SEMINARSKI RAD - Sportski događaji UVOD1. UVOD1.1. Pojam sportskоg događajaReč sport vuče poreklo od latinske reči „di sportare“ koja je potom preuzeta u d ruge ev ropske j e z ike . U na šem j ez iku pod spo r tom se pod razumeva i g r a , zabava, razonoda.Sportski događaji predstavljaju široki društveni fenomen savremene civilizacije.Pod sportskim događajem podrazumevaju se različite aktivnosti organizatora, ko j e su u smerene na ponudu p rog rama , odnosno i g r e i zv r š i l a ca spo r t skog događaja određenoj sportskoj publici, sa ciljem ostvarivanja sportskog rezultata.Spo r t sk i događa j i s e mogu posma t r a t i i u š i r em kon t eks tu , gde s e i z r ažava njihov netakmičarski karakter. U ovom slučaju, sportski događaji obuhvataju irekreaciju, relaksaciju, zabavu sa drugačijim pristupom organizovanja.Z a m e n a d ž m e n t s p o r t s k i h d o g a đ a j a z n a č a j n o j e d a p o s t o j e s l e d e ć e karakteristike sporta:•s t ruk tu i r anos t i o rgan i zovanos t ak t i vnos t i , ko j e s e o rgan i zu ju  prema preciznim i opšte prihvaćenim pravilima•spo r t ske ak t i vnos t i su u smerene na s t a l no i sve sno p r edv iđan j e mogućih posledica,•učesnici u sportu su motivisani a ponašanje podređuju ostvarivanjucilja.Spo r t sk i događa j i s e o rgan i zu ju kako b i s e z adovo l j i l e soc i j a l ne , odnosno društvene potrebe posetilaca. Posetiovi sportskih događaja ne predstavljajuhomogenu grupu ljudi, jer oni mogu da budu u većoj ili manjoj meri vezani za program sportskog događaja, ali i za izvršioce, odnosno sportiste, klubove ilireprezentacije. Publika sportskih događaja je slojevita po pitanju afirmacijen j i hovog p rog rama , odnosno i den t i f i kac i j e s a i zv r š i oc ima i l i dominac i j e u odnosu na drugu grupu.

Sportske događaje treba razlikovati od održavanja aktivnosti fizičke kulture, zakoju se smatra da je širi pojam od sporta, odnosno sportskih događaja. Fizičkakultura je deo opšte kulture. Pogrešno je poistovećivanje sportskih događaja saodržavanjem aktivnosti fizičkog vaspitanja, jer ono nije primarno orjentisano naostvarenje rezultata kroz različite oblike takmičenja.1.2. Nastanak i razvoj sportaSportski događaji poznati su još od početaka ljudske civilizacije. Sa napretkomu organizovanju društvenog života, primećuje se razvoj sportskih događaja udanašn j em smi s lu r e č i . Poče t ak o rgan i zovan j a spo r t sk ih događa j a da t i r a i z antičkog perioda. Prve Olimpijske igre održane su davne 776. godine p.n.e, uantičkoj Grčkoj. Naravno, razlikovale su se od današnjeg oblika Olimpijada, jer se radilo o petoboju. Slava je vila najveća nagrada i glavni motiv učestvovanja.U vreme Rimskog carstva, sporski duh antičke Grčke zamenjen je borbama ua renama , u ko j ima su s e umes to spo r t i s t a g l ad i j a t o r i bo r i l i na ž i vo t i smr t . Rimsko društvo nije razvijalo sportski duh.Razvoj savremenog sporta se vezuje za 1884. godinu, odnosno za odrzavanjeMeđuna rodnog kong re sa u So rbon i u Pa r i zu , na ko j em j e done t a od luka o f o r m i r a n j u M e đ u n a r o d n o g O l i m p i j s k o g K o m i t e t a .

P r v i p r e d s e d n i k   Međunarodnog olimpijskog kvaliteta bio je gospodin Dimetrio Vikelis, a prvesav remene O l imp i j ske i g r e od rzane su 1896 . god ine u A t in i , dak l e u z eml j i  porekla, odnosno Grckoj.Obnav l j an j em Ol imp i j sk ih i ga r a , spo r t sk i događa j i pos t a ju sve uce s t a l i j i , u f o r m i n a c i o n a l n i h i m e đ u n a r o d n i h t a k m i c e n j a , s a v e o m a r a z u đ e n i m  p rog ramom, namerama i p r av i l ima od rzavan j a . Spo r t sk i događa j i su ub rzo  postali integralni deo drustvenog zivota velikog broja naroda i drzava, tako das e u d a n a s n j e v r e m e d r z a v e p o j a v l j u j u k a o p o k r o v i t e l j i , a c e s t o i k a o suorganizatori, odnosno domacini popularnih sportskih takmicenja.Dinamičan razvoj sportskih događaja ne bi bio moguć bez velikih ulaganja usportsku infrastrukturu, na lokalnom, nacionalnom i međunarodnom nivou. Sve je izraženiji nacionalni i državni rivalitetna savremenim sportskim događajima,koji dovodi do sve veće spremnosti država na velika ulaganja u poboljšanje irazvoj sportske infrastrukture.

   SEMINARSKI RAD - Sportski događaji UVODU menadžmentu sportskih događaja, pored vrste sporta, razlikuju se i osnovnioblici sporta, koji u velikoj meri određuju postavljanje i izvršenje sportskih događaja. Pod osnovnim oblicima sporta podrazumevaju se: • Profesionalni sport , koji podrazumeva placeno bavljenje sportskimaktivnostima;• Amaterski sport  ,kod kojih ucesnici teze da ostvare drustvenu afirmaciju,a postoji i mogucnost ostvarivanja dopunskih prihoda;• Rekreativni sport  ,u okviru kojeg ucesnici prevashodno nastoje daodrzavaju fizicku kondiciju i stabilno zdravstveno stanje;• Školski sport  ,koji je prilagođen potrebama i afinitetima ucenikarazlicitog uzrasta.Razvoj sportskih događaja tekao je paralelno sa razvojem takmicarskog duha usportu. U sportskoj literaturi postoje misljenja po kojima je pobeda drugo imeza sport. Savremeni sportski događaji postaju prepoznatljivi po znacaju pobede pojedinaca, odnosno timova i reprezentacija. Pored snazno izrazenogtakmicarskog aspekta, savremeni sportski događaji poprimaju karakteristikeshow-business-a i karnevala. Na ovaj nacin, sportski događaji privlace veliku paznju i interes siroke sportske i drustvene javnosti, koja se pojavljuje kao publika u fizickom i informacionom okruzenju.

2. SPECIFIČNOSTI MENADŽMENTASPORTSKIH DOGAĐAJA

Sportski događaji postali su značajna karakteristika savremenih društava. UAnglosaksonskom smislu sport je specifična industrija, jer ostvaruje visokegodišnje stope rasta. Procene su da se u sportskoj industriji godišnje realizukeod 213 do 350 USD. Sportski događaji beleže znatno povećanje posećenosti im e d i j s k e p o k r i v e n o s t i , š t o o m o g u ć u j e d a l j i d i n a m i č a n r a z v o j s p o r t s k e industrije.G loba ln i r a s t i r a zvo j spo r t ske i ndus t r i j e dop r inos i ukupnom ekonomskom razvoju, kao i otvaranju novih radnih mesta. Izdvajanje sportske industrije, kaosve značajnijeg segmenta ekonomskih i poslovnih aktivnosti, dovelo je i do  p o t r e b a r a z v i j a n j a m e n a d ž m e n t p r i s t u p a o d r ž a v a n j u s p o r t s k i h d o g a đ a j a . Sportski radnici treba da budu obrazovani i osposobljeni u primeni veština if u n k c i j a m e n a d ž m e n t a n a s p o r t s k e d o g a đ a j e . R a z v o j t e o r i j e s p o r t s k o g menadžmen ta dop r inos i p ro f i l i s an ju spo r t sk ih menadže ra u kva l i f i kovane stručnjake, koji mogu da planiraju, organizuju, upravljaju i kontrolišu sportskedogađaje.2.1. Bitni elementi neophodni za održavanjepublici atraktivnog sportskog događaja-SPORTSKOG OBJEKTA, odnosno uređenog mesta na kojem se održavasportsko takmičenje;-VREMENA PREDVIĐENOG ZA ODRŽAVANJE PROGRAMA određenogsportskog događaja;-SPORTISTA, odnosno aktivnih učesnika sportskog događaja koji se takmičeza ostvarivanje sportskog rezultata;-SPORTSKE OPREME, koja je neophodna za aktivno učestvovanje sportista utoku održavanja sportskog događaja;-SPORTSKE PUBLIKE, koja predstavlja tražnju za sportskim proizvodom u profesionalnom sportu;-PRATEĆI PROIZVODI i USLUGE, koji proširuju ponudu i prihodeodređenog sportskog događaja.

2.2. Osnovne funkcije menadžmenta sportskih događaja!- finansiranje sportskog događaja;- upravljanje rizikom održavanja sportskog događaja i osiguranje;- organizovanje sportskog takmičenja;- registracija učesnika;- upravljanje angažovanim posrednicima;- marketing sportskog događaja.F inans i r an j e j e od i zuze tnog znača j a u o rgan i zovan ju spo r t sk ih događa j a ,   b u d u ć i d a s e o n i u n a j v e ć o j m e r i o s l a n j a j u n a i z v o r n e p r i h o d e . P r o b l e m zatvaranja finansijske konstrukcije sportsog događaja otežava činjenica da je t e ško po tpuno p rec i zno p r edv ide t i ukupne p r i hode , j e r s e nezna t a čan b ro j  posetilaca, njihova potošnja na sportskom događaju, interesovanje potencijalnihsponzora i medija. Ono što je u finansiranju sportskog događaja poznato, odnosise na planiranje svih pratećih troškova održavanja ovakvog događaja.Upravljanje rizikom održavanja sportskog događaja i osiguranje predstavljajud r u g u f u n k c i j u m e n a đ m e n t a s p o r t s k o g d o g a đ a j a . A f i r m i s a n i i u s p e š n i organizatori sportskig događaja preuzimaju sve neophodne radnje kako bi sem o g u ć n o s t p o v r e đ i v a n j a s p o r t i s t a , s p o r t s k i h r a d n i k a i p u b l i k e s v e l a n a min imum. Uprav l j an j e r i z i c ima od ržavan j a spo r t skog događa j a og l eda s e u   p r i m e n i a d e k v a t n i h m e t o d a p r o c e n e r a z l i č i t i h o p a s n o s t i k o j e o p t e r e ć u j u od ržavan j e spo r t skog događa j a . U današn j e v r eme ova funkc i j a j e posebno fokusirana na fizičko obezbeđenje učesnika.F u n k c i j o m o r g a n i z o v a n j a s p o r t s k o g t a k m i č e n j a a n g a ž u j e s e o s o b l j e u korišćenju neophodnih resursa za postavljanje određenog sportskog događaja.Organizovanjem se obuhvataju aktivnosti koje predhode

sportskom događaju,z a t i m a k t i v n o s t i u t o k u o d r ž a v a n j a , k a o i a k t i v n o s t i n a k o n o d r ž a v a n j a .  Najsloženije aktivnosti organizacije su one koje predhode , jer se one odnose na  p r o s t o r n o p l a n i r a n j e i o b e z b e đ e n j e s p o r t s k o g d o g a đ a j a , p l a n i r a n j e i obezbeđivanje neophodnih resursa i sportske opreme, programiranje aktivnostiodržavanja sportskog događaja, komunikaciju sa zainteresovanim medijima isponzo r ima , r e a l i z ac i j u p romoc i j e , de l eg i r an j e odgovornos t i i d r . Uspešn io rgan i za to r i spo r t sk ih događa j a p r ak t i ku ju upo t r ebu p rog rama ak t i vnos t i , ko j ima s e de t a l j no op i su j e r edos l ed , i zv r š i oc i i odgovornos t i u r e a l i z ac i j i  postavljanja i izvršenja sportskog događaja.Reg i s t r a c i j a uče sn ika p r eds t av l j a znača jnu fukc i j u menadžmen ta spo r t skogd igađa j a , j e r s e n j enom imp lemen tac i j om os tva r i j e kon t ak t i zmeđu osob l j a

z a d u ž e n o g z a o r g a n i z o v a n j e s p o r t s k o g d o g a đ a j a i i u č e s n i k a , o d n o s n o t akmiča ra . E f ika sna r eg i s t r a c i j a o s t av l j a snažan p rv i u t i s ak na uče sn ike i znača jno od ređu j e p ro fe s iona ln i ka r ak t e r spo r t skog događa j a . Organ i za to r i koriste različite metode u registraciji učesnika, sa ciljem smanjenja potrebnogvremena i napora sportistima u zadovoljavanju formalnih uslova učestvovanja.Upravljanje angažovanim posrednicima značajno je za postavljanje i izvršenjesportskog događaja, jer su organizatori često primorani da angažuju različite  pos r edn ike za obav l j an j e ak t i vnos t i u ko j ima n i su kva l i f i kovan i . Ve l i č i na događaja u pravilu određuje i potrebu za angažovanjem posrednika. Događajičije postavljanje i organizovanje traje duži period, odnosi više meseci ili godina,uključuje i angažovanje većeg broja posrednika. Realizacija ove funkcije odnosise na sagledavanje potreba, broja i strukture neophodnih posrednika, njihovoupoznavanje sa programom, kao i potrebno informisanje i osposobljavanje.P o d m a r k e t i n g o m s p o r t s k o g d o g a đ a j a p o d r a z u m e v a j u s e s v e a k t i v n o s t i oblikovane za zadovoljavanje potreba i želja sportskih potrošača u procesuspo r t ske r azmene . Spec i f i čnos t ovog marke t i nga od ređena j e o sobenošću   p o t r e b a k o j e s e z a d o v o l j a v a j u u č e š ć e m , o d n o s n o p r a ć e n j e m d o g a đ a j a . Marketing funcija je ne neizostavna funkcija menađmenta sportskog događaja.2.3. Funkcije koje obavljaju sportski menadžeri ilispecijalizovane agencije1. Zastupanje klijenata,koje se odnosi na zastupanje njihovih interesa prilikomsklapanja ugovora vezanih za različite oblike sportske imovine, od franšize,sportskog događaja, medija, pa do ustupanja licence. Zatim, razvoj i upravljanjesportskim događajima. Razvoj novih sportskih događaja posebno je dobio naznača ju s a povećan j em med i j skog i n t e r e sovan j a i po j avvom spo r t sk ih TVkana l a . Spo r t sk i događa j i i TV p renos i su o s tva r i l i na i zmen ičan u t i c a j na međusoban razvoj. Povećanje medijske praćenosti sportskih događaja dovelo jedo po j ave ko rpo ra t i vnog sponzo r s tva u spo r tu . P rona l ažen j e i p r i v l ačen j e korporativnih sponzora postalo je značajna aktivnost specijalizovanih agencija.2. Razvijanje grassroots programa ,

namenjenih učesnicima osnovnih nivoasportskog takmičenja. Ovi programi stimulišu dugoročno povećanje sportskih proizvoda, s obzirom da lokalni sportski događaji imaju ograničene mogućnostikratkoročnog ostvarenja prihoda.

3. Istraživanje sportskog tržišta ,koje praktikuju spotrske organizacije u cilju   p r o c e n e u s p e š n o s t i p o j e d i n i h s p o t r s k i h d o g a đ a j a . R e z u l t a t i i s t r a ž i v a n j a sportskog tržišta se koriste i u realizaciji korporativnog sponzorstva u sportu.4.Finansijsko planiranje sportskog događaja ,postaje sve značajnija funkcijasportskih menadžera i specijalizovanih agencija.

3. MARKETING SPORTSKOG DOGAĐAJAMarketing sportskog događaja ili marketing u sportu pretstavlja koncepcijskozaok ruž ivan j e p r imene t eo r i j e i p r akse marke t i nga na spec i f i čno pod ruč j e s p o r t s k i h d o g a đ a j a . P o d s p o r t s k i m m a r k e t i n g o m p o d r a z u m e v a j u s e s v e ak t i vnos t i ob l i kovane za z adovo l j ene po t r eba i ž e l j a spo r t sk ih po t ro šača u  procesu sportske razmene.Poče t s c i spo r t skog marke t i nga vezu ju s e z a S t a ru Grčku i R im , u ko j ima su  poznati slučajevi sponzorisanja sportskih takmičenja, odnosno gladijatorskih  borbi. U savremenom smislu, za početak primene sportskog marketinga možese uzeti sponzorisanje "Turn Australije" iz 18 61. godien, kada su kompanijeSpiers i Pond finansijski potpomogle aktivnosti ;elburn kriket kluba. Promocija je prva aktivnost sportskog marketinga, koja je otvorila put njegovom daljemrazvoju i koncepcijskom uobličavanju.Dinamičan razvoj marketinga nastao je pojavom radija i televizije. Masovnimed i j i omoguć i l i su na s t anak masovnog t r ž i š t a spo r t sk ih događa j a , kao i  profesionalizaciju sporta. Aktivnosti sportskog marketinga praktikuju menađerisportskih događaja, sportisti, sportski klubovi i organizacije.3.1. Aspekti sportskog marketingaSpecifičnost sportskog tržišta nalaže posmatranje sportskog marketinga sa dvaaspekta:- marketing sportskih organizacija- marketing poroizvoda i usluga vezanih za sportMarketing sportskih organizacijase u suštini odnosi na marketing sportskihd o g a đ a j a . S p e c i f i č n o s t i m a r k e t i n g a s p o r t s k o g d o g a đ a j a o g l e d a j u s e u o r i g i n a l n i m k a r a k t e r i s t i k a m a s p o r t s k e p o n u d e i n e i z v e s n o s t i s p o r t s k o g rezultata, što onemogućava potpunu kontrolu menadžera spotrskih događaja uob l i kovan ju spo r t ske ponude . Marke t i ng spo r t sk ih događa j a s e odnos i na  ponudu koja nije potpuno predvidiva.Marketing proizvoda i usluga vezanih za sportMarketing sportskih događaja  j e d e o s p o r t s k o g m a r k e t i n g a , k o j i o b u h v a t a i m a r k e t i n g z a s p o r t v e z a n i h  proizvoda i usluga. Navedeni proizvodi odnose se na sportsku opremu, odeću,

obuću, spotrske suvenire i rekvizite. Usluge vezane za sport uključuju uslugeodržavanja sportskih objekata, usluge obezbeđenja, posluženja, zdravstveneugostiteljske, marketing usluge, edukativne usluge, usluge stručne pomoći.3.2. Područja delovanja marketing menadžeraUspešno organizovanje sportskih događaja zahteva detaljno planiranje njihovihmarketing programa. Marketing menadžeri sportskih događeja svoje aktivnostiusmeravaju na osam osnovnih područja:1.Obezbeđenje KORPORATIVNOG SPONZORSTVA sportskog događaja,koje predstavlja značajne izvore finansiranja mnogih sportskih događaja;2. EKONOMSKU PROPAGANDU sportskog događaja;3. Realizaciju ODNOSA SA JAVNOŠĆU, koja je posebno značajna ukolikoorganizatori sport. dog . nemaju dovoljno sredstava za realizaciju ekonomske propagande;4. Pružanje UGOSTITELJSKIH USLUGA posetiocima sportskih događaja;5.efikasna PRODAJA ULAZNICA za sportskih događaja;6. Obezbeđivanje TELEVIZIJSKOG PRENOSA PROGRAMA sportskihdogađaja, jer se time povećava kredibilitet organizatora i privlače se novisponzori;7. Prodaju LICENCIRANIH PROIZVODA, na kojima je istaknut nazivsportskog događaja, logo organizatora, zaštitni znak ili maskota;8. FANDRAJZING, koji dolazi do izražaja prilikom organizovanja neprofitnihsportskih događaja, a razlikuje se od sponzorstva, jer ne omogućava donatoruostvarivanje promotivnih efekata.

4. STRUKTURA SPORTSKE PONUDES p o r t s k i d o g a đ a j j e d e o s p o r t s k e p o n u d e . P o n u d a s e n a z i v a i s p o r t s k i m  proizvodom, koji označava sve što može biti ponuđeno na tržištu, kako bi sezadovoljile određene želje ili potrebe potrošača.U r a z m a t r a n j u s t r u k t u r e s p o r t s k e p o n u d e , o d n o s n o s p o r t s k o g p r o i z v o d a , menadže r i spo r t sk ih događa j a t r eba ju da pozna ju odgovore na t r i o snovna  pitanja:1. Šta mogu sportske organizacije, klubovi ili sportisti pojedinci da ponudesportskoj publici, odnosno potrošačima sportskih događaja?2. Koje potrebe sportske publike zadovoljavaju sportisti pojedinci, klubovi ilisportske organizacije?3 . Ko j im me todama t r eba ju da s e ko r i s t e menadže r i spo r t sk ih događa j a u zadovoljavanju identifikovanih potreba sportske publike?Postoji razlika u zadovoljavanju potreba ljudi koji prate održavanje sportskihdogađaja. Široka sportska publika dolazi na sportske terene i objekte u ciljuzadovoljenja potrebe za razonodom. Deo sportske publike, koji predstavljajunavijači i članovi sportskih događaja zadovoljavaju potrebe za pripadnošću.Predstavnici medija koji prate održavanje sportskih događaja zadovoljavajuegzistencijalne, odnosno profesionalne potrebe.4.1. Nivoi sportske ponude – Struktura sportske ponudeS p o r t s k a p o n u d a , o d n o s n o s p o r t s k i p r o i z v o d m o ž e s e , p r e m a h i j e r a r h i j i vrednosti za posetioce, dekomponovati na pet osnovnih nivoa:1. sportski doživljaj, kao prvi nivo sportske ponude,2. sportski događaj, drugi nivo,3. sportski rezultat, treći nivo,4. imidž sportskih klubova ili sportista, četvrti nivo,5.sportski brend, peti nivo

Sportski dozivljajo z n a c a v a p r i v l a c a n s t i l s p o r t s k o g n a d m e t a n j a , k o j e g k a r a k t e r i s u b r z i n a , v e s t i n a , s p r e t n o s t , f i z i c k a s n a g a , h a r m o n i j a i

s l .  Najaktraktivnije sportske dozivljaje priređuju vrhunski profesionalci, odnosnosportske zvezde, koje publici pruzaju nezaboravne utiske sportske igre. To je io snovn i r a z log zbog ko j eg spo r t ske o rgan i zac i j e na s to j e da ima ju ovakve  po j ed ince u svo j im t imov ima . Spo r t sk i doz iv l j a j j e o snovn i n ivo spo r t ske   p o n u d e , k o j i k r e i r a j u n e p o s r e d n i i z v r s i o c i s p o r t s k o g p r o g r a m a , o d n o s n o sportisti i treneri.Posmatrano iz ugla sportskog marketinga, sportski dozivljaj odgovara srzi ili bitnoj koristi sportske ponude.Sportski događajj e d r u g i n i v o s p o r t s k e p o n u d e , a o d n o s i s e n a o s n o v n u  ponudu u hijerarhiji vrednosti za potrosace sportskog događaja. Kao sto je vecistaknuto, sportski događaj oznacava svako takmicenje koje se odvija premanekom sportskom programu, koji ukljucuje jedan ili vise aspekata zabave, zacije je odrzavanje neophodno istovremeno postojanje izvrsioca, mesta, publike ivremena odrzavanja sportskog događaja.Pracenje sportskog događaja, bilo u fizickom ili informacionom okruzenju,omogucu j e z adovo l j en j e po t r eba pub l i ke za spo r t sk im doz iv l j a j em . Os im n e p o s r e d n o g p r a c e n j a s p o r t s k e i g r e , p u b l i k a k o j a p r i s u s t v u j e s p o r t s k o m događaju u prilici je da kupuje i proizvode, odnosno usluge vezane za sport,cime se pojacava intenzitet direktnog uzivanja u sportskom dozivljaju.Sportski rezultat  j e t r e c i n ivo spo r t ske ponude . Moze s e r e c i , da spo r t sk i rezultat predstavlja kljucni nivo sportske ponude, jer je najveci deo publikesportskih događaja zainteresovan upravo za određeni ishod sportskog rezultata.S p o r t s k a p u b l i k a p r a c e n j e m s p o r t s k o g d o g a đ a j a z a d o v o l j a v a p o t r e b u z a sportskim dozivljajem, ali je isto tako zainteresovana za ostvarivanje sto boljegsportskog rezultata svojih sportskih miljenika, bilo da se radi o klubovima ilisportskim pojedincima, jer se na taj nacin zadovoljava ostvarivanje potreba zauspehom i samopotvrđivanjem.Sportski rezultat, sa elementima uspeha, odnosno neuspeha, dozivljavanjem pobede ili poraza, predstavlja prosirivanje osnovnog sportskog dozivljaja.E m o t i v n o s t i u z b u đ e n o s t s p o r t s k e p u b l i k e u v e l i k o j m e r i s e v e z u j e z a os tva r i van j e ocek ivanog i l i p r i z e l j k ivanog spo r t skog r ezu l t a t a . Drugac i j e r e c e n o , s p o r t s k i r e z u l t a t p r e d s t a v l j a n i v o s p o r t s k e p o n u d e , k o j i m s e za in t e r e sovanos t pub l i ke p r evod i u p r i padnos t , odnosno i den t i f i kac i j u s a k l ubov ima i l i spo r t i s t ima po j ed inc ima . Spo r t sk i r e zu l t a t p r eds t av l j a , dak l e ,  prosirenje sportske ponude u odnosu na zabavu, atraktivnost ili zanimljivost.Imidz sportskih klubova ili sportista pojedinacajeste cetvrti nivo sportske ponude. U uzem smislu, imidz predstavlja pozitivnu sliku u svesti posetilacasportskog događaja o klubovima ili sportistima pojedincima, koji se takmice natom sportskom događaju. U sirem smislu, imidz obuhvata i sliku posetilacasportskih događaja o sportskoj ponudi, odnosno poziciji sportskih klubova ilisportista pojedinaca na određenom segmentu sportskog trzista.Im idz spada u p s iho lo ske ka r ak t e r i s t i ke doz iv l j avan j a spo r t skog događa j a , kluba ili sportista pojedinaca od strane sirokog sportskog auditorijuma.Imidz seizgrađuje marketing komuniciranjem sportskih organizacija sa postojecom i  potencijalnom sportskom publikom. Marketing komuniciranje orijentisano nai z g r a đ i v a n j e i m i d z a p o d r a z u m e v a p r e n o s e n j e p r o m o t i v n i h p o r u k a u neposrednoj i

posrednoj komunikaciji, zatim isticanjem u javnosti sportskog i m e n a , l o g o a , z a s t i t n o g z n a k a , s i m b o l a i m a s k o t e o d r e đ e n o g s p o r t s k o g događaja. U izgrađivanju imidza sportskih klubova ili sportskih pojedinaca,dolazi i do izrazaja ponasanje sportista na sportskim terenima i borilistima, ali ivan njih u vidu ostvarivanja vizuelnog indetiteta.I zg rađen poz i t i van im idz u spo r t sko j j avnos t i omogucu j e o rgan i za to r ima sportskih događaja privlacenje veceg broja posetilaca, izgrađivanje i odrzavanjeo b o s t r a n o k o r i s n i h o d n o s a s a m e d i j i m a , k o m p a n i j a m a p r o m o t e r i m a , sponzorima, ali i prihvatanje sportskih organizacija kao "dobrih građana" uokruzenju određenog sportskog događaja.Sportski brend je peti, i ujedno poslednji nivo sportske ponude. Americkoudruzenje za marketing definise brend kao ime, pojam, znak, simbol ili dizajn,ili kao kombinaciju navedenog, na osnovu cega se identifikuju proizvodi iliu s luge j ednog p rodavca i l i g rupe p rodavaca i d i f e r enc i r an ju u odnosu na k o n k u r e n t e . B r e n d , d a k l e , p r e d s t a v l j a p r o i z v o d i l i u s l u g u s a d o d a t n i m d imenz i j ama , na o snovu ko j i h s e i zdva j a ju od o s t a l i h p ro i zvoda i l i u s l ugad i za jn i r an ih za z adovo l j en j e i s t e po t r ebe . Raz l i ke i zmeđu b renda i o s t a l i h konkurentskih proizvoda i usluga kojima se zadovoljavaju iste potrebe mogu da budu funkcionalne, racionalne ili opipljive. Kada se radi o sportskom brendu,tada se navedene razlike vise odnose na simbolicke, emotivne ili neopipljiverazlike.U loga spo r t skog b r enda j e da u spo r t sko j j avnos t i i s t i c e k r ea to r a od ređenespo r t ske ponude , a spo r t sko j pub l i c i da o rgan i za to r ima spo r t sk ih događa j a

