Upload
ledieu
View
223
Download
1
Embed Size (px)
Citation preview
KKUUTTNNOO PPOOPPRRZZEEZZ WWIIEEKKII
POD REDAKCJĄ JANA SZYMCZAKA
KUTNO – ŁÓDŹ 2011
TTOOMM II
DDOO 11993399 RROOKKUU
Wydawcy: Prezydent Miasta Kutno, Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna im. Stefana Żeromskiego w Kutnie, Polskie Towarzystwo Historyczne. Oddział w Łodzi Redaktor: Jan Szymczak Sekretarz naukowy: Anna Kowalska-Pietrzak Recenzenci: prof. dr hab. Krzysztof Mikulski prof. UŁ dr hab. Leszek Olejnik Wybór ilustracji: Bogdan Danelski, Andrzej Olewnik, Tomasz Pietras Ilustracje i mapy pochodzą ze zbiorów: Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie, Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, Biblioteki Narodowej w Warszawie, Biblioteki Uniwersytetu Łódzkiego, Muzeum Regionalnego w Kutnie, Archiwum Państwowego w Płocku – Oddział w Kutnie, Miejskiej i Powiatowej Biblioteki Publicznej im. S. Żeromskiego w Kutnie, Archi-wum Urzędu Miasta Kutno oraz innych instytucji i kolekcji prywatnych ISBN 978-83-931955-0-3 (całość) ISBN 978-83-931955-1-0 (tom I) © Copyright by Urząd Miasta Kutno i Polskie Towarzystwo Historyczne. Oddział w Łodzi Skład, łamanie, projekt typogra�iczny książki: Tomasz Pietras Projekt okładki: Marcin Łukowczyk Opracowanie komputerowe zdjęć i map: Karol Nowak, Waldemar Nowak Opracowanie uproszczonych tablic genealogicznych: Anna Kowalska-Pietrzak Druk: Drukarnia Dimograf Sp. z o.o. ul. Legionów 83, 43-300 Bielsko-Biała
701
Spis treści tomu I
Przedmowa 5
Od Redakcji 7
ROZDZIAŁ 1. NAZWA MIASTA I HERB 11
Początki, czyli słów kilka o legendarnej genezie rodu Kucieńskich i Kutna oraz nazwie miasta (Anna Kowalska-Pietrzak) 13
Pieczęcie i herby Kutna (Marek Adamczewski) 21
1. Pieczęcie i herby miejskie 21
2. Średniowieczna zagadka 22
3. Kutnowskie lwy 27
4. Święty Wawrzyniec 29
5. Pieczęcie miejskie w XIX wieku 35
6. Herby i pieczęcie miejskie w XIX i XX wieku 37
ROZDZIAŁ 2. ŚRODOWISKO GEOGRAFICZNE I PRZYRODNICZE 47
I. Środowisko geogra�iczne (Paweł Szymczak) 49
1. Budowa geologiczna i ukształtowanie powierzchni 51
2. Wody podziemne i powierzchniowe 52
3. Klimat 54
II. Środowisko przyrodnicze (Andrzej Latos) 58
1. Zasoby przyrodnicze 58
1.1.
Środowisko geobotaniczne, lasy i siedliska obszaru otaczające-go miasto Kutno 58
1.2. Formy ochrony przyrody 63 1.2.1. Rezerwaty leśne 64 1.2.2. Obszary Krajobrazu Chronionego 66 1.2.3. Pomniki przyrody 68
702
1.3.
Ogrody (parki) zabytkowe i inne wartościowe obiekty przyrodnicze 72
1.3.1. Inne, unikalne obiekty przyrodnicze na terenie powiatu kutnowskiego
78
2. Specy�ika warunków przyrodniczych otaczających miasto 78
3. Zasoby przyrodnicze miasta Kutna 83
3.1.
Obiekty przyrodnicze w Kutnie będące pod szczególną ochroną prawną 87
3.1.1. Pomniki przyrody na terenie Parku Wiosny Ludów 87 3.1.2. Inne zabytkowe obiekty przyrodnicze w Kutnie 89
III. Świat roślin i zwierząt (Paweł Szymczak) 91
1. Rośliny najczęściej występujące w Kutnowskiem 91
2. Świat zwierząt w okolicy Kutna 94
ROZDZIAŁ 3. PRADZIEJE KUTNA 101
Pradzieje Kutna i doliny Ochni (Sylwia Stasiak) 103
ROZDZIAŁ 4. DZIEJE KUTNA DO KOŃCA XVIII WIEKU 129
Kutno i Łąkoszyn do schyłku XVI wieku (Tadeusz Nowak) 131
I. Dzieje Kutna do końca XVI wieku 131
1. Przynależność administracyjno-terytorialna i sieć drożna 131
2. Najstarsze dzieje 133
3. Właściciele 137
4. Władze miejskie 147
5. Ludność 148
6. Rzemiosło, handel, rolnictwo 152
7. Kościół, oświata i opieka społeczna 155
II. Dzieje Łąkoszyna do końca XVI wieku 160
1. Najstarsze dzieje i początki miasta 160
2. Właściciele 161
3. Władze miejskie i mieszczanie 169
4. Rolnictwo, rzemiosło i handel 172
5. Kościół w Łąkoszynie, duchowni 174
703
Dzieje Kutna i okolicznych wsi w XVII i XVIII wieku (Michał Kobierecki) 177
I. Właściciele Kutna 177
1. Kucieńscy herbu Ogon 177
2. Garwascy herbu Grzymała 180
3. Zamoyscy herbu Jelita 181
4. Stanisław Gadomski i Walenty Rzętkowski 185
II. Kutno w XVII wieku 186
III. Kutno w XVIII wieku 191
IV. Ludność Kutna w XVII–XVIII wieku 200
V. Okolice Kutna w XVII–XVIII wieku 208
ROZDZIAŁ 5. KUTNO W OKRESIE ZABORÓW (1793–1918) 219
Przynależność administracyjna (Jarosław Kita) 221
1. Okres pruski 221
2. Księstwo Warszawskie 223
3. Królestwo Polskie (1815–1830) 226
4. Królestwo Polskie (1832–1866) 229
5. Królestwo Polskie (1867–1914) 231
6. I wojna światowa 233
Właściciele miasta i podmiejskich dóbr ziemskich (Jarosław Kita) 235
1. Walenty Rzętkowski 235
2. Antoni Gliszczyński 238
3. Feliks Mniewski 242
4. Witold Mniewski 244
5. Stanisław Zawadzki 246
6. Adam Zawadzki 247
7. Dobra łąkoszyńskie 248
Przestrzeń i infrastruktura miejska (Jarosław Kita) 251
1. Topogra�ia miasta 251
2. Przestrzeń miejska 254
3. Infrastruktura miejska 258
4. Stan dróg i ulic 258
704
5. Stacja pocztowa 259
6. Brukowanie ulic 262
7. Mosty i mostki 264
8. Oświetlenie 264
9. Pożary miasta 266
10. Zabudowa miasta 267
11. Budynki publiczne 269
12. Ratusz 271
13. Szpital św. Walentego 271
14. Kościół św. Wawrzyńca 273
15. Cmentarze 274
16. Studnie miejskie 275
17. Telefony 277
18. Pierwsze kina i samochody 278
Władze miasta (Jarosław Kita) 279
1. Okres pruski 279
2. W Księstwie Warszawskim 280
3. W Królestwie Polskim 282
4. W okresie międzypowstaniowym 285
5. W latach 1864–1914 287
6. Lata I wojny światowej 289
7. Siedziba władz powiatowych 290
Finanse miasta (Jarosław Kita) 295
1. Przepisy prawne 295
2. Dochody miasta 296
3. Wydatki miasta 302
Mieszkańcy miasta (Jarosław Kita) 307
1. Ludność miasta w liczbach 307
2. „List miejski” 309
3. Żydzi 313
4. Polacy 321
5. Niemcy 323
705
6. Rosjanie 329
7. Źródła kon�liktów 331
8. Struktura zawodowa mieszkańców 332
Życie gospodarcze (Jarosław Kita) 341
1. Mieszczanie – rolnicy 341
2. Stacja Doświadczalno-Rolnicza 342
3. Rzemiosło 344
4. Początki wytwórczości przemysłowej 348
5. Cukrownia „Konstancja” 351
6. Zakłady przemysłowe w Kutnie 352
7. Młynarstwo 353
8. Zakłady maszyn i narzędzi rolniczych 354
9. Handel 358
10. Usługi 361
11. Apteki 362
12. Instytucje kredytowe 362
Warunki bytowe i zdrowotne (Jarosław Kita) 365
1. Zamożność i warunki mieszkaniowe 365
2. Dobroczynność i �ilantropia 369
3. Stan sanitarny miasta 371
4. Epidemie i choroby 372
5. Opieka zdrowotna 373
6. Szpital miejski 376
Kultura i oświata (Jarosław Kita) 379
1. Warunki rozwoju 379
2. Przejawy życia kulturalnego 380
3. Życie teatralne 382
4. Rozwój elity miejskiej 386
5. Ochotnicza Straż Ogniowa 387
6. Towarzystwo Teatralno-Muzyczne 389
7. Czytelnictwo 391
8. Oświata 393
706
9. Krajoznawstwo i turystyka 399
10. „Promocja” miasta 400
Kutnianie wobec wydarzeń politycznych (Jarosław Kita) 403
1. Warunki aktywności politycznej 403
2. Insurekcja kościuszkowska 404
3. Wojny napoleońskie 404
4. Powstanie listopadowe 408
5. Noc paskiewiczowska 411
6. Odwilż posewastopolska i manifestacje patriotyczne 413
7. Powstanie styczniowe 418
8. Represje carskie 423
9. Akt wiernopoddańczy 426
10. „Młodzi, żądni czynu” 427
11. Ruch narodowy 427
12. Ruch socjalistyczny 431
13. Rewolucja 1905–1907 roku 431
14. Obóz niepodległościowy 438
15. Postawy polityczne podczas I wojny światowej 438
Żydzi w Kutnie (1793–1918) (Janusz Pawlak) 441
1. Księstwo Warszawskie 443
2. Królestwo Polskie 452
3. Powstanie listopadowe 459
4. Powstanie styczniowe 463
5. Druga Rzeczpospolita 470
I wojna światowa (Grzegorz Skrzynecki) 473
1. U schyłku niewoli 473
2. Polska Organizacja Wojskowa 474
3. Początek Wielkiej Wojny – działania militarne 476
4. Bitwa w rejonie Kutna 478
5. Niemiecka okupacja 480
6. Listopad 1918 roku 482
707
ROZDZIAŁ 6. KUTNO W OKRESIE II RZECZYPOSPOLITEJ (1918–1939) 485
Życie społeczno-polityczne Kutna w latach 1918–1939 (Jacek Saramonowicz) 487
1. Odzyskanie niepodległości 488
2.
Partie polityczne, stowarzyszenia i związki zawodowe w latach 1918–1926 495
2.1. Narodowa Demokracja – Związek Ludowo-Narodowy 495 2.2. Chrześcijańska Demokracja 498 2.3. Narodowa Partia Robotnicza 499 2.4. Ruch ludowy 499 2.5. Ruch robotniczy 501 2.6. Partie i stronnictwa żydowskie 505
3. Wybory do Sejmu Ustawodawczego w 1919 r. 508
4. Pierwsze wybory samorządowe w 1919 r. 510
5.
Społeczeństwo Kutna wobec kształtowania się granic II Rzeczy-pospolitej 513
5.1. Wojna polsko-bolszewicka 513 5.2. Akcja plebiscytowa 517
6. Wybory do Sejmu i Senatu w 1922 r. 520
7. Kutno w czasie przewrotu majowego 528 7.1. Dowódcy 37 pp stacjonującego w Kutnie 529
8. Sanacja w latach 1926–1939 533 8.1. Partia Pracy 533 8.2. Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem 533 8.3. Związek Pracy dla Państwa Legion Młodych 541 8.4. PPS Dawna Frakcja 541 8.5. Chłopskie Stronnictwo Rolnicze 542 8.6. Dekompozycja obozu sanacji 542 8.7. Obóz Zjednoczenia Narodowego 542 8.8. Inne organizacje sanacyjne 543
9. Obóz narodowy 546 9.1. Obóz Wielkiej Polski 546 9.2. Stronnictwo Narodowe 552 9.3. Obóz Narodowo-Radykalny 553 9.4. Polska Partia Narodowo-Socjalistyczna 553
10. Chrześcijańska Demokracja 554
11. Ruch ludowy 556
708
12. Ruch robotniczy 558
13. Partie i stronnictwa żydowskie w latach 1926–1939 565 13.1. Syjoniści 565 13.2. Bund 568
14. Wybory parlamentarne w okresie rządów sanacji 571 14.1. Wybory do Sejmu i Senatu w 1928 r. 571 14.2. Wybory „brzeskie” 1930 r. 573 14.3. Wybory do Sejmu i Senatu w 1935 r. 575 14.4. Wybory do Sejmu i Senatu w 1938 r. 577
15. Wybory samorządowe w latach 1926–1939 580 15.1. Pierwsze wybory do Rady Miejskiej po przewrocie majowym 580 15.2. Wybory samorządowe w 1929 r. 582 15.3. Wybory do Rady Miejskiej w 1934 r. 585 15.4. Ostatnie wybory samorządowe w 1939 r. 587 15.5. Przygotowania do wojny 588
Życie gospodarcze Kutna w dwudziestoleciu międzywojennym (Jacek Saramonowicz) 593
1. Przemysł 593
2. Rzemiosło 601
3. Spółdzielczość 603
4. Handel 604
5. Banki i spółdzielnie kredytowe 605
6. Gospodarka miejska 608
Oświata i kultura w latach 1918–1939 (Mirosława Walburg) 613
1. U progu niepodległości 613
2. Dekret o obowiązku szkolnym 613
3. Państwowe szkoły powszechne 614
4. Szkolnictwo ponadpodstawowe 620
5. Szkoła zawodowa 623
6. Szkoła muzyczna 624
7. Szkoła handlowa 624
8. Działalność Polskiej Macierzy Szkolnej 625
9. Kutnowskie biblioteki 626
10. Teatr i Towarzystwo Miłośników Sceny 628
11. Przedstawienia muzyczne 630
709
12. Uroczystości szkolne 631
13. Kutnowskie kina 632
14. Kultura żydowska 634
15. Harcerstwo 636
16. Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” 636
17. Towarzystwo Uniwersytetów Robotniczych 636
18. Towarzystwo Krajoznawcze 637
Wykaz stosowanych skrótów 641
Spis map, tabel, tablic i wykresów 645
Spis ilustracji 651
Indeks nazw osobowych 671
Indeks nazw geogra�icznych 693
Spis treści tomu I 701
Skrócony spis treści tomu II 710
TTOOMM IIII
LLAATTAA 11993399––22001100
Wydawcy: Prezydent Miasta Kutno, Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna im. Stefana Żeromskiego w Kutnie, Polskie Towarzystwo Historyczne. Oddział w Łodzi Redaktor: Jan Szymczak Sekretarz naukowy: Anna Kowalska-Pietrzak Recenzenci: prof. dr hab. Krzysztof Mikulski prof. UŁ dr hab. Leszek Olejnik Wybór ilustracji: Bogdan Danelski, Andrzej Olewnik, Tomasz Pietras Ilustracje i mapy pochodzą ze zbiorów: Agencji Rozwoju Regionu Kutnowskiego, Archiwum Państwowego w Płocku Oddział w Kutnie, Archiwum Urzędu Miasta Kutno, Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Warszawie, Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, Miejskiej i Powiatowej Biblioteki Publicznej im. S. Żeromskiego w Kutnie, Muzeum Regionalnego w Kutnie, Zespołu Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego im. M. Rataja w Mieczysławowie oraz innych insty-tucji i kolekcji prywatnych ISBN 978-83-931955-0-3 (całość) ISBN 978-83-931955-2-7 (tom II) © Copyright by Urząd Miasta Kutno i Polskie Towarzystwo Historyczne. Oddział w Łodzi Skład, łamanie, projekt typogra�iczny książki: Tomasz Pietras Projekt okładki: Marcin Łukowczyk Opracowanie komputerowe zdjęć i map: Karol Nowak i Waldemar Nowak Druk: Drukarnia Dimograf Sp. z o.o. ul. Legionów 83, 43-300 Bielsko-Biała
789
Spis treści tomu II
ROZDZIAŁ 1. KUTNO W LATACH WOJNY I OKUPACJI (1939–1945) 5
Kutno i okolice we wrześniu 1939 roku (Włodzimierz Kozłowski) 7
1. W przededniu wojny 7
2. Pierwsze dni wojny 20
3. Podczas bitwy nad Bzurą 27
Kutno w okresie okupacji niemieckiej (1939–1945) (Janusz Pawlak) 53
I. Losy Polaków w okupowanym mieście 53
1. Początek wojny 53
2. Początek represji 56
3. Administracja okupacyjna 57
4. Działania okupanta wobec ludności 58
5. Kutnowscy nauczyciele 60
6. Kutnowscy lekarze 60
7. Kościół i duchowieństwo 61
8. Volksdeutsche 61
9. Dawni żołnierze 67
10. Pracownicy kolei 69
11. Rekwirowanie domów 72
12. Handel żywnością i przemyt 72
13. Łapanki 73
14. Okupacyjne zakazy 73
15. Działalność konspiracyjna 74
16. Angielscy lotnicy 82
17. Sabotaże 83
18. Kutnianie w okupowanej Warszawie 83
19. O�iara denuncjacji 84
790
20. Więzienie Gestapo 84
21. Obóz przejściowy 85
II. Eksterminacja kutnowskich Żydów 89
1. Początek restrykcji 89
2. Judenrat 89
3. Kutnowska synagoga 90
4. Transporty 90
5. Główny Urząd Powierniczy 90
6. Nakazy 91
7. Obóz przejściowy 91
8. Szmugiel i handel 92
9. Ograniczanie praw 93
10. Rekwizycje 93
11. Powstanie i organizacja getta 95
12. Przemyt żywności 96
13. Inne formy pomocy 99
14. Bund 99
15. Życie kulturalne 100
16. Czołowi oprawcy 101
17. Epidemia tyfusu 102
18. Ucieczki 103
19. Likwidacja getta 105
20. Po wojnie 107
ROZDZIAŁ 2. KUTNO W OKRESIE PRL (1945–1989) 111
Życie społeczno-polityczne Kutna w PRL (1945–1970) (Jacek Saramonowicz)
113
I. Kształtowanie się władzy ludowej w Kutnie w latach 1945–1948 113
1. Partie polityczne 114
2. Kształtowanie się władz administracyjnych 121
3. Bezpieczeństwo publiczne 128
4. Referendum ludowe w 1946 r. 138
5. Wybory do Sejmu w 1947 r. 141
791
6. Likwidacja opozycji politycznej w latach 1947–1948 144
7. Powstanie PZPR w Kutnie 152
II. Okres stalinizmu (lata 1949–1953) 155
1. Początki rządów PZPR 155
2. Walka z Kościołem 162
3. Działania PUBP w Kutnie 165
III. „Odwilż gomułkowska” 171
1. Koniec stalinizmu 171
2. Październik 1956 r. 172
3. Stosunki państwo – Kościół 175
4. Obchody Tysiąclecia Państwa Polskiego 181
5. Wydarzenia marcowe 1968 r. 184
6. Kutno wobec inwazji na Czechosłowację 185
7. Kutnowska organizacja PZPR w latach sześćdziesiątych 186
8. Związek Młodzieży Socjalistycznej 188
9. Zjednoczone Stronnictwo Ludowe 190
IV. Wybory do Sejmu i Rad Narodowych w PRL (1952–1969) 192
1. Pierwsze wybory do Sejmu PRL w 1952 r. 192
2. Wybory do Rad Narodowych w 1954 r. 193
3. Wybory w 1957 r. 194
4. Wybory w latach sześćdziesiątych 196
Dekada Gierka (Jacek Saramonowicz) 211
1. Grudzień 1970 r. 211
2. Zmiany kierownictwa KP PZPR w Kutnie 212
3. Szkolenia ideowo-wychowawcze 214
4. Indoktrynacja młodzieży 215
5. Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Radzieckiej 217
6. Stronnictwo Demokratyczne 217
7. Zjednoczone Stronnictwo Ludowe 217
8. Wybory do Sejmu PRL w 1972 r. 218
9. Reforma administracji terenowej 219
10. Wybory do Sejmu PRL i WRN w 1976 r. 223
792
11. Echa wydarzeń radomskich w Kutnie 224
12. Wielkie rocznice i święta 225
Oświata w Kutnie w latach 1945–1989 (Jarosław Domagała) 229
I. Przedszkola 229
1. Pierwsze powojenne placówki opiekuńczo-wychowawcze 229
2.
Rozwój bazy przedszkolnej w latach pięćdziesiątych i sześćdzie-siątych XX w.
231
3.
Kutnowskie przedszkola w latach siedemdziesiątych i osiemdzie-siątych XX w.
232
II. Szkoły podstawowe 235
1. Powojenne trudności 235
2. Szkolnictwo podstawowe w latach 1945–1947 236
3. Szkolnictwo podstawowe w latach 1948–1959 239
4. Szkolnictwo podstawowe w latach sześćdziesiątych XX w. 241
5. Szkolnictwo podstawowe w latach siedemdziesiątych XX w. 242
6. Szkolnictwo podstawowe w latach osiemdziesiątych XX w. 244
III. Szkoły średnie i zawodowe 246
1. Liceum Ogólnokształcące im. gen. Jana Henryka Dąbrowskiego 246
2. Liceum Ogólnokształcące im. Jana Kasprowicza 249
3. Zespół Szkół Zawodowych nr 1 252
4. Zespół Szkół Zawodowych nr 2 254
5.
Zespół Szkół Zawodowych Centrali Rolniczej Spółdzielni „Samo-pomoc Chłopska”
255
6. Technikum Kolejowe im. Zygmunta Balickiego 258
7. Państwowe Liceum Pedagogiczne 259
8. Państwowa Szkoła Muzyczna I i II st. im. Karola Kurpińskiego 260
Kultura w Kutnie w latach 1945–1989 (Jarosław Domagała) 265
1. Miejska Biblioteka Publiczna 265
2. Kutnowski Dom Kultury 270
3. Muzeum Regionalne 276
4. Muzeum Bitwy nad Bzurą 278
5. Biblioteka Pedagogiczna w Kutnie 280
6. Młodzieżowy Dom Kultury 280
793
7. Kluby i świetlice zakładowe 281
8. Stowarzyszenia i organizacje społeczne 286
Sport w Kutnie w okresie PRL (Jarosław Domagała) 297
1. Obiekty sportowe 297
2. Kutnowski baseball 298
3. Boks 299
4. Koszykówka męska 299
5. Koszykówka kobiet 301
6. Lekkoatletyka 302
7. Piłka nożna 302
8. Piłka ręczna 305
9. Ciężarowcy 305
10. Siatkówka 306
11. Strzelectwo sportowe 306
12. Szachy 307
13. Tenis stołowy 307
14. Inne dyscypliny sportowe 308
Gospodarka i życie codzienne Kutna w latach 1945–1989 (Jolanta Leśniewska)
311
I. Krajobraz po bitwie 311
1. Bilans otwarcia 312
2. Pomoc społeczna 316
3. Energia dla miasta 317
II. Ludność Kutna 1945–1990 318
III. Zatrudnienie i kadry 326
IV. Przemysł 336
1. Uruchomienie przemysłu po wojnie i nacjonalizacja 336
2. Zakłady Przemysłu Radiowego „MIFLEX” 340
3. Kutnowska „Polfa” 343
4. Inwestycje w okresie rządów E. Gierka 346
5. Kryzys gospodarczy 352
794
V. Handel, rzemiosło i usługi 360
1. Handel w mieście 361
2. Usługi dla ludności 375
3. Kutnowscy rzemieślnicy 376
VI. Budownictwo, gospodarka mieszkaniowa – szklane domy 380
1. Budownictwo mieszkaniowe 380
2. Infrastruktura 385
3. Telefony, radio i telewizja 386
VII. Gastronomia 387
1. Jedyny hotel w mieście 390
2. WARS wita was 391
3. Bar „Polonia”– scenki rodzajowe… 392
4. Kawiarnia „Złota róża” 392
VIII. Turystyka, wypoczynek 392
1. Orbis 392
2. PTTK 393
3. Wczasy zakładowe 393
IX. PRL na do widzenia 394
„Solidarność” Ziemi Kutnowskiej (Milena Przybysz) 397
1. Letnie strajki 1980 r. 397
2. Początki kutnowskiej „Solidarności” 399
3. Działalność „Solidarności” do 13 XII 1981 r. 400
4. Stan wojenny 412
5. Grupa W. Walosa 415
6. Internowanie A. Karczewskiego 416
7. Przy sanktuarium w Głogowcu 416
8. TKK NSZZ „Solidarność” Ziemi Kutnowskiej 419
9. Okres odbudowy, powstanie tajnej RKW SZK 423
10. Akcje SB przeciw T. Wawrzyńczakowi 426
11. Podziały w podziemnej „Solidarności” 427
12. Powstanie jawnej TMK NSZZ „Solidarność” ZK 428
13. Wybory 4 VI 1989 r. 433
795
14. Utworzenie MKO NSZZ „Solidarność” ZK 433
ROZDZIAŁ 3. URBANISTYKA, ZABYTKI I TOŻSAMOŚĆ LOKALNA 435
Rozwój przestrzenny miasta, urbanistyka i architektura, zabytki (Grażyna Kin-Rzymkowska)
437
I. Wstęp 437
II. Stan badań 439
III. Kształtowanie układu przestrzennego i zabudowy Kutna od średniowiecza do czasów współczesnych
442
1. Rynek 442 2. Pierwotny kościół 443 3. Siedziba Ogończyków 444 4. Kościół para�ialny 446 5. Nowa osada 447 6. Pałac Saski 448 7. Nowa lokacja 451 8. Pierwotny ratusz 451 9. Dworek barokowy 452 10. Domy 453 11. Pałac podmiejski Gierałty 453 12. Spichlerz 456 13. Synagoga 457 14. Domy żydowskie 458 15. Budownictwo miejskie 460 16. Poczta 461 17. Lazaret 461 18. Domy mieszczan 462 19. Osady pod Kutnem 464 20. Zajazd 465 21. Szpital 466 22. Nowy ratusz 467 23. Cmentarze 468 24. Kutno w XIX wieku 468
25. Obiekty przemysłowe 471
796
26. Szkoła średnia 472 27. Kutno w 1. połowie XX wieku 473 28. Zniszczenia w czasie II wojny światowej 476 29. Kutno po 1945 roku 477
IV. Zakończenie 482
O tożsamości mieszkańców Kutnowskiego (Paweł Szymczak) 491
1. Tożsamość kulturowa i społeczność lokalna 491 2. Budownictwo 497 3. Systemy przekazu kultury: instytucjonalny i żywiołowy 499 4. Wierzenia w istoty nadzmysłowe 505 5. Rzeźba 507 6. Ozdoby, pająki, wycinanki 513
7.
Wymiary tożsamości kulturowej społeczności miasta Kutna i powiatu kutnowskiego
517
8. Regionalizm – element tożsamości 519
ROZDZIAŁ 4. DWIE OSTATNIE DEKADY W DZIEJACH KUTNA 521
Kalendarium dziejów Kutna (1990–2010) (Andrzej Olewnik) 523
Aneks 657
1. Władze miasta (1918–2011) 657
2. Zmiany nazw ulic Kutna 658
Bibliogra�ia 683
1. Źródła archiwalne 683
2. Źródła i wydawnictwa źródłowe 690
3. Opracowania 693
4. Prasa 717
Wykaz stosowanych skrótów 719
Spis map, tabel i wykresów 723
Spis ilustracji 727
Indeks nazw osobowych 757
Indeks nazw geogra�icznych 783
Spis treści tomu II 789
Skrócony spis treści tomu I 797
Mapy i ilustracje wykorzystane w monografii Kutno pochodzą ze zbiorów:
Tom 1: Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie, Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, Biblioteki Narodowej w Warszawie, Muzeum Narodowego w Krakowie, Muzeum Zamojskiego w Zamościu, Muzeum Sakralnego Kolegiaty Zamojskiej w Zamościu, Biblioteki Uniwersytetu Łódzkiego, Muzeum Regionalnego w Kutnie, Archiwum Państwowego w Płocku – Oddział w Kutnie, Miejskiej i Powiatowej Biblioteki Publicznej im. S. Żeromskiego w Kutnie, Archiwum Urzędu Miasta Kutno, Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Kutnowskiej, Ochotniczej Straży Pożarnej w Kutnie, Cechu Rzemiosł Różnych w Kutnie, parafii pw. św. Wojciecha w Głogowcu, Muzeum im. J. Dunin-Borkowskiego w Krośniewicach, Muzeum – Zamku w Oporowie, kolekcji prywatnych: Marka Adamczewskiego, Barbary Ambroziak, Bogdana Danelskiego, Franciszki Gondek, Michała Jabłońskiego, Mateusza Kieszkowskiego, Grażyny Kin-Rzymkowskiej, Andrzeja Kubiaka, Lechosława Kubiaka, Andrzeja Latosa, Henryka Lesiaka, Jolanty Leśniewskiej, Daniela Łukawskiego, Jarosława Makowskiego, Piotra Mastalerza, Sławomira Mikołajczyka, Teresy Mosingiewicz, Marcina Nawrockiego, Andrzeja Olewnika, Janusza Pawlaka, Kazimiery Pawlak, Tomasza Pietrasa, Bożenny Pietrzak, Zbigniewa Płoszczyńskiego, Jadwigi Pukaczewskiej, Piotra A. Stasiaka, Grzegorza Stemplewskiego, Alicji Szymczak, Jerzego Truścińskiego, Marka Wójkowskiego oraz stron internetowych.
Tom 2: Agencji Rozwoju Regionu Kutnowskiego, Archiwum Akt Nowych w Warszawie, Archiwum Państwowego m. st. Warszawy, Archiwum Państwowego w Płocku – Oddział w Kutnie, Archiwum Urzędu Miasta Kutno, Biblioteki Uniwersytetu Łódzkiego, Cechu Rzemiosł Różnych w Kutnie, Centrum Małej Ligi Baseballowej w Kutnie, Gimnazjum nr 1 im. A. Mickiewicza w Kutnie, Gimnazjum nr 2 im. Marszałka J. Piłsudskiego w Kutnie, Gimnazjum nr 3 im. H. Sienkiewicza w Kutnie, Instytutu Pamięci Narodowej – Oddział w Warszawie, Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, Integracyjnego Przedszkola Miejskiego nr 3 „Jarzębinka” w Kutnie, Kutnowskiego Domu Kultury, Kutnowskiego Centrum Informacyjnego, Liceum Ogólnokształcącego im. J. Kasprowicza w Kutnie, Miejskiej i Powiatowej Biblioteki Publicznej im. S. Żeromskiego w Kutnie, Młodzieżowego Domu Kultury w Kutnie, Muzeum im. J. Dunin-Borkowskiego w Krośniewicach, Muzeum Regionalnego w Kutnie, Narodowego Archiwum Cyfrowego w Warszawie, Państwowej Szkoły Muzycznej I i II stopnia im. K. Kurpińskiego w Kutnie, Powszechnej Spółdzielni Spożywców „Społem” w Kutnie, Przedszkola Miejskiego nr 5 „Stokrotka” w Kutnie, Przedszkola Miejskiego nr 15 „Bajka” w Kutnie, Przedszkola Miejskiego nr 17 „Niezapominajka” w Kutnie, Spółdzielni „Wspólna Praca” w Kutnie, Szkoły Podstawowej nr 1 im. T. Kościuszki w Kutnie, Szkoły Podstawowej nr 4 im. M. Kopernika w Kutnie, Szkoły Podstawowej nr 5 w Kutnie, Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Kutnowskiej, Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej – Koło w Kutnie, Zakładu Architektury Polskiej Politechniki Warszawskiej, Zespołu Pieśni i Tańca Ziemi Kutnowskiej, Zespołu Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego im. M. Rataja w Mieczysławowie, kolekcji prywatnych: Barbary Ambroziak, Artura Andziaka, Krystyny Banasiak, Leszka Baranowskiego, Andrzeja Bielickiego, Andrzeja Bieńkowskiego, Andrzeja Borowicza, Wacława Budzyńskiego, Jerzego Ceranowskiego, Elżbiety Cieślak, Henryka Cieślaka, Bogdana Danelskiego, Krzysztofa Debicha, Małgorzaty Debich, Ireny Domańskiej, Grażyny Dudkowskiej, Bożenny Gawin, Franciszki Gondek, Piotra Horzyckiego, Janiny Jabłońskiej, Rafała Jóźwiaka, Marka Jujki, Andrzeja Juszczaka, Zbigniewa Kamińskiego, Grażyny Kin-Rzymkowskiej, Karola Koszady, Jerzego Kubasińskiego, Andrzeja Kubiaka, Zofii Kuś-Mikołajczyk, Jolanty Leśniewskiej, Daniela Łukawskiego, Dominika Marciniaka, Piotra Mastalerza, Krzysztofa Michalskiego, Teresy Mosingiewicz, Marcina Nawrockiego, Jana Bolesława Nycka, Andrzeja Olewnika, Adama Pawłowskiego, Wiesława Paluchowskiego, Michała Paula, Tomasza Pawyzy, Adama Pietrusiaka, Pawła Pisarskiego, Zbigniewa Płoszczyńskiego, Konrada Podwysockiego, Jadwigi Pukaczewskiej, Jarosława Rączkiewicza, Jacka Saramonowicza, Henryka Siudera, Jerzego Skibińskiego, Ireny Szafrańskiej, Józefa Szymańczyka, Pawła Szymczaka, Waldemara Szymańskiego, Jerzego Truścińskiego, Łukasza Wójcika, Marka Wójkowskiego oraz stron internetowych.
Dziękujemy !