Sprawozdanie roczne 2012 - Europa

Trybunał Sprawiedliwości unii europejSkiej

Sprawozdanie roczne2012

iSSn 1831-8533

pl

Tr

yb

un

ał

Sp

ra

wie

dli

wo

śc

i u

nii

eu

ro

pe

jSk

iej

Sp

ra

wo

zd

an

ie r

oc

zn

e 2

01

2Qd-aG-13-001-pl-c

JAK OTRZYMAĆ PUBLIKACJE UE

Publikacje bezpłatne:

• w eu bookshop (http://bookshop.europa.eu)

• w przedstawicielstwach i delegaturach unii europejskiej (dane kontaktowe można uzyskać pod adresem http://ec.europa.eu lub wysyłając faks pod numer +352 2929-42758)

Publikacje płatne:


Płatne subskrypcje (np. Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej, zbiory orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej):

• u dystrybutorów urzędu publikacji unii europejskiej (http://publications.europa.eu/others/agents/index_pl.htm)

http://bookshop.europa.eu

http://ec.europa.eu


http://publications.europa.eu/others/agents/index_pl.htm

TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI UNII EUROPEJSKIEJ

SPRAWOZDANIE ROCZNE 2012

Przegląd działalności Trybunału Sprawiedliwości, Sądu oraz Sądu do spraw Służby Publicznej Unii Europejskiej

Luksemburg 2013

www.curia.europa.eu

Ukończono 1 stycznia 2013 r.

Powielanie materiałów jest dozwolone, pod warunkiem że zostanie podane ich źródło. Fotografie mogą być powielane wyłącznie w kontekście niniejszej publikacji. Każde inne wykorzystanie wymaga uzyskania zgody Urzędu Publikacji Unii Europejskiej.

Informacje o Unii Europejskiej można znaleźć na portalu Europa (http://europa.eu).

Dane katalogowe znajdują się na końcu niniejszej publikacji.

Luksemburg: Urząd Publikacji Unii Europejskiej, 2013

ISBN 978-92-829-1277-5

doi:10.2862/87350

© Unia Europejska, 2013

Printed in Luxembourg

WydrukoWano na papierze bielonym bez chloru pierWiastkoWego (ecf)

Trybunał SprawiedliwościL-2925 Luksemburg

Tel. (352) 43 03 1

SądL-2925 Luksemburg

Tel. (352) 43 03 1

Sąd do spraw Służby PublicznejL-2925 Luksemburg

Tel. (352) 43 03 1

Trybunał w Internecie: http://www.curia.europa.eu

Sprawozdanie roczne 2012 3

Spis treści Trybunał Sprawiedliwości

Rozdział I

Trybunał Sprawiedliwości

A – Rozwój i działalność Trybunału Sprawiedliwości w 2012 r. .................................................... 9

B – Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości w 2012 r. .............................................................. 13

C – Skład Trybunału Sprawiedliwości .................................................................................................. 65

1. Członkowie Trybunału Sprawiedliwości ........................................................................... 67

2. Zmiany w składzie Trybunału Sprawiedliwości w 2012 r. .......................................... 85

3. Porządek pierwszeństwa ....................................................................................................... 87

4. Dawni członkowie Trybunału Sprawiedliwości ............................................................. 89

D – Statystyki sądowe Trybunału Sprawiedliwości ........................................................................ 93

Rozdział II

Sąd

A – Działalność Sądu w 2012 r. ............................................................................................................ 125

B – Skład Sądu ........................................................................................................................................... 167

1. Członkowie Sądu .................................................................................................................... 169

2. Zmiany w składzie Sądu w 2012 r. .................................................................................... 181

3. Porządek pierwszeństwa ..................................................................................................... 183

4. Dawni członkowie Sądu ....................................................................................................... 187

C – Statystyki Sądu ................................................................................................................................... 189

Spis treści

Strona

Wstęp Prezes Trybunału Sprawiedliwości Vassilios Skouris ........................................................................ 5

4 Sprawozdanie roczne 2012

Trybunał Sprawiedliwości Spis treści

Rozdział III

Sąd do spraw Służby Publicznej

A – Działalność Sądu do spraw Służby Publicznej w 2012 r. ..................................................... 213

B – Skład Sądu do spraw Służby Publicznej .................................................................................... 225

1. Członkowie Sądu do spraw Służby Publicznej ............................................................. 227

2. Zmiany w składzie Sądu do spraw Służby Publicznej w 2012 r. ............................ 231

3. Porządek pierwszeństwa ..................................................................................................... 233

4. Dawni członkowie Sądu do spraw Służby Publicznej ............................................... 235

C – Statystyki sądowe Sądu do spraw Służby Publicznej ........................................................... 237

Rozdział IV

Spotkania i wizyty

A – Oficjalne wizyty i uroczystości w Trybunale Sprawiedliwości, Sądzie i Sądzie do spraw Służby Publicznej w 2012 r. ....................................................................... 251

B – Wizyty naukowe ................................................................................................................................. 255

C – Uroczyste posiedzenia w 2012 r. ................................................................................................. 259

D – Wizyty lub udział w oficjalnych uroczystościach w 2012 r. ............................................... 261


Wstęp Trybunał Sprawiedliwości

Wstęp

Lata 1952–2012: w ubiegłym roku Trybunał Sprawiedliwości obchodził sześćdziesięciolecie swojego istnienia i wkładu w integrację europejską. Przy obchodach tej rocznicy, która nie miała szczególnego wymiaru symbolicznego, Trybunał położył nacisk raczej na treść, niż ceremonie. W związku z tym Trybunał wydał między innymi publikację zbiorową poświęconą roli instytucji i orzecznictwa w integracji europejskiej, zaprezentowaną na forum, na które zaproszeni zostali prezesi trybunałów konstytucyjnych i sądów najwyższych państw członkowskich Unii Europejskiej.

W 2012 r. przyjęto również nowy regulamin postępowania przed Trybunałem oraz szereg zmian do statutu Trybunału, co nastąpiło po długim, lecz owocnym procesie prawodawczym. Wspomniane reformy mają na celu po pierwsze zmodernizowanie postępowania przed Trybunałem, a po drugie – umożliwienie mu dalszej poprawy wydajności.

Nieustająca w ostatnich latach poprawa wydajności była również zauważalna w 2012 r. Czas trwania postępowania w sprawach prejudycjalnych był najkrótszy od końca lat 80., a Sąd zdołał, po roku szczególnie owocnej pracy, zmniejszyć zarówno liczbę nawarstwionych spraw w toku, jak i czas trwania postępowań, który skrócił się w minionym roku o dwa miesiące.

W 2012 r. nastąpiło również częściowe odnowienie składu Trybunału, a czterech spośród jego członków odeszło. Podejmując decyzje o nominacjach w ramach tego częściowego odnowienia składu, rządy państw członkowskich ponownie dały dowód troski o uniknięcie zwłoki i o zachowanie w miarę możliwości stabilności instytucji, co umożliwiło jej dalsze niezakłócone działanie. Może to stanowić jedynie powód do zadowolenia dla Trybunału.

Niniejsze sprawozdanie stanowi kompletny przegląd rozwoju i działalności instytucji w roku 2012. Zasadnicza część sprawozdania poświęcona jest zwięzłemu, lecz wyczerpującemu omówieniu działalności orzeczniczej, w ścisłym tego słowa znaczeniu, Trybunału Sprawiedliwości, Sądu i Sądu do spraw Służby Publicznej. Dane statystyczne odnoszące się do każdego z wymienionych sądów uzupełniają i ilustrują przedstawioną analizę działalności sądowej.

Na zakończenie pragnę w tym miejscu złożyć gorące podziękowania moim współpracownikom z trzech sądów, a także całemu personelowi Trybunału Sprawiedliwości za znakomitą pracę, którą udało się im wykonać w tym wyjątkowym i pełnym wyzwań roku.

V. Skouris Prezes Trybunału Sprawiedliwości

Rozdział I



Zmiany organizacyjne i działalność Trybunał Sprawiedliwości

A – Rozwój i działalność Trybunału Sprawiedliwości w 2012 r.

Prezes Vassilios Skouris

Pierwsza część sprawozdania rocznego przedstawia w sposób syntetyczny działalność Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w 2012 r. Zawiera ona w pierwszej kolejności krótkie omówienie zmian, jakie zaszły w tej instytucji w minionym roku, ze szczególnym uwzględnieniem zmian instytucjonalnych, które nastąpiły w Trybunale Sprawiedliwości, a także przeobrażeń w jego wewnętrznej strukturze organizacyjnej i metodach pracy. W drugiej kolejności obejmuje ona analizę danych statystycznych dotyczących ilości pracy i średniego czasu trwania postępowań. W trzeciej kolejności przedstawiony został, jak co roku, rozwój orzecznictwa w poszczególnych dziedzinach.

1. Jeśli chodzi o rozwój Trybunału Sprawiedliwości, rok 2012 upłynął pod znakiem istotnych reform przepisów proceduralnych, a jednocześnie na ten rok przypadła sześćdziesiąta rocznica powstania instytucji.

Obchody sześćdziesięciolecia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej odbyły się w dniu 4 grudnia 2012 r. Sześćdziesiąt lat to wprawdzie nie jest ani połowa ani trzy czwarte wieku, Trybunał Sprawiedliwości nie chciał jednak, by rocznica ta przeszła niezauważona. System sądowniczy Unii Europejskiej przeżył bowiem w ostatnich dziesięciu latach kilka poważnych reform, które w sumie stanowiły jego prawdziwe przeobrażenie. Można tu wymienić wejście w życie traktatu z Nicei, dwa rozszerzenia, które spowodowały niemal podwojenie personelu instytucji, a także pomnożenie liczby języków postępowania i języków roboczych, utworzenie Sądu do spraw Służby Publicznej, istotną modernizację wewnętrznych metod pracy, wejście w życie traktatu z Lizbony wraz z poszerzeniem kompetencji Trybunału, wprowadzenie pilnego trybu prejudycjalnego, komputeryzację postępowania wraz z uruchomieniem systemu e-curia... Właściwą formą upamiętnienia tej transformacji wydawało się poświęcenie jej dwóch inicjatyw: po pierwsze, organizacji forum, na które zaproszono prezesów trybunałów konstytucyjnych i sądów najwyższych państw członkowskich Unii Europejskiej, a po drugie, wydania zbiorowej publikacji poświęconej roli Trybunału i jego orzecznictwa w integracji europejskiej. Została ona wydana pod redakcją komitetu, któremu przewodniczył sędzia Allan Rosas i który był złożony z sędziego Egilsa Levitsa i rzecznika generalnego Yves’a Bota, a swój wkład w nią miała grupa autorów, stanowiąca reprezentatywną próbę pod względem geograficznym, jak również pod względem profilu zawodowego i akademickiego.

Jeśli chodzi o aspekt czysto sądowniczy, to przy okazji częściowego odnowienia składu Trybunału w dniu 7 października 2012 r. utworzono nową izbę złożoną z pięciu sędziów i nową izbę złożoną z trzech sędziów. Jednoczesna praca dziesięciu izb pozwoli Trybunałowi utrzymać i poprawić wydajność.

W zakresie przepisów proceduralnych zeszłoroczne dokonania zasługują na szczególną uwagę. Przede wszystkim należy odnotować przyjęcie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 741/2012 z dnia 11 sierpnia 2012 r. zmieniającego Protokół w sprawie statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej i załącznik I do tego protokołu (Dz.U. L 228, s. 1), które weszło w życie w dniu 1 września 2012 r. Wprowadzone na mocy tego rozporządzenia zmiany statutu obejmują między innymi: utworzenie stanowiska wiceprezesa w Trybunale, zwiększenie do piętnastu liczby sędziów wchodzących w skład wielkiej izby, ograniczenie udziału


Trybunał Sprawiedliwości Zmiany organizacyjne i działalność

prezesów izb złożonych z pięciu sędziów w wielkiej izbie1 oraz zniesienie obowiązku przygotowania sprawozdania na rozprawę przez sędziego sprawozdawcę w danej sprawie.

Należy następnie wskazać, że nowy regulamin postępowania przed Trybunałem Sprawiedliwości z dnia 25 września 2012 r. (Dz.U. L 265, s. 1) wszedł w życie w dniu 1 listopada 2012 r. Regulamin ten stanowi całkowite przekształcenie poprzedniego regulaminu. Jego podstawowe cele to: przekształcenie norm zawartych w dawnym regulaminie w celu przyznania ważniejszej pozycji odesłaniom prejudycjalnym, skrócenie czasu trwania postępowań, a także objaśnienie i uproszczenie niektórych przepisów dawnego regulaminu. Ponadto nowy regulamin postępowania wprowadził nową numerację przepisów względem dawnego regulaminu.

Wskutek opisanego przekształcenia dostosowano do nowych przepisów treść noty informacyjnej dotyczącej składania przez sądy krajowe wniosków o wydanie orzeczeń w trybie prejudycjalnym, która otrzymała tytuł „Zalecenia [Trybunału] dla sądów krajowych, dotyczące składania wniosków o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym” (Dz.U. C 338, s. 1). Wreszcie wspomnieć należy również o decyzji Trybunału Sprawiedliwości z dnia 23 października 2012 r. w sprawie obowiązków wiceprezesa Trybunału w zakresie orzekania (Dz.U. L 300, s. 47), zgodnie z którą niektóre kompetencje w zakresie orzekania, które dawniej sprawował prezes, w szczególności w zakresie środków tymczasowych, zostały obecnie przekazane wiceprezesowi.

2. Statystyki sądowe Trybunału za rok 2012 cechują się ogólnie stałym wysokim poziomem wydajności i bardzo znaczącą poprawą skuteczności, jeśli chodzi o czas trwania postępowań. Należy ponadto odnotować niewielki spadek liczby nowych spraw, który jednakże, zważywszy na trend dotyczący liczby spraw z ostatnich pięciu lat, może mieć raczej charakter koniunkturalny.

W 2012 r. Trybunał zamknął 527 spraw (liczby netto, uwzględniające połączenia spraw ze względu na ich powiązanie), co stanowi nieznaczny spadek w stosunku do roku poprzedniego (550 spraw zakończonych w 2011 r.). Wśród tych spraw 357 zakończyło się wydaniem wyroku, a 168 – postanowienia.

Do Trybunału wpłynęły 632 nowe sprawy (niezależnie od połączenia spraw ze względu na istniejące między nimi powiązanie), co oznacza spadek o około 8% w stosunku do 2011 r. (688 nowych spraw), jednakże i tak liczba ta plasuje się w historii Trybunału na drugim miejscu pod względem liczby spraw wniesionych w danym roku. Zmniejszenie liczby nowych spraw ogółem wynika głównie z lekkiego spadku, w porównaniu z rokiem poprzednim, liczby wniesionych odwołań. Liczba nowych spraw prejudycjalnych w 2012 r. zajmuje natomiast drugie miejsce w całej historii Trybunału.

W zakresie czasu trwania postępowań dane statystyczne są bardzo pozytywne. W odniesieniu do odesłań prejudycjalnych czas ich rozpatrywania wynosi 15,7 miesiąca. W istocie na przestrzeni całego okresu, z jakiego Trybunał dysponuje wiarygodnymi danymi statystycznymi, średni czas rozpatrywania spraw prejudycjalnych był w 2012 r. najkrótszy w historii. Z kolei średni czas rozpatrywania skarg bezpośrednich i odwołań wynosił odpowiednio 19,7 miesiąca i 15,3 miesiąca.

Poziom efektywności Trybunału w rozpatrywaniu spraw wynika również – poza reformami jego metod pracy podjętymi w ostatnich latach – z szerszego wykorzystania różnych instrumentów proceduralnych, jakimi Trybunał dysponuje, by przyspieszyć rozpatrywanie niektórych spraw

1 Obecnie w skład wielkiej izby wchodzą: prezes, wiceprezes, trzej prezesi izb złożonych z pięciu sędziów wyznaczani na zasadzie rotacji oraz dziesięciu innych sędziów, również na zasadzie rotacji.


Zmiany organizacyjne i działalność Trybunał Sprawiedliwości

(pilny tryb prejudycjalny, rozpoznanie w pierwszej kolejności, tryb przyspieszony, procedura uproszczona i możliwość rozstrzygania bez opinii rzecznika generalnego).

O rozpoznanie odesłania prejudycjalnego w trybie pilnym wniesiono w 5 sprawach, a wyznaczona izba uznała, że przesłanki wymagane przez art. 104b regulaminu (art. 107 i nast. nowego regulaminu postępowania) zostały spełnione w 4 z nich. Sprawy te zostały zakończone w czasie wynoszącym średnio 1,9 miesiąca.

O zastosowanie trybu przyspieszonego wniesiono 5 razy, lecz przesłanki wymagane przez regulamin postępowania zostały spełnione jedynie w 2 ze spraw. Zgodnie z praktyką przyjętą w 2004 r. wnioski o zastosowanie trybu przyspieszonego są uwzględniane lub oddalane przez prezesa Trybunału w drodze postanowienia z uzasadnieniem. Ponadto w 2 sprawach zastosowano rozpoznanie w pierwszej kolejności.

Poza tym Trybunał często korzysta z procedury uproszczonej ustanowionej w art. 104 § 3 regulaminu, obecnie art. 99 nowego regulaminu postępowania, aby udzielić odpowiedzi na niektóre pytania prejudycjalne. W sumie 26 spraw zostało zakończonych postanowieniem wydanym na podstawie tego przepisu.

Wreszcie Trybunał dość często korzystał z wprowadzonej w art. 20 jego statutu możliwości rozstrzygania bez opinii rzecznika generalnego, jeżeli sprawa nie dotyczy nowych kwestii prawnych. Można tu wspomnieć, że w 2012 r. około 53% wyroków wydanych zostało bez opinii.

W odniesieniu do rozdziału spraw między poszczególne składy orzekające Trybunału należy zaznaczyć, że wielka izba rozstrzygnęła około 9% spraw, izby złożone z pięciu sędziów – 54%, a izby złożone z trzech sędziów – około 34% spraw zakończonych w 2012 r. wyrokiem lub postanowieniem kończącym postępowanie w sprawie. W porównaniu z rokiem poprzednim odnotowano spadek odsetka spraw rozpatrywanych przez wielką izbę (11% w 2011 r.) oraz wzrost odsetka spraw rozpatrywanych przez izby złożone z trzech sędziów (32% w 2011 r.).

W celu uzyskania bardziej szczegółowych informacji dotyczących danych statystycznych za rok 2012 czytelnik może sięgnąć do części niniejszego sprawozdania poświęconej statystykom sądowym.


Orzecznictwo Trybunał Sprawiedliwości

B – Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości w 2012 r.

Kwestie konstytucyjne lub instytucjonalne

Jeśli chodzi o postępowania sporne przed Trybunałem Sprawiedliwości, a dokładniej rzecz ujmując – o postępowanie w przedmiocie stwierdzenia uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, na uwagę zasługuje wyrok z dnia 11 grudnia 2012 r. w sprawie C-610/10 Komisja przeciwko Hiszpanii dotyczącej niewykonania przez Królestwo Hiszpanii wyroku Trybunału stwierdzającego, że nie podejmując wszelkich środków koniecznych w celu zastosowania się do decyzji Komisji uznającej przyznaną przez nie pomoc za bezprawną i niezgodną ze wspólnym rynkiem, wspomniane państwo członkowskie uchybiło ciążącym na nim zobowiązaniom.

W pierwszej kolejności Trybunał orzekł w przedmiocie przepisów mających zastosowanie do postępowania poprzedzającego wniesienie skargi, które powinno poprzedzać wniesienie skargi na niewykonanie przez państwo członkowskie wyroku Trybunału stwierdzającego istnienie uchybienia. Traktat z Lizbony zmienił bowiem przebieg tego postępowania, znosząc etap polegający na wydaniu uzasadnionej opinii. Trybunał przyjął w wyroku, że postępowanie poprzedzające wniesienie skargi, które zostało wszczęte przed wejściem w życie zmiany, lecz które jest nadal zawisłe po tym dniu, jest regulowane przez nowe postanowienia, przewidziane w art. 260 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). Co się tyczy daty odniesienia dla oceny istnienia takiego uchybienia wobec braku uzasadnionej opinii, Trybunał wskazał, że należy kierować się datą upływu terminu wyznaczonego w wezwaniu do usunięcia uchybienia wydanym na podstawie art. 260 ust. 2 TFUE.

W drugiej kolejności Trybunał wypowiedział się na temat okresowych kar pieniężnych stanowiących sankcje z tytułu niewykonania wyroku stwierdzającego istnienie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego. Trybunał orzekł, że taka sankcja musi się wiązać ze stopniem dolegliwości niezbędnym, by doprowadzić państwo członkowskie, które nie wykonało wyroku stwierdzającego istnienie uchybienia, do zmiany zachowania i położenia kresu zarzucanemu naruszeniu. Ponadto sankcja taka powinna odzwierciedlać co do zasady czas trwania naruszenia, jego wagę oraz możliwości finansowe danego państwa członkowskiego. Stosując te kryteria, Trybunał bierze pod uwagę w szczególności skutki niewykonania wyroku dla interesów prywatnych i interesu publicznego oraz to, jak pilne jest spowodowanie zastosowania się przez państwo członkowskie do ciążących na nim zobowiązań.

W odniesieniu do zagadnienia hierarchii norm w ramach porządku prawnego Unii i związanego z nią podziału kompetencji między instytucjami Trybunał miał okazję wypowiedzieć się w wyroku z dnia 5 września 2012 r. w sprawie C-355/10 Parlament przeciwko Radzie w przedmiocie zakresu kompetencji wykonawczych Komisji w ramach procedury regulacyjnej połączonej z kontrolą. Trybunał przypomniał w tym względzie, że skoro przyjmowanie istotnych norm w danej dziedzinie prawa europejskiego jest zastrzeżone do kompetencji prawodawcy Unii, przepisy te powinny być przyjmowane w drodze uregulowania podstawowego i nie podlegają delegacji. Tak więc nie podlegają delegacji przepisy, których przyjęcie wymaga dokonania wyboru politycznego wchodzącego w zakres własnych kompetencji prawodawcy Unii. Wynika stąd, że przepisy wykonawcze ani nie mogą zmieniać istotnych elementów uregulowania podstawowego, ani uzupełniać go poprzez nowe istotne elementy.


Trybunał Sprawiedliwości Orzecznictwo

Co się tyczy środka wykonawczego takiego jak decyzja 2010/2521 uzupełniająca kodeks graniczny Schengen2 w odniesieniu do ochrony zewnętrznych granic morskich, Trybunał orzekł, że o ile kodeks graniczny Schengen, który jest w rozpatrywanej dziedzinie uregulowaniem podstawowym, wspomina w art. 12 ust. 4 o tym, że celem ochrony jest zatrzymanie osób nielegalnie przekraczających granicę, to jednak nie zawiera on norm dotyczących środków, do których przedsięwzięcia upoważniona jest straż graniczna wobec osób lub statków podczas ich zatrzymania lub po tym zatrzymaniu, takich jak środki przymusu, użycie broni czy umieszczenie zatrzymanych osób w określonym miejscu, czy też środki podejmowane wobec osób biorących udział w handlu ludźmi. W konsekwencji Trybunał orzekł, że skoro decyzja 2010/252 jest środkiem wykonawczym przyjętym na podstawie art. 12 ust. 5 rozporządzenia nr 562/20063, nie może ona zawierać norm dotyczących powierzenia straży granicznej uprawnień do zastosowania środków przymusu, których przyjęcie wymaga wyborów politycznych wchodzących w zakres własnych kompetencji prawodawcy Unii, jako że wiąże się z wyważeniem rozbieżnych interesów na podstawie wielokrotnych ocen. Ponadto przepisy te, które dotyczą przyznawania straży granicznej uprawnień władzy publicznej, pozwalają na ingerencję w prawa podstawowe zainteresowanych osób o takiej intensywności, która sprawia, że konieczna staje się interwencja prawodawcy Unii. Wobec powyższego Trybunał stwierdził nieważność decyzji 2010/252 w całości.

W dziedzinie prawa publicznego dostępu do dokumentów instytucji Unii, będącego przedmiotem regularnych sporów przed Trybunałem, na podkreślenie zasługują szczególnie dwa, wydane w tym samym dniu, wyroki.

Sprawy C-404/10 P Komisja przeciwko Éditions Odile Jacob i C-477/10 P Komisja przeciwko Agrofert Holding, w których wyroki zostały ogłoszone w dniu 28 czerwca 2012 r., dały Trybunałowi okazję do przeprowadzenia po raz pierwszy analizy wzajemnej relacji między rozporządzeniem nr 1049/2001 w sprawie publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji4 a rozporządzeniem nr 139/2004 w sprawie kontroli koncentracji przedsiębiorstw5.

W obu omawianych sprawach Trybunał rozpoznawał wniesione przez Komisję odwołania od wyroków Sądu6, w których Sąd stwierdził nieważność decyzji Komisji oddalających wnioski o przyznanie dostępu do dokumentów dotyczących dwóch postępowań w sprawie kontroli koncentracji.

1 Decyzja Rady 2010/252/UE z dnia 26 kwietnia 2010 r. uzupełniająca kodeks graniczny Schengen w odniesieniu do ochrony granic morskich w kontekście współpracy operacyjnej koordynowanej przez Europejską Agencję ds. Zarządzania Współpracą Operacyjną na Granicach Zewnętrznych Państw Członkowskich Unii Europejskiej (Dz.U. L 111, s. 20).

2 Rozporządzenie (WE) nr 562/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. ustanawiające wspólnotowy kodeks zasad regulujących przepływ osób przez granice (kodeks graniczny Schengen) (Dz.U. L 105, s. 1).

3 Zobacz przypis 2.4 Rozporządzenie (WE) nr 1049/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 30 maja 2001 r. w sprawie

publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji (Dz.U. L 145, s. 43).5 Rozporządzenie Rady (WE) nr 139/2004 z dnia 20 stycznia 2004 r. w sprawie kontroli koncentracji

przedsiębiorstw (zwane dalej „rozporządzeniem WE w sprawie koncentracji”) (Dz.U. L 24, s. 1). Rozporządzenie to uchyliło rozporządzenie Rady (EWG) nr 4064/89 z dnia 21 grudnia 1989 r. w sprawie kontroli koncentracji przedsiębiorstw (Dz.U. L 395, s. 1; sprostowanie Dz.U. L 257, s. 13). To ostatnie rozporządzenie znajduje niemniej zastosowanie do koncentracji przeprowadzonych przed dniem 1 maja 2004 r., jak to miało miejsce w okolicznościach sprawy C-404/10 P.

6 Wyroki Sądu: z dnia 9 czerwca 2010 r. w sprawie T-237/05 Éditions Jacob przeciwko Komisji oraz z dnia 7 lipca 2010 r. w sprawie T-111/07 Agrofert Holding przeciwko Komisji.



Trybunał orzekł, że aby uzasadnić odmowę udzielenia dostępu do dokumentu, nie wystarczy co do zasady powołać się na okoliczność, że dokument ten ma związek z czynnościami lub z interesem, takimi jak ochrona celów dochodzenia, wymienionymi w art. 4 ust. 2 rozporządzenia nr 1049/20017, ponieważ właściwa instytucja powinna również wyjaśnić, w jaki sposób dostęp do tego dokumentu mógłby stanowić konkretne i faktyczne zagrożenie dla interesu chronionego wyjątkiem przewidzianym w tym przepisie. Niemniej jest zasadniczo dopuszczalne, by ta instytucja oparła się w tym względzie na ogólnych założeniach mających zastosowanie do niektórych kategorii dokumentów, ponieważ podobne względy natury ogólnej mogą mieć zastosowanie do wniosków o ujawnienie dotyczących dokumentów o tym samym charakterze. Takie ogólne założenia mają zastosowanie w postępowaniu w dziedzinie kontroli koncentracji przedsiębiorstw ze względu na to, że w przepisach, które regulują to postępowanie, w szczególności w rozporządzeniu nr 139/20048, przewidziano także rygorystyczne zasady w zakresie przetwarzania informacji otrzymanych lub ustalonych w ramach takiego postępowania.

Wobec powyższego, upubliczniony na podstawie rozporządzenia nr 1049/2001 dostęp do dokumentów wymienionych w ramach takiego postępowania między Komisją a stronami zgłaszającymi lub osobami trzecimi mógłby naruszyć, zamierzoną przez prawodawcę Unii w rozporządzeniu WE w sprawie koncentracji, równowagę z jednej strony między ciążącym na zainteresowanych przedsiębiorstwach obowiązkiem przekazania Komisji potencjalnie mających szczególne znaczenie informacji handlowych w celu umożliwienia jej dokonania oceny planowanej koncentracji ze wspólnym rynkiem i z drugiej strony gwarancją zaostrzonej ochrony, obejmującą – ze względu na tajemnicę zawodową i tajemnicę handlową – informacje w ten sposób przekazane Komisji. Takie ogólne założenie uzasadniające odmowę dostępu do dokumentów należy przyjąć niezależnie od kwestii, czy wniosek o dostęp dotyczy postępowania kontrolnego już zakończonego, czy też jeszcze toczącego się. Wspomniane ogólne założenie nie wyklucza jednakże możliwości wykazania, że dany dokument, o którego ujawnienie wniesiono, nie wchodzi w zakres tego założenia lub że nadrzędny interes publiczny uzasadnia ujawnienie danego dokumentu zgodnie z art. 4 ust. 2 rozporządzenia nr 1049/2001.

Problematyka ochrony praw podstawowych, bezsprzecznie złożona ze względu na różnorodność źródeł w tej dziedzinie, została poruszona w wyroku z dnia 24 kwietnia 2012 r. w sprawie C-571/10 Kamberaj dotyczącej wykładni dyrektywy 2003/1099. W wyroku Trybunał wypowiedział się w przedmiocie zakresu art. 6 ust. 3 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE), precyzując, że zawarte w tym artykule odniesienie do europejskiej konwencji praw człowieka nie wymaga od sądu krajowego – w przypadku sprzeczności pomiędzy przepisem krajowym a konwencją – zastosowania bezpośrednio postanowień tej konwencji oraz odstąpienia od stosowania niezgodnej z nią krajowej normy prawnej.

Wspomniane postanowienie traktatu UE odzwierciedla bowiem zasadę, zgodnie z którą prawa podstawowe stanowią integralną część ogólnych zasad prawa, których przestrzeganie zapewnia Trybunał. Artykuł 6 ust. 3 TUE nie reguluje jednakże stosunków między europejską konwencją praw człowieka a porządkami prawnymi państw członkowskich i nie określa konsekwencji, jakie sąd krajowy powinien wyciągnąć w razie sprzeczności między prawami gwarantowanymi w tej konwencji a normą prawa krajowego.

7 Zobacz przypis 4.8 Zobacz przypis 5.9 Dyrektywa Rady 2003/109/WE z dnia 25 listopada 2003 r. dotycząca statusu obywateli państw trzecich

będących rezydentami długoterminowymi (Dz.U. 2004, L 16, s. 44).



Zważywszy na pozycję, jaką kwestia zakresu instytucji obywatelstwa Unii i implikacji związanych z powołaniem jej do życia zajmuje wśród sporów należących do właściwości Trybunału, należy przyjąć, że jeszcze nie wszystkie jej aspekty zostały zbadane. Świadczy o tym szereg spraw, które warto przytoczyć.

W wyroku z dnia 22 maja 2012 r. w sprawie C-348/09 P.I. Trybunał orzekł, że przestępstwa należące do szczególnie poważnych dziedzin przestępczości, takich jak seksualne wykorzystywanie dzieci, mogą usprawiedliwiać wydalenie obywatela Unii, który mieszkał ponad dziesięć lat w przyjmującym państwie członkowskim.

Zgodnie z art. 28 ust. 3 dyrekrywy 2004/3810 przyjmujące państwo członkowskie może podjąć decyzję o wydaleniu względem obywatela Unii, który zamieszkiwał na jego terytorium w sposób nieprzerwany przez dziesięć lat, wyłącznie w oparciu o „nadrzędne względy bezpieczeństwa publicznego”11. Trybunał, który stanął wobec zadania rozpoznania sprawy dotyczącej zakwestionowania decyzji o wydaleniu wydanej względem obywatela Unii, który odbył karę pozbawienia wolności za przestępstwo zgwałcenia osoby małoletniej, orzekł, że państwa członkowskie mają prawo uznać, że przestępstwa takie jak wymienione w art. 83 TFUE stanowią szczególnie poważne naruszenie jednego z podstawowych interesów społeczeństwa, które może stanowić bezpośrednie zagrożenie spokoju i fizycznego bezpieczeństwa ludności, a tym samym mieścić się w pojęciu „nadrzędnych względów bezpieczeństwa publicznego”. Niemniej, przestępstwa takie mogą uzasadniać wydalenie jedynie pod warunkiem, że sposób ich popełnienia wykazuje cechy szczególnie poważne. Ponadto prawo Unii uzależnia wydalenie od tego, czy zachowanie danej osoby stanowiło rzeczywiste i aktualne zagrożenie dla jednego z podstawowych interesów społeczeństwa lub przyjmującego państwa członkowskiego, co na ogół oznacza, że osoba, której sprawa dotyczy, ma skłonności do kontynuowania takiego zachowania w przyszłości. Wreszcie, przed podjęciem decyzji o wydaleniu przyjmujące państwo członkowskie powinno wziąć pod uwagę w szczególności długość pobytu danej osoby na jego terytorium, jej wiek, stan zdrowia, sytuację rodzinną i ekonomiczną, integrację społeczną i kulturalną w tym państwie oraz stopień jej więzi z państwem pochodzenia.

W wyroku w sprawie Rahman i in.12 Trybunał udzielił istotnych wyjaśnień w przedmiocie prawa do łączenia rodzin w rozumieniu wyżej wymienionej dyrektywy 2004/38. Przedmiotem omawianej sprawy był głównie art. 3 ust. 2 tej dyrektywy, na mocy którego przyjmujące państwa członkowskie ułatwiają obywatelowi Unii zgodnie ze swoim ustawodawstwem krajowym wjazd i pobyt członków

10 Dyrektywa 2004/38/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie prawa obywateli Unii i członków ich rodzin do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich, zmieniająca rozporządzenie (EWG) nr 1612/68 i uchylająca dyrektywy 64/221/EWG, 68/360/EWG, 72/194/EWG, 73/148/EWG, 75/34/EWG, 75/35/EWG, 90/364/EWG, 90/365/EWG i 93/96/EWG (Dz.U. L 158, s. 77, i sprostowania: Dz.U. 2004, L 229, s. 35; Dz.U. 2005, L 197, s. 34).

11 Artykuł 28 ust. 3 dyrektywy 2004/38.12 Wyrok z dnia 5 września 2012 r. w sprawie C-83/11 Rahman i in.



„rodziny rozszerzonej” zainteresowanego13. Tytułem wstępu Trybunał, opierając się na brzmieniu i systematyce dyrektywy 2004/38, podkreślił, że nie zobowiązuje ona państw członkowskich do uwzględnienia każdego wniosku o zezwolenie na wjazd lub pobyt złożonego przez „rodzinę rozszerzoną” obywatela migrującego. Niemniej, omawiana dyrektywa nakłada na państwa członkowskie obowiązek pewnego uprzywilejowania członków rodziny rozszerzonej względem wniosków składanych przez innych obywateli państw trzecich, którzy nie wykazują żadnego powiązania z obywatelem Unii. Owo uprzywilejowanie polega na możliwości dochodzenia od przyjmującego państwa decyzji w przedmiocie ich wniosku opartej na szczegółowej analizie ich osobistych sytuacji, która to decyzja w razie odmowy powinna być należycie uzasadniona. Analizie należy poddać czynniki, takie jak na przykład stopień zależności ekonomicznej lub fizycznej oraz stopień pokrewieństwa pomiędzy wnioskodawcą a obywatelem Unii. Każde państwo członkowskie dysponuje szerokim zakresem swobodnego uznania co do wyboru czynników, które mają być wzięte pod uwagę, przy czym czynniki te muszą jednak pozostawać w zgodzie z założeniem preferencyjnego traktowania wnioskodawców i nie powinny pozbawiać art. 3 tejże dyrektywy jej skuteczności. Poza tym wnioskodawca jest uprawniony do przeprowadzenia sądowej kontroli tego, czy ustawodawstwo krajowe i jego zastosowanie nie wykroczyły poza granice wyznaczonego w dyrektywie 2004/38 zakresu uznania. Trybunał zbadał również kwestię tego, czy margines działania przyznany państwom członkowskim przez tę samą dyrektywę pozwala im na nakładanie wymogów co do charakteru lub czasu trwania zależności członka rodziny rozszerzonej od obywatela Unii. Trybunał wyjaśnił, że sytuacja zależności od obywatela Unii musi istnieć w państwie pochodzenia danego członka rodziny w chwili zwrócenia się przez niego o umożliwienie mu dołączenia do obywatela Unii, na którego utrzymaniu pozostaje. Równocześnie Trybunał stwierdził, że zagadnienie możliwości odmowy przyznania beneficjentom, o których mowa w art. 3 ust. 2 dyrektywy, karty pobytowej w przyjmującym państwie na tej podstawie, że po ich wjeździe do przyjmującego państwa członkowskiego przestali być zależni od tego obywatela, „nie jest objęte zakresem stosowania tejże dyrektywy”.

W wyroku z dnia 4 października 2012 r. w sprawie C-249/11 Byankov Trybunał wypowiedział się w przedmiocie zgodności z postanowieniami TFUE w zakresie obywatelstwa i przywołaną już dyrektywą 2004/38 uregulowań bułgarskich przewidujących zakaz opuszczania terytorium z powodu niespłacenia prywatnego długu, w stosunku do którego nie ustanowiono zabezpieczenia. Trybunał orzekł, że dopuszczając założenie, że ochrona porządku publicznego leży w pewnym sensie u podstaw celu ochrony wierzycieli realizowanego przez te uregulowania, nie można wykluczyć, że zakazowi opuszczania terytorium wydanemu na podstawie owych uregulowań przyświeca cel wyłącznie gospodarczy. Tymczasem art. 27 ust. 1 dyrektywy 2004/38 wyraźnie wyklucza możliwość powołania się przez państwo członkowskie na względy porządku publicznego do celów gospodarczych. Ponadto, w odniesieniu do proporcjonalności takich uregulowań Trybunał podkreślił, że w prawie Unii istnieją normy prawne mogące chronić wierzycieli bez konieczności ograniczania swobody przemieszczania się dłużnika. Trybunał przyjął również, że prawo Unii stoi na przeszkodzie stosowaniu krajowego uregulowania, na mocy

13 Artykuł 2 pkt 2 dyrektywy 2004/38/WE przyznaje prawa obejmujące pierwszy krąg beneficjentów, do którego należą współmałżonek obywatela migrującego lub jego partner pozostający z nim w zarejestrowanym związku partnerskim, ich bezpośredni zstępni, wspólni lub każdego z nich z osobna, którzy nie ukończyli dwudziestego pierwszego roku życia lub pozostają na utrzymaniu oraz bezpośredni wstępni pozostający na utrzymaniu. Artykuł 3 ust. 2 lit. a) dyrektywy dotyczy innego kręgu beneficjentów, zwanych „rodziną rozszerzoną”, zdefiniowanych w następujący sposób „wszel[cy] inn[i] członk[owie] rodziny, bez względu na ich przynależność państwową, którzy nie są objęci definicją określoną w art. 2 ust. [pkt] 2, a w kraju, z którego przybyli, pozostają na utrzymaniu lub są członkami gospodarstwa domowego obywatela Unii, posiadając[ego] pierwotne prawo pobytu, lub gdzie istnieją poważne względy zdrowotne ściśle wymagające osobistej opieki obywatela Unii nad członkiem rodziny”.



którego postępowanie administracyjne zakończone wydaniem zakazu opuszczania kraju, który stał się ostateczny i wobec którego nie wniesiono sądowego środka zaskarżenia, może zostać wznowione – w przypadku gdy akt ten jest oczywiście sprzeczny z prawem Unii – w terminie miesiąca od wydania zakazu i wyłącznie z inicjatywy określonych organów, mimo że taki zakaz wciąż wywołuje skutki prawne w stosunku do swego adresata. Omawiany zakaz stanowi bowiem wręcz zaprzeczenie związanych ze statusem obywatela Unii swobód przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich.

Przedmiotem sprawy C-364/10 Węgry przeciwko Słowacji (wyrok z dnia 16 paździenika 2012 r.) była skarga o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego wniesiona przez państwo członkowskie przeciwko innemu państwu członkowskiemu14 – środek zaskarżenia stosowany rzadko15. Zadaniem Trybunału było rozstrzygnięcie delikatnej kwestii zgodności z postanowieniami TFUE dotyczącymi obywatelstwa Unii zakazu wjazdu na terytorium krajowe skierowanego do głowy państwa innego państwa członkowskiego.

Trybunał stwierdził, że szef państwa, mający obywatelstwo Unii Europejskiej, niewątpliwie korzysta ze statusu obywatela Unii, który przyznaje – zgodnie z art. 21 TFUE – podstawowe i indywidualne prawo do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich, z zastrzeżeniem ograniczeń i warunków ustanowionych w traktatach i przepisach przyjętych w celu ich wykonania. Ograniczenia takie mogą również zostać oparte na normach prawa międzynarodowego, które stanowią składnik porządku prawnego Unii. W tym kontekście Trybunał wskazał, że na mocy norm zwyczajowych powszechnego prawa międzynarodowego oraz na mocy norm umów wielostronnych głowa państwa korzysta w stosunkach międzynarodowych ze szczególnego statusu, obejmującego między innymi przywileje i immunitety. Głowa państwa ma więc szczególny status określony normami prawa międzynarodowego, a co za tym idzie postępowanie takiej osoby w stosunkach międzynarodowych, na przykład wizyta za granicą, podlega temu prawu, w szczególności prawu stosunków dyplomatycznych. W związku z ową specyfiką osoba korzystająca z takiego statusu odróżnia się od wszystkich innych obywateli Unii, a prawo wjazdu takiej osoby na terytorium innych państw członkowskich nie podlega takim samym zasadom jak te, które znajdują zastosowanie do pozostałych obywateli. Zatem okoliczność, iż obywatel Unii Europejskiej piastuje urząd głowy państwa uzasadnia oparte na prawie międzynarodowym ograniczenie swobody przemieszczania się, jaką zapewnia mu art. 21 TFUE. Trybunał wywiódł z powyższego, że prawo Unii nie nakazywało Republice Słowackiej umożliwienia prezydentowi Węgier wjazdu na jej terytorium i oddalił skargę w całości.

Sprawa C-40/11 Iida, w której wyrok został wydany w dniu 8 listopada 2012 r., postawiła Trybunał przed koniecznością udzielenia odpowiedzi na pytanie, czy obywatelowi państwa trzeciego, zamieszkującemu legalnie w państwie członkowskim pochodzenia jego córki i żony, w sytuacji gdy osiedliły się one w innym państwie członkowskim, przysługuje prawo pobytu na mocy wymienionej powyżej dyrektywy 2004/38 lub postanowień TFUE dotyczących obywatelstwa Unii.

W pierwszej kolejności Trybunał przypomniał, że wspomniana dyrektywa przyznaje prawo pobytu jedynie zstępnym będącym na utrzymaniu ich dziecka, obywatela Unii. Niemniej Trybunał

14 Artykuł 259 TFUE.15 W historii integracji europejskiej to dopiero szósty przypadek wniesienia przez państwo członkowskie

bezpośrednio skargi przeciwko innemu państwu członkowskiemu. W pięciu poprzednich sprawach jedynie trzy zostały zakończone wydaniem wyroku (wyroki: z dnia 4 października 1979 r. w sprawie 141/78 Francja przeciwko Zjednoczonemu Królestwu; z dnia 16 maja 2000 r. w sprawie C-388/95 Belgia przeciwko Hiszpanii, zobacz także komunikat prasowy nr 36/00; i z dnia 12 września 2006 r. w sprawie C-145/04 Hiszpania przeciwko Zjednoczonemu Królestwu, zobacz także komunikat prasowy nr 70/06).



podkreślił, że małżonka pozostającego w separacji z obywatelem Unii, lecz nie rozwiedzionego, należy postrzegać jako członka rodziny w rozumieniu art. 2 ust. 2 tej dyrektywy. Ta sama dyrektywa przyznaje jednakże wtórne prawo pobytu wyłącznie członkom rodziny obywatela Unii, którzy towarzyszą obywatelowi Unii lub dołączających do niego. Wreszcie, Trybunał przypomniał, że obywatel państwa trzeciego może domagać się przyznania mu prawa pobytu na podstawie postanowień TFUE dotyczących obywatelstwa Unii16 tylko wówczas, gdy odmowa wydania dokumentu pobytowego może pozbawić obywatela Unii możliwości skutecznego korzystania z istoty praw związanych z jego statusem obywatela Unii lub stanowić przeszkodę w wykonywaniu przysługującego mu prawa do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich. Czysto hipotetyczna perspektywa przeszkody w wykonywaniu prawa obywatela Unii do swobodnego przemieszczania się nie jest powiązana z prawem Unii na tyle, by uzasadnić zastosowanie jego postanowień.

Rolnictwo

W dziedzinie rolniczych systemów pomocowych sprawa C-489/10 Bonda, w której wyrok został wydany w dniu 5 czerwca 2012 r., umożliwiła Trybunałowi zajęcie stanowiska w przedmiocie charakteru prawnego środków przewidzianych w art. 138 ust. 1 akapity drugi i trzeci rozporządzenia nr 1973/200417. Środki te polegają na wykluczeniu rolnika z pomocy w roku, w którym złożył nieprawdziwe oświadczenie co do wielkości kwalifikującego się do pomocy areału, i na obniżeniu pomocy, do której byłby uprawniony w trzech kolejnych latach kalendarzowych, do kwoty, która odpowiada różnicy między areałem zadeklarowanym a wyznaczonym. Trybunał przypomniał wpierw, że sankcje ustanowione w uregulowaniach wspólnej polityki rolnej, takie jak czasowe wykluczenie podmiotu gospodarczego z systemu pomocy, nie mają charakteru karnego. Następnie Trybunał dodał, że w ramach unijnego systemu pomocy, w którym pomoc przyznaje się tylko wtedy, gdy jej beneficjent daje pełną gwarancję uczciwości i wiarygodności, sankcja wymierzana w wypadku nieprzestrzegania tych wymogów stanowi specyficzny instrument administracyjny, będący integralną częścią systemu pomocy i służący do zapewnienia prawidłowego zarządzania publicznymi środkami Unii. Co za tym idzie Trybunał orzekł, że wykluczenie rolnika z systemu pomocy dla rolnictwa ze względu na złożenie nieprawdziwego oświadczenia co do wielkości jego gospodarstwa rolnego nie stanowi sankcji o charakterze karnym. Tym samym takie wykluczenie nie wyłącza możliwości zastosowania sankcji karnych w odniesieniu do tych samych czynów.

Swobodny przepływ osób, usług i kapitału

W dziedzinie swobodnego przepływu osób, swobody świadczenia usług oraz swobodnego przepływu kapitału szereg wyroków przykuwa uwagę. Dla zachowania przejrzystości wybrane wyroki pogrupowano według rodzaju swobody, a następnie, w miarę potrzeby, według rodzaju działalności.

W dziedzinie swobodnego przepływu pracowników na odnotowanie zasługują dwie sprawy. Po pierwsze, należy nadmienić wyrok z dnia 12 czerwca 2012 r. w sprawach połączonych C-611/10 i C-612/10 Hudzinski i Wawrzyniak dotyczących wykładni rozporządzenia nr 1408/71, zmienionego

16 Artykuły 20 i 21.17 Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1973/2004 z dnia 29 października 2004 r. ustanawiające szczegółowe zasady

stosowania rozporządzenia Rady (WE) nr 1782/2003 w sprawie systemów wsparcia przewidzianych w tytułach IV i IVa tego rozporządzenia oraz wykorzystania gruntów zarezerwowanych do produkcji surowców (Dz.U. L 345, s. 1).



rozporządzeniem nr 647/200518, oraz art. 45 i 48 TFUE. W omawianej sprawie niemieckie władze odmówiły przyznania zasiłków rodzinnych dwóm obywatelom polskim – zamieszkałym w Polsce i objętym systemem zabezpieczenia społecznego w tym państwie, którzy pracowali w Niemczech jako, odpowiednio, pracownik sezonowy i pracownik oddelegowany – na tej podstawie, że analogiczne zasiłki rodzinne mogły zostać pobrane w Polsce. W tym kontekście Trybunał orzekł, że art. 14 ust. 1 lit. a) wyżej wymienionego rozporządzenia nr 1408/71 i art. 14a pkt 1 lit. a) tego rozporządzenia nie stoją na przeszkodzie temu, aby nieposiadające właściwości na podstawie tych przepisów państwo członkowskie przyznało świadczenia na dziecko w oparciu o swoje prawo krajowe na rzecz pracownika migrującego wykonującego pracę tymczasową na terytorium tego państwa członkowskiego – gdzie podlega nieograniczonemu opodatkowaniu podatkiem dochodowym, lecz jest objęty systemem zabezpieczenia społecznego w państwie właściwym – w tym jeżeli zostało ustalone, po pierwsze, że skorzystanie ze swobody przepływu przez pracownika nie spowodowało dla niego żadnej niekorzyści pod względem prawnym, ponieważ zachował prawo do świadczeń rodzinnych o tym samym charakterze we właściwym państwie członkowskim, oraz po drugie, że ani pracownik, ani dziecko, w odniesieniu do którego zwrócono się o przyznanie świadczenia, nie mają miejsca zwykłego pobytu w państwie członkowskim, w którym praca tymczasowa była wykonywana. Trybunał sprecyzował jednakże, iż postanowienia traktatu FUE w dziedzinie swobodnego przepływu pracowników stoją na przeszkodzie stosowaniu w sytuacji czasowego oddelegowania pracownika do państwa członkowskiego innego niż właściwe państwo członkowskie zasady prawa krajowego zapobiegającej zbiegowi świadczeń na dziecko, jeżeli prowadzi ona nie do zmniejszenia kwoty świadczenia o wysokość kwoty świadczenia porównywalnego pobieranego w innym państwie, ale do wykluczenia tego świadczenia.

Po drugie, przedstawić należy wyrok z dnia 25 października 2012 r. w sprawie C-367/11 Prete dotyczącej przyznania zasiłku absolwenckiego na rzecz młodych osób poszukujących pierwszej pracy. W omawianej sprawie Trybunał orzekł, iż art. 39 WE sprzeciwia się przepisowi krajowemu uzależniającemu prawo do takiego zasiłku od warunku odbycia przez zainteresowanego co najmniej sześcioletniej nauki w placówce oświatowej przyjmującego państwa członkowskiego w zakresie, w jakim wspomniany warunek stoi na przeszkodzie uwzględnieniu innych reprezentatywnych elementów właściwych dla ustalenia istnienia rzeczywistego związku między osobą ubiegającą się o zasiłek absolwencki a danym geograficznie określonym rynkiem pracy i wykracza z tego względu poza to, co jest konieczne do osiągnięcia zamierzonego przez wspomniany artykuł celu polegającego na zagwarantowaniu istnienia takiego związku. Zgodnie ze stanowiskiem Trybunału taki warunek – który może działać przede wszystkim na szkodę obywateli innych państw członkowskich – mógłby znaleźć uzasadnienie jedynie wówczas, gdyby przez jego ustanowienie ustawodawca krajowy dążył do zapewnienia, że istnieje rzeczywisty związek między osobą ubiegającą się o wspomniany zasiłek a danym geograficznie określonym rynkiem pracy. Tymczasem sytuacja taka nie zachodzi w odniesieniu do uregulowań niepozwalających na uwzględnienie, do celów oceny istnienia takiego związku, okoliczności, że wnioskodawca, korzystając ze swobody przemieszczania się zagwarantowanej obywatelom Unii przez art. 18 WE, przeniósł się do przyjmującego państwa członkowskiego w celu ustanowienia tam wspólnego miejsca zamieszkania po zawarciu związku małżeńskiego z obywatelem tego państwa i zamieszkiwał tam przez pewnien okres, oraz okoliczności, że jest zarejestrowany od pewnego czasu jako osoba poszukująca pracy w urzędzie zatrudnienia tegoż państwa członkowskiego, przy czym wykazuje się on rzeczywistą aktywnością w poszukiwaniu pracy.

18 Rozporządzenie Rady (EWG) nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie w wersji zmienionej i uaktualnionej rozporządzeniem Rady (WE) nr 118/97 z dnia 2 grudnia 1996 r. (Dz.U. 1997, L 28, s. 1), w brzmieniu zmienionym rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 647/2005 z dnia 13 kwietnia 2005 r. (Dz.U. L 117, s. 1).



W dziedzinie swobody przedsiębiorczości Trybunał wzbogacił swe orzecznictwo w przedmiocie ograniczeń związanych z przeniesieniem siedziby spółki w ramach Unii.

Po pierwsze, w sprawie C-378/10 VALE Építési, w której wyrok został ogłoszony w dniu 12 lipca 2012 r., Trybunał pochylił się nad wydaną przez władze węgierskie odmową wpisania do krajowego rejestru spółek spółki będącej pierwotnie spółką prawa włoskiego, która została następnie wykreślona z rejestru spółek we Włoszech i wniosła o przekształcenie jej w spółkę prawa węgierskiego. Trybunał orzekł w tym zakresie, że art. 49 TFUE i 54 TFUE stoją na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu, które, przewidując możliwość przekształcenia w odniesieniu do spółek prawa krajowego, nie przewiduje co do zasady możliwości przekształcenia spółki utworzonej na podstawie prawa innego państwa członkowskiego w spółkę prawa krajowego poprzez ponowne jej utworzenie. Zdaniem Trybunału nadrzędne wymogi interesu ogólnego, takie jak ochrona interesów wierzycieli, akcjonariuszy mniejszościowych i pracowników, jak również zachowanie skuteczności kontroli podatkowej oraz uczciwości transakcji handlowych, nie mogą uzasadniać obowiązywania takiego uregulowania, skoro odrzuca ono co do zasady możliwość dokonywania przekształceń transgranicznych i uniemożliwia zatem przeprowadzanie takich operacji, nawet gdy interesy wskazane powyżej nie są zagrożone. W każdym razie uregulowanie tego rodzaju wykracza poza to, co jest niezbędne dla osiągnięcia celu określonego jako ochrona tych interesów. Trybunał przypomniał ponadto, że przyjmujące państwo członkowskie jest uprawnione do stanowienia norm prawa wewnętrznego regulujących przeprowadzanie takich przekształceń, a tym samym do stosowania przepisów swojego prawa krajowego dotyczących przekształceń wewnętrznych regulujących sposób tworzenia i działania spółek. Niemniej zasady równoważności i skuteczności stoją na przeszkodzie temu, aby to państwo mogło odmówić wskazania spółki chcącej dokonać przekształcenia jako „poprzednika prawnego”, jeżeli możliwość uczynienia w rejestrze spółek takiej wzmianki o spółce będącej poprzednikiem istnieje w przypadku przekształceń wewnętrznych, oraz by mogło odmówić należytego uwzględnienia w toku postępowania w sprawie rejestracji spółki dokumentów wydanych przez organy państwa członkowskiego pochodzenia.

Po drugie, w sprawie C-380/11 DI VI Finanziaria di Diego della Valle, w której wyrok został ogłoszony w dniu 6 września 2012 r., Trybunał rozstrzygnął, że w sytuacji gdy spółka przenosi siedzibę do innego państwa członkowskiego, art. 49 TFUE sprzeciwia się krajowemu uregulowaniu, na podstawie którego obniżenie podatku majątkowego jest uzależnione od warunku pozostania podatnikiem tego podatku w trakcie pięciu kolejnych lat podatkowych. W opinii Trybunału takie ograniczenie swobody przedsiębiorczości nie może zostać uzasadnione przez wymóg zrównoważonego rozdziału kompetencji podatkowych pomiędzy państwa członkowskie. Okoliczność cofnięcia spółce obniżenia podatku majątkowego, z którego ona korzystała, oraz okoliczność wymagania natychmiastowej zapłaty w chwili przenoszenia siedziby tej spółki do innego państwa członkowskiego nie gwarantują bowiem kompetencji podatkowej tego ostatniego państwa członkowskiego ani też zrównoważonego podziału kompetencji podatkowych pomiędzy danymi państwami członkowskimi, jako że sam charakter mechanizmu cofnięcia korzyści oznacza, że państwo członkowskie uprzednio zgodziło się na przyznanie tej korzyści, a w konsekwencji na obniżenie podatku majątkowego podatników będących rezydentami, jeżeli zostały spełnione warunki przewidziane w krajowym uregulowaniu. Omawianego ograniczenia nie można także uzasadnić koniecznością zagwarantowania spójności krajowego systemu podatkowego.

Co się tyczy postanowień traktatu odnoszących się do swobody przedsiębiorczości i swobody świadczenia usług, wskazać należy wyrok z dnia 16 lutego 2012 r. w sprawach połączonych C-72/10 i C-77/10 Costa i Cifone, który nawiązuje do rozwiązań przyjętych w wyroku z dnia 6 marca 2007 r. w sprawach połączonych C-338/04, C-359/04 i C-360/04 Placanica. Trybunał, do którego skierowano szereg pytań dotyczących środków przyjętych przez Republikę Włoską celem zaradzenia wykluczeniu – uznanemu w 2007 r. przez Trybunał za niezgodne z prawem – pewnych



podmiotów zajmujących się organizacją gier hazardowych, orzekł najpierw, że art. 43 WE i 49 WE, jak również zasady równego traktowania i skuteczności stoją na przeszkodzie temu, by państwo członkowskie, które zmierza do zaradzenia temu naruszeniu prawa Unii, organizując przetarg na znaczną liczbę nowych koncesji, chroniło pozycję rynkową uzyskaną przez działające już podmioty gospodarcze, w szczególności poprzez ustanowienie minimalnych odległości między punktami zakładanymi przez nowych koncesjonariuszy a punktami działających już podmiotów. Zgodnie ze stanowiskiem Trybunału system polegający na zachowaniu minimalnych odległości między punktami sprzedaży może być uzasadniony wyłącznie wtedy, gdy prawdziwym celem tego rodzaju przepisów nie jest ochrona pozycji rynkowej działających już podmiotów, lecz zamiar skanalizowania popytu na gry hazardowe w obszarach kontrolowanych. Następnie Trybunał wyjaśnił, że art. 43 WE i 49 WE stoją na przeszkodzie temu, by nakładano sankcje za prowadzenie bez koncesji lub zezwolenia policji zorganizowanej działalności w zakresie przyjmowania zakładów na osoby powiązane z podmiotem, który został wykluczony z przetargu z naruszeniem prawa Unii, nawet po przeprowadzeniu nowego przetargu mającego zaradzić temu naruszeniu prawa Unii, ponieważ wspomniany przetarg i wynikające z niego udzielenie nowych koncesji nie zaradziły skutecznie niezgodnemu z prawem wykluczeniu wspomnianego podmiotu z poprzedniego przetargu. Wreszcie, zdaniem Trybunału z art. 43 WE i 49 WE, zasady równego traktowania, obowiązku przejrzystości oraz zasady pewności prawa wynika, że warunki i zasady przetargu dotyczącego gier hazardowych w zakresie imprez innych niż wyścigi konne, a w szczególności przepisy przewidujące cofnięcie koncesji wydanych na zakończenie takiego przetargu, powinny być sformułowane w sposób jasny, precyzyjny i jednoznaczny.

W dziedzinie swobody przedsiębiorczości i swobodnego przepływu kapitału zapamiętać warto wyrok z dnia 13 listopada 2012 r. w sprawie C-35/11 Test Claimants in the FII Group Litigation, wydany w przedłużeniu pierwszego wyroku z 2006 r. (wyrok z dnia 12 grudnia 2006 r. w sprawie C-446/04). Trybunał, do którego ponownie skierowano szereg pytań prejudycjalnych dotyczących brytyjskiego systemu podatkowego stosującego metodę zwolnienia do dywidend krajowych i metodę odliczenia od dywidend zagranicznych, wyjaśnił zakres swojego wyroku z 2006 r. Orzekł on w szczególności, że art. 49 TFUE i 63 TFUE sprzeciwiają się przedmiotowemu systemowi, jeśli zostanie wykazane z jednej strony, że zaliczenie na poczet podatku, z którego korzysta spółka otrzymująca dywidendy w ramach metody odliczenia, jest równoważne z kwotą efektywnie zapłaconego podatku od zysków, z których wypłacone zostały dywidendy, i z drugiej strony, że efektywny stopień opodatkowania zysków spółek w danym państwie członkowskim jest zasadniczo niższy od nominalnej stawki podatkowej przewidzianej w tym państwie. Trybunał zakreślił również zakres zastosowania art. 63 TFUE. W tym względzie orzekł on, że będąca rezydentem państwa członkowskiego spółka posiadająca udziały w spółce mającej siedzibę w państwie trzecim, zapewniające jej niewątpliwy wpływ na decyzje drugiej z wymienionych spółek i umożliwiające określanie jej działalności, może się powołać na art. 63 TFUE celem zakwestionowania zgodności z tym postanowieniem uregulowania owego państwa członkowskiego odnoszącego się do traktowania pod względem podatkowym dywidend pochodzących z owych państw trzecich, niemającego zastosowania wyłącznie do sytuacji, w których spółka dominująca wykonuje decydujący wpływ na spółkę wypłacającą dywidendy.

Wreszcie, postanowienia traktatu dotyczące swobodnego przepływu kapitału były przedmiotem wykładni w kontekście nieodpłatnego wypożyczenia pojazdu samochodowego do użytku transgranicznego. W wyroku z dnia 26 kwietnia 2012 r. w sprawach połączonych od C-578/10 do C-580/10 van Putten i in. Trybunał, stwierdziwszy, że takie wypożyczenie należy uznać za przepływ kapitału w rozumieniu art. 56 WE (obecnie art. 63 TFUE), orzekł, iż wspomniany artykuł sprzeciwia się uregulowaniu państwa członkowskiego nakładającemu na zamieszkałe w nim osoby, które pożyczyły pojazd zarejestrowany w innym państwie członkowskim, przy rozpoczęciu użytkowania tego pojazdu na krajowych drogach publicznych, obowiązek zapłaty całości podatku, zwykle



należnego przy rejestracji pojazdu w pierwszym państwie członkowskim, bez uwzględnienia okresu użytkowania rzeczonego pojazdu na tych drogach, a osoba ta nie może domagać się prawa do zwolnienia lub do zwrotu, jeżeli ów pojazd nie jest zasadniczo przeznaczony do stałego użytku w pierwszym państwie członkowskim ani w rzeczywistości użytkowany w ten sposób. W tych bowiem okolicznościach związek rzeczonych pojazdów z terytorium państwa członkowskiego jest według Trybunału niewystarczający, aby uzasadnić podatek zwykle należny podczas rejestracji pojazdu w tym państwie.

Wizy, azyl i imigracja

Na wyróżnienie w tych odrębnych dziedzinach zasługuje szereg wyroków. Przedmiotem sprawy C-620/10 Kastrati (wyrok z dnia 3 maja 2012 r.) były skierowane do Trybunału pytania w przedmiocie konsekwencji wycofania wniosku o azyl w świetle stosowania rozporządzenia nr 343/200319. Trybunał uznał, że wskazane rozporządzenie należy interpretować w ten sposób, iż wycofanie wniosku o udzielenie azylu w rozumieniu art. 2 lit. c) tego rozporządzenia, które nastąpiło przed wyrażeniem przez odpowiedzialne państwo członkowskie zgody na przejęcie wnioskodawcy, ma ten skutek, że rozporządzenie to nie może być dłużej stosowane. W takiej sytuacji do państwa członkowskiego, na którego terytorium wniosek został złożony, należy podjęcie decyzji wynikających z tego cofnięcia, a w szczególności umorzenie postępowania i zamieszczenie odpowiedniej informacji w aktach wnioskodawcy.

Jeżeli bowiem wnioskodawca wycofa swój jedyny wniosek o udzielenie azylu, zanim wezwane państwo członkowskie wyrazi zgodę na jego przejęcie, główny cel rozporządzenia nr 343/2003, to jest ustalenie państwa odpowiedzialnego za zbadanie wniosku w celu zapewnienia wnioskodawcy rzeczywistego dostępu do procedury oceny jego statusu uchodźcy, nie może zostać osiągnięty.

Wyrok Trybunału z dnia 5 września 2012 r. w sprawach połączonych C-71/11 i C-99/11 Y i Z poświęcony jest przesłankom przyznawania statusu uchodźcy, a ściślej rzecz ujmując – pojęciu aktu prześladowania z powodów religijnych w rozumieniu art. 2 lit. c) i art. 9 ust. 1 lit. a) dyrektywy 2004/8320. Y i Z, pochodzący z Pakistanu, mieszkali w Niemczech, gdzie wystąpili o azyl i przyznanie im statusu uchodźcy. Twierdzili, że byli zmuszeni do opuszczenia Pakistanu ze względu na przynależność do wspólnoty ahmadiyya.

Trybunał stwierdził przede wszystkim, że tylko niektóre formy poważnych naruszeń wolności wyznania, a nie każde jej naruszenie, mogą stanowić akt prześladowania zobowiązujący właściwe organy do przyznania statusu uchodźcy. Po pierwsze więc, ograniczenia korzystania z tej wolności przewidziane przez ustawę nie mogą zostać uznane za prześladowanie, o ile zostały ustanowione z poszanowaniem zasadniczych jej elementów. Po drugie, nawet naruszenie tej wolności stanowi prześladowanie wyłącznie wówczas, gdy jest wystarczająco poważne i dotyka zainteresowaną osobę w istