Soner Yalçın - Bay Pipo

8/9/2019 Soner Yaln - Bay Pipo

1/296

Bay PipoBir MiT Grevlisinin Srad Yaam: Hiram Abas

Soner Yaln/Doan Yurdakul

Bu eserhttp://genclikcephesi.blogspot.comtarafndan yaynlanmaktadr.

http://genclikcephesi.blogspot.com 1
http://genclikcephesi.blogspot.com/http://genclikcephesi.blogspot.com/


2/296

Bay PipoBir MiT Grevlisinin Srad Yaam: Hiram Abas

Soner Yaln/Doan Yurdakul

nsz

Elinizde tuttuunuz bu kitap, Trkiye'nin son elli yllk tarihinin bir blmn deyimyerindeyse "byte altna almaya" almaktadr. Reis1kitabnda, devletin kulland bir tetikinin yaam yksn anlatrken, bir yandan daona ve onun gibilere ihtiya gsteren tarihsel ortam ortaya koymaya almtk.imdi de, ayn olaylarn barollerinde yer alm bir istihbaratnn yaamyksyle bir adm

daha ilerliyoruz ve biraz daha merkeze, perde arkasndaki kiilere ve olaylara ulamayaalyoruz. Bu anlamda BayPipoya, Reis'inbir devam veya ikinci blm de denebilir.Ulusal Kurtulu Sava'ndaki istihbarat almalar, lkeyi zapt etmek isteyen emperyalistdmanlardan ve onlara teslim olmu olan padiah evresinden bilgi toplamak temelindekurulmutu. Milliydi ve genellikle d istihbarata ynelikti. Bu sayede halkn hem saygsnhem de fiil desteini yanna almt.Ama 19501i yllara yaklaldnda Trk istihbarat bu niteliklerinden uzaklamaya balad.Bir yandan "yabanc gizli servislerle ibirlii" ad altnda ulusal kimliinden uzaklat. teyandan tek partili dnemin

1 Soner Yaln/Doan Yurdakul. Reis. Gladio'nun TM Tetikisi,Su Yaynlar, 11. bastaekimi999. son yularndan itibaren her iktidarn kendi "zel istihbarat rgt" haline getirilmeyealld. Siyas iktidarlar istihbarat Tekilat'n hem parti dndaki hem de parti iindekimuhaliflerinden bilgi almak iin kullanmaya altlar. 19601 yllardan sonraki iktidarlar ise bunlara bir de "Silahl Kuvvetler iinden istihbarat" toplama grevini eklediler. Btn bunedenlerle Trk stihbarat Tekilat, hem yasalar hem de kendi yasasn ineyerek,darda paylam savalarna ve uluslararas tertiplere, ierideyse askeri darbelere, kendivatandalarna kar giriilen operasyonlara, ikencelere, filemelere kart. Sayg duyulan bir kurum olmak yerine "korku duyulan" bir tekilat haline geldi.Yaamyksn anlattmz istihbaratnn karakteri bu ortama ok uygun dyordu.Onu venler de, yerenler de, "Macerac, atak, ifte tabanca tayan, attn vuran, scak atmaya girmekten kanmayan" bir kiilii olduunu anlatyorlard. Hatta ona "Trk James Bond'u" diyenler bile vard.Baka bir zellii ise hi elinden dmeyen piposuydu. Belindeki veya koltukaltndakitabanca dnda her zaman bir veya iki piposu olurdu cebinde. Hem evinde hem de iye-rinde pipo koleksiyonu vard. Kendisinin belki haberi yoktu ama, arkadalar bu yzdenona "Bay Pipo" diyorlard. Lise alarnda balad pipo merak lnceye kadar srd.



3/296

ldrldnde bile, .yan bandayd piposu,Bir istihbarat elemannn bilgileri deerlendirip, tahlil yaparak sonuca varan "skc"almas yerine, her zaman "hareketli" olmay yeleyen bir kiilii vard. Bu yzden her zaman kendi macerac kiiliine uygun bir istihbarat rgtnn banda olmay arzulamt;"CIA gibi, Mossad gibi operasyonlar yapan, vurucu bir istihbarat rgt!"

Bu amacna ulamak iin rgt iinde ykselmeye alrken, tekilat yasal izgidetutmaya alan ynetimlere ters dt, "iyi anlat" yneticilerle bir olup, amalarnnelitii kiilere kar -ou zaman gizli- atmalara girdi. O atmalar aa knca dayakn tarihimizde iyi bilinen "skandallar" patlak verdi. Onun otuz yl akn meslek yaamnincelerken, istihbarat rgtnn yasad uygulamalarnn tarihiyle tpatp rttngrdk. Bu tr uygulamalardan hangisinin derinlerine dalmaya kalksak, orada onun daayak izlerine rastladk. Neden bu istihbaratnn yaamyksn anlatmaya karar verdiimiz sorusunun yant da, ulatmz bu sonularda yatmaktadr. Reis'teyaptmz almaya bal kalarak, tmden gelim deil, tme vanm ynteminikullandk. Yani "nceden doru" kabul edilen bir dnceden yola karak olaylar ince-lemek yerine, olaylar ve aralarndaki balantlar inceleyerek bunlardan sonular karmayaaltk. Su gtrmez bir gereklie ulatmz dndmz yerlerde bunlar kesin bir dille aklamaktan kanmadk. Sonuca varamadmz, kantlardan emin olamadmzdurumlarda ise olgular ve iddialar sralayarak, yargy okuyucuya veya bakaaratrmaclara braktk.Bir gzlemimizi burada bir kez daha vurgulamak istiyoruz: "herkesin bir parasn bildii"olgular, bir sistem dahilinde bir araya getirildii zaman gerein tamam daha iyiaydnlanm oluyor.imdi ayn eyi bir kez daha yapyoruz: ou mahkeme dosyalarnda, resm belge veraporlarda, arivlerde, gazete sayfalarnda, TV programlarnda grlm ve duyulmu bir yn olguyu, bir sistem iinde analiz yaparak, bir araya getirip okuyucuya yenidensunuyoruz. Ortaya kan sonuca Trk istihbaratnn "resm olmayan tarihi" ya da "alternatif tarihi" de diyebilirsiniz. Adna ne derseniz deyin, yaptmz alma, tarihin tozlusayfalarnda unutulmaya terk edilmi gerekleri aratrp, bulup, kronolojik bir sistemiinde okuyucuya sunma almasdr.Bu alma uzun bir dnemi kapsamaktadr. BayPipoya Soner Yaln 1990 ylnda balad,1997 ylndan itibaren Doan Yurdakul dahil oldu. Bu sre iinde bizlere yardmcolanlara teekkr ederiz...Soner Yaln / Doan Yurdakul stanbul, eyll 1999

Eski bir ngiliz geleneiydi; soylu ailelerin erkek ocuklarna, delikanllk anageldiklerinde bir klvebir pipo takm hediye edilirdi.Hediye edilen pipo takm, soylu ocuk doduu gn bir uaa verilir ve onun kullanmasistenirdi. Ama, yllarca uak tarafndan kullanlan pipolarn, srgan otu tadndan kurtulup,zehiri zmseme yeteneini gelitirmesiydi. ocuk byyene kadar pipolar, salkl bir iime hazrlanm olurdu. Pipo kullanma yana gelen asilzadenin delikanl olu da bylecehi emek harcamadan iyi bir pipo takmnn sahibi olurdu...



4/296

26 eyll 1990.Saat 06.00 sulan...Yatak odas gne grmyordu. Buna ramen pervazlar dklm pencere, kaln kadife perdelerle sk skya kapatlmt...Yine erken uyanmt. Yllardr hasretti uykuya. Ama ok istedii halde yle doyasya

uyuyamyordu. Boazndaki eski kurun yaras uyku srasnda nefes alp vermesinizorlatryor uzun sre uyumasna izin vermiyordu...Karanla ramen, alkanlkla karyolann baucundaki komodinin zerinden, piposunauzand.Birka yldr det edinmiti; sabah uyannca yataktan hemen kalkmyor, bo piposu azndasrtst yatp, iki elinin parmaklarn birbirine kenetliyor, gzlerini tavandaki bir noktayakilitleyip, dakikalarca dnyordu...Dnceleri son gnlerde sadece bir tek konuya odaklanmt: Krfez'de sava kacak m?..Aklna yine Cumhurbakan Turgut zal'a gnderdii son rapor takld...Mill istihbarat Tekilatndan ayrldktan sonra Turgut Ozal'la ilikisini kesmemiti. Onunistedii konular ve olaylar hakknda analizler yapp, deerlendirme raporlar yazarak ankaya Kk'ne gnderiyordu...Ama son gnderdii raporun zerinden 34 gn gemiti. Kk'ten henz kimse araypteekkr bile etmemiti. "Hadi Cumhurbakan zal'n ileri bugnlerde olduka youndu,ama en azndan danmanlarndan biri arayabilirdi" diye sylendi kendi kendine. Zaten son bir haftadr zal, Amerika'dayd. O nedenle fazla zerinde durmad.Ayaklarn indirip yatan kenarna oturdu. El yordamyla zel nemlendirici porselenkutudan bir miktar ttn alp, pipoya yerletirdi. Pipo kartrcsn aramaya endi. Tt-n baparmayla bastrd.Yakt kibritin zayf alevi, baucunda asl duran tablonun eskimi erevesini aydnlatt...iki nefes ektii pipoyu komodinin zerine brakt.Yataktan kalkt, pencereye gidip, kaln kadife perdeleri aralayarak darya bakt. Kimseler grnmyordu, sokaa sessizlik sinmiti.stanbul scak havalan geride brakan bir gne hazrlanyordu. ki gndr yaan yamur, ogn yerini az da olsa gneli bir havaya brakmt. "karken pardsm yanma alsamm?" diye dnd.Banyoya geti.Aynada kendini seyretti; salarn genliinde bile uzatmam, srekli ksa kestirmiti.Krlam byklan ise hep seyrekti.Orta boyluydu, ama 58 yana ramen gl bir fizik yaps vard.Evleri iki oda bir salondan ibaretti. Annesi Roksan Hairan'n hediyesiydi. Evlendiklerinde,annesi ayn apartmanda kiralk bir daireye kp, evini "rahat etsinler" diye olu ile gelinine brakmt.ofbeni yakt: Alelacele soyunup kendini scak suyun altna att. Vcudunu sabunlarken,kanl blgesinin yalandn dnd. "Yryleri ihmal ediyorum" diye mrldand kendikendine. "Olsun" diye dnd, "insanlar beni hl iki yl nceki fotoraflarmlatanyorlar." 1988'in hazirannda gn sren rportaj kmtSabahgazetesinde. Poz davermemiti ama sportmen grnl ve yakkl bulmutu kendini o fotoraflarda. Negnlerdi'..



5/296

Ei Glsen ondan nce kalkm, mutfakta kahvalty hazrlamaya balamt.ocuklar Cengiz ve Cenan evlenip, oluk ocua karmlard.Karkoca ba baa kalmlard.Ama olu Cengiz'i hemen her gn gryordu, nk ay-, m irkette alyorlard...stnde bornozuyla geti mutfaa. Kahvalt yapmay seven biri deildi. ay ierken bir

dilim ekmekle peynir yedi.Yatak odasna dnd, piposunu alp geri geldi. Yeniden yakt. ayn bitirdikten sonramasadan kalkp salona geti...Koltuklarn hemen hepsi eskiydi. Gelen misafirler de evdeki eyalarn eski olmasn ilk grte yadrgyorlard. Sonra alyorlard. Kimi bu mobilyalarn eskiliini, "Eski eyaseviyorlar" diye yorumluyor; kimi "ekonomik durumlarnn elverisizliine" yoruyor; kimide "kasten, haklarnda dedikodu kmasn" diye deitirmediklerini iddia ediyordu...Duvarlarda asl duran tablolar ise annesinin onlara bir armaanyd ve ok deerliydi.Raflarnda kapa almadan yepyeni kitaplarn durduu ktphaneye kayd gzleri.Salonun bir kesini ktphane yaptrmt. Kitap okumaya deil, "biriktirmeye" kar bir hevesi vard. Belki de bu istei entelektel grnmek istemesinden kaynaklanyordu. Ama polisiye ve casusluk trnde okumad kitap yok gibiydi. Dn gece uyuyabilmek iin birini daha bitirmiti. "Cengiz'e syleyeyim de, yeni kanlardan birka tane dahaalsn bana" diye geirdi kafasndan.Yllarca annesini arlayan yaylan km koltua imdi srekli kendisi oturuyordu.Alkanlk olmutu ve alkanlklarndan kolay vazgeen biri deildi.Gazeteye yle bir gz att. Birinci sayfa Krfez Krizi haberleriyle doluydu. Keyazarlarnn bazlar "Krfez'de sava kacak" yorumlan yaparken, tam tersini nesrenler de vard.ABD'nin rak'a mdahale edeceine inanyordu.Tpk Cumhurbakan zal gibi o da, Trkiye'nin de Amerika'nn yannda savaagirmesinin lke menfaatleri asndan iyi olacan dnyordu.Ortadou politikasn ok iyi bildii kansndayd.Konuklarna eitli dnemlerde gittii Beyrut'u anlatmaktan ayr bir zevk alrd.irkete gitmek iin hazrlk yapt."Patronu" Fevzi Gandur'u tandnda kan snmt.Yllar nce Beyrut'ta tanmlard...ikisini bir araya getiren Beyrut'a ilikin anlan deildi kukusuz...iki yldr birlikte alyorlard.Fevzi Gandur messesesi, deniz nakliyatl yapyordu. Olu Cengiz de ayn irketteydi,"umum vekil" sfatyla grev yapyordu. Kendisinin grevi ise "danmanlk"t!..Israrla reddetmesine ramen irketin orta olduu iddi-alan srekli dile getiriliyordu...

Merak edilen baka bir soru ise, ne tadklaryd!istanbul'un youn sabah trafiine yakalanmamak iin ie biraz ge gidiyordu.irketin merkezi Taksim'deydi. Asya ile Avrupa'y birbirine balayan BoazKprs trafii bktncyd.Yatak odasna dnp bornozunu kard, i amarlarn giydi. Gardrobunu at.Temiz beyaz bir gmlek seti, onu giyerken, dolaptan geliigzel bir kravat ald.Aynaya bakmadan alkanlkla balad.Koltukalt klfn boynundan geirip omzuna ast. Yeni ald Magnum 357 marka



6/296

tabancasn klfna yerletirdi. Suikast silah olarak bilinen tabancasyla gurur duyuyordu. .Arkadalarna tabancasnn zelliklerini anlatmaya baylyordu: "Domuzkurunu atyor, kurun vcuda girdikten sonra ikinci bir patlama etkisi daha yapyor..."sve Babakan Olof Palme, Magnum 357'yle ldrlmt!..Spor giyinmeyi seviyordu. Yatmadan nce iskemleye ast koyu gri pantolonunu alp

giydi, kemerini balad. Ak gri ekose ceketini srtna geirdi. Koltukaltn ceket stnden bir daha yoklad.Eiyle vedalat.Aznda piposuyla evden kt.Meslekte geen yllarn getirdii bir alkanl daha vard; evden karken, siyah kk gzleriyle dikkatlice etrafna bakar, ortal kolaan ederdi.Yine yle yapt. Sokakta kukulu bir durum grnmyordu...Kadky iftehavuzlar semtindeki Cemil Topuzlu Caddesi. 32 numaral YuvamApartman'ndan ktnda saatler 9.40' gsteriyordu.34 HEZ 59 plakal ahin marka otomobilini her zaman apartmann arka bahesine park ederdi. Anahtarla kapy ap direksiyonun bana oturdu. Piposunu dilerinin arasna alpkonta evirdi...Aslnda dorudan Badat Caddesi'ne kabilirdi. Ama gvenlik gerekesiyle gelip gittiiyollan srekli olarak deitiriyordu... O sabah Cemil Topuzlu Caddesi'ni Badat Cadde-si'ne balayan Mahur Sokak'tan gemeye karar verdi.ki aydr huzursuzdu. Takip edildiinden pheleniyordu. Eine ve ocuklarna hibir ey sylememiti. Zaten'bu tr konulan" onlarla konumazd.Bir gn Ankara'ya gittiinde yllarca birlikte alt MTten yakn bir arkadana konuyuam; "tekilatn" kendini izlettirdiini tahmin ettiini sylemiti. Arkadann isteineuyup istanbul'a geldiinde; phelendii iki otomobilin plakasn MiT istanbul Blge DaireBakanl'na bildirmiti.Durum aratrlm ancak ara sahiplerinin phelenilecek kiiler olmadna karar verilmiti!..Son yllarda MlTte alanlarn, eski personelin bu tr isteklerini "paranoya belirtileri"olarak deerlendirmeleri, tekilat iinde "moda" haline gelmiti.Mahur Sokak'a sapt...Badat Caddesi'ne kan tm ara sokaklara, "otomobiller, hz yapmasn" diye kasisler konulmutu.Badat Caddesi'ne 25-30 metre kala byle bir tmsee geldi. Vites kltp otomobiliniyavalatt. Ve ne olduysa o an oldu...Otomobilin arka sol camna yaklaan gen ve uzun boylu bir kii, elindeki 7,65 apndakisusturucu taklm tabancasyla drt el ate etti.Boynuna isabet eden ilk kurunda lmcl darbeyi almt. Ne artc rastlantyd ki, 19 yl nce istanbul'da girdii silahl atmada da ilk kurunuyine boazna yemi, ancak lmemiti.ikinci kurun enesini paralayp kmt. Niyeti kesinlikle ldrmek olan saldrgan, olaynheyecanndan son iki kurunu isabet ettirememiti... Kurunlar aracn sa n kap ve solarka kap camlarn paralamt...Ba sa omzuna dt, tannmamak iin taktii gne gzl hl gzndeydi. Piposuise sol bacann yanna, koltuun zerine yuvarlanmt...



7/296

Yanndan hi ayrmad tabancasnn emniyeti akt. arjrnde 9 mermi bulunan silahnadokunma frsat bile bulamamt.Silahlara kar inanlmaz bir ilgi duyard. eitli apta silahlan vard. Onlarla poligonlaragidip at talimleri yaptnda, sanki yaamnn en byk mutluluunu duyard. yledurduu yerden nisan alp ate etmeyi sevmezdi. Hareketli hedeflere ate etmeyi severdi.

Hedef hareketli olacak o da belindeki silah ekip hedefi vuracakt. Yaknlar, ak arazidetalim yaparken hzla kaan kertenkelelere ate ettiini ve hi ska gemediini anlatrlard.Bu hobisi onu Trkiye'nin en iyi silah kullanan birka kiisinden biri yapmt..."Tekilattaki yakn arkadalarna hep 5-6 kiiyle giriecei bir silahl atma sonucu lmek istediini sylerdi. Yatakta lmek onun kbusuydu.istedii gibi olmutu, ancak tabancasna davranamam, gafil avlanmt...Saldrganlar iki kiiydi. Gen olan silah kullanmt. Dieri 35-40 yalarnda, ksa boylu vesalar dkkt, elinde Bond tipi bir anta vard.Silah seslerinin hemen ardndan soukkanllkla otomobile yaklap ieri bakmt.Direksiyon bandaki kiinin ldnden emin olmak istiyordu.kinci kii gen saldrgana bayla "lm" anlamnda iaret ettikten sonra, ikisi iki aynyne, biri caminin olduu sokaa, teki 18 Mart Soka'na doru koarak uzaklatlar...lmemiti...ki saldrgan hzla olay yerinden uzaklarken, o elini otomobilin anahtarna gtrpkonta kapatt.Srekli kan kaybediyordu.Dakikalar geiyor, ama kimse yardmna gelmiyordu. Nefes almakta zorlanmaya balad. Aznn burnunun ii sanla dolmutu.Telsiz sesi duyar gibi oldu...Bu onun yaamla son bulumas oldu...Arak nefes almyordu...Aracn ii kan glne dnmt.Olay yerine gelen ilk polis ekibi, otomobildeki kiinin nl bir MT mensubu olduunuanlayamamt.Telsizden olay amirlerine anons ederken srekli bir ayrntnn zerinde duruyorlard:"Maktuln zerinde tabanca var.Otomobilin plakasn hemen istanbul Emniyet Mdrl'ne bildirdiler.Plakann ok nl bir istihbaratya alt olduu renilince, istanbul Emniyeti ile MiT BlgeBakanl alarma geti.Olay yeri bir anda polis ve MiT elemanlaryla doldu.Yllarca zel kalemliini yapan Kemal Hacbeyolu ilk aknln zerinden atm,gzyalarn saklamaya alyordu...Bata blge bakan olmak zere, istanbul'daki st dzey MiT personelinin hemen hepsiolay yerine gelmilerdi.akndlar. nk ayn yl iinde suikasta urayan bu ikinci MiT grevlisiydi.Emekli olmadan nce MiT Ermeni Masas'nda alan Albay Rfat Uurlutan 24 ocaktaldrlmt...Herkes birbirini aryor, suikast renenler duymayanlar haberdar ediyordu..."Broya daha yeni gelmitim. Saat 10.30 sularndayd. ocuklar telefonu balad. Byk bir gazetenin istihbarat efi olan arkadam kt haberi verdi. oke oldum, dondum



8/296


9/296

mensuplarna bilgiler veriyorlard. Tespit edilen baz tanklarn ifadelerine dayanlarak,saldrganlarn robot resimleri izilmeye allyordu. Bu arada istanbul'da tm gvenlik bi-rimleri alarma gemi, operasyonlara balamt.Olay yerine gelen istanbul Emniyet Mdr Hamdi Ardal olduka sinirliydi. Otomobiliniindeki cesedin yannda, ilk demecini verdi: "Grg tanklarnn ifadelerine gre, saldr-

ganlarn ekalinden daha nceki lm olaylarnda bulunan kiiler olduklarn saptadk. Buonlarn son iidir. Onlarn iini bitireceiz. Katiller en ksa srede yakalanacaktr." Nihayet ambulans gelebildi, hemen ardndan da savc.Kadky Cumhuriyet Savcs Sedat Musullu olay yerinde yapt ilk belirlemede, cesette ikikurun bulunduunu, kurunlardan birinin boynun sol yanndan, dierinin ban arka blmnden girdiini syledi.Olu Cengiz, ceset otomobilden karlp ambulansn sedyesine konulurken, olay yerineulamt.Soukkanlln korumaya alyordu.Babasna son bir kez bakan Cengiz, bir an iin sendeledi. Ancak yanndakilere bellietmemeye alt.Ambulans olaydan tam 1,5 saat sonra, cesedi Adl Tp morguna gtrmek iin, sirenlerinialarak olay yerinden uzaklat.Olu Cengiz gibi, kz Cenan da soukkanlln koruyordu,t Cenan olay yerine gelmemiti, iyerinden doru annesinin bulunduu iftehavuzlar'dakieve gitmiti.Ancak Glsen Hanm ocuklar gibi deildi. ok geiriyordu. Annesini o durumda grenCenan da direncini yitirdi. Anne ve kzn kriz geirmesi zerine eve doktor arld.Kaplarnn nnde bir ambulans bekletildi. Baz MiT grevlilerinin, gazetecilerinapartmann nnden gitmeleri gerektiini, pek de kibar olmayan bir tarzda sylemeleriortam daha da gerginletirdi.Ajanslar suikast Trkiye ve dnyaya bildirmilerdi.ABD'de bulunan Cumhurbakan Turgut zal, Babakan Yldrm Akbulut, TBMMBakam Kaya Erdem, SHP lideri Erdal inn, DYP Genel Bakam Sleyman Demire! veMHP Genel Bakan Alparslan Trke, suikast knadklar- u belirten demeler verdiler.Yasam boyunca iadamlaryla aras hep iyi olmutu.Emin Cankurtaran, "ok iyi tanrdm kendisini. Rahmetli ok iyi dostumdu. Onunharicinde hibir ticari ilikimiz olmamtr" derken, Halit Narin, "MlTten ilk ayrldnda Narin grubunda 1-1,5 yl sreyle danman olarak alt. ok yakn arkadam, dostumdu"eklinde konutu.iileri Bakan Abdlkadir Aksu, suikast gerekletirenlerin iki kii olduklarnn tespitedildiini syledi. Bakan Aksu. Ankara Esenboa Havaalan'nda gazetecilerin sorularnyantlarken, "Grg tanklarna fotoraflar ve robot resimlerin gsterilmesi sonucu tehisedildiklerini de zannediyorum" dedi. Aradan iki gn geti, l.istanbul Adl Tp morgundan alnan Trk bayrana sarlm tabut, Selimiye Camii'negetirildi.Cami avlusuna gazetecilerin girmesi yasakland." MiT grevlileri fotoraflarnnekilmesini istemiyorlard.Gelen btn elenkler elektronik aralarla tek tek kontrolden geirildi.Cumhurbakan Turgut zal, Babakan Yldrm Akbulut. KKTC Cumhurbakan Rauf



10/296

Denkta, SHP Genel Bakan Erdal inn, DYP Genel Bakam Sleyman Demirel elenk gnderenler arasndayd.Cami avlusunda st dzey MiT grevlileri ve bir dnem birlikte alt Sleyman Seba,Tunca Toskay, Mehmet Eymr. Korkut Eken gibi arkadatan da vard. GenelkurmayBakanl'nn cenazeye ne bir elenk ne de temsili bir subay gndermemesi dikkat

ekmiti.Trk bayrana sanl tabut, yaklak 500 metre omuzlarda tandktan sonra cenazearabasna konuldu ve aile kabristannda topraa verilmek zere Yakack Mezarl'na g-trld. Aile mezarlna defnedilirken, orada bulunan herkesin kafasnda ayn soru vard:"Bu suikast kim, neden yapt?"

Birinci blm "AdHiram olsun"

istanbullular, 1932 ylnn sert geen k aylarn uzun sre hafzalarndan silememilerdi...Kaln ve pahal paltosuyla heyecan iinde ieri giren 62 yandaki Mbarek Galip Eldem,kz Roksan' yanaklarndan pp, titreyen elleriyle torununu kucana ald ve gr sesiyle,"Bunun ad Hiram olsun" dedi...Hiram Abas'n dedesi Mbarek Galip Eldem arkeologdu. Viyana imparatorluk Gimnasionu'nda arkeoloji ve filoloji okumu, arkeolojiye ait birok eser yazmt.Moskova, Londra. Paris, Berlin, Viyana arkeoloji akademilerine fahr ye olmu, fahridoktorluk unvan kazanmt. Hars ve Mzeler Genel Mdrl, Telif ve Tercme Heyetiazalnda bulunmutu. Yllarca, mzeler genel mdrl yapmt. Anadolu MillMcadelesi'ne itirak eden Dede Mbarek Galip Eldem, evresinde ok sevilen ve saylan bir bilim adamyd.Dede Eldem'in dier bir zellii ise mason olmasyd. Torununa "Hiram" adn koymasnnnedeni buydu.Hiram ad, masonluun kurucusu olan duvarc ustas Hiram Usta'dan geliyordu.Kk Hiram Abas'n adn ald mason ustasnn soyadyla olan byk benzerlii dedikkat ekiciydi: Hiram Abiff 1Mbarek Galip Eldem torunu Hiram', alnndan pp, iki eliyle havaya kaldrdktansonra kz Roksan'n kucana verdi.Roksan Hanm, istanbul'un tannm ve kkl ailelerinden Eklemlerin kzyd.Eldem ailesi, Sadrazam Koca Hsrev Paa, Sadrazam Et-hem Paa ve Girit Valisi Mir akir Paa'ya dayanyordu. Mehur ressamlardan ve Trk mzeciliinin kurucusu OsmanHamdi Bey, Mbarek Galip Eldem'in amcasyd.Roksan Hanm, Atatrk'n Balo Tertip Heyetleri'nde yer alan, kltrl bir istanbul



11/296

hanmefendisiydi. Atatrk'le dans ederken ekilmi fotoraflarn evinin en mstesna k-esinde, yularca kymetli mcevherler gibi saklamt...Uzun boyu, yakkll ve kibarlyla Roksan Hanm'n gnln fetheden Abbas Hilmi,Yugoslavya'nn skp ili, Palanka ilesinde, 1910 ylnda domutu. Bykbaba Sleyman Nadir (Abazovi) geni arazisi olan varlkl bir kiiydi.

Birinci Dnya Sava ve arkasndan gelen Mill Mcadele yllarndan sonra, artk Balkanlar'da yaayamayacaklarn dnen} binlerce Trk ailesi gibi Abaslar da, Trkiye'yeg etmilerdi.2Abbas Hilmi Abas 12 yandayken ailesiyle birlikte Trkiye'ye gelmi ve tahsilinden sonragemi kaptan olmutu...Soyad Kanunu ktnda, "Abas" soyadn almlard...22 yanda "iei burnunda bir baba" olan Hilmi Abas, her zamanki saygl haliylekaynpederinin kararna uydu ama, "Olumun gbek adn da ben koyaym" deyip, Hiram'nnne "Mustafa" adn eklemeden yapamad.1 Szck anlam"duvarc" olan masonluk, Kuds'tekinlHazreti Sleyman Tapna'nnmimarHiram Abiff Usta'dan gelir. Hiram Abiff, tapnayaparken ynetimi altndaalanduvarcisilerinin oluturduu bir tonca kurdu ve bylece masonluk ortayakt.Masonluun bir kolu olan ve ABD'nin Chicago kentinde doan Rotan/enliin kurucularn-dan birinin adda "Hiram Shorey'di. Trkiye'de masonluk resmi olarak 1 austos 1909'dakuruldu ve ilk bykstadSadrazam Talat Paa'yd2 Trkiye tarihinde iki Abbas Hilmi Bey var Biri: Msr eski hdivi Abbas Hilmi Paa. Trk uyruuna girmek iin Cumhuriyet Halk Frkasna 900 000 TL balad. Bu para,iBankas'nn kurulusermayesi oldu. Dieri ise; ibrahim Paa mahdumu Abbas Hilmi Bey,17 ocak 1923 tarihindezmirktisat Kongresi'ne.stanbul Milli Trk Ticaret Birlii temsilci-si olarak katld. Ancak ikiahsn, Hiram Abas'la akrabalyoktu istanbul'da. Osmanl'dan beri her zaman entelektel busemi olan Kadky'de oturuyorlard.Kadky etnik kken asndan mozaii andran bir semtti; Rum, Ermeni, Yahu-i Trk. her rk ve mezhepten halk vard...Hiram Abas'n ocukluu Kadky, Moda'da geti.1938 yl onun iin nemli bir yl oldu.Hep tlerini dinledii dedesi Mbarek Galip Eldem, vefat etti.Dedesini kaybettii yl Trkiye, kurtarcs Mustafa Kemal Atatrk' son yolculuunauurlad...Ve Hiram Abas ayn yl, Moda Sekizinci llkokul'da renim hayatna balad.Dedesinin boluunu, ilkokul retmeni Neriman Hanm doldurmutu.Bir de, bo arazilerde, kendi yaptklar bez topla futbol oynamak...Sessizdi, iekapankt.Okulda notlar 5 zerinden verilirdi. Ne baarl ne de baarszd. Notlan 3-4 arasndadeiiyordu.ilkokul yllan Trkiye iin yokluk yllaryd, ikinci Dnya Sava balamt.Ekmein karneyle satld yllar...Anne babalarn soluklarn tutarak radyo haberlerini dinledii yllar...Mahallelerine yeni insanlar tanmaya balamt. Bunlar Nazilerden kaan Alman bilimadanlan ve Yahudilerdi... Saint-Joseph yllan



12/296

Franszca o yllarda en popler lisand. Gen Trkiye Cumhuriyeti'ne OsmanlTanzimat'ndan miras kalmt Franszca konumak...Aznlklarn ou da Franszca konuurdu. O yllarn Beyolusu'nda yrrken Trke'denok Franszca iitilirdi. Maazalarn, lokantalarn, pastanelerin ounun ad Franszca'yd.Erkeklere "msy", kadnlara "madam" veya "matmazel" diye hitap edilirdi. Franszca

eitim yapan kolejler vard: sadece erkek rencilerin alnd Saint-Joseph, Galatasaray,Saint-Benoit ve sadece kz rencilerin kabul edildii Ntre Dame de Sion gibi...Roksan Haram tek ocuunun Franszca eitim almasn istiyordu. Ailesinde hemen herkesFranszca biliyordu. Minik bir kz ocuuyken tanmt Fransz mrebbiyeleri. Paris'igrmeyen akrabas hi yok gibiydi.Papazlarn'Franszca eitim verdii Saint-Joseph Lisesi, oturduklar yere ok yaknd,okulun ana kaps ile evlerinin aras 200 metreydi.Ve Hiram Abas, iki yl hazrlk, yl ortaokul ve yl lise olmak zere, 8 yllk bir renim iin Saint-Joseph'e kaydedildi...Saint-Joseph erkek ocuklarn kabul edildii, kat disiplinli bir okuldu. Ar bir eitim program vard. Fransa'dan gelen retmenler ounluktayd. Bunlar genelde kendisinieitime vermi papazlard.Kyafet zorunluluu yoktu. Kravat takmak mecburi deil di. Mecburi olan tek aksesuar,stnde okulun amblemi bulunan kasketti. Kasketsiz okula giri yasakt.renciler saat 8.05'te okulda olmak zorundayd.10 dakika "moral dersi" vard; hangi davranlarn yaplmas, hangilerinin yaplmamasgerektii konusunda snf retmenleri rneklerle ahlak bilgisi verirlerdi.Saat 8.15'te ders balard.Ve tm rencilerin en ok sevdikleri zaman dilimi 9.45'ten 10,10'a kadar sren teneffst.Teneffslerde renciler spor yaparlard. Hiram Abas basketbol ve voleybol oynard. Bir de top ve kalkanla oynanan bukle oyununu ok severdi...Asl sevdii spor ise bokstu. Ancak teneffste boks yapma olana yoktu. Zaten okularkadalarnn arasnda boksu seven pek kimse de yoktu...O da bu nedenle hafta sonlarn okul arkadalar yerine kendisi gibi boksu sevenmahallesinin ocuklar Abdi ve Erol'la geiriyordu... Teneffsten sonra iki saat daha dersgrp, le paydosu yaplrd. Herkes evine yemee giderdi. Hiram Abas bu konuda ok anslyd. Evi okula en yakn edan renciydi, leden sonrada sabah yaplan ders saati program aynen tekrar edilirdi.Snflar 33'er kiilikti, snf mevcudu bazen birka eksik veya fazla olurdu.Hiram Abas'n bulunduu snfn mevcudu 30'du.Snflarnda Ermeni, Yahudi, Rum, Trk ocuklar bir aradayd: Leon Romano, ArmanSeri, Nedret Salungan, Niogos Altparmak, Yaman Yamaner, Harutyun Krkciyan, VorjVartallti, Ferruh Yazc, Blent Dikmen, Loris Diraduryan, Marsel Yafet, VedatSaraolu, Alfred Baciyan, Metin Cantimur...okulda arkada Nafl Erin'le Salnt-Joseph'te de ayn snftaydlar...Okulda renciler arasnda gruplama yoktu. Zaten oyllarda kimin hangi rktan, hangidinden olduu ne sorulur ne de renmek iin aba sarf edilirdi. Merak bile edilmezdi...Genelde rencilerin aileleri zengindi. Hiram Abas gibi memur aileden gelen renci saysok azd.Her hafta sonu karne verilirdi. Karne cumartesi leyin alnp. veliye imzalatlp, pazartesi



13/296

geri gtrlmek zorundayd. ,30 kiilik snfn en alkan Erdem Aksoy, en tembeli ise Tahsin Bierdi. 1772 notortalamasyla Hiram Abas, basan aralamasnda 19'uncuydu.Vasat bir renci olmas lise dneminde de deimedi.Lise birde; 32 kiilik snfta, 2352 not ortalamasyla 22"nci sradayd.

Lise ikide; 28 kiilik snfta, 1577 not ortalamasyla 24"nc sradayd.Son snfta renciler Fen ya da Edebiyat blmn semek zorundaydlar.Hiram Abas, Edebiyat Blm'n seti.1951-1952 renim ylnda Saint-Joseph'ten mezun oldu.Diplomasn, ikmale kald iin haziran dnemi yerine eyll aynda "orta" dereceyle ald...Saint'Joseph'in vazgeilmez kuralyd; her smestrde renciler takm elbiselerini giyip,retmenleriyle birlikte toplu fotoraf ektirirlerdi...Hiram Abas sadece son snftaki fotorafnda kravat takmamt. En arkada drdncsrada bulunan Hiram Abas'n bu fotoraf; MTe girdikten yllar sonra, gazetelere yansyantek grnts olacakt...Trkiye'nin dnm yllanHiram Abas'n bulu andan, delikanllk yana getii 1950'li yllarn banda, 21milyonluk Trkiye de kabuk deitiriyordu...14 mays 1950 tarihinde yaplan seimleri Demokrat Parti kazanmt. Ulusal KurtuluSava'nn kahraman ismet inn, cumhurbakanl koltuunu Celal Bayar'a brakp,mecliste muhalefete dsen Cumhuriyet Halk Partisi sralarnn bana gemiti, inn, kimisubaylarn kendisini ziyaret ederek, seim sonularna ramen CHP'yi iktidarda tutmanerilerini reddetmiti...Trkiye yeni bir dneme balang yaparken, dnyada Souk Sava rzgrlar esiyordu.Artk iki kutuplu bir dnya vard. Birinin ban ABD, dierini ise Sovyetler Birlii e-kiyordu...kinci Dnya Sava'nn bitiminde, Batili mttefikleriyle Sovyetler Birlii arasnda balayan"balay" dnemi pek ksa srmt. Dou Avrupa'nn Sovyetler Birlii'nin nfuzu altnagirmesinden sonra. Bati Avrupa'da da komnist partilerin iktidara aday grnmeleri,ABD'nin tm dikkatini Avrupa zerinde younlatrmasna neden oldu.Souk Sava sadece Avrupa'da cereyan etmiyordu, Asya ve Afrika'ya da sramt.nc Dnya lkelerinde hzla gelien zgrlk ve bamszlk akmlar da ABD'yiendielendiriyordu...Komnizmin yaylmasn durdurmak iin, stratejik neme sahip lkeleri ekonomik veaskeri ynden glendirip, komnistlere kar rgtlemek ii ABD'ye dmt. Souk Sava dnemine giren dnyann en stratejik lkelerinin banda ise Trkiye geliyordu...5 nisan 1946'da Amerikan gemileri Missouri ve Providen-ce istanbul'u ziyaret etti. Drtgn sonra Trkiye, Amerika'dan 500 milyon dolar bor istedi. Amerika bor vermeyi kabuletti. Ancak bir koulu vard; paray dn vermeden nce, Trkiye'ye bir heyet gnderecek ihtiyalarn ve yardmn nerede kullanlacam kendisi belirleyecekti. Bu yardm ABD onayolmakszn baka amalarla kullanlamayacakt. Koullar kabul edildi...1947 yl Trk-Amerikan ilikilerinin younlat bir yl oldu. TnmanDoktrini"3erevesinde, Trkiye ve Yunanistan'n Sovyetler Birlii tehdidi altnda olduu belirtilerek, bu iki lkeye ekonomik ve askeri yardm yaplmas kararlatrlmt.Trkiye'ye yaplacak askeri yardm grmek zere bir Amerikan asker heyeti 22 mays



14/296

1947'de Ankara'ya geldi. Cumhurbakan ismet inn, Amerika'ya teekkr mesajgnderdi. Trkiye, ekim 1947-eyll 1948 arasnda ABD'den 73 milyon dolar asker yardmald.ikili ilikiler sklamt:14 haziranda bu kez Amerikan iktisad heyeti geldi. 8 austosta Trk asker heyeti

Amerika'ya gitti. 5 ekimde ilk kez bir Trk asker heyeti, Genelkurmay Bakan OrgeneralSalih Omurtak bakanlnda Amerika'ya gitti.8 ekim 1948'de Trkiye ilk kez Dnya Bankas'na borland: 50 milyon dolar ald.4 temmuz 1948'de Ankara'da yaplan anlamayla Amerika'nn "Marshall Plan"4yrrlegirdi. Trkiye 1948-1952 yllan arasnda Marshall Plan erevesinde 351 700 000 dolar d yardm ald.19 eyll 1949 tarihinde CHP Milletvekili Nihat Erim, -Celal Bayar'n benzer sznden onyl nce- "Trkiye kk bir (3 ABD BakanHarry Truman'a gre Ortadou'da dzeninsalanmasiin Yunanistan ve Trkiye'nin ulusal btnlklerinin korunmas, bu ikilkeninSovyet nfuzundan korunmasgerekiyordu. Truman'n bu ikilkeye yardm talebiyle 12mart 1947'de Kongre'de yaptkonumadaki grlerine "Truman Doktrini" adverildi.4 ABD Dileri BakanGeorge Marshall tarafndan ortaya atlan ve ikinci Dnya Sa-vanda ykma uramAvrupalkelerine ekonomik yardmngren program.)Amerika olacak" mjdesini verdi.23 eyll 1949 tarihinde BBC; Irak, ran ve Trkiye'nin solculua kar polis ve haberalmakuvvetleriyle tedbirler almak iin, birlikte almaya karar verdiklerini aklad.10 ubat 1950'de Benice Boran, Niyazi Berkes, Pertev Naili Boratav ve baz retimyeleri solcu olduklar gerekesiyle niversiteden uzaklatrldlar.niversitelerde solcu retim grevlileri takip ediliyordu. Komnizm "tehdidi" nedeniylesolcular tek tek filenmeye balanmt...izmir Fuarn'nda ekoslovakya stand, lkesinin nasl kalkndn gsteren istatistiklerinyer ald panolar sergilendii iin kapatld. Bunlar birer komnist propagandas olarak grlmt!Her tan altnda "komnist" arand bir dneme girmiti Trkiye...CHP dneminde balayan bu politika. Menderes Hkmeti'yle younlaarak sryordu.CHP hkmeti ile DP iktidar arasndaki tek fark, d politikadayd.Menderes, Atatrk'n "Yurtta sulh cihanda sulh" ve "Komular arasndaki itilaflarakatlmama" gibi prensiplerin vazgeme eilimindeydi. D politikada pasiflikten aktifliegeilmesi taraftaryd.Sonunda bunun frsatn da yakalad.25 haziran 1950... Pazar gn afak vakti Mareal oe Yong Gn komutasndaki KuzeyKore birlikleri Gney Kore'ye girdiler.ABD Bakan Truman, 27 haziranda Amerikan Hava ve Deniz kuvvetlerine GneyKore'ye askeri yardm emri verdiini ilan etti.25 temmuz 1950'de de Trkiye Kore'ye Tugeneral Tahsin Yazc komutasnda bir tugayasker gnderdi. yl sren sava boyunca en ar kayplara urayan birliklerden biri olanTrk tugaynda bine yakn asker ve subay ld. Ama Bat'nn gzne girerek NATO'yadahil olmakt. Trkiye'nin bu jestinden memnun kalan ABD Bakan Truman, Trkiye'yeyapt yardm katna kard!Trkiye'de kamuoyu ikiye blnmt. Trkiye Mill Talebe Federasyonu, kararndan



15/296

dolay hkmete kran sunuyordu. Kararn ateli bir bildiriyle aklayan bu tekilatn bakan, bugnn nl iadam Can Kra't...Buna karlk bakan Behice Boran olan Trk Barseverler Cemiyeti gibi sol rgtler karan iddetle protesto ediyorlard...Sonuta Trkiye arzulad dl ald: NATO'ya kabul -dildi. 19 eyll 1951 tarihinde

Trkiye Byk Millet Meclisi, NATO anlamasn onaylad ve Trkiye resmen NATO'yada-r-sil oldu. Mecliste NATO'ya girmeye kar tek ses Adana Milletvekili Cezmi Trk'tenkt... Boks gnleriTrkiye NATO'ya zor kabul edilmiti. Ancak Hiram Abas'n Galatasaray boks takmnagirmesi kolay oldu.Parmakkap'daki Galatasaray boks takmnn idmanna gittiinde ortaokulun son snfdayd.Galatasaray o yllarn en iyi boks takmna sahipti. Yldzlan ise, mill takmn dakaptanln yapan Vural inan, yumruklanyla mehur Taci sel gibi o gnlerin nl bok-srleriydi...Zeki bakl, byklan yeni yeni terlemeye balayan Hiram Abas' grenler biraz aryordu.nk yz ocuksuydu.O dnemde istanbul'da boks ok yaygn bir spordu, istanbul'da. Fenerbahe, Paabahe,Kasmpaa, Fatih, Beykoz, Elektrik Kulb, Langa, Feriky, Hasky, Beikta gibikulpler vard...Hiram Abas'n bu kadar kulp arasndan Galatasaray' tercih etmesinin nedeni, yaknarkada Metin Olga'n Galatasaray Lisesi'nde okumasyd...Boks hakemi Hayrettin Erberk'in araclyla Galatasaray'a gelmilerdi.Bir baka yakn arkada da Sami Onaran'd. gen boksr ayrlmaz bir l gibiydiler.Ksa zamanda Galatasaray'n lisansl sporcular oldular...Srf fazla kilolarndan kurtulmak iin, pelerine taklan bir gen daha vard: krElekda.5Boks popler bir spordu ama zengin ve iyi okullarda renim gren ocuklardan ok, ortasnftan gelen genlerden rabet gryordu. Bu nedenle Hiram Abas ve arkadalarnn eskitakm elemanlar tarafndan aralarna kabul edilmeleri zor olmutu, ilk gnler idmanmalar kran kirama gemiti. Antrenrleri izin verse, iki grup birbirlerini ringde ldre-siye dvmeye kalkacaklard.Zamanla dostluklar kuruldu. Antremandan sonra iek Pasaj'na gidip bira iilmeye baland...Gen Hiram o yllarda balamt pipo imeye...Moda semtinin genleri arasnda ve Saint-Joseph'te pipo imek olduka modayd.6Kendinden birka ya kk olmasna ramen arkada Metin Olga'n da azndan pipoeksik olmazd...Metin Olga' pipoya Hiram Abas balatmt.Pipo ile spor birbirine uygun deildi, ama Hiram Abas buna aldrmyordu.Antrenr Fevzi Trk'n, "Yumruklarnz ring dnda kullanmayn" tavsiyeleri de bir kulandan girip, teki kulandan kyordu.Aniden sinirlenen bir yaps vard. Kzd zaman gz hibir ey grmyordu. Kavga ettii



16/296

mahalledeki birok arkadann gzn patlatmt.Bu yzden baz aileler ocuklarnn Hiram Abas'la arkadalk yapmasna izin vermiyordu.Onun ise "tecrit" edilmeye hi aldr ettii yoktu...67 kiloda dvyordu."Fighter-rype" denilen teknii vard. Yani yakn dvseviyordu. Gongun vurmasyla

rakibine yumruklar atmaya balyor, rakip dene kadar ritmini bozmuyordu. yle dansederek, rakibi yorarak boks yapmay sevmiyordu.Rakipleri bu ocuk yzl boksrden yle sert yumruklar kacan tahmin edemiyor, gafilavlanyorlard. Sol ve sa direkleri ok gibi pe pee karyordu.Boksun en nemli kuraln kapmt: ok hzl dnp, hemen karar verip, hzl hareketetmesi gerekiyordu!Akll boksr ayn yere kez yumruk almazd...nl sanatMuazzezAbac'nn babas, o dnemin ok tannm boksrlerindendi: "SanBomba" lakapl, Oktay Al-tok!Be santimden, yani ksa mesafeden ok sert kard yumruklanyla tannyordu. HiramAbas, "San Bomba'ya hayrand. Onun gibi bir boksr olmay isterdi. Zaten fighter-typetekniini de ondan kapmt...Antrenman paras olarak ayda 15 lira alrlard. O gnlerde gazetenin on, simitin be kuruolduu dnlecek olursa hi de fena bir para saylmazd. Hiram Abas harln bokstankanyordu.Basanlar da kazand: 67 kiloda stanbul ampiyonu oldu.Ama ok istedii halde mill formay giyemedi.Giyememesi normaldi; onun kilosunda, dnemin en ba-anl boksr ErmeniGarbis Zakaryanvard. Trkiye'yi, 67 kiloda Ermeni Zakaryantemsil ediyordu...Bununla birlikte Hiram Abas da birka kez, istanbul karmasna seilmiti...Herkesi artmaktan ok holanrd.Abdullah Tomba7adl bir boksr vard. Rakiplerini nakavt ederek yenmesiyle nkazanmt.Bir gn Hiram Abasla karlat. Mill boksr Abdullah Tomba, gen Hiram Abas' doalolarak fazla nemsemedi.(7 Millboksr Abdullah Tomba, 1977 genel seimlerinde MSPistanbul milletvekili olarak meclise girdi. 12 Eyll 1980 AskerDarbesi'nden sonragzaltna alnp, Ankara istihbarat Dil Okulu'nda bata genel bakanNecmettin Erbakanolmakzere, gzaltndaki partili arkadalarna sabah sporu yaptrd. )Ancak Hiram Abas'n ani bir yumruunu yiyince kendini boylu boyunca ringe uzanm buldu. Abdullah Tomba yerdeydi ve herkes aknd. Bu durumda Abas'n kesine git-mesi, hakemin de Tomba'ya saymas gerekiyordu. Ancak Hiram Abas zafer sarholuuiinde kesine gitmeyi unutunca, hakem de saymaya ge balyor, o srada Abdullah Tom- ba toparlanyor, ayaa kalkyor ve ma kald yerden devam ediyordu.Kurt boksr Abdullah Tomba iin ciddiyetini fark edince, Hiram Abas'tan cn fenaalyor ve onu da nakavt ediyordu. Bu mata Hiram Abas'n bana yllarca unutamayaca bir olay geliyordu: sa elinin sereparma knlyordu !8imdadna masr Yorgo Tagar yetimiti. Hiram Abas'a ilk mdahale ringde yapld.O dnemde zel boks malar da yaplrd. Bu malar Kadky Altyol'a ve caddelere bez pankartlar aslarak duyurulurdu: "Byk boks ma: Hiram-Aram arasnda. Cumartesikarmayn!"



17/296

Hiram Abas'n cumartesi akamlan karmad bir elencesi daha vard: Operasinemasnda film izlemek.Ve o gnlerdeki herkes gibi Hiram Abas da Amerikan filmlerinin meraklsyd...Her yerde Amerikal varAmerikan hayat tarz Trkiye'yi sarp sarmalamaya balamt. ..

"Trke tangolar" stad Celal nce'nin bir arks oluk ocuun dilinden dmyordu:"Amerika Amerika/Trkler dnya durduka/Beraberdir seninle/Hrriyet savanda..."Sadece yaam tarz yenilenmiyordu Trkiye'nin, temel askeri politikalar da deiiklieuruyordu. Amerikan Harp8 Hiram Abas'n sael sereparmann bir kavga srasnda krlddane srld.Parmaiddiaya gre, kuru temizlemede pantolonunu kttleyen kiiyetfrlatrkenkrlmt. Yine medyada Hiram Abas'n bir kavga srasnda dp, beyin sarsntsgeirdiide yer ald(2000'e Dorudergisi, 23 austos 1987). Doktrinlerikitab sivil-asker brokratlar arasnda elden ele dolayordu: ' ""Bizim gvenliimizi sadece ak saldnlar tehdit etmiyor. Bu ak saldnlar yannda, ondandaha tehlikeli, fakat saldr grnnde olmayan, baka cins tehditler de vardr. Butehditler, ieriden yaplmak istenen deitirme ve dntrmelerdir. Bu maskeli saldnlar. bazen i harp eklinde, bazen ihtilalci hareketler eklinde, bazen demolcratik akmlar vereform hareketleri biimlerinde karmza kmaktadr. Bizim amacmz buna benzer akmlar nlemek olmaldr."9Amerikallara gre, dnya daha uzun yllar srecei anlalan yeni bir dneme girmiti. Buyeni duruma uygun nitelikte yeni stratejiler gelitirmek gerekiyordu:"ABD'nin houna gitmeyen solcu veya solcu olmayan hkmetleri devirmek iin gerillataktii kullanlabilir. Bizim amacmz hoa gitmeyen ve bizimle dost olmayan hkmetlerinyerine, dost hkmetleri geirmek olmaldr."10zel sava konusunda uzman Amerikal Franklin A. Lindsay, Gayri Nizami Harpadlkitabnda ne yaplacan ak ak yazyordu: "Kendi personelimizi ve yardmda bu-lunduumuz memleketlerin personelini yetitirmek iin, bir eitim sistemine ihtiyacmzvardr. NATO mttefiklerimizle mtereken komnist tecavze maruz memleketlerde,Ame-rika'dakine benzer enstitler ve ze,l harp daireleri kurulmaldr."1!Ve Trkiye'de zel Harp Dairesi, Seferberlik Tetkik Kurulu adyla, 27 eyll 1952tarihinde kuruldu.Dnceyi, finansman ve tehizat Amerikallar verdi. NATO'ya bal olan bu rgt, sadece Trkiye'de deil, btn Bat Avrupa lkelerindekurulmutu. Hepsi birden Brksel'deki NATO merkezinden idare ediyordu."Gladio" denilen bu gizli rgtlerin her lkede kendi zel kod ad vard. Ama hepsininamac aynyd: siyas dman komnistleri yok etmek!9 Macit Fahri, Amerikan Harp

Doktrinleri,Yn Yaynlar. 1966, s. 297.

10 a.g.e., s. 305.11 Franklin A. Lindsay,Gayri Nizami Harp,s. 12.Gizli zel Harp Dairesi sadece sava durumunda deil, komnistlere kar i politikada dakullanlacakt...Amerikallar, ierdeki komnistlere kar Trkiye'yi koruyacak, "kontgerilla"yetitirecekti...izmir Mente'teki zel Harp kamp bir iki yl iinde yetersiz kalnca, Amerikallarn



18/296

nerisiyle Eridir Da ve Komando Okulu ald...rgtn iliki a iinde sadece askerler yoktu. Sivil unsurlar da vard; faist rgtler,mafya gruplar gibi...Amerikallar sadece zel Harpi subaylar deil, Trk Silahl Kuvvetleri'nin tm personelini eitiminden geiriyordu. Bu nedenle Anadolu'nun en cra kesindeki kk

birliklerde bile. Amerikan ordusunun bir subay vard!Snavdan geirilerek seilmi Trk subaylar Amerika'ya davet ediliyor. zel Harpkurslarndan geiriliyordu.ilk giden 16 subay arasnda ileri tarihlerde kamuoyunun yakndan tanyaca bir isimde,vard: Yzba Alparslan Trke 1 Kansas Eyaleti'ndeki Amerikan Kara Harp Akade-misi'nde eitim gryorlard. Yalnz deillerdi; orada, Bolivya, ili, Brezilya veArjantin'den gelen subaylar da eitilmekteydi. Kursun geri kalann Georgia'daki AmerikanPiyade Okulu'nda grp, lkelerine dnyorlard.Yzba Trke, yurda dner dnmez gerilla eitimi vermeye balad: "Amerika'daki stajdnemim bittikten sonra Trkiye'ye dndm, Gelibolu'daki birliime intikal ettim. Ksa bir sre sonra arkn Gerilla Okulu'na 'gerilla retmeni' olarak tayinim kt."12

Amerikallar sadece "yerden mantar biter" gibi lkenin her yanna kurduklan asker slerdedeillerdi. Neredeyse "her tan altnda" Amerikal vard...Cumhuriyet gazetesi Washington kaynaklarna dayanarak verdii haberde; Trkiye'de32'si Dileri Bakanl-'nda, 144' gvenlik tekilatlarnda ve 42'si de Ticaret Ba-kanh'nda olmak zere 507 Amerikalnn altn belirtiyordu. Amerikallar, Trk SilahlKuvvetleri bnyesinde ka (2Hulusi Turgut, Trke'in anlar,ahinlerin Dans,ABCYaynlar, 1995, s, 80.)Amerikalnn altn ise sr gibi saklyorlard !13Sr gibi saklanan Amerikallar, Trk Silahl Kuvvetleri'nin yapsn deitiriyordu.Ordu, Prusya ekoln terk ediyordu!O yllara kadar Trk Silahl Kuvvetleri'nde Alman tarz eitim, retim ve talimleriyaplrd ve Ordu'ya Alman disiplini hkimdi.imdi Amerikan ekol hakim olmaya balamt...rnein Alman ekolnde askerler tfekleri sa omuzda, sngl tarken, o 'yldan sonraAmerikan ekolnn etkisiyle, tfekler sol omuzda tanmaya baland. Alman ekolndetfein dipii yere demezken, Amerikan ekolnde dipiin yere demesi artt. Almanekolnde bir manga 14 kiiden oluuyordu. Amerikan ekolnde ise bu say 11 kiiye dt.Alman ekolnde her emir yazlyd. Amerikan ekolnde ise szl.Yasalar bile deimeye balamt; Astsubay Kanunuyla gedikli erbalar, astsubayyaplmt...O sralarda liseyi yeni bitirmi olan Hiram Abas da, kendi yaamnda deiiklik aray

iindeydi...Hiram Abas Paris'teHiram Abas, Saint-Joseph'ten mezun olduktan sonra renimini yurtdnda srdrmek istedi ve Paris'e gitti. Anne ve babas tek evlatlarnn gurbet ele gitmesine epey kar k-mlard, ama Hiram Abas onlan dinlememiti.Kafasndaki plana gre zel boks malarndan kazand parayla Paris'te okuyacak veniversite bitirecekti.istanbul'dan bindii tren, gn iki gece sonra onu Paris'in Gare de Lyon Istasyonu'na



19/296

indirdi.ilk gnler kendisine annesinin kuzenleri yardmc oldu. Ancak akrabalar lks iindeyayordu, onlara uyum salamakta zorland. Yanlarndan ayrld.Arkadalaryla kalmaya balad. Para sknts ekiyordu. (13Cumhuriyet,16 aralk 1952.)stanbul'dan gelen para yetmiyordu., Profesyonel malar ayarlayp ringe kmak da kolay i

deildi...Savan ve Nazi igalinin yaralarn yeni yeni sarmakta olan Paris, gen Hiram Abas'ngittii gnlerde Fransa'nn Vietnam'da srdrd smrge savan protesto gsterileriylealkalanyordu. Aynca Paris sokaklar. ABD'deki McCarthy'ci komnist avclnn sonucuolarak kankoca Rosenberglerin casusluk sulamasyla idama mahkm edilmelerine kargsterilerle de sarslyordu. Hiram Abas'n adlarn lise sralarnda rendii aydnlar, bugsterilerin ban ekiyordu: Sartre, Camus, Aragon, Picasso..."Trkm" dedii Franszlar ona hemen Nzm Hikmet'i soruyorlard. Trkiye'de yasak olan Naznm iirleri, onun gidiinden bir yl nce Franszca olarak yaymlanmt. nlairlerin dizelerinden arklar besteleyen Yves Montand. sahnede Nzm'n iirlerini deokuyordu, hatta "Kerem Gibi" iirine plak yapmt."Vatan haini, komnist" diye bildii airin yurtdnda bu kadar sevilmesini iinesindirememiti. stelik orada Trkiye'yi sanki solcular temsil ediyordu: Abidin Dino.Pertev Naili Boratav, Niyazi Berkes, Fikret Mualla...yle az tadyla Trk yemei yenecek bir yer yoktu. Saint-Michel Meydam'nn arkasokaklannda Yunanllar domuz etinden "suvlaki" (dner kebap) yapyorlard, ama o daaza konacak gibi deildi. Bir tek Ermeni bir kankoca-nn ilettii Sophie'nin Yeri'ndeucuza karn doyurulabili-yordu. stelik orada kuru fasulye ve pilav bulmak da mmknd.Ama Saint-Michel Bulvan'na kan ara sokaklardan Rue du Sommerard'daki bu ufack dkkn da solcu renciler dolduruyordu. Bu rencilerin ou da ayn sokaktaki GrandHotel de la Loire gibi ucuz otellerde kalrlard.14Zaten "Herifiolu Saint-Mihel'dekoyuvermi sakal" sznn de bu rencilerden (ilerisinin Trk dileri bakan) TuranGne iin sylendii rivayet edilirdi.Hiram Abas,Paris'te kendini nefret ettii komnistler tarafndan kuatlm gibihissediyordu.Oysa Hiram Abas aznda piposu, cebinde be frankla Paris sokaklarn arnlarken, bilmiyordu ki, ileride meslekta olaca Trk istihbaratlarn cebi o gnlerde Amerikandolan grmeye balamt...Amerika, Trk istihbaratna da "el atmt!" MAH' Almanlar kurduUlusal Kurtulu Sava'ndan zaferle kan Trkiye, gl bir istihbarat rgt kurmak iin,Almanya'dan Albay Wal-ter Nikola' Trkiye'ye davet etmiti.Alman istihbarat Nikolai, Trkiye iin hazrlad eitim planlaryla birlikte, 1926 ylnn

ekim aynda gizlice Trkiye'ye geldi, istanbul ve Ankara'da bir dizi eitim almas yapanAlman istihbarat, baz Trk meslektalarn da Almanya'ya kursa gnderdi.Gerek Trkiye'de kalp eitim alanlar, gerekse Almanya'ya gidenler istihbarat konusundahibir ey bilmiyor deillerdi kukusuz. esasl miras devralmlard:H. Abdlhamid'in hafiye (gizli polis) politikas, 1908'den sonraki ittihat ve Terakki ve onungizli rgt Tekilat Mahsusa ve son olarak, Ulusal Kurtulu Sava'nda igalcilere karyaplan istihbarat almalar...Bu istihbarat almalarn yapanlarn banda gelenlerden Fethi Okyar, Hiram Aba'n



20/296

byk enitesiydi. Anneannesinin kz kardeiyle evliydi...Almanya'dan dnenler ilk istihbarat almalarna Ankara Ulus'taki Evkaf Apartman ileyanndaki iki binada baladlar.MAH (Mill Amele Hizmeti) veya MEH (Mill Emniyet Hizmeti) 6 ocak 1927 tarihindekuruldu.

istihbarat ileri 1927'nin hemen banda Ordu Mfet-likleri'nden de alnarak, yeni kurulanMill Emniyet Hizmetleri Tekilat'na (MAH) verildi. Konuyla ilgili olarak GenelkurmayBakan Fevzi akmak'n 6 ocak 1927 tarihli emri yleydi: "Umum merkezi Ankara'da veubeleri imdilik istanbul, izmir. Adana, Diyarbakr ve Kars'ta olmak zere bir MillEmniyet Hizmeti tekil edilmitir. imdiye kadar Ordu Mfettilikleri'nce tedvir edilenistihbarat hizmeti badema bu tekflat tarafndan idare olunacaktr."Balangta MAH'ta; A. Espiyonaj, B. Kontrespiyonaj, C. Propaganda ve D. Teknik veDestek Faaliyetleri ubeleri vard.15Bir bakan, 13 ynetici personel ve drt ube eklindergtlenen MAH'n rgt emas, bakan ve altndaki ubelerden olumaktayd.nceleri "Alman (Prusya) ekolne" gre kurulan ve istihbarat yapan MAH, 1950'li yllarn banda deiime urayarak, "Amerikan ekoln" ald.MAH zellikle 1953 ylndan sonra CIA'nn yerel bir birimi gibi almaya balad.Trkiye'nin d istihbaratn CIA'ya brakan MAH, tamamen i politikaya arlk vermek zorunda kald.Peki, bu deiiklik nasl gerekletirildi ?MAH'n 12 yl aralksz bakanln yapan Tmgeneral Naci Perkel,161953 ylnda srpriz bir kararla Badat bykeliliine tayin eddi. Naci Perkel'in yerine MAH'ta grevli Albay Behet Trkmen getirildi.Behet Trkmen 1899'da Mustafapasa'da dodu. Atina ataemiliterlii, NATOGneydou KKK yardmcl yapt. 1951'de MAH emrinde grevlendirildi. 1953'te MillEmniyet Hizmetleri reisliine atand.Albay Behet Trkmen, greve balar balamaz, aralarnda Genelkurmay istihbaratndagrevli Kurmay Yarbay Fuat Dounun da (15Buubelerden Cubesi 1927 ylnn ilk altaysonunda kapatld. 1956 ylnda Kubesi kurularak komnizmle mcadelesorumluluu Bubesinden alnd. 1962'de Gubesi kurulmak suretiyle "blcveykcfaaliyetler ve gvenlik konular" buubenin grevi oldu.16 Naci Perkel 1889'da istanbul'da dodu. Harp Okulu'ndan mezun oldu. Balkan Har-bi'nekatld. Esir dt. 1915'te Irak Cephesi'nde yaraland. Aynylngilizlere esir dtve 5 ylHindistan'da esir kald. 1929'da binbartbesinde MAH emrine tayin oldu. 1934'te reismuavini oldu ve sivil kadroya geti, ilk MAH reisi olan TmgeneralkrAligel'in 1941'de emekli olmasndan sonra Mini Emniyet reisliine getirildi. 1953te Badat bykel-iliine tayin edilmesizerine MAH'tan ayrld. 1954'te yahaddinden emekli oldu.

1969'dald.) bulunduu alt kiilik ekirdek kadroyu eitim grmek zere Amerika'yagnderdi.CIA'nn istihbarat kurslarndan geen alt kiilik ekip, yurda dndklerinde, CIAelemanlaryla birlikte MAH bnyesinde istanbul Emirgn'da bir okul kurdular. "Baret-men" Kurmay Yarbay Fuat Dou'ydu.Trk istihbaratlar, bu okulda tpk CIA elemanlar gibi "operasyonel ajan" olmak zereyetitirilmeye baland. Hibir madd fedakrlktan kanlmyordu.O gnlerde MAH Bakan Behet Trkmen, "Dnya servislerini dolamaya gidiyorum"



21/296

diyerek sk sk yurtdna kyordu. yle ki, bu gezilerin sresi bazen alt ay bile bulu-yordu. Bakan Trkmen, o dneme gre hayli iyi harcrah alyordu...Behet Trkmen dnyay turlarken; Hiram Abas, Paris sokaklarnda volta atyordu. Yenimekn AnkaraHiram Abas'n Paris sokaklarnda dolamas uzun sreli olmad.

Bekledii maceray bulamamt. Boks malarndan da istedii paray kazanamamt.Paris'in ona gre tek gzellii, gen Fransz kzlaryd!Paris maceras bir yl srm, parasz kalnca soluu stanbul'da almt. Bu kez ailesininisteini yerine getirecekti. Brokrat olmak iin Ankara'ya gidip Siyasal Bilgiler Fa-kftesi'nde (SBF) okuyacakt...ilk kez grd Ankara, Paris'ten sonra ona, kk bir tara kasabas gibi geldi...Yine de bakenti sevimli buldu. Paris'ten mill duygulan kabarm olarak dnm, kendini beenmi Franszlan sev-memiti.Hiram Abas'n Ankara'ya adm att gnlerde, Trk Dileri, Franszlan memnun edecek bir tavr ald.4 ekim 1953 tarihinde, Trk-Fransz grmeleri sonucunda yaynlanan bildiride, Trk hkmeti; Kuzey Afrika, Tunus, Cezayir ve Fas'taki milliyetilik hareketlerini bastrmayamalayan Fransz politikasn desteklediini aklad...Trkiye'nin Franszlan desteklemesinde, grmelerden nce Ankara'ya gelen ABDDileri Bakan John Foster Dul-les'n rol bykt.O yllarda mttefikler iin Amerikal karde Dulles'lann szleri birer emirdi sanki. Souk Sava' balatan Amerikan diplomasisini aabey John Foster ynetirken, kardei AilenWelsh ulles da CIA'nn bana getirilmiti ve 1961'e kadar 8 yl orada kalacakt. iddetliantikomnist olan her iki karde de hukukuydu ve bir yandan ABD'nin politikalarn y-netirken bir yandan da Rockefeller'n petrol irketlerinin avukatln yapyorlard.Dnyadaki antikomnist cephenin bir numaral finans-r Rockefeller Vakfi'yd.niversite gnleriAzndan piposunu eksik etmeyen; salarn ksack kestirmi, daima mein ksa siyah ceketiine, V yakal kazak giyen; yumurta topuklu ayakkablardan vazgemeyen orta boyluHiram Abas, Siyasal Bilgiler Fakltesi'nde herkesin dikkatini ekiyordu.SBFde eitli renci gruplar vard; Hiram Abas, istanbullular grubu iindeydi. En havalgruptular. Anadolu'dan gelen rencileri "taral" bulup konumuyorlard bile.istanbullular arasnda da blnmeler vard; Hiram Abas daha ok Kel Aydemir, PabloSelim, Kompas Gngr, Sahtekr kr, Harlem Erol, Canl Turgut, ihtiyar etin Birmek,Boksr Sami gibi arkadalaryla birlikte olurdu.O zamanlar Siyasal'da kz renci ok azd, Hiram Abas'n snfnda hemen hemen hi kzyoktu. Daha kk snflardaki kzlar da genellikle istanbul'daki Ntre Dame de Sionrahibe okulundan veya Amavutky Kz Koleji'nden geliyorlard. Ba kltryle eitimgrdkleri ve yabanc dil bildiklerinden hariciyeci olmak iin SBF'yi tercih etmilerdi:Betin, Birsen, Filiz, Sevil, Samuray, Gnay ve Dileri Bakan Fatin Rt Zorlu'nun kzSevin... Hiram Abasvearkadalar yeni kefettikleri Byk Sine-ma'nm stndekiMadamn Yeri'nde, pipolar eliinde cafe glace imeyi seviyorlard...Para harcamaktan holanyordu, arkadalarna kar cmertti.Biroklar kantinde yerken, Hiram Abas, o gnlere gre pahal saylabilecek Cebeci'dekilen Lokantas'nda yemek yiyordu.



22/296

ou arkada yurtta kalrken o ev yaantsn semiti.Siyasal Bilgiler Fakltesi'nin yaknndaki dairesi, sekiz katl bir apartmann iki odal atkatyd. niversite hayat boyunca bu at katn hi deitirmedi. Bu bekr evinde o-u zamanyalnz kalrd. Ancak arkadalaryla paylat da olurdu. Basketi Ylmaz(Gndz) ve Sahtekr kr (Esirci) Hiram Abas'n evini sk sk kullanan iki yakn

arkadayd. Kzl erkekli partiler iin de kullanlrd evi. Hiram Abas'n bu iler iindaysnn Glba sinemasnn yanndaki evini kulland da olurdu.Hiram Abas'n mzik kula ve sesi ktyd, sarklan ok kt sylyordu. Snf arkadahtiyar etin (Birmek) ise klasik mzik meraklsyd ve sesi de iyiydi. Arkadalar muziplik olsun diye, sk sk aralarnda ark yarmas yaparlard. Jri ise her seferinde aynyd: KelAydemir, Tavuk Kaya, Pi Kaya, Kompas Gngr, Pi Blent, Canl Turgut, HarrovKemal...Arkadalar srf ihtiyar etin'i kzdrmak iin, her seferinde kt sesli Hiram Abas' birinciseiyordu! ihtiyar etin ise her yarma sonras arkadalarna ate pskryordu...Siyasal'da herkesin bir lakab vard. Arkadalar Hiram Abas'a nceleri "Davul" diyorlard.ok palavra atanlara byle denirdi!..Ancak ksa zaman sonra "Davul" lakabnn yerini "Boksr Hiram" ald...Herkesle akalamay seven Hiram Abas, ocuksu yz ifadesiyle arkadalanna sevimli veyumuak bir insan olarak geliyordu. Hatla snf arkadalarndan Mehmet Ali K-lal'nn ona bazen "Lokum" diye hitap ettii bile oluyordu. Ama herkes biliyordu ki bu sevimli adam,sinirlendiinde bambaka bir insan haline geliyor, kendisine hkim olamyor ve gz hibir ey grmyordu. stelik sinirlendiinde ses tonu bile deiiyor, crtlak kan sesiylerktc bir kiilie brnyordu.Hrnd ve sk sk kavga ediyordu. Yumruklarn ring dnda kullanmaya devam ediyordu.zellikle Mlkiye-Harbi-ye arasndaki basketbol malarnda.O zamanlar Ankara'daki basketbol msabakalarnda en kyasya rekabet, bakentin engl iki takm olan Mlkiye (BF) ile Harbiye (Kara Harp Okulu) malarnda yaanrd.Ankara Ondokuzmays Stad'nn yanndaki spor salonu inaat halindeydi.17Henz byk bir spor salonu bulunmadndan malar Mlkiye'nin kk salonunda yaplrd. Seyircikapasitesi snrl olan salonun st ksmndaki seyirciler, ma balkon kenarlarndan sarkarak izlerlerken, saha kenarna kadar uzatlm sralarda oturan seyircilerden, salonun bir yanndolduran niformal Harbiydiler ile kar tarafta sivil giysileriyle yer alan Mlkiyeliler birbirlerinden kolayca ayrt edilirdi. Ma ncesi bir tarafn "Yaa varol Harbiye", kartarafn "Ey vatan gzyalarn dinsin" diye kendi marlarn avaz avaz sylemeleriyle balayan gerginlik ma boyunca srerdi. Harbiydiler, Mlkiyelileri kzdrmak iin "KelOrhan" (Mlkiye kaptan Orhan Girgin'in salar seyrek olduundan) diye tempolutezahratta bulunurken, Mlkiyeliler de onlara "Karga Yalm" (Harbiye kaptan MehmetAli Yalm kemerli burunlu olduundan) seklinde karlk verirlerdi.Bu malarn sonunda bazen byk kavgalar kt da oluyordu. Salon dna da taarak sokaklarda devam eden bu kavgalarn barolnde de her zaman Boksr Hiram olurdu."Basket ma kavgalarnn" en byn Boksr Sami (Onaran) kitabn yazarlarna anlatt:"Harbiye-Mlkiye basket malarndan birinde kavga knca hakem ma tatil edip salonu boalttrd. Polis girii tutmutu, Harbiydiler! uzaklatrana kadar icerdekileri dian brakmad. Bu arada salonun penceresinden arka bahede Harbiyelilerin bizden tek kalan bir kiiyi aralarna alp dvdklerini grdk. Dvlen Altay Gkakn'd, elikiye bakn ki



23/296

babas 2. Ordu Komutan Gkakn Paa'yd. Ben, Hiram, vcutu birka kii, mesela(Hava Kuvvetleri komutan) irfan Tansel'in olu Mete Tansel pencereden atlayp kavgayagirdik. ok uzun sre dvtk, bama gelen bir tala baylmm. (Sa kann zerindekieski bir yara izini gstererek) izi hl duruyor. Hiram'n bana da ta gelmi. O kadar ok dvmz ki birka gn ardan yumruklarm skamadm. O gn kavga ettiimiz

Harbiyelilerden asker atae olmu biriyle ileriki yllarda meslek hayatnda karlatk, ok sevitik."18Vali olmak istiyordu I..O dnemlerde niversiteli genler kollarnn altna kitap alarak dolarlard. Okumak veyaokuduunu arkadalarna hissettirmek nemliydi.Ancak Hiram Abas'n hi yle kayglan yoktu.Okumay sevmiyordu...Genler o yllarda siyasetle ok yakndan ilgili deillerdi. Bazlan "lnn"c, bazlar ise"Menderes"iydi, hepsi o kadar...Faizm, komnizm gibi siyasal terminolojiler yoktu henz dillerinde.Ancak Hiram Abas, arkadalanyla bir araya geldiinde, "antikomnist" olduunu sk sk vurguluyordu: "Dnyada tek bama kalsam da, yine de komnistlerle savarm!"Ve bir gn okulda bir dedikodu yayld: "Boksr Hiram'n tabancas var!"Duyanlar kulaklanna inanamadlar. nk, "iek ocuklarnn" yeni yeni dnya sahnesinekmaya balad gnlerdi o gnler; dnya genliinin sevgi ve kardelikten (18Bu kitabnyazarlarndan Doan Yurdakul o yllarda henz ortaokulrencisiydi. ama kk bir basketi olarak bu malarkarmazd. Bir matan sonra salondakan kavgaybalkondanizlerken, bir Mlkiyelininstne gelen Harbiyeliteri yumruklaryta yere d-rdngrmve bunun kim olduunu soruncaevresindekilerden. "O mehur Bpk-sr Hiram* yantnalmtDoan Yurdakul. Hiram Abas'n adnilk kez oradaduymutu.)bahsedip, savaa kar kt o dnemde, Hiram Abas'n tabancasnn olmasarkadalarn ok artmt!Hiram Abas'n nefret ettii komnistler o gnlerde, San-saryan'da ikencelisorgulamalardan geirilip, sank sandalyelerine oturtulmulard. Aralarnda efik Hsn,Zeki Ba-tmar gibi isimlerin bulunduu 167 solcunun yargland dava, 15 ekim 1953'te balamt.Davann biri bitmeden dieri alyor, ancak komnistler ylmak nedir bilmiyorlard. Oncaikenceden geen Hikmet Kvlcml ve 12 arkada Vatan Partisi'ni kurmak iin istanbulValilii'ne bavuruyorlard...Hiram Abas vali olmak istiyordu!Siyasal Bilgiler rencileri nc snfta blm tercihiyapmalar gerekiyordu.

blm vard: idar, mal ve siyas ubeler.Maliyeci olmak isteyenler mal ubeyi seiyorlard, idari ubeden mezun olanlar kaymakam,emniyet mdr, vali oluyordu. Hariciyeci yetitiren siyas ubeye girmek isteyenlerin iseyabanc dil snavndan gemeleri gerekiyordu.Hiram Abas, yabanc dil bildii halde bu snava girmedi. Vali olmak iin idar ubeyi seti...6-7 EyllOlaylarSelanik niversitesi Hukuk Fakltesi'nde okuyan. Bat Trakya Trklerinden 21 yandakiOktay Engin ise, bombay att 5 eyll 1955 tarihinde, bir gn Nevehir valisi olacan



24/296

bilmiyordu...25 temmuz 1955.Yunanistan, Birlemi Milletler'den Kbrs konusunu gndeme almasn isteyerek adadakisorunu uluslararas platforma tad.

29 austosta Kbrs sorununu grmek zere Londra Konferans dzenlendi. Trkiye'yi,Dileri Bakan Fatin Rt Zorlu, Mill Savunma Bakan Ethem Menderes ve 3 geperalile diplomatlardan oluan bir heyet temsil ediyordu.Anlama salanamad. Bir hafta sonra: 5 eyll 1955'te Atatrk'n Selanik'teki evine bomba atld! Bomba olay.DP Milletvekili Mithat Pe-rin'in Ekspres gazetesinde zel bir baskyla manet yaplarak kamuoyuna duyuruldu: "Atamzn evine bomba !"19Ardndan infial geldi!Bomba Atatrk'n evine deil de, istanbul'un 500 yllk okkltrl yapsna atlmt sanki.Yeni olumaya balayan varolardan akn akn ehre inen Trkler: binlerce yldr birlikteyaadklar Rum. Ermeni, Yahudi vatandalara ait ev ve iyerlerini birka saat iinde yakpyktlar, yama ettiler: Lebon, Markiz, Laon pastaneleri, Banco di Roma. Beyolu,Arnavutky, Bebek. Beikta, tstinye, Yeniky semtlerini dolaan fke Adalara kadar ulamt...Gstericiler, "Kbrs Trktr, Trk kalacaktr. Rumlar ittir it kalacaktr" diye sloganatyorlard srekli.6 ve 7 Eyll gnlerinde sren olaylarn bilanosu korkuntu: 3 kiinin ldrld, 30kiinin yaraland saldrlarda, 73 kilise, l fabrika, 8 ayazma, 2 manastr, 3 584' Rumvatandalara ait olmak zere 5 538 gayrimenkul tahrip edilip yaklmt.20Hkmet hemen tehisini koydu: bu olay olsa olsa komnist kkrtmas olabilirdi!Zaten Babakan Adnan Menderes de 12 Eyll gn meclis krssnde, komnistlerintertibinden sz etmiti. *Ve polis. Skynetim Komutan Nurettin Aknoz'un emriyle harekete geti, "komnisttertibi" bahanesiyle nde gelen solcu aydnlan tutuklad. (19 "Haberi" yapan MithatPerin'in kiiliiok ilginti. 27 Mays 1960'tan sonra. 1962 ylsonlarnda MAHBakanFuat Dou'ya Kayseri Cezaevi'nden bir mektup geldi. Gnderen Mithat Perin'di.Perin,nce gemiyllarda "servise" (MAH'a) verdiieitli hizmetleri. "25 seneyi bulangazetecilik hayatmda ak veya gizli hibir faaliyetten geri durmadmherkesten evvelservisin bildii kanaatindeyim..." gibi szlerle uzun uzun anlattktan sonra baklayazndankaryordu. Hapistenknca gazetecilie devam edecekti.Yapacayaynlarla komnizme ve Krtle karcephe oluturacaktBunun iin sahibiolduu Havadis Matbaas'yla (GneMatbaaclk A) istanbul

Ekspresgazetesine

malyardm, resmilan ve kredi kolaylrica ediyordu ! O yllarda MillEmniyet Hukuk veBasn Maviri AskerYargDoan Tanyer bu mektubu dokuz yl sonra, Devrimdergisinin19 ocaK 1971 tarihli saysnda yaymlad.20 Halen ANAP milletvekili olan Ylmaz Karakoyunlu da GzSancsadlromannn son blmlerinde 6-7 Eyll Olaylar'na geniyer vermektedir.)Devamn "Dinozor" Mina Urgan'dan okuyalm: "Elli komnistin hemen tutuklanmasemredildi. Birinci ube'deki komnist dosyalarnn bir ksm geliigzel raflardan indirilip



25/296

masalarn stne yld. Artk piyango kime karsa. Bunlarn arasnda lenler ya dayllardr stanbul'a ayak basmayanlar vard. Bu yzden ancak krk drt kii tutukland.Aralarnda anmsadm kadaryla Aziz Nesin, Nihat Sargn, Profesr Boratav'n kardeleriDr. Meyyet ile Dr. Can, Kemal Tahir, Tornac Emin, lhan Berktay, Hasan zzettinDinamo, Dede Ahmet, Dr. Hulusi (Dosdoru) ve daha bakalar vard. Bunlar aylarca

Harbiye'de hapis kaldlar. Polis de bu adamlarn 6-7 Eyll Olaylaryla yakndan uzaktanhibir ilgisi olmadn o kadar iyi biliyordu ki, deil mahkemeye vermek, ou alelusulsorguya bile ekilmemi-ti..."2i Neden solcularn gzaltna alnd birka yl sonra ortaya kt: o tarihte C1A BakanAilen Dulles stanbul'dayd.CIA Bakan Dulles, olaylara bakarak MAH Bakan Behet Trkmen'e, "olaylardagrd tahribat ekillerinin tamamyla komnist taktii usulne uygun olduunu" ifadeetmiti.22Yunanistan'da yrtlen soruturma ve mahkeme karar gerei ortaya kard:Selanik Konsolosluu'nda grevli Hasan Uar ile Bat Trakya Trklerinden niversiterencisi Oktay Engin bombalamt Atatrk'n evini!Peki, stanbul'un 52 farkl yerinde ayn anda balayan olaylar kim tertiplemiti ?Aznlklara ait ev ve iyerlerinin listesini gnler nce kim hazrlamt ?Trk Silahl Kuvvetleri'nde "orgeneral" rtbesine kadar ykselip Mill Gvenlik Kurulugenel sekreterlii grevinde bulunan, o gnlerin gen subay Sabri Yirmibeolu, zelHarp Birimi'nde, Seferberlik Tetkik Kurulu'nda grevliydi.Yllar sonra orgeneral rtbesinden emekli olduunda, 6-7 (21Mina Urgan, Bir Dinozorun Anlan,YapKredi Yaynlar, 1998, s. 281.22Tarih ve Toplumdergisi, say33, s. 147.)Eyll Olaylan'nn perde arkasn Gazeteci FatihGllapo-lu'na aklad: "- Sonra 6-7 Eyll Olaylan'n ele alrsak,- Pardon Paam, pek anlayamadm. 6-7 Eyll Olaylar m?- Tabi... 6-7 Eyll de bir zel Harp iidir ve muhteem bir rgtlenmeydi. Amacna daulat. (Paa bunlar sylerken benden de souk terler boand.) Sorarm size! Bu muh-teem bir rgtlenme deil miydi ?-E, evet Paam!"236-7 Eyll tertipcileri bir bir aa kmt zamanla...Kzgn topluluklar kkrtarak infial yaratan Kbrs Trk-tr Cemiyeti, MenderesHkmeti'nin gdmndeydi. Hatta cemiyetin genel sekreteri Kmil nal, MAHmensubuydu. Cemiyet ylesine bir koruma altndayd ki, olaylardan sonra haklarnda deliltoplamak isteyen bir istihbarat eleman tutuklanmt ! Emniyet mfettilerinden CemalSancak Yass -ada'da verdii ifadede, Kbrs Trktr Cemiyeti'ne ait bir belgeyi almak iinSkynetim'e bavuran MAH memuru Haydar Tansu'un komnist diye tutuklandn

sylemiti ! Yassada'da grlen 6-7 Eyll Olaylar Davas'nn 19 ekim 1960 tarihlidurumasnn ikinci celsesinde, sanklara altnda MAH Bakan Behet Trkmen'inimzasnn bulunduu ve olaylarn tertip olduunu dorulayan bir Mill Emniyet raporuokundu. Rapora kar ne diyecei sorulan Adnan Menderes unlar syledi: "Mill Emniyetraporlarna fazla nem vermemek lazmdr. Bu raporu tanzim eden Mill Emniyet mfettii,7 Eyll'e kadar hibir eyden haberdar deildir. Fakat hadiseler olup bittikten sonra 7Eyll'de sadan soldan derledii haberlerle byle bir rapor yazyor."24Yassada Mahkemeleri'nde olaylardan bu cemiyetin veya komnistlerin deil, DP



26/296

yneticileri ve tekilatlarnn sorumlu olduklar sonucuna varld. Celal Bayar ile AdnanMenderes ve hkmetinin st dzey yneticileriyle ilgili dava, (23FatihGllapolu,Tanksz, Topsuz Harekt,Tekin Yaynevi, 1991, s. 104. SabrYr-mibeoluemekli olduktan sonra, Askeri ve Siyasi Anlarmadlkitap yazd(KastaYaynlar, 1999).Emekli Orgeneral Yirmibeolu kitabnda, Gazeteci Gllapolu'na anlattklarndan

bahsetmiyordu,24 Yassada tutanaklarna dayanarak nakleden: Hulusi Dosdoru.6-7 Ey/l Olaylar.Balam Yaynlar, 1993, s. 124.)Anayasa'nn ihlaliyle ilgili ana davayla birletirildi.25artc rastlantlardan biri de, 6-7 Eyll Olaylan'ra organize eden Seferberlik Tetkik Kurulu Bakan Albay Cemal Akbay'n, tutuklanan Aziz Nesin'in Harp Okulu'ndan snf arkada olmasyd...6-7 Eyll provokasyonunun nedeni Kbrs't!Birlemi Milletler 22 eyll gn, Kbrs sorununun gndeme alnma nerisini geri evirdi.ABD, Atina'y desteklemediini aklad.Dileri Bakanl koltuuna henz yeni oturan Fuat Kprl mecliste yapt konumada,Yunanistan'a atarak, "Kfbrls'n Trk olduunu ve Trk kalacan" aklad.ikinci Dnya Sava'ndan sonra zel harp tekniklerini renen Trk subay; MehmetBozkurt, Remzi Kzlsu ve Muzaffer Temizer gizlice Kbrs'a giderek, Trk MukavemetTekilat'n kurmulard.Tekilatn kod ad; Bozkurt'tu!Adaya sivil olarak, illegal yollardan giren Trk subaylar. Seferberlik Tetkik Kurulu'nunelemanlaryd. Kbrsl Trkleri rgtleyip, tpk Amerikan Harp Doktrinlerikitabndayazd gibi "kontrgerilla" sava teknikleri retiyorlard.Bayraktar ve bayraktara bal sancaklardan oluan hcre rgtlenmeleri oluturulmutu."Mcahit" yetitiren zel harpci subaylar grev sreleri dolunca Trkiye'ye dnyor,onlarn yerine, yine sahte isimlerle, sivil kyafetlerle yeni zel harpiler gizlice Kbrs'a k-yorlard.Yunanistan da benzer yntemler uygulayarak, EOKA'ya destek veriyordu...Adada her geen gn gerginlik trmandrlyordu...Kk bir kvlcm Kbrs'n yaamn altst etmeye yetecek gibiydi...O gnlerde Hiram Abas'n okulundaki kk bir kvlcm SBF'yi kartrd.Yaymlad Forum dergisinde Menderes Hkmeti'ni srekli eletiren Siyasal Bilgiler Fakltesi Dekan Turhan Fey-ziolu'nun l aralk 1956 tarihinde grevden alnmas Mlki-ye'nin karmasna neden oldu.Bata Aydn Yaln olmak zere baz retim grevlileri istifalarn verdi.renciler okulu boykot etti.

Boykotu rencilerin liderliini bugnn nl isimlerinden Yaln Kk ve Oktay Ekiyapyordu. Gsteriler sonucu 300 renci gzaltna alnd. Gzaltna alnan rencileringtrld Emniyet Birinci ube'nin mdr (gelecein istanbul valisi mill savunma bakan) Nevzat Ayaz'd.Hiram Abas, ne gzaltna alnan renciler arasndayd, ne de boykota katlanlar...Ayn tarihte, ABD, "Eisenhower DoktrinTni dnyaya duyurdu:"Hr dnya devletleri birbirlerine karlkl olarak baldrlar. Bir devletin kendi kendineyetmesi artk gerilerde kalmtr. Ortak egemenlik karlkl bamllkla salanr..."



27/296

Amerika, ekonomik ve asker yardm isteyen ve hatta lkelerine, asker karmayaplmasn bile isteyen Ortadou devletlerine bu yardm salayacan aka ilanediyordu...Be gnlk bir ziyaret iin Benjamin Fairless bakanlnda bir Amerikan heyeti, 11 ocak 1957 tarihinde Trkiye'ye geldi. Heyet, Trkiye'ye yaplan asker ve ekonomik yardm

incelemek ve bu konuda Bakan Eisenhower'a rapor sunmak iin grmelere balad.20 mart 1957 tarihinde, yine bir Amerikan heyeti rapor hazrlamak iin gnlneAnkara'ya geldi.Trkiye'ye sadece Amerikan heyetleri gelmiyordu...Hiram Abas'n yaamn deitirecek, meslek seimini etkileyecek bir film de, sinemalardagsterime girmiti...Rhtmlar zerindeSinemaya ok meraklyd. Haftada en az bir kez giderdi. Pazartesi akamlar yaplan galagecelerini karmamaya dikkat ederdi... Bir gn kzl erkekli bir arkada grubuyla yinesinemaya gitmilerdi. Barollerini Alida Valli ile Jean-Claude Pascal'n oynad filmin adGnahkr Gner'di. Sinemadan ktklarnda kzlardan biri, filmin erkek kahramanneletirerek, "Siz erkekler hep aynsnz" deme gafletinde bulundu. Bu sz zerine kendinikaybeden Hiram Abas, gen kz bir yumrukta kaldrma seriyordu...Yine sinirlenmi ve gz hibir ey grmemiti Hiram Abas'n!Ama hayatn deitirecek filmi iki yl sonra grecekti...1954 ylnda ekilen Rhtmlar zerindefilmi 8 dalda Os-car kazanmt.Film, Marlon Brando'nun canlandrd Terry Malloy'un bandan geenleri konu ediyordu.Eski boksr Terry, New York'un nhm blgesinde aabeyi Charley iin ufak tefek iler yaparak yaamn srdren bir genti.Aabey Charley ise; rhtmdaki sendikann banda bulunan, kendi menfaatinden baka bir ey dnmeyen, parasn da cinayet ve dolandrclkla kazanan Johnny Friendly iinalyordu.Rhtmda tm alanlarca bilinen baz kurallar vard.Birinci kural "gereki"ydi: Johnny Friendly iin alyor ve onunla iyi geiniyorsanz,rhtmdaki btn iyi ileri siz alr; az i yapip ok para kazanabilirdiniz...ikinci kural son derece basitti: Friendly'yle anlaamyor -sanz i bulamazsnz...nc kural ise gayet kesindi: bu sendika yelerinin ya-sadj hareketlerini bakalarna,mesela polise ihbar edecek olursanz, hayatla ilikiniz kesilirdi...Marlon Brando, yani Terry, bir gn bilmeden, aabeyi Charley ve patronu Friendlytarafndan, bir adamn ldrlmesine alet edildikten ve kurbann kz kardeine k olduk-tan sonra; kendi hayatn sorgulamaya, rhtmda alan insanlarn yaam artlan zerindednmeye balar. Mahallenin rahibiyle konuurken ona, "Eer Friendly ve adamlarn eleverirsem hayatmn hibir deeri kalmaz" diye yaknr. Rahip Bany de ona yaamndeitirecek sihirli cmleyi syler: "Eer ele vermezsen ruhunun ne deeri kalr ?"Ve Terry tahmin edilecei gibi polise gidip tm bildiklerini anlatr...Film Hiram Abas' derinden etkilemiti. Filmin kahraman Terry gibi giyiniyor; yakasn her zaman kaldrd siyah mont deimez paras haline geliyordu. Terry gibi yryor, sanTerry gibi taryor ve hep ondan bahsediyordu.Zaten kendisi de Terry gibi bir boksrd...Tek fark piposuydu!



28/296

Burada biraz duralm ve filmin senaryosuna yansyan gerek yaamla ilgili bir saptamayapalm:Ynetmen Elia Kazan, filmi ektii 1954'ten iki yl nce, Amerika'daki McCarthySoruturmalar srasnda, "Amerikan Aleyhtar Etkinlikler Soruturma Komisyonu"nun(HU-AAC) karsna km ve "komnist" olan meslektalarn ihbar etmiti!..

iin znde Elia Kazan, Rhtmlar zerindefilminde, bu hareketinin sebebini aklamayaalyordu. Kendi tutumunun zeletirisini filmin kahraman Terry'nin davranndagsteriyordu. Yani ynetmen Kazan, arkadalarn "ruhunu kurtarmak iin" ele vermiti.26Film Hiram Abas' sadece biimsel ynden mi etkilemiti ?Yoksa istihbarat olmasna da katkda bulunmu muydu?1957 ylnda okuldan mezun olduktan 20 gn sonra MAH'n kapsn almasnda filminkahraman Terry'nin ne kadar etkisi vard ?.. (26AradanoK uzun yllar getikten sonra,1999 ylOscar treninde Elia Kazan'a "Onurdl" verildi. 90 yana merdivendayamolan ynetmen sahneyektnda salonda bulunanlarn yansayaa kalkmayarak vealklamayarak onu hlatfetmediklerini belli ettiler. Filminekimlerinin bitmesinden sonraElia Kazan'bir daha grmeyen Marlon Brando ise trene gelmemiti!) ikinci blm Mason dayanmas Heyecanlyd...Uzun boylu, gen yzl, efe grnts veren adam, geri kendisine yat gibidavranyordu ama, Hiram Abas bata elleri olmak zere vcudunun titremesine bir trlengel olamyordu... Ne de olsa karsndaki adam; hain kiiliiyle nl ve Babakan Adnan Menderes'in enyaknndaki brokratlardan biriydi...Babakanlk Mstear Ahmet Salih Korur'dan randevuyu, babas Hilmi Abas almt. Ailetandklaryd. Mstear Korur as, dedesi Mbarek Galip Eldem'in yakn arkadayd.Yaknlklar, "biraderlik'ten geliyordu; ikisi de masondu...Devletin en st katnda oturan birinden, dedesi hakknda vc szler iitmek gururunuoksamt. Heyecan yatm, kendine gveni gelmiti.Soru zerine, neden istihbarat olmak istediini, zerde setii cmlelerle tane taneanlatt.Babakanlk mstear, aslnda Hiram Abas'n anlattklarn dinlemiyordu. Biliyordu ki,tekilatn okumu, dil bilen yeni elemanlara ihtiyac vard.Artk MAH'a gvenmiyordu ve gvendii, bildii, tand kiilerin tekilata girmesini

istiyordu. Babakanlk mstearnn MAH'a gvenmemesinin nedeni vard.Babakan Menderes'in rtl denekten datt paralarn muhasebesini tuttuu ve babakann gizli ilerini yapt iin tekilatla hep yaknlk iinde olmutu!iin znde tekilatn "grnmeyen bakan" kendisiydi. Babakan gelen raporlar okumaz,ona verir, istihbarat bilgilerini de, MAH bakanndan deil, kendisinden dinlerdi.Menderes, 1946'dan sonra kendisine kar bir silah olarak kullanlan MAH', iktidarageldikten sonra, kendi istihbarat rgt durumuna getirmekte hibir saknca grmemiti.Zaten bu amala 12 yl bakanl yrten Naci Perkel'i ekar-te edip Behet Trkmen'i



29/296

MAH'n bana getirmiti...l MAH Bakan Behet Trkmen gerekte kimin "adamyd?" Menderes'in mi; askerin mi;yoksa..."Yoksa"nn yant ksa bir zaman sonra ortaya kacakt...Babakanlk Mstear Ahmet Salih Korur'un, o gnlerdeki tek korkusu Babakan

Menderes'in gnl maceralarnn ortaya kmasyd.. Ne yazk ki korktuu bir gn bana geldi...O gn. Menderes kendisini arp, "Mill Emniyet'le ilgili baz ayialar dolayor" demiti."Gir ilerine, sor sorutur, kulamza gelen bu ayialarda ne kadar gerek pay var,renelim."Ahmet Salih Korur'un tekilat iinde zel istihbaratlar vard. Dinlenen telefonlarnkaytlarn kendisine de getiriyorlard. Ama imdi kendisinden habersiz bir de babakan mdinlemeye balamlard ?Aslnda Menderes'in aratrlmasn istedii konular, artk sar sultann bile duyduu kendignl maceralaryla ilgiliydi. Kulana kadar gelen "sylentilere" gre, ilikide olduukadnlarla yapt telefon konumalar MAH tarafndan dinleniyordu. (1969'da vefat eden Naci Perkel anlarnkaleme almt. Ancak MT,lmnden sonra notlarna el koydu veyaymlanmasna izin vermedi. Mehmet Eymr'le rportaj, Tempo dergisi, 21-27 nisan1991.) Babakanlk mstear yapt soruturma sonucunda aknlk verici olaylarlakarlat. MAH'n dinleme istasyonlarn Amerikallarn kurduklarn, zellikle "telefon din-leyen" personelin maalarn CIA'dan aldklarn rendi. Ama Menderes'e verdii rapor bundan ibaret deildi, rapor daha birok ac gereklerle doluydu.Amerikallar, MAH'a hakimdi. Para veriyor, rgte "nfuz" ediyorlard. Mill Emniyet'in btn dosyalan CIA'mn kontrolndeydi. istanbul'da Mill Emniyete ait bir okul, servisinistanbul rgt ve Yeilky'deki Soruturma Tekilat tmyle Amerikallarn emrindeydi.Okullara, Soruturma Tekilat'na Amerikallar "dorudan" para veriyorlard, istanbul blge rgt bakanlna "dorudan" para dyorlard. Karlnda "i" istiyorlard.Dedikleri ne kadar doruydu bilinmez ama; tekilatta grev alanlarn, alanlarn hemenhemen tm Amerikallardan para alarak karlnda "i" grmekten onurlarnn ze-delendiini sylemilerdi. Bu durumun kendilerine strap verdiini belirtiyor,yaknyorlard...Mstear Korur, rendiklerini satr satr Babakan Menderes'e anlatyordu:"Kiminle konutuysam" diyordu, "Mill Emniyet'in sadece CIA'dan deil, teki yabancgizli servislerden de 'para' aldn sylyor." Ne var ki, Trk gizli servisine yardm ad altnda yaplan, karl istenen paralarnverilmesinde CIA'mn yntemi ile, teki servislerin uygulamalar arasnda fark vard.Fransz, ngiliz ve italyan gizli servisleri "paray, Mill Emniyet'in An-kara'daki merkezine"veriyorlard. CIA ise, ne merkez tanyordu, ne de yntem deitirmeye yanayordu.Egemenliine ald gizli servis nitelerine her ay CIA'mn adamlar gidiyor, birimin bandaki kiiye zarf iinde "para" brakyordu...Yaplan saptamalara gre, Mill Emniyet birimlerine; CIA ayda 100 000, ingilizler 30 000,Franszlar 7 000-8 000, italyanlar da 4 000 lira dyorlard. CIA'mn uygulamalaryla olay,"hizmet mukabili bir miktar yardm" olmaktan km. Trk gizli servisini aylk cretlerlealtrmaya yneltmiti. Devletin "gizliliine" giren CIA. sanki bamsz bir lkedealmyordu. ABD'nin gzetiminde, denetiminde bir lkede bulunuyormu gibi pervasz,



30/296

diledii gibi faaliyet gsteriyordu. Gizli servistekiler, CIA'nn "iilerTydi. Menderes, ms-tearna dnd: "Ahmet Salih Bey" dedi, "bu byle gitmez..." Yenice sigaras ierdiMenderes. Bir tane yakt ve kesin dille konutu: "Keselim ilikiyi."2Eklemeden deyapamad; "Ama Amerikallar darltmayalm. Yardmna muhtacz. Bizim servismensuplarnn Amerikallardan -CIA'dan- para alyor vaziyete dmelerini derhal

nleyelim."zm yolu da gsterdi mstearna: "Bize yapacaktan yardm 'malzeme' olarak yapsnlar."3Sonradan, birka yl sonra yarglanaca Yassada Du-rumalan'nda, "Vaziyeti byle idareettik" diyecekti...Ahmet Salih Korur da, yargland Yassada'da bu ilikiler konusunda, 22 aralk 1960gn yaplan durumada unlar syleyecekti:"Dedim ki, sureti katiyede Amerikallardan para almayacaksnz. Amerikallarn servisefini daireme ardm. Kati calimati verdim: 'Hibir memurumuzla temas etmeyeceksinizve para vermeyeceksiniz.' Evet, deyip gitti"Ayn oturumda devrik babakan Menderes de unlar dile getiriyordu:"Byledir Beyefendi. Yava yava yardm kestik. Bu yardmlar yle balam: servisler arasnda irtibatlar tesis etmek, birbirine malumat vermek suretiyle mterek allyor.Bunun bal olduu klfeti karlamak zere yava yava irtibat tesis etmiler, bunu (MAH bakan) Behet Trkmen'in uygun grd anlalyor. Ahmet Salih Korur'u bu servise bir de orada neler cereyan ediyor, gayesini anla dinle diye vazifelendirmemin sebebi budur. Netice aldktan sonra ilikileri keselim, ama Amerikallar darltmayalm. Daimi suretteservis olarak yardma muhtacz. (2 Babakan Menderesin, ABD'ye kzdo yllarda CIAajanPaul Henze Trkiye'de grevliydi. Gazeteci Ufuk Gldemir'e, "1958 ylnda ABD'yeMenderes aleyhinde rapor yollamamz yasaklanmt" diyecekti(Texas Malatya,BilgiYaynevi, 1992, s. 87).3 Cneyt Arcayrek, Darbeler ve Gizli Servisler,Bilgi Yaynevi, 1989, s. 43-46.) Bizimservise mensup olan memurlar, dorudan doruya Amerikallardan para alyor gibivaziyete dmeyi nleyelim dedim."Babakan Menderes ile Mstear Korur, iin zn --mrnislerdi: "ClA'dan dorudan para almay servisin ban-^a bulunan Behet Trkmen Paa salamt."Babakan Menderes bylece telefonlarnn kimler tarafm-dan dinlendiini de renmioluyordu.Aslnda bunun pek de aacak bir taraf yoktu; ClA'nn Iran ah Rza PemevVnin yatak odasn dinledi^ de yifiar sonra ortaya kacakt.Lks Nermin'in telefonu dinleniyor...Babakan Menderes'in telefonlarnn dinlenmesini CIA m istemiti ?Pek bilinmiyor ancak tahmin ediliyor.Bilineni; dnemin istanbul Emniyeti'nin ikinci ube Mdr Ergun Gkdeniz anlatt: "Ozaman Dileri Bakanl-'nn istanbul'da kulland bir randevuevi vard. Lks Ner-minadnda bir kadn iletirdi. Randevuevinin baz politikaclar tarafndan korunduunu,dolaysyla emniyeti ilgilendiren ok nemli bir konuda mdahale edilemediini gryor-duk. Fuat Dou MAH'ta operasyon efiydi; binba idi. Kendisinden rica ettim. Teknik grubunu aldm ve dinledim ran-devuevinin telefonlarn. Mesela dnemin iileri Bakan Namk Gedik operasyon olarak baz eyler vermiti o zaman. rnein uyuturucu



31/296

kaaklarndan bir tanesinin DP'li bir bakann evinde sakland iddias nedeniyle ozamanki MAH'tan rica ettim; bakann evini dinledim ve doru kt. Uyuturucu kaaks, bakan evinde saklanyordu, ilem yaplmad. imdi de adn aklayamam."Ergun Gkdeniz'e gre, Lks Nermin dinlenirken baz zel telefon konumalarna da ahitolmulard.

Lks Nermin, meslee Beyolu'ndaki Rumeli Han'da atlm, sonra "ilerini" byterek Osmanbey'de kendi "meknm" amt. O tarihlerde istanbul'da tam 70 randevuevi vard.Mterileri hep st dzey zenginler, siyasetiler ve brokratlard.Devlete hizmet vermiyor da deildi hani.rnein, Cumhurbakan Celal Bayar'n davetlisi olarak Trkiye'ye gelen EndonezyaCumhurbakan Ahmet Sukar-no stanbul'un gzelliine ve kendisine sunulan Lks Ner-min'in kzna k olmutu. Gezisini, ok beendii "yatak arkada" iin bir gn deuzatmt.Endonezya cumhurbakann Trkiye'den gayet memnun uurlayan Trk diplomatlarnnsevinci kursaklarnda kalmt. Bakent Cakarta'dan gelen mesaj hi de i ac deildi;Cumhurbakan Sukarno istanbul'da belsoukluuna yakalanmt!Endonezya, Trkiye'yi knyordu! Eh kabak tabi ki Lks Nermin'in bana patlayacakt.Dviz kaakl bahane edilerek birka aylna cezaevine atld...5Lks Nermin cezaevine girerken avaznn kt kadar baryordu. Haykrn Ankara'nnduymasn istiyordu sanki: "Ulan, Allah belanz versin, parasn bile vermiyorsunuz, sonrada kp hesap soruyorsunuz."Haklyd. yle ki, baz Arap eyhleri birden fazla kz istiyordu koynuna.Ve hepsinin ihtiyacn Lks Nermin salyordu.Devrin hretli dansz zcan Tekgl de cann Irak Kral Naibi Abdullah ile Babakan Nuri Said Paa'nn elinden zor kurtarm, DP Milletvekili Mekki Sait Esen'in istanbulFlorya'daki evine snmt. Anlalan devletin yabanc konuklan arlamak iin belliartistleri, danszleri vb ieren bir protokol listesi vard!..HocasMAHbakan olduHiram Abas'n. dedesinin "mason birader"! Mstear Ko-rur'u ziyaret ettii gnden 8 aynce, MAH Bakan Behet Trkmen 18 nisan 1957 tarihinde Badat Bykelilii'negnderilmiti.(S Murat Bardak, Hrriyet,24 mays 1998.) Ancak Trkmen Amerikallarlailikisini hi kesmedi. Has ailesiyle birlikte, Coca Cola'run Trkiye'deki orta oldu !Herhalde emekli maayla yaplacak bir yatrm deildi bu. O gnlerde bu sorulan sormak,"servet dmanh"yd! Neet Gri, MAH'a 1931 ylnda, 22 yanda girmiti. CIA'dan alman paralarntanklarndan biriydi:"Behet Trkmen Paa tekilata gelince ne kadar adam alabildiyse hepsini ald. Koridorlaramasalar smad. O kadar genileme oldu, ama ou kymetsiz ve deersiz insanlard.imdi Amerikallar tabi, operasyonlarla ilgili konularda para veriyorlard. Fakat BehetPaa'nn ald paralar, onlar illegal paralard."6MAH Bakan Albay Behet Trkmen'in yaamnda Menderes'in varl ona her zamanans getirmedi.Trkmen, Babakan Menderes'in uann dt kazada olu Gner Trkmen'i kaybetti.Tek tesellisi dier olu Ilter Trkmen'di.O da babas gibi, Trk brokrasisinin merdivenlerini hzla kp, 12 Eyll 1980 Asker



32/296

Darbesi'nin dileri bakan olacakt...Behet Trkmen'den boalan MAH bakanlna Albay Emin obanolu vekleten atand.Trkmen'in yerine kimin gelecei konusu, Cumhurbakan Celal Bayar ile Babakan AdnanMenderes'in arasn amt.Devletin zirvesindeki tartma srdke Albay Cobano-lu'nun MAH'taki grev sresi

uzuyordu.;

Sonunda Cumnurbakan Celal Bayar'n dedii oldu; 7 ay sonra atama yaplabildi.MAH'n bana ilk kez bir sivil bakan geldi: Hseyin Av-ni Gktrk.57 yandaki Gktrk, 1927 ylnda istanbul Hukuk Fakltesi mezunuydu. Cenevre'delisans, Berlin'de doktora almalar yapmt. 1935'te doent, 1940'ta profesr olmutu.Hiram Abas'n Siyasal Bilgiler Fakltesi'nde(6 Tuncayzkan, Bir Gizli Servisin Tarihi,Milliyet Yaynlar, 1996, s. 126.)ksabir dnem retmenliini yapmt...1954 ylnda DP'den Nide milletvekili sedi. iileri ve adalet bakanlna vekleten bakt.Hseyin Avni Gktrk bu zellikleri nedeniyle MAH bakan olmamt kukusuz.iin dorusu, 27 ekim 1957 seimlerini kazanp milletvekili olamayan DP'li Hseyin AvniGktrk, 21 kasm 1957'de Trkiye'nin istihbaratn ynetmek iin MAH'n bana ge-miti.stihbaratta yeni bir dneme mi giriliyordu?..Hiram Abas'n, Babakanlk Mstear Ahmet Salih Korurla grtnde, MAH'n banda Hseyin Avni Gktrk vard...Menderes'in "en yakn adam" Mstear Korur'un, yeni MAH bakanyla aras iyi deildi,istihbarat raporlar eskisi gibi kendisine gelmiyordu. Zaten raporlarn ou, artk Cumhurbakanl Kk'ne, Celal Bayar'a gidiyordu.Mstear Korur'un MAH iinde kendisine yakn elemanlara ihtiyac vard. Oturup kalkmasve konumasyla kendine gvenen bir gen izlenimi veren Hiram Abas, neden onunekibinde olmasnd?aylarn imilerdi..Babakanlk Mstear Korur, masasnn zerindeki beyaz kda, Menderes'in hediyeettii dolmakalemle birka cmle yazp, san bir zarfn iine koydu, Hiram Abas'a uzatrken,"Bunu Mill Emniyet Reisi Hseyin Avni Gktrk Beyefendi'ye kendi ellerinle ver. Ogerekeni yapacaktr" dedi.Hiram Abas san zarf ald, teekkr edip, mstearn elini skmak iin ayaa kalkt.Tokalatdar.Tam kmak iin kapya ynelmiti ki, arkasndan ms-teann kendisine seslendiiniduydu: "Hiram Bey evladm, sana ilk d ben vereyim. Sakn unutma; sz azmzdaiken biz ona, azmzdan ktktan sonra o bize hkim olur!"Mstearn bu dne bir anlam verememiti...Bu istihbaratn m, yoksa masonluun mu bir ilkesiydi ?Babakanlk binasndan rahatlam olarak kan Hiram Abas cebinden kard piposunuyakt. Grme hi de korktuu gibi gememiti. Bir an kendini dnyann en iyi casusuolarak farz etti. Yryne bir fiyaka geldi...imdi sra san zarfn verilecei MAH Bakan Hseyin Av-ni Gktrk'teydi...CIA'dan zarf iinde para alma dnemi, Behet Trkmen'in yerine "sivil bakann"gelmesiyle sona ermi iniydi ?



33/296

Tabi ki hayr!Minare klfna uydurulmutu. CIA-Trk istihbarat rgt ilikisine sadece gizlilik maskesigiydirilmiti. Yoksa iin esas deimemiti.Tekilat iinde nemli yerlerde bulunmu, 1957 ylnda istanbul merkez eflii yapm olanAvni Koral, o gnleri anlatt: "iitildi ki, Hseyin Avni Gktrk. Amerikallardan Emin

obanolu dneminde alnmam7 ayhk parann hepsini istemi!"Yani tekilat ile CIA ilikisi aynen devam ediyordu...Bu yaknlama dostluun tesindeydi. Bu iliglnin dayatmas sonucu MAH, adeta CIA'nnyerel birimi gibi almakta ve sadece i politik istihbarata arlk vermekteydi...Bu ilikide Trkiye'nin yaran da yok deildi: CIA'dan salanan mal fonlar, ABD'de eitimimknlan, istihbarat teknolojisindeki ilerlemeden yararlanmak vs.Bakalm Trkiye bunlann faturasn nasl deyecekti ?Ortadou'da dengeler deiiyorHiram Abas'n "iei burnunda" bir istihbarat olduu o gnlerde, Ortadou'da Sovyetler Birlii lehine nemli gelimeler oluyordu. Msr'da Sovyet yanls Nasr rejiminin ku-rulmasndan sonra, Suriye de Sovyetler Birlii'ne yaknlamaya balamt. Nasr'n "Arapmilliyetilii" izgisini benimseyen Suriye'de 20 000 Sovyet askeri personeli ynak yapm, Suriye ordusu Sovyet silahlanyla donatlmt.Srada Irak vard. Sovyetler'in ve Nairin destekledii Yarbay Abdlkerim Kasm. 14temmuz 1958 tarihinde gerekleurdii darbeyle kralla son verdi. Kral II. Melik Faysalve Kral Naibi Abdullah ldrld. Devrilen Irak Babakan Nuri Said, istanbul'da eitimgrm bir Osmanl paasyd. Trkiye'ye ok yaknd. Irak, Kral Faysal ve Nuri Said Pasadneminde Trkiye'yle yaknlamaya balam, Menderesle aralarnda yakn dostluk ikikileri de kurulmutu.Yarbay Kasm'n ilk ii. Trkiye-lran-Irak-Pakistan arasndaki Badat Pak'ndan ekildiiniilan etmek ve Sovyet-ler'le yakn ilikiler kurmak oldu.7rak'taki bu hareketle birlikte blgedeki dengeler de iyice deimi oluyordu. Suriye'densonra rak'n da Sovyet nfuzuna girmesiyle birlikte Trkiye kendisini, Sovyetler Birliitarafndan adeta kuatma altna alnm gibi hissetmeye balamt.Trk Genelkurmay bu kayglara kar belirlenecek askeri stratejileri tartrken, bugelimeleri Washington'dan izleyen tandk bir isim vard: o sralarda ikinci kez ABD'de bu-lunan Kurmay Binba Alparslan Trke !8Trke'in anlarnda belirttiine gre, bu kayglar yle zetleniyordu:Trkiye'nin dousu dalk blge. Biz burada hatt tkadk, savatk ve dman durdurduk diyelim. Sovyetler Trkiye'nin arkasn alacak, iran'dan dnecek, oradan rak'a Suriye'ye,iskenderun Krfezi'ne, hatta Svey'e doru akacakt.Bu durumda Gneydou'da zrhl bir kolordunun kurulmasna karar verildi. BunuAmerikallarla ok mzakere ettik. Ben o srada Washington'daydm. (7 ABD'ninSovyetler 1!embere alma politikasnn birrnolan ve mimarlnABD DileriBakanJohn Fuster Dulles'm yaptBadat Pakt,rak'nekilmesinden sonra Centoadnald.8 Alparslan Trke. ABD'ye ikinci gidiinde bu kez Genelkurmay Bakanlnnatsnavkazanarak, 1958'de NATO Daimi Grubu Trk Temsil Heyetiyeliineatanmt. VVashington'da bulunduu sradaok ilginisimlerle tant: dahasonralarorgenerallie kadar ykselen, o zamanlar Kurmay YzbaRagp Ulubay (9



34/296

haziran 1999'da gvenoyu alan 57. Hkmette devlet bakanolan ve 6 temmuz 1999'daintihar giriiminde bulunan Hikmet Ulubay'n aabeyi); 12 Mart 1971 dneminde mili!eitim bakanlyapacak olan, o zamanlar Kurmay Yarbayinasi Orel; 1974 ylnda MTmstearlyapacak olan Bahattin Ozlker; daha sonra bir suikasta kurban gidecek olan,12 Mart Darbesi'nin Deniz Kuvvetleri komutan, o zamanlar Pentagon'da Deniz Ataesi

Kemal Kayacan; 27 Mays Hareketi'nin etkili isimlerinden, atae yardmcsHavaKuvvetlerinden Agasien.)Tabi Amerikallar blgeyl incelediler. Sonuta, 'Bu zrhlkolordunun harektna elverili yol durumu yok blgede'

Documents

Soner Yalçın - Bay Pipo