LINI NAKIT (ORNAMENTI)
LINI NAKIT (ORNAMENTI)
Kolekcija stvorena manjim izborom ne moe nam pruiti uvid u
potpunu tipologiju ornamenata koji se koriste u Somaliji. Ovo je
saetak predstavlja deo zbirke koji nastao u periodu izmedju 1880 i
1910. godine, danas su konzervirani i deo su zbirke Preistorisko
Etnografskog Muzeja. //L. Pigorini //, neki od ovih komada ini li
su u poetku nakit iz privatnih zbirki, koji je bio kupljen u
Mogadiu od poetka 1880. godine. Njihova slika je fragmentarna i
zato ne mogu se sagledati na osnovu geografskog porekla ili
hronolokog razvoja, uz pomo njih moemo sagledati odreene kontakte
(uticaje):
Nastanak i razvoj ornamenata u srebru bio je limitiran na urbane
centre, koji su bili smeteni na obalama, iji je razvoj bio
stimulisan trgovinom, zlatarstvom i arapskim zanatima; Unutranji
region koji su najsiromaniji, jer su se nalazili daleko od
trgovakih centara, i u njima preovladava upotreba staklenih perli;
Moe se zakljuiti da su svi ravnomerno koristili amulete, koji su
imali ovalne forme i u koje su se stavljali stihovi kurana irsi
(xirsi), koji su se nosili kao privezak od ilibara, granita ili
nekih drugih materijala.
Nakit
Najastarije komade nakita koje poseduje Muzej Pigorini darivala
je Kraljica Margarita 1881. godine. Ovaj predlog je dat Kraljici
1879. godine, tokom njenog poslovnog puta koji se poklopio sa
istraivanjem koja su vrena na severnoj obali. Pogliani zbirka sadri
velikij broj predmeta od srebra, koji su po svoj prilici
prikupljeni u Miguritiniju; Identini predmeti su ve bili
prikupljeni u tom periodu i predstavljeni u raznim hronikama sa
putovanja (1880, 256 i 1882, 340). Prema Revoliju (1882, 316) svi
ovi predmeti sa ornamentima bili su uvezeni u Adenu i vode poreklo
iz Somalije sa arapskih trnica; Inae, vrasta rada kao i sam nain
izrade ovog nakita konzola,* vodeni ig sa dodatkom malih
globularnih zvona veoma podsea na indijski nakit. Prisustvo
Indijaca i Persijanaca potvreno je desno od istone obale Afrike jo
od VII veka. Prema Hrishbergu (Hirschberg) - 1931,270 na prostoru
istone Afrike uvedene su odreene tehnike za izradu nakita iz iraza,
persijskog grada i oblasti, koji je poznat po proizvodima od
srebra. U Somaliji, Svahili obali-oblasti kao i u drugim junijim
oblastima orjentalni uticaji su bili mnogobrojni i povezani sa
uticajima koji su se irili i dolazili sa arapskog poluostrva, a
zata postoji veliki broj dokaza. U Somaliji veoma je teko
razvrstati sve te orijentalne uticaje i teko je indetifikovati
pojedine elemente od onih koji su arapskog porekla, pogotovo kada
je u pitanju proizvodnja zlata koja se veoma malo razlikuje od one
koju moemo nai na istonjakim arapskim trnicama. Podaci do kojih se
dolo tokom (19 )prolog veka u periodu velikih istraivakih
putovanja, potvruju i dalje injenicu intezivne dominacije u pogledu
izrade nakita i samih zanatskih delatnosti arpaske kulture na
podruiju Somalijske obale. Jemenski nakit je karakteristian po
ogrlicama sa velikim perlama od bakra, srebra ili zlata - cat
13-15, kao i u Mogl*adeu gde su ove ogrlice najrasprostranjenije.
Arapsku zbirku malih ukrasnih predmeta od srebra - cat 17-21 kupio
je Muzej Pigorini 1910. godine kao i impresivnu kolekciju koju je
sakupio kapetan G. Pantano u Benadiru. Tehnika izrade ovih predmeta
je u osnovi slina sa ostalim predmetima u zbirkama koje poseduje
Muzej Pogliani, ali ostali predmeti poseduju manju kompleksnost
dekoracije. Stilske razlike mogu se uvideti kod tri grupe predmeta,
kod onih koji su sakupljeni 1880, 1910. kao i 1980. godine. Ove
injenice nam ukazuju na mnoge varijante pri njihovoj izradi,
dijahrone* ili originalne. Ali dokumentacija koju posedujemo ne moe
da potvrdi bilo koju od ovih hipoteza, ali moe da nam ukae na
socio-ekonomsku podelu: bogatstvo jednog komada nakita od zlata ili
srebra, ukazujenam na to da odreena enska osoba pripada jednoj ili
drugoj ejkovskoj porodici; Ovaj zakljuak se uvek namee bez ikakve
regionalne konotacije.
Perle
Nakit koje koriste ene u siromanijm oblastima u odreenim
primorskim gradovima, kao i u unutranjim regijama (Ogaden nomadi i
poljoprivrednici na podruiju izmeu Juba i lUabe-abele), sainjen je
od materijala manje vrednosti, a esto se deava da se ovaj nakit
koristi u trgovani umesto novca. Nakit od perli je poznat pod
nazivom , perle su izraivane od staklene pene poput onih u Veneciji
ili ekoj, koje su poznate irom Evrope i koje su koriene i u
komercijalne svrhe. Termin prvobitno je korien da oznai kuglice
manjih dimenzija. Ovaj naziv su dobile po fabrici u Vneciji u kojoj
su se proizvodile, povezivanjem su senizale u ogrlice u odreenom
broju i boji. Do relativno skoro, staklene perle su se koristile
kao novac sve do poetka 20. veka, one se i danas dosta vredne i
mogu se kupiti u Mogadiu po ceni od osam funti za 350 akalka gabar
slonovae (?) venecijanske perle su malo vee od zrna graka, crne,
bele, sa takama ili u boji (vidi strane br. 22, 23, 24). Za istu
cenu moe se dobiti tri kilograma ekih plavih perlica, , tais ilawey
(Robecchi-Bricchetti, 1986, 301 i Ferrsndi, 1903, 211).Moe se
zapaziti da se javljaju perle i od drugih materijala od ilibara,
srebra ili karneola koje su uvezene iz Istone Afrike. Ogrlice od
perli koriste najvie ene koje ih slau u razliitim bojama i
brojevima, kada ih koriste kao amulete (str. br. 24 i 25).
Amuleti
Amulete koriste podjednako ene kao i mukarci, prema tipu
amuleta, oni se mogu generalno svrstati u dve grupe. U prvu
kategoriju amulete moemo podvesti na one kojima se po verovanju
pripusuju magijsko-terapeutske moi, oni mogu biti sainjeni od
raznih materijala, kao to su: kvarcni kamen, konusne koljke ili
male ploe od cinka koje imaju na krajevima geometrijske nosee rese.
Kad je re o ovim elementima, moemo napomenuti da se najverovatnije
radi o pre-islamskom kulturnom substratu. *Drugu grupu amuleta ine
takozvni ksirsi (xirsi) amuleti, to su oni idetini predmeti ove
kategorije koji su karakteristini za ceo islamski svet. Ksirisi
(xirsi) amuleti se uglavnom prave od komada koe ili srebra i u
njihovu unutranjost se stavljaju komadi papira na kojima su
ispisani redovi kurana. ene koriste ksirisi (xirsi) amulete ali
samo od srebra i ne od drugih vrsta materijala, oni su cilindrinog
ili pravouganogog oblika (str, br 8,10,11,12), reljefnog su izgleda
i ukraeni sa aplikacijama. Ksirsi (xirsi) amuleti mogu biti i u
formi kugli i tada se koriste kao centralni deo bogato izraenih
ogrlica od srebra, ilibara ili korala. Prisutni su i drugi tipovi
amuleta koji se koriste kao privesci na ogrlicama (privezak polu
meseca). Ovakve izvore o ovoj vrsti privezaka moemo nai na mnogim
mestima (Revoil i drugi), spomenuti amuleti su javljaju sve do
severnih oblasti. Amuleti koje koriste mukarci su uvek sainjeni od
koe i po svojoj formi podseaju na manju konu kesicu, ije su spoljne
strane ukraene geometrijskim arama, koje su useene (utisnute) u
kou. sirsi (xirsi) amuleti pravougaonog oblika nose se visoko oko
vrata ili grudi i vezuju se uz pomo dugih konih traka, drugi tip
ksirsi (xirsi) amuleta je cilindrinog oblika, moe se nositi na
razliitim delovima tela, ali uglavnom se nosi na gornjem delu ruke,
iznad lakta (str, br. 32).Pored amuleta mukarci koriste esto i
narukvice od slonovae (Paulitschke, 1893, 102 i Puccioni, 1936,
50), uz pomo ovih narukvica oekivali su dobru sreu u lovu ili
borbi. Mukarci esto koriste i nose ogrlicu tusbaks, islamske
brojanice ije drvene perle simbolizuju 99 imena Alaha (Paulitschke,
1893, 98).
Legende fotografija
Strana 96
Iz serije Univerzalna Geografija od Elisee Reclus. Pariz 1885.
godina, Gravura, X izdanje. Fotografiju je snimio G. Revoill.
Fotografija 1. Svadbena ogrlica jijibad (jijibad) - ( enski
nakit) Napravljena je od mutnog ilibara, srebra i staklene pene.
Najdominantniji je centralni deo kod ovih ogrlica gde se uvek
nalazi jedan manji irisi (xirisi) prvezak, smatra se da ove ogrlice
vode poreklo iz Indije. Kolekcija, Pogliani (1880. godina).MPE?
Inventarni broj 27013
Fotografija 2. Dva para naunica (enski nakit)Od srebra, ukraene
filigranskim radom. Sa njima se okruuje okovrata, jer su povezane
sa dva lanca u donjem delu. Kolekcija, Pogliani (1880. godina).MPE
Inventarni broj 27028 - 27032
Fotografija 3. Islamska amajlija (muki nakit) Ovaj komad nakita
je sacinjen od dve ire, kone trtake na ijim se krajevima nalaze dve
perle od ilibara, koje su spojene tankom trakom od koe.Kolekcija,
Pogliani (1880. godina).MPE Inventarni broj 27011
Fotografija 4. Dve narkvice manetne (enski nakit)Od srebra sa
filigranskim detaljima (aplikacijama)Kolekcija, Pogliani (1880.
godina)MPV Inventarni broj 27014-27015
Fotografija 5. Narukvica na otvaranje (enski nakit)Ova narukvica
je sainjena od kovanog srebra i nosise iznad lakta.Kolekcija,
Pogliani (1880. godina)MPV Inventarni broj 27017
Fotografija 6. Dve narukvice (enski nakit)Ove narukvice su
sainjene od kovanog srebra, sa zbijenim, okruglastim zvoniima na
zatvaranje[footnoteRef:2]. [2: Sandra, re SONAGLI GLOBULARI u ovom
sluaju znai mali ukrasni zvonii, okruglog oblika, pa mislim taj
termin ima isto znaenje i u tekstu.]
Kolekcija, Pogliani (1880. godina)MPV Inventarni broj
27019-27020
Fotografija 7. Narukvica na otvaranje (enski nakit)Nainjena je
od roga i srebra u reljefnoj tehnici, sa filigranskim aplikacijama,
ovaj komad nakita nosise iznad lakta.Kolekcija, Pogliani (1880.
godina)MPV Inventarni broj 27018
Fotografija 8. Islamska amajlija (enski nakit)Pravaougaonog je
oblika, od kovanog srebra, sa zbijenim krunim zvoniima. Ova
amajlija visi o lancu koji je sainjen od nanizanih koralnih
perlica.Kolekcija, Pogliani (1910. godina)MPV Inventarni broj
95672
Fotografija 9. Jedannest prstenova (muko enski nakt)Ovo prstenje
je sainjeno od srebra, ukraeno filigranom i poludragim kamenjem.
Kolekcija, Pogliani (1880. godina)MPV Inventarni broj
27021-27027
Fotografija 10. Islamska amajlija (enski nakit)Cilindrinog
oblika, od kovanog srebra sa filgranskim ukrasima, koje krase mala,
kruna zvonca, koja vise na laniima, Amajlija visi na konbinovanoj
ogrlici od srebra i ahata.Kolekcija, Pogliani (1910. godina)MPV
Inventarni broj 89603
Fotografija 11. Islamska amjlija (enski nakit)Cilindrinog je
oblika (valjkastog), od kovanog srebra, visi na ogrlici od
ilibarskih perli.Iz privatne kolekcije H. Costa
Sanseverino.(Mogadi, 1980. godina).
Fotografija 12. Islamska amajlija (enski nakit)Pravougaonog
oblika, od srebra sa krunim zvoniima. Amajlija visi o lancu od
srebra koja je sainjena od polukrunih perli razliitih dimenzija i
formi. Iz privatne kolekcije H. Costa Sanseverino.(Mogadi, 1980.
godina).
Fotografija 13. Ogrlica (murijad) (enski nakit)Sainjena je od
sferinih elemenata. Ogrlica je od zlatne folije, elementi su krunog
obliku i pri kraju ogrlice se suavaju.Iz privatne kolekcije A.
Puglielli (Moglade, 1983. godina).
Fotografija 14. Ogrlica (murijad) (enski nakit)Sainjena je od
elemenata loptastog oblika od bakra, reljefne forme, koji su
ispunjeni gumom i pri kraju ogrlice se suavaju.Iz privatne
kolekcije H. Costa Sanseverino.(Mogadi, 1980. godina).
Fotografija 15. Ogrlica (murijad) (enski nakit) sa
minuamaOgrlica je satavljena od krunih (sferinih), srebrnih
elemenata na kojima su utisnute are. Perlice su ispunjene elkom
(prirodnom smolom[footnoteRef:3] ). [3: Sandra, nisam znao ta je to
na srpskom elak pa sam ga u drugim tekstovima prevodio kao guma.
Tj. to je materijal sa kojima su punjene ogrlice, odnosno kuglice
na ogrlicama. elak je nekakva prirodna smola.]
Minue su konusne, satavljene od teminalnih elemenata.Privatna
kolekcija A Fisicaro (Moglade, 1984. godine).
Fotografija 16. Okovratnik na vezivanje linkukir (linqunxir)
(enska nakit)Sainjena je od cik-cak elemnata, od srebra i zlata, u
koje su utisnute are, sa krunim elementima, na ijim se kraju nalaze
mali kruni zvonii. Najverovatnije indijske izrade.Iz privatne
kolekcije H. Costa Sanseverino.(Mogadi, 1980. godina).
Fotografija 17. Ogrlica (enska nakit)Ogrlica je satavlena od
srebrnih, bikoninih elemenata na kojima su utisnute are.Kolekcija
Pantano (Brava, 1910. godine).MPE Iventarni broj 95682
Fotografija 18. Narukvice na navlaenje jijin (jijin)Narukvice od
srebra na zatvaranje po sistemu rajsfelusa, narukvice su ukraene
krunim elementima sa filigarnskim radom na ivicama. Kolekcija
Pantano (Brava, 1910. godine).MPE Iventarni brojevi 95650, 95651,
95670, 95671
Fotografija 19. Narukvica na otvaranje (enski nakit)Od punog je
srebra, krunog oblika.Kolekcija Pantano (Merka, 1910. godine).MPE
Iventarni broj 89585
Fotografija 20. Minue (enski nakit)Ovaj komad nakita sainjen je
od srebrne folije, na ijim se krajevima kao ukras nalaze
lanci.Kolekcija Pantano (Brava, 1910. godine).MPE Iventarni brojevi
95652
Fotografija 21. Minue (enski nakit) Od filigranskog
srebra.Kolekcija Pantano (Brava, 1910. godine).MPE Iventarni
brojevi 95660
Fotografija 22. Ogrlica (enski nakit)Od staklene pene (Veneciske
perlice).Kolekcija Pantano (Bardher, 1910. godine).MPE Iventarni
brojevi 89593
Fotografija 23. Ogrlica (enski nakit)Od staklene pene (Veneciske
perlice) i ilibara.Kolekcija, Pogliani (1880. godina)MPV Inventarni
broj 27009
Fotografija 24. Amajlija (enski nakit)U osnoviga ini konusna
koljka koja je zakaena na lanac od staklene pene (Veneciske
perlice)Kolekcija Pantano (Bardher, 1910. godine).MPE Iventarni
brojevi 89470
Fotografija 25. Amajlija (enski nakit)Privezak je mala ploica od
cinka, koja je zakaena na lanac od perli od staklene pene blu
(Boemiske izrade).Kolekcija L. Robecchi Bricchetti (Harggeysa,
1888. godina)MPE Iventarni broj 41889
Fotografija 26. Okovratnik (enski nakit)Od belih porcelanskih
perlica i perli staklene pene, roze boje, sa niskama perli koje
vise na grudima, na ijim se krajevima nalaze kuice od renih
pueva.Kolekcija L. Robecchi Bricchetti (Harggeysa, 1888. godina)MPE
Iventarni broj 41889
Fotografija 27. Narukvica (enski nakit)Od komada cilindrine
slonovae, reljefno je ukraena sitnim krugovima, are su popunjene
garom.Kolekcija, Pogliani (1880. godina)MPV Inventarni broj
27000
Fotografija 28. Narukvica (enski nakit)Od komada cilindrine
slonovae, reljefno je ukraena koncentrinim grugovima.Kolekcija L.
Robecchi Bricchetti (Harggeysa, 1888. godina)MPE Iventarni broj
41900
Fotografija 29. Narukvica (enski nakit)Od slonovae, u formi
modeliranog prstena. Ova narukvica nosi se iznad lakta.Kolekcija L.
Robecchi Bricchetti (Harggeysa, 1888. godina)MPE Iventarni broj
41819
Fotografija 30. Narukvica (enski nakit)Sastavljena je iz dva
polukruna elementa od slonovae, ova dva elementa ine celinu uz pomo
traka od koe kojima su povezani. Reljefnu dekoraciju ine krugovi.
Narukvica se nosi iznad lakta.Kolekcija L. Robecchi Bricchetti
(Harggeysa, 1888. godina)MPE Iventarni broj 41858
Fotografija 31. Islamska amajlija (muki nakit)Sama amajlija je
od koe, pstavljena je na veliku traku od fine koe.Kolekcija G.
Cando (1891. godina)MPE Inventarni broj 48758
Fotografija 32. Narukvica (muki nakit)
http://translate.google.com/translate_t?hl=sr&source=hp&q=Arcidiotonig%20&lr=&oq=&um=1&ie=UTF-8&sa=N&tab=wT#it|sr|sbalzato
