zdefiniuj dla niego relacje: współosiowości otworu w korbowodzie i czopu na wale oraz przylegania bocznego lica korbowodu i końca wału, z odstępem 0.5 mm.

− następną czynnością będzie wstawienie tłoka. Zdefiniuj dla niego następujące relacje: współosiowość tłoka i cylindra, współosiowość otworów na sworzeń w tłoku i korbowodzie, przyleganie lic korbowodu i wycięcia w tłoku z odstępem 2.5 mm = (14 – 9) : 2 (połowa różnicy szerokości wycięcia w tłoku i grubości korbowodu). Uwaga: przestrzegaj podanej kolejności definiowania relacji. Teoretycznie nie powinno mieć to znaczenia, ale w praktyce zdarza się, że ma. Schemat relacji wiążących tłok z korbowodem i wałem przedstawiony jest na rysunku 4.48 (dla zwiększenia przejrzystości pominięto korpus i usunięto część tłoka).

Rysunek 4.48.

Schemat relacji określających położenie korbowodu i tłoka w zespole

− wstawienie podzespołu (głowicy) odbywa się tak samo, jak pojedynczych części. Pamiętaj

jedynie o tym, że jeżeli korzystałeś z opcji Zredukowane kroki może się okazać, że należy ją teraz wyłączyć. Na pewno będziesz musiał zdefiniować relację przylegania płaszczyzn oraz dwie relacje współosiowości (np. głowicy i cylindra oraz dwóch dowolnych otworów pod śruby mocujące).

Po wstawieniu do zespołu głowica nie będzie wycięta, a śruby mocujące będą „wisiały w powietrzu”. Części tych nie było w zespole w momencie definiowania widoku wycięcia, więc nie można było ich wskazać jako tych, których fragmenty mają być usunięte. Możesz zrobić to teraz, przeprowadzając edycję widoku.

− wywołaj polecenie [Widok] – [Widok wycięcia]. Pojawi się znane Ci już okno. Wskaż w nim Wycięcie 1, co spowoduje uaktywnienie się wszystkich przycisków w prawej części okna. Kliknij przycisk Edycja (Edit), a następnie, po zamknięciu okna – ikonę Krok: wybór części w pasku SmartStep (rysunek 4.46). Umożliwi to zmianę zestawu części, przez które ma zostać poprowadzone wycięcie. Wskaż głowicę i trzy śruby mocujące, a następnie kliknij przycisk Podgląd i Zakończ. Twój model powinien wyglądać jak na rysunku 4.49.

Rysunek 4.49.

Model zespołu silnika po wstawieniu głowicy i edycji widoku wycięcia.

Silnik – modelowanie w kontekście zespołu. Ukrywanie części Wstawiłeś już do zespołu wszystkie stworzone wcześniej części. Teraz zaprojektujesz jeszcze jedną, modelując w kontekście zespołu. Przedtem jednak ukryjesz wszystkie te elementy, które nie będą potrzebne.

Solid Edge pozwala na tworzenie nieraz bardzo złożonych zespołów. Niektórzy użytkownicy, również w Polsce, modelują zespoły składające się z kilku tysięcy części. Jest rzeczą oczywistą, że tak duże projekty realizowane są etapami – nigdy, nawet jeżeli modeluje się w kontekście zespołu, nie jest potrzebne jednoczesne pokazywanie wszystkich elementów. Wręcz przeciwnie – należy starać się, aby w danej chwili widocznych części było jak najmniej, z uwagi na łatwiejszą orientację w zespole i przyspieszenie pracy komputera. Dlatego też w module Assembly dostępne są polecenia umożliwiające ukrywanie i ponowne pokazywanie wybranych części lub podzespołów.

Po kliknięciu prawym przyciskiem myszy gdy kursor znajduje się nad dowolna częścią (lub nad jej nazwą w oknie PathFinder-a) pojawia się menu podręczne części. W jego górnej części znajdują się polecenia: Pokaż (Show), Ukryj (Hide) i Pokaż tylko (Show only). Dwa pierwsze nie wymagają komentarza, trzecie powoduje ukrycie wszystkich części z wyjątkiem zaznaczonej.

− wskaż korpus, naciśnij prawy przycisk myszy i wywołaj polecenie Pokaż tylko. Korpus będzie jedyną częścią, do której będziesz się odnosić przy modelowaniu nowego elementu, możesz więc ukryć wszystkie pozostałe.

− powtórnie wywołaj menu podręczne i wybierz z niego polecenie Uaktywnij (pojęcie części aktywnych i nieaktywnych zostanie wyjaśnione w dalszej części rozdziału).

− wywołaj polecenie Widok wycięcia i usuń zaznaczenie w polu wyboru przy nazwie Wycięcie 1, a następnie kliknij przycisk Zastosuj (Apply) i Zamknij. Jak widzisz, widok wycięcia można wyłączyć. Ponowne włączenie następuje przez zaznaczenie pola wyboru w oknie widoku. Można porównać to z blokowaniem i odblokowywaniem operacji w module Part.

− w oknie biblioteki części kliknij ikonę Utwórz bezpośrednio. Nazwa nowego pliku: Pokrywa, położenie (katalog): takie samo, jak pozostałych plików zespołu.

− pierwszą operacją po przejściu do modułu Part będzie wyciągnięcie profilu wzdłuż prostej. Polecenie jest aktywne, możesz więc od razu przystąpić do wskazania płaszczyzny profilu. Niech będzie nią płaszczyzna równoległa do jednej z głównych, przechodząca przez punkt kluczowy – środek cylindra (patrz rysunek 4.50).

Rysunek 4.50.

Modelowanie pokrywy – określenie płaszczyzny profilu pierwszej operacji

− po przejściu do płaszczyzny profilu prawdopodobnie będziesz miał problemy z rozróżnieniem

poszczególnych krawędzi i lic na modelu korpusu. Jest to już dość złożony model i na jego rzucie krawędzie zlewają się ze sobą. Najlepiej będzie więc wykorzystać możliwość definiowania profilu w oknie przestrzennym. Przejdź do niego – najlepiej za pomocą menu Okno, możesz też skorzystać ze skrótu Ctrl – Tab.

− zarys bryły podstawowej najłatwiej będzie Ci uzyskać przy wykorzystaniu polecenia Umieść. Kliknij jego ikonę, a następnie sprawdź, czy włączone są opcje Umieść wewnętrzne pętle lica (Include internal face loops) i Umieść z części zespołu (Include from Assembly Parts). W liście rozwijanej wyboru opcji wskazywania wybierz Pojedyncze lico (Single Face) i wskaż lico korpusu, jak na rysunku 4.51. Jak widzisz, jednym kliknięciem wskazałeś zarys lica wraz z otworami. Umieszczenie otworów było możliwe dzięki zaznaczeniu pola wyboru Umieść wewnętrzne pętle lica w oknie opcji polecenia Umieść.

Rysunek 4.51.

Profil bryły podstawowej pokrywy definiuje się za pomocą polecenia Umieść, wskazując lico korpusu

− zaakceptuj wskazany zarys profilu, a następnie kliknij przycisk Zakończ. Kierunek i wartość

rozciągnięcia profilu: od korpusu, 5 mm.

− korpus, który wykorzystałeś do zdefiniowania zarysu pokrywy, nie będzie Ci już potrzebny. Wybierz więc z głównego menu polecenie [Widok] – [Ukryj poprzedni poziom].

− przejdź do edycji profilu wykonanej przed chwilą bryły. Zwymiaruj jeden z otworów – przekonasz się, że jego średnica jest równa 4.2 mm. Wymiar ten odpowiada średnicy otworów w korpusie, ta zaś z kolei wynika z danych zawartych w pliku Holes.txt (dla otworu gwintowanego M5). Zmień średnicę otworów na ∅5.5 mm – najlepiej przez zwymiarowanie jednego z nich i nadanie relacji równości z pozostałymi.

− kolejną operacją będzie również wyciągnięcie. Jako płaszczyznę profilu wskaż lico stworzonej w poprzedniej operacji bryły (rysunek 4.52), a jako profil – jej wewnętrzną krawędź, najlepiej za pomocą polecenia Umieść. Kierunek rozciągnięcia: jak na rysunku 4.52, wartość: 25 mm.

Rysunek 4.52.

Modelowanie pokrywy – definiowanie wyciągnięcia

− następną czynnością będzie wykonanie wycięcia. Płaszczyzna profilu: jak w poprzedniej operacji, profil: okrąg o średnicy mniejszej o 8 mm od okręgu będącego profilem wyciągnięcia wykonanego w ostatnim kroku, kierunek: jak w poprzedniej operacji, wartość: 21 mm.

− w kolejnych dwóch operacjach dodaj wyciągnięcie i wycięcie określone przez profile przedstawione na rysunku 4.53. Wybranie, które w ten sposób utworzysz, ma na celu uniknięcie kolizji z tłokiem w jego dolnym położeniu. Uwaga: dla uproszczenia przedstawiono oba profile na jednym rysunku, w rzeczywistości należy oczywiście wykonać dwie operacje.

Rysunek 4.53.

Wykonanie wybrania dla uniknięcia kolizji z tłokiem

− ostatnią operacją będzie dodanie zaokrąglenia krawędzi; R = 1.5 mm. Na rysunku 4.54

przedstawiono gotowy model pokrywy w dwóch widokach.

Rysunek 4.54.

Ukończony model pokrywy

− podaj odpowiednie właściwości pliku (Tytuł, Numer dokumentu) i zmierz masę modelu.

− powróć do zespołu za pomocą polecenia [Plik] – [Zamknij i powróć] lub naciskając klawisz Esc. Zapisz zespół.

Uwaga: w przypadku modelowania w kontekście zespołu nie musisz osobno zapisywać pliku części. Zapisanie zespołu powoduje automatycznie zapisanie również pliku PAR. Z kolei niezapisanie pliku ASM powoduje utratę danych z pliku PAR, chyba, że został on zapisany niezależnie. Jednak nawet wtedy stracona zostanie informacja o umieszczeniu nowej części w zespole – nie pojawi się ona w drzewie struktury w oknie PathFinder-a. Należy więc przyjąć zasadę, że po zakończeniu pracy w kontekście zespołu zapisuje się plik ASM.

Pokrywa była ostatnią częścią zespołu silnika. Jak było to już wspomniane na początku rozdziału, model zespołu, który wykonałeś, jest znacznie uproszczony. Wystarczy jednak, aby przećwiczyć na nim możliwości pracy w zespole dostępne w Solid Edge. Będzie to treścią kolejnego podrozdziału.

Polecenia pomocnicze Stworzenie modelu (czy w tradycyjnym projektowaniu rysunku) zespołu to jeszcze nie koniec pracy nad projektem. Teraz należy przeanalizować różne warianty wykonania, sprawdzić, czy nie występują kolizje, zmierzyć masę i – niejednokrotnie – wyznaczyć współrzędne środka ciężkości zespołu. Często przydatne jest stworzenie widoków rozstrzelonych (np. do instrukcji montażu), zwykle też zadaniem projektanta jest opracowanie listy części. Wszystkie te zadania mogą być realizowane automatycznie za pomocą narzędzi dostępnych w Solid Edge. Zostaną one omówione w niniejszym podrozdziale. Zapoznasz się w nim również z innymi poleceniami pomocniczymi, ułatwiającymi lub przyspieszającymi pracę.

EdgeBar Z narzędziem tym miałeś już do czynienia zarówno w poprzednich modułach, jak i w czasie przerabiania ćwiczeń w niniejszym rozdziale. Nie ma więc potrzeby opisywania go. Dodajmy jedynie kilka uwag dotyczących narzędzi dostępnych w dwóch pierwszych kartach okna: PathFinder-a i biblioteki części. Trzecim – sensorami – nie będziemy się zajmować.

PathFinder Zasady korzystania z PathFinder-a są w module Assembly takie same, jak w module Part. Tak samo jak grupy operacji możesz zaznaczać grupy części przy wykorzystaniu klawiszy Ctrl i Shift. Po skierowaniu kursora nad daną część możesz rozwinąć jej menu podręczne, zawierające następujące polecenia:

1. Przechwyć (Capture Fit) – dostępne również z bocznego paska (rysunek 4.17) polecenie służące do zapamiętywania relacji definiujących położenie części w zespole.

2. Pokaż (Show), Ukryj (Hide), Pokaż tylko (Show only) – polecenia służące do włączania i wyłączania wyświetlania części.

3. Pokaż płaszczyzny odniesienia (Show Reference Planes), Ukryj płaszczyzny odniesienia (Hide Reference Planes) – włączanie i wyłączanie płaszczyzn odniesienia danej części. Włączenie płaszczyzn jest konieczne, gdy chcesz wykorzystać którąś z nich do zdefiniowania relacji.

4. Edytuj (Edit), Otwórz w module Part (Open in Solid Edge Part) – otwieranie pliku części. Pierwsze polecenie umożliwia edycję w kontekście zespołu, drugie jest równoważne z otworzeniem pliku części bezpośrednio z modułu Part.

5. Uaktywnij (Activate), Dezaktywuj (Inactivate) – znaczenie tych poleceń wyjaśnione jest w punkcie „Praca z dużymi zespołami”.

6. Właściwości (Properties) – wybranie tego polecenia (dostępnego również z paska SmartStep edycji relacji) powoduje otwarcie okna właściwości, za pomocą którego możesz ustawić szereg parametrów i opcji dotyczących danej części. Większość z nich nie wymaga komentarza; warto zwrócić uwagę na opcję Ilość definiowana przez użytkownika (Quantity – user defined). Przy tworzeniu listy części program oblicza automatycznie liczbę poszczególnych elementów w zespole. Wspomniana opcja umożliwia zdefiniowanie innej liczby, niż wynikająca z liczby wystąpień. Przydatne jest to na przykład przy drobnych

częściach, dla których nie ma sensu umieszczanie w zespole tyle razy, ile w nim w rzeczywistości występują.

Może się zdarzyć, że nie chcesz, aby część wstawiona do zespołu mogła być wskazywana w oknie zespołu. Przykładowo w przypadku silnika częścią taką może być korpus: jako największy element zespołu jest najłatwiejszy do wskazania, co utrudnia wskazywanie innych części. W takiej sytuacji w oknie właściwości możesz za pomocą przycisku opcji umieszczonego w lewej części okna (ramka Wybieralne, Selectable) spowodować, że część nie będzie mogła być wskazywana w oknie zespołu. Możliwe będzie natomiast jej wskazywanie z okna PathFinder-a.

Niezrozumiałe może być znaczenie pola Połączone z: (Linked to:). Wykorzystywane jest ono w przypadku korzystania z polecenia Kopia między częściami, które nie jest omawiane w niniejszej książce.

Uwaga: aby edytować właściwości części w podzespole, należy najpierw otworzyć ten podzespół do edycji.

Menu podręczne podzespołów różni się nieznacznie od menu części. Zawiera między innymi dodatkowe polecenia służące do rozwijania i zwijania drzewa podzespołu.

Warto wiedzieć, że PathFinder zarówno dla części, jak i zespołu, może być wywoływany również bezpośrednio z menu podręcznego pliku, po wskazaniu go w Eksploratorze Windows. O ile w przypadku części zobaczymy w takim przypadku jedynie jej podgląd, o tyle dla pliku ASM oprócz podglądu widoczna jest także struktura zespołu.

Biblioteka części Z biblioteki części korzystałeś już w czasie ćwiczeń. Teraz omówimy jedynie menu podręczne. Mogą być one rozwijane zarówno dla części (podzespołu) w oknie biblioteki, jak i dla samego okna.

W menu podręcznym części (podzespołu) dostępne są następujące polecenia:

1. Właściwości pliku (File Properties) – otwieranie okna właściwości, podobnego do otwieranego poleceniem [Plik] – [Właściwości] z poziomu modułu Part lub Assembly.

2. Dodaj do części wspólnych (Add To Common Parts) – dodanie wskazanej części do grupy elementów stosowanych często w różnych zespołach. Części wspólne (Common Parts) są jedną z pozycji listy rozwijanej w górnej części okna biblioteki, umożliwiającej szybki wybór ostatnio wybranych katalogów. Po wybraniu tej pozycji w menu części aktywne staje się polecenie Usuń z części wspólnych (Remove From Common Parts).

3. Kopiuj, Usuń – polecenia służące do kopiowania części do schowka i usuwania pliku. Uwaga: po wybraniu polecenia Usuń plik jest usuwany z dysku, tak jak po usunięciu go z poziomu systemu operacyjnego.

Menu podręczne okna biblioteki przedstawione jest na rysunku 4.55 a. Zawiera ono następujące polecenia i opcje:

Rysunek 4.55.

Okno biblioteki i jego menu podręczne

1. Podgląd (Preview) – wywołanie tego polecenia powoduje otwarcie okna opcji podglądu,

pozwalającego na określenie, czy w dolnej części okna biblioteki ma być widoczny podgląd wskazanej części, oraz jaka ma być jego forma (mapa bitowa czy podgląd interaktywny).

2. Duże ikony (Large Icons), Małe ikony (Small Icons), Lista (List), Szczegóły (Details) – układ oznaczeń poszczególnych części w oknie biblioteki; znaczenie poszczególnych opcji jest takie samo, jak w przypadku standardowych okien Windows. Na rysunku 4.55 b przedstawione jest przykładowe okno biblioteki, po wybraniu opcji Lista.

3. Zachowaj relacje (Maintain Relationships) – gdy opcja ta jest włączona, relacje zastosowane do umieszczenia części w zespole są po zakończeniu wstawiania zapamiętywane. Po wyłączeniu opcji relacje służą wyłącznie do określenia położenia części w momencie jej wstawiania, później są pomijane, a części nadawana jest relacja utwierdzenia.

4. Użyj konfiguracji (Use Configurations) – opcja mająca zastosowanie przy wstawianiu podzespołów. Gdy jest włączona, można wstawiać podzespoły w wybranej konfiguracji wyświetlania (znaczenie tego pojęcia wyjaśnione jest w następnym punkcie).

5. Pokaż płaszczyzny odniesienia części (Show Part Reference Planes) – włączenie tej opcji powoduje wyświetlanie płaszczyzn odniesienia wszystkich wstawianych części, co umożliwia ich wykorzystanie przy nadawaniu relacji.

Włączanie i wyłączanie wyświetlania płaszczyzn odniesienia może odbywać się również za pomocą ikon z paska wstęgowego, pojawiającego się w momencie wstawiania części (rysunek 4.16).

6. Wklej (Paste) – wklejanie do danego katalogu części lub podzespołu ze schowka (skopiowanej do niego poleceniem Kopiuj z menu podręcznego części w oknie biblioteki). Operacja taka jest równoznaczna ze skopiowaniem części z poziomu Windows.

7. Pliki typu (Files Of Type) – wybranie tego polecenia powoduje rozwinięcie podmenu (rysunek 4.55 a), umożliwiającego wybór typu plików, jakie mają być widoczne w oknie biblioteki. Selekcja taka może być przydatna, gdy w danym katalogu znajduje się dużo plików.

Przy dużej liczbie części w katalogu wyszukiwanie może być łatwiejsze, gdy ich symbole wyświetlane są w formie listy zamiast dużych ikon. Ponadto przydatne może okazać się standardowe narzędzie Windows – po naciśnięciu klawisza np. „r” podświetlana jest pierwsza część, której nazwa zaczyna się na tę literę. Po szybkim naciśnięciu jeden po drugim np. klawiszy „ry” podświetlona zostanie część, której nazwa zaczyna się od tych liter (np. „rynienka”) itd.

Praca z dużymi zespołami Model zespołu silnika, który wykonałeś, składa się z kilku części. W praktyce zespoły projektowane w Solid Edge liczą niejednokrotnie kilka lub nawet kilkanaście tysięcy części. Aby przyspieszyć pracę z tak złożonymi modelami program wyposażony został w szereg narzędzi, które zostaną omówione w niniejszym punkcie.

Konfiguracje wyświetlania Jak już wiesz, poszczególne części lub całe ich grupy mogą być ukrywane i pokazywane. Służą do tego celu polecenia dostępne z menu podręcznego części (podzespołów) lub za pośrednictwem ikon z bocznego paska poleceń (rysunek 4.56).

Rysunek 4.56.

Ikony poleceń pokazywania i ukrywania części

Ponieważ jednak sama czynność ukrywania i pokazywania części może – w przypadku dużej ich liczby – okazać się zbyt czasochłonna, istnieje możliwość zapisu tzw. konfiguracji wyświetlania. W danej konfiguracji określone części są ukryte, inne zaś – pokazane. Sposób tworzenia konfiguracji wyświetlania możesz przećwiczyć na przykładzie zespołu silnika.

− otwórz plik zespołu silnika. Sprawdź, czy widoczne są wszystkie części. Z głównego menu wywołaj polecenie [Narzędzia] – [Konfiguracja] – [Konfiguracje wyświetlania] (Tools – Configuration – Display Configurations). Pojawi się okno konfiguracji.

− w polu Nazwa konfiguracji (Configuration name) wpisz nazwę, na przykład „Wszystkie części”, kliknij przycisk Zapisz (Save), a następnie Zamknij (Close).

− wskaż korpus, a następnie wywołaj polecenie Pokaż tylko (z menu podręcznego lub bocznego paska – rysunek 4.56). W opisany powyżej sposób utwórz konfigurację o nazwie „Tylko korpus”.

− utwórz trzecią konfigurację, o nazwie „Wał, korbowód, tłok” zawierającą te trzy części.

Aby przywołać raz zapisane konfiguracje nie musisz korzystać z ich okna. Nazwy konfiguracji są automatycznie dodawane do listy w pasku wstęgowym (rysunek 4.57). Wybór nazwy z listy powoduje włączenie konfiguracji.

Rysunek 4.57.

Lista konfiguracji wyświetlania

Wyboru konfiguracji wyświetlania można dokonać już przy otwieraniu zespołu. Po wskazaniu pliku ASM w oknie Otwórz plik w dolnej części okna pojawia się lista rozwijana Konfiguracja, umożliwiająca wybór konfiguracji, w jakiej ma zostać wyświetlony zespół bezpośrednio po otwarciu.

Informacje dotyczące konfiguracji wyświetlania zapisywane są w pliku z rozszerzeniem CFG. Domyślnie nazwa tego pliku i jego lokalizacja są takie same, jak dla pliku zespołu (ASM). W dolnej części okna konfiguracji znajduje się pole Plik konfiguracji (Configuration file), umożliwiające zmianę jego nazwy i położenia.

Z tematem ukrywania i pokazywania części wiąże się jeszcze jedno polecenie, służące do zamykania części ukrytych. Wywołuje się je z menu głównego: [Narzędzia] – [Konfiguracja] – [Zamknij części ukryte] (Unload Hidden Parts). Powoduje ono usunięcie części ukrytych z pamięci komputera, a co za tym idzie – dodatkowe zwiększenie wydajności.

Części aktywne i nieaktywne Inną metodą zwiększenia efektywności pracy w module Assembly jest dezaktywacja części. Części nieaktywne są widoczne, ale zajmują mniej pamięci. Jednak coś za coś: podlegają one też pewnym ograniczeniom. Między innymi do części nieaktywnych nie można się odwoływać za pomocą polecenia Umieść modelując w kontekście zespołu, nie można wskazywać ich elementów (np. punktów kluczowych) przy pomiarze odległości, nie jest też możliwe wskazywanie np. lic części nieaktywnych przy wstawianiu nowych, gdy włączona jest opcja Zredukowane kroki.

Polecenia służące do aktywacji i dezaktywowania części dostępne są z ich menu podręcznego lub z bocznego paska poleceń (rysunek 4.58).

Rysunek 4.58.

Ikony poleceń aktywowania i dezaktywacji części

Podobnie jak ma to miejsce w przypadku konfiguracji wyświetlania, już otwierając plik zespołu można decydować o aktywacji bądź dezaktywowaniu części. W dolnej części okna Otwórz plik, obok listy Konfiguracja, znajduje się pole wyboru Zastosuj zastąpienie aktywacji (Apply activation override). Jeżeli nie jest ono zaznaczone, po otwarciu pliku zespołu wszystkie części są w takim stanie (aktywna / nieaktywna), w jakim były przed ostatnim zapisem pliku. Po zaznaczeniu pola (jest to ustawienie domyślne) uaktywniają się dwa przyciski opcji, pozwalające na określenie, czy wszystkie części zespołu mają być po jego otwarciu aktywne, czy nieaktywne.

Dezaktywacja części znacznie przyspiesza pracę, zwłaszcza w przypadku zespołów składających się z kilkuset i więcej części. Można przyjąć jako zasadę, że powinno się pracować na częściach nieaktywnych, aktywując je tylko wtedy, gdy jest to z jakichś względów wymagane.

Szybkie lokalizowanie Prostym narzędziem pozwalającym na przyspieszenie pracy jest włączenie trybu szybkiej lokalizacji części. Po włączeniu tej opcji wskazane części wyróżniane są przez wyświetlenie otaczającego je prostopadłościanu, zamiast podświetlania wszystkich krawędzi (rysunek 4.59).

Rysunek 4.59.

Model świecy żarowej zaznaczony przy wyłączonej (a) i włączonej (b) opcji szybkiego lokalizowania

Opcję szybkiej lokalizacji włącza i wyłącza się za pomocą pola wyboru Szybko znajduj używając ekranu (Fast locate using box display), umieszczonego w karcie Widok (View) okna Opcje (Options), otwieranego poleceniem głównego menu [Narzędzia] – [Opcje]. Sprawdź działanie tej opcji na modelu silnika – już przy stosunkowo niewielkim zespole zauważysz prawdopodobnie przyspieszenie pracy.

Narzędzia wyszukiwania i zaznaczania części W czasie pracy w zespole – nie tylko bardzo dużym – pomocne mogą okazać się dodatkowe narzędzia ułatwiające szybkie wyszukiwanie części o określonych właściwościach (na przykład tylko widoczne albo wykonane z określonego materiału). Narzędzia te można uruchamiać za pomocą ikon dostępnych w pasku wstęgowym narzędzia zaznaczania (rysunek 4.60).

Rysunek 4.60.

Ikony poleceń wyszukiwania i zaznaczania

Znaczenie kolejnych przedstawionych na rysunku ikon jest następujące:

1. Znajdź część (Find Part) – kliknięcie tej ikony powoduje otwarcie okna, umożliwiającego określenie kryteriów wyszukiwania części w zespole. Przykładowo: możesz nakazać znalezienie i zaznaczenie tylko tych części spośród widocznych w danej chwili, które są wykonane z określonego materiału.

2. Ramka wyboru (Selection Box) – ta ikona uaktywnia się po zaznaczeniu którejś z części. Umożliwia zaznaczenie innych za pomocą prostopadłościanu, którego środek położony jest w środku układu współrzędnych części zaznaczonej. Można tu zauważyć analogię do wskazywania elementów na rysunku za pomocą okna przecinającego.

3. Zaznacz części małe (Select Small Parts) – ikona ta służy do zaznaczania tych części, których rzut w danym widoku zajmuje obszar mniejszy niż obszar prostokąta zdefiniowanego przez użytkownika przez przeciągnięcie myszą. Po kliknięciu ikony należy nacisnąć lewy przycisk myszy i nie puszczając go przeciągnąć w inne miejsce, tak, aby określić w ten sposób przekątną prostokąta (rysunek 4.61), a następnie zwolnić przycisk myszy.

Rysunek 4.61.

Zastosowanie polecenia Zaznacz części małe: po naszkicowaniu prostokąta zaznaczone zostały śruby mocujące głowicę i świeca żarowa (zauważ, że włączona jest opcja szybkiej lokalizacji). Rzuty tych części w aktualnym widoku były wystarczająco „małe”, aby zawrzeć się w prostokącie.

4. Zaznacz części widoczne (Select Visible Parts) – ikona służy do zaznaczania tych części,

które są w danej chwili widoczne. Uwaga: „widoczne” nie znaczy „pokazane”. Jeżeli więc wyłączysz w modelu silnika widok wycięcia i skorzystasz z polecenia Zaznacz części widoczne nie zostaną zaznaczone tłok i korbowód. Są one całkowicie ukryte w korpusie, a więc – niewidoczne.

Symulacja ruchu i analiza kolizji Symulacja ruchu projektowanego zespołu możliwa jest w Solid Edge na dwa sposoby. Pierwszy z nich to przemieszczanie części w zespole za pomocą polecenia Przenieś część. Drugi to wykorzystanie wbudowanego narzędzia do symulacji ruchu, dostępnego z menu [Środowisko] (Environment). Opis tego narzędzia, jako przeznaczonego to specjalistycznych zastosowań, nie wchodzi w zakres niniejszej książki. Skorzystasz zatem z polecenia Przenieś część.

− otwórz plik zespołu silnika. Jeżeli widok wycięcia nie jest włączony włącz go, aby zespół wyglądał jak na rysunku 4.61. Ułatwi Ci to obserwację poruszających się części.

− wskaż wał jako część, która ma zostać przemieszczona. Kliknij ikonę Obróć (Rotate) w pasku wstęgowym (środkowa z trzech przedstawionych na rysunku 4.23).

− w układzie współrzędnych, który ukazał się po zaznaczeniu wału, wskaż oś obrotu i trzymając wciśnięty lewy przycisk myszy poruszaj nią tak, aby wał zaczął się obracać. Kursor powinien w tym czasie mieć kształt dłoni.

Jak widzisz, obracanie wałem powoduje ruch części związanych z nim w takim zakresie, na jaki pozwalają obowiązujące relacje. Jeżeli spróbowałbyś obrócić wał wokół innej osi lub przesunąć go, okaże się to niemożliwe.

Przemieszczanie części i symulację pracy ułatwiają ikony dostępne w pasku wstęgowym (rysunek 4.62).

Rysunek 4.62.

Pasek wstęgowy polecenia Przenieś część

Pierwsza ikona z lewej (Wybierz część – Select Part) pozwala na zmianę przemieszczanej części bez przerywania polecenia. Dwie kolejne (Wstecz i Do przodu, Back i Forward) służą do przełączania się między kolejnymi położeniami części. Aby powrócić do położenia wyjściowego, czyli takiego, w jakim znajdowała się część w momencie wywołania polecenia, należy kliknąć przycisk Resetuj (Reset). Ikony Przesuń, Obróć i Przesuń swobodnie (Move, Rotate i Freeform Move) służą do określania rodzaju ruchu przemieszczanej części. Po kliknięciu jednej z dwóch pierwszych uaktywnia się pole edycji odległości lub kąta, pozwalające na przemieszczanie części o dokładną, zadaną wartość.

W czasie pracy mogą występować kolizje pomiędzy poszczególnymi elementami zespołu. W Solid Edge istnieje możliwość ich wykrywania. Można w tym celu skorzystać ze wspomnianego już narzędzia do symulacji ruchu albo z polecenia Sprawdź kolizje.

− obracając wałem ustaw go w takiej pozycji, aby tłok znalazł się w dolnym zwrotnym położeniu. Sprawdzisz, czy nie występuje w nim kolizja między tłokiem a innymi elementami silnika.

− wywołaj z głównego menu polecenie [Narzędzia] – [Sprawdź kolizje] (Tools – Check Interference). Pojawi się pasek wstęgowy. Kliknij w nim ikonę Opcje kolizji (Interference Options – pierwsza od lewej). Pojawi się okno opcji.

− w górnej części okna znajdują się przyciski opcji służące do określania, między jakimi częściami mają być sprawdzane kolizje. Wybierz opcję Wszystkich innych części w zespole (All other parts in the assembly). Oznacza to, że chcesz sprawdzić, czy nie występują kolizje pomiędzy częścią (lub grupą części) którą za chwilę wskażesz a wszystkimi innymi.

− w dolnej części okna zaznacz pole wyboru Kolidujące objętości (Interfering volumes), a bezpośrednio pod nim wybierz opcję Pokaż (Show). Zaznacz również pole wyboru Wyróżnij części kolidujące (Highlight interfering parts).

− kliknij przycisk OK aby zamknąć okno opcji. Wskaż tłok jako jedyną część należącą do zestawu 1. Kliknij ikonę ze znakiem akceptacji, a następnie przycisk Przetwarzaj (Process).

− po przeprowadzeniu analizy program podświetli wał i tłok (części kolidujące) oraz dodatkowo wyróżni kolidujące objętości.

Jak widzisz, wycięcie w pokrywie okazało się wystarczające dla uniknięcia kolizji z tłokiem, natomiast wystąpiła ona pomiędzy tłokiem i wałem. Możesz teraz zmienić wymiary wału tak, aby zlikwidować kolizję. Po ponownym przeprowadzeniu analizy powinieneś wtedy otrzymać komunikat Nie znaleziono kolizji (No interferences were found).

Jak już zapewne zauważyłeś, wykorzystane opcje analizy były jednymi z wielu dostępnych w oknie opcji. Na uwagę zasługuje możliwość tworzenia raportu z analizy (opcje raportu ustawia się w drugiej karcie okna) oraz zapisu kolidujących objętości w osobnym pliku.

Widoki rozstrzelone i częściowe Aby lepiej i czytelniej przedstawić na dokumentacji konstrukcję zespołu wykonuje się często widoki rozstrzelone oraz częściowe. Te pierwsze przydatne są między innymi przy opracowywaniu instrukcji montażu. Przykładem zastosowania drugich może być usunięcie fragmentu obudowy urządzenia w celu pokazania jego wnętrza.

Tworzenie widoków rozstrzelonych Do tworzenia widoków rozstrzelonych służy w Solid Edge dostępne z głównego menu polecenie [Środowisko] – [Widok rozstrzelony] (Environment – Exploded View). Przećwiczmy je na przykładzie modelu silnika.

− po otworzeniu pliku zespołu wywołaj opisywane polecenie. Program przejdzie do środowiska widoków rozstrzelonych – zauważ, że większość ikon w bocznym pasku poleceń została zastąpiona przez inne.

− kliknij ikonę polecenia Autorozstrzelenie (Automatic Explode, rysunek 4.63). Solid Edge umożliwia tworzenie widoków rozstrzelonych na kilka sposobów – automatycznie lub tak, aby użytkownik miał kontrolę nad procesem rozsuwania części. Ikoną Autorozstrzelenie uruchomiłeś automatyczne tworzenie widoków.

Rysunek 4.63.

Ikona polecenia Autorozstrzelenie – automatycznego rozstrzeliwania części

− po wywołaniu polecenia pojawia się jego pasek wstęgowy (rysunek 4.64). Domyślnie

włączona jest w nim opcja Wszystkie (All), oznaczająca rozstrzeliwanie wszystkich części w zespole. Sąsiadująca z nią ikona Zespoły (Assemblies) pozwala na wskazywanie podzespołów, które mają zostać rozstrzelone. Pozostaw na razie ustawienie domyślne i kliknij przycisk Rozstrzel (Explode).

Rysunek 4.64.

Pasek wstęgowy polecenia Autorozstrzelenie.

Jak widzisz, pokrywa nie została odsunięta od korpusu. Stało się tak dlatego, że była ona modelowana w kontekście zespołu, co spowodowało nadanie jej relacji utwierdzenia. Solid Edge przy tworzeniu widoku rozstrzelonego decyduje o kierunku przemieszczania poszczególnych części na podstawie zastosowanych do nich relacji. Na podstawie relacji utwierdzenia nie można określić kierunku przemieszczenia, część taka pozostaje więc w tym samym miejscu. Aby pokrywa była również przemieszczana w czasie tworzenia widoku rozstrzelonego należy zmienić zastosowane do niej relacje.

Prawdopodobnie podzespół głowicy został odsunięty od korpusu silnika jako całość – śruby ani świeca żarowa nie zostały wysunięte z otworów w głowicy. Podzespoły są traktowane w czasie tworzenia widoku rozstrzelonego jako całość, chyba że zostaną uprzednio „rozbite” za pomocą polecenia Rozwiąż podzespół (Unbind Subassembly). Aby rozwiązać podzespół należy wskazać

go w oknie PathFinder-a, a następnie kliknąć ikonę (rysunek 4.65). Związanie zespołu odbywa się przez kliknięcie ikony Zwiąż podzespół (Bind Subassembly). Po związaniu podzespół traktowany jest w czasie tworzenia widoku rozstrzelonego jako jedna część.

Rysunek 4.65.

Ikony poleceń Zwiąż podzespół i Rozwiąż podzespół

− kliknij ikonę polecenia Zsuń (Unexplode – rysunek 4.66). Anuluje ono rozstrzelenie zespołu.

Potwierdź zamiar anulowania rozstrzelenia, a następnie kliknij przycisk Zakończ, aby powrócić do środowiska zespołu.

Rysunek 4.66.

Ikony poleceń Zsuń, Zsuń

− usuń relację utwierdzenia dla pokrywy i nadaj relację przylegania pomiędzy jej licem i licem korpusu. Przejdź do środowiska tworzenia widoków rozstrzelonych. Rozwiąż podzespół głowicy i utwórz ponownie widok rozstrzelony w taki sam sposób, jak przed chwilą. Twój model powinien wyglądać jak na rysunku 4.67. Widoczne na rysunku linie symbolizujące tory, po których poruszały się poszczególne części, możesz ukryć wyłączając opcję [Widok] – [Linie ruchu] (View – Flowlines). W tym samym menu możesz włączać i wyłączać wyświetlanie symboli zakończeń linii ruchu.

Rysunek 4.67.

Widok rozstrzelony zespołu silnika

− w bieżącym widoku utwórz i zapisz nową konfigurację wyświetlania i zapisz ją pod nazwą

„Rozstrzelony 1”. Utworzenie widoku rozstrzelonego nie polega w rzeczywistości na przesunięciu części zespołu – jest to jedynie sposób wizualizacji. Widoki rozstrzelone można zapisywać tak samo, jak konfiguracje wyświetlania. Umożliwia to późniejsze umieszczanie ich na rysunkach – wrócimy do tego zagadnienia w następnym rozdziale.

Wiesz już, w jaki sposób tworzyć widoki rozstrzelone, na których przesunięte są wszystkie części, a także jak spowodować, aby podzespoły były traktowane w czasie rozstrzeliwania jako całość. Czasem może się jednak zdarzyć sytuacja odwrotna: chciałbyś, aby cały zespół pozostał niezmieniony, a rozstrzelenie dotyczyło tylko wskazanego podzespołu. Przykładem może być tu

instrukcja montażu: rozstrzelenie podzespołu pokazuje jego strukturę, widoczny w tle zespół pomaga określić usytuowanie podzespołu. Aby stworzyć taki widok rozstrzelony należy skorzystać z opcji Zespoły polecenia Autorozstrzelenie.

− kliknij ikonę polecenia Zsuń, aby anulować rozstrzelenie. Ponieważ zapisałeś je jako konfigurację wyświetlania, nie zostanie ono utracone.

− kliknij ikonę polecenia Autorozstrzelenie, a następnie w pasku wstęgowym ikonę Zespoły. Oznacza to, że zamierzasz wskazać podzespoły, które mają zostać rozstrzelone.

− wskaż w oknie PathFinder-a podzespół głowicy, a następnie kliknij przycisk Rozstrzel. Śruby i świeca zostaną wysunięte z otworów, ale głowica pozostanie na swoim miejscu. Przemieść ją do góry za pomocą polecenia Przenieś część. Jak widzisz, w środowisku widoków rozstrzelonych działa ono inaczej niż w środowisku zespołu – tam przemieszczenie głowicy nie byłoby możliwe, z uwagi na relację przylegania między jej licem a licem korpusu. Po przeniesieniu głowicy Twój model powinien wyglądać jak na rysunku 4.68 a. Na rysunku 4.68 b przedstawiono przykład widoku rysunkowego stworzonego na podstawie modelu, który właśnie utworzyłeś. Jak tworzy się takie widoki dowiesz się z następnego rozdziału.

Rysunek 4.68.

Rozstrzelenie podzespołu w module Assembly (a) i rysunek stworzony na jego podstawie (b)

− w bieżącym widoku utwórz i zapisz nową konfigurację wyświetlania i zapisz ją pod nazwą

„Rozstrzelony 2”.

− zapisz plik zespołu.

Utworzyłeś dwie konfiguracje widoków rozstrzelonych. Wywoływanie ich odbywa się za pomocą listy rozwijanej w pasku wstęgowym – tak samo, jak zmiana konfiguracji wyświetlania w środowisku zespołu. Jak widzisz, w Solid Edge można tworzyć i zapisywać w tym samym pliku wiele widoków rozstrzelonych – po utworzeniu każdego z nich należy go zapisać jako konfigurację, a następnie anulować pleceniem Zsuń i przystąpić do tworzenia nowego.

W dotychczas wykonywanych ćwiczeniach korzystałeś z polecenia Autorozstrzelenie. Może się jednak zdarzyć, że chcesz sam decydować o tym, które części i w jaki sposób mają być przemieszczane przy tworzeniu widoku rozstrzelonego. Należy w takim wypadku skorzystać z polecenia Rozstrzel (Explode, poniżej ikony polecenia Autorozstrzelenie).

Po wywołaniu polecenia Rozstrzel należy wykonać następujące czynności (odpowiadają im kolejne ikony w pasku SmartStep):

Rysunek 4.69.

Pasek SmartStep polecenia Rozstrzel

wskazać części, które mają zostać przemieszczone i zaakceptować wybór klikając ikonę w pasku SmartStep.

a) wskazać część nieruchomą, czyli tą, od której odsuwane będą części przemieszczane.

b) wskazać lico części nieruchomej – wektor prostopadły do niego określa kierunek przemieszczania części. Zamiast lica można wskazać jedną z płaszczyzn odniesienia, należy jednak uprzednio włączyć wyświetlanie tych płaszczyzn klikając ikonę w pasku SmartStep (druga od prawej – patrz rysunek 4.69).

c) wskazać kierunek przesunięcia (zwrot wektora prostopadłego do lica części nieruchomej).

Modyfikacja widoków rozstrzelonych Zarówno w przypadku korzystania z rozstrzelenia automatycznego, jak i „ręcznego” może się okazać, że położenie części po zakończeniu polecenia nie całkiem odpowiada naszym oczekiwaniom. Należy w takim przypadku skorzystać z poleceń umożliwiających zmianę położenia części w rozstrzelonym zespole. Ikony tych poleceń przedstawione są na rysunku 4.70 (Uwaga: w rzeczywistości znajdują się one w bocznym pasku poleceń, umieszczone są zatem w kolumnie, a nie – jak na rysunku – w rzędzie).

Rysunek 4.70.

Ikony poleceń zmiany położenia części Przedstawione na rysunku ikony służą – w kolejności – do wywoływania następujących poleceń:

1. Dopasuj odstęp rozstrzelenia (Adjust Spread Distance) – przemieszczanie rozstrzelonych części. Po kliknięciu ikony należy wskazać część (powinna zostać podświetlona) i przeciągając myszą przy wciśniętym lewym przycisku zmieniać jej położenie. W pasku SmartStep pojawiają się dwie ikony, umożliwiające wybór opcji przesuwania części wskazanej: wraz z częściami zależnymi lub bez nich. W modelu silnika przykładem części zależnych mogą być śruby mocujące głowicę i świeca żarowa (zależne od głowicy).

Czasem zdarza się, że część nie może być przemieszczona za pomocą opisywanego polecenia. W takim przypadku możesz skorzystać z polecenia Przenieś część – zrobiłeś tak przy tworzeniu widoku przedstawionego na rysunku 4.68. Należy jednak korzystać z niego w ostateczności, ponieważ może spowodować utratę pewnych zależności. W naszym przykładzie utracona została informacja o połączeniu pomiędzy śrubami i świecą a głowicą (sprawdź w liście błędów). Konsekwencją tego jest z kolei utrata możliwości przemieszczania śrub za pomocą polecenia Dopasuj odstęp rozstrzelenia.

2. Zmiana położenia (Reposition) – przemieszczanie części za pomocą polecenia Dopasuj odstęp rozstrzelenia jest możliwe tylko w pewnym zakresie, określonym przez obowiązujące relacje – na przykład niemożliwe jest przestawienie śruby mocującej poniżej głowicy (sprawdź). Jeżeli z jakichś względów taka zmiana położenia jest konieczna, należy skorzystać z polecenia Zmiana położenia. Po kliknięciu ikony wskazuje się część, a następnie definiuje jej nowe położenie przez wskazanie innej części.

3. Usuń (Remove) – ukrywanie części w widoku rozstrzelonym. Ponowne pokazanie następuje po wybraniu polecenia Pokaż z menu podręcznego części.

4. Zwiń (Collapse) – przemieszczenie wskazanej części (lub kilku części) do jej pierwotnego położenia (przed utworzeniem widoku rozstrzelonego). Uwaga: nie jest możliwe przywrócenie części do jej pierwotnego położenia przy użyciu polecenia Zwiń po przemieszczeniu jej za pomocą polecenia Przenieś część.

5. Dodaj uskok (Add Joggle) – dodawanie uskoków, czyli załamań linii ruchu o 90º (rysunek 4.71). Aby dodać uskok należy wskazać część, a następnie określić kierunek i wartość przemieszczenia. Pomocny jest tu dynamiczny podgląd, pojawiający się po wskazaniu części. Modyfikacja położenia części z dodanym uskokiem odbywa się tak samo, jak w przypadku wszystkich innych: za pomocą polecenia Dopasuj odstęp rozstrzelenia.

Rysunek 4.71.

Dodawanie uskoków

6. Usuń uskok (Remove Joggle) – usuwanie uskoków dodanych za pomocą polecenia Dodaj uskok.

Widoki częściowe Z poleceniem tworzenia widoków częściowych miałeś już do czynienia, nie będziemy go więc ponownie omawiać. Dodajmy tylko, że profil definiujący widok wycięcia może zostać narysowany na dowolnej płaszczyźnie (niekoniecznie głównej), nie musi również składać się z odcinków i łuków. Przykład widoku wycięcia zdefiniowanego za pomocą krzywoliniowego profilu, umieszczonego na dowolnej płaszczyźnie, przedstawiony jest na rysunku 4.72.

Rysunek 4.72.

Widok wycięcia zdefiniowany przy pomocy krzywoliniowego profilu, umieszczonego na płaszczyźnie nachylonej i przesuniętej względem płaszczyzn głównych

Pomiar właściwości fizycznych Solid Edge umożliwia pomiar właściwości fizycznych (m.in. objętości i masy) nie tylko pojedynczych części, ale również całych zespołów. Wywołanie służącego do tego celu polecenia przebiega tak samo, jak w przypadku modułu Part – z głównego menu: [Narzędzia] – [Właściwości fizyczne] (Tools – Physical Properties). Po wywołaniu polecenia ukazuje się okno właściwości fizycznych zespołu. Należy kliknąć w nim przycisk Aktualizuj (Update). Jeżeli w plikach wszystkich części przeprowadzone były pomiary właściwości fizycznych, a co za tym idzie – znane są ich masy i gęstości, program przystępuje od razu do obliczeń. Jeżeli w zespole znajdują się części o nieznanej gęstości, ukaże się okno z zapytaniem o domyślną gęstość dla tych części, dla których nie została ona podana w pliku modułu Part.

Wyniki obliczeń podawane są w oknie; możliwy jest zapis ich w pliku tekstowym. Poniżej przedstawiony jest fragment pliku zawierającego raport z obliczeń właściwości fizycznych zespołu silnika.

Physical Properties Report Volume= 230451,95 mm^3 Mass= 0,811 kg

With respect to the Global Coordinate System Center Of Mass:

X= 0,46 mm Y= -14,61 mm Z= 25,26 mm

Center Of Volume: X= 0,46 mm

Y= -9,87 mm Z= 29,00 mm

Domyślną nazwą pliku raportu jest physprop.txt, lokalizacją – katalog zespołu.

Właściwości dokumentu, tworzenie raportów Okno właściwości dokumentu otwiera się w module Assembly tak samo, jak w module Part – za pomocą polecenia [Plik] – [Właściwości]. Poszczególne karty okna i ich znaczenie jest również takie samo, jak w module Part, niecelowe jest więc ponowne ich opisywanie. Warto jedynie zatrzymać się dłużej nad kartą Status.

Status dokumentu zespołu W przypadku modułu Part za pomocą tej karty można zmieniać status pojedynczych części. W module Assembly za jej pośrednictwem można dokonywać zmian statusu zarówno zespołu, jak i części lub podzespołów wchodzących w jego skład. Po kliknięciu znaku „+” przy nazwie zespołu ukazuje się jego struktura w formie drzewa, podobnie jak w oknie PathFinder-a. Można w niej wskazywać poszczególne pliki i nadawać im różny status. W przykładzie na rysunku 4.73 widoczne jest drzewo zespołu silnika; poszczególnym plikom nadany został różny status. Wszystkie części podzespołu głowicy wraz z plikiem podzespołu mają status W opracowaniu (In work), wał natomiast został już Wydany (Released). W przypadku zarezerwowania pliku przez użytkownika przez nadanie statusu innego niż Dostępny przy nazwie pliku pojawia się nazwa użytkownika, który nadał status.

Rysunek 4.73.

Karta Status okna Właściwości w module Assembly. W oknie widoczna jest cała struktura zespołu, możliwe jest nadawanie statusu poszczególnym plikom.

Oczywiście, po nadaniu statusu danej części w module Assembly zmiana ta obowiązuje również po otworzeniu pliku tej części w module Part.

Raporty – utworzenie listy części Z zagadnieniem nadawania właściwości poszczególnym częściom i podzespołom wiąże się inne – automatycznego tworzenia raportów (m. in. list części). Wykonaj ćwiczenie, w którym stworzysz listę części zespołu silnika. Dane do listy pobierane są z poszczególnych plików części, z ich właściwości.

− wywołaj polecenie tworzenia raportów: [Narzędzia] – [Raporty] (Tools – Reports). Ukaże się okno, w którym za pomocą listy rozwijanej możesz wybrać części, które mają zostać włączone do tworzonej listy. Pozostaw ustawienie domyślne (Wszystkie części w zespole – All parts in the assembly).

− w dolnej części okna znajdują się przyciski opcji umożliwiające wybór rodzaju tworzonego raportu. Pozostaw domyślną opcję Lista materiałowa (Bill of materials).

− z prawej strony okna znajdują się przyciski – kliknij Format (Format). Przejdziesz w ten sposób do okna umożliwiającego określenie formatu tworzonej listy części: liczby kolumn, rodzaju czcionki, wyrównania tekstu itp.

− po przejściu do okna formatowania kliknij przycisk Opcje (Options, w dolnej części okna). Otworzy się kolejne okno, umożliwiające określenie, które kolumny mają się znaleźć w tworzonej liście. Wyboru kolumn dokonuje się w standardowy sposób przyjęty w aplikacjach Windows: przenosząc je za pomocą przycisków Dodaj i Usuń (Add i Remove) pomiędzy polami z prawej i lewej części okna. Skonfiguruj listę tak, aby w prawym polu znalazły się kolumny Tytuł, Numer dokumentu, Ilość i Masa (Title, Document Number, Quantity i Mass), w podanej kolejności. Kolejność ustala się za pomocą przycisków Przenieś w górę i Przenieś w dół (Move Up i Move Down), znajdujących się z prawej strony okna.

− kliknij przycisk OK. Powrócisz do okna formatowania raportu. W podglądzie raportu powinny być już uwzględnione zmiany wprowadzone w oknie opcji. Masz teraz możliwość m.in. sortowania pozycji w raporcie. Kliknij przycisk Sortuj (Sort) – ukaże się kolejne okno, zawierające trzy listy rozwijane. Za pomocą pierwszej z nich wybierz jako kryterium sortowania numer dokumentacji. Kliknij przycisk OK.

− po powrocie do okna formatowania raportu kliknij ponownie przycisk OK. Spowoduje to stworzenie raportu zgodnie z ustawionym przez Ciebie formatem. Powinien on wyglądać jak na rysunku 4.74.

Rysunek 4.74.

Okno raportu z listą części dla zespołu silnika

Stworzony raport możesz zapisać w pliku TXT lub RTF, wydrukować lub skopiować do schowka, skąd może być on wstawiony do innej aplikacji, na przykład arkusza kalkulacyjnego MS Excel.

Jak widzisz, wszystkie dane w liście części pochodzą z plików PAR. Masa jest przekazywana automatycznie, o ile były obliczane właściwości fizyczne dla danej części. Pozostałe dane podałeś jako właściwości pliku.

Aby utworzyć raport nie musisz uruchamiać Solid Edge. Polecenie tworzenia raportów dostępne jest też z menu podręcznego pliku zespołu, po wskazaniu go w Eksploratorze Windows. Procedura postępowania jest podobna, jedyna różnica polega na tym, że nie masz możliwości określenia, które części mają zostać uwzględnione w raporcie – lista rozwijana wyboru części w oknie raportu jest nieaktywna.

Inne polecenia pomocnicze Poznałeś już prawie wszystkie polecenia modułu Assembly potrzebne do efektywnej pracy. Poniżej omówimy jeszcze kilka, stosowanych rzadziej, ale czasem przydatnych.

Zastąp część Polecenie to służy do zastąpienia jednej części w strukturze zespołu inną. Przydaje się, gdy np. chcesz zastosować w projektowanym zespole inny wariant danej części. Po kliknięciu ikony polecenia (rysunek 4.75) należy wskazać część do zamiany, a następnie – w standardowym oknie Windows – część zastępującą. Jeżeli część zastępowana użyta jest w zespole więcej niż jeden raz program pyta się, czy zastąpienie ma dotyczyć tylko części wskazanej, czy wszystkich jej wystąpień w zespole.

Rysunek 4.75.

Ikona polecenia Zastąp część (Replace Part)

Po zamianie części za pomocą opisywanego polecenia należy sprawdzić, czy dla nowego elementu zostały prawidłowo przeliczone relacje określające jego położenie w zespole. W przypadku różnic w kształcie części zastępowanej i zastępującej mogą tu wystąpić błędy.

Wycięcie przez kilka części Polecenie Wycięcie przez kilka części (Multi-part Cutout, ikona przedstawiona jest na rysunku 4.76) stanowi wyjątek od obowiązującej w Solid Edge zasady, w myśl której zmiany w geometrii części mogą być dokonywane tylko z poziomu modułu Part. Za pomocą tego polecenia można dokonać wycięcia przez kilka części z poziomu zespołu. Przydaje się ono np. przy wykonywaniu otworów pod śruby łączące kilka elementów. Innym przykładem może być konstrukcja form: po złożeniu kilku płyt można w nich wykonywać jednym poleceniem otwory pod słupy czy tuleje.

Rysunek 4.76.

Ikona polecenia Wycięcie przez kilka części

Procedura postępowania jest bardzo podobna do procedury tworzenia wycięcia w module Part. Należy wskazać płaszczyznę profilu, narysować go, a następnie wskazać kierunek i wartość rozciągnięcia. W porównaniu z poleceniem Wycięcie w module Part przybywa tu jeden krok: wskazanie części, w których ma zostać wykonane wycięcie. Po wskazaniu części należy zaakceptować wybór i kliknąć przycisk Zakończ.

Uwagi:

1. Aby polecenie było dostępne należy w karcie Inter-Part okna opcji (wywoływane z menu głównego [Narzędzia]) zaznaczyć pole wyboru Pozwól na łącza Inter-Part: (Allow interpart links using:). Spowoduje to ukazanie się pięciu kolejnych pól wyboru, z których należy zaznaczyć drugie od dołu: Wycięcie przez części (Multipart Cutout).

2. Dozwolone są profile otwarte, nie są natomiast – inaczej niż w module Part – profile wielokrotne.

3. Części wskazywane jako mające być przecięte muszą być aktywne. Nie dotyczy to jedynie części utwierdzonych (tzn. tych, dla których zastosowano relacje utwierdzenia).

Wizualizacja Jak było to już wspomniane, Solid Edge posiada dość zaawansowane narzędzia do wizualizacji. Dostępne są one z głównego menu za pomocą polecenia [Format] – [Widok] (Format – View) oraz [Format] – [Lica] (Format – Faces). Formatowanie widoku można uruchomić również za pomocą ikony Widok (View, rysunek 4.77)

Rysunek 4.77.

Ikona polecenia Widok

Polecenie Widok służy do formatowania widoku (określania trybu cieniowania, tła, świateł itp.) podobnie, jak w module Part. Opis poszczególnych kart okna został zamieszczony w poprzednim rozdziale.

Za pomocą polecenia Lica można nadawać indywidualne cechy poszczególnym częściom w zespole, na przykład definiować kolory, nakładać tekstury, określać stopień przezroczystości itp. Polecenie jest dostępne po zaznaczeniu którejś części zespołu; po jego wywołaniu otwiera się okno Formatuj lica (Format Faces). Znaczenie poszczególnych kart okna jest następujące:

1. Krawędzie (Edges) i Lica (Faces) – te dwie karty zawierają narzędzia służące do definiowania kolorów krawędzi i lic. Kolory te mogą być różne, można też po ustawieniu jednego z nich skopiować ustawienia tak, aby drugi był taki sam. Służą do tego celu przyciski Kopiuj z koloru krawędzi (Copy From Edges Color) i Kopiuj z koloru rozmycia (Copy

From Diffuse Color). Należy pamiętać, że aby efekty zmiany kolorów były widoczne na modelu musi być wyłączona opcja Wszystkie części w tym samym kolorze.

2. Tekstura (Texture) – nadawanie tekstur wskazanym licom. Odbywa się to poprzez wskazanie pliku graficznego, dostarczanego z Solid Edge lub innego. Podobnie jak w przypadku definiowania tła (patrz opis w poprzednim rozdziale) użytkownik może stosować własne tekstury. Te, które dostarczane są z Solid Edge zapisane są w jednym z podkatalogów programu (domyślnie C:\Program Files\ Solid Edge\Images\Textures). Uwaga: aby pliki tekstur były dostępne należy zaznaczyć w czasie instalacji pole Image Files – patrz punkt „Instalacja programu” w rozdziale 1 oraz rysunek 1.1. W dolnej części karty Tekstura znajdują się pola i przyciski służące do modyfikacji nałożonej tekstury – np. zmiany orientacji lub skali.

Na rysunku 4.78 a przedstawiony jest przykład zastosowania tekstury – kubek, którego model stworzyłeś w ramach ćwiczeń do poprzedniego rozdziału jest wykonany z tworzywa imitującego drewno. Innym przykładem zastosowania tekstur jest tworzenie tabliczek znamionowych, nalepek itp. (rysunek 4.78 b) – w tym przypadku do nałożenia tekstury wykorzystany musiał zostać plik stworzony przez użytkownika.

Rysunek 4.78.

Przykłady zastosowania tekstur

W przypadku przedstawionym na rysunku 4.78 b zespół składa się z trzech elementów: bryły zasilacza, wtyków oraz tabliczki. Musi być to osobna część, gdyż tekstura nakładana jest na całą powierzchnię wskazanego elementu.

Uwaga: aby efekty nałożenia tekstury były widoczne na modelu należy w oknie formatowania widoku zaznaczyć pole wyboru Tekstury (Textures). Ponadto – tak jak w przypadku kolorów – musi być wyłączona opcja Wszystkie części w tym samym kolorze.

3. Relief (Bump) – polecenie to działa podobnie, jak polecenie nakładania tekstur. Różnica polega na tym, że tekstura jest „uplastyczniona”. Część wygląda tak, jakby tekstura została „wyciśnięta” w jej powierzchni. Aby efekty były widoczne na modelu w oknie formatowania widoku należy zaznaczyć pole Tekstury oraz włączyć cieniowanie Phong lub Ray Tracing.

4. Wygląd (Appearance) – ustawianie właściwości materiału, z którego wykonana jest część. Przykład zastosowania pokazany jest na rysunku 4.79. Tym razem kubek wykonany jest z tworzywa półprzezroczystego.

Rysunek 4.79.

Przykład wizualizacji – kubek wykonany z półprzezroczystego tworzywa

5. Pole odbić (Reflection Box) – definiowanie obrazu otoczenia odbijającego się w

wypolerowanej powierzchni części. Podobnie jak w przypadku definiowania tła, tekstur czy reliefów można korzystać z plików dostarczanych wraz z Solid Edge lub innych, stworzonych we własnym zakresie. W przypadku korzystania z plików dostarczanych z programem istnieje możliwość definiowania obrazu otoczenia za pomocą danych zwartych w jednym pliku (z rozszerzeniem SKY) lub indywidualne określenie obrazów odbicia dla poszczególnych kierunków.

Pole odbić może być definiowane również jako wspólne dla wszystkich części. W takim przypadku korzysta się nie z polecenia formatowania lic, ale formatowania widoku. W obu przypadkach aby efekty były widoczne należy wyłączyć opcję Wszystkie części w tym samym kolorze, a w karcie Wygląd ustawić dla poszczególnych części odpowiedni Współczynnik odbicia (Reflectivity).

Pozostałe polecenia Oprócz opisanych powyżej, w czasie pracy w module Assembly stosuje się narzędzia i polecenia, z którymi spotkałeś się już w module Part. Należą do nich:

1. Lista błędów (To Do List) – polecenie wywołuje się tak samo, jak w module Part. Tłumaczenie „lista błędów” nie jest w przypadku modułu Assembly zbyt trafne: lista zawiera również wykaz części niecałkowicie utwierdzonych, co nie jest błędem z punktu widzenia ani konstrukcji, ani programu.

2. Pomiar odległości i kątów, pozyskiwanie informacji o elemencie – polecenia z tej grupy, dostępne z menu głównego [Narzędzia] – [Zmierz] (Tools – Measure) działają podobnie jak w module Part. Musisz jedynie pamiętać, że aby wskazać element części (punkt kluczowy, lico itd.) dana część musi być aktywna. Jeżeli zapomniałeś ją uaktywnić kliknij ikonę Uaktywnij część (Activate Part, rysunek 4.80) w pasku wstęgowym – umożliwia ona uaktywnienie części bez przerywania polecenia.

Rysunek 4.80.

Ikona polecenia Uaktywnij część

3. Zmienne (Variables) – tabela zmiennych jest Ci już znana z modułu Draft i Part. W module Assembly korzysta się z niej tak samo.

4. Makro (Macro) – zasady korzystania z makr są takie same, jak w module Part.

5. Menu podręczne okna programu – wywołuje się je tak samo, jak w module Part. Polecenie Ukryj wszystkie płaszczyzny odniesienia (Hide All reference Planes) dotyczy zarówno płaszczyzn zespołu, jak i poszczególnych części. Aby ponownie włączyć płaszczyzny należy skorzystać z poleceń z menu podręcznego części lub płaszczyzn zespołu w oknie PathFinder-a.

6. Zapisz jako obraz, Wydruk (Save As Image, Print) – zasady wykorzystywania tych poleceń są takie same, jak w module Part.

Wymiana danych Zasady obowiązujące przy zapisie i odczycie danych pochodzących z lub wysyłanych do innych aplikacji są w module Assembly takie same, jak w module Part. Warto natomiast zwrócić uwagę na jeden problem, związany z importem plików zespołów.

Przy otwieraniu pliku zapisanego w formacie innym niż własny Solid Edge prosi o określenie szablonu. W przypadku części powinien być to szablon PAR, w przypadku zespołów – ASM. Jeżeli nie jesteś pewien, czy otrzymany plik zawiera zespół, czy pojedynczą część, należy wybrać szablon ASM. Pomyłka niczym tu nie grodzi – po prostu utworzony zostanie jednoelementowy zespół. Jeżeli natomiast plik zespołu otworzysz używając szablonu PAR ryzykujesz utratę niektórych danych.

Przy przesyłaniu plików zespołów tracone są informacje o relacjach. Do wszystkich części zostaje zastosowana relacja utwierdzenia.

Rozdział 5.

Moduł Draft – tworzenie rysunków z modeli 3D Po stworzeniu modeli części i zespołów przychodzi czas na ostatni etap tworzenia projektu – przygotowanie dokumentacji rysunkowej. W Solid Edge widoki, przekroje, widoki szczegółowe itp. tworzone są automatycznie na podstawie modeli i pozostają związane z nimi. Dzięki temu po zmianie modelu możliwa jest automatyczna aktualizacja rysunku.

Zasadami tworzenia rysunków pojedynczych części i zespołów rządzą podobne zasady, istnieją jednak również różnice. Przykładowo, na rysunkach zespołów można decydować o tym, które części mają być pokazane, a które nie, można tworzyć rysunki zespołów rozstrzelonych itp. Z tego powodu tworzenie rysunków części i zespołów omówione zostanie oddzielnie.

Z dwóch pierwszych podrozdziałów („Tworzenie rzutów części” i „Tworzenie rzutów zespołów”) dowiesz się, jak tworzyć widoki, przekroje itp. z wykorzystaniem domyślnych ustawień programu. To, w jaki sposób możesz te elementy modyfikować (przemieszczać, zmieniać podziałkę, opisy itp.) stanowi treść kolejnego podrozdziału: „Modyfikacja rzutów części i zespołów”.

Tworzenie rzutów części Pierwszym etapem opracowywania dokumentacji – zarówno części, jak i podzespołów – jest stworzenie widoku głównego. Następnie na jego podstawie mogą powstawać kolejne widoki (niekoniecznie prostokątne), przekroje, widoki szczegółowe itp.

Widoki części Aby zapoznać się z procedurą tworzenia rysunków części wykonasz ćwiczenie, w czasie którego powstanie rysunek tłoka silnika.

Umieszczanie pierwszych widoków części − kliknij ikonę polecenia Widok części (View of Part – rysunek 5.1). Służy ono do

wskazywania pliku, w którym zapisany jest model i stworzenia na jego podstawie pierwszych widoków.

Rysunek 5.1.

Ikona polecenia Widok części

− po wywołaniu polecenia pojawi się okno Wybierz model (Select Model). W standardowy,

przyjęty w Windows sposób odszukaj lokalizację pliku Tłok.par i wskaż go. W prawej części okna widoczny jest podgląd części – widzisz teraz, dlaczego warto przed zapisem pliku PAR maksymalnie powiększyć model i ustawić go tak, aby był jak najlepiej widoczny. Podgląd, który się ukazał to mapa bitowa, utworzona w momencie zapisu części.

Zamiast podglądu możesz wyświetlić właściwości pliku. W tym celu należy skorzystać z przycisku opcji Właściwości, umieszczonego pod oknem podglądu.

Jeżeli nie wiesz lub nie pamiętasz, gdzie zapisany jest plik części, której rysunek chcesz utworzyć, możesz skorzystać z wbudowanego w Solid Edge narzędzia pozwalającego na przeszukiwanie zasobów, przy zastosowaniu określonych przez użytkownika kryteriów. Jest ono opisane w rozdziale 6: „Narzędzia pomocnicze”.

− po wskazaniu pliku Tłok.par kliknij przycisk Otwórz (Open). Okno wyboru pliku części zostanie zamknięte, pojawi się za to inne: Widok części (View of Part). Służy ono do definiowania widoku części. Ukazujący się podgląd jest propozycją widoku głównego. Możesz go zaakceptować lub zmienić, korzystając z poleceń do zmiany położenia części – takich samych, jak w module Part. Ich ikony znajdują się w pasku w górnej części okna. Pozostaw domyślne ustawienie części i kliknij przycisk Zamknij (Close).

− po zamknięciu okna widoku części w oknie głównym pojawi się prostokąt obejmujący obszar, jaki zajmie widok, jeżeli zaakceptujesz domyślną podziałkę. Jest ona obliczana na podstawie wielkości modelu i formatu rysunku i wyświetlana w pasku SmartStep polecenia Widok części, pojawiającym się po zamknięciu okna widoku (rysunek 5.2).

Rysunek 5.2.

Pasek SmartStep polecenia Widok części

Pierwszy z lewej przycisk (Wstecz – Back) służy do powrotu do okna widoku części. Dwie ikony na prawo od tego przycisku (Najlepsze dopasowanie i Poprzednia skala, Best Fit i Previous Scale) służą do określania domyślnej podziałki widoku, której wartość jest wyświetlana w liście rozwijanej. Opcja Najlepsze dopasowanie (ustawienie domyślne) powoduje zastosowanie takiej podziałki, przy której widok części jest jak największy, ale nie wykracza poza krawędzie rysunku. Włączenie opcji Poprzednia skala powoduje zastosowanie takiej samej podziałki, jak dla ostatnio umieszczanego widoku. Jeżeli – tak jak w naszym przypadku – jest to pierwszy widok umieszczany na arkuszu rysunkowym, zastosowana zostanie podziałka 1:1.

Pozostaw domyślne ustawienia podziałki i kliknij ikonę Układ widoku (View Layout, druga z prawej w pasku SmartStep).

− po kliknięciu ikony pojawi się okno przedstawione na rysunku 5.3.

Rysunek 5.3.

Okno rozmieszczenia widoków rysunkowych

Okno to umożliwia umieszczenie za pomocą opisywanego polecenia kilku widoków. Ten, który zdefiniowałeś w oknie widoku, reprezentowany jest przez ikonę umieszczoną centralnie (opisaną jako „Widok główny” na rysunku 5.3). Klikając otaczające ją ikony informujesz program, że chcesz jednocześnie z widokiem głównym utworzyć dodatkowy: z boku, z góry itp. Kliknij ikonę oznaczoną na rysunku jako „Widok z boku” i kliknij przycisk OK.

− po powrocie do głównego okna zauważysz, że zmienił się kształt prostokąta, symbolizującego obszar zajmowany przez widok. Prawdopodobnie zmieni się również proponowana podziałka. Kliknij teraz ostatnią ikonę w pasku SmartStep – Ustawienia wyświetlania modelu (Model Display Settings). Pojawi się okno, za pomocą którego możesz ustawiać szereg parametrów decydujących o wyglądzie tworzonego widoku. Dokładny opis okna znajdziesz w podrozdziale „Modyfikacja rzutów części i zespołów”. Teraz sprawdź tylko, czy zaznaczone jest pole wyboru Pokaż krawędzie ukryte (Show hidden edges) i czy usunięte jest zaznaczenie pola Pokaż krawędzie styczne (Show tangent edges). Kliknij przycisk OK aby zamknąć okno.

− po powrocie do głównego okna ustaw kursor tak, aby prostokąt znalazł się w miejscu, w którym chcesz umieścić widok i kliknij lewym przyciskiem myszy. Widoki zostaną utworzone – powinny wyglądać, jak na rysunku 5.4. Nie zamykaj dokumentu – będzie potrzebny przy wykonywaniu kolejnego ćwiczenia.

Rysunek 5.4.

Widoki tłoka utworzone za pomocą polecenia Widok części

W wykonanym właśnie ćwiczeniu nauczyłeś się umieszczać pierwszy widok (lub widoki) danej części na rysunku. Są to widoki prostokątne. W dowolnym momencie możesz jednak dodawać kolejne: prostokątne, ukośne itd.

Dodawanie kolejnych widoków Po umieszczeniu pierwszego widoku kolejne mogą być dodawane na jego podstawie, za pomocą poleceń Widok główny (Principal View) i Widok pomocniczy (Auxiliary View). Ich ikony przedstawione są na rysunku 5.5.

Rysunek 5.5.

Ikony poleceń Widok główny i Widok pomocniczy

Przećwicz oba wspomniane polecenia.

− kliknij ikonę Widok główny. Program poprosi o wskazanie widoku, na podstawie którego ma zostać utworzony nowy. Wskaż jeden z widoków tłoka, który utworzyłeś w poprzednim ćwiczeniu (rysunek 5.6) i porusz myszą. Teraz na podstawie położenia kursora program wnioskuje, jaki widok ma zostać utworzony. W sytuacji przedstawionej na rysunku 5.6 będzie to widok z góry. Możesz utworzyć cztery widoki prostokątne i cztery skośne – podobnie, jak przy definiowaniu pierwszych widoków za pomocą okna rozmieszczenia (rysunek 5.3).

Rysunek 5.6.

Tworzenie kolejnych widoków na podstawie istniejących

Utworzony widok nie różni się niczym od utworzonych w poprzednim ćwiczeniu, za pomocą polecenia Widok części. Może być podstawą do tworzenia kolejnych widoków. Jak widzisz, nie musisz od razu, przy tworzeniu pierwszego widoku, rozplanowywać dokładnie całego rysunku – w dowolnym momencie możesz kolejne widoki zarówno dodawać, jak i usuwać.

− zapisz rysunek tłoka – będzie przydatny przy wykonywaniu następnych ćwiczeń.

Przed przystąpieniem do omawiania polecenia Widok pomocniczy stwórz model przedstawiony na rysunku 5.7. Dokładne wymiary nie są istotne – ważne jest, aby kąt zagięcia fragmentu rurociągu był różny od 90º. W takiej sytuacji nie będzie możliwe przedstawienie rozmieszczenia otworów w kołnierzu na rzucie prostokątnym.

Rysunek 5.7.

Model fragmentu instalacji rurociągowej – kolanko z kołnierzami

Wykonasz teraz rzuty: główny, przedstawiający widok kolanka z boku oraz pomocniczy, pokazujący rozstaw otworów na kołnierzu.

− na nowym rysunku utwórz za pomocą polecenia Widok części pierwszy rzut, z boku (rysunek 5.8 a). Kliknij ikonę polecenia Widok pomocniczy. Przemieść kursor w pobliże lica kołnierza, jak na rysunku 5.8 a. Pojawi się pomocnicza linia, równoległa lub prostopadła do wskazanego lica. Linia na wyznacza kierunek rzutowania – utworzony zostanie widok, na którym w rzeczywistych rozmiarach będą przedstawione lica równoległe lub prostopadłe do linii pomocniczej. O tym, czy są to lica równoległe, czy prostopadłe decydujesz za pomocą ikon w pasku SmartStep polecenia (rysunek 5.8 a).

Rysunek 5.8.

Tworzenie widoków pomocniczych

− ustaw kursor tak, jak na rysunku 5.8 a i naciśnij lewy przycisk myszy. Pojawi się dynamiczny podgląd usytuowania nowego widoku. Podgląd ten, w kształcie prostokąta, będzie się przemieszczał w miarę poruszania kursorem po linii równoległej do kierunku rzutowania. Ustaw prostokąt z lewej strony widoku głównego (strzałka towarzysząca podglądowi powinna wskazywać w prawo) i naciśnij lewy przycisk myszy. Powstanie widok przedstawiony na rysunku 5.8 b.

− zapisz rysunek. Będzie potrzebny w czasie wykonywania ćwiczeń do podrozdziału „Modyfikacja rzutów części i zespołów”, z którego dowiesz się między innymi, jak na podstawie stworzonego właśnie widoku uzyskać taki, jak przedstawiony na rysunku 5.9.

Rysunek 5.9.

Widok pomocniczy kołnierza po obróceniu i usunięciu fragmentu widoku

Widoki aksonometryczne Oprócz tworzenia widoków prostokątnych i pomocniczych, opisanych powyżej, możesz w Solid Edge tworzyć widoki, w których model przedstawiony jest w dowolnym położeniu. Po wywołaniu polecenia Widok części, gdy pojawi się okno widoku, należy za pomocą poleceń służących do obracania modelu ustawić go w żądanym położeniu. Na rysunku 5.10 przedstawione są dwa widoki tłoka, utworzone w taki właśnie sposób.

Rysunek 5.10.

Widoki aksonometryczne tłoka

Widoki różnych części na jednym arkuszu Solid Edge umożliwia tworzenie widoków kilku różnych części czy zespołów na jednym arkuszu. Po każdym kolejnym wywołaniu polecenia Widok części otwiera się okno umożliwiające wybór pliku części (zespołu), na podstawie którego ma być tworzony kolejny widok. W lewej części okna wymienione są pliki, na podstawie których utworzono już jakieś widoki w danym arkuszu. Można wybrać któryś z nich ponownie albo, klikając przycisk Przeglądaj (Browse), odnaleźć w standardowy, przyjęty w Windows sposób inny plik i wskazać go.

Aby umieścić nowy widok tej samej części korzysta się zwykle z poleceń Widok główny i Widok pomocniczy. Zastosowanie polecenia Widok części jest w takiej sytuacji celowe wtedy, gdy nie możemy nowego widoku zdefiniować na bazie innego, już istniejącego. Dzieje się tak na przykład wtedy, gdy chcemy umieścić kilka różnych widoków aksonometrycznych, jak na rysunku 5.10.

Przekroje, półprzekroje – półwidoki Tworzenie przekrojów w Solid Edge przebiega dwuetapowo: najpierw definiuje się płaszczyznę przekroju, a następnie umieszcza przekrój na rysunku. Służą do tego ikony przedstawione na rysunku 5.11.

Rysunek 5.11.

Ikony poleceń tworzenia przekrojów

Płaszczyzna tnąca może być wyznaczona przez prostą, łamaną lub łańcuch odcinków i łuków. Poszczególne przypadki zilustrujemy ćwiczeniem i przykładami. Na początek utworzysz prosty przekrój tłoka.

− otwórz plik, w którym zapisałeś rysunek tłoka. Kliknij ikonę Płaszczyzna tnąca (Cutting Plane). Program poprosi o wskazanie widoku, na podstawie którego tworzony będzie przekrój. Wskaż główny widok tłoka (z lewej strony na rysunku 5.4).

− po wskazaniu widoku program przechodzi do trybu rysowania linii wyznaczającej przebieg płaszczyzny przekroju. Naszkicuj pionową linię, jak na rysunku 5.12 a. Kliknij przycisk Zakończ.

Rysunek 5.12.

Tworzenie przekroju tłoka

− po powrocie do głównego okna program czeka na określenie strony, po której będzie

utworzony przekrój. Porusz myszą w prawo i w lewo – zauważysz, że zmienia się zwrot strzałek wskazujących stronę przekroju. Ponieważ tłok jest częścią symetryczną, wygląd przekroju nie zależy od strony rzutowania. Wybierz więc dowolną stronę i zaakceptuj ją klikając lewym przyciskiem myszy.

− zakończyłeś pierwszy etap tworzenia przekroju: definiowanie jego płaszczyzny. Oznaczenie płaszczyzny pojawiło się na rysunku. Nie przejmuj się, jeżeli jest niezgodne ze standardami stosowanymi w Twojej firmie: można je modyfikować, będzie o tym mowa w podrozdziale „Modyfikacja rzutów części i zespołów”. Przystąpisz teraz do tworzenia przekroju.

− kliknij ikonę polecenia Przekrój (Section View). Program poprosi o wskazanie płaszczyzny tnącej. Jednocześnie ukaże się pasek SmartStep, w którym w odpowiednich polach możesz

podać żądane wartości kąta nachylenia i odstępu linii kreskowania przekroju (rysunek 5.13). Lista rozwijana z lewej strony paska umożliwia wybór stylu kreskowania.

Rysunek 5.13.

Pasek SmartStep polecenia Przekrój

W pasku SmartStep znajdują się również dwie ikony. Lewa (Przekrój rozwinięty, Revolved Section View) służy do włączania opcji rozwijania przekroju – będzie o tym mowa w następnym przykładzie. Przy tworzeniu przekroju prostego jest ona nieaktywna. Prawa ikona (Ustawienia wyświetlania modelu) umożliwia zmianę różnych właściwości widoku (np. włączanie i wyłączanie linii niewidocznych). Dokładniejszy opis tej funkcji znajdziesz w dalszej części rozdziału.

− wskaż oznaczenie utworzonej przed chwilą płaszczyzny przekroju. Pojawi się dynamiczny podgląd w kształcie prostokąta – taki sam, jak przy tworzeniu nowych widoków. Ustaw prostokąt w żądanym położeniu i naciśnij lewy przycisk myszy. Przekrój (rysunek 5.12 b) zostanie utworzony.

Przekrój tłoka jest bardzo prostym przykładem. Solid Edge umożliwia jednak tworzenie dowolnych przekrojów. W kolejnym przykładzie pokażemy, jak tworzy się przekroje rozwinięte. Możesz w celu przećwiczenia tworzenia takich przekrojów utworzyć bryłę przedstawiona na rysunku 5.14 (dokładne wymiary nie są istotne) lub wykorzystać któryś z już utworzonych widoków.

Rysunek 5.14.

Przykładowy model do ćwiczenia tworzenia przekrojów rozwiniętych

Tworzenie przekroju rozwiniętego przebiega podobnie, jak prostego. Pierwszą czynnością jest stworzenie widoku głównego, a następnie zdefiniowanie płaszczyzny przekroju. Dla modelu przedstawionego na rysunku 5.14, aby uzyskać przekrój, na którym będą widoczne oba rozdaje otworów, należy poprowadzić płaszczyznę jak na rysunku 5.15.

Rysunek 5.15.

Definiowanie płaszczyzny przekroju rozwiniętego

Po powrocie do głównego okna należy wybrać i zaakceptować stronę rzutowania, a następnie – tak samo, jak w przypadku przekrojów prostych – wskazać płaszczyznę przekroju. Teraz program prosi o podanie dodatkowej informacji, która nie występuje w przekrojach prostych: wskazanie fragmentu linii przekroju, która wyznaczy kierunek rzutowania. W naszym przykładzie korzystniej jest wskazać odcinek poziomy. Teraz uaktywni się ikona Przekrój rozwinięty (druga z prawej w pasku SmartStep; patrz rysunek 5.13). Domyślnie jest ona wyłączona; przy takim ustawieniu przekrój będzie wyglądał jak na rysunku 5.16 a. Po włączeniu opcji przekrój zostanie rozwinięty, jak na rysunku 5.16 b.

Rysunek 5.16.

Nierozwinięty i rozwinięty przekrój części

Jak widać, na przekroju rozwiniętym załamanie płaszczyzny tnącej widoczne jest jako krawędź. Może ona być jednak ukryta – będzie o tym mowa w dalszej części rozdziału.

Jak było już wspomniane, linia przekroju może składać się również z łuków. W takim przypadku ważne jest, aby jej końce były odcinkami. Przykład przekroju rozwiniętego części podobnej do wykorzystanej w poprzednim przykładzie przedstawiony jest na rysunku 5.17.

Rysunek 5.17.

Przekrój rozwinięty zdefiniowany za pomocą linii zawierającej łuki

Jeżeli linia definiująca przekrój zawiera łuki, nie jest aktywna ikona włączania opcji rozwijania przekroju – przekrój taki zawsze jest tworzony jako rozwinięty.

Szczególnym przypadkiem przekroju są rzuty typu półprzekrój – półwidok. Solid Edge nie ma osobnego polecenia do ich tworzenia. Efekt ten uzyskuje się przez odpowiednie poprowadzenie płaszczyzny przekroju. Przykład przedstawiony jest na rysunku 5.18.

Rysunek 5.18.

Tworzenie półprzekrojów – półwidoków

Wielkość przekroju określana jest przez rozciągnięcie linii definiującej jego płaszczyznę. Na rysunku 5.19 przedstawiony jest przekrój fragmentu tej samej części, której półprzekrój – półwidok widoczny jest na rysunku poprzednim.

Rysunek 5.19.

Tworzenie przekrojów fragmentu części

Widoki szczegółowe Do tworzenia widoków szczegółowych służy ikona przedstawiona na rysunku 5.20.

Rysunek 5.20.

Ikona polecenia Widok szczegółowy (Detail View)

Aby utworzyć widok szczegółowy należy kliknąć ikonę polecenia, a następnie wokół obszaru, który ma zostać powiększony narysować obwiednię szczegółu w kształcie okręgu. Uwaga: nie należy wywoływać polecenia rysowania okręgu – po kliknięciu ikony Widok szczegółowy program od razu przechodzi do trybu rysowania obwiedni.

Okrąg może być rysowany dopiero po zlokalizowaniu przez program widoku rysunkowego. W pasku SmartStep pojawia się lista rozwijana z możliwymi do wyboru standardowymi podziałkami. Uwaga: wartość podziałki odnoszona jest do rzutu, na podstawie którego tworzony jest widok szczegółowy. Oznacza to, że jeżeli np. powiększamy fragment widoku narysowanego w podziałce 5:1 i zastosujemy podziałkę szczegółu 2:1 (jest to wartość domyślna) to w rzeczywistości szczegół przedstawiony zostanie w podziałce 10:1.

Na rysunku 5.21 przedstawiony jest widok tłoka z powiększonym fragmentem, w którym znajduje się rowek na pierścień.

Rysunek 5.21.

Widok tłoka i powiększenie szczegółu – zarysu rowka

Tworzenie rzutów zespołów Rzuty zespołów powstają podobnie, jak rzuty części. Istnieją tu jednak dodatkowe możliwości –tworzenie widoków zespołów rozstrzelonych oraz wyciętych, zdefiniowanych uprzednio w module Assembly. Można ponadto tworzyć uproszczone widoki zespołów. Podlegają one pewnym ograniczeniom, za to tworzenie ich jest szybsze.

Widoki i przekroje Tworzenie widoków i przekrojów zespołów odbywa się dokładnie tak samo, jak dla części. Kreskowanie części sąsiadujących na przekrojach jest automatycznie wykonywane w przeciwnych kierunkach. Przykładowy przekrój zespołu silnika przedstawiony jest na rysunku 5.22.

Rysunek 5.22.

Przekrój zespołu silnika

Jak widzisz, zakreskowane są na nim wszystkie części. Solid Edge kreskując przekroje nie rozróżnia części, które powinny zostać przekrojone i zakreskowane (np. tłok, korpus) od tych, które należy przedstawić w widoku (np. śruby mocujące głowicę). Można jednak wskazywać na przekroju części, które mają być kreskowane, można też usuwać z niego poszczególne części. Wrócimy do tego zagadnienia w następnym podrozdziale.

Widoki rozstrzelone Aby można było utworzyć widok rozstrzelony zespołu na rysunku, musi on zostać uprzednio zdefiniowany w module Assembly. W naszym zespole istnieją dwa takie widoki. Aby stworzyć na ich podstawie rysunek należy wykonać następujące czynności:

− wywołać polecenie Widok części. W dolnej części okna Wybierz model, po wskazaniu pliku zespołu, pojawi się lista rozwijana Konfiguracja. Zawiera ona wszystkie zdefiniowane w pliku zespołu konfiguracje wyświetlania, łącznie z widokami rozstrzelonymi (rysunek 5.23).

Rysunek 5.23.

Fragment okna Wybierz model: lista wyboru konfiguracji

− z listy wybrać konfigurację zawierającą widok rozstrzelony i zamknąć okno. Widoki

rozstrzelone umieszczane są zawsze jako aksonometryczne, nie otworzy się więc okno Widok części. Bezpośrednio po zamknięciu okna wyboru modelu pojawia się podgląd w kształcie prostokąta. Należy teraz wybrać usytuowanie widoku i zaakceptować je klikając lewym przyciskiem myszy.

Przykładowy widok rozstrzelony zespołu silnika przedstawiony jest na rysunku 5.24.

Rysunek 5.24.

Widok rozstrzelony zespołu silnika z ukrytymi liniami ruchu

Widoki uproszczone i częściowe Widoki zespołów można tworzyć za pomocą dwóch poleceń. Pierwsze – Widok części – wykorzystuje się dokładnie tak samo, jak w przypadku pojedynczych elementów. Drugie – Widok uproszczony (Snapshot View) – znajduje zastosowanie głównie przy tworzeniu widoków dużych zespołów. Widoki tworzone za pomocą tego polecenia podlegają pewnym ograniczeniom, ale ich tworzenie jest szybsze. Jedną z opcji dostępnych dla widoków uproszczonych jest uwzględnianie w nich wycięć, zdefiniowanych uprzednio w module Assembly.

Wykonaj ćwiczenie, w którym stworzysz widok uproszczony zespołu silnika z wycięciem w korpusie.

− kliknij ikonę polecenia Widok uproszczony (rysunek 5.25). W oknie wyboru modelu wskaż plik zespołu silnika i kliknij przycisk Otwórz.

Rysunek 5.25.

Ikona polecenia Widok uproszczony

− po przejściu do okna widoku części naciśnij na klawiaturze klawisz Home. Spowoduje to

ustawienie zespołu w widoku izometrycznym. Zamknij okno widoku klikając odpowiedni przycisk.

− po powrocie do głównego okna zauważysz, że pasek wstęgowy wygląda nieco inaczej (rysunek 5.26). Nie jest aktywna ikona Układ widoku,49 pojawiła się natomiast lista Jakość widoku (View Quality).

Rysunek 5.26.

Pasek SmartStep polecenia Widok uproszczony

Liczba wybrana z listy Jakość widoku oznacza wielkość tworzonego widoku w pikselach. Im wyższa liczba, tym lepsza jakość. Możesz pozostawić wartość domyślną lub wybrać inną.

− kliknij ikonę Ustawienia wyświetlania modelu. W oknie właściwości, które pojawi się po kliknięciu ikony, przejdź do karty Przekroje. Znajduje się w niej lista wszystkich widoków wycięcia, zdefiniowanych w module Assembly – w Twoim przykładzie będzie to (o ile wykonywałeś ćwiczenia w poprzednim rozdziale dokładnie według wskazówek) tylko jeden widok. Zaznacz pole wyboru przy jego nazwie.

− zamknij okno ustawień wyświetlania i umieść widok na arkuszu. Powinien wyglądać jak na rysunku 5.27.

49 Ikona Układ widoku jest nieaktywna dlatego, że tworzysz widok izometryczny, a nie dlatego, że jest to widok uproszczony. Gdyby tworzony rzut był widokiem prostokątnym, ikona byłaby aktywna.

Rysunek 5.27.

Widok uproszczony zespołu silnika z włączoną opcją pokazywania wycięcia

Widoki uproszczone pozwalają na przyspieszenie pracy, podlegają jednak istotnemu ograniczeniu: nie można wprowadzać na nich wymiarów. Wynika to z faktu, że przy ich tworzeniu stosowane są pewne uproszczenia, prowadzące do niedokładności.

Wykorzystanie widoków uproszczonych jest jedynym sposobem stworzenia widoku z wycięciem. W przypadku widoków tworzonych za pomocą polecenia Widok części w oknie właściwości brak jest karty umożliwiającej włączanie opcji wycięcia.

Modyfikacja rzutów części i zespołów Przy tworzeniu rzutów części i zespołów Solid Edge stosuje domyślne ustawienia linii, czcionek, oznaczeń itp. Może się zdarzyć (i zdarza się dość często), że nie odpowiadają one standardom stosowanym w danej firmie. Bywa też, że po stworzeniu rzutów okazuje się, iż należy zmienić ich usytuowanie, podziałkę lub pokazać czy ukryć wybrane krawędzie, zmienić sposób kreskowania przekrojów itp. Dostępne w programie polecenia umożliwiają wprowadzanie dowolnych modyfikacji do utworzonych już rzutów. Możliwa jest także zmiana ustawień domyślnych oraz modyfikacja parametrów rzutu w momencie jego tworzenia. Jak zmieniać ustawienia domyślne dowiesz się z rozdziału 7: „Dostosowanie do własnych potrzeb”. Wprowadzanie zmian w istniejących rzutach opisane jest w niniejszym podrozdziale.

Zmiana właściwości widoku – okno właściwości Większość zmian dotyczących rzutów części i zespołów można wprowadzać za pomocą okna Właściwości widoku rysunkowego (Drawing View Properties). Wywołuje się je z menu podręcznego widoku lub przekroju, można też skorzystać z ikony Właściwości (Properties) w pasku wstęgowym (pierwsza z prawej, patrz rysunek 5.28). Pasek wstęgowy pojawia się po

zaznaczeniu rzutu na rysunku. Okno zawiera cztery karty; poszczególne pola i przyciski są uaktywniane w zależności od rodzaju rzutu, dla którego wywołano okno (widok, przekrój, widok szczegółowy). Poniżej omówione są poszczególne karty okna.

Rysunek 5.28.

Pasek wstęgowy widoku

Karta Ogólne Karta Ogólne (General) służy do ustawiania następujących opcji:

1. Legenda (Caption) – jest to opis umieszczany pod widokiem. Po zaznaczeniu pola wyboru należy wpisać treść opisu. Aby włączyć i zdefiniować legendę widoku nie trzeba otwierać okna właściwości. Można skorzystać z ikony Pokaż legendę (Show Caption) i pola Legenda widoku rysunkowego (Drawing view caption) w pasku wstęgowym.

2. Sufiks (Suffix) – pole to jest aktywne dla przekrojów oraz widoków pomocniczych i szczegółowych. Domyślny opis np. przekroju składa się ze słowa „Przekrój” (legenda) oraz kolejnego oznaczenia, np. „A-A” (sufiks). Za pomocą opisywanego pola włącza się i wyłącza to oznaczenie.

3. Opis (Description) – dodatkowe informacje dotyczące rzutu. Nie pojawiają się one na rysunku, mogą natomiast zawierać informacje istotne z punktu widzenia projektu.

4. Arkusz (Sheet) – w przypadku, gdy dokument rysunkowy zawiera większą liczbę arkuszy można wybierając je w liście przenosić dany rzut na wybrany arkusz.

5. Skala widoku (View scale) – pole wyboru służy do włączania i wyłączania wyświetlania wartości podziałki pod widokiem rysunkowym. Za pomocą listy rozwijanej można wybierać standardowe podziałki, zaś za pomocą pola Wartość skali (Scale value) – ustalać podziałki niestandardowe, o dowolnej wartości. Włączać i wyłączać wyświetlanie wartości podziałki pod widokiem możesz również za pomocą ikony Pokaż skalę (Show scale) w pasku wstęgowym.

6. Pokaż adnotacje widoków (Show view annotation) – za pomocą tego pola wyboru można włączać i wyłączać m.in. oznaczenia przekrojów i obwiednie szczegółów. Przykładem zastosowania tego polecenia może być wyłączanie oznaczenia płaszczyzny półprzekroju – półwidoku. Sytuacja taka przedstawiona jest na rysunku 5.18: aby zdefiniować półprzekrój – półwidok należy narysować przebieg płaszczyzny, zaś zazwyczaj na rysunkach jest ona pomijana. Usunięcie oznaczenia płaszczyzny powoduje usunięcie całego przekroju, jedynym więc wyjściem jest jej ukrycie za pomocą opisywanego pola wyboru.

W przypadku widoków szczegółowych poniżej pola Pokaż adnotacje widoków pojawia się jeszcze jedno: Pokaż obramowanie widoku szczegółów (Show Detail view border). Pojęcia obwiedni i obramowania szczegółu wyjaśnione są na rysunku 5.29.

Rysunek 5.29.

Pojęcia obwiedni i obramowania widoków szczegółowych

7. Pokaż układy współrzędnych (View coordinate systems) – listy umieszczone w tej ramce

służą do ustalania układów współrzędnych dla widoków. Zagadnienie tworzenia układów współrzędnych w środowiskach części i zespołów nie wchodzi w zakres niniejszej książki.

8. Kąt obrotu (Rotation angle) – w tym polu podawana jest wartość kąta, o jaki został obrócony rzut. Rzuty mogą być obracane za pomocą polecenia Obróć o dowolny kąt (wrócimy do tego zagadnienia w dalszej części rozdziału).

9. Informacja dotycząca aktualności danego rzutu w stosunku do modelu – zagadnienie wprowadzania zmian w modelu i aktualizacji dokumentacji rysunkowej omówione jest w dalszej części rozdziału.

Karta Ekran Karta Ekran (Display) zawiera następujące pola, listy i przyciski:

1. Pokaż krawędzie zakryte przez inne części (Show edges hidden by other parts) – pole jest aktywne tylko dla rzutów zespołów. Zaznaczenie go powoduje pokazanie tych krawędzi niewidocznych, które są zakrywane przez inne części niż ta, do której należą (rysunek 5.30 a). Sposób sterowania trybem wyświetlania pozostałych krawędzi niewidocznych (zakrytych przez część, do której należą) opisany jest w punkcie 4.

Rysunek 5.30.

Ilustracja pojęcia krawędzi niewidocznych, zakrytych przez inne części

2. Przetwarzaj przecięcia części (Process part intersections) – gdy opcja ta jest włączona

program dokonuje obliczeń przecięć części. Może to poprawić jakość rysunku na przykład w przypadku zespołów zawierających części połączone na wcisk. W takiej sytuacji między modelami występują kolizje.

3. Dopasuj konfigurację (Match Configuration) – opcja ta jest aktywna dla rzutów zespołów, dla których zdefiniowane zostały w module Assembly konfiguracje wyświetlania. Jej włączenie powoduje ukrycie i pokazanie części w danym rzucie zgodnie z wybraną konfiguracją (lista dostępnych konfiguracji znajduje się w dolnej części okna).

4. Pokaż zaznaczone części (Show selected parts), Ukryj zaznaczone części (Hide selected parts), Przekrój wybrane części (Section selected parts) – te trzy przyciski opcji umożliwiają indywidualne zarządzanie sposobem pokazywania części na widokach i przekrojach zespołów. Przykładem zastosowania może być korekta kreskowania na przekrojach niektórych elementów (np. śrub).

Jak zapewne pamiętasz, Solid Edge w czasie tworzenia przekroju kreskuje wszystkie części, również te, które powinny zostać przedstawione w widoku (śruby, wały itp.). Przykładem mogą tu być zakreskowane przekroje śrub mocujących głowicę silnika na rysunku 5.22. Opisywane opcje mogą się przydać między innymi w takiej właśnie sytuacji: należy rozwinąć drzewo struktury zespołu w liście znajdującej się w lewej części okna, zaznaczyć w niej śruby i zmienić tryb ich wyświetlania.

Fragment okna właściwości widoku zawierający listę części przekroju zespołu silnika przedstawiony jest na rysunku 5.31. Lista przedstawiona jest w formie drzewa, podobnie jak w oknie PathFinder-a zespołu. Po jej rozwinięciu widać które części są przekrojone (po lewej stronie ich nazw znajdują się ikony symbolizujące przekrój), a które pokazane w widoku (przy ich nazwach widoczne są ikony w kształcie zaciemnionego sześcianu). Niektóre części mogą być niewidoczne – na rysunku są to dwie śruby, przy których znajdują się ikony w kształcie sześcianu bezbarwnego. Śruby te są niewidoczne, ponieważ znajdują się przed płaszczyzną przekroju.

Rysunek 5.31.

Fragment okna właściwości widoku – lista części przekroju silnika

Aby przekrój odpowiadał standardom rysunku technicznego śruby leżące w jego płaszczyźnie powinny być przedstawione w widoku. Należy w tym celu zaznaczyć (trzymając wciśnięty klawisz Ctrl) dwie śruby oznaczone symbolami przekrojów, a następnie kliknąć przycisk opcji Pokaż zaznaczone części.

Przyciski pokazywania i ukrywania części są nieaktywne, jeżeli zaznaczone jest pole wyboru Dopasuj konfigurację.

5. Nie wypełniaj (No fill) – zaznaczenie tego pola dla wybranej części powoduje, że jest ona pokazywana w przekroju, ale przekrój ten nie jest kreskowany.

6. Styl krawędzi widocznych (Visible edge style) – za pomocą tej listy można dokonywać wyboru stylu linii, którym będą rysowane widoczne krawędzie części. Jest to jedyna metoda zmiany stylu linii krawędzi – nie jest możliwe indywidualne wskazywanie poszczególnych linii i zmiana ich właściwości.

W ten sam sposób – za pomocą dwóch kolejnych list – dokonuje się wyboru stylu linii dla krawędzi ukrytych (Hidden) i stycznych (Tangent, ilustracja tego pojęcia przedstawiona jest na rysunku 5.32). Dla tych krawędzi istnieje dodatkowo możliwość ich wyłączania i włączania. Służą do tego pola wyboru znajdujące się pod listami.

Rysunek 5.32.

Krawędzie styczne – płynne przejścia między licami o różnych krzywiznach na przykładzie pokrywy silnika

Przy wyborze stylów dla poszczególnych krawędzi masz do dyspozycji wszystkie style dostępne domyślnie w Solid Edge; możesz również tworzyć własne. Jak się to robi, dowiesz się z rozdziału 7: „Dostosowanie do własnych potrzeb”.

7. Konfiguracja (Configuration) – ta lista pozwala na wybór konfiguracji zdefiniowanych w module Assembly. Po wyborze, zaznaczeniu pola wyboru Dopasuj konfigurację i zaktualizowaniu widoku (pojęcie to wyjaśnione jest w dalszej części rozdziału) części na widoku zostają ukryte lub pokazane zgodnie z wybraną konfiguracją.

Przycisk Sprawdź konfigurację (Check Configuration) umożliwia skontrolowanie, czy widok jest zgodny z wybraną konfiguracją. Odpowiednia informacja pojawia się poniżej przycisku.

8. Podświetl (Highlight) – za pomocą tej ikony można łatwo identyfikować części wskazane w oknie Lista. Może to być przydatne zwłaszcza wtedy, gdy w zespole dana część występuje kilka razy. W takiej sytuacji podświetlenie umożliwia szybki wybór żądanej części z listy.

Karta Tekst i kolor Za pomocą list rozwijanych dostępnych w karcie Tekst i kolor (Text and Color) można ustalać właściwości tekstów opisów i adnotacji dotyczących danego widoku (legenda, wartość podziałki, oznaczenie przekroju itp.). Uwaga: lista Styl wymiarowania (Dimension style) nie służy do automatycznej zmiany stylu wymiarowania zastosowanego w danym widoku. Jej ustawienie ma natomiast wpływ na wielkość czcionki tekstów opisów. Jest ona równa wielkości czcionki tekstu danego stylu wymiarowania pomnożonej przez wartość podaną w polu Rozmiar (Size).

Karta Adnotacja Karta Adnotacja (Annotation) zawiera dwie listy, uaktywniane po zaznaczeniu znajdujących się pod nimi pól wyboru. Pola te z kolei są aktywne tylko dla niektórych widoków. Pierwsze z nich – Pokaż osie symetrii (Show centerlines) – aktywne jest dla widoków rozwiniętych części blaszanych (modelowanych w module Sheet Metal) oraz rurociągów (tworzonych w module XpresRoute). Zagadnienia te nie wchodzą w zakres niniejszego podręcznika.

Pole wyboru Pokaż linie ruchu w widokach rozstrzelonych (Show flowlines) pozwala na włączanie i wyłączanie linii ruchu – przykład widoczny jest na rysunku 5.24. Linie ruchu są na nim ukryte. Włączanie i wyłączanie wyświetlania linii ruchu na rysunku i w modelu (w środowisku widoków rozstrzelonych modułu Assembly) jest niezależne.

Modyfikacja płaszczyzny przekroju Przekroje są szczególnym przypadkiem rzutów: tu modyfikować możemy zarówno sam przekrój (jego podziałkę, opis), jak i przebieg oraz sposób oznaczenia jego płaszczyzny. Aby zmienić właściwości przekroju korzystamy z okna Właściwości, opisanego w poprzednim punkcie. Do zmiany płaszczyzny służą odrębne polecenia, do których dostęp uzyskuje się za pośrednictwem paska wstęgowego, pojawiającego się po wskazaniu płaszczyzny przekroju (rysunek 5.33). Uwaga: aby uzyskać dostęp do opisywanych opcji należy kliknąć oznaczenie płaszczyzny przekroju, a nie sam przekrój.

Rysunek 5.33.

Pasek wstęgowy płaszczyzny przekroju (tnącej)

Pierwsza z lewej ikona w pasku wstęgowym (Pokaż legendę, Show Caption) służy do włączania i wyłączania oznaczenia płaszczyzny przekroju. Kliknięcie kolejnej ikony – Właściwości (Properties) – powoduje otwarcie okna.

Okno właściwości płaszczyzny przekroju Okno właściwości płaszczyzny przekroju składa się z dwóch kart. Pierwsza (Ogólne, General) zawiera następujące pola, przyciski i listy:

1. Legenda (Caption) – zaznaczenie pola wyboru powoduje wyświetlenie oznaczenia płaszczyzny przekroju. Pole edycji służy do wpisania litery, którą ma być oznaczany przekrój.

2. Typ linii (Line type), Szerokość (Line width) – za pomocą tych list można określić, jaką linia ma być oznaczona płaszczyzna przekroju.

3. Zakończenie linii (Terminator) – lista i pole umieszczone w tej ramce służą do określania sposobu zakończenia linii oznaczających kierunek przekroju.

4. Wyświetlanie (Display) – ramka zawierająca elementy umożliwiające określanie sposobu oznaczania płaszczyzny przekroju. Domyślne ustawienie (Gruby, Thick) powoduje oznaczenie płaszczyzny jak na rysunku 5.18. Efekt zmiany opcji na Tylko grube naroża (Thick corners only) widoczny jest na rysunku 5.22. Jak widać, ten właśnie sposób oznaczania płaszczyzny przekroju odpowiada standardom stosowanym w większości polskich firm.

Druga karta okna właściwości – Tekst i kolor (Text and Color) – pozwala na określenie kroju, wielkości i koloru czcionki, którą wpisywane jest oznaczenie płaszczyzny tnącej oraz koloru linii oznaczającej jej przebieg. Przebieg ten można modyfikować po kliknięciu przycisku Edycja (Edit) w pasku wstęgowym.

Opcje opisane w niniejszym podpunkcie służą do indywidualnej modyfikacji parametrów poszczególnych przekrojów. Można je zmieniać również globalnie, dla całego rysunku – są one związane ze stylem wymiarowania. Aby wprowadzić zmianę dla całego stylu wymiarowania należy otworzyć okno modyfikacji stylu (polecenie menu [Format] – [Styl]), w oknie tym wybrać kartę Adnotacja, a następnie wprowadzić żądane zmiany50. Będą one miały wpływ również na właściwości linii obwiedni szczegółów oraz granic przerwań (pojęcie to jest wyjaśnione w dalszej części rozdziału).

Edycja płaszczyzny przekroju Po kliknięciu przycisku Edycja program przechodzi do trybu edytowania linii wyznaczającej przebieg płaszczyzny tnącej. Przy modyfikacji linii korzysta się ze standardowych narzędzi rysunkowych Solid Edge. Środowisko, w którym się to odbywa jest tym samym, do którego przechodzi program po kliknięciu ikony Płaszczyzna tnąca w bocznym pasku poleceń.

Po zakończeniu edycji należy kliknąć przycisk Zakończ w pasku wstęgowym. Program powraca do głównego okna, po czym prosi o ponowne zdefiniowanie strony, po której zostanie utworzony przekrój. Jest to ostatnia czynność przy edycji płaszczyzny tnącej – teraz należy już tylko uaktualnić przekrój. Co to znaczy i jak się to robi dowiesz się z punktu „Menu podręczne widoku”.

Modyfikacja obwiedni szczegółów Obwiednie szczegółów (pojęcie to zilustrowane jest na rysunku 5.29) mogą być modyfikowane bardzo podobnie, jak płaszczyzny przekrojów. W obu przypadkach można zmieniać zarówno sposób oznaczenia, jak i samą linię wyznaczającą przebieg przekroju lub ograniczającą obszar, który ma zostać powiększony.

Po wskazaniu obwiedni szczegółu pojawia się pasek wstęgowy umożliwiający włączanie i wyłączanie opisu oraz dostęp do okna właściwości. Okno to jest znacznie uproszczone w porównaniu z oknami właściwości widoku i płaszczyzny przekroju. Zawiera dwie karty; dostępne w nich polecenia umożliwiają zmianę parametrów linii obwiedni (pociąga to za sobą automatyczną zmianę linii obramowania szczegółu) oraz typu, wielkości i koloru czcionki opisującej widok.

Zmiana usytuowania obwiedni oraz jej wielkości (średnicy okręgu) odbywa się poprzez przeciąganie za uchwyt. Po wskazaniu obwiedni pojawiają się dwa uchwyty – dokładnie tak samo, jak dla okręgu. Przeciąganie środkowego powoduje zmianę usytuowania obwiedni (okręgu), przeciąganie uchwytu położonego na obwodzie – zmianę średnicy. Aktualizacja widoku po zmianie obwiedni następuje automatycznie.

50 Karta Adnotacja jest opisana dokładniej w rozdziale 7: „Dostosowanie do własnych potrzeb”.

Menu podręczne widoku Nie wszystkie polecenia zmian rzutów części i zespołów dostępne są za pośrednictwem okna właściwości. Niektóre wywołuje się z menu podręcznego widoku, pojawiającego się – podobnie jak w przypadku innych elementów – po wskazaniu widoku i kliknięciu prawym przyciskiem myszy (rysunek 5.34).

Rysunek 5.34.

Menu podręczne widoku

Znaczenie poszczególnych poleceń menu podręcznego widoku jest następujące:

1. Wytnij, Kopiuj, Wklej – są to standardowe polecenia Windows, umożliwiające m.in. przenoszenie i kopiowanie rzutów z jednego arkusza lub rysunku na drugi, a także do innych aplikacji – np. do dokumentu MS Word.

2. Zwiń (Uncrop) – powrót do pierwotnej wielkości rzutu. Zarówno widoki, jak i przekroje w Solid Edge mogą być przemieszczane podobnie jak np. pola tekstowe. Po wskazaniu rzutu pojawia się wokół niego ramka z uchwytami. Przeciąganie za ramkę powoduje zmianę położenia rzutu, a za uchwyt – zmianę wielkości. Powrót do wielkości pierwotnej następuje przez wywołanie polecenia Zwiń.

3. Wyrównaj (Align) i Usuń wyrównanie (Unalign) – przywracanie i usuwanie połączenia między rzutami, dzięki któremu zachowują one zawsze tę samą podziałkę i odpowiednie wzajemne położenie. W czasie tworzenia kolejnych rzutów na podstawie innych są między nimi tworzone połączenia. Dopóki połączenia te nie zostaną usunięte, zmiana położenia jednego z rzutów pociąga za sobą przemieszczenie innych, związanych, tak aby np. widok z przodu znajdował się cały czas dokładnie nad widokiem z góry. Podobnie zmiana podziałki jednego z rzutów powoduje zmianę podziałki pozostałych, związanych.

W niektórych sytuacjach nie jest to pożądane. Dobrym przykładem jest tu widok pomocniczy, którego tworzenie przedstawione jest na rysunku 5.8. Jeżeli chcielibyśmy obrócić go i przemieścić, tak, aby wyglądał jak na rysunku 5.9 nie będzie to możliwe, dopóki nie zostanie usunięte połączenie.

Połączenie pomiędzy rzutami symbolizowane jest łączącą je przerywaną linią, pojawiającą się po wskazaniu któregoś z nich. Po usunięciu wyrównania linia ta zamienia się w linię zygzakową. Na rysunku 5.35 widoczne są trzy widoki tłoka: z przodu, z boku i z góry.

Widoki: główny (z przodu) oraz boku są wyrównane – łączy je linia przerywana. Wyrównanie pomiędzy widokiem z przodu i z góry zostało usunięte, dzięki czemu możliwe było nadanie temu drugiemu innej podziałki oraz przesunięcie w stosunku do widoku z przodu.

Rysunek 5.35.

Ilustracja pojęcia wyrównania widoków

4. Rysuj w widoku (Draw in View) – dodawanie elementów (osi, szczegółów konstrukcyjnych).

Aby dodać jakikolwiek szczegół do rzutu (widoku, przekroju itp.) należy najpierw „wejść” do niego, korzystając z polecenia Rysuj w widoku. Nie należy dodawać żadnych elementów na poziomie rysunku. Jest to błędem z co najmniej dwóch powodów. Po pierwsze – utrudnia późniejszą zmianę położenia rzutu: po jego przeciągnięciu elementy dodane pozostaną na swoim miejscu. Po drugie – gdy rysujemy na poziomie rysunku program stosuje domyślną podziałkę arkusza, czyli 1:1. Jeżeli podziałka rzutu jest inna, wystąpi błąd. Przykład pokazany jest na rysunku 5.36. Przedstawione są na nim dwa widoki (w podziałce 1:2) fragmentu rurociągu – kolanka z kołnierzami. Linią osiową dorysowany jest okrąg, na którym są rozmieszczone otwory w kołnierzu. Z lewej strony (rysunek 5.36 a) widać efekt dorysowania okręgu na poziomie rysunku – ponieważ podziałka arkusza jest w tym wypadku różna od podziałki widoku po zwymiarowaniu wystąpił błąd. Jest on spowodowany faktem, że okrąg tylko pozornie należy do widoku. Dla programu widok i okrąg są dwoma zupełnie niezależnymi obiektami. W przypadku dodania okręgu z wykorzystaniem polecenia Rysuj w widoku (rysunek 5.36 b) należy on do widoku; przy wymiarowaniu automatycznie uwzględniana jest więc jego podziałka.

Rysunek 5.36.

Przykład błędu spowodowanego dodawaniem elementów do widoku na poziomie rysunku, bez wykorzystania polecenia Rysuj w widoku

Uwaga: nie trzeba przechodzić do widoku aby dodawać wymiary. W momencie wskazania wymiarowanego elementu program automatycznie identyfikuje rzut, do którego dany element należy i uwzględnia podziałkę.

Innym przykładem konieczności zastosowania opisywanego polecenia może być modyfikacja kreskowania przekrojów. Aby zmienić jego parametry (np. odstęp pomiędzy liniami), należy

kreskowanie wskazać, a następnie dokonać zmian za pomocą paska wstęgowego lub okna właściwości. Nie jest to jednak możliwe, zanim nie przejdzie się do trybu rysowania w widoku.

Polecenie Rysuj w widoku może okazać się przydatne przy tworzeniu urwań. Aby stworzyć urwanie należy w widoku dorysować linię urwania (należy pamiętać, aby była ona pionowa lub pozioma), wrócić na poziom rysunku, zaznaczyć rzut i przeciągając za odpowiedni uchwyt zmienić jego wielkość tak, aby dorysowana linia stanowiła zakończenie fragmentu rzutu.

Po zakończeniu wprowadzania zmian w widoku należy kliknąć przycisk Powróć (Return) w pasku wstęgowym. Jak widzisz, praca z widokami tworzonymi na podstawie modeli jest bardzo podobna do pracy z widokami szkicowymi. Różnica polega na tym, że aby wejść do widoku szkicowego wystarczyło dwukrotnie kliknąć go myszą. W przypadku widoku (rzutu) stworzonego na podstawie modelu jest to niemożliwe – dwukrotne kliknięcie powoduje otwarcie pliku części lub zespołu. Wrócimy do tego zagadnienia w ostatnim podrozdziale niniejszego rozdziału.

5. Aktualizuj widok (Update View) – uaktualnianie rzutów, na przykład po wprowadzeniu zmian na modelu. Wszystkie rzuty po utworzeniu zachowują połączenie z modelem bądź innym rzutem, na podstawie którego powstały. W niektórych sytuacjach połączenie to staje się nieaktualne. Dzieje się tak przede wszystkim wtedy, gdy wprowadzone zostały zmiany w modelu, ale nie tylko. Przekrój na przykład przestaje być aktualny po modyfikacji przebiegu płaszczyzny tnącej. Rzuty nieaktualne wyróżniane są na rysunku obramowaniem w kolorze popielatym (rysunek 5.37); obramowanie to na wydruku jest niewidoczne. Aby aktualizować rzut należy wybrać z jego menu podręcznego opisywane polecenie. Ponieważ po zmianie modelu nieaktualnych może być wiele rzutów, istnieje polecenie Aktualizuj widoki (Update Views), powodujące aktualizację wszystkich rzutów – nie jest wtedy konieczne uruchamianie aktualizacji dla każdego z nich osobno.

Rysunek 5.37.

Nieaktualny widok jest wyróżniany popielatym obramowaniem

Polecenie Aktualizuj widoki uruchamiane jest za pomocą ikony z bocznego paska poleceń (rysunek 5.37). Uwaga: dotyczy ono wszystkich rzutów na rysunku, również tych na innych arkuszach.

6. Konwertuj do widoku rysunku (Convert to Draft View) – zamiana rzutu stworzonego na podstawie modelu na widok szkicowy. Każdy nowo utworzony rzut zachowuje połączenie z modelem, na podstawie którego powstał. Konsekwencją tego jest niemożność np. usunięcia

czy modyfikacji poszczególnych linii. Z punktu widzenia programu są one reprezentacjami krawędzi modelu, i jako takie nie mogą podlegać modyfikacjom z poziomu modułu Draft. Czasami może to być sprzeczne z intencjami użytkownika – na przykład wtedy, gdy chce niektóre krawędzie wyróżnić innym kolorem. Przypadek taki widoczny jest na rysunku 4.68 b – rozstrzelony podzespół głowicy jest narysowany kolorem czarnym, zespół silnika zaś popielatym. Nie jest możliwe uzyskanie takiego efektu za pomocą poleceń dostępnych dla widoku stworzonego na podstawie modelu. Jeżeli we właściwościach widoku zmienimy styl linii, którą mają być wyświetlane krawędzie widoczne, zmiana ta będzie dotyczyła krawędzi wszystkich części. Aby uzyskać taki efekt, jak na wspomnianym rysunku, należy przeprowadzić konwersję do widoku szkicowego, a następnie pozmieniać kolory i grubości linii.

Innym przykładem sytuacji, w której przydatne jest opisywane polecenie, jest dodawanie na rysunku szczegółów konstrukcyjnych, które zostały pominięte w modelu. Jeżeli dodanie tych szczegółów nie wymaga modyfikacji istniejących krawędzi, wystarczy je dorysować (nie zapominając o przejściu do trybu rysowania w widoku!). Jeżeli natomiast należy zmodyfikować istniejące krawędzie (np. usunąć ich fragmenty) nie będzie to możliwe, dopóki rzut nie zostanie zamieniony na widok szkicowy.

Konwersja do widoku szkicowego ma jednak wadę: powoduje nieodwracalne zerwanie połączenia z modelem lub rzutem, na podstawie którego powstał rzut konwertowany. W efekcie nie będzie już możliwa jego automatyczna aktualizacja po wprowadzeniu zmian w modelu.

7. Dodaj przerwane regiony widoku (Add Broken View Regions) – usuwanie fragmentów rzutów długich lub wysokich elementów (tworzenie przerwań). Przykład przedstawiony jest na rysunku 5.38.

Rysunek 5.38.

Tworzenie przerwań

W płytce o wymiarach 10 x 50 x 200 mm wywiercone są cztery otwory. Pokazanie na rysunku całej płytki (rysunek 5.38 a) powoduje, ze dużo miejsca zajmuje jej obszar środkowy, nie zwierający żadnych istotnych szczegółów. Aby tego uniknąć należy stworzyć przerwanie (rysunek 5.38 b). Po wywołaniu polecenia z menu podręcznego pojawia się pasek wstęgowy (rysunek 5.39). Dwie ikony z lewej strony paska pozwalają na ustalenie, czy linie przerwania mają być pionowe (czyli przerwanie jest tworzone w elemencie „długim”, jak na rysunku 5.38; jest to ustawienie domyślne), czy poziome (element „wysoki”). Lista Przerwa (Break gap) służy do ustalania odstępu między liniami przerwania.

Rysunek 5.39.

Pasek wstęgowy polecenia Dodaj przerwane regiony widoku

Definiowanie obszarów widoku przerwanego polega na zaznaczeniu tych części widoku, które mają pozostać na rysunku. Fragmentów wyrwanych (usuniętych) może być więcej niż jeden. Po zakończeniu definiowania przerwania (przerwań) należy kliknąć przycisk Zakończ (Finish) w pasku wstęgowym.

Po stworzeniu widoku z przerwaniami można go zwymiarować. Przy wymiarowaniu elementów, które w wyniku zastosowania przerwania uległy skróceniu (jak np. dłuższy bok płytki na rysunku 5.38) należy korzystać z polecenia Odległość między, a nie SmartDimension.

Aby zmodyfikować przerwania (zmienić zakres, dodać nowe itp.) należy najpierw wskazać widok. Ukaże się jego pasek wstęgowy (rysunek 5.40), w którym znajduje się dodatkowa ikona: Pokaż widok przerwany (Show Broken View). Służy ona do włączania i wyłączania przerwań. Po wyłączeniu widok wygląda jak na rysunku 5.41. Przerwanie znika, ale obszary określone w czasie definiowania widoku pozostają – są wyróżnione linią osiową. Można teraz dodać nowe (ponownie wywołując polecenie Dodaj przerwane regiony widoku) lub zmodyfikować istniejące – zaznaczając i przeciągając bok wyznaczającego je prostokąta. Można też oczywiście usuwać przerwania: odbywa się to w standardowy sposób – przez wskazanie oznaczenia przerwania i naciśnięcie klawisza Delete. Uwaga: aby usunąć przerwanie należy wskazać jego oznaczenie (domyślnie: dwie linie osiowe), a nie widok.

Rysunek 5.40.

Fragment paska wstęgowego widoku zawierającego przerwanie Rysunek 5.41.

Widok ze zdefiniowanymi i ukrytymi przerwaniami

8. Właściwości (Properties) – ostatnie polecenie menu podręcznego widoku, służące do

otwierania okna właściwości, opisanego w poprzedniej części rozdziału.

Polecenia pomocnicze Przy tworzeniu dokumentacji na podstawie modeli możemy – podobnie jak przy rysowaniu – korzystać z szeregu poleceń pomocniczych. Można je wywoływać z menu głównego [Narzędzia] lub za pomocą ikon z bocznego paska poleceń.

Polecenia służące do modyfikacji krawędzi Jak było to już wspomniane, linie w rzutach tworzonych na podstawie modeli nie mogą być indywidualnie zmieniane. Oznacza to, że poszczególne krawędzie tego samego rodzaju (widoczne, ukryte) nie mogą być np. wyróżnione innymi kolorami. Istnieje jednak możliwość indywidualnego ukrywania lub pokazywania wybranych krawędzi, a także zamiany ich rodzaju – na przykład widocznej na ukrytą. Służą do tego trzy polecenia, których ikony przedstawione są na rysunku 5.42.

Rysunek 5.42.

Ikony poleceń: Malarz krawędzi, Pokaż krawędzie i Ukryj krawędzie

Polecenia Pokaż krawędzie (Show Edges) i Ukryj krawędzie (Hide Edges) służą do sterowania trybem wyświetlania wskazanych krawędzi. Po wywołaniu pierwszego z nich wszystkie krawędzie, które nie są wyświetlane na rysunku zostają tymczasowo pokazane i wyróżnione innym kolorem. Kliknięcie w dowolną krawędź powoduje, że zostaje ona pokazana na stałe; jest przy tym rysowana stylem linii przewidzianym w danym rzucie dla danego typu krawędzi. Oczywiście, stosowanie tego polecenia ma sens tylko w przypadku tych rzutów, na których wyłączona została opcja wyświetlania krawędzi ukrytych lub stycznych.

Wywołanie polecenia Ukryj krawędzie i wskazanie dowolnej krawędzi (widocznej, ukrytej lub stycznej) powoduje jej usunięcie z rysunku. Oczywiście, można ją ponownie pokazać korzystając z polecenia Pokaż krawędzie.

Polecenie Malarz krawędzi (Edge Painter) służy do zmiany sposobu wyświetlania krawędzi – na przykład zamiany ukrytych na widoczne. Po wywołaniu polecenia pojawia się pasek wstęgowy (rysunek 5.43), w którym za pomocą jednej z sześciu ikon wybiera się rodzaj krawędzi oraz sposób jej pokazania – na całej długości lub tylko do przecięć z najbliższymi elementami.

Rysunek 5.43.

Pasek wstęgowy polecenia Malarz krawędzi

Przykład – tworzenie wyrwania Aby praktycznie zapoznać się z opisywanymi poleceniami wykonaj krótkie ćwiczenie. Stworzysz w nim wyrwanie w widoku tłoka. W Solid Edge nie ma osobnego polecenia do tworzenia wyrwań – można w tym celu wykorzystać właśnie polecenia pokazywania krawędzi i zmiany trybu ich wyświetlania.

− utwórz widok tłoka i wyłącz dla niego opcje wyświetlania krawędzi ukrytych i stycznych.

− wywołaj polecenie Pokaż krawędzie. Wszystkie ukryte krawędzie na stworzonym przed chwilą widoku zostaną tymczasowo pokazane. Kliknij jedną z pionowych, wyznaczających wewnętrzną powierzchnię tłoka. Widok powinien wyglądać teraz jak na rysunku 5.44 a.

Rysunek 5.44.

Kolejne etapy tworzenia wyrwania na widoku tłoka

− przejdź do trybu rysowania w widoku (polecenie Rysuj w widoku) i naszkicuj granicę

wyrwania (rysunek 5.44 b). Możesz użyć do tego celu polecenia Krzywa. Nie zapomnij o zmianie stylu linii.

− kolejnym krokiem będzie pogrubienie fragmentu krawędzi, który znajduje się w obszarze wyrwania. Możesz użyć w tym celu polecenia Malarz krawędzi. Pozostaw domyślne opcje polecenia – dzięki temu wskazana krawędź zostania „pomalowana” takim stylem, jaki jest przyjęty dla krawędzi widocznych, do przecięcia się z granicą wyrwania (rysunek 5.44 c).

− zakreskuj przekrój. Ostatnim krokiem będzie teraz usunięcie fragmentu krawędzi narysowanego linią przerywaną, wystającego poza granicę wyrwania. Wywołaj w tym celu polecenie Ukryj krawędzie i wskaż zbędny fragment.

− zakończ rysowanie w widoku i powróć do rysunku. Możesz teraz np. dodać wymiar, jak na rysunku 5.44 d.

Uwaga: aby skorzystać z poleceń opisywanych w tym punkcie nie musisz przechodzić do trybu rysowania w widoku. W ćwiczeniu było to natomiast konieczne z uwagi na dodawanie elementu – granicy wyrwania.

Inne polecenia pomocnicze Oprócz opisanych powyżej Solid Edge posiada między innymi polecenia do automatycznego tworzenia listy części na rysunku, automatycznego wymiarowania oraz tworzenia tabeli otworów. Są one opisane w niniejszym punkcie.

Lista części i numerowanie elementów Przy automatycznym tworzeniu listy części obowiązują podobne zasady, jak przy tworzeniu raportów w module Assembly. W obu przypadkach lista jest tworzona na podstawie danych zapisanych we właściwościach poszczególnych plików; konfigurowanie list części tworzonych z poziomu zespołu i rysunku przebiega podobnie. Aby praktycznie zapoznać się ze sposobem tworzenia list części na rysunkach Solid Edge wykonaj następujące ćwiczenie:

− utwórz nowy rysunek, a w nim rozstrzelony widok zespołu silnika. Listy części mogą być tworzone dla dowolnych widoków; w naszym przykładzie stosujemy rozstrzelony dla lepszego zaprezentowania sposobu numerowania części.

− kliknij ikonę polecenia Lista części (Parts List, rysunek 5.45). Ukaże się pasek wstęgowy polecenia (rysunek 5.46).

Rysunek 5.45.

Ikona polecenia Lista części

Rysunek 5.46.

Pasek wstęgowy polecenia Lista części

Lista Styl tekstu (Text Style) w pasku wstęgowym służy do wyboru stylu tekstu, jaki ma zostać zastosowany w tworzonej tabelce. Dwie ikony: Automatyczne symbole pozycji (Auto-Balloon) oraz Umieść listę części (Place Parts List) pozwalają na zdecydowanie, czy na wskazanym widoku mają być tylko ponumerowane części, czy tylko stworzona na jego podstawie lista, czy mają być wykonane obie te czynności. Ikona Właściwości (Properties) umożliwia dostęp do okna, za którego pośrednictwem można zmienić szereg parametrów listy. Ikona ta jest nieaktywna, dopóki nie wskażesz widoku, dla którego lista ma być tworzona.

− kliknij utworzony przed chwilą widok silnika. Program zawsze czeka na wskazanie widoku, ponieważ na jednym arkuszu może być ich wiele; mogą też zawierać różne części.

− kliknij ikonę Właściwości w pasku wstęgowym. Ukaże się okno właściwości listy. W pierwszej karcie (Ogólne, General), w liście Czcionka (Font) zmień nazwę czcionki na np. Arial. Domyślna czcionka (Solid Edge ISO) nie zawiera polskich znaków. W tej samej karcie, w ramce Automatyczne symbole pozycji (Auto-Balloon Settings) usuń zaznaczenie pola wyboru Ilość elementów (Item count). Gdy pole to jest zaznaczone, oznaczenia pozycji składają się z dwóch liczb: kolejnego numeru oraz liczby wystąpień w zespole. Zamknij okno klikając przycisk OK.

− kliknij przycisk Zakończ (Finish) w pasku wstęgowym. Lista zostanie utworzona i umieszczona na rysunku. W zależności od parametrów Twojego komputera może to potrwać dłuższą lub krótszą chwilę.

Części na widoku zostaną ponumerowane w takiej kolejności, w jakiej wstawiałeś je do zespołu. O ile domyślne ustawienia programu nie zostały wcześniej zmienione, utworzona lista będzie się znajdować w lewej dolnej części rysunku, składać z pięciu kolumn, zaś podzespół głowicy będzie w niej widoczny jako jedna pozycja. Możesz jednak wprowadzić do listy dowolne zmiany, korzystając z okna Właściwości.

− wskaż utworzoną przed chwilą listę, a następnie otwórz okno Właściwości. Możesz w tym celu kliknąć ikonę w pasku wstęgowym lub skorzystać z menu podręcznego.

W pierwszej karcie okna Właściwości znajdują się pola i listy służące do określania wyglądu symboli pozycji i zastosowanej w nich czcionki. Lista Zapisane ustawienia (Saved settings)

i znajdujące się obok niej przyciski pozwalają na zapisywanie określonych konfiguracji tabeli. Wrócimy do tego zagadnienia w rozdziale 7: „Dostosowanie do własnych potrzeb”.

Druga karta – Rozmiar / Umieszczenie (Size/Placement) – pozwala na podanie żądanego usytuowania tabelki, jej maksymalnej wysokości, grubości linii itp. Za pomocą listy Blok tytułu (Title block) można wybierać usytuowanie opisów kolumn: u dołu tabelki, u góry lub obie te opcje równocześnie.

W karcie Kolumny (Columns) dostępne są narzędzia służące do określania szerokości i kolejności kolumn oraz ich tytułów. W górnej części karty znajdują się dwa pola; za ich pomocą można decydować, jakie kolumny znajda się w tabeli. Odbywa się to w taki sam sposób, jak przy tworzeniu raportów w module Assembly (patrz podpunkt „Raporty – utworzenie listy części” w rozdziale 4). Dodaj do tabeli kolumnę Masa i zmień kilka szerokości kolumn – możesz np. zmniejszyć szerokość pierwszej, zawierającej numery elementów. Jeżeli zmienisz szerokość kolumny tak, że stanie się ona zbyt wąska do wpisania tekstu, program automatycznie podzieli tekst na dwa lub więcej wierszy.

Kolejna karta – Sortowanie (Sorting) – pozwala na ustalenie kolejności części w liście według dowolnych właściwości, np. wg nazwy, materiału itp. W ostatniej karcie okna – Sterowanie listą (List Control) – znajdują się pola i przyciski umożliwiające określanie, które części mają być włączane do listy. W liście, którą utworzyłeś, podzespół głowicy opisany był jako jeden element, ponieważ domyślnym ustawieniem jest Lista wysokiego poziomu (Top-level list, przycisk opcji w górnej części okna). Zmień opcję na Listę szczegółową (Atomic list) i kliknij przycisk OK. Twój widok – po ewentualnym skorygowaniu położenia poszczególnych oznaczeń części – powinien wyglądać teraz jak na rysunku 5.47.

Rysunek 5.47.

Widok zespołu z listą części

Lista części utworzona na rysunku może być skopiowana do schowka (polecenie Kopiuj zawartość, Copy Contents z menu podręcznego listy), a następnie wstawiona do innej aplikacji Windows, np. arkusza MS Excel.

Części na rysunkach zespołów mogą być numerowane również za pomocą polecenia Symbol pozycji (Balloon, rysunek 5.48). Po jego wywołaniu pojawia się pasek wstęgowy, umożliwiający m.in. dodawanie prefiksów i sufiksów do oznaczenia pozycji. Dodatkowego komentarza mogą wymagać dwie ikony w prawej części paska: Odwołanie do elementu (Item Number) oraz Liczba elementów (Item Count), przedstawione na rysunku 5.49.

Rysunek 5.48.

Ikona polecenia numerowania części

Rysunek 5.49.

Fragment paska wstęgowego polecenia Symbol pozycji

Gdy wciśnięta jest ikona Odwołanie do elementu poszczególne części numerowane są automatycznie; numery są nadawane w kolejności wskazywania na rysunku.51 Po włączeniu opcji Liczba elementów oznaczenie pozycji jest dzielone na dwie części: w górnej umieszczany jest jej numer, a w dolnej liczba wystąpień danej części w zespole. Jak sobie zapewne przypominasz, tę właśnie opcję wyłączyłeś w pierwszej karcie okna właściwości listy części w wykonywanym przed chwilą ćwiczeniu. Na rysunku 5.50 przedstawiony jest przekrój podzespołu głowicy silnika z częściami ponumerowanymi za pomocą polecenia Symbol pozycji, z włączonymi obydwoma opisywanymi opcjami.

Rysunek 5.50.

Podzespół głowicy silnika z ponumerowanymi elementami

Pasek wstęgowy polecenia Symbol pozycji jest tym samym, który pojawia się po kliknięciu oznaczenia (numeru elementu) wstawionego automatycznie, przy tworzeniu listy części. Jak widać, symbole pozycji wstawiane „ręcznie” i automatycznie są z punktu widzenia programu takimi samymi obiektami i mogą być tymi samymi metodami modyfikowane.

Omawiając metody numerowania części na rysunkach zespołów za pomocą polecenia Symbol pozycji należy wspomnieć o jeszcze jednym zagadnieniu: wielkości czcionek, którymi wpisywane są numery elementów. Wielkość ta wynika z zastosowanego stylu wymiarowania. Zapewne zauważyłeś, że w pasku wstęgowym symbolu pozycji, z lewej strony, znajduje się lista rozwijana,

51 Jeżeli wcześniej tworzona była lista części, kolejność numerowania będzie inna: zgodna z kolejnością wstawiania części do zespołu.

zawierająca poszczególne style. Problem polega na tym, że zazwyczaj do liczb oznaczających pozycje stosuje się większe czcionki, niż dla liczb wymiarowych. Rozwiązaniem może być stworzenie nowego stylu wymiarowania, różniącego się od stosowanego do wymiarów wielkością czcionki, i używanie go do numerowania elementów. Można oczywiście numerować części na rysunku tym samym stylem, którego używamy do wymiarowania, a następnie zmieniać wielkości czcionek w symbolach pozycji, ale metoda ta jest zbyt pracochłonna.

Automatyczne wymiarowanie rysunków W rozdziale drugim poznałeś metodę automatycznego wymiarowania rysunków w Solid Edge za pomocą Asystenta relacji. W przypadku rysunków tworzonych na podstawie modeli możesz skorzystać również z innego sposobu – polecenia Pobierz wymiary (Retrieve Dimensions). Jego ikona przedstawiona jest na rysunku 5.51.

Rysunek 5.51.

Ikona polecenia Pobierz wymiary

Polecenie to pozwala na automatyczne umieszczanie na rysunku wymiarów wprowadzonych podczas rysowania profilu. Oznacza to, że jeżeli chcemy z niego skorzystać, należy już na etapie tworzenia modelu przewidzieć, jak będzie wymiarowany rysunek. Po wywołaniu polecenia pojawia się pasek wstęgowy (rysunek 5.52 a).

Rysunek 5.52.

Pasek wstęgowy i okno opcji polecenia Pobierz wymiary

Znaczenie poszczególnych elementów paska jest następujące:

1. Ikona Opcje pobierania (Retrieval Options) – powoduje otwarcie okna opcji (rysunek 5.52 b). Okno to umożliwia ustawienie zaawansowanych opcji pobierania wymiarów, takich jak np. automatyczne wprowadzanie symbolu środka.

2. Lista Styl wymiarowania (Dimension Style) – pozwala na wybranie stylu wymiarowania, który ma zostać zastosowany.

3. Ikony Liniowe (Linear), Promieniowe (Radial), Kątowe (Angular), Adnotacje (Annotations) – służą do ustalenia, jakiego typu wymiary mają być umieszczane na rysunku. Domyślnie wszystkie są włączone.

4. Ikona Oznaczenie środka (Center Mark) – pozwala na określenie, czy mają być automatycznie wstawiane na rysunek oznaczenia środków.

5. Ikony Dodaj wymiary (Add Dimensions) i Usuń wymiary (Remove Dimensions) – druga z tych ikon pozwala na usunięcie wymiarów dodanych za pomocą opisywanego polecenia. Uwaga: jej zastosowanie nie pozwala na usuwanie wymiarów wprowadzonych w inny sposób.

Po ustawieniu wszystkich opcji należy po prostu wskazać rzut, który ma zostać automatycznie zwymiarowany. Na rysunku 5.53 a przedstawiony jest profil, a na rysunku 5.53 b widok modelu zbudowanego na tym profilu. Widok ten jest zwymiarowany za pomocą polecenia Pobierz wymiary, przy ustawieniach opcji jak na rysunku 5.52.

Rysunek 5.53.

Przykład zastosowania polecenia Pobierz wymiary

Na widoku wprowadzone zostały te wymiary, które wcześniej zdefiniowano w profilu – np. prostokąt w lewej dolnej części figury nie został zwymiarowany. Na rysunku 5.53 b pominięte zostały powtórzone wymiary łuków (R10), ponieważ w oknie opcji nie było zaznaczone pole wyboru Pobierz powtórzone wymiary promieniowe . Wybór z listy rozwijanej oznaczenia środka opcji Łuk i okrąg (Arc and Circle) spowodował automatyczne wprowadzenie dla łuków i okręgu znaczników środka. Gdyby zaznaczone zostało pole Rzutuj osie symetrii (Project center lines) zamiast znaczników środka powstałyby osie. Opisywane opcje pozwalają na automatyczne wstawianie osi symetrii na rysunku – należy w tym celu wywołać polecenie Pobierz wymiary, w pasku wstęgowym wyłączyć wszystkie ikony z wyjątkiem Oznaczenia środka, a w oknie opcji wybrać z listy żądaną opcję (okrąg, łuk lub jedno i drugie) oraz zaznaczyć pole wyboru Rzutuj osie symetrii. Po kliknięciu rzutu nie zostaną wprowadzone żadne wymiary, pojawią się natomiast osie symetrii otworów i/lub łuków.

Włączenie w pasku wstęgowym ikony Adnotacje spowodowało wstawienie na rysunku również oznaczenia chropowatości oraz odchyłki kształtu. Oznaczenia chropowatości, odchyłek kształtu i położenia, opisy itp. mogą być wprowadzane na profilu po włączeniu paska Adnotacja 3D (3D Annotation). W przypadku, gdy np. inna osoba konstruuje model, a inna wykonuje na jego podstawie rysunki, pozwala to na łatwe przekazywanie istotnych dla projektu informacji.

Wymiarowanie otworów i połączeń gwintowych Solid Edge pozwala na odczyt parametrów otworu na podstawie dowolnego rzutu. W przypadku rzutów, których płaszczyzna jest równoległa do osi otworu sprawa nie wymaga komentarza – wymiarowanie średnicy i głębokości otworu odbywa się w taki sam sposób, jak przy projektowaniu metodami tradycyjnymi. Fakt, że rysunki Solid Edge tworzone są na podstawie modeli przestrzennych, pozwala jednak na pozyskiwanie dowolnych informacji o otworach z również z rzutów, których płaszczyzna jest prostopadła do osi otworu. Dotyczy to także otworów gwintowanych.

Podczas wymiarowania otworów na rzutach, których płaszczyzna jest prostopadła do osi otworu (jest on zatem widoczny jako okrąg) można korzystać z ikon należących do grupy Odniesienie gwintu (Hole reference), dostępnych w oknie Prefiks wymiaru (rysunek 2.72), w jego dolnej lewej części. Włączenie odpowiednich ikon powoduje odczyt z bryły i wpisanie na rysunku parametrów otworu: głębokości, średnicy, wymiaru gwintu itp. Na rysunku 5.54 przedstawione są trzy rzuty otworu gwintowanego, z pogłębieniem walcowym. Na przekroju otwór zwymiarowany jest w sposób „tradycyjny”, zaś na widoku z góry – za pomocą polecenia SmartDimension z włączonymi opcjami: Rozmiar gwintu (Thread Size), Głębokość gwintu (Thread Depth), Wielkość pogłębienia walcowego (Counterbore Size), Głębokość pogłębienia walcowego (Counterbore Depth). Wszystkie te parametry zostały odczytane bezpośrednio z modelu.

Rysunek 5.54.

Wymiarowanie otworów

Aby uzyskać wymiar jak na rzucie z góry należy wykonać następujące kroki:

− wywołać polecenie wymiarowania: SmartDimension.

− za pomocą ikony Typ wymiaru wyłączyć wyświetlanie wymiaru. W przeciwnym przypadku wymiar nominalny gwintu zostanie podany dwukrotnie.

− za pomocą ikony Prefiks otworzyć okno Prefiks wymiaru.

− po otworzeniu okna kursor znajduje się w polu Prefiks. Należy teraz kolejno: kliknąć ikonę Rozmiar gwintu, wprowadzić spację oraz literę „h” z klawiatury, kliknąć ikonę Głębokość gwintu, wprowadzić spację, skrót „Pogł.” i znów spację z klawiatury, kliknąć (w górnej części okna) ikonę z symbolem średnicy, wprowadzić spację, kliknąć ikonę Wielkość pogłębienia walcowego, wprowadzić spację, znak „/”, znów spację i na koniec kliknąć ikonę Głębokość pogłębienia walcowego. W polu Prefiks będą się pojawiać wprowadzane litery i znaki sterujące; ostatecznie ciąg ten będzie wyglądał następująco: %TS h%TD Pogł. %DI %BS / %BD

− zamknąć okno klikając przycisk OK.

− kliknąć na rysunku otwór, a właściwie – zgodnie z zasadami wymiarowania – linię oznaczającą gwint.

− w pasku wstęgowym zmienić opcję wymiarowania promienia na wymiarowanie średnicy i umieścić wymiar.

Opisany sposób wymiarowania może być stosowany zarówno do otworów gwintowanych, jak i nie gwintowanych. Jest on bardzo przydatny przy projektowaniu elementów zawierających dużo otworów o różnych wymiarach umieszczonych na różnych płaszczyznach (na przykład korpusów rozdzielaczy hydraulicznych). W takich sytuacjach zastosowanie opisanej metody pozwala znacznie zmniejszyć liczbę rzutów potrzebnych do zwymiarowania elementu.

Aby zwymiarować otwór wykorzystując możliwość automatycznego odczytu jego parametrów nie trzeba korzystać z poleceń wymiarowania. Grupa ikon służących do tego celu dostępna jest również przy tworzeniu uwag. Wystarczy więc w tekście uwagi umieścić za ich pomocą odpowiednie znaki sterujące.

Omawiając zagadnienia wymiarowania otworów – również gwintowanych – należy wspomnieć o wymiarowaniu połączeń gwintowych. Tworzenie rzutów części połączonych śrubami czy wkrętami nie różni się niczym od tworzenia rzutów innych części. Oznaczenie gwintu na rysunku wprowadzane jest automatycznie na podstawie danych pobieranych modelu. Ponieważ te z kolei zależą od parametrów odczytanych z pliku danych otworów (domyślnie Holes.txt; patrz podpunkt „Otwór i gwint” w rozdziale 3), wybór tego pliku wpływa na wygląd rysunku. We wspomnianym podpunkcie była mowa o tym, że rysunki połączeń stworzonych w oparciu o dane z pliku Isoholes.txt są bliższe wymaganiom PN. Na rysunku 5.55 przedstawione jest połączenie gwintowe stworzone w oparciu o dane z tego właśnie pliku. Bezpośrednio po utworzeniu przekrój nie jest całkowicie zgodny z wymaganiami normy – niezgodności te widoczne są na szczególe „A”. Aby uzyskać przekrój w pełni odpowiadający wymaganiom PN należy skorygować kreskowanie (po przejściu do trybu rysowania w widoku) oraz grubości niektórych linii (najlepiej za pomocą polecenia Malarz krawędzi). Po wprowadzeniu korekt połączenie wygląda w tak, jak na przekroju na rysunku 5.55.52

Rysunek 5.55.

Przekrój połączenia gwintowego

Innym narzędziem ułatwiającym wymiarowanie rysunków elementów, zawierających dużo otworów jest Tabela otworów (Hole Table). Aby się z nim zapoznać wykonaj następujące ćwiczenie:

− stwórz model jak na rysunku 5.56. Dokładne wymiary nie są istotne, zwróć jedynie uwagę, aby cztery otwory w narożach miały jednakową średnicę, zaś otwór w środku elementu był nieprzelotowy.

52 Aby nie tworzyć kolejnego rzutu, na rysunku 5.55 celowo popełniony został drobny błąd: widok szczegółu (przed korektą) nie odpowiada przekrojowi (po korekcie).

Rysunek 5.56.

Model części do ćwiczenia polecenia Tabela otworów

− utwórz nowy dokument rysunkowy i umieść na nim widok (z góry) części, której model

wykonałeś przed chwilą.

− z głównego menu wywołaj polecenie [Narzędzia] – [Wymiary] – [Tabela otworów] (Tools – Dimensions – Hole Table).

− pierwszym krokiem jest zdefiniowanie układu współrzędnych. Kliknij środkowy otwór; przy kursorze pojawi się symbol „X” oraz zmieniająca kierunek strzałka symbolizująca zwrot pierwszej osi układu. Ustaw kursor tak, aby strzałka wskazywała w prawo i kliknij lewym przyciskiem myszy. Ponownie kliknij krawędź środkowego otworu i w opisany powyżej sposób zdefiniuj zwrot osi Y: do góry.

− kolejnym krokiem jest wskazanie otworów, których parametry mają zostać umieszczone w tabeli. Wskaż kolejno cztery otwory w narożach części oraz otwór środkowy.

− kliknij przycisk Zakończ w pasku wstęgowym. W dolnej lewej części rysunku pojawi się tabela zawierająca trzy kolumny: w pierwszej znajdują się numery otworów, w dwóch kolejnych – ich współrzędne w zdefiniowanym przez Ciebie układzie.

− wprowadzisz teraz kilka zmian w stworzonej przed chwilą tabeli. Kliknij ją – pojawi się pasek wstęgowy (rysunek 5.57). Pasek ten był widoczny również w czasie tworzenia tabeli. Podobnie jak w przypadku listy części, możesz decydować o wyglądzie tabeli zarówno w czasie jej tworzenia, jak i później.

Rysunek 5.57.

Pasek wstęgowy tabeli otworów

− kliknij ikonę Opcje tablicy otworów (Hole Table Options, pierwsza z lewej w pasku wstęgowym). W pierwszej karcie zmień tytuł tabeli z angielskiego na polski: „Tabela otworów” (pole Tekst 1 nagłówka, Header Text 1).

− w trzeciej karcie (Kolumny, Columns) do pola Używane kolumny (Columns used) przenieś dwie dodatkowe: Rozmiar i Uwaga 1. Zauważ, że definiowanie kolumn, które mają znaleźć się w tabeli przebiega dokładnie tak samo, jak dla listy części.

− przejdź do czwartej karty (Lista, List) i zmień opcję na Wyświetl otwory wg wielkości (List holes by size), a następnie zamknij okno opcji klikając przycisk OK.

− po zamknięciu okna zauważysz, że w tabeli zaszły zmiany: dodane zostały dwie kolumny (kolumna z uwagami jest na razie pusta), zaś w pierwszej zmienione zostały oznaczenia otworów. Są one teraz pogrupowane według wielkości. Kliknij ikonę Parametry otworu (Hole Parameters, pierwsza z prawej w pasku wstęgowym).

− w oknie parametrów wybierz z listy Początek / rozmiar (Origin/size) literę „B”. Oznacza to, że chcesz podać parametry otworów należących do grupy o tym oznaczeniu – należy do niej tylko jeden, środkowy otwór.

− w polu Uwaga 1 (Note 1) wpisz skrót „gł.”, wprowadź spację, a następnie kliknij ikonę Głębokość otworu (Hole Depth, w dolnej części okna, w grupie Odniesienia otworu). W polu Uwaga 1 pojawi się kod sterujący. Jak widzisz, w tabeli można umieszczać parametry otworów na takiej samej zasadzie, jak przy ich wymiarowaniu.

− z listy Początek / rozmiar wybierz literę „A”. Dla tej grupy otworów podasz w tabeli tolerancję średnicy.

− przejdź w oknie parametrów do karty Tolerancja (Tolerance). Z listy Typ tolerancji rozmiaru otworu (Hole size tolerance type) wybierz opcję Klasa (Class), a w polu Tolerancja rozmiaru otworu (Hole size tolerance) podaj klasę, np. H8.

− zamknij okno klikając przycisk OK. Tabela powinna wyglądać jak na rysunku 5.58 (na rysunku zostały również dodane wymiary i zmienione tytuły oraz szerokości kolumn tabeli).

Rysunek 5.58.

Widok części i tabela otworów

Poeksperymentuj we własnym zakresie i wypróbuj różne opcje tabeli. Umożliwia ona m.in. definiowanie kilku układów współrzędnych i przyporządkowywanie do nich określonych otworów. Lista Zapisane ustawienia (Saved settings) w pierwszej karcie okna opcji tabeli może zawierać uprzednio zdefiniowane i zapisane ustawienia, podobnie jak ma to miejsce w przypadku list części.

Zmniejszanie rozmiaru pliku rysunku Polecenie Zredukuj plik (Reduce File) dostępne z menu Narzędzia służy do zmniejszania rozmiaru pliku rysunku poprzez usunięcie wszystkich niewyświetlanych krawędzi. Ponowne wyświetlenie usuniętych w ten sposób krawędzi wymaga włączenia odpowiedniej opcji w oknie właściwości i aktualizacji rzutu.

Polecenie Zredukuj plik należy stosować po zakończeniu pracy nad rysunkiem, przed przystąpieniem do archiwizacji.

Zmiany wymiarów części Jak było to już wspomniane, w Solid Edge wszystkie informacje dotyczące geometrii (a także innych właściwości) modeli poszczególnych części przechowywane są w plikach PAR, zakładanych przez moduł Part. Konsekwencją tego faktu jest między innymi to, że wszelkie zmiany wymiarów części mogą być wprowadzane wyłącznie z poziomu tego modułu. Wyjątkiem jest wspomniane już polecenie Wycięcie przez kilka części, umożliwiające wprowadzanie zmian w geometrii modeli z poziomu zespołu. W żadnym wypadku nie jest natomiast możliwa zmiana wymiarów części z poziomu rysunku.

Fakt, że każda zmiana wymaga przejścia do środowiska modelu nie powinien być uważany za ograniczenie Solid Edge. Należy pamiętać, że jest to system, który może służyć do zespołowego projektowania skomplikowanych zespołów. W takim projekcie jeden plik części może być powiązany z kilkunastoma lub nawet kilkudziesięcioma rysunkami. Przykładowo z plikiem modelu korbowodu silnika, który konstruowałeś w ramach ćwiczeń mogą być powiązane następujące pliki:

− rysunek wykonawczy korbowodu (plik DFT)

− rysunek zespołu silnika (plik DFT)

− model formy (plik PAR); Solid Edge umożliwia tworzenie form na podstawie modeli wyprasek, odkuwek, odlewów itp. Pliki takie są powiązane, dzięki czemu po zmianie części możliwa jest automatyczna aktualizacja formy.

− rysunek formy (plik DFT)

− rysunek zespołu silnika w widoku rozstrzelonym, przygotowany na przykład w celach reklamowych, itd.

Jak widać, już przy małym zespole i prostej części możliwość wprowadzania zmian z poziomu rysunku utrudniłaby zapanowanie nad dokumentacją. Należy pamiętać, że umożliwienie wprowadzania zmian na rysunkach wymagałoby stworzenia sprawnego mechanizmu zabezpieczeń. Mechanizm taki musiałby uniemożliwiać np. wprowadzenie wykluczających się wzajemnie zmian na dwóch różnych rysunkach powiązanych z tym samym plikiem części.

Ponieważ zmiany geometrii na rysunkach nie są dozwolone, wszystkie wymiary wprowadzane na rzutach stworzonych na podstawie modeli są wymiarami wynikowymi. Próba zmiany takiego wymiaru kończy się – jak było to już powiedziane – podkreśleniem wprowadzonej wartości. Jest to ustawienie domyślne, które może być zmienione. Należy w tym celu otworzyć okno właściwości wymiaru (lub stylu wymiarowania, jeżeli zmiana ma dotyczyć wszystkich wymiarów na rysunku), i wybrać żądaną opcję z listy rozwijanej Nie w skali (Not to Scale), znajdującej się w karcie Zakończenie i symbol (Terminator and Symbol).53

Przejście do środowiska modelu, na podstawie którego utworzony został dany rzut, nie wymaga ani skomplikowanych czynności, ani nawet znajomości lokalizacji pliku części czy zespołu. Wystarczy dwukrotnie kliknąć dany rzut, a program automatycznie przejdzie do odpowiedniego środowiska i otworzy plik modelu. Jeżeli będzie on w tym momencie otwarty przez kogoś innego,

53 Po opisywanej zmianie nie będzie oczywiście możliwa modyfikacja wymiaru: pozostanie on zafałszowany, zmieni się jedynie jego oznaczenie – wymiar nie będzie już podkreślony.

użytkownik zostanie o tym poinformowany odpowiednim komunikatem. Ma wtedy cztery możliwości:

− otworzyć plik w trybie „Tylko do odczytu”,

− zrezygnować z otwierania pliku,

− zrezygnować tymczasowo z otwierania pliku i poprosić program o poinformowanie, gdy plik będzie dostępny bez ograniczeń,

− otworzyć plik z jednoczesnym utworzeniem jego kopii. Kopia ta nie będzie miała żadnych ograniczeń dotyczących zapisu.

Może się też zdarzyć, że plik części został już np. wydany czy zastrzeżony. W takiej sytuacji dostępny jest wyłącznie w trybie „Tylko do odczytu”; można również otworzyć go z jednoczesnym utworzeniem kopii. Zauważ, że dzięki opisanej filozofii zarządzania plikami bardzo proste staje się zabezpieczenie przed zmianami pliku części, która np. została już skierowana do produkcji. Wystarczy w tym celu zmienić status jej pliku. Nie jest konieczne powiadamianie o tym fakcie wszystkich członków zespołu projektantów – dowiedzą się o nim automatycznie przy pierwszej próbie otworzenia pliku części.

Po przejściu do środowiska części należy wprowadzić żądane zmiany, a następnie zapisać plik. W konsekwencji rzuty na rysunku staną się nieaktualne (rysunek 5.37). Sposób aktualizacji rzutów został opisany w punkcie „Menu podręczne widoku”. Zwróć uwagę, że dzięki temu, iż rzuty nie są aktualizowane automatycznie, istnieje możliwość zachowania dokumentacji wielu wersji projektu.

Jeżeli zmiany wprowadzone w modelu powodują zmianę wartości wymiarów na rysunku, wymiary takie są oznaczane. Oznaczenia te oraz poprzednie i aktualne wartości wymiarów wyświetlane są w oknie Śledzenie wymiarów (Dimension Tracker), pojawiającym się po aktualizacji rzutów. Przykład – rzut tłoka po modyfikacji jednego z wymiarów – przedstawiony jest na rysunku 5.59.

Rysunek 5.59.

Model tłoka po zmianie szerokości wycięcia (z 15 na 18 mm) i okno Śledzenie wymiarów

Po kliknięciu przycisku Kopiuj w oknie śledzenia wymiarów jego zawartość zostaje skopiowana do schowka, skąd może być wstawiona do innej aplikacji Windows. Jeżeli użytkownik przygotuje sobie wcześniej szablony kart zmian np. w edytorze MS Word, będzie mógł je łatwo wypełniać – wystarczy w tym celu wstawić zawartość schowka w odpowiednim miejscu.

Po zamknięciu okna śledzenia wymiarów można je w dowolnej chwili ponownie otworzyć. Służy do tego celu polecenie [Narzędzia] – [Wymiary] – [Śledź zmiany wymiaru] (Tools – Dimensions – Track Dimension Changes).

Może się zdarzyć, że w wyniku aktualizacji rzutu niektóre wymiary zostaną „oderwane” od wymiarowanych elementów. Są one wtedy wyróżniane innym kolorem (domyślnie ciemnożółtym) i mogą być ponownie przyłączone do elementów na rysunku za pomocą polecenia [Narzędzia] – [Wymiary] – [Dołącz wymiar] (Tools – Dimensions – Attach Dimension). Polecenie to może służyć również do „przenoszenia” wymiarów pomiędzy różnymi elementami tego samego rodzaju (np. łukami, liniami itp.).

Omawiając temat wprowadzania zmian w modelach i na rysunkach warto zwrócić uwagę na jeszcze jedno zagadnienie, dotyczące wprowadzania zmian na rysunkach zespołów. Po wprowadzeniu zmiany w pliku części nieaktualne stają się rzuty zarówno tej części, jak i zespołów, w skład których ta część wchodzi. Nie jest konieczne otwieranie pliku zespołu –

program automatycznie wykrywa wszelkie powiązania między plikami PAR, ASM i DFT i ich wpływ na aktualność poszczególnych rzutów.

W bieżącym podrozdziale poruszyliśmy zagadnienia związane z problematyką zarządzania dokumentacją: prawami dostępu, wprowadzaniem zmian itp. Zagadnienia te stanowią również – między innymi – treść kolejnego rozdziału, dotyczącego dodatkowych narzędzi dostępnych dla użytkowników Solid Edge.

Rozdział 6.

Narzędzia pomocnicze Po zapoznaniu się z treścią rozdziałów 1 – 5 znasz już zasady tworzenia modeli i dokumentacji w Solid Edge. Z niniejszego rozdziału dowiesz się, jak korzystać z niektórych pomocniczych narzędzi, dostarczanych wraz z Solid Edge lub dostępnych za pośrednictwem Internetu. Narzędzia te nie służą do modelowania ani tworzenia rysunków – możemy je umownie podzielić na służące do wprowadzania zmian w projekcie, przeszukiwania zasobów oraz przeglądania dokumentów, niekoniecznie utworzonych w Solid Edge.

Menedżer zmian Menedżer zmian (Revision Manager) jest bardzo pomocnym, choć niedocenianym narzędziem, w wielu wypadkach pozwalającym na znacznie szybsze i pewniejsze wprowadzanie zmian w strukturze projektu niż z poziomu Solid Edge lub systemu operacyjnego. Dodatkową zaletą jest fakt, że może być on wykorzystywany w firmie, która zakupiła Solid Edge, na dowolnej liczbie stanowisk, bezpłatnie. Na stanowisku, na którym instaluje się Solid Edge Menedżer zmian instalowany jest automatycznie. Ma on jednak również własny, osobny program instalacyjny, umieszczony na krążku Solid Edge w katalogu Revman. Dzięki temu może być instalowany na dowolnym komputerze. Do jego uruchomienia nie jest potrzebny klucz sprzętowy ani osobna licencja.

Uruchomienie Menedżera zmian może nastąpić albo z menu Windows ([Start] – [Programy] – [Solid Edge] – [Menedżer zmian]), albo z menu podręcznego pliku części, zespołu lub rysunku.

W tym drugim przypadku należy w oknie Eksploratora Windows wskazać plik, a następnie klikając prawym przyciskiem myszy rozwinąć menu podręczne. Po uruchomieniu programu większość poleceń można wydawać na trzy sposoby: z menu głównego, za pomocą ikony lub z menu podręcznego. W czasie wykonywania ćwiczeń możesz korzystać z dowolnej metody.

Menedżer zmian pozwala między innymi na przeprowadzanie następujących operacji:

− kopiowanie, zmianę nazwy i zastępowanie plików części w zespole,

− automatyczną zmianę nazwy pliku przy wprowadzaniu zmian,

− podgląd i edycję właściwości pliku,

− wyszukiwanie plików w strukturze zespołu,

− znajdywanie wszystkich plików związanych ze wskazanym,

− kopiowanie informacji o wybranych plikach do schowka,

− podgląd pliku.

Funkcje te możemy podzielić na dwie grupy: wprowadzanie zmian w strukturze projektu i pozyskiwanie informacji o nim.

Zmiany w strukturze projektu W czasie pracy nad projektem w jego strukturze wprowadza się szereg zmian: tworzy nowe wersje poszczególnych części, zastępuje jedne części zespołu innymi, zmienia status dokumentów (np. po przesłaniu do oceny lub wydaniu), zmienia nazwy plików itp. Wszystkie te zmiany mogą być wprowadzane za pomocą Menedżera zmian, przy czym niektóre powinny być wprowadzane wyłącznie za jego pomocą. Przykładowo: zmiana nazwy pliku w strukturze zespołu wprowadzona z poziomu systemu operacyjnego nie zostanie odnotowana przez Solid Edge – w efekcie po otworzeniu pliku zespołu część zapisana w pliku, którego nazwa została zmieniona, nie zostanie odnaleziona przez program i nie pojawi się w zespole. Aby praktycznie zapoznać się z poleceniami wprowadzania zmian w projekcie wykonasz kilka ćwiczeń. Wykorzystasz w nich model zespołu silnika. W czasie ćwiczeń zapoznasz się z poleceniami, których ikony przedstawione są na rysunku 6.1.

Rysunek 6.1.

Ikony wybranych poleceń Menedżera zmian Ikony te służą – w kolejności – do wywoływania następujących poleceń:

1. Rozwiń wszystkie (Expand All) – rozwijanie całej struktury odczytanego pliku i plików związanych.

2. Wyczyść czynność (Clear Action) – odwoływanie wydanego polecenia. Podczas pracy w Menedżerze zmian wszystkie modyfikacje (np. zmiana nazwy pliku) są uwzględniane w strukturze dokumentacji dopiero po wydaniu polecenia Zapisz. Do tego czasu mogą być odwołane poleceniem Wyczyść czynność.

3. Kopiuj dokument (Copy Document) – tworzenie kopii dokumentu z jednoczesnym zastąpieniem nią w strukturze dokumentacji pliku dotychczasowego.

4. Zmień nazwę (Rename) – zmiana nazwy wskazanego pliku.

5. Zastąp (Replace) – zastępowanie wskazanego pliku w strukturze dokumentacji innym.

6. Zwiększ nazwę (Increment Name) – przed zapisaniem kopii dokumentu należy zmienić jej nazwę. Można to zrobić za pomocą polecenia Zmień nazwę – wtedy należy wpisać dowolną nową – lub wywołując polecenie Zwiększ nazwę. Wtedy program do nazwy istniejącej doda automatycznie kolejną liczbę.

Załóżmy, że w Twoim projekcie silnika, po stworzeniu modelu, w wyniku obliczeń i symulacji okazało się, że należy zwiększyć grubość dna tłoka. Chcesz jednak zachować poprzedni wariant. W takiej sytuacji należy utworzyć nowy plik, będący kopią istniejącego (Tłok.par), a następnie wprowadzić w nim zmiany. Oczywiście, nowy plik musi zastąpić poprzedni w strukturze zespołu.

− uruchom Menedżera zmian. Jeżeli pojawi się okno Asystenta Menedżera zmian (Revision Manager Assistant) zamknij je, klikając przycisk Anuluj. Po przejściu do głównego okna otwórz plik zespołu silnika. Pliki otwiera się tak, jak w innych aplikacjach Windows: z menu [Plik] – [Otwórz] lub za pomocą ikony.

Po otworzeniu zespołu w oknie Menedżera zmian wyświetlona zostaje struktura zespołu. Drzewo struktury może być zwijane i rozwijane w standardowy, przyjęty w Windows sposób (przez kliknięcie znaku „+” znajdującego się przy symbolu pliku) lub za pomocą ikony Rozwiń wszystkie.

− zaznacz plik, który ma być skopiowany: Tłok.par. Wskazany wiersz powinien zostać podświetlony na żółto.

− polecenie kopiowania pliku możesz wydać na trzy sposoby. Pierwszym jest skorzystanie z menu głównego: [Dokument] – [Ustaw czynność na] – [Kopiuj] (Document – Set Action to – Copy). Drugi to kliknięcie ikony (rysunek 6.1). Trzeci – wywołanie menu podręcznego i wybranie polecenia Ustaw czynność na kopiowanie (Set Action to Copy, rysunek 6.2). Wydaj polecenie za pomocą dowolnej z wymienionych metod.

Rysunek 6.2.

Kopiowanie części w zespole za pomocą Menedżera zmian

− po wydaniu polecenia kopiowania pliku w wierszu, który go opisuje, w kolumnie Nowa

nazwa pliku (New Filename) pojawi się kopia dotychczasowej nazwy wraz z pełną ścieżką dostępu. Uwaga: plik nie został jeszcze skopiowany. Wszystkie zmiany zdefiniowane w oknie Menedżera są wprowadzane do struktury zespołu dopiero po wydaniu polecenia Zapisz (z menu głównego lub za pomocą ikony).

− aby plik został skopiowany i zapisany pod nową nazwą, musisz tę nazwę podać. Jak było to już powiedziane, możesz zmienić ją sam, wpisując w odpowiednim polu, lub wydać polecenie automatycznej zmiany nazwy: Zwiększ nazwę (Increment Name). Dostępne jest ono z menu

głównego [Dokument] (Document) lub menu podręcznego. Można też kliknąć odpowiednią ikonę (rysunek 6.1). Wywołaj w dowolny sposób polecenie automatycznej zmiany nazwy.

„Zwiększenie nazwy” polega na dodaniu do nazwy istniejącej liczby poprzedzonej myślnikiem (lub innym znakiem; znak ten określa się w oknie opcji wywoływanym za pomocą polecenia [Widok] – [Opcje], View – Options). Jednocześnie w kolumnie Zmiana (Revision) pojawia się numer zmiany.

− kliknij ikonę Zapisz. Teraz zmiany zostaną wprowadzone do pliku części i zespołu. Do tej pory miałeś możliwość ich cofnięcia za pomocą polecenia Wyczyść czynność.

Po zapisaniu zmiany w drzewie zespołu w oknie Menedżera plik Tłok.par został zastąpiony przez Tłok-2.par. W kolumnie Akcja (Action) pojawił się napis Bez zmian (Unchanged). Po zapisie nowa struktura dokumentacji traktowana jest jako bazowa, tak, jak gdyby plik został właśnie otwarty. Wprowadzone zmiany zostały uwzględnione zarówno w pliku części, jak i zespołu. W strukturze zespołu plik dotychczasowy został zastąpiony jego kopią. Na rysunku 6.3 a przedstawiony jest PathFinder zespołu silnika po wprowadzeniu zmiany. Numer tej zmiany został zapisany we właściwościach pliku części – na rysunku 6.3 b widoczny jest fragment okna właściwości pliku Tłok-2.par. Dodanie oznaczenia w polu Numer zmiany nastąpiło automatycznie.

Rysunek 6.3.

Zmiany wprowadzone za pomocą Menedżera zmian są uwzględniane w pliku zespołu i części

Teraz, po stworzeniu kopii części możesz wprowadzić w niej modyfikacje – na przykład zmienić grubość dna tłoka, zgodnie z założeniami ćwiczenia. Jednocześnie pozostawiasz niezmieniony plik części w pierwszym wariancie wykonania.

W kolejnym ćwiczeniu zajmiemy się zagadnieniem zmiany nazwy pliku. Załóżmy, że chcesz zmienić nazwę pliku Świeca.par na Świeca żarowa.par. Najpierw zrobisz to z poziomu systemu operacyjnego, nie korzystając z narzędzi Solid Edge.

− zmień nazwę pliku poleceniem Windows, na przykład wywołując je z menu podręcznego pliku w oknie Eksploratora.

− otwórz plik zespołu w Solid Edge. Ponieważ zmieniłeś nazwę części z poziomu systemu operacyjnego, Solid Edge nie dostał o niej informacji. Dlatego też przy otwieraniu pliku zespołu wciąż poszukiwał pliku Świeca.par. Ponieważ plik taki już nie istnieje, program wyświetla odpowiedni komunikat, zaś w odczytanym zespole brakuje części, której plik nie został odnaleziony.

− aby poinformować Solid Edge o zmianach należy przeprowadzić edycję powiązań („linków”) pomiędzy częściami w zespole. Przedtem jednak musisz przejść do edycji podzespołu głowicy: świeca jest częścią tego podzespołu, toteż edycja powiązań nie może nastąpić bezpośrednio z poziomu zespołu silnika. Rozwiń menu podręczne podzespołu głowicy i wybierz polecenie Edytuj.

− wywołaj z głównego menu polecenie [Edycja] – [Łącza] (Edit – Links). Pojawi się okno zawierające wykaz wszystkich plików podzespołu. Jak widzisz, wciąż figuruje w nim plik Świeca.par (rysunek 6.4).

Rysunek 6.4.

Okno edycji powiązań pomiędzy plikami części podzespołu głowicy

− zaznacz plik Świeca.par i kliknij przycisk Zmień źródło (Change Source). Polecenie to

umożliwia zmianę pliku źródłowego. Po kliknięciu przycisku pojawi się standardowe okno Windows, w którym należy wskazać nowy plik, który ma zastąpić poprzedni w strukturze zespołu. Wskaż plik Świeca żarowa.par i kliknij przycisk Otwórz (Open). Po powrocie do okna edycji łączy kliknij przycisk Zamknij (Close).

− po powrocie do głównego okna Solid Edge zauważysz, że brakująca część w zespole jest już widoczna. Zamknij podzespół głowicy i wróć do pliku zespołu silnika – tu też nie brakuje już żadnych części. Zapisz zmiany w pliku i zamknij go.

Załóżmy teraz, że rozmyśliłeś się: chcesz z powrotem przemianować plik na Świeca.par. Aby jednak uniknąć takich problemów, na jakie natrafiłeś przed chwilą, skorzystasz z Menedżera zmian.

− uruchom Menedżera zmian i otwórz plik zespołu silnika. Rozwiń całe drzewo struktury zespołu i dla pliku Świeca żarowa.par wywołaj polecenie Zmień nazwę.

− zmień nazwę pliku z powrotem na Świeca.par. Zmiana następuje przez edycję łańcucha w polu Nowa nazwa pliku.

− zapisz wprowadzoną zmianę i zamknij Menedżera zmian.

− otwórz w Solid Edge plik zespołu silnika. Tym razem nie będzie problemów ze znalezieniem pliku części – informacja o zmianie nazwy została zapisana w pliku ASM.

Zauważ, że podczas edycji nazwy pliku miałeś możliwość zmiany zarówno nazwy, jak i ścieżki dostępu. Dzięki temu opisywane polecenie umożliwia również zmianę lokalizacji pliku. Zazwyczaj jednak korzysta się w tym celu z innego polecenia – jest ono opisane w dalszej części rozdziału.

Ostatnim poleceniem z omawianej grupy jest Zastąp (Replace), służące do zastępowania wybranych plików w strukturze dokumentacji innymi. Po jego wywołaniu pojawia się standardowe okno Windows, umożliwiające wybór części, która ma zastąpić wskazaną. Polecenie to jest równoważne poleceniu Zastąp część dostępnemu w module Assembly.

Zmiana lokalizacji plików Ważnym zagadnieniem w zarządzaniu dokumentacją jest zmiana lokalizacji plików. Nie można robić tego w sposób dowolny, ponieważ – podobnie jak w przypadku zmiany nazwy – odpowiednie informacje nie zostaną przekazane do plików związanych.

Nie trzeba wykorzystywać Menedżera zmian, jeżeli kopiuje się całą strukturę projektu. Solid Edge zapamiętuje lokalizację poszczególnych plików w stosunku do lokalizacji pliku głównego. Przykładowo, jeżeli projekt silnika został zapisany w katalogu C:\Projekty\Silnik, to podczas otwierania zespołu pliki części poszukiwane są w tym samym katalogu, w którym znajduje się plik Silnik.asm. Jeżeli zostanie on przeniesiony wraz ze wszystkimi plikami części do innego katalogu, przy otwieraniu nie wystąpią żadne problemy. Jeżeli zamierzamy przenosić tylko niektóre pliki, należy skorzystać Menedżera zmian, stosując polecenia Kopiuj dokument i Ustaw ścieżkę (Set Path, rysunek 6.5, z prawej strony).

Rysunek 6.5.

Ikona poleceń Zaznacz wszystkie i Ustaw ścieżkę

Aby praktycznie zapoznać się z tym zagadnieniem, wykonasz ćwiczenie. Załóżmy, że zdecydowałeś się w swojej strukturze katalogów stworzyć nowy, zawierający elementy znormalizowane. Pozwoli Ci to na łatwiejsze wykorzystywanie takich elementów w różnych projektach. Do katalogu tego należy następnie przenieść (nie skopiować!) plik Śruba M5x20.par. Oczywiście, trzeba to zrobić w taki sposób, aby zachować istniejące połączenia.

− utwórz nowy katalog, w którym będziesz zapisywał części znormalizowane, na tym samym lub innym dysku, np. E:\Normalia\Śruby. Nie możesz teraz przenieść pliku do utworzonego katalogu z poziomu systemu operacyjnego, ponieważ spowoduje to takie same problemy, jak przy zmianie nazwy: podczas otwierania pliku zespołu nie zostanie odnaleziony plik śruby.

− uruchom Menedżera zmian i otwórz w nim plik zespołu silnika. Ponieważ plik ma zostać przeniesiony, a nie skopiowany, wywołaj dla niego polecenie Zmień nazwę, a nie Kopiuj dokument.

− po wywołaniu polecenia możesz wpisać w polu Nowa nazwa pliku nową ścieżkę dostępu. Jeżeli podany katalog istnieje, plik zostanie do niego przeniesiony. W przeciwnym wypadku program zapyta się, czy ma katalog utworzyć, i po uzyskaniu potwierdzenia przeniesie wybrany plik. Nie wpisuj jednak nazwy; nową lokalizację można podać w prostszy sposób. Kliknij ikonę Ustaw ścieżkę (lub wywołaj to polecenie w inny sposób, z menu głównego lub podręcznego).

− po wywołaniu polecenia Ustaw ścieżkę pojawia się okno, w którym w standardowy, przyjęty w Windows sposób można zdefiniować nową lokalizację pliku. Wskaż utworzony przed chwilą katalog i zamknij okno klikając przycisk OK.

− zapisz wprowadzoną zmianę. Plik zostanie przeniesiony z katalogu, w którym znajdował się dotychczas, do nowego.

Polecenie Ustaw ścieżkę może być stosowane również przy kopiowaniu. Pozwala wtedy na przeniesienie całego zespołu – wszystkich jego plików – do jednego katalogu. Jest to bardzo przydatne zwłaszcza w przypadku dużych zespołów, o rozgałęzionej strukturze. Części wchodzące w skład takich zespołów zwykle są zapisane w wielu katalogach, bywa, że i na różnych

komputerach. Zdarza się, że zachodzi potrzeba skopiowania wszystkich plików projektu do jednego katalogu, na przykład w celu archiwizacji czy nagrania na dyskietkę lub CD i wysłania do kontrahenta. W takiej sytuacji ustalenie, które pliki muszą zostać skopiowane może być kłopotliwe. Menedżer zmian pozwala na automatyzację tych czynności.

Załóżmy, że wszystkie pliki zespołu silnika mają zostać nagrane – oczywiście z zachowaniem wszystkich powiązań – na CD w celu archiwizacji. Należy w tym celu skopiować je najpierw do jednego katalogu na dysku. Po wykonaniu ostatniego ćwiczenia pliki znajdują się jednak w różnych katalogach: Śruba M5x20.par w katalogu części znormalizowanych, pozostałe – w katalogu projektu.

− utwórz tymczasowy katalog o dowolnej nazwie; skopiujesz do niego wszystkie pliki zespołu silnika.

− uruchom Menedżera zmian, otwórz plik zespołu silnika.

− ponieważ zamierzasz skopiować wszystkie pliki, musisz je wszystkie zaznaczyć. Najpierw rozwiń więc całą strukturę (najlepiej za pomocą ikony Rozwiń wszystkie). To bardzo istotne: jeżeli nie rozwiniesz drzewa, niektóre pliki nie będą mogły być zaznaczone, co z kolei uniemożliwi ich skopiowanie.

− kliknij ikonę Zaznacz wszystkie (Select All, rysunek 6.5, z lewej strony). Możesz też zaznaczać grupy plików używając klawiszy Shift i Ctrl (Shift, aby zaznaczyć grupę kolejnych plików, Ctrl – wybrane pliki); w takim przypadku musisz zaznaczać pliki klikając szary prostokąt z lewej strony wiersza opisującego plik. W naszym przykładzie łatwiej jednak będzie skorzystać z polecenia Zaznacz wszystkie.

− kliknij ikonę Kopiuj dokument lub wywołaj to polecenie w inny sposób.

− wywołaj polecenie Ustaw ścieżkę i wskaż utworzony przed chwilą tymczasowy katalog. Zauważ, że nowa lokalizacja będzie dotyczyć teraz kopii wszystkich plików, bez względu na lokalizację plików wyjściowych (rysunek 6.6). Na rysunku kopie te znajdują się w katalogu C:\CD_tmp.

Rysunek 6.6.

Tworzenie kopii wszystkich plików zespołu w jednym katalogu

− zapisz wprowadzone zmiany. Wszystkie pliki zespołu silnika zostaną skopiowane do nowego

katalogu; struktura wyjściowa pozostanie niezmieniona.

Po lekturze niniejszego punktu potrafisz wprowadzać zmiany w strukturze projektu. Pamiętaj, że Menedżer zmian może być wykorzystywany również na komputerach, na których w ogóle nie jest zainstalowany Solid Edge. Oprócz wprowadzania zmian można też za jego pomocą pozyskiwać dane o projekcie, a także o poszczególnych plikach.

Pozyskiwanie informacji o projekcie Część informacji o plikach poszczególnych części, zespołów czy rysunków widoczna jest bezpośrednio w oknie Menedżera zmian. Są to między innymi: lokalizacja i nazwa pliku, jego rozmiar, numer dokumentu (rysunku). Dane te mogą być łatwo przenoszone do innych aplikacji: po wywołaniu polecenia Kopiuj (nie Kopiuj dokument; chodzi o kopiowanie do schowka Windows) zawartość zaznaczonych wierszy jest kopiowana do schowka, skąd następnie może być wstawiona na przykład do edytora MS Word.

Z menu podręcznego, które rozwija się po skierowaniu kursora na wybrany wiersz i kliknięciu prawym przyciskiem myszy, dostępne jest polecenie Właściwości (Properties). Jego wywołanie powoduje otwarcie okna właściwości pliku, podobnego do tego, które w Solid Edge otwiera się za pomocą polecenia [Plik] – [Właściwości]. Umożliwia ono nie tylko podgląd, ale i edycję właściwości. Dzięki temu takie czynności jak np. nadawanie numeru dokumentacji czy zmiana statusu mogą być wykonywane bez otwierania pliku, a więc również na stanowiskach, na których nie jest zainstalowany Solid Edge. Uwaga: zmiany, o których mowa, wprowadzane są do pliku bezpośrednio po zamknięciu okna właściwości.

W przypadku dużych zespołów przydatne może się okazać polecenie Wybierz pliki (Select Files, rysunek 6.7, z lewej strony).

Rysunek 6.7.

Ikony poleceń Wybierz pliki i Znajdź pokrewne dokumenty

Polecenie Wybierz pliki pozwala na szybkie znajdowanie plików o określonej nazwie, lub nazwie zawierającej podany ciąg znaków. Po jego wywołaniu pojawia się okno, w którym w standardowy sposób definiuje się żądany ciąg znaków. W przykładzie na rysunku 6.8 podano ciąg „*kor*.*”. Oznacza to, że mają zostać odnalezione wszystkie pliki, w których nazwie zawarty jest ciąg „kor”; rozszerzenie nie ma znaczenia. Po kliknięciu przycisku Zaznacz podświetlone zostały wiersze plików Korpus.par i Korbowód.par.

Rysunek 6.8.

Przykład zastosowania polecenia Wybierz pliki

Przed wprowadzeniem zmiany w pliku części lub zespołu należy sprawdzić, jaki wpływ będzie miała ta zmiana na dokumenty związane. Dotyczy to zwłaszcza części wykorzystywanych w wielu projektach: może się okazać, że modyfikacja konieczna w jednym zespole jest niedopuszczalna w innym. Dlatego też ważna staje się możliwość szybkiego ustalenia powiązań pomiędzy wybranym plikiem a innymi. Służy do tego celu polecenie Znajdź pokrewne dokumenty (Where Used).

Po wskazaniu pliku i wywołaniu opisywanego polecenia program wyszukuje wszystkie pliki powiązane z wybranym. Mogą to być zarówno rysunki, jak np. zespoły, w skład których wchodzi dany plik. Przykład przedstawiony jest na rysunku 6.9. Dla pliku Głowica.asm znalezione zostały

dwa dokumenty związane: Głowica.dft (czyli rysunek podzespołu) oraz Silnik.asm (główny plik zespołu).

Rysunek 6.9.

Wyszukiwanie plików powiązanych ze wskazanym

Uwagi:

1. Wyszukiwane są tylko dokumenty powiązane bezpośrednio ze wskazanym. Oznacza to, że na przykład dla pliku Świeca.par jako dokument związany zostanie znaleziony plik Głowica.asm, ale już nie Silnik.asm.

2. Przy poszukiwaniu dokumentów związanych nie są uwzględniane te, które są widoczne w oknie Menedżera zmian – w takich sytuacjach powiązania są widoczne i oczywiste. Tak więc, jeżeli wskażesz w drzewie struktury zespołu silnika plik Korbowód.par i uruchomisz opisywane polecenie program nie znajdzie żadnych plików powiązanych (o ile nie stworzyłeś np. rysunku korbowodu). Jeżeli natomiast otworzysz w oknie Menedżera zmian plik Korbowód.par i wtedy poszukasz plików związanych, program odnajdzie plik Silnik.asm.

3. Polecenie Znajdź pokrewne dokumenty jest równoważne utworzeniu raportu z opcją Gdzie użyte. Temat tworzenia raportów został poruszony w rozdziale dotyczącym pracy w module Assembly.

Przy pracy w Menedżerze zmian pomocna może okazać się możliwość podglądu poszczególnych plików. Podgląd wyświetlany jest w osobnym oknie, otwieranym za pomocą polecenia [Widok] – [Podgląd] (View – Preview).

Po uruchomieniu Menedżera zmian pojawia się (o ile nie zostały zmienione domyślne ustawienia programu) okno Asystenta Menedżera zmian. Jest to narzędzie, które może być wykorzystywane alternatywnie przy wykonywaniu czynności opisanych w niniejszym podrozdziale. Okno to nie pojawia się, gdy Menedżer uruchamiany jest z menu podręcznego pliku. Zawsze natomiast można uruchomić Asystenta za pomocą ikony (rysunek 6.10).

Rysunek 6.10.

Ikona Asystenta Menedżera zmian

Wyszukiwanie dokumentów Solid Edge posiada narzędzie umożliwiające wyszukiwanie dokumentów (plików) o określonych właściwościach. Właściwościami tymi mogą być zarówno np. czas ostatniej modyfikacji, jak i numer dokumentacji czy słowa kluczowe. Kryteria wyszukiwania mogą być zapisywane w plikach kwerend (QRY), co umożliwia ich późniejsze wykorzystanie.

Aby uruchomić narzędzie wyszukiwania należy w oknie Otwórz plik lub Wybierz model (przy tworzeniu widoków na rysunkach) kliknąć przycisk Znajdź (Find). Powoduje to otworzenie okna Znajdź pliki (Find Files, rysunek 6.11), zawierającego pięć kart.

Rysunek 6.11.

Okno narzędzia wyszukiwania plików, karta Właściwości

Poszczególne karty pozwalają na zdefiniowanie następujących kryteriów wyszukiwania:

1. Nazwa i lokalizacja (Name & Location) – w tej karcie określa się nazwę pliku (lub, podobnie jak w Menedżerze zmian, łańcuch, który ma być zawarty w nazwie) oraz właściwości: tytuł i temat. W polu Szukaj w: (Look in:) należy podać katalog, od którego ma zostać rozpoczęte przeszukiwanie zasobów. Jeżeli ma być przeszukiwanych kilka katalogów, należy pozostałe zdefiniować w karcie Zasięg.

2. Data modyfikacji (Date Modified) – dostępne w tej karcie opcje umożliwiają zdefiniowanie dowolnego czasu modyfikacji poszukiwanego pliku (lub plików).

3. Właściwości (Properties) – za pomocą dostępnych tu list i pól określa się właściwości poszukiwanego pliku (plików). Załóżmy, że w Twojej firmie wszystkie pliki należące do projektów ofertowych mają w numerze skrót „PO”. W takiej sytuacji zdefiniowanie właściwości jak na rysunku 6.11 („Numer dokumentacji” ma „zawierać” ciąg znaków „PO”) spowoduje wyszukanie wszystkich dokumentów należących do projektu ofertowego – oczywiście po warunkiem, że nie podano dodatkowych ograniczeń, np. że mają to być wyłącznie rysunki, czyli pliki DFT.

Po zdefiniowaniu każdego kryterium należy pamiętać o kliknięciu przycisku Dodaj (Add), aby dodać je do listy kryteriów, które mają być uwzględnione w czasie wyszukiwania.

4. Zasięg (Scope) – ta karta pozwala na zdefiniowanie dowolnej liczby katalogów (lokalnych i sieciowych) w których mają być wyszukiwane pliki. Po określeniu w lewej części okna katalogu dodaje się go do listy w standardowy sposób: klikając przycisk Dodaj. Przyciski w dolnej części okna umożliwiają określenie, czy przeszukiwany ma być tylko wskazany katalog, czy również podkatalogi. Uwaga: nie ma dostępu do sieci bezpośrednio z okna Znajdź pliki. Jeżeli mają być przeszukiwane również katalogi sieciowe, należy najpierw mapować dysk sieciowy z poziomu systemu operacyjnego.

5. Opcje (Options) – polecenia dostępne w tej karcie umożliwiają zapisywanie, odczytywanie i usuwanie ustawień wyszukiwania. Ustawienia są zapisywane w plikach kwerend (QRY); domyślna lokalizacją jest katalog Queries, nazwą pliku zaś Lastsrch.qry. Oczywiście, w przypadku wielu ustawień należy przy kolejnych zapisach zmieniać nazwy plików kwerend.

Aby odczytać zapisane ustawienia należy po otworzeniu okna Znajdź pliki przejść do karty Opcje, a następnie kliknąć przycisk Załaduj (Load). Spowoduje to otwarcie kolejnego okna, które służy do podania lokalizacji i nazwy pliku kwerendy.

Po zdefiniowaniu wszystkich parametrów wyszukiwania należy kliknąć przycisk Znajdź teraz (Find Now). Po zakończeniu przeszukiwania w dolnej części okna pojawi się lista odnalezionych plików.

Przycisk Nowe wyszukiwanie (New Search) służy do usunięcia wszystkich wprowadzonych wcześniej kryteriów i – ewentualnie – listy odnalezionych plików.

Przeglądarka – SmartView Kolejnym, ostatnim już narzędziem pomocniczym omówionym w tym rozdziale, jest przeglądarka – SmartView. Jest to samodzielny program, dostępny bezpłatnie bez żadnych ograniczeń. Umożliwia przeglądanie plików systemów Solid Edge i Unigraphics, a także plików zapisanych w formatach X_T i X_B (Parasolid).

Program instalacyjny przeglądarki SmartView znajduje się na krążku Solid Edge w katalogu Smartvw (w katalogu Smtvwlt znajduje się program instalacyjny przeglądarki rysunków). Dostępny jest też w Internecie, na stronie Solid Edge: www.solid-edge.com/software/Smartview/smartview. W czasie instalacji Solid Edge SmartView również jest instalowany.

Uruchamianie przeglądarki przebiega tak samo, jak Menedżera zmian. Można skorzystać w tym celu z menu Windows ([Start] – [Programy] – [Solid Edge] – [SmartView]), lub z menu podręcznego pliku, który zamierzamy otworzyć za pomocą przeglądarki (polecenie Viewer). Po uruchomieniu z menu Windows należy za pomocą polecenia Otwórz otworzyć żądany plik.

Podczas przeglądania plików części i rysunków dostępne są te same polecenie zarządzania ekranem, co w Solid Edge: cieniowanie, obrót (te dwa oczywiście tylko w przypadku części), powiększanie obszaru, dopasowanie widoku itp. W celu obrotu części można stosować niektóre sposoby dostępne w modułach Part i Assembly (np. obrót za pomocą środkowego klawisza myszy lub klawiszy ze strzałkami). Dostępne jest też polecenie Drukuj – dzięki temu możliwy jest wydruk rysunków (a także obrazów plików części i zespołów) z komputerów, na których nie jest zainstalowany Solid Edge.

Ikona Otwórz przy użyciu SE (Open with SE, druga od prawej w pasku narzędzi) umożliwia otworzenie danego pliku w Solid Edge bezpośrednio z poziomu przeglądarki. Oczywiście, w takim przypadku na komputerze musi być zainstalowany Solid Edge.

Dodatkowego komentarza wymaga przeglądanie plików zespołów. Tutaj użytkownik ma nieco więcej możliwości – np. wyświetlanie zespołu w określonej konfiguracji lub zliczanie części wchodzących w jego skład. Aby bliżej zapoznać się z dostępnymi opcjami, wykonaj ćwiczenie:

− otwórz w przeglądarce plik zespołu silnika. Bezpośrednio po otwarciu ukaże się okno podzielone na trzy części: w górnej znajduje się nazwa pliku, w dolnej podgląd, prawa – największa – jest chwilowo pusta.

− rozwiń drzewo struktury zespołu. Wskaż dowolną część – poniżej ukaże się jej podgląd.

− wskaż plik Silnik.asm i kliknij prawym przyciskiem myszy. Rozwinie się menu podręczne. Wybierz z niego polecenie Widok (View). W prawej, największej części okna przeglądarki ukaże się widok zespołu. Możesz go cieniować, obracać itp., podobnie jak podczas pracy w

Solid Edge. Uwaga: jeżeli ikony poleceń zarządzania ekranem są nieaktywne, skieruj kursor do części okna, w której wyświetlany jest widok zespołu i kliknij lewym przyciskiem myszy.

Innym sposobem wyświetlenia widoku części lub zespołu jest przeciągnięcie pliku z drzewa struktury do obszaru, w którym wyświetlany jest widok.

− ponownie rozwiń menu podręczne pliku zespołu i wybierz polecenie Konfiguracje wyświetlania (Display Configurations). Umożliwia ono wybór konfiguracji, w jakiej ma zostać wyświetlony widok zespołu. Wybierz konfigurację „Rozstrzelony 1”.

SmartView umożliwia jednoczesny podgląd zespołu i jego poszczególnych części. Sytuacja taka przedstawiona jest na rysunku 6.12 – po wyświetleniu w prawej części okna rozstrzelonego widoku zespołu w drzewie jego struktury wskazany został plik Korpus.par – spowodowało to wyświetlenie jego podglądu w dolnej części okna.

Rysunek 6.12.

Plik zespołu silnika otwarty w przeglądarce SmartView

− rozwiń jeszcze raz menu podręczne pliku zespołu i wybierz polecenie Zlicz części (Count

Parts). Pojawi się okno z informacją, ile w zespole jest części unikalnych (8) i ile wystąpień (13). Części unikalne to takie, które są zapisane w różnych plikach. Część może wystąpić w zespole wiele razy; w naszym przykładzie śruba mocująca głowicę (jedna część unikalna) występuje w zespole 6 razy. Z tego powodu liczba części unikalnych może (choć nie musi) różnić się od liczby wystąpień.

Menu podręczne części zawiera jeszcze dwa polecenia: Kopiuj tekst (Copy Text) oraz Podgląd (Preview). Pierwsze z nich służy do kopiowania drzewa struktury zespołu do schowka, skąd może zostać wstawione do innego programu. Za pomocą drugiego można włączać i wyłączać podgląd.

Narzędzia, z którymi zapoznałeś się w tym rozdziale pozwalają na znaczne zwiększenie efektywności wykorzystania Solid Edge w przedsiębiorstwie. Przypomnijmy jeszcze raz, ze zarówno Menedżer zmian, jak i SmartView są bezpłatne. Dzięki temu osoby nie projektujące w Solid Edge, potrzebujące jedynie możliwości dostępu do dokumentacji w celu jej przeglądania czy wprowadzania zmian w strukturze projektu, mogą zostać wyposażone w stanowiska pracy bez konieczności ponoszenia dodatkowych nakładów na oprogramowanie.

Efektywność wykorzystania Solid Edge zależy oczywiście również od efektywności pracy w samym programie. Ta z kolei uzależniona jest od tego, jak użytkownicy dostosowali sobie program do własnych potrzeb. Zagadnienia te są treścią następnego rozdziału.

Rozdział 7.

Dostosowanie do własnych potrzeb W czasie pracy w Solid Edge– podobnie zresztą, jak każdy inny program – korzysta z pewnych ustawień domyślnych. Należą do nich zarówno kolory poszczególnych elementów okna czy układ pasków narzędzi, jak i rodzaje linii czy stylów wymiarowania, jakie użytkownik ma do dyspozycji. Jak było to już kilkakrotnie wspomniane, można modyfikować ustawienia domyślne tak, aby jak najbardziej ułatwić sobie pracę. Przykładowo, jeżeli zazwyczaj na rysunkach pomija się linie niewidoczne, dobrze jest tak zdefiniować ustawienia domyślne, aby linie te w nowo tworzonych rzutach nie były rysowane. W niniejszym rozdziale znajdziesz najważniejsze informacje dotyczące tego zagadnienia, a także nieco porad praktycznych. Po omówieniu zasad ogólnych szczegóły opisane są w dwóch podrozdziałach: dotyczących pracy w module Draft (tu ustawia się zwykle najwięcej opcji i zmiennych) oraz Part i Assembly.

Zasady ogólne i tworzenie szablonów Większość ustawień przypisana jest do konkretnych plików dokumentów Solid Edge i w nich przechowywana. Oznacza to, że jeżeli np. tworząc rysunek ustawiłbyś dla linii rysowanych stylem Visible kolor niebieski zamiast domyślnego, czarnego, zostałby on zastosowany tylko w tym

jednym rysunku. W każdym nowym kolorem domyślnym stylu Visible byłby czarny54, a ściślej mówiąc – taki, jaki został ustawiony jest w szablonie, na jakim oparty jest nowo utworzony dokument.

Zasady obowiązujące przy tworzeniu i wykorzystywaniu szablonów w Solid Edge są takie same, jak w przypadku innych aplikacji Windows. Parametry, które mogą przybierać różne wartości (i zapisywane są w pliku dokumentu) w każdym nowym dokumencie są takie, jak w szablonie. Dotyczy to zarówno np. dostępnych typów linii i stylów wymiarowania, jak i np. oznaczeń widoków i przekrojów.

Przy uruchamianiu dowolnego modułu Solid Edge z menu Windows tworzony jest nowy dokument, oparty na jednym z szablonów o nazwie Normal. Domyślną lokalizacją plików szablonów jest katalog Program Files\Solid Edge\Program\Template; po instalacji znajduje się w nim pięć szablonów: Normal.dft, Normal.par, Normal.asm, Normal.psm i Symbol.dft. W niniejszym rozdziale będziemy zajmować się ustawieniami w trzech pierwszych; decydują one o ustawieniach domyślnych w dokumentach modułów Draft, Part i Assembly.

Domyślna lokalizacja plików szablonów może być zmieniana. Służy do tego karta Lokalizacje plików (File Locations) okna Opcje (Options), otwieranego z menu [Narzędzia] (Tools). Po wprowadzeniu zmiany program poszukuje szablonów Normal w nowym katalogu, należy więc pamiętać o przekopiowaniu ich.

Nowy dokument nie musi być tworzony w oparciu o szablon Normal. Aby skorzystać z innego szablonu należy po uruchomieniu Solid Edge wywołać polecenie Nowy (New). Pojawia się wtedy okno Nowy (rysunek 7.1), umożliwiające wybór dowolnego, utworzonego wcześniej szablonu.

Rysunek 7.1.

Okno Nowy umożliwia utworzenie nowego dokumentu w oparciu o dowolny szablon

Widoczne na rysunku 7.1 okno zawiera pięć kart. W pierwszej (Ogólne, General) widoczne są szablony znajdujące się w katalogu ...\Program\Template. Kolejne karty odpowiadają podkatalogom, np. w karcie Tutorial dostępne są szablony z katalogu ...\Program\Template\Tutorial. Utworzenie dodatkowego podkatalogu powoduje automatycznie dodanie karty w oknie Nowy – w przykładzie pokazanym na rysunku w ten sposób powstała karta Moje szablony. Gdyby lokalizacja szablonów została zmieniona w sposób opisany powyżej (za pomocą polecenia [Narzędzia] – [Opcje]) w oknie Nowy pojawiłaby się, na pierwszym miejscu, nowa karta: Użytkownik (User).

Po wprowadzeniu zmian w szablonie można zapisać go pod tą samą (Normal) lub inną nazwą. Pierwszy sposób ma tę zaletę, że Solid Edge poszukuje przy otwieraniu szablonu o nazwie

54 Dotyczy to oczywiście tylko takiej instalacji Solid Edge, w której dotychczas nie zostały zmienione ustawienia domyślne.

Normal, nie trzeba go zatem specjalnie wskazywać. Wadą jest możliwość przypadkowego usunięcia podczas odinstalowywania Solid Edge (zagadnienie to jest opisane w podpunkcie „Otwór i Gwint” w rozdziale 3, przy okazji omawiania zapisu zmian wprowadzonych w plikach danych gwintów). Sposób drugi – zapisanie pod inną nazwą – posiada tę wadę, że zawsze trzeba wskazać szablon, na podstawie którego ma być tworzony nowy dokument. Zaletą jest zabezpieczenie przed przypadkowym usunięciem oraz łatwiejsza identyfikacja. Czasem zapisanie pod inną nazwą jest koniecznością – w niektórych firmach stosuje się na przykład osobne szablony do każdego formatu rysunku. Mogą się one wtedy nazywać A4.dft, A3.dft itd.

W dalszej części rozdziału opiszemy sposoby ustawiania niektórych parametrów, tych, które – jak uczy doświadczenie – najczęściej podlegają modyfikacjom. Nie należy jednak traktować tego opisu jako instrukcji konfigurowania Solid Edge: są to jedynie przykłady i propozycje. Każdy użytkownik musi we własnym zakresie określić ustawienia, które mu najbardziej odpowiadają. Nie trzeba robić tego od razu – szablony mogą być w dowolnym momencie modyfikowane. Oczywiście, modyfikacja taka nie ma wpływu na dokumenty utworzone wcześniej.

Przed przystąpieniem do omawiania poszczególnych parametrów warto zwrócić uwagę na jeszcze jedną rzecz. Wszelkie zmiany ustawień, zwłaszcza w szablonach, należy wprowadzać po dokładnym zorientowaniu się, jakie przyniesie to efekty. Doświadczenie uczy, że jest to tylko na pozór sprawa oczywista. Wcale nierzadkie pytania od użytkowników, którzy np. przestali widzieć symbole relacji, ponieważ wskutek zmiany ustawień są one wyświetlane w kolorze tła świadczą o tym, że na problem ten należy zwracać uwagę. Trzeba też pamiętać o tym, że nie wszystkie ustawienia zapisywane są w pliku szablonu. Do ustawień takich należą np. parametry list części lub wyświetlanie poszczególnych elementów okna (pasek stanu, pasek przewijania itp.). W dalszej części rozdziału przy ustawieniach, które nie są zapisywane wraz z plikiem – a co za tym idzie, nie mogą być definiowane za pomocą szablonów – podana jest odpowiednia informacja.

Niektóre parametry (między innymi te, które decydują o wyglądzie okna, np. ustawienia kolorów) związane są z profilem użytkownika Windows. Dzięki temu różni użytkownicy pracujący na tym samym komputerze mogą stosować różne ustawienia.

Moduł Draft Parametry ustawiane w module Draft można podzielić umownie na kilka grup:

1. Kolory poszczególnych elementów okna: tła, uchwytów, symboli relacji itp.

2. Formaty arkuszy i arkusze tła (ramki, tabliczki rysunkowe, tabliczki zmian)

3. Standardy tworzenia rzutów (metoda rzutowania, standardy gwintów, wyświetlanie krawędzi, oznaczenia przekrojów, osie symetrii, linie ruchu itp).

4. Style linii i kreskowania.

5. Style tekstu i wymiarowania.

6. Biblioteki symboli (np. chropowatości, oznaczeń spoin).

7. Ustawienia list części i tabel otworów.

8. Inne – np. ustawienia narzędzia powiększania, jednostki miar itp.

Kolory Do ustawiania kolorów służy karta Kolory (Colors) okna opcji (rysunek 7.2). Uwaga: ilekroć w bieżącym rozdziale będzie mowa o „oknie opcji”, chodzi o okno otwierane za pomocą polecenia [Narzędzia] – [Opcje] (Tools - Options). Przy nazwach poszczególnych typów elementów znajdują się listy rozwijane z dostępnymi kolorami. Zmiana koloru polega na wyborze z listy. Podgląd wyświetlany z prawej strony okna ułatwia identyfikację poszczególnych typów elementów.

Rysunek 7.2.

Okno opcji modułu Draft, karta Kolory

Niektórzy użytkownicy zmieniają kolor tła na czarny. Decydując się na taką modyfikację należy pamiętać, że na czarnym tle nie będą widoczne ramki wyświetlane tymczasowo przy tworzeniu nowych rzutów w celu podglądu ich wielkości i usytuowania. Zmiana koloru tych ramek nie jest niestety możliwa.

Ustawienie tła w kolorze ciemnoszarym spowoduje z kolei ukrycie popielatych obramowań rzutów, oznaczających, że są one nieaktualne. Kolor tych obramowań może być jednak zmieniony: należą one do grupy Wyłączony element (Disabled element), podobnie jak np. wskaźnik wyrównania.

Powyższe przykłady są doskonałą ilustracją tego, o czym już wspominaliśmy: planując zmiany domyślnych ustawień kolorów należy dokładnie przewidzieć możliwe konsekwencje.

Ustawienia kolorów nie są zapisywane w plikach dokumentów Solid Edge.

Formaty arkuszy i arkusze tła Sposoby ustalania formatów poszczególnych arkuszy na rysunku oraz przyporządkowania im tła omówione były w rozdziale drugim (podrozdział „Ustalanie formatu i wydruk dokumentacji”). Teraz zajmiemy się więc jedynie tworzeniem arkuszy tła.

Jak było to już powiedziane w rozdziale drugim, każdy arkusz rysunkowy składa się w rzeczywistości z dwóch, nałożonych na siebie arkuszy: roboczego i tła. Aby utworzyć nowy lub zmodyfikować istniejący arkusz tła należy najpierw przejść z poziomu arkuszy roboczych na poziom arkuszy tła. Dokonuje się tego za pomocą poleceń z menu [Widok] (View). Dwa pierwsze polecenia tego menu służą do włączania odpowiednio: arkuszy tła lub arkuszy roboczych.

Po przejściu do obszaru arkuszy roboczych można modyfikować istniejące lub tworzyć nowe. Po instalacji Solid Edge dostępne są cztery arkusze, o formatach od A4 do A1. Aby utworzyć nowy

arkusz tła należy wywołać z głównego menu polecenie [Wstaw] – [Nowy Arkusz] (Insert – New Sheet), dokładnie tak samo, jak ma to miejsce w przypadku arkuszy roboczych. Podobnie też wygląda ustalanie formatu: okno Ustawienia arkusza (rysunek 2.115) różni się tu jedynie brakiem karty Tło. To zrozumiałe – trudno zastosować tło dla tła.

Podsumowując, stworzenie własnych formatek w szablonie dokumentu rysunkowego powinno przebiegać w następujących etapach:

− ustalenie, jakie formaty rysunków mają zostać zdefiniowane, jakie rodzaje tła należy dla nich stworzyć (np. tła dla rysunków złożeniowych, schematów itp.) i jakie stałe elementy rysunku (ramki, tabliczki itp.) mają się na nich znaleźć,

− przejście do poziomu arkuszy tła,

− stworzenie pierwszego arkusza tła dla danego rodzaju rysunku (np. tło A4 dla rysunku złożeniowego),

− stworzenie kolejnych arkuszy w żądanych formatach dala danego rodzaju rysunku. Raz stworzone tabliczki rysunkowe, tabele zmian itp. elementy można wykorzystywać w kolejnych arkuszach kopiując je za pośrednictwem schowka,

− powtórzenie opisanych czynności dla pozostałych rodzajów rysunków (czyli stworzenie arkuszy tła w różnych formatach dla rysunków detali, schematów itp.),

− powrót do poziomu arkuszy roboczych,

− zapis szablonu w takim ustawieniu, w jakim najczęściej będzie wykorzystywany. Oznacza to, że jeżeli np. spodziewasz się, że najczęściej będziesz wykonywał rysunki detali na formacie A3, należy przed zapisem szablonu ustawić format A3 i tło właściwe dla rysunku detalu.

Oczywiście, powyższe punkty nie powinny być traktowane jako obowiązkowa procedura, a jedynie jako przykład. Dokładny sposób postępowania zależy od standardów stosowanych w danym przedsiębiorstwie.

W niektórych firmach tworzy się osobne szablony dla każdego formatu rysunku. Jest to spowodowane faktem, że dla danego pliku rysunku (dla wszystkich arkuszy) obowiązują te same style wymiarowania i tekstu. Wiadomo, że wielkość czcionki opisów, adnotacji, wymiarów itp. uzależniona jest od formatu rysunku. Jeżeli w jednym pliku istnieje kilka arkuszy o różnych formatach, to przy przechodzeniu z jednego na drugi należałoby zmieniać styl tekstu i wymiarowania, aby dostosować wielkość czcionki do wielkości rysunku. Aby tego uniknąć, niektórzy użytkownicy definiują sobie osobne szablony dla poszczególnych formatów. Wiadomo wtedy, że wybierając dany szablon dokonuje się jednocześnie wyboru odpowiedniej wielkości czcionki. Wadą tego sposobu jest konieczność stworzenia wielu plików szablonów.

Standardy tworzenia rzutów W tym punkcie zajmiemy się ustawieniami decydującymi o tym, jak wyglądają i jak są opisane rzuty na rysunkach Solid Edge. Zauważyłeś już, że kolejno tworzone rzuty są podobne do innych tego samego typu, czyli że np. domyślnie we wszystkich rzutach prostokątnych linie niewidoczne są zawsze ukrywane lub zawsze wyświetlane. Podobnie oznaczenia płaszczyzn przekrojów czy obwiednie szczegółów mają swoje domyślne ustawienia. W poniższych podpunktach podane są sposoby modyfikacji najważniejszych ustawień.

Metoda rzutowania Solid Edge umożliwia tworzenie rzutów zarówno w standardzie europejskim, jak i amerykańskim. Po instalacji domyślnym ustawieniem jest rzutowanie europejskie. Do zmiany standardu służą opcje dostępne w karcie Standardy rysunkowe (Drawing Standards) okna opcji (rysunek 7.3).

Rysunek 7.3.

Okno opcji modułu Draft, karta Standardy rysunkowe

Oznaczenia gwintów Gwinty mogą być przedstawiane w czterech standardach; domyślnym jest ISO (rysunek 7.3). Zmiana standardu odbywa się za pomocą przycisków opcji dostępnych w karcie Standardy rysunkowe, podobnie jak w przypadku wyboru metody rzutowania.

Wyświetlanie krawędzi Do definiowania domyślnych ustawień sposobu wyświetlania krawędzi służy karta Wyświetlanie krawędzi (Edge Display) okna opcji. Dostępne w niej listy pozwalają na wybór stylu linii, jakim mają być rysowane krawędzie widoczne, niewidoczne i styczne (ilustracja tego pojęcia przedstawiona jest na rysunku 5.32).

Zaznaczając odpowiednie pola wyboru można decydować o tym, które linie mają być domyślnie wyświetlane, a które ukrywane w rzutach prostokątnych i aksonometrycznych. Istnieje tu – podobnie jak przy zmianie właściwości poszczególnych rzutów – rozróżnienie na krawędzie styczne, niewidoczne oraz zakryte przez inne części (ilustracja – patrz rysunek 5.30).

Przykładowo, aby krawędzie były wyświetlane jak na rysunku 7.4, ustawienia opcji powinny być następujące:

− style linii poszczególnych krawędzi: domyślne, tzn. dla krawędzi widocznych, ukrytych i stycznych odpowiednio Visible, Hidden i Tangent.

− zaznaczone pole wyboru: Pokaż krawędzie styczne / W widokach rysunkowych (Show Tangent edges / In pictorial views), Pokaż krawędzie ukrytych części / W widokach prostokątnych (Show edges of hidden parts / In orthographic views); pozostałe pola wyboru nie powinny być zaznaczone.

Rysunek 7.4.

Przykład ustawień trybu wyświetlania krawędzi

Oznaczenia płaszczyzn przekrojów i obwiedni szczegółów Oznaczenia płaszczyzn przekrojów (płaszczyzn tnących) oraz obwiedni szczegółów mogą być modyfikowane niezależnie (w sposób opisany w rozdziale 5), ale ich parametry domyślne ustawiane są wspólnie. Służy do tego karta Adnotacja (Annotation) okna właściwości stylu wymiarowania (rysunek 7.5).

Rysunek 7.5.

Okno właściwości stylu wymiarowania, karta Adnotacja

Po wywołaniu polecenia Płaszczyzna tnąca lub Widok szczegółowy w pasku SmartStep pojawia się lista z nazwą stylu wymiarowania, domyślnie: ISO. Ustawienia tego stylu zostaną zastosowane przy rysowaniu i opisywaniu przebiegu płaszczyzny przekroju bądź obwiedni (i obramowania) szczegółu. Zmiana domyślnych ustawień opisu tych elementów polega na zmianie ustawień stylu wymiarowania.

Sposób wywoływania okna właściwości stylu wymiarowania (a także tekstu, linii itp.) został opisany w rozdziale drugim (podrozdział „Zmiana właściwości elementów”). Do ustawiania parametrów płaszczyzny tnącej i obwiedni szczegółów służą elementy znajdujące się w ramkach Widoki (Views) i Płaszczyzna tnąca (Cutting Plane). Ich znaczenie jest następujące:

1. Tekst wyświetlania (View text): wartość podana w tym polu pomnożona przez wielkość czcionki tekstu przypisanego do danego stylu wymiarowania określa wielkość czcionki tekstu

opisującego przekrój lub widok szczegółowy. Jaki tekst jest przypisany do stylu wymiarowania i jaka jest wielkość jego czcionki można sprawdzić w karcie Tekst (Text).

2. Zakończenie wyświetlania (View terminator): liczba podana w tym polu określa rozmiar zakończenia linii oznaczającej kierunek rzutowania (domyślnie zakończeniem tym jest strzałka).

3. Typ linii wyświetlania (View line type), szerokość linii wyświetlania (View line width): parametry linii wyznaczającej przebieg płaszczyzny przekroju lub obwiedni (i obramowania) szczegółu.

4. Do wewnątrz (Point toward) / Na zewnątrz (Point away): te opcje decydują o tym, czy strzałki oznaczające stronę rzutowania będą skierowane do, czy od linii płaszczyzny przekroju.

5. Styl (Style): ustawienia tej listy decydują o wyglądzie oznaczenia płaszczyzny przekroju. Większość użytkowników stosuje ustawienie Tylko grube naroża (Thick corners only), najbardziej odpowiadające wymaganiom PN.

Osie symetrii i linie ruchu Osie symetrii w Solid Edge można umownie podzielić na trzy kategorie. Pierwsza to znaczniki środka (tworzone są za pomocą tego samego polecenia, co osie symetrii łuków czy okręgów), druga – to „właściwe” osie symetrii, trzecia zaś – linie gięcia na rysunkach rozwiniętych elementów blaszanych oraz osie symetrii rurociągów. Ponieważ tworzenie części blaszanych (przy wykorzystaniu modułu Sheet Metal) ani rurociągów nie wchodzi w zakres niniejszej książki, zajmiemy się tylko dwoma pierwszymi kategoriami.

Parametry zarówno znaczników środka, jak i osi symetrii ustawia się w podobny sposób, jak oznaczeń płaszczyzn przekroju: są to właściwości stylu wymiarowania. W karcie Adnotacja okna właściwości stylu, w ramce Oś symetrii (Center Line), dostępne są elementy, za pomocą których można określić wielkość znacznika środka (jako wielokrotność wielkości czcionki tekstu przypisanego do stylu wymiarowania) oraz styl linii, którą będą rysowane osie symetrii.

Styl linii ruchu w widokach rozstrzelonych zależy od ustawień w karcie Adnotacja w oknie opcji programu (nie stylu wymiarowania). Znajdują się tam dwie listy: Styl osi symetrii (Centerline style) i Styl linii ruchu w widokach rozstrzelonych (Exploded flowline style). Uwaga: ustawienia listy Styl osi symetrii dotyczą wyłącznie linii gięcia elementów blaszanych i osi rurociągów i nie mają wpływu na styl „właściwych” osi symetrii, np. osi otworów.

Style linii i kreskowania Zmiana właściwości stylów linii i kreskowania odbywa się w sposób opisany w drugim rozdziale podręcznika, w podrozdziale „Zmiana właściwości elementów”. Jak było to już wspomniane w podrozdziale „Pomocnicze polecenia rysunkowe”, w Solid Edge nie istnieje w zasadzie pojęcie kreskowania, a jedynie wypełnienia. Wypełnienie z kolei składa się z tła oraz wzoru, czyli kreskowania. Modyfikując style należy o tym pamiętać.

Modyfikowanie stylów może obejmować zarówno zmianę parametrów (np. grubości linii), jak i zmiany ich nazw. Wielu użytkowników woli zamiast mało mówiącej nazwy Visible stosować np. Ciągła 0.70.