nametnu odgovornost. Sportski brend ukazuje i na određeni kvalitet sportske igre, sto dovodi do zadovoljenja posetilaca i ponavljanja posecivanja i pracenja brendiranih sportskih događaja. Lojalnost publike sportskom brendu omogucujeorganizatorima sportskih događaja predvidvljivost, odnosno izvesnost sportsketraznje.Vrednost sportskog brenda predstavlja dodatnu vrednost koja se integrise uk o n c e p t s p o r t s k e p o n u d e . I s p o l j a v a n j e v r e d n o s t i s p o r t s k o g b r e n d a m o z e d a bude u razmisljanju publike o sportskom brendu, emocijama koje sportski brendizaziva, ponasanju publike prema sportskom brendu, i sl. U svakom slucaju,v r e d n o s t s p o r t s k o g b r e n d a j e s t e n e o p i p l j i v a v r e d n o s t s a k o j o m r a s p o l a z u organizatori sportskih događaja,a koja im obezbeđuje ostvarivanje psiholoske imaterijalne koristi.Postoji sest kriterijuma na osnovu kojih se vrsi izbor elemenata sportskog brenda. U pitanju su pamtljivost, znacenje, dopadljivost, prenosivost, prilagodljivost i zastita. Prva tri kriterijuma se direktno odrazavaju naizgrađivanje sportskog brenda, dok preostala tri kriterijuma predstavljajuodbrambene elemente vezane za razlicite mogucnosti i ogranicenja

5. KVALITET PROGRAMA SPORTSKOGDOGAĐAJAKoncept sportske ponude dugoročno je održiv ukoliko se bazira na kvalitetusportskog programa, koji organizatori nude sportskoj publici. Kvalitet programan i j e

l ako de f i n i s a t i . U l i t e r a tu r i s e v i š e govo r i o kva l i t e e tu u s luga ko j e s e  pružaju sportskim potrošačima.Kva l i t e t spo r t skog p rog rama d i r ek tno j e povezan s a s a t i s f akc i j om pub l i ke . Organizatori trebaju da imaju jasan odnos prema strukturi vrednosti sportskog  p r o g r a m a . U n a j š i r e m s m i s l u , k v a l i t e t p o d r a z u m e v a p o d u d a r a n j e s a s p e c i f i k a c i j a m a , š t o z n a č i d a o r g a n i z a t o r i t r e b a j u d a i m a j u p r e c i z n e specifikacije vezane za njihove programe.Kvalitet se definiše i kao sposobnost određenog proizvoda za upotrebu, štoznači da proizvod treba da zadovolji identifikovane potrebe potrošača. Programtreba da zadovolji realne potrebe publike za zabavom, takmičenjem i sportskimdoživljajima.Ocenu kvaliteta programa donose posetioci, tj. sportska publika. Oni imaju poz i t i vnu pe rcepc i j u kva l i t e t a n j i hovog p rog rama , kada dož iv l j en i kva l i t e t odgovara očekivanom kvalitetu programa. Satisfakcija posetilaca programom seostvaruje, ukoliko se percipirani kvalitet podudari sa očekivanim.5.1. SPORTSERV modelU ocenjivanju percepcije posetilaca programa određenog sportskog događaja,može se koristiti SPORTSERV model. Primenom ovog modela postižu se dobrirezultati u merenju percepcije kvaliteta usluge u profesionalnom sportu, odstrane sportske publike. Ovaj model ima pet osnovnih dimenzija:1. Pristup mestu održavanja sportskog događaja,2. Pouzdanost u izvršenju sportskog događaja,3. Osetljivost u pružanju neophodnih usluga u toku održavanja sportskogdogađaja,4. Opipljivost materijalnih resursa sportskog događaja,5. Sigurnost takmičara i publike na sportskom događaju O p i p l j i v e d i m e n z i j e i m a j u z n a č a j a n u t i c a j n a k v a l i t e t p r o g r a m a s p o r t s k o g događaja, jer uključuju adekvatnost sportskog objektaodređenom programu,udobnost za publiku, raspoloživu prostornu infrastrukturu, i dr, ali same po sebine dovode do satisfakcije publike. Zadovoljstvo publike ostvaruje se pruženomzabavom, igrom, uzbuđenjima i nezaboravnim sportskim doživljajima. Visok kvalitet programa postiže se optimalnim kombinovanjem svih pet osnovnih dimenzija.U m e n a d ž m e n t u s p o r t s k i h d o g a đ a j a u o č a v a j u s e t i p i č n i r a z l o z i neodgovarajućeg kvaliteta sportskog događaja. Veoma često, slabije afirmisaniorganizatori kvalitet podređuju kvantitetu, a zanemaruju i tržišnu usmerensto d r ž a v a n j a s p o r t s k o g d o g a đ a j a , O s i m t o g a , k o r i š ć e n j e n e o d g o v a r a j u ć i h m a t e r i j a l n i h r e s u r s a p o s t a v l j a n j a i i z v r š e n j a s p o r t s k o g d o g a đ a j a , k a o i nepripremljenost izvršioca, takođe, dovede do slabe percepcije kvaliteta.V i s o k k v a l i t e t s p o r t s k o g d o g a đ a j a o m o g u ć u j e o s t v a r i v a n j e s a t i s f a k c i j e posetilaca, koja dovodi do lojalnosti publike prema organizatoru. Lojalnost podiže predviđenost i izvesnost tražnje za sportskim događajima, što se daljemanifestuje u ostvarivanju odgovarajućeg učešća na tržištu sportskih događaja

6. PLANIRANJE SPORTSKOG DOGAĐAJAPlan i r an j em spo r t skogdogađa j a od ređu ju s e ak t i vnos t i ko j e j e neophodno  preduzeti u postavljanju i izvršenju ovakvog događaja. Planiranje se odnosi naidentifikovanje aktivnosti koje će se preduzeti, vremenski raspored

izvršenja pojedinih aktivnosti, načine njihove realizacije, kao i ciljeve koji se trebajuostvariti. Planiranjem sportskog događaja obuhvataju se i neophodni resursi zanjegovo postavljanje, kao i izvršioci.Rezultat procesa planiranja sportskog događaja jeste detaljan plan aktivnosti.P l anom se p r edv iđa i de l eg i r an j e odgovornos t i menadže ra na s a r adn ike i izvršioce. Generalno posmatrano, planovi su povezani sa izborom adekvatnestrategije menadžmenta.Planovi treba da sadrže sledeće elemente:-P r e g l e d n e o p h o d n i h a k t i v n o s t i p o s t a v l j a n j a i i z v r š e n j a s p o r t s k o g d o g a đ a j a - D e f i n i s a n e c i l j e v e s p o r t s k o g d o g a đ a j a -A n a l i z u s i t u a c i j e ( S W O T a n a l i z u ) - K r e i r a n j e s t r a t e g i j e m e n a d ž m e n t a s p o r t s k o g d o g a đ a j a -B u d ž e t i r a n j e s p o r t s k o g d o g a đ a j a - M e r e n j e e f e k a t a s p o r t s k o g d o g a đ a j a U planiranju sportskog događaja organizatori polaze od sopstvenog iskustva,  prakse afirmisanih konkurenata, karakteristika sportskog tržišta , sopstvenihmogućnosti, potreba, zahteva i očekivanja publike. Planiranje treba da budet r ž i šno o r j en t i s ano , kako b i s e o s im spo r t sk ih , o s tva r i l i i ekonomsk i c i l j ev i  profesionalno upravljanog sportskog događaja.Menadžeri sportskog događaja zajedno sa angažovanim planerima učestvuju ukreiranju adekvatne strategije menadžmenta sportskog događaja. Stratefija m o r a d a s a d r ž i n a č i n e o s t v a r i v a n j a p o s t a v l j e n i h c i l j e v a , k a o i i z v o r n e k o n k u r e n t s k e p r e d n o s t i , k o j e o v u s t r a t e g i j u d i f e r e n c i j a j u o o d n o s u n a konkurentske.Praksa menadžmenta pokazuje, da se ne mogu svi kreirani planovi sportskihdogađaja ujedno i realizovati. 6. PLANIRANJE SPORTSKOG DOGAĐAJA

Plan i r an j em spo r t skogdogađa j a od ređu ju s e ak t i vnos t i ko j e j e neophodno  preduzeti u postavljanju i izvršenju ovakvog događaja. Planiranje se odnosi naidentifikovanje aktivnosti koje će se preduzeti, vremenski raspored izvršenja pojedinih aktivnosti, načine njihove realizacije, kao i ciljeve koji se trebajuostvariti. Planiranjem sportskog događaja obuhvataju se i neophodni resursi zanjegovo postavljanje, kao i izvršioci.Rezultat procesa planiranja sportskog događaja jeste detaljan plan aktivnosti.P l anom se p r edv iđa i de l eg i r an j e odgovornos t i menadže ra na s a r adn ike i izvršioce. Generalno posmatrano, planovi su povezani sa izborom adekvatnestrategije menadžmenta.Planovi treba da sadrže sledeće elemente:-P r e g l e d n e o p h o d n i h a k t i v n o s t i p o s t a v l j a n j a i i z v r š e n j a s p o r t s k o g d o g a đ a j a - D e f i n i s a n e c i l j e v e s p o r t s k o g d o g a đ a j a -A n a l i z u s i t u a c i j e ( S W O T a n a l i z u ) - K r e i r a n j e s t r a t e g i j e m e n a d ž m e n t a s p o r t s k o g d o g a đ a j a -B u d ž e t i r a n j e s p o r t s k o g d o g a đ a j a - M e r e n j e e f e k a t a s p o r t s k o g d o g a đ a j a U planiranju sportskog događaja organizatori polaze od sopstvenog iskustva,  prakse afirmisanih konkurenata, karakteristika sportskog tržišta , sopstvenihmogućnosti, potreba, zahteva i očekivanja publike. Planiranje treba da budet r ž i šno o r j en t i s ano , kako b i s e o s im spo r t sk ih , o s tva r i l i i ekonomsk i c i l j ev i  profesionalno upravljanog sportskog

događaja.Menadžeri sportskog događaja zajedno sa angažovanim planerima učestvuju ukreiranju adekvatne strategije menadžmenta sportskog događaja. Stratefija m o r a d a s a d r ž i n a č i n e o s t v a r i v a n j a p o s t a v l j e n i h c i l j e v a , k a o i i z v o r n e k o n k u r e n t s k e p r e d n o s t i , k o j e o v u s t r a t e g i j u d i f e r e n c i j a j u o o d n o s u n a konkurentske.Praksa menadžmenta pokazuje, da se ne mogu svi kreirani planovi sportskihdogađaja ujedno i realizovati.

6. Sportski događaji nacionalnog karaktera, kod kojih se ističu nacionalnisportski turniri;7. Sportski događaji međunarodnog karaktera, koji po fizičkoj veličini iobimu odgovaraju mega sportskim događajima;8. Sportski događaji promotivnog karaktera, čiji programi sadrže sportske,kulturne i zabavne karakteristike, sa ciljem promovisanja određenih proizvodaili usluga.Određivanje misije sportskog događaja jeste druga faza u procesu planiranjaspo r t skog događa j a . Osnovno p i t an j e o rgan i zovan j a nekog događa j a j e s t e određivanje njegove misije, odnosno svrhe. Ona se određuje prema programu,namerama i karakteristikama okruženja.Misija sportskog događaja može da bude takmičarskog, ali i netakmičarskogkaraktera, koji se više odnosi na ostvarivanje određenih društvenih uticaja uokruženju sportskog događaja. Određivanjem misije definišu se i aktivnostikoje je neophodno preduzeti, kako bise organizovao određeni događaj. Ona usuštini oredstavlja opis razloga održavanja određenog sportskog događaja.Misijom se obuhvataju neophodni resursi njegovog postavljanja i izvršenja,ciljni segment sportskog događaja. Tako se stvara identitet sportskog događaja.Misija sportskog događaja ogleda se u stvaranju posetilaca.Bez određivanja misije ne mogu se precizno definisati ciljeve velikih, a naročitomega sportskih događaja. Adekvatno definisanje misije sportskog događajas t i m u l a t i v n o d e l u j e n a n a o b l e d i n j a v a n j e n a p o r a n e o p h o d n i h u p r o c e s u odlučivanja na svim nivoima menađmentasportskog događaja.Pod mi s i j om spo r t skog događa j a pod razumeva s e i n j egova fundamen ta lna vrednost, odnosno zbog čega se održava, koji su njegovi ciljevi i koje segmentesportskog tržišta nastoji da zadovolji.Ana l i z a spo r t ske ponude i z a spo r t vezan ih u s lugaoznačava t r e ću f azu  procesa planiranja sportskog događaja. Sportska ponuda se suštinski odnosi na pružanje atraktivnih i publici nezaboravnih sportskih doživljaja. Pored brojnihsportskih doživljaja, ponuda sportskog događaja uključuje i pružanje različitihus luga vezan ih za spo r t – u s luge zabave , udobnog smeš t a j a , obezbeđen j a ,  posluženja, itd.Posetioci očekuju određeni kvalitet za sport vezanih usluga, koji se povezuju saosnovnim dimenzijama. Dimenzije kvaliteta usluga odnose se na pristupačnost,

pouzdanost, osetljivost, opipljivost i sigurnost. Kvalitet navedenih uslugapodižekonkurentnost sportske ponude.Uvažavanjem hijerarhije potreba posetilaca, ponuda se može dekomponovati natri nivoa:1.Sportski doživljaj, osnovni razlog posete2 .P ro i zvod i i u s l uge vezan i

za spo r t , ko j e su u funkc i j i upo tpun j avan j a spo r t skog dož iv l j a j a , a l i su š t i n sk i n i su znača jn i t a o s tva r i van j e c i l j a sportskog događaja3 .Pe r i f e rne u s luge , ko j ima s e z adovo l j ava ju po t r ebeod man jeg znača j a –    posluženje, obezbeđenje parkinga, prodaja suvenira, rekvizita, i sl.Menadže r i spo r t sk ih događa j a t r eba da p l an i r a ju , o rgan i zu ju , up rav l j a j u i kontrolišu navedene nivoe ponude, sa ciljem potpunog zadovoljena potreba,zahteva i očekivanja posetilaca.U organizovanju mega sportsih događaja, kao što su kontinentalna i svetska  p rvens tva popu l a rn ih spo r tova i O l imp i j sk ih i ga r a , neophodno j e ko r i s t i t i s t r u č n e i s p e c i j a l i z o v a n e u s l u g e r a z l i č i t i h p o s r e d n i k a . B u d u ć i d a j e z a o r g a n i z o v a n j e o v a k v i h d o g a đ a j a n e o p h o d n a d u ž a , p a č a k i v i š e g o d i š n j a  priprema, organizatori sa posrednicima sklapaju ugovore u sledećim formama:- Ugovor o zakupu- Ugovor o koncesiji- Ugovor o zakupu/koncesijiAnaliza konkurencijepredstavlja četvrtu fazu procesa planiranja sportskogd o g a đ a j a . M e n a đ e r i s p o r t s k o g d o g a đ a j a t r e b a d a p o z n a j u i a k t i v n o s t i konkurenata, budući da se sa njima zajedno takmiče za privlačenje interesa i   p a ž n j e i s t o c i l j n o g a u d i t o r i j u m a s p o r t s k e p u b l i k e . A n a l i z a k o n k u r e n c i j e  predstavlja analizu atraktivnosti programa sportskih događaja koje organizujukonkurentske sportske organizacije.Z a m e n a đ e r e s p o r t s k i h d o g a đ a j a j e z n a č a j n o d a p o z n a j u k o j e a k t i v n o s t i  preduzimaju konkurenti u odabranom okruženju sportskog događaja, kakve suim snage i slabosti, zakoje strategije menadžmenta su se opredelili, kakva jestruktura njihove sportske ponude, na koji načinkomuniciraju sa sportskom publikom, kako bi mogli da im efikasno i efektivno pariraju u postravljanju iizvršenju sportskog događaja.

Analizom konkurencije, obuhvataju se brojne aktivnosti, koje govore o tržišnoju s m e r e n o s t i o r g a n i z a t o r a k o n k u r e n t s k i h s p o r t s k i h d o g a đ a j a . N a g l a š e n e s u sledeće aktivnosti vezane za analizu konkurencije:- Indentifikacija postojećih i potencijalnih organizatora sportskih događaja saistovrsnim programom u odabranom okruženju- Analiza profila, tj. snaga konkurentske ponude- Analiza potencijala posetilaca sportskih događajaOcena konkurentnosti u organizovanju sportskih događaja određenog programa jedste dinamičan proces, budući da se broj aktivnosti konkurenata vremenommogu povećavati, odnosno smanjivati.D e f i n i s a n j e c i l j e v a s p o r t s k o g d o g a đ a j a j e s t e p e t a f a z a p r o c e s a p l a n i r a n j a s p o r t s k o g d o g a đ a j a . U p r a k s i m e n a d ž m e n t a s p o r t s k i h d o g a đ a j a r e t k e s u situacije da organizatori uspevaju zafovoljiti potrebe, zahteve i očekivanja svih posetilaca sportskog događaja. Ograničenost u raspolaganju materijalnim uljudskim resursima postavljanja i izvršenja sportskog događaja nalaže skaliranje potreva, zahteva i očekivanja posetilaca po redosledu važnosti.Organizatori ostvaruju ciljeve sportskog događaja u zadovoljavanju potreba,zahteva i očekivanja precizno određenog segmenta sportskog tržišta. Generalno posmatrano, ciljevi koji se ostvaruju na ciljnom tržišnom segmentu mogu serazdvojiti u dve osnovne grupe:- Profitni ciljevi sportskog događaja,- Neprofitni, odnosno sportski ciljeniProfitni ciljevi sportskog događaja odnose se na prodaju ulaznica

posetiocima, prodaju prava medijskog prenosa programa sportskog događaja, zaključivanjeugovora sa sponzorima, sklapanje ugovora sa donatorima, prodaju proizvoda iusluga vezanih za sport, kao i pružanje perifernih usluga posetiocima određenogsportskog događaja. N e p r o f i t n i , o d n o s n o s p o r t s k i c i l j e v i v e z a n i s u z a o s t v a r e n j e p o z i t i v n o g s p o r t s k o g r e z u l t a t a , b o g a t s t v o s p o r t s k i h d o ž i v l j a a j p r u ž e n i h p o s e t i o c i m a , a t r a k t i v n o s t i o r i g i n a l n o s t p r o g r a m a , i k o n a č n o , p o d u d a r a n j e o č e k i v a n o g i o s t v a r e n o g k v a l i t e t a p r o g r a m a , o d n o s n o s a t i s v a k c i j u p o s e t i l a c a o d r e đ e n o g sportskog događaja.

SMART pristup.Pod SMART pristupom podrazumeva se određen, merljiv,dostizan, realistican i vremenski ogranicen pristup definisanju ciljeva sportskogd o g a đ a j a . U k o l i k o d e f i n i s a n i c i l j e v i s p o r t s k o g d o g a đ a j a u d o v o l j a v a j u zahtevima SMART pristupa, povecava se verovatnoca njihovog efikasnog iefektivnog ostvarivanja. U svakom slucaju, ciljevi sportskog događaja trebajuda budu precizno definisani, da se jasno ukazuje sta se zeli postici odrzavanjemsportskog događaja određenog programa, na kojem ciljnom segmentu sportskihtrzista i u kojem vremenskom periodu.U menađmen tu spo r t sk ih događa j a r a z l i ku ju s e i dva o snovna t i pa c i l j eva održavanja određenog sportskog događaja:- Operativni ili ciljevi postavljanja sportskog događaja- Ciljevi izvršenja sportskog događaja.Plan akcijaodnosi se na šestu fazu procesa planiranja sportskog događaja. Uovoj fazi procesa planiranja sportskog događaja planiraju se konkretne akcijekoje je neophodno preduzeti, kako bi se ostvarili planirani ciljevi određenogsportskog događaja. Plan akcije obuhvata i određivanje izvršilaca pojedinihaktivnosti, koji učestvuju i snose odgovornost u realizaciji planiranih ciljeva.Akcionim planom menadžeri obuhvataju aktivnosti čijim se izvršenjem dolatido sledećih odgovora:- Koje aktivnosti treba preduzeti, kako vi se ostvarili planirani ciljevi?- Gde će se planirane aktivnosti realizovati?- Ko snosi odgovornost za realizaciju navedenih aktivnosti?Ocena plana sportskog događaja označava poslednju, tj. sedmu fazu procesa p l an i r an j a spo r t skog događa j a . Zav r šna f aza p roce sa p l an i r an j a od ređenog sportskog događaja odnosi se na ocenu ostvarenja planiranih ciljeva. Ocenom plana proverava se racionalnost i realnost ispoljena u toku procesa planiranja.Menadže r i spo r t sk ih događa j a ocen ju ju n j i hove p l anove , na j če šće nakon održavanja sportskog događaja, iako u metodološkom smislu, ocenu plana trebasp rovod i t i i t okom go re naveden ih š e s t f a za p roce sa p l an i r an j a od ređenog sportskog događaja.Primena metoda marketinga istraživanja može značajno doprineti efikasnosti ie f ek t i vnos t i ocene p l ana spo r t skog događa j a , a na roč i t o me tod i sp i t i van j a , metod posmatraja, motivaciona istraživanja, kao i metod usmenog odnosno pismenog ispitivanja mišljenja sportskih eksperata. U praksi, često se koristi I ana l i z a v ideo sn imaka , ko j e ukazu ju na p ropus t e u p r i p r emi i od ržavan ju određenog sportskog događaja.Ocena plana sportskog događaja omogućuje menadžerima i organizacionimo d b o r i m a u o č a v a n j e f a k t o r a i

o t k l a n j a n j e p o s l e d i c a k o j e b i r e z u l t i r a l e nezadovoljenjem potreba, zahteva i očekivanja posetilaca određenog sportskogdogađaja.

7. ORGANIZOVANJE SPORTSKOG DOGAĐAJAO r g a n i z o v a n j e l o k a l n i h i r e g i o n a l n i h s p o r t s k i h d o g a đ a j a u s t a l j e n o g i l i  povremenog kalenfara održavanja ne predstavlja poseban proble, tako da senjime u suštini bave menadžeri sportskog događaja, koji angažuju neophodan broj saradnika i izvršilaca. Sportski događaji manje fizičke veličine i obima nezah t eva ju dugo v reme p r i p r eme , kao n i f o rma lnu o rgan i zac ionu s t ruk tu ru ,ka r ak t e r i s t i čnu po r az l i č i t im n ivo ima odgovornos t i i d e f i n i s an im tokov ima informacija.Organizovanje postaje složena funkcija u menadžmentu velikih, odnosno megasportskih događaja, kao što su Olimpijske igre i kontinentalna, odnosno svetska p rvens tva popu l a rn ih spo r tova . P r i p r eme za od ržavan j e ovakv ih događa j a mogu da traju i po nekoliko godina, u njihovom organizovanju učestvuje veliki broj izvršilaca i angažovanih posrednika, a fao pokrovitelji mogu da se pojavedruštvene i državne institucije, odnosno vlade zemalja domaćina.U organizovanju ovakvih događaja, osim menadžera događaja pojavljuju se io r g a n i z a c i o n i o d b o r i , o d n o s n o k o m i t e t i , k o j i p r e d s t a v l j a j u n a j v i š i n i v o odlučivanja. Umesto klasičnih formalnih organizacionih struktura, sve se višekoriste partnerstvaposlovne mreže i alijanse, zajedničko ulaganje i upravljanjer e s u r s i m a n e o p h o d n i h u p o s t a v l j a n j u i i z v r š e n j u v e l i k i h , o d n o s n o m e g a sportskih događaja, kao i definisanje zajedničkih ciljeva u čijem ostvarivanjuučestvuje veći broj poslovnih subjekata. Ovakav pristup organizovanju ističekooperativnost učesnika koji teže ostvarivanju zajedničkih ciljeva.7.1. Mrežna organizacija velikog sportskog događajaP raksa menadžmen ta ve l i k ih spo t sk ih događa j a pokazu j e p r ednos t mrežne organizacije, kao i savremenog i fleksibilnog organizacionoh rešenja, kojim se povezuju delovi i celine pojedinih kompanija, sa ciljem realizacije različitih poslovnih funkcija, na osnovu ugovorom utvrđenih odnosa.Prednost mrežne organizacije proizilazi iz prilagodljivosti brzim promenama uok ružen ju spo r t sk ih događa j a . Mrežne o rgan i zac i j e su ka r ak t e r i s t i čne po efikasnom protoku informacija neophodnih u organizovanju velikih sporstkihdogađa j a . One uk l j uču ju ve l i k i b ro j unu t r a šn j i h i međusobn ih kon t aka t a i odnosa umreženih organizacija. Ovakvi odnosi omogućavaju razmenu znanja ii skus tva neophodn ih u e f i ka snom i e f ek t i vnom reagovan ju na p romene u

okruženju. Najvredniji resursi su nevidljivog karaktera, a to su pojedinačne izajedničke kompetencije, kao i resursi uspostavljenih i izgrađenih odnosa.Učesnici odnosno partneri u mrežnoj organizaciji drugačije se usmeravaju u  postavljanju i izvršavanju velikih sportskih događaja. Umreženi partneri su  prevashodno orjentisani na:-Određ ivan j e a t r ak t i vne mi s i j e ve l i kog događa j a z a š i r ok i c i l j n i audotorijum-Upravljanje procesima u organizovanju veliog sportskog događaja -Razv i j an j e kompe t enc i j a i mogućnos t i angažovan ih i zv r š i l a ca Prilikom formiranja mrežne

strukture velikog sportskog događaja, povezani   p a r t n e r i s e o d r i č i p o t p u n e k o n t r o l e u p o s l o v a n j u , z a r a d p r i l a g o đ a v a n j a i kontrolisanja promena u okruženju planiranog događaja. Osim toga, povezani  partneri su najčešće dobro specijalizovani u obavljanju određenih aktivnostiv e z a n i h z a p o s t a v l j a n j e i i z v r š e n j e s p o r t s k o g d o g a đ a j a , š t o j e p r e d u s l o v adekvatne podele rada unutar mrežne strukture.Mrežna o rgan i t a c i j a p r eds t av l j a i n t e ro rgan i zac ion i p r i s t up pos t av l j an ju i izvršenju velikog događaja, na osnovu integrisanja znanja, sposobnosti i veština  p o v e z a n i h p a r t n e r a . M r e ž n a o r g a n i z a c i a j o m o g u ć u j e u s p o s t a v l j a n j e i izgrađivanje odnosa sa kvalitetnim partnerima, koji dele slične ili istevrednosti iciljeve, a usmereni su na pronalaženje optimalnog odnosa između samostalnostii kontrole unutar mreže.

8. LITERATURA

Menađment događaja, Prof. dr Aleksandar Andrejević,Doc. dr Alrksandar Grubor Ferranal and M. Pages: Image Management in Sport Organizationing: the creator of value,European Jurnal of Marketing, Vol. 33, No. ¾, 1999.Č. Ljubojević i A. Andrejević: Menadžment događaja, FABUS, Novi Sad 2002.D. Koković: Socologija sporta, Sportska akademija, Beograd, 2001.G.S.Erikson and R.J. Kushner: Public Event Network: An Aplication of Marketing Theory toSport Events, European Jurnal of Marketing, Vol 33, No. 3-4,1999H. Thomas, D. O Neal and M. Gherman: Strategy, Structure and Style, Willey, 1997Lj. Lazarević: Psihološke osnove fizičke kulture, VŠST, Beograd, 2001.M. Gašović: Sportski marketing, IntermaNet, Beograd 2004. N .Pope and D . Tu rco : Spo r t & Even t Marke t i ng , The McGrow Hi l l Compan i e s , I nc , Rosevill, 2001.P.B. Crosby: Quality whitout Tears, New American Library, Newjork, 1984.R.Jeckson: Making Special Fit in the 21st Century, Champaign, IL, Sagamore Publishing,1997.T. Erdem: Brand Equity as a Signaling Phenomenon, Jurnal of Consumer Psychology,Vol. 7, No. 2, 1998