Zazwyczaj okazuje się, że dostępna po instalacji liczba stylów linii okazuje się niewystarczająca. Przykładowo: brak jest linii ciągłej o grubości 0.5 mm. Należy w takiej sytuacji utworzyć nowy styl linii. Po wywołaniu okna Styl (Style) i wybraniu z listy typu Linia (Line) należy kliknąć przycisk Nowy (New). Pojawi się okno Nowy styl linii (New Line Style), w którym w polu Nazwa (Name) należy wpisać nazwę, a z listy Na podstawie (Based on) wybrać styl linii najbardziej podobny do tego, który ma być utworzony. Powstanie nowy styl linii; na początku jej parametry będą takie same, jak linii wybranej z listy Na podstawie. Przykładowo więc, aby utworzyć linię ciągłą, w kolorze czarnym, o grubości 0.5 mm należy:

− kliknąć przycisk Nowy,

− podać nazwę nowego stylu, np. Ciągła 0.50

− z listy Na podstawie wybrać styl Visible lub Normal (wtedy trzeba będzie zmienić tylko jeden parametr: grubość)

− przejść do karty Ogólne (General) i podać żądaną grubość: 0.5 mm

− zamknąć okno klikając przycisk OK. Nowo utworzony styl zostanie dodany do listy.

Przed zamknięciem okna stylów warto zaznaczyć ten styl, którego zamierzamy najczęściej używać, a następnie kliknąć przycisk Zastosuj. Wybrany styl stanie się stylem domyślnym.

W Solid Edge nie ma możliwości definiowania dowolnych nowych stylów. Utworzenie nowego stylu polega na skopiowaniu i modyfikacji istniejącego.

W opisany sposób tworzy się również nowe style wypełnienia, a także wymiarowania i tekstu.

Style tekstu i wymiarowania Po instalacji w Solid Edge dostępny jest tylko jeden styl tekstu, o nazwie Normal. Zazwyczaj użytkownicy dokonują przynajmniej jednej modyfikacji tego stylu: zmieniają czcionki. Domyślną czcionką jest Solid Edge ISO; nie posiada ona polskich znaków. Zazwyczaj jest zastępowana czcionkami Arial lub Arial Narrow, jako najbardziej zbliżonymi do pisma technicznego.

Liczba dostępnych stylów wymiarowania jest znacznie większa, jednak zazwyczaj korzysta się z ISO. Zazwyczaj nie wprowadza się tu wielu modyfikacji, warto jednak rozważyć następujące:

− zmiana dokładności wyświetlania wartości wymiarów. Domyślnie wymiary podawane są z dokładnością do 0.01 jednostki. Zmiany dokładności dokonuje się w karcie Jednostki (Units) okna właściwości stylu wymiarowania, za pomocą listy Zaokrąglenie (Round-off).

− włączenie dodatkowych jednostek. Użytkownicy, którzy często wymieniają dokumentację z firmami z krajów, w których obowiązuje calowy układ miar, mogą w karcie Jednostki dodatkowe (Secondary Units) zaznaczyć pole wyboru Podwójne jednostki (Dual unit display) i wybrać z listy np. cale. Dzięki temu wymiary na rysunkach będą podawane zarówno w milimetrach, jak i w calach (przykładem może być długość klina na rysunku 2.83).

− zmiana czcionki w karcie Tekst. Domyślną czcionką jest Solid Edge ISO. Zazwyczaj przy wymiarowaniu korzysta się głównie z cyfr, więc brak polskich znaków nie powinien być dokuczliwy. Ustawienie to jednak decyduje również o czcionkach zastosowanych w uwagach (adnotacjach). Ponadto jeżeli do wypełniania tabliczek ma być stosowany np. Arial, warto dla ujednolicenia zastosować tę samą czcionkę w wymiarowaniu.

− ustawienia sposobu wyświetlania linii wyznaczającej przebieg płaszczyzny przekroju i obwiedni szczegółów. Zagadnienie to było omówione w jednym z poprzednich punktów.

Wielkość czcionki tekstu wymiarowania ma wpływ na wielkość czcionek opisów, symboli pozycji itp. Może wyniknąć stąd problem: jeżeli ten sam styl wymiarowania będzie stosowany do tworzenia wymiarów i symboli pozycji (za pomocą polecenia Symbol pozycji), ich numery będą wpisywane czcionką o takiej samej wielkości, co liczby wymiarowe. Aby temu zaradzić, można utworzyć nowy styl wymiarowania, na podstawie tego, z którego zwykle się korzysta. Nowy styl (nazwany np. Sym_Poz) będzie używany tylko do tworzenia symboli pozycji. Jedyna różnica pomiędzy nim, a stylem stosowanym do wymiarowania polegać może na wielkości czcionki tekstu. Przełączanie z jednego stylu na drugi jest szybkie – wystarczy wybrać odpowiedni z listy rozwijanej w pasku wstęgowym polecenia.

Jak było to już powiedziane, powyższych uwag nie należy traktować jako instrukcji tworzenia stylów wymiarowania w szablonie rysunkowym. Są to przykładowe propozycje, jakkolwiek większość z nich oparta jest na doświadczeniach użytkowników.

Symbole Przy omawianiu poleceń tworzenia symboli (chropowatości, połączeń spawanych oraz odchyłek kształtu i położenia) była mowa o tym, że wybrane symbole można zapisywać w szablonach rysunków. Sposób zapisu symboli opisany jest w podpunkcie „Symbole chropowatości, odchyłek kształtu i położenia oraz spoin” w rozdziale drugim (patrz też rysunek 2.87).

Zapisanie ustawień symboli w szablonie jest o tyle godne polecenia, że dzięki temu w każdym nowym rysunku użytkownik dysponuje biblioteką oznaczeń chropowatości, spoin itd.

Listy części i tabele otworów Jak zapewne pamiętasz, w czasie tworzenia listy części (ćwiczenie w podpunkcie „Lista części i numerowanie elementów” w rozdziale piątym) należało zmienić czcionkę tekstu listy, usytuowanie listy, liczbę, tytuły i szerokości kolumn itp. Gdybyś po wprowadzeniu tych zmian wpisał w pierwszej karcie okna właściwości, w polu Zapisane ustawienia (Saved Settings), nazwę nowej konfiguracji i kliknął przycisk Zapisz (Save), ustawienia te zostałyby automatycznie zapisane przez program. Uwaga: informacje o ustawieniach listy części nie są przechowywane w plikach szablonów. Wynika z tego pewna korzyść: zapisywanie ustawień listy może zostać przeprowadzone „mimochodem”, przy pierwszym tworzeniu wykazu części na rysunku, bez konieczności otwierania pliku szablonu.

Zapisane ustawienia mogą być wywoływane z listy, która rozwija się po kliknięciu strzałki z prawej strony ikony właściwości (rysunek 7.6).

Rysunek 7.6.

Lista zapisanych ustawień wykazu części na rysunku

Na rysunku widoczna jest lista z dwoma ustawieniami domyślnymi, powstającymi przy instalacji Solid Edge (ANSI i ISO) oraz dwoma dodanymi przez użytkownika. Podane w nawiasach uwagi („polski” i „ang.”) sugerują, że stosowane są dwie wersje językowe listy części. Gdy zachodzi taka potrzeba, można postąpić w następujący sposób:

− w oknie Właściwości pliku części wpisać w karcie Podsumowanie nazwę części w języku polskim,

− w karcie Niestandardowe utworzyć nową właściwość i jako jej „wartość” podać nazwę w drugim języku (np. angielskim),

− powtórzyć opisane kroki dla innych właściwości, które mają być podawane w różnych wersjach językowych (np. dla uwag),

− podczas tworzenia listy części na rysunku utworzyć dwie konfiguracje: w pierwszej, w kolumnie zawierającej nazwę części, znajdzie się właściwość, do której jest przypisana nazwa (lub inny tekst) po polsku, w drugiej – po angielsku.

Opisany sposób pozwala na szybki wybór wersji językowej tworzonego wykazu części – wystarczy w tym celu wybrać odpowiednie ustawienie z listy rozwijanej.

Ustawienia tabeli otworów można zapisywać na takiej samej zasadzie, jak listy części. Podobnie jak w przypadku listy, nie są one przechowywane w pliku szablonu.

W katalogu szablonów (domyślnie: Program Files\Solid Edge\Program\Template) znajduje się podkatalog Reports. W podkatalogu tym, w plikach tekstowych (TXT) zapisane są między innymi ustawienia list części na rysunku i tabeli otworów, odpowiednio w plikach DraftList.txt i DraftHole.txt.

Inne ustawienia W powyższych punktach omówione zostały najważniejsze parametry, które zwykle warto ustawić w szablonach, aby przyspieszyć pracę w Solid Edge. Poniżej omówiono kilka dodatkowych ustawień. Większość z nich ma mniejsze znaczenie, ale również może wpływać na efektywność pracy w programie. Uwaga: nie wszystkie z opisanych ustawień są zapisywane w plikach dokumentów Solid Edge. Oznacza to, że np. po wyłączeniu pasku stanu będzie on od tego momentu niewidoczny, niezależnie od tego, w jakim module będzie pracować użytkownik i na podstawie jakiego szablonu utworzy nowy dokument.

1. Jednostki: do ich ustawiania służy karta Jednostki (Units) okna właściwości pliku. Ustawienia te nie mają wpływu na jednostki wymiarowania, a jedynie na wielkości podawane przez program w czasie pracy, np. długości i kąty wyświetlane w polach paska wstęgowego podczas rysowania linii.

Jeżeli jednostkami obowiązującymi są np. milimetry, a należy wprowadzić wymiar np. w calach, nie trzeba w tym celu zmieniać ustawień. Należy tylko poinformować program, że wprowadzana jest wartość wyrażona w innych jednostkach niż domyślne. Na rysunku 7.7 przedstawiony jest przykład: fragmenty pasków SmartStep polecenia rysowania okręgu. Po wpisaniu wartości „2 cal” i naciśnięciu klawisza Enter program automatycznie przeliczy cale na jednostki obowiązujące – milimetry.

Rysunek 7.7.

Solid Edge umożliwia automatyczne przeliczanie jednostek

Uwaga: opisany sposób nie może być zastosowany w poleceniu rysowania linii w polskiej wersji Solid Edge. Przy wpisywaniu słowa „cal” program interpretuje naciśnięcie klawisza „a” jako polecenie przejścia do trybu rysowania łuku. Możliwe jest jednak „obejście”: napisanie słowa „cal” np. w edytorze tekstu i przeniesienie przez schowek do pola edycji długości linii w pasku SmartStep.

2. Zapis danych dla przeglądarki: aby możliwe było przeglądanie plików rysunków za pomocą narzędzia SmartView przed zapisem w oknie opcji ([Narzędzia] – [Opcje]), w karcie Ogólne (General), musi być zaznaczone pole wyboru Uwzględnij w pliku dane przeglądarki (Include Draft Viewer data in file). Informacja o włączeniu tej opcji nie jest przechowywana w pliku dokumentu.

3. Wyświetlanie poszczególnych elementów okna i ustawienia narzędzia powiększania: do ustawianie tych parametrów służy karta Widok (View) okna opcji. Za pomocą dostępnych tu pól wyboru i list można decydować o wyglądzie okna programu (np. wyłączyć pionowy pasek przewijania) oraz o działaniu narzędzia powiększania (np. zmienić domyślną opcję: dwukrotne powiększenie po kliknięciu lewym przyciskiem myszy na dopasowanie). Informacje te nie są przechowywane w pliku dokumentu.

Moduły Part i Assembly W modułach Part i Assembly zazwyczaj ustawia się stosunkowo niewiele parametrów i zmiennych. Jak zapewne zauważyłeś, w module Draft duża część ustawień związana jest ze standardami rysunkowymi. W modułach do pracy w przestrzeni zagadnienie to nie występuje.

Większość wymienionych poniżej parametrów może być ustawiana w obu modułach. Jeżeli tak nie jest, przy opisie podana jest informacja. Odpowiednią adnotacją opatrzone są również te ustawienia, które nie są zapisywane w plikach dokumentów.

W oknie właściwości pliku ([Plik] – [Właściwości]) można ustawiać m.in. następujące parametry:

1. Dane ogólne do listy części, takie jak np. nazwisko konstruktora czy nazwa firmy. Dane te mogą zostać wpisane w karcie Podsumowanie (Summary).

2. Jednostki i gęstość. Jednostki definiuje się je, podobnie jak w module Draft, w karcie Jednostki. W modułach do pracy w przestrzeni, w oknie właściwości, znajduje się jeszcze jedna karta: Jednostki zaawansowane (Advanced Units). Umożliwia ona definiowanie jednostek objętości, masy i gęstości. Zazwyczaj warto zmienić przynajmniej niektóre z nich, np. jednostki gęstości z domyślnych kg/mm3 na kg/m3. Ułatwi to podawanie gęstości materiału potrzebnej do obliczeń właściwości fizycznych.

Podczas pracy w module Part podawanie gęstości za każdym razem, gdy mają być przeprowadzane obliczenia właściwości fizycznych, jest kłopotliwe. Zazwyczaj przy tworzeniu modeli używa się materiałów o podobnej gęstości, stąd też dobrze jest zdefiniować jej wartość domyślną – np. 7850 kg/m3. W wersji ósmej Solid Edge nie ma bezpośredniej możliwości ustawienia domyślnej gęstości, można jednak zrobić to w sposób pośredni: należy w tym celu utworzyć w pliku szablonu dowolną bryłę, zmierzyć jej masę (wymaga to wprowadzenia gęstości), a następnie usunąć model. Wartość wprowadzona jako gęstość zostanie zapamiętana (oczywiście po zapisaniu pliku).

W oknie opcji ([Narzędzia] – [Opcje]) można ustawiać m.in. następujące parametry:

1. Kolory. Ustawianie kolorów przebiega bardzo podobnie jak w module Draft – za pomocą list dostępnych w karcie Kolory. W karcie tej znajduje się również lista Kontrast płaszczyzny (Reference plane contrast), umożliwiająca definiowanie kontrastu wyświetlania symboli płaszczyzn odniesienia. Informacje te nie są przechowywane w pliku dokumentu.55

2. Wielkość symboli płaszczyzn odniesienia. Domyślną wielkością symboli płaszczyzn jest 120 x 120 mm w module Part i 127 x 127 mm w module Assembly. Możliwość zmiany tych wymiarów może okazać się przydatna dla użytkowników, którzy projektują znacznie większe albo znacznie mniejsze elementy.

3. Położenia plików. Zagadnienie to było już poruszane przy omawianiu poleceń tworzenia otworów i gwintów oraz szablonów. Informacja ta nie jest przechowywana w pliku dokumentu.

4. Łącza między częściami (Inter-Part). Aby było możliwe przekazywanie pewnych informacji pomiędzy poszczególnymi plikami Solid Edge (a także niektórymi pochodzącymi z innych aplikacji) w karcie Inter-Part muszą być zaznaczone odpowiednie pola wyboru. Domyślnym ustawieniem jest wyłączenie wszystkich opcji Inter-Part; po zaznaczeniu pola Pozwól na łącza Inter-Part (Allow interpart links using) pojawia się pięć dalszych. W niniejszej książce omawiane były dwa polecenia, przy których konieczne jest włączenie tych opcji: Umieść z układów zespołu z opcją Połącz z układami oraz Wycięcie przez kilka części.

Informacje o włączeniu lub wyłączeniu poszczególnych opcji Inter-Part nie są przechowywane w pliku dokumentu.

5. Dezaktywacja części przy otwieraniu pliku zespołu (dotyczy tylko modułu Assembly). Domyślnie po otworzeniu pliku zespołu wszystkie części są nieaktywne. Ustawienie to można zmienić usuwając w karcie Ogólne zaznaczenie pola Dezaktywuj wszystkie części w otwieranym zespole (Inactivate all parts when opening assemblies). Wówczas przy otwieraniu pliku ASM nie jest w oknie Otwórz plik zaznaczone pole Zastosuj pomijanie aktywacji, a co za tym idzie – części są aktywowane lub nie w zależności od tego, w jakim stanie były w momencie ostatniego zapisu pliku zespołu.

Informacja o włączeniu opisywanej opcji nie jest przechowywana w pliku dokumentu.

W module Draft istniała możliwość stworzenia biblioteki symboli chropowatości, oznaczeń spoin i odchyłek kształtu i położenia. W module Part można stworzyć „bibliotekę” otworów. Po

55 Istnieje możliwość zapisania koloru tła w szablonie dokumentu: należy wykorzystać w tym celu polecenie [Format] – [Widok] (Format – View), dostępne również po kliknięciu ikony (rysunek 3.140). Opis polecenia znajduje się w rozdziale trzecim, w podpunkcie „Wizualizacja”.

ustawieniu żądanych parametrów w oknie Opcje otworu należy wpisać nazwę w polu Zapisane ustawienia (np. „Otwór M8” na rysunku 3.68), a następnie kliknąć przycisk Zapisz. Spowoduje to zapis ustawień otworu pod podaną nazwą. Informacje o zapisanych ustawieniach przechowywane są w pliku dokumentu. Aby więc dysponować biblioteką otworów, należy stworzyć ją w szablonie.

W niniejszym rozdziale opisano jedynie najważniejsze ustawienia. Dokładny opis wszystkich zająłby zbyt dużo miejsca; niektóre ustawienia są zresztą zmieniane bardzo rzadko, jedynie przez zaawansowanych użytkowników.

Tych Czytelników, którzy po lekturze rozdziału poczuli się zniechęceni liczbą parametrów, jakie trzeba ustawić przed przystąpieniem do pracy, powinna pocieszyć wiadomość, że wystarczy to zrobić raz – szablony z wcześniejszych wersji Solid Edge mogą być z powodzeniem stosowane w nowszych. Po zainstalowaniu nowej wersji zalecane jest jedynie otworzenie i zapis plików szablonów utworzonych w wersji poprzedniej.

Plik z przygotowanymi ustawieniami może być udostępniony innym użytkownikom, którzy zapiszą go na swoim stanowisku w katalogu szablonów Solid Edge. Dzięki temu praca nad przygotowaniem szablonów może być podzielona pomiędzy kilku użytkowników programu.

Dostosowanie programu do własnych potrzeb jest ostatnim zagadnieniem poruszanym w niniejszej książce. Ponieważ jednak prawie równocześnie z jej ukazaniem się wprowadzana jest na rynek kolejna – dziewiąta – wersja Solid Edge, w następnym rozdziale omówimy najważniejsze różnice pomiędzy wersją ósmą i dziewiątą.

Rozdział 8.

Wersja ósma i dziewiąta – najważniejsze różnice Począwszy od pierwszej wersji Solid Edge co roku ukazują się dwie nowe. Ta polityka, zapoczątkowana przez firmę Intergraph, jest kontynuowana przez obecnego producenta – firmę Unigraphics Solutions. Wprowadzane w kolejnych wersjach zmiany można umownie podzielić na dwie kategorie: rozwinięcie i uzupełnienie istniejących poleceń oraz stworzenie nowych narzędzi czy modułów. Obecnie Solid Edge jest już na tyle dojrzałym systemem, że modyfikacje wprowadzane na poziomie podstawowym i średnim są stosunkowo niewielkie. Główne zmiany w wersji dziewiątej polegają na dodaniu nowych narzędzi: na przykład do projektowania konstrukcji spawanych. Nie oznacza to jednak, że zaniedbane zostały „stare” moduły. Dostępne w nich polecenia rozbudowano i wzbogacono o nowe opcje. Tych właśnie zmian dotyczy niniejszy rozdział. Jego struktura odpowiada tej części książki, która dotyczy wersji ósmej Solid Edge. Dzięki temu podręcznik może służyć użytkownikom korzystającym z obu wersji programu.

Uwagi:

1. Zamieszczony w niniejszym rozdziale opis nowości wersji dziewiątej jest ograniczony tylko do tych zagadnień, które były poruszane w rozdziałach 1 ÷ 7. Ogólny opis wszystkich możliwości Solid Edge, uwzględniający również wprowadzone w najnowszej wersji zmiany, znajduje się w aneksie 2.

2. Opisy poszczególnych nowości zakładają znajomość materiału z pierwszej części podręcznika. Początkujący użytkownicy, którzy rozpoczynają pracę w wersji dziewiątej, powinni więc rozpoczynać lekturę od rozdziałów dotyczących wersji ósmej.

Struktura, wymagania i instalacja programu W wersji dziewiątej Solid Edge zostały dodane następujące nowe moduły i narzędzia, przeznaczone do specjalistycznych zastosowań:

• Engineering Handbook – moduł umożliwiający obliczenia części maszyn (kół zębatych, wałów, połączeń itp.) wraz z generatorem części.

• Web Publisher – narzędzie do tworzenia witryn WWW bezpośrednio z poziomu Solid Edge.

• Weldment – nowe środowisko wyposażone w narzędzia do projektowania konstrukcji spawanych.

• XPand3D – narzędzie do tworzenia modeli przestrzennych na podstawie dokumentacji rysunkowej.

Moduły Draft, Advanced Part, Assembly i Sheet Metal w dalszym ciągu mogą być zakupione łącznie, jako pakiet o nazwie Solid Edge Classic. Do pakietu tego zostało włączone również środowisko Weldment. Nie istnieje natomiast pakiet Solid Edge Box Set. Wchodzący w wersji ósmej w jego skład moduł XpresRoute jest oferowany jako osobne narzędzie.

Wymagania sprzętowe programu – zarówno minimalne, jak i zalecane – w zasadzie nie zmieniły się w porównaniu z poprzednią wersją. Jedyna różnica to nieco zwiększone zapotrzebowanie na wolne miejsce na dysku: obecnie potrzeba do instalacji 350 MB (poprzednio 330 MB).

Instalacja programu i konfigurowanie licencji przebiega podobnie jak w poprzednich wersjach. Program instalacyjny Solid Edge V9 korzysta z narzędzia InstallShield ®, jest ono jednak (w razie potrzeby) instalowane i konfigurowane automatycznie. Użytkownikowi pozostaje jedynie – podobnie jak w wersji ósmej – przechodzenie przez kolejne etapy kreatora instalacji i wybór odpowiednich opcji.

Zamieszczone w pierwszym rozdziale uwagi dotyczące wyboru podczas instalowania programu opcji „Custom” i zaznaczenia zalecanych składników instalacji (samouczków i plików obrazów, rysunek 1.1) w wersji dziewiątej są nieaktualne. Teraz opcja instalowania tych składników jest domyślnie włączona (rysunek 8.1).

Rysunek 8.1.

Okno wyboru składników instalacji

Podobnie jak w poprzednich wersjach, w systemie nie mogą być zainstalowane jednocześnie dwie różne wersje Solid Edge. Uruchamianie programu instalacyjnego przed usunięciem wersji poprzedniej jest niecelowe – program wykryję ją i zażąda usunięcia. Można natomiast uruchamiać program instalacyjny po zakończeniu instalacji wersji dziewiątej. Wtedy w jednym z pierwszych kroków pojawia się okno przedstawione na rysunku 8.2. Dostępne w nim opcje umożliwiają dodanie wybranych składników Solid Edge, naprawę instalacji (polegającą np. na odtworzeniu uszkodzonych plików) lub usunięcie Solid Edge. Uwaga: usuwać można cały program, ale nie poszczególne składniki.

Rysunek 8.2.

W wersji dziewiątej możliwe jest m.in. dodawanie wybranych składników instalacji, podobnie, jak np. w pakiecie MS Office.

Konfigurowanie licencji, instalowanie Service Pack’ów i wersji polskiej przebiega podobnie, jak w wersji ósmej. Uwaga: inaczej niż w wersjach poprzednich, zainstalowanie wersji polskiej powoduje usunięcie angielskiej. Nie jest więc już możliwe posiadanie dwóch wersji językowych. Niewielkie różnice występują w wyglądzie niektórych okien kreatora licencji – jest to spowodowane dodaniem nowych narzędzi, dla których generowane są osobne licencje. W przypadku wersji testowej, w drugim kroku kreatora, zamiast podawać kod dla – nieistniejącego już – pakietu Solid Edge Box Set, podaje się osobno kody dla pakietu Solid Edge Classic i modułu XpresRoute.

Uruchamianie Solid Edge, zasady organizacji interfejsu, tworzenia nowych dokumentów, ich zapisywania itp. są dokładnie takie same, jak w poprzednich wersjach programu.

Rysowanie w module Draft W module Draft zaszły w najnowszej wersji programu bardzo niewielkie zmiany.56 Zasady i polecenia zarządzania ekranem, rysowania, zaznaczania elementów i stosowania relacji są dokładnie takie same, jak w wersji poprzedniej. Wzbogacony został natomiast Asystent relacji (Relationship Assistant). W wersji ósmej relacje mogły być narzucane automatycznie tylko w przypadku elementów stykających się. Obecnie w oknie Asystenta relacji, w jego dolnej części pojawiły się pola umożliwiające określenie tolerancji odległości lub kąta, przy jakiej relacja ma zostać narzucona (rysunek 8.3; porównaj z oknem z poprzedniej wersji, przedstawionym na rysunku 2.30). Możliwość określania tolerancji może okazać się bardzo przydatna zwłaszcza w przypadku rysunków importowanych z innych programów, które nie są wyposażone w narzędzia do precyzyjnego rysowania.

56 Mowa tu oczywiście tylko o takich zmianach, które są bezpośrednio widoczne dla użytkownika (np. dodanie nowych ikon). W każdej nowej wersji wprowadzane są też modyfikacje w algorytmie programu. Użytkownik nie widzi ich, ale odczuwa konsekwencje wprowadzenia – np. poprzez przyspieszenie pracy. Takie zmiany zostały wprowadzone również w wersji 9, między innymi w module Draft. Nie będziemy jednak ich opisywać – wykraczałoby to poza zakres tej książki.

Rysunek 8.3.

Okno opcji asystenta relacji

Polecenie przycinania i rozciągania elementów są również podobne jak w poprzednich wersjach, wprowadzono tu jednak dodatkową opcję w poleceniach Rozciągnij do następnego (Extend to Next) oraz Przytnij (Trim). W pierwszym z nich wskazany element był dotychczas rozciągany zawsze do najbliższego, z którym mógł się przeciąć. Teraz użytkownik może decydować o wyborze granicy rozciągania. Po wywołaniu polecenia należy wskazać obiekt (odcinek, łuk). Jeżeli zostanie on wskazany przy wciśniętym klawiszu Ctrl, program zinterpretuje go jako granicę rozciągania, w przeciwnym wypadku – jako element do rozciągnięcia. Po wskazaniu granicy rozciągania należy oczywiście wskazać następnie obiekt, który ma zostać rozciągnięty. Schemat postępowania przedstawiony jest na rysunku 8.4. W podobny sposób (wykorzystując klawisz Ctrl) można definiować granice przycinania za pomocą polecenia Przytnij.

Rysunek 8.4.

Polecenie Rozciągnij do następnego z opcją wskazywania granicy rozciągnięcia

W poleceniach zaokrąglania i fazowania naroży, odsunięcia, odsunięcia symetrycznego, tworzenia osi symetrii oraz kreskowania (lub ściślej: tworzenia wypełnień obszaru) nie zaszły żadne zmiany. Podobnie przedstawia się sprawa poleceń służących do operowania elementami na rysunku (wzory, przemieszczanie, obracanie itd.). Nie zmieniły się też zasady modyfikacji elementów na rysunku ani ich wymiarowania.

Pewne nowości pojawiły się w poleceniach służących do opisywania rysunku. W przypadku symboli połączeń spawanych w pasku wstęgowym pojawiła się nowa ikona, służąca do automatycznego odczytywania oznaczeń spoin wprowadzonych podczas ich definiowania w środowisku Weldment. Ponieważ opis tego środowiska nie wchodzi w zakres podręcznika, nie

będzie opisywany również sposób wykorzystania polecenia uruchamianego za pomocą wspomnianej ikony.

W pasku wstęgowym polecenia Uwaga (Callout), służącego do dodawania uwag, pojawiły się ikony pozwalające na zmianę wyrównania tekstu i jego usytuowania w stosunku do linii odniesienia.

Istotną zmianą jest możliwość odwoływania się przy wprowadzaniu opisów i uwag bezpośrednio do właściwości pliku części lub zespołu. Wrócimy do tego zagadnienia w rozdziale dotyczącym tworzenia rysunków na podstawie modeli przestrzennych.

Korzystanie z pozostałych poleceń i narzędzi opisanych w rozdziale drugim (EdgeBar, SketchPoint, automatyczne wymiarowanie za pomocą Asystenta Relacji, tabela zmiennych, pomiary odległości i powierzchni) odbywa się tak samo, jak w wersji ósmej. Nie zmieniły się również zasady ustalania formatów i wydruku rysunków.

Modelowanie części W module Part wprowadzono nieco więcej modyfikacji, nie polegają one jednak na zmianie sposobu posługiwania się poszczególnymi poleceniami. Są to nowe opcje istniejących poleceń lub narzędzia nieistniejące w poprzednich wersjach. Część z nich dotyczy zaawansowanych poleceń modelowania, które nie były omawiane w rozdziale trzecim, nie będziemy się więc nimi zajmować. Pozostałe opisane są poniżej.

Wyświetlanie Polecenia służące do kontroli wyświetlania i zarządzania ekranem w zasadzie nie uległy zmianie, z jednym wyjątkiem: wśród ikon służących do tego celu pojawiła się nowa – Jakość (Sharpen, rysunek 8.5).

Rysunek 8.5.

Ikona polecenia Jakość (Sharpen)

Polecenie to służy do sterowania jakością wyświetlania modeli Solid Edge. Po kliknięciu strzałki znajdującej się w prawej części ikony rozwijane jest menu, umożliwiające wybór jednej z pięciu wartości: od 1 (zgrubna) do 5 (dokładna). Zmianę jakości wyświetlania można osiągnąć też klikając samą ikonę: wówczas każde kliknięcie powoduje zwiększenie jakości o jeden stopień.

Oczywiście, jak zwykle w podobnych sytuacjach, należy pamiętać o tym, że poprawa jakości obrazu odbywa się kosztem spowolnienia pracy.

Polecenia modelowania i pomocnicze W poleceniach modelowania – w zakresie opisanym w niniejszej książce – nie zaszły znaczące zmiany. Istotną nowością jest natomiast nowa opcja tworzenia płaszczyzn odniesienia: przez trzy wskazane punkty kluczowe (rysunek 8.6).

Rysunek 8.6.

Ikona nowej opcji tworzenia płaszczyzn: Płaszczyzna przez 3 punkty (Plane by 3 Points)

Aby utworzyć płaszczyznę (lokalną lub globalną) przechodzącą przez trzy punkty należy kliknąć odpowiednią ikonę, a następnie wskazać trzy punkty na szkicach lub modelu (np. koniec lub środek krawędzi).

Inna dość istotna zmiana wprowadzona została w procedurze definiowania właściwości pliku. W module Part okno właściwości pojawia się teraz automatycznie, po pierwszym wywołaniu polecenia Zapisz. Korzystanie z niego jest uproszczone, dzięki możliwości wyboru poszczególnych właściwości (np. numerów dokumentacji, rodzajów materiału) z listy rozwijanej. Można oczywiście w dalszym ciągu wpisywać dowolne właściwości z klawiatury, jednak w przypadku często powtarzających się parametrów możliwość wyboru z listy znacznie przyspiesza pracę. Do zagadnienia tego wrócimy jeszcze w podrozdziale dotyczącym dostosowania programu do własnych potrzeb.

Części uproszczone Bardzo istotną nowością, mającą znaczenie zwłaszcza przy projektowaniu dużych zespołów, jest możliwość tworzenia tzw. części uproszczonych. Wiadomo, że w modelu zespołu można z powodzeniem pominąć wiele szczegółów konstrukcyjnych elementów wchodzących w jego skład. Dotyczy to zwłaszcza odlewów, odkuwek itp. W tego typu częściach bardzo dużo szczegółów (np. pochyleń czy zaokrągleń) dodawanych jest z uwagi na technologię wykonywania. Szczegóły te muszą znaleźć się na modelu części, ponieważ na jego podstawie wykonywane są rysunki czy np. modele form. W zespole natomiast są zupełnie niepotrzebne, a zazwyczaj wręcz szkodliwe: powodują spowolnienie pracy komputera. Począwszy od wersji dziewiątej można tworzyć części w dwóch wariantach: pełnym i uproszczonym57. Pierwszy służy do stworzenia rysunków, form, ewentualnej analizy wytrzymałościowej w innych programach itp. Drugi, uproszczony wariant może być stosowany w zespołach.

Do tworzenia wariantów uproszczonych służy polecenie [Środowisko] – [Uproszczenia] (Environment – Simplify). Po jego wywołaniu program przechodzi do trybu tworzenia części uproszczonych, zaś w bocznym pasku poleceń pojawiają się cztery nowe, nie występujące w wersji ósmej ikony (rysunek 8.7). Mogą one być – oprócz znanych Ci już poleceń, jak Wyciągnięcie czy Wycięcie – używane do definiowania uproszczeń.

57 Tworzenie różnych wariantów wykonania części możliwe było również w poprzednich wersjach, dzięki poleceniu Rodzina części. Polecenie to występuje również w wersji dziewiątej. Nie pozwala ono jednak na różnicowanie wariantów przy wstawianiu części do zespołu.

Rysunek 8.7.

Ikony tworzenia wariantów uproszczonych części

Przedstawione na rysunku ikony służą – w kolejności – do wywoływania następujących poleceń:

1. Usuń lica (Delete Faces) – usuwanie wskazanych lic lub operacji z modelu.

2. Usuń fragmenty (Delete Regions) – usuwanie fragmentów definiowanych przez wskazanie grup krawędzi i lic.

3. Usuń otwory (Delete Holes) – usuwanie otworów o średnicy mniejszej lub równej zadanej przez użytkownika.

4. Usuń zaokrąglenia (Delete Rounds) – usuwanie zaokrągleń, zarówno stworzonych za pomocą polecenia Zaokrąglenie, jak i będących konsekwencją zaokrągleń profilu. Polecenie to służy również do usuwania ścięć.

Aby praktycznie zapoznać się z tworzeniem części uproszczonych, wykonasz ćwiczenie. Skorzystasz w nim z plików zespołu silnika. Uprościsz wał, tłok i korpus.

− otwórz plik, w którym zapisany jest wał. Wywołaj polecenie [Środowisko] – [Uproszczenia]. Program przejdzie do trybu tworzenia wariantów uproszczonych.

− w pierwszym kroku usuniesz wycięcie z zaokrągleniami w bocznej powierzchni wału (element numer 5 na rysunku 3.158). Kliknij ikonę polecenia Usuń lica. Lica, które mają zostać usunięte, można wskazywać na kilka sposobów. Wyboru dokonuje się za pomocą listy rozwijanej z paska SmartStep. Wybierz opcję Element (Feature).

− wskaż (najlepiej w oknie PathFinder-a) elementy, które mają zostać usunięte. Jeżeli wykonywałeś model wału zgodnie ze wskazówkami zawartymi w rozdziale trzecim, będą to dwa elementy: Wycięcie i Zaokrąglenie. Kliknij ikonę z zielonym znakiem akceptacji w pasku SmartStep. Wskazane elementy powinny zniknąć z modelu. Kliknij przycisk Zakończ (Finish).

− w drugim kroku usuniesz otwór w czopie (element numer 3 na rysunku 3.158). Kliknij ikonę polecenia Usuń otwory. Pojawi się pasek wstęgowy przedstawiony na rysunku 8.8.

Rysunek 8.8.

Pasek wstęgowy polecenia Usuń otwory

Za otwory uważane są zarówno elementy wykonane za pomocą polecenia Otwór, jak i np. Wycięcie obrotowe. To, które z nich mogą zostać zaznaczone do usunięcia ustala się za włączając jedną z trzech ikon w środkowej części paska. Pozostaw ustawienie domyślne – dzięki temu będziesz mógł zaznaczać wszystkie elementy.

− w polu Średnica (Diameter) wpisz wartość 15 mm. Oznacza to, że chcesz zaznaczyć wszystkie otwory, których średnica jest mniejsza lub równa 15 mm. Kliknij ikonę Podświetl element (Highlight Feature, pierwsza z prawej w pasku wstęgowym). Otwór w czopie zostanie podświetlony.

− kliknij w pasku wstęgowym przycisk Podgląd, a następnie Zakończ. Otwór zostanie usunięty.

Wykorzystanie ikony Podświetl element nie było konieczne – mogłeś od razu kliknąć przycisk Podgląd. Ponieważ jednak wtedy następuje od razu usunięcie wszystkich otworów spełniających zadane kryteria, warto – zwłaszcza w przypadku skomplikowanych modeli – skorzystać z możliwości sprawdzenia, które otwory zostały wybrane i przeznaczone do usunięcia.

W ostatnim kroku usuniesz otwór w środkowej części wału (element numer 4 na rysunku 3.158). Nie został on usunięty w poprzedniej operacji, ponieważ wpisując średnicę 15 mm poleciłeś programowi wyszukać tylko takie otwory, których średnica nie przekracza tej wartości. Zrobiłeś tak po to, aby usunąć go inną metodą, chociaż z punktu widzenia efektywności pracy nie było to właściwe – prościej byłoby usunąć oba otwory za pomocą jednego polecenia.

− kliknij ikonę polecenia Usuń fragmenty. Teraz program oczekuje na wskazanie krawędzi ograniczającej fragment (wybranie lub występ), który ma zostać usunięty. Zauważ, że za pomocą listy w pasku SmartStep możesz wybrać sposób wskazywania krawędzi, podobnie, jak np. przy tworzeniu zaokrągleń. Wskaż krawędź otworu i zatwierdź wybór klikając ikonę ze znakiem akceptacji.

− po wskazaniu krawędzi program prosi o wskazanie lica, które ma zostać usunięte. Wskaż wewnętrzną powierzchnię otworu, a następnie kliknij przycisk Podgląd i Zakończ.

Zwróć uwagę na okno PathFinder-a. Jest teraz podzielone na dwie części (rysunek 8.9). W dolnej znajdują się symbole i nazwy operacji, za pomocą których wprowadzone zostały uproszczenia. Są one traktowane przez program tak samo, jak pozostałe operacje: można je usuwać, blokować itp.

Rysunek 8.9.

PathFinder modelu wału po wprowadzeniu uproszczeń

− kliknij przycisk Zakończ uproszczenia (Exit Simplify) aby powrócić do trybu modelowania. Zwróć uwagę na PathFinder: w dolnej części pojawiła się ikona informująca o tym, że w modelu zastosowano uproszczenia. Zapisz i zamknij plik.

Zapewne zauważyłeś, że podobnie jak w czasie tworzenie modelu, te same efekty mogą być osiągnięte różnymi metodami. W naszym przykładzie otwór w wale można było usunąć za pomocą polecenia Usuń otwory lub Usuń fragmenty. Wybór metody należy do użytkownika; należy – jak zwykle – kierować się przy tym kryterium maksymalnego przyspieszenia pracy oraz ułatwienia ewentualnych zmian w przyszłości.

W kolejnym etapie ćwiczenia usuniesz rowek na pierścień w modelu tłoka.

− otwórz plik modelu tłoka i przejdź do trybu definiowania uproszczeń.

− kliknij ikonę polecenia Usuń fragmenty.

− wskaż obie krawędzie rowka i zatwierdź wybór. Jako lico do usunięcia wskaż dno rowka. Kliknij przycisk Podgląd, Zakończ, a następnie Zakończ uproszczenia.

− zapisz i zamknij plik.

Ostatnią częścią, w której wprowadzisz uproszczenia, będzie korpus silnika. Usuniesz w nim niektóre zaokrąglenia i ścięcia (rysunek 8.10), korzystając z polecenia Usuń zaokrąglenia.

Rysunek 8.10.

Upraszczanie modelu korpusu – usuwanie zaokrągleń i ścięć

− otwórz plik korpusu i przejdź do trybu definiowania uproszczeń.

− kliknij ikonę polecenia Usuń zaokrąglenia.

− wskaż do usunięcia zaokrąglenia żeberek radiatora (nr 1 na rysunku 8.10). Możesz to zrobić na dwa sposoby: wskazując je jako lica (Face) bądź elementy (Feature). Wyboru dokonuje się za pomocą listy rozwijanej w pasku SmartStep. Drugi sposób będzie wymagał dwukrotnie

mniejszej liczby kliknięć – jedno zaokrąglenie to dwa lica. Zauważ, że pomimo iż żeberka tworzone były jako wzór prostokątny, musisz wskazać kolejno wszystkie zaokrąglenia – wskazanie elementu wzorcowego nie powoduje automatycznego zaznaczenia elementów wynikowych. Zatwierdź wybór i kliknij przycisk Zakończ.

− polecenie usuwania zaokrągleń jest wciąż aktywne. Wskaż teraz do usunięcia zaokrąglenia na korpusie (nr 2 na rysunku 8.10). Możesz je wskazać jedynie jako lica, ponieważ powstały nie wskutek polecenia Zaokrąglenie, tylko w wyniku odpowiedniego ukształtowania profilu (porównaj z rysunkiem 3.169). Zatwierdź wybór i kliknij przycisk Zakończ.

− polecenie Usuń zaokrąglenia może służyć również do usuwania ścięć. Wskaż ścięcie oznaczone numerem 3 na rysunku 8.10. Podobnie jak zaokrąglenia, ścięcia mogą być wskazywane jako lica lub elementy. W tym przypadku możesz skorzystać tylko z pierwszej opcji, ponieważ ścięcie powstało jako część otworu, a nie w wyniku zastosowania polecenia Faza. Zatwierdź wybór, kliknij przycisk Zakończ, a następnie Zakończ uproszczenia.

− zapisz i zamknij plik.

Wprowadzone w powyższych ćwiczeniach uproszczenia są oczywiście wyłącznie przykładami. W rzeczywistości np. w korpusie należałoby usunąć więcej zaokrągleń. Decyzja, jakie elementy mają zostać usunięte i jakie w tym celu wykorzystać polecenia, należy do projektanta. Jako ogólną zasadę można przyjąć, że należy upraszczać model maksymalnie, ale w takim zakresie, aby nie wpływało to ujemnie na czytelność zespołu.

W jaki sposób wykorzystuje się modele uproszczone, dowiesz się z następnego podrozdziału, dotyczącego nowości w module Assembly.

Części niekonstrukcyjne Często zdarza się, że do wykonania części lub ostatecznego montażu urządzenia są potrzebne dodatkowe materiały: farby, smary, oleje. Elementy te powinny znaleźć się w zestawieniu materiałowym. W poprzedniej wersji Solid Edge nie było możliwe takie ich zdefiniowanie w strukturze zespołu, aby były one automatycznie dodawane do tworzonych raportów. W wersji dziewiątej pojawiła się taka możliwość, dzięki wprowadzeniu tzw. części niekonstrukcyjnych (Parts Non-Graphical – PNG).

Części niekonstrukcyjne zapisywane są w osobnych plikach PAR, w których nie jest stworzona żadna geometria. Należy natomiast zdefiniować określone właściwości niestandardowe takiego pliku; na ich podstawie do tworzonego w przyszłości raportu zostanie dodana nazwa i objętość lub masa oleju, farby itp.

Aby stworzyć część niekonstrukcyjną należy:

− utworzyć nowy dokument oparty na szablonie PAR.

− otworzyć okno właściwości pliku (polecenie [Plik] – [Właściwości]) i przejść do karty Niestandardowe (Custom).

− dodać właściwość o nazwie: SE_ASSEMBLY_QUANTITY_OVERRIDE, typ: Liczba (Number), wartość: 0 lub 1. Uwaga: podanie każdej innej wartości spowoduje, że program potraktuje dany plik jako plik części konstrukcyjnej, a więc takiej, która zawiera zdefiniowaną

geometrię. Po zdefiniowaniu właściwości należy pamiętać o kliknięciu przycisku Dodaj (Add).

− dodać drugą właściwość, o nazwie: SE_ASSEMBLY_QUANTITY_STRING, typ: Tekst (Text), wartość: zależna od wartości poprzedniego parametru.

Jeżeli parametr (...)_OVERRIDE = 0, wtedy jako (...)_STRING podaje się nazwę jednostki miary, np. „Litrów”, „kg” itp. Po nazwie jednostki można dodać średnik i liczbę określającą dokładność podawania miary. Przykładowo: jeżeli (...)_STRING przyjmie wartość „kg; 3”, w raporcie lub liście części podana zostanie masa w postaci np. 2,567 kg lub 1,400 kg. Jeżeli nie zostanie zdefiniowana dokładność podawania miary, program przyjmie domyślną: 2 cyfry po przecinku.

Jeżeli parametr (...)_OVERRIDE = 1, wtedy jako (...)_STRING podaje się tekst, który ma zostać wpisany do raportu, w kolumnie oznaczającej ilość, np. „Wg zapotrzebowania”.

Na rysunku 8.11 przedstawione jest przykładowe okno właściwości pliku części niekonstrukcyjnej.

Rysunek 8.11.

Przykład właściwości potrzebnych do zdefiniowania części niekonstrukcyjnej

− zdefiniować pozostałe właściwości, np. nazwę czy numer normy. Obowiązują tu takie same

zasady, jak w przypadku „zwykłych” części.

− zapisać plik części pod dowolną nazwą.

Sposób wstawiania części niekonstrukcyjnych do zespołu, definiowania ilości oraz przykład zastosowania opisywanego polecenia znajduje się w podrozdziale dotyczącym nowości w module Assembly.

Wymiana danych Istotną nowością w dziedzinie wymiany danych z innymi aplikacjami jest dodanie kreatora translacji formatu IGES, podobnego do wprowadzonego w wersji ósmej kreatora translacji plików AutoCAD-a (DWG i DXF).

Sposób uruchamiania kreatora oraz zasady definiowania i zapisywania ustawień konwersji są takie same, jak w kreatorze formatów DWG i DXF. Został on opisany w rozdziale drugim, w podrozdziale „Zapis i odczyt innych formatów rysunków. Warto zwrócić uwagę na możliwość automatycznego zszywania powierzchni, których krawędzie znajdują się w odległości mniejszej od zadanej wartości. Dzięki temu możliwe jest korygowanie przez użytkowników Solid Edge błędów powstałych w aplikacji, z której pochodzi otrzymany plik.

Tworzenie zespołów Zmiany wprowadzone w module Assembly są w większości zmianami mającymi na celu ułatwienie pracy z dużymi zespołami. Część z nich to niewidoczne bezpośrednio dla użytkownika usprawnienia, dotyczące np. wyświetlania elementów; część – to drobne modyfikacje, jak np. automatyczne pokazywanie części aktywowanych (w poprzedniej wersji wymagało to dwóch osobnych czynności).

Otwieranie pliku Podczas otwierania pliku zespołu można zauważyć zmianę wyglądu okna Otwórz plik. W jego dolnej części, oprócz występującego w poprzedniej wersji pola i przycisków służących do decydowania o aktywowaniu lub dezaktywacji części w momencie otwierania pliku zespołu, pojawiły się nowe elementy. Są to pole oraz przyciski służące do włączania bądź wyłączania opcji stosowania w otwieranym zespole części w wersji uproszczonej bądź pełnej. Zasada korzystania z nich jest taka sama, jak dla elementów służących do sterowania aktywowaniem części: gdy zaznaczone jest pole Zastosuj pomijanie upraszczania (Apply simplify override) wszystkie części, dla których w module Part zostały utworzone warianty uproszczone, mogą być otwierane w tym wariancie lub jako pełne – zależnie od ustawień przycisków opcji. Jeżeli pole Zastosuj pomijanie upraszczania nie zostanie zaznaczone, poszczególne części zespołu otwierane są w takim wariancie, jaki był zastosowany przed ostatnim zapisem pliku zespołu.58

Po otworzeniu (lub stworzeniu nowego) pliku zespołu widoczna jest kolejna zmiana – paska wstęgowego narzędzia zaznaczania (rysunek 8.12).

Rysunek 8.12.

Pasek wstęgowy narzędzia zaznaczania

Przycisk Edycja oraz lista dostępnych konfiguracji (dwa pierwsze z prawej elementy paska) wyglądają tak samo, jak w wersji ósmej. Brak jest natomiast kolejnego elementu: listy Styl lic –

58 Dzieje się tak, o ile nie została wybrana przy otwieraniu pliku konfiguracja, w której zapisane zostały inne ustawienia stosowania wariantów uproszczonych. Wrócimy do tego zagadnienia w dalszej części rozdziału.

została ona zastąpiona przez ikonę. Kliknięcie ikony powoduje otworzenie okna Formatuj lica (Format Faces), podobnie, jak po wywołaniu tego polecenia z menu [Format]. Strzałka po prawej stronie ikony służy do rozwijania listy stylów – oczywiście pod warunkiem, że wyłączona jest opcja Wszystkie części w tym samym kolorze (All Parts Same Color) i zaznaczona jest jakaś część.

Trzy kolejne ikony paska wstęgowego są takie same, jak w wersji poprzedniej; tak samo też się z nich korzysta. Brakuje natomiast ikony z symbolem lornetki, służącej do wywoływania polecenia Znajdź część. Zostało ono zastąpione przez nowe, bardziej rozbudowane narzędzie, dostępne z okna EdgeBar-a.

EdgeBar W oknie EdgeBar-a zostało wprowadzonych klika drobnych zmian i jedna większa: dodanie nowej karty, umożliwiającej dostęp do narzędzia służącego do wyszukiwania w zespole części o zadanych właściwościach.

Do zmian drobnych można zaliczyć:

1. Możliwość umieszczania zakładek poszczególnych kart w dowolnym położeniu. W przykładzie na rysunku 8.13 znajdują się one z lewej strony okna. Do zmiany położenia zakładek służą polecenia dostępne z menu podręcznego, rozwijającego się po kliknięciu prawym przyciskiem myszy, gdy kursor znajduje się nad dowolną z zakładek.

Rysunek 8.13.

EdgeBar i menu podręczne części

2. Zmianę oznaczenia zablokowanych relacji: w wersji dziewiątej obok symbolu relacji w dolnej

części okna PathFinder-a pojawia się ikona w kształcie przekreślonego okręgu, taka sama, jak przy zablokowanych operacjach w module Part (rysunek 8.13). Przypomnijmy, że w wersji poprzedniej symbole zablokowanych relacji były wyróżniane innym kolorem, co mogło prowadzić do pomylenia ich z relacjami błędnymi, oznaczanymi tak samo.

3. Zmianę menu podręcznego części (rysunek 8.13) . Pojawiły się w nim dwa nowe polecenia: Zastosuj wariant uproszczony (Use Simplified Part) i Zastosuj wariant pełny (Use Designed Part). Użycie ich ma sens oczywiście tylko wówczas, gdy w module Part dla danej części zostały zdefiniowane uproszczenia.

4. Zmianę okna biblioteki części – dodane zostało pole Filtr (Filter), ułatwiające wyszukiwanie plików części (lub podzespołów) do wstawienia. Obowiązują te same zasady definiowania filtra, co w innych aplikacjach Windows. Przykładowo: jeżeli jako katalog biblioteki zostanie zdefiniowany ten, w którym zapisane zostały pliki silnika, wpisanie w polu Filtr łańcucha *or*.* spowoduje ukrycie wszystkich plików z wyjątkiem Korbowód.par i Korpus.par.

5. Zmianę menu podręcznego biblioteki – pojawiło się nowa opcja: Zastosuj warianty uproszczone (Use Simplified Parts). Jeżeli jest ona włączona, części wstawiane są do zespołu w wariancie uproszczonym, jeżeli nie – w pełnym. Oczywiście dotyczy to tylko tych części, dla których zdefiniowano warianty uproszczone.

Nowa karta – Narzędzia zaznaczania (Select Tools) – zawiera zdefiniowane przez użytkownika zapytania, pozwalające w szybki sposób wyszukiwać i zaznaczać w zespole części spełniające określone kryteria. Po kliknięciu ikony Nowe zapytanie (New Query) pojawia się okno, w którym należy zdefiniować kryteria, jakie mają spełniać poszukiwane części. Obowiązują tu podobne zasady, co przy korzystaniu z narzędzia do wyszukiwania dokumentów, opisanego w rozdziale 6. Definiować można wiele różnych zapytań; aby skorzystać z wybranego należy dwukrotnie kliknąć jego nazwę widoczną w oknie EdgeBar-a.

Można definiować również tzw. szybkie zapytania (Quick Query). Służy do tego celu lista rozwijana w górnej części okna. W liście tej wpisuje się tekst, a za pomocą jej menu podręcznego definiuje parametry wyszukiwania.

Symulacja ruchu i wykrywanie kolizji Podobnie, jak w wersji ósmej, symulacja ruchu projektowanego mechanizmu może odbywać się na dwa sposoby: przy wykorzystaniu polecenia Przenieś część (Move Part) lub narzędzia dostępnego z menu [Środowisko]. Obie metody zostały wzbogacone o nowe możliwości. Polecenie Przenieś część jest teraz wyposażone w opcję dynamicznego wykrywania kolizji. Do jej włączania służy ikona Wykrywaj kolizje (Detect Collisions) w pasku wstęgowym (rysunek 8.14).

Rysunek 8.14.

Pasek wstęgowy polecenia Przenieś część

Jeżeli ikona ta jest wyłączona (jest to ustawienie domyślne po wywołaniu polecenia Przenieś część) symulacja ruchu odbywa się dokładnie tak samo, jak w wersji ósmej. Po włączeniu ikony program dodatkowo sprawdza, czy w czasie ruchu nie występują kolizje. W razie ich wystąpienia kolidujące części podświetlane są czerwonym kolorem. Okno Opcje kolizji (Collision Options, otwierane za pomocą pierwszej z lewej ikony w pasku wstęgowym, rysunek 8.15), umożliwia ustawianie różnych opcji polecenia. Przykładowo, po zaznaczeniu odpowiednich pól wyboru, po stwierdzeniu kolizji zatrzymywany jest ruch przemieszczanej części i generowany ostrzegawczy sygnał dźwiękowy.

Rysunek 8.15.

Okno opcji wykrywania kolizji

Zaznaczenie pola Znajdź kolizje statyczne (Find Static Collisions) pozwala na wykrywanie kolizji pomiędzy nieruchomymi częściami zespołu. Powoduje ono jednak wolniejsze działanie polecenia Przenieś część. Aby tego uniknąć, do wykrywania kolizji pomiędzy częściami nieruchomymi można stosować polecenie Sprawdź kolizje (Check Interference), dostępne z menu [Narzędzia] – działa ono tak samo, jak w poprzedniej wersji programu.

Uwaga: dynamiczne wykrywanie kolizji nie jest możliwe, gdy zaznaczone jest pole wyboru Model krawędziowy w poleceniu Przenieś część (Wireframe Display in Move Part Command) w karcie Widok okna opcji programu. Ikony służące do kontroli kolizji nie pojawiają się wówczas, a pasek wstęgowy wygląda tak, jak w wersji ósmej.

Części uproszczone Jeżeli w module Part, w sposób opisany w poprzednim podrozdziale, stworzone zostaną warianty uproszczone części, można je wykorzystać w zespole. Kilka opcji i poleceń modułu Assembly, związanych z tym zagadnieniem, było już opisanych (np. włączanie wariantów uproszczonych za pomocą menu podręcznego części w oknie PathFinder-a). W tym punkcie podsumujemy informacje dotyczące części uproszczonych:

1. Przy otwieraniu zespołu, w oknie Otwórz plik, można za pomocą pola wyboru i dwóch przycisków opcji decydować o tym, w jakim wariancie mają być otwierane te części, dla których stworzono warianty uproszczone.

2. W menu podręcznym części (rozwijanym po wskazaniu jej w głównym oknie lub w oknie PathFinder-a) znajdują się polecenia umożliwiające wybór wariantu. Przy symbolach części w wariantach uproszczonych w oknie PathFinder-a wyświetlany jest znacznik w kształcie zielonego trójkąta. Na rysunku 8.16 przedstawiony jest zespół silnika po ukryciu niektórych

elementów. Wał i korbowód przedstawione są w wariantach uproszczonych – przy ich symbolach znajdują się trójkąty.

Rysunek 8.16.

Części w wariantach uproszczonych wyróżniane są w oknie PathFinder-a znacznikiem w kształcie zielonego trójkąta

3. W menu podręcznym biblioteki części znajduje się opcja Zastosuj warianty uproszczone,

decydujące o tym, jaki wariant ma być domyślnie stosowany przy wstawianiu do zespołu nowych części.

4. W oknie konfiguracji wyświetlania pojawiły się elementy (pole wyboru i przyciski opcji) pozwalające na zapamiętywanie wariantów. Nie są to zresztą jedyne zmiany w tym oknie: dodano również podobne elementy służące do zapamiętywania stanu części w danej konfiguracji (aktywna / nieaktywna). Oznacza to rozbudowanie polecenia Konfiguracje wyświetlania (Display Configurations) w porównaniu z wersją poprzednią. Obecnie zapis konfiguracji wyświetlania oznacza zachowanie nie tylko informacji o tym, które części są widoczne, a które ukryte, ale również informacji o wariantach i aktywacji bądź dezaktywacji.

Części niekonstrukcyjne Sposób tworzenia części niekonstrukcyjnych (takich, jak farby, oleje, smary itp.) został opisany w poprzednim podrozdziale. Teraz zajmiemy się sposobem wykorzystania ich w zespole.

Wstawienie części niekonstrukcyjnej odbywa się podobnie, jak części „zwykłej” – przez przeciągnięcie z okna biblioteki. Ponieważ jednak definiowanie relacji nie ma tu sensu, podczas przeciągania należy trzymać wciśnięty klawisz Shift. Część wstawiana w ten sposób pojawia się w strukturze zespołu bez pytania ze strony programu o relacje, określające jej położenie.

Po wstawieniu części niekonstrukcyjnej do zespołu należy określić masę, objętość lub inną wielkość, w zależności od rodzaju „części”. Służy do tego okno Właściwości. W jego dolnej lewej części znajduje się pole Ilość niekonstr. (Non-graphic Quantity). Jeżeli w pliku części, w jego właściwościach, nadano parametrowi (...)_OVERRIDE wartość zero, pole to jest aktywne i umożliwia wpisanie żądanej wielkości, w jednostkach zdefiniowanych za pomocą parametru (...)_STRING. Jeżeli natomiast parametr (...)_OVERRIDE = 1, wtedy pole Ilość niekonstr. jest nieaktywne, zaś jako ilość w raportach i listach części zostanie przyjęty łańcuch definiujący parametr (...)_STRING, np. „Wg zapotrzebowania”.

Zauważ, że dzięki temu, iż ilość definiuje się w module Assembly, jedna część niekonstrukcyjna zdefiniowana w module Part może być używana wielokrotnie w różnych zespołach. Pozwala to na stworzenie swego rodzaju biblioteki części niekonstrukcyjnych (np. smarów czy powłok malarskich).

Na rysunku 8.17 pokazany jest przykładowy fragment listy części, stworzonej (w module Draft) na podstawie pliku zespołu, zawierającego część, dla której zdefiniowano właściwości jak na rysunku 8.11. Masa została podana w wyżej opisany sposób w module Assembly, pozostałe właściwości (nazwa i numer normy) definiuje się dokładnie tak samo, jak w przypadku części „zwykłych”, konstrukcyjnych.

Rysunek 8.17.

Fragment listy części z przykładem części niekonstrukcyjnej

Tworzenie rysunków na podstawie modeli W tej części modułu Draft, która służy do tworzenia rysunków na podstawie przestrzennych modeli części i zespołów wprowadzono kilka zmian, z czego zwłaszcza jedna zasługuje na wyróżnienie: możliwość odczytu właściwości pliku PAR lub ASM bezpośrednio z poziomu adnotacji bądź oznaczenia części lub zespołu. Dzięki temu można tworzyć np. tabliczki rysunkowe, które są automatycznie wypełniane przez program po stworzeniu pierwszego widoku. Pewne zmiany zostały wprowadzone w sposobie tworzenia rzutów; pojawiły się również dodatkowe opcje w poleceniu tworzenia tabeli otworów.

Tworzenie rzutów części i zespołów W nowej wersji Solid Edge wprowadzono modyfikacje mające na celu przyspieszenie tworzenia rzutów części i zespołów. Większość tych zmian jest niewidoczna dla użytkownika; zauważa on jedynie ich efekt: skrócenie czasu operacji. Przykładem może być tu wyeliminowanie przetwarzania linii niewidocznych przy tworzeniu rzutów zespołów lub modyfikacja algorytmu tworzenia przekrojów.

Zauważalna bezpośrednio zmiana została wprowadzona w poleceniu Widok części (View of Part). Po jego wywołaniu i wskazaniu pliku części lub zespołu nie pojawia się – jak w wersji ósmej – okno Widok części zawierające widok modelu, lecz inne: Orientacja widoku (View Orientation). Wymienione są w nim nazwy typowych widoków (z góry, z przodu itd.), co pozwala na szybki wybór, bez konieczności wyświetlania modelu. Jest to korzystne zwłaszcza w przypadku dużych zespołów. Oczywiście, jeżeli użytkownik sobie życzy, może w dalszym ciągu korzystać z okna Widok części – należy w tym celu kliknąć umieszczony w dolnej części okna orientacji widoku przycisk Pokaż model (Display Model).

Okno orientacji widoku pojawia się również przy tworzeniu widoków uproszczonych.

Lista i numerowanie części Jak było to już wspomniane, w dziewiątej wersji Solid Edge istnieje możliwość odwoływania się do właściwości pliku części lub zespołu bezpośrednio z poziomu adnotacji i oznaczeń. W tym celu podczas definiowania np. tekstu adnotacji nie podaje się konkretnego tekstu, lecz tworzy łącze („link”) do wybranej właściwości pliku związanego (PAR lub ASM). Dzięki temu tekst uzupełniany jest automatycznie, zawsze zgodnie z aktualnymi danymi pobranymi z odpowiedniego pliku.

Do definiowania łączy do właściwości plików części i zespołów służy ikona Tekst właściwości (Property Text, rysunek 8.18), dostępna z paska wstęgowego polecenia Symbol pozycji (Balloon) oraz z okien dialogowych poleceń Uwaga (Callout) i Lista części (Parts List).

Rysunek 8.18.

Ikona polecenia Tekst właściwości

Po kliknięciu ikony pojawia się okno Wybór tekstu właściwości (Select Property Text), umożliwiające dostęp do właściwości wskazanego pliku i stworzenie w definiowanym tekście łączy do nich. Okno to jest przedstawione na rysunku 8.19.

Rysunek 8.19.

Okno wyboru tekstu właściwości

Znaczenie poszczególnych części okna wyboru właściwości jest następujące:

1. Części (Parts) – w przypadku zespołu wyświetlane jest tu drzewo struktury, umożliwiające szybki wybór części, do których mają być stworzone odwołania. Odwołanie może być oczywiście tworzone również do pliku zespołu.

2. Podgląd (Preview) – podgląd części (lub zespołu) wybranego w polu Części.

3. Z bieżącego pliku rysunku (From current draft file) – wybranie tej opcji oznacza, że tworzone będą odwołania do właściwości aktywnego pliku rysunku (DFT).

4. Odniesienie do nazwy (Named reference) – tworzenie odwołań do właściwości konkretnego pliku (może to być jeden z wielu plików; ma to miejsce w przypadku zespołów), związanego z danym rysunkiem. Opcja ta jest nieaktywna, dopóki nie zostanie utworzony na rysunku pierwszy widok.

5. Odniesienie do indeksu (Index reference) – tworzenie odwołań do pliku modelu określonego za pomocą indeksu. Opcja ta przydatna jest przy tworzeniu szablonów rysunków – do zagadnienia tego wrócimy w dalszej części rozdziału.

6. Z połączenia widoku (From graphic connection) – po wybraniu tej opcji tworzone jest odwołanie do właściwości pliku modelu, na podstawie którego stworzony został rzut, do którego odnosi się dana adnotacja lub symbol pozycji.

7. Właściwości (Properties) – lista dostępnych właściwości, do których mogą być tworzone odwołania.

8. Wybierz (Select) – wybór właściwości wskazanej w liście.

9. Tekst właściwości (Property text) – tekst właściwości wskazanej w liście i wybranej za pomocą przycisku Wybierz. Uwaga: w polu tym pojawiają się znaki sterujące, a nie odczytany z pliku tekst.

Aby praktycznie zapoznać się z zastosowaniem polecenia Tekst właściwości, wykonaj kilka ćwiczeń.

Ćwiczenie 1 – właściwości pojedynczych części W pierwszym ćwiczeniu stworzysz widok i „listę” dla pojedynczej części, zapoznasz się też z nowymi możliwościami umieszczania symboli pozycji.

− utwórz nowy dokument rysunkowy, a w nim izometryczny widok dowolnej części zespołu silnika, np. wału korbowego.

− kliknij ikonę polecenia Lista części, a następnie wskaż utworzony przed chwilą widok. Jak widzisz, w przeciwieństwie do wersji ósmej, jest to możliwe – obecna wersja pozwala na tworzenie „list” dla pojedynczych części.

− kliknij ikonę Właściwości w pasku wstęgowym. Pojawi się okno, w którym – w porównaniu z wersja poprzednią – zaszły pewne zmiany. Z pierwszej karty znikły elementy umożliwiające zmianę opcji numerowania części, pojawiła się za to nowa karta: Symbol pozycji (Balloon).

− przejdź do karty Symbol pozycji. Dostępne tu pola i ikony służą do definiowania wyglądu i zwartości symboli pozycji. Domyślne ustawienie jest takie, jak w wersji poprzedniej: symbol ma kształt okrągły i zawiera numer części oraz liczbę wystąpień w zespole.

− kliknij ikonę Kształt (Shape) i wybierz pierwszą opcję z listy, która się rozwinie: wydłużony kształt symbolu pozycji, z czerwoną literą „x”. Oznacza to, że nie zamierzasz numerować pozycji, tylko je opisywać. Symbol pozycji nie będzie zawierał obramowania, tylko sam tekst.

− usuń zaznaczenie pól wyboru Numer części (Item Number) oraz Liczba części (Item count). Oznacza to, że nie chcesz, aby program automatycznie odczytywał te parametry z modelu i

wpisywał je w symbolu pozycji. Pola edycji zostaną uaktywnione, możesz więc podać własne parametry.

− kliknij pole edycji Tekst (Text), tak, jak gdybyś zamierzał wpisywać w nim tekst. Jednak zamiast wpisywania, utworzysz odwołanie do właściwości pliku: nazwy części. Kliknij ikonę Tekst właściwości w dolnej części okna.

− w oknie Wybór tekstu właściwości wybierz z listy Tytuł (Title) i kliknij przycisk Wybierz. W polu poniżej przycisku pojawi się łańcuch zawierający znaki sterujące: %{Title|G}. Zauważ, że z czterech przycisków opcji w górnej części okna aktywny jest tylko jeden: ponieważ tworzysz listę dla jednej, konkretnej części, program zakłada, że dane będą pobierane z modelu, na podstawie którego utworzony został rzut. Zamknij okno klikając przycisk OK.

− zamknij okno właściwości listy przyciskiem OK, a następnie kliknij przycisk Zakończ w pasku wstęgowym. Twój szkic (po ewentualnym skorygowaniu liczby i wymiarów kolumn) powinien wyglądać jak na rysunku 8.20.

Rysunek 8.20.

Możliwości automatycznego opisywania pojedynczej części na rysunku

Ćwiczenie 2 – automatyczne wypełnianie tabliczki rysunkowej Dzięki wprowadzeniu polecenia Tekst właściwości możliwe jest przygotowanie formatki w taki sposób, aby po stworzeniu widoku automatyczne zostały odczytane z modelu i wpisane na rysunku takie dane, jak np. nazwa części czy numer dokumentacji. Można to wykorzystać w celu przygotowania automatycznie wypełniającej się tabliczki rysunkowej. W poniższym ćwiczeniu nie będziesz rysował tabliczki; ograniczysz się do samych napisów.

− utwórz nowy, pusty dokument rysunkowy.

− kliknij ikonę polecenia Uwaga. Pojawi się okno właściwości.

− w polu Tekst uwagi wpisz tekst „Nazwa:” wprowadź spację, a następnie kliknij ikonę Tekst właściwości.

− po pojawieniu się okna wyboru tekstu właściwości zmień opcję z domyślnej Z bieżącego pliku rysunku na Odniesienie do indeksu. Jeżeli tego nie zrobisz, łącza do właściwości pliku nie zostaną uaktualnione po stworzeniu widoku.

− wybierz z listy właściwość Tytuł (tak samo, jak w poprzednim ćwiczeniu), kliknij przycisk Wybierz, a następnie OK. Po powrocie do okna właściwości adnotacji Twój tekst powinien wyglądać następująco: „Nazwa: %{Title|R1}”

− w ten sam sposób stwórz drugą linię opisu: „Nr rys.: %{Document Number|R1}”.

− kliknij przycisk OK, sprawdź, czy wyłączona jest ikona Linia odniesienia (Leader) i kliknij w okolicach prawego dolnego rogu arkusza, aby umieścić adnotację. Powinna ona wyglądać jak na rysunku 8.21 a: każdy wiersz składa się z tekstu oraz znaków sterujących, innych niż w oknie właściwości adnotacji. Nie ma tu rozróżnienia, do jakiej właściwości utworzone zostało łącze, a jedynie jaki jest to typ połączenia (R1 oznacza odniesienie do indeksu).

Rysunek 8.21.

Automatyczny odczyt z modelu i wpisywanie na rysunek właściwości pliku

− utwórz na rysunku widok dowolnej części, np. korbowodu. Wybrane właściwości zostaną

odczytane z pliku modelu i wpisane na rysunek. Twoja adnotacja powinna wyglądać teraz tak, jak na rysunku 8.21 b.

W powyższym ćwiczeniu poznałeś sposób przygotowania uniwersalnego rysunku, który po stworzeniu widoku uzupełniany jest odpowiednimi, zdefiniowanymi wcześniej danymi. Jeżeli w szablonie dokumentu rysunkowego (DFT) stworzysz tabliczkę zgodną ze standardami stosowanymi w Twojej firmie i w odpowiednich jej polach umieścisz odwołania (łącza) do wybranych właściwości pliku modelu, w każdym nowo tworzonym rysunku będzie pojawiać się automatycznie wypełniana tabliczka.

Ćwiczenie 3 – lista części zespołu Dla utrwalenia wiadomości dotyczących opisywanego polecenia wykonaj jeszcze jedno ćwiczenie. Stworzysz w nim widok rozstrzelony zespołu; poszczególne części zostaną automatycznie opisane. Sposób ten może być przydatny np. przy tworzeniu instrukcji obsługi lub montażu.

− utwórz nowy rysunek, a na nim rozstrzelony widok zespołu silnika.

− wywołaj polecenie Lista części, sprawdź, czy włączona jest ikona Automatyczne symbole pozycji, wyłącz ikonę Umieść listę części, a następnie kliknij utworzony przed chwilą widok.

− kliknij ikonę Właściwości w pasku wstęgowym. W pierwszej karcie ustaw odpowiednią czcionkę (np. Arial), w karcie Sterowanie listą wybierz opcję Lista szczegółowa.

− przejdź do ostatniej karty: Symbol pozycji. W podobny sposób, jak w ćwiczeniu nr 1 ustaw poszczególne opcje w taki sposób, aby części nie były numerowane, tylko opisywane. Zamknij okno klikając przycisk OK.

− kliknij przycisk Zakończ. Do wszystkich części zespołu zostaną utworzone odniesienia z ich nazwami, odczytanymi z plików modeli.

− skieruj kursor nad opis śruby i kliknij prawym przyciskiem myszy. Z menu podręcznego wybierz polecenie Właściwości.

− kliknij w polu edycji Tekst dolny (Lower text), tak, aby pojawił się tam kursor. Otwórz okno wyboru tekstu właściwości i wybierz w nim Numer dokumentu (Document Number). Nie zapomnij o przełączeniu opcji na Z połączenia widoku.

− kliknij dwukrotnie przycisk OK, aby zamknąć oba okna. Twój szkic powinien teraz – po ewentualnej korekcie położenia poszczególnych opisów – wyglądać jak na rysunku 8.22.

Rysunek 8.22.

Automatyczne opisywanie części na rysunku zespołu

Z ostatniego ćwiczenia dowiedziałeś się, że symbole pozycji mogą zawierać więcej niż jedną właściwość odczytaną z pliku części, oraz że mogą być w dowolnym momencie modyfikowane – podobnie, jak wszystkie inne obiekty na rysunku. Zauważ, że aby zmodyfikować symbol nie musiałeś korzystać z okna jego właściwości – potrzebne do tego celu pola i ikony znajdują się również w pasku wstęgowym, pojawiającym się po zaznaczeniu symbolu pozycji.

Tabela otworów W wersji dziewiątej rozbudowane zostało również polecenie tworzenia tabeli otworów. Ułatwione jest m. in. definiowanie początku układu współrzędnych dzięki możliwości wykorzystania przy tym punktów kluczowych (w poprzedniej wersji Solid Edge nie było możliwe np. zdefiniowanie początku układu w środku długości boku części). Zmienił się też pasek wstęgowy polecenia – przybyły w nim dwie ikony; ich włączenie umożliwia wskazywanie łuków i pogłębień walcowych. W poprzedniej wersji otwór z pogłębieniem mógł być wskazywany (i umieszczany w tabeli) jako jeden, w wersji dziewiątej – po włączeniu opcji lokalizowania pogłębień – otwór taki w tabeli rozbijany jest na dwa obiekty: otwór i pogłębienie.

Menedżer zmian i przeglądarka W Menedżerze zmian i w przeglądarce SmartView wprowadzono dodatkowe funkcje i polecenia, rozszerzające możliwości tych narzędzi.

Menedżer zmian pozwala w nowej wersji na zastępowanie plików danego typu innymi (np. PAR przez ASM). Dzięki temu możliwe staje się na przykład zastąpienie części podzespołem. W wersji ósmej pliki można było zastępować tylko plikami tego samego typu.

Zdecydowanie więcej zmian wprowadzono w przeglądarce. Najważniejsze z nich to:

1. Możliwość indywidualnego sterowania trybem wyświetlania poszczególnych części w widoku zespołu. Służą do tego celu nowe polecenia w menu podręcznym części: Ukryj (Hide) i Pokaż (Show). Działają one podobnie, jak polecenia o tych samych nazwach wywoływane z menu podręcznego części w zespole.

2. Możliwość otwierania Menedżera zmian z poziomu przeglądarki, za pomocą ikony lub polecenia menu [Plik] – [Otwórz w] – [Menedżer zmian] (File – Open In – Revision Manager).

3. Dostęp do właściwości pliku otwartego w SmartView bezpośrednio z poziomu przeglądarki, za pomocą polecenia [Plik] – [Właściwości] (File – Properties). Właściwości można przeglądać i edytować.

4. Możliwość zmiany sposobu wyświetlania (cieniowanie, model krawędziowy, VHL). Służy do tego polecenie [Widok] – [Zastosuj styl] (View – Apply Style).

5. Dostęp do poleceń: wyszukiwania dokumentów i tworzenia raportów. Oba dostępne są z menu [Narzędzia] (Tools).

6. Możliwość pomiaru odległości pomiędzy dwoma wskazanymi punktami kluczowymi części lub zespołu. Części, do których należą punkty kluczowe muszą być aktywne – można je aktywować za pomocą przycisku Uaktywnij część (Activate Part), znajdującego się w dolnej części okna Zmierz odległość (Measure Distance), pojawiającego się po wywołaniu polecenia.

Dostosowanie do własnych potrzeb Ogólne zasady dostosowania Solid Edge do własnych potrzeb użytkownika, tworzenia szablonów, ustawiania poszczególnych zmiennych (np. wymiarowania) itp. nie zmieniły się w porównaniu z wersją ósmą. Dodane zostały natomiast nowe polecenia i opcje, usprawniające i przyspieszające pracę.

Definiowanie skrótów klawiaturowych Jedną z nowości wersji dziewiątej jest możliwość definiowania własnych skrótów klawiaturowych. W dotychczasowych wersjach Solid Edge można było korzystać wyłącznie z

„gotowych”, predefiniowanych skrótów.59 Obecnie w oknie Dostosuj (Customize; sposób wywoływania – patrz punkt „Uruchomienie i interfejs” w rozdziale 1) znajdują się dwie karty. Pierwsza (Paski narzędzi, Toolbars), służąca do tworzenia i modyfikacji pasków narzędzi, jest taka sama, jak w wersji ósmej. Druga (Klawiatura, Keyboard) pozwala na definiowanie własnych skrótów klawiaturowych. Po wybraniu grupy poleceń, a następnie żądanego polecenia za pomocą pól umieszczonych w górnej części karty należy kliknąć w polu Nowy skrót (Press New Shortcut Key), a następnie naciskając odpowiednie klawisze zdefiniować kombinację. Przykładowo: często tworzysz widoki rozstrzelone i chciałbyś wywoływać ich środowisko za pomocą skrótu Ctrl – E (jak „Exploded”). Należy w tym celu:

− otworzyć okno Dostosuj i przejść do karty Klawiatura,

− w polu Kategorie (Categories) wybrać Środowiska (Environments),

− w polu Polecenia (Commands) wybrać Widok rozstrzelony (Exploded view). Pole Bieżące skróty (Current Keys) jest puste – oznacza to, że dla wybranego polecenia nie są zdefiniowane jeszcze żadne skróty.

− skierować kursor do pola Nowy skrót i nacisnąć klawisze: Ctrl – E, a następnie kliknąć przycisk Przypisz (Assign). Nowo zdefiniowana kombinacja pojawi się w polu Bieżące skróty.

Gdybyś próbował do wybranego polecenia przypisać skrót już przypisany do innego (np. Ctrl – R, oznaczający widok z prawej strony), program wyświetliłby odpowiednią informację, a przycisk Przypisz zmieniłby nazwę na Zamień (Reassign). Istniejące skróty można usuwać zaznaczając je w polu Bieżące skróty i klikając przycisk Usuń (Remove).

Listy rozwijane właściwości plików Jak było to już wspomniane w punkcie „Polecenia modelowania i pomocnicze” – i jak zapewne sam już zauważyłeś – w wersji dziewiątej okno właściwości pliku części pojawia się automatycznie przy pierwszej próbie zapisu. Jest to ustawienie domyślne i może być zmienione poprzez usunięcie zaznaczenia pola wyboru Pokaż okno właściwości przy pierwszym zapisie (Prompt for File Properties on first save) w karcie Ogólne okna opcji (otwieranego poleceniem [Narzędzia] – [Opcje]).

Wpisywanie poszczególnych właściwości jest ułatwione dzięki możliwości wyboru z list rozwijanych. Zawartość list jest definiowana w pliku tekstowym; jego domyślna nazwa i położenie to: Program Files\Solid Edge\Program\Propseed.txt. Zasady modyfikacji tego pliku, zmiany położenia itp. są takie same, jak np. dla pliku rozmiarów otworów (Holes.txt). Poniżej przedstawiony jest fragment zmodyfikowanego pliku Propseed.txt, a na rysunku 8.23 powstałe w wyniku tej modyfikacji menu materiałów konstrukcyjnych (karta Projekt okna Właściwości). \\ Contents of material list Begin Material AK11;

59 Wykaz skrótów klawiaturowych dostępnych w Solid Edge znajduje się w Załączniku 1.

AK20; St0S; St3SX; 45; 50G; default=St3SX; End Material Rysunek 8.23.

Tworzenie własnych list rozwijanych okna właściwości pliku

Inne ustawienia Oprócz opisanych powyżej, w dziewiątej wersji Solid Edge można – w ramach dostosowania do własnych potrzeb – wykonać m.in. następujące czynności:

1. Ustawienie domyślnej gęstości. Jedną z nowości dodanych w wersji dziewiątej jest możliwość definiowania domyślnej gęstości materiału, z którego wykonany jest model. Służy do tego karta Właściwości części (Part Properties) okna opcji. Zdefiniowanie gęstości w szablonie powoduje, że jej wartość traktowana jest jako domyślna w obliczeniach właściwości fizycznych we wszystkich plikach modeli opartych na tym szablonie.

2. Stworzenie szablonów części niekonstrukcyjnych. Aby ułatwić definiowanie części niekonstrukcyjnych, przydatne może okazać się stworzenie dwóch szablonów: jednego, w którym parametr SE_ASSEMBLY_QUANTITY_OVERRIDE przyjmie wartość 0, i drugiego, w którym będzie on równy 1.

3. Ustawienie domyślnego stosowania części uproszczonych. W karcie Ogólne okna opcji pliku zespołu (ASM) do istniejącego wcześniej pola wyboru Dezaktywuj wszystkie części

w otwieranym zespole dodane zostało drugie, podobne: Stosuj warianty uproszczone w otwieranym zespole (Use all simplified parts when opening assemblies). Gdy pole to jest zaznaczone wszystkie części, dla których zdefiniowano warianty uproszczone pojawiają się w tym wariancie we wszystkich otwieranych zespołach (a dokładniej: w oknie Otwórz plik domyślnie włączona jest opcja stosowania wariantów uproszczonych). Informacja ta nie jest przechowywana w pliku dokumentu.

Rozdział dotyczący różnic pomiędzy wersją ósmą i dziewiątą jest ostatnim w niniejszym podręczniku. W dalszej jego części znajdziesz jeszcze dwa załączniki. Pierwszy to wykaz niektórych skrótów klawiaturowych dostępnych w Solid Edge. Są to zarówno skróty wspólne dla różnych aplikacji Windows (np. Ctrl – C), jak i właściwe wyłącznie dla Solid Edge.

Drugi załącznik to ogólny wykaz możliwości dziewiątej wersji programu. W podręczniku omówiliśmy w całości (z nielicznymi wyjątkami) jedynie moduł Draft. Z modułów Part i Assembly opisane zostały tylko wybrane polecenia, niektóre narzędzia i moduły nie zostały natomiast omówione w ogóle. Aby zorientować Czytelnika w pełnych możliwościach Solid Edge, dodany został załącznik. Uwaga: wyszczególnione są w nim polecenia, ale nie wszystkie ich opcje. Oznacza to, że wymienione jest na przykład polecenie rysowania linii, ale nie są podane poszczególne możliwości: podanie długości i kąta, prowadzenie między wskazanymi punktami charakterystycznymi itp.

Załącznik 1.

Skróty klawiaturowe Niektóre skróty działają tylko w określonych środowiskach lub modułach. W takich sytuacjach przy danym skrócie podane jest w nawiasie oznaczenie. Litera D symbolizuje środowisko modułu Draft, P – Part, A – Assembly, zaś litery PR – środowisko profilu.

Wymienione w załączniku skróty działają zarówno w wersji ósmej, jak i dziewiątej.

Zarządzanie dokumentami

Utwórz nowy dokument Ctrl – N

Otwórz istniejący dokument Ctrl – O

Zapisz dokument Ctrl – S

Wydrukuj dokument Ctrl – P

Edycja

Zaznacz wszystko (D, PR) Ctrl – A

Kopiuj Ctrl – C

Wytnij Ctrl – X Wklej Ctrl – V

Cofnij (D, P, PR) Ctrl – Z

Ponów (D, P, PR) Ctrl – Y

Relacje

Wyłącz IntelliSketch przytrzymanie Alt

Zachowaj kąt linii podczas przeciągania uchwytu

przytrzymanie Shift

SketchPoint

Włącz / wyłącz symbol początku układu, linie odniesienia i wartości współrzędnych

F9

Zablokuj / odblokuj wartość X F10

Zablokuj / odblokuj wartość Y F11

Zmień położenie początku układu F12

SmartDimension

Przełącz kierunek linii wymiarowej: skośny na poziomy / pionowy

przytrzymanie Shift

Widoki

Odśwież F5 Poprzedni widok Alt – F5

Poprzednie okno Ctrl – F6 lub Ctrl – Tab

Narzędzie powiększania (Zoom, D) Ctrl – F12

Powiększ (zmniejsz) do wielkości arkusza (D) Shift – Dopasuj (Fit)

Powiększ (P, A) Ctrl – ↑ lub Ctrl – ←

Zmniejsz (P, A) Ctrl – ↓ lub Ctrl – →

Powiększ / zmniejsz (P, A) Ctrl + poruszanie myszą przy wciśniętym prawym przycisku

Przesuń (P, A) Shift – Ctrl + poruszanie myszą przy wciśniętym prawym przycisku

Orientacja (P, A)

Widok izometryczny Ctrl – I

Widok z góry Ctrl – T

Widok z dołu Ctrl – B

Widok z przodu Ctrl – F

Widok z prawej Ctrl – R

Widok z lewej Ctrl – L

Obróć Shift + poruszanie myszą przy wciśniętym prawym przycisku

Załącznik 2.

Możliwości Solid Edge 9 Spis możliwości Solid Edge podzielony został na części, odpowiadające podziałowi programu na moduły. Do poszczególnych części dodany został krótki opis danego modułu.

Niektóre polecenia występują we wszystkich modułach. Zostały one zgrupowane w podrozdziale „Polecenia wspólne dla wszystkich modułów”.

Moduł Draft Moduł ten służy do tworzenia dokumentacji rysunkowej. Umożliwia generowanie widoków brył utworzonych za pomocą modułów do pracy w przestrzeni (Part, Assembly, Sheet Metal, Weldment) oraz rysowanie „od zera”, bez konieczności korzystania z modelu przestrzennego. Użytkownik ma do dyspozycji szereg narzędzi rysunkowych, edycyjnych, może też definiować własne style linii, opisów, wymiarowania, kreskowań i wypełnień. Istnieje dzięki temu możliwość dokładnego dostosowania wyglądu dokumentacji do wymagań PN lub standardów obowiązujących w danym zakładzie. Począwszy od wersji dziewiątej możliwe jest automatyczne tworzenie modeli 3D na podstawie rysunku.

Moduł Draft nie występuje samodzielnie, wchodzi natomiast w skład wszystkich innych modułów Solid Edge.

Polecenia rysunkowe − linia prosta

− łuk (styczny do danego elementu, przechodzący przez 3 dane punkty lub zdefiniowany za pomocą środka i punktów końcowych)

− krzywa

− okrąg (styczny do danego elementu, przechodzący przez 3 dane punkty lub zdefiniowany za pomocą środka i średnicy lub promienia)

− elipsa (przechodząca przez 3 dane punkty lub zdefiniowana za pomocą środka i średnicy lub promienia)

− prostokąt (dwa sposoby rysowania)

− punkt

− FreeSketch: rysowanie odręczne. Program automatycznie zamienia narysowane linie na odcinki i łuki.

− FreeForm: odręczne rysowanie dowolnych krzywych

− zaokrąglanie i ścinanie naroży

− przycinanie i dociąganie elementów na rysunku

− tworzenie elementów równoodległych od danych (Offset) – dwie opcje

− kreskowanie przekrojów (możliwość tworzenia własnych wzorów kreskowań)

− automatyczne tworzenie osi symetrii (kilka sposobów)

Pomocnicze narzędzia rysunkowe − SketchPoint: możliwość definiowania lokalnego układu współrzędnych użytkownika

− Wskaźnik wyrównania: narzędzie ułatwiające dokładne lokalizowanie punktów nowych elementów w stosunku do punktów charakterystycznych elementów istniejących

− relacje: możliwość narzucania elementom więzów (pionowość, poziomość, utwierdzenie) oraz relacji wiążących je z innymi (równość, prostopadłość, styczność, połączenie, równoległość, współosiowość). Ułatwia to modyfikacje rysunku (zmiana jednego elementu pociąga za sobą zmianę elementów związanych).

− IntelliSketch: wskazywanie charakterystycznych punktów na elementach rysunku (koniec odcinka, środek łuku, przecięcie itp.)

− Asystent relacji: polecenie pozwalające na automatyczne narzucanie relacji (z możliwością określania tolerancji, przy których mają one zostać jeszcze zastosowane) oraz automatyczne wymiarowanie rysunku.

− Pokaż stopnie swobody: część Asystenta relacji; polecenie ukazujące liczbę stopni swobody danego elementu lub grupy elementów. Pomaga to zorientować się, jak mogą zachować się one po modyfikacji.

Operowanie elementami na rysunku − zmiany wymiarów (poprzez wskazanie i zmianę elementu lub opisującego go wymiaru)

− przesuwanie, kopiowanie, obrót, odbicie zwierciadlane, zmiana skali, rozciąganie

− tworzenie wzorów prostokątnych i kołowych (różne opcje)

− łączenie elementów w grupy i rozbijanie grup

Tworzenie i modyfikacja widoków brył − tworzenie widoków głównych i pomocniczych. Możliwe jest tworzenie na jednym rysunku

widoków różnych części, zapisanych w różnych plikach.

− tworzenie widoków zespołów w wybranej konfiguracji. Umożliwia to tworzenie widoku tylko niektórych części lub widoku rozstrzelonego.

− tworzenie widoków uproszczonych zespołów. Jedną z opcji tego polecenia jest uwzględnienie widoków wycięcia stworzonych w module Assembly.

− tworzenie widoków konstrukcji spawanych w wybranej konfiguracji (po przygotowaniu elementów, po spawaniu, po obróbce; patrz opis modułu Weldment)

− tworzenie przekrojów prostych, łamanych i rozwiniętych

− tworzenie widoków szczegółowych

− tworzenie przerwań

− zarządzanie sposobem wyświetlania elementów w zespołach (np. możliwość ukrycia wybranych części)

− sterowanie trybem wyświetlania linii niewidocznych i stycznych. Może się to odbywać automatycznie lub „ręcznie”. Ukrywanie i pokazywanie wybranych krawędzi, pozwala m.in. na tworzenie wyrwań.

− uaktualnianie widoku po modyfikacji bryły lub pozostawienie go w wersji niezmienionej

− usunięcie wyrównania widoków i przywracanie go (wyrównanie powoduje, że widoki są umieszczone na jednej linii pionowej lub poziomej i mają tą samą podziałkę)

− modyfikacja przebiegu płaszczyzny przekrojów oraz położenia i wielkości obwiedni szczegółów

Wymiarowanie i opisywanie rysunku − dwa rodzaje wymiarów: sterujące (zmiana wymiaru pociąga za sobą zmianę elementu) oraz

wynikowe (zmiana elementu pociąga za sobą zmianę wymiaru)

− SmartDimension: wymiarowanie elementów, które mogą być wskazane jednym kliknięciem: długość odcinka, promień łuku, kąt itp. Możliwość zwymiarowania długości łuku i kąta zakreślanego przez łuk.

− wymiarowanie odległości między dwoma dowolnymi punktami (w tym również prostopadle do krzywizny)

− wymiarowanie kątów

− wymiarowanie przyrostowe od wspólnej bazy

− średnice połówkowe (na półprzekrojach)

− tolerowanie wymiarów (kilka sposobów)

− możliwość ustalenia dowolnego kierunku linii wymiarowych

− polecenie Pobierz wymiary: automatyczne wymiarowanie elementów na rysunku na podstawie wartości wprowadzonych przy tworzeniu bryły. Odpowiednie ustawienie opcji pozwala na automatyczne utworzenie osi symetrii.

− odczyt parametrów otworów (głębokość otworu, głębokość pogłębienia, długość i wymiar gwintu itd.) z dowolnego rzutu na rysunku. Parametry te mogą być wstawiane do wymiarów lub uwag.

− dodawanie do liczb wymiarowych prefiksów, sufiksów itp., z możliwością ich kopiowania z jednego wymiaru do drugiego

− śledzenie zmian w wymiarach po uaktualnieniu widoku

− tworzenie przypisów i adnotacji w dowolnym formacie i ich modyfikacja. Adnotacje mogą zawierać odniesienia do właściwości pliku części lub zespołu; pozwala to m.in. na automatyczne wypełnianie tabliczek rysunkowych.

− numerowanie części na rysunkach zespołów (automatyczne lub „ręczne”)

− automatyczne tworzenie listy części w formacie zdefiniowanym przez użytkownika, z możliwością automatycznego opisywania lub numerowania elementów na rysunku w czasie tworzenia listy

− tworzenie tabeli otworów. Parametry wskazanych otworów (średnica, głębokość, gwint itp.) są odczytywane z widoku i wpisywane do tabeli.

− oznaczenia tolerancji kształtu i położenia (wg ISO)

− oznaczenia połączeń spawanych (wg ISO); automatyczne odczytywanie parametrów spoin zdefiniowanych w module Weldment.

− oznaczenia chropowatości powierzchni (wg ISO)

− tworzenie bibliotek symboli użytkownika. Mogą to być wymienione wyżej oznaczenia (np. spoin) lub np. elementy stosowane na schematach.

− wbudowany prosty edytor tekstów (bardziej zaawansowane funkcje edycji możliwe są dzięki współpracy z aplikacjami Windows, jak np. MS Word)

− możliwość kopiowania znaków specjalnych (oznaczenie średnicy, stopni itp.) z zestawu czcionek i symboli Windows

Inne polecenia − otwieranie plików. Spis dostępnych formatów – patrz opis cech wspólnych dla wszystkich

modułów

− zapisywanie plików w formatach: DFT (format Solid Edge) oraz IGS, DGN (MicroStation), DWG (AutoCAD), DXF

− redukcja wielkości pliku rysunku przez usunięcie linii, które w danej chwili nie są wyświetlane

− tworzenie widoków szkicowych

− cofanie poleceń (pojedynczo lub grupami)

− ponowne wykonywanie cofniętych poleceń (jw.)

− pomiary odległości i powierzchni z możliwością sumowania wyników; wyznaczanie momentów bezwładności i środków ciężkości przekrojów

− narzędzie wskazywania z możliwością definiowania szeregu opcji i filtrów (np. „wybierz wszystkie wymiary i teksty z aktywnej warstwy, zawarte w danym oknie” lub „wybierz wszystkie zielone okręgi”)

− tworzenie kilku arkuszy (o dowolnym formacie) w danym rysunku. Pozwala to na zapisanie wielu rysunków w jednym pliku.

− tworzenie własnych rodzajów linii oraz stylów wymiarowania, kreskowania i tekstu

− warstwy: tworzenie nowych warstw, usuwanie istniejących, ukrywanie i pokazywanie, możliwość przenoszenia elementów z warstwy na warstwę (pojedynczo lub grupami)

XPand3D − automatyczne tworzenie modeli na podstawie wskazanych na rysunku rzutów. Można

korzystać w tym celu m.in. z kilku rzutów prostokątnych, prostokątnych i skośnych, jednego rzutu i osi obrotu (dla części obrotowych).

Uwaga: nie jest to integralna część modułu Draft; aby korzystać z narzędzia XPand3D należy je dokupić.

Moduł Part Moduł Part służy do tworzenia przestrzennych, parametrycznych modeli projektowanych części. Modele te mogą następnie stanowić podstawę do wygenerowania dokumentacji przy pomocy modułu Draft. Mogą też być przesłane do programów obliczeniowych lub wspomagających wytwarzanie, współpracujących z Solid Edge (np. Cosmos Edge, Visual Nastran, EdgeCAM, PowerMill).

Moduł Part może być uruchamiany z poziomu modułu Assembly, w celu projektowania lub modyfikowania części w kontekście zespołu.

Część modułu Part, zawierająca podstawowe polecenia modelowania, służące do tworzenia prostych brył (tzw. Basic Part), wchodzi w skład wszystkich innych modułów Solid Edge (podobnie jak moduł Draft). Oznacza to, że kupując np. moduł Assembly użytkownik otrzymuje, oprócz wszystkich poleceń tworzenia zespołów i pracy na płaszczyźnie, również wybrane polecenia modelowania pojedynczych części.

Polecenia tworzenia brył − budowanie bryły na dowolnym profilu (lub profilach; mogą one zawierać zarysy wycięć lub

otworów), poprzez wyciągnięcie go wzdłuż prostej. Profil może też być tekstem (po konwersji czcionki Windows na krzywą sklejaną).

− budowanie bryły na dowolnym profilu (profilach) poprzez obrócenie go wokół osi

− tworzenie bryły przez definiowanie dwóch lub więcej dowolnych przekrojów. Można przy tym definiować krzywą (lub kilka krzywych) wyznaczającą kształt bryły pomiędzy przekrojami, a także przyporządkowywać odpowiadające sobie punkty na poszczególnych przekrojach. Przykład przedstawiony jest na rysunku Z.1.

Rysunek Z.1.

Bryła zbudowana za pomocą definiowania przekrojów: model łyżki

− tworzenie bryły poprzez wyciągnięcie dowolnego profilu po linii śrubowej. Linia ta może być

nawinięta na walec lub stożek i mieć stały lub zmienny skok.

Opisane powyżej polecenia mają swoje odpowiedniki, służące do usuwania materiału z bryły (np. tworzenie wycięcia przez obracanie profilu lub profili).

− wstawianie żeber (pojedynczo lub kilku w jednej operacji)

− pochylenie wybranych lic modelu o zadany kąt (z możliwością zmiany kąta pochylenia począwszy od określonej powierzchni, np. płaszczyzny podziału formy)

− definiowanie gwintu dla otworu lub cylindra. Gwint taki nie jest modelowany; jego uproszczone oznaczenie pojawia się jednak na rysunku (zgodne z ISO lub inną, wybraną normą)

− tworzenie otworów. Solid Edge posiada kilka zdefiniowanych podstawowych rodzajów otworów (prosty, z pogłębieniem itp.) Otwór może być ślepy lub przelotowy, gwintowany lub nie. Użytkownik może też tworzyć otwory o dowolnym kształcie.

− nadawanie parametru cienkościenności, z możliwością definiowania różnych grubości ścianek dla poszczególnych fragmentów części

− nadawanie parametru cienkościenności wybranym częściom bryły

− zaokrąglanie i ścinanie naroży. Polecenie zaokrąglania zawiera szereg opcji, umożliwiających miedzy innymi zaokrąglanie zmiennym promieniem (definiowanym w dowolny sposób) lub stworzenie zaokrąglenia pomiędzy dwoma elementami rozłącznymi.

− tworzenie wzorów prostokątnych i kołowych istniejących elementów

− tworzenie kopii zwierciadlanych całych części lub wybranych elementów

Polecenia tworzenia powierzchni − budowanie powierzchni na dowolnym profilu (otwartym lub zamkniętym) poprzez

wyciągnięcie go wzdłuż prostej

− budowanie powierzchni na dowolnym profilu poprzez obrócenie go wokół osi

− tworzenie powierzchni przez definiowanie dwóch lub więcej dowolnych przekrojów. Można przy tym definiować krzywą (lub kilka krzywych) wyznaczającą przebieg powierzchni pomiędzy przekrojami, a także przyporządkowywać odpowiadające sobie punkty na poszczególnych przekrojach

− tworzenie powierzchni równoodległej od danej

− tworzenie płata o zadanej grubości na wskazanej powierzchni

− tworzenie linii przecięcia powierzchni. Powstała w ten sposób krzywa płaska lub przestrzenna może być następnie wykorzystana np. przy definiowaniu bryły przez wyciąganie profilu wzdłuż krzywej.

− wyznaczanie punktów przecięcia krzywych z powierzchniami, krzywymi itp.

− rzutowanie krzywej na powierzchnię

− tworzenie krzywej przestrzennej przechodzącej przez zadane punkty

Przykład zastosowania poleceń modelowania powierzchni przedstawiony jest na rysunku Z.2.

Rysunek Z.2.

Bryła zbudowana przy wykorzystaniu poleceń modelowania powierzchniowego: model wirnika dmuchawy

Polecenia modelowania wyprasek i form − tworzenie występów i rowków na krawędziach części

− wstawianie kilku elementów usztywniających (żeber) w jednej operacji

− zastępowanie wybranego lica dowolną powierzchnią

− podział części płaszczyznami lub powierzchniami, z możliwością zapisania powstałych elementów w osobnych plikach, powiązanych z modelem głównym

− operacje Boole’a: suma, różnica i część wspólna brył (lub bryły i obszaru ograniczonego dowolną powierzchnią)

Polecenia pomocnicze − tworzenie szkiców, czyli zarysów profili, wykorzystywanych przy budowie bryły. Jest to

wygodne zwłaszcza w przypadku skomplikowanych profili – mogą być one utworzone w module Draft lub nawet importowane z innych programów (np. AutoCAD-a). Szkic może być sparametryzowany – ułatwia to modyfikację elementów, które na jego podstawie zostały zbudowane.

− cofanie poleceń (pojedynczo lub grupami)

− ponowne wykonywanie cofniętych poleceń (jw.)

− PathFinder: historia tworzenia modelu. Umożliwia przegląd poszczególnych operacji, zmianę ich kolejności, nazwy, ponowne przeliczanie oraz blokowanie. Zablokowana operacja nie zostaje skasowana, jest jednak usunięta z pamięci i nie bierze udziału w obliczeniach. Przyspiesza to pracę i umożliwia tworzenie kilku wariantów wykonania elementu.

− zapisywanie operacji na dysku, w celu ich późniejszego wykorzystania przy tworzeniu innych modeli. Operacje można też kopiować z jednego modelu do drugiego przez schowek lub techniką „przeciągnij i upuść”.

− tworzenie płaszczyzn: prostopadłej do danej, nachylonej pod dowolnym kątem, równoległej, prostopadłej do danej krzywej oraz przechodzącej przez trzy zadane punkty.

− ukrywanie i pokazywanie grup lub pojedynczych elementów pomocniczych (szkiców, powierzchni, krzywych, osi)

− automatyczne tworzenie wykazu ewentualnych błędów powstałych przy poszczególnych operacjach wraz z opisem i prawdopodobną przyczyną

− uwidacznianie wprowadzonych zmian automatycznie (natychmiast po zakończeniu edycji) lub dopiero po wydaniu odpowiedniego polecenia

− zapisywanie wielu wariantów wykonania elementu w jednym pliku. Warianty te mogą się różnić nie tylko wymiarami czy proporcjami wymiarów, ale również poszczególnymi operacjami (np. obecnością otworu, podcięcia itp.)

− tworzenie wariantów uproszczonych części. Warianty uproszczone mogą być następnie wykorzystane przy tworzeniu zespołów, dzięki czemu w modelach zespołów mogą być pominięte szczegóły ważne z punktu widzenia konstrukcji czy technologii wykonania pojedynczych części, ale nieistotne w zespole.

− tworzenie części niekonstrukcyjnych, nie posiadających żadnej geometrii. Reprezentują one takie czynniki jak smary, płyny eksploatacyjne, powłoki malarskie itp. Wstawienie takich części do zespołu umożliwia uwzględnienie ich w zestawieniu materiałowym.

− wstawianie kopii istniejących części, zapisanych w innym pliku. Kopia taka ten może być wstawiona bez zmian w stosunku do oryginału, może zostać przeskalowana, odbita przez symetrię lub rozwinięta na płaszczyźnie (ostatnia możliwość dotyczy elementów giętych z blach – patrz opis modułu Sheet Metal). Kopia jest powiązana z częścią wzorcową, co umożliwia jej automatyczną zmianę w przypadku modyfikacji części wzorcowej. Przykładowo, dzięki zastosowaniu tego polecenia możliwa jest automatyczna zmiana modelu formy po modyfikacji kształtu lub wymiarów wypraski.

− wstawianie kopii wybranych elementów innych części (np. lica). Pozwala to na powiązanie części projektowanej z inną, istniejącą, w taki sposób, że zmiana kształtu lub wymiarów jednej (nadrzędnej) powoduje zmianę drugiej (związanej).

− powiązanie części wstawionych jako kopie z dowolnym, zdefiniowanym przez użytkownika układem współrzędnych. Układ ten może być następnie obracany lub przesuwany.

− pomiar odległości

− pomiar własności fizycznych części (masa, objętość, środek masy, momenty bezwładności itd.)

− zapisywanie plików w formatach: PAR (format Solid Edge) oraz IGS, JT (ProductVision), STEP, XGL, X_T i X_B (Parasolid), EMS i STL

Moduł Sheet Metal Moduł Sheet Metal ułatwia konstruowanie elementów giętych z blach dzięki poleceniom uwzględniającym specyfikę projektowania i wytwarzania takich elementów. Wszystkie polecenia pomocnicze są takie same, jak w opisanym wyżej module Part. W dowolnym momencie można też przełączać się między modułami Sheet Metal oraz Part, aby skorzystać z narzędzi niedostępnych w danym module. Części stworzone w module Sheet Metal mogą być rozwinięte na płaszczyźnie (z uwzględnieniem odkształceń plastycznych następujących w materiale podczas gięcia)60, a następnie przesłane np. do programu wspomagającego wytwarzanie, który umożliwia optymalne rozplanowanie ich na arkuszu blachy i steruje wycinaniem części.

Tworzenie części giętych z blach − tworzenie elementu (arkusza) podstawowego, do którego następnie „dołączane” są kolejne.

Arkusz ten definiuje się, podobnie jak w module Part, przez narysowanie profilu; grubość przyjmowana jest przez system domyślnie na podstawie zadanej wcześniej wartości. Można również wprowadzać grubość inną niż domyślna.

− dodawanie kolejnych operacji tworzenia części giętej. Tworzone są one na podstawie profili rysowanych na dowolnej płaszczyźnie. Program automatycznie dodaje zaokrąglenia na zaginanych krawędziach oraz – tam, gdzie jest to konieczne – podcięcia. Wymiary i kształt zagięć i podcięć przyjmowane są domyślnie na podstawie zadanych wcześniej wartości, możliwa jest też ich edycja.

− tworzenie części przez definiowanie kolejnych przekrojów. Przykład (część powstała przez rozpięcie arkusza blachy pomiędzy dwoma profilami: okrągłym i kwadratowym) przedstawiony jest na rysunku Z.3.61

60 Rozwijane mogą być elementy, które powstały w wyniku zginania; inne (np. przetłoczenia) w czasie rozwijania są pomijane. 61 Podobnie jak inne części tworzone w module Sheet Metal, część ta mogłaby zostać również stworzona w module Part. Wymagałoby to jednak większej liczby poleceń, ponadto uniemożliwiłoby jej rozwinięcie.

Rysunek Z.3.

Część zbudowana przez zdefiniowanie dwóch profili: fragment instalacji wentylacyjnej

− tworzenie wycięć o dowolnym kształcie. Dostępne są dwie opcje: prostopadle do płaszczyzny

profilu i prostopadle do powierzchni arkusza blachy.

− tworzenie otworów, analogicznie jak w module Part.

− dodawanie załamań arkusza blachy

− zaginanie arkusza w dowolnym miejscu oraz rozprostowywanie istniejących zagięć, w celu np. dodania na nich otworu, i ponowne zginanie.

− zaokrąglanie i ścinanie naroży, tworzenie wzorów prostokątnych i kołowych oraz kopii zwierciadlanych – analogicznie jak w module Part

− domykanie naroży, np. w przypadku, gdy krawędzie nie dochodzą do siebie wskutek zagięcia poszczególnych elementów pod kątem różnym od 90°

− wytłoczenie dowolnego profilu

− tworzenie otworu z wywiniętą krawędzią

W połączeniu z narzędziami modułu Part część wykonana w module Sheet Metal może zostać rozwinięta na płaszczyźnie. Rozwinięcie takie może zostać następnie zwymiarowane w module Draft lub przesłane do programu sterującego procesem wycinania. Użytkownik może ustalać własne formuły obliczania długości strefy plastycznej zginania. Przykład – rozwinięcie części z rysunku Z.3 z zaznaczeniem linii gięcia i podaniem głównych wymiarów – przedstawiony jest na rysunku Z.4.

Rysunek Z.4.

Rozwinięcie fragmentu instalacji wentylacyjnej

Moduł Assembly Moduł Assembly służy do budowania zespołów z pojedynczych elementów stworzonych w module Part i Sheet Metal. Powstałe w ten sposób zespoły mogą stanowić podstawę do stworzenia dokumentacji (lub np. materiałów reklamowych, dzięki zaawansowanym narzędziom wizualizacji). Zespół może zostać poddany analizie kinematycznej za pomocą zintegrowanego narzędzia o nazwie Simply Motion.

Tworzenie zespołów − wstawianie kolejnych elementów do zespołu techniką „przeciągnij i upuść” ze wskazanego

katalogu. Możliwe jest wstawianie części istniejącej (utworzonej w module Part lub Sheet Metal) lub tworzenie jej od podstaw w kontekście zespołu.

− definiowanie relacji pomiędzy częściami, określających ich położenie w zespole. Można definiować relacje przylegania i wyrównania płaszczyzn, współosiowości, połączenia, styczności i kąta. Możliwe jest zapamiętywanie relacji utwierdzających daną część w zespole; pozwala to na zmniejszenie liczby interakcji przy wstawianiu jej po raz kolejny.

− tworzenie szkicu koncepcji całego zespołu. Do szkicu tego można się odnosić przy modelowaniu poszczególnych części. Ułatwia to koordynację prac nad całością projektu i umożliwia powiązanie między sobą wymiarów poszczególnych części. Modyfikacja szkicu może pociągać za sobą automatyczną zmianę części z nim powiązanych.

− zastępowanie wskazanej części w zespole przez inną

− tworzenie wzorów (powielanie części). Pozwala to na wstawienie wielu jednakowych elementów w jednej operacji.

− definiowanie zależności geometrycznych między częściami w zespole. Zmiana geometrii danej części pociąga za sobą zmianę geometrii części związanej

− automatyczne tworzenie wykazu ewentualnych błędów powstałych przy poszczególnych operacjach wstawiania części (jako błąd traktowana jest też niedostateczna liczba więzów)

Polecenia pomocnicze − PathFinder: podgląd całej struktury zespołu i relacji wiążących poszczególne części z

możliwością edycji parametrów relacji (np. zmiany odległości między dopasowanymi płaszczyznami) oraz ich blokowania i odblokowywania

− edycja części w kontekście zespołu lub niezależnie

− wskazywanie części o określonych gabarytach lub zawartych w zdefiniowanym przez użytkownika prostopadłościanie

− wyszukiwanie części z możliwością zastosowania szeregu filtrów (np. wyszukiwanie spośród aktualnie wyświetlonych tylko elementów wykonanych ze stali)

− aktywowanie i dezaktywowanie części: narzędzie to znacznie przyspiesza pracę przy dużych zespołach. Części nieaktywne są widoczne, podlegają jednak pewnym ograniczeniom.

− stosowanie wariantów pełnych lub uproszczonych (dotyczy to tych części, dla których zdefiniowane zostały w module Part uproszczenia)

− ukrywanie i ponowne pokazywanie wybranych części. Różne warianty zespołu z ukrytymi i pokazanymi poszczególnymi częściami mogą być zapisywane jako tzw. konfiguracje wyświetlania. Narzędzie to przydatne jest zwłaszcza podczas pracy nad różnymi fragmentami dużego zespołu.

− usuwanie z zespołu wszystkich niewidocznych części

− wizualizacja: wszystkie polecenia opisane w cechach wspólnych oraz dodatkowo możliwość nakładania tekstur na poszczególne części w zespole oraz definiowania ich przezroczystości i stopnia odbicia światła

− przeprowadzanie analizy kolizji: kontrolowanie, czy wchodzące w skład zespołu elementy nie kolidują ze sobą. Wyniki można otrzymać m.in. w formie podświetlenia kolidujących części lub ich wykazu zapisanego w pliku tekstowym.

− zmiana miejsca położenia części, z możliwością dynamicznej kontroli kolizji. Zmiana położenia części pociąga za sobą przemieszczanie części związanych, w takim zakresie, na jaki pozwalają zastosowane relacje. Umożliwia to symulację ruchu projektowanego mechanizmu.

− automatyczne tworzenie widoków rozstrzelonych. Po rozstrzeleniu zespołu nie następują w nim w rzeczywistości zmiany w położeniu poszczególnych elementów – jest to tylko wizualizacja. Widoki rozstrzelone mogą być następnie zapisane jako konfiguracja wyświetlania.

− tworzenie wycięć w wybranych częściach z poziomu zespołu. Nie następują przy tym zmiany w plikach części (PAR) – podobnie jak w przypadku widoków rozstrzelonych wycięcie traktowane jest jak sposób wizualizacji.

− tworzenie wycięć w wybranych częściach z poziomu zespołu w taki sposób, że powoduje to zmianę geometrii części i zapisanie zmian w plikach PAR.

− tworzenie raportów. Na podstawie struktury projektu może być m.in. automatycznie tworzona lista części, zestawienie materiałowe i lista części związanych.

− możliwość definiowania toru ruchu kamery poruszającej się wokół zespołu i zapisu wyników wizualizacji w pliku AVI

− pomiar właściwości fizycznych zespołu. Uwzględniane są przy tym masy i gęstości poszczególnych części. Dla części, dla których nie zostały w module Part podane te parametry, przyjmowana jest wartość wspólna, definiowana przez użytkownika.

− zapisywanie plików w formatach: ASM (format Solid Edge) oraz BKM (UG Bookmark), IGS, JT (ProductVision), STEP, XGL, X_B i X_T (Parasolid)

XpresRoute (rurociągi) − automatyczne tworzenie ścieżki rurociągu pomiędzy wskazanymi punktami, przy zadanych

warunkach (np. po najkrótszej drodze, przy zachowaniu minimalnej długości końcowych segmentów itd.)

− definiowanie ścieżki rurociągu z możliwością prowadzenia poszczególnych segmentów wzdłuż osi X, Y, lub Z oraz na zadanych płaszczyznach (XY, XZ, YZ)

− modyfikacja ścieżki przez przeciąganie myszą (dynamiczny podgląd)

− podział ścieżki rurociągu we wskazanych punktach

− wymiarowanie ścieżki rurociągu

− nadawanie relacji, np. współosiowości ścieżki z otworem (przepustem)

− automatyczne generowanie rurociągu o zadanych parametrach (średnice, promienie gięcia, rodzaje zakończenia itp.) na podstawie zdefiniowanych uprzednio ścieżek. Stworzone w ten sposób części są połączone z modelem podstawowym. Oznacza to, że np. po zmianie położenia przyłączy następuje automatyczna zmiana przebiegu rurociągu.

− automatyczne pozyskiwanie informacji o rurociągach: objętość, długość po rozwinięciu, tabela gięcia

Uwaga: XpresRoute nie jest integralną częścią modułu Assembly; aby korzystać z tego narzędzia należy je dokupić.

Simply Motion (symulacja ruchu) Simply Motion jest integralną częścią modułu Assembly. Umożliwia przeprowadzanie bardziej zaawansowanych symulacji ruchu, niż dostępne za pomocą polecenia służącego do przemieszczania części.

− automatyczne przejmowanie geometrii i relacji zespołu i tworzenie na ich podstawie połączeń (par kinematycznych)

− definiowanie nowych połączeń i edycja parametrów istniejących (np. doprowadzenie napędu do wybranego połączenia)

− definiowanie wartości i kierunku przyspieszenia działającego na części zespołu (domyślnie: przyspieszenie ziemskie, w dół)

− symulacja ruchu mechanizmu

− kontrola kolizji z możliwością znajdowanie położenia mechanizmu, w którym części wchodzą w kolizję oraz minimalnej odległości między wskazanymi częściami

− zapis obrazu symulacji w pliku AVI lub VRML

Na rysunku Z.5 przedstawiony jest model zespołu silnika w środowisku Simply Motion. Widoczne jest również okno PathFinder-a (z podziałem części zespołu na ruchome i nieruchome) oraz symbole połączeń między częściami. Dla uproszczenia ukryty został podzespół głowicy.

Rysunek Z.5.

Model zespołu silnika w środowisku Simply Motion

Moduł Weldment Moduł Weldment przeznaczony jest do projektowania konstrukcji spawanych. Praca w nim polega na wczytaniu modelu zespołu (lub wybranego fragmentu zespołu) i zdefiniowaniu połączeń pomiędzy wskazanymi częściami (po uprzednim ewentualnym przygotowaniu powierzchni). Po zdefiniowaniu spoin można dodać operacje określające obróbkę konstrukcji po spawaniu.

Modelowanie konstrukcji spawanych − wczytywanie zespołów konstrukcji spawanych (lub wybranych ich części)

− definiowanie czynności przygotowujących elementy konstrukcji do spawania (np. ukosowanie krawędzi). Odbywa się to za pomocą takich samych poleceń, jak w module Part; wynik operacji jest widoczny tylko w module Weldment.

− definiowanie spoin. Możliwe są dwa sposoby: przypisanie spoiny do krawędzi lub modelowanie. W drugim przypadku masa spoiny może zostać uwzględniona w obliczeniach masy zespołu.

− definiowanie operacji dodawanych po procesie spawania, np. otworów przechodzących przez kilka spawanych części lub planowania powierzchni. Podobnie, jak w przypadku operacji

przygotowania elementów do spawania, nie są one widoczne po otworzeniu plików części (lub zespołu) w innych modułach niż Weldment.

Polecenia występujące we wszystkich modułach Niektóre polecenia występują we wszystkich opisanych powyżej modułach. Przykładem może być polecenie powiększania fragmentu ekranu za pomocą okna lub dopasowania modelu (rysunku) do wielkości ekranu. Są one wymienione poniżej. Niektóre polecenia są wspólne dla wszystkich modułów z wyjątkiem Draft (np. obracanie modeli). W takich wypadkach podana jest odpowiednia informacja.

Manipulowanie widokami − powiększanie wybranego fragmentu ekranu

− zmniejszanie widoku

− przesuwanie widoku

− dopasowanie widoku do całego obszaru monitora

− powrót do poprzedniego (ostatnio wyświetlanego) widoku

− odświeżanie widoku

− możliwość utworzenia kilku okien dla danego pliku lub różnych plików i szybkiego przełączania między oknami

Manipulowanie widokami i wizualizacja (cechy niedostępne w module Draft) − widoki podstawowe: z góry, z boków, izometria itd.

− obrót wokół dowolnego punktu lub prostej (krawędzi)

− widok na wskazane lico

− możliwość definiowania i zapisywania własnych konfiguracji widoków

− włączanie i wyłączanie widoku perspektywicznego

− wizualizacja: kilka sposobów przedstawiania bryły, m.in. model krawędziowy, VHL, cieniowane

− stosowanie różnych obrazów tła i odbić otoczenia

− wygładzanie krawędzi

− definiowanie dowolnych źródeł światła (punktowe i rozproszone, różne kolory, intensywność i nasycenie), stosowanie cieni

Parametryzacja − wbudowany prosty arkusz kalkulacyjny, ułatwiający zarządzanie wymiarami oraz

umożliwiający powiązanie ich ze sobą (np. wysokość prostopadłościanu = dwukrotnej długości krótszego boku podstawy).

− tworzenie łączy do wartości zapisanych w innych aplikacjach Windows (np. MS Excel). Dzięki temu za pomocą zmiany wartości jednej komórki w zewnętrznym arkuszu kalkulacyjnym można uzyskać inny wariant wykonania danego elementu lub zespołu.

− sensory: narzędzie do kontroli zadanych wymiarów, odległości itp. Na bieżąco monitoruje wartość danego parametru i informuje użytkownika, gdy wykroczy ona poza założony zakres (nie występuje w module Draft)

Zarządzanie dokumentacją − definiowanie i edycja własnych szablonów dokumentów

− tworzenie nowych dokumentów z predefiniowanymi właściwościami. Właściwościami są takie parametry jak np. numer dokumentacji, numer zmiany, nazwisko projektanta, materiał itp. Właściwości mogą być wykorzystywane m.in. przy zarządzaniu dokumentacją (przeszukiwanie zasobów) lub tworzeniu list części i zestawień materiałowych.

− wyszukiwanie dokumentów na podstawie zadanych właściwości

− otwieranie plików w formatach Solid Edge oraz: Pro/E (części i zespoły), EMS, IGS, PRT (Unigraphics), STEP, X_B i X_T (Parasolid), DGN (MicroStation), DWG (AutoCAD), DXF, MDS

− zapisywanie plików: spis dostępnych formatów – patrz opisy cech poszczególnych modułów

− zapisywanie obrazów (rysunków i modeli) w formacie BMP, JPG lub TIF

− drukowanie dokumentacji

− zmiana praw dostępu do dokumentu („dostępny”, „w opracowaniu”, „wydany”, „zastrzeżony”)

− wysyłanie dokumentów pocztą elektroniczną z możliwością śledzenia ich statusu (zgodnie z procedurami ISO)

Narzędzia Windows − kopiowanie i wycinanie obiektów do schowka

− wstawianie obiektów ze schowka

− OLE for D&M – technika OLE (łączenie i osadzanie obiektów) obejmująca również dokumenty programu CAD. Umożliwia osadzanie dokumentów Solid Edge w dokumentach innych aplikacji MS Windows (np. Word, Excel) i odwrotnie. Dzięki temu możliwe jest np. wstawienie przestrzennego obrazu zespołu lub pojedynczego elementu do dokumentacji ofertowej w taki sposób, że każda zmiana wprowadzona w zespole zostanie automatycznie uwidoczniona w dokumentacji.

Inne polecenia i cechy − rozpoznawanie operacji w plikach importowanych z innych aplikacji. Służy do tego osobne

narzędzie (Feature Recognizer), dostępne za dodatkową opłatą.

− tworzenie witryn WWW bezpośrednio z poziomu Solid Edge za pomocą dodatkowego narzędzia o nazwie Web Publisher (dostępnego za dodatkową opłatą w modułach Part, Sheet Metal i Assembly).

− stosowanie urządzeń wskazujących 3-D (SpaceBall, SpaceMouse)

− tworzenie własnych makr w Visual Basic-u lub innym narzędziu do tworzenia aplikacji pod Windows (dotyczy to tylko pakietów – makr nie można uruchamiać w pojedynczych modułach)

− samouczki: dostarczany razem z programem interaktywny podręcznik, ułatwiający opanowanie podstaw Solid Edge

Engineering Handbook Engineering Handbook jest modułem wspomagającym projektowanie w Solid Edge dzięki możliwości wykorzystania narzędzi do obliczeń typowych elementów maszyn (lista – patrz niżej). Po zakończeniu obliczeń można automatycznie stworzyć model części, według wprowadzonych wcześniej wymiarów. Po zmianie warunków pracy możliwe jest ponowne przeliczenie części i automatyczne uaktualnienie jej modelu. Obliczenia mogą być wykonywane według wymagań wszystkich powszechnie obowiązujących norm, m. in. ANSI, ISO, DIN i BS.

W przypadkach, w których do obliczeń potrzebne są współczynniki zależne np. od warunków pracy czy dziedziny zastosowania , można korzystać z tablic współczynników, stanowiących część programu. Procedury i wzory, według których wykonywane są obliczenia, opisane są w systemie pomocy.

Pomiędzy poszczególnymi częściami zespołu mogą być stworzone powiązania. W takim przypadku np. zmiana średnicy wału powoduje automatyczną zmianę wewnętrznej średnicy łożyska. Powiązań może być wiele, pomiędzy różnymi częściami w zespole. Dzięki temu zmiana jednego parametru wejściowego (np. mocy przenoszonej przez przekładnię) może spowodować automatyczne przeliczenie wymiarów i aktualizację modeli wszystkich części składowych: wału, łożysk, kół zębatych itd.

Moduł Engineering Handbook umożliwia obliczenia następujących elementów i podzespołów maszyn:

− przekładnie zębate walcowe o zębach prostych lub śrubowych i zazębieniu wewnętrznym lub zewnętrznym. Możliwe jest zastosowanie różnych typów korekcji.

− przekładnie zębate stożkowe o zębach prostych lub śrubowych. Możliwe jest zastosowanie różnych typów korekcji.

− przekładnie ślimakowe. Możliwe jest kompletne zaprojektowanie i obliczenie przekładni, jej wymiarów, sił oraz minimalnych parametrów materiałów ślimaka i ślimacznicy.

− przekładnie pasowe klinowe. Dostępne są dwie metody obliczeń: dobranie pasa do zadanych parametrów pracy przekładni oraz sprawdzenie wytrzymałości wybranego pasa, przy zadanych parametrach pracy.

− przekładnie pasowe zębate. Dostępne są dwie metody obliczeń, tak samo, jak dla przekładni pasowych klinowych: dobór pasa i sprawdzenie jego wytrzymałości.

− przekładnie łańcuchowe (łańcuchy drabinkowe). Podobnie, jak w przypadku przekładni pasowych, można dobierać łańcuch do zadanych warunków pracy lub sprawdzać wytrzymałość konkretnego łańcucha.

− połączenia wpustowe. Po podaniu średnicy wału program automatycznie dobiera odpowiedni wpust i podaje jego minimalną długość, konieczną z uwagi na przenoszone obciążenie. Możliwe jest obliczanie do trzech wpustów.

− połączenia spawane (spoiny czołowe, pachwinowe, otworowe, zgrzeiny punktowe).

− połączenia lutowane (czołowe proste i z ukosowaniem, zakładkowe, rurowe).

− połączenia wielowypustowe ewolwentowe. Możliwe jest m.in. obliczanie minimalnej długości połączenia, sprawdzenie połączenia i obliczanie dowolnych parametrów geometrycznych.

− inne rodzaje połączeń (m. in. sprzęgła łubkowe).

− łożyska ślizgowe poprzeczne. Dobór i sprawdzanie łożysk smarowanych hydrodynamicznie, poddanych obciążeniom statycznym.

− połączenia wielowypustowe równoległe. Projektowanie i sprawdzanie połączeń; możliwe jest też obliczenie minimalnej długości połączenia.

− połączenia wciskowe bezpośrednie (skurczowe i wtłaczane).

− połączenia sworzniowe (sworznie zwykłe oraz z łbem płaskim i otworem na zawleczkę). Sprawdzenie typowych przypadków obciążeń.

− łożyska toczne. Możliwy jest dobór łożyska do zadanych warunków pracy oraz sprawdzenie wybranego łożyska.

− sprężyny walcowe naciskowe i naciągowe. Możliwe jest m.in. obliczanie wartości maksymalnych naprężeń, sprawdzenia na wyboczenie (dla sprężyn naciskowych), częstotliwości drgań własnych, sprawdzenie naprężeń przy zblokowaniu sprężyny.

− sprężyny skrętowe, zwijane na zimno, z drutu o przekroju kołowym.

− sprężyny talerzowe.

− połączenia śrubowe z napięciem wstępnym. Obliczane są m.in. naprężenia zredukowane w śrubie i naprężenia od rozciągania. Po wprowadzeniu obciążenia automatycznie proponowana jest najmniejsza średnica gwintu, przy której spełnione są kryteria wytrzymałościowe.

− wały. Kształt wału definiowany jest przez dodawanie kolejnych odcinków o zadanych długościach i średnicach; mogą one zawierać typowe elementy (rowki wpustowe, ścięcia, rowki na pierścienie).

− krzywki. Projektowanie i obliczanie krzywek o zadanych właściwościach.

− belki. Obliczenia belek o dowolnym przekroju, ułożonych na maksimum 10 podporach. Belka może się składać z kilku części o różnych przekrojach.

W przypadku, gdy użytkownik chce zmienić istniejący lub wprowadzić nowy, własny algorytm dla określonych elementów, może to zrobić za pomocą programu MS Excel. W jego arkuszu wpisuje się odpowiednie wzory i formuły, które następnie zostają powiązane z modelem tak, że zmiana danych wejściowych pociąga za sobą zmianę wyników, a ta z kolei – modyfikację wymiarów modelu. Przykład: obliczenia zbiornika – po zmianie ciśnienia następuje automatyczne zwiększenie grubości ścianki na modelu.

Menedżer zmian Menedżer zmian jest dodatkowym, niezależnym narzędziem narzędziem, umożliwiającym pozyskiwanie informacji o projekcie oraz wprowadzanie zmian w jego strukturze, również na stanowiskach, na których nie jest zainstalowany Solid Edge. Menedżer zmian może być użytkowany bezpłatnie na dowolnej liczbie stanowisk w firmie, która zakupiła Solid Edge.

− kopiowanie, zmiana nazwy i zastępowanie plików części w zespole

− automatyczna zmiana nazwy pliku po stworzeniu jego kopii

− podgląd i edycja właściwości pliku

− wyszukiwanie plików w strukturze zespołu

− znajdywanie wszystkich plików związanych ze wskazanym

− kopiowanie informacji o wybranych plikach do schowka

− podgląd pliku

SmartView SmartView jest bezpłatną przeglądarką, umożliwiającą otwieranie, oglądanie i wydruk dokumentów Solid Edge. Jest to samodzielny program, który może zostać zainstalowany na komputerze, na którym nie jest zainstalowany Solid Edge.

− otwieranie wszystkich plików Solid Edge, plików części (PRT) systemu Unigraphics oraz X_B i X_T (Parasolid).

− przeglądanie plików, z możliwością powiększania, przesuwania, obracania modeli itp.

− stosowanie różnych konfiguracji wyświetlania.

− pomiar odległości na modelu.

− uruchamianie Solid Edge lub Menedżera zmian z poziomu przeglądarki.

− wydruk dokumentacji (zarówno rysunków, jak i przestrzennych widoków modeli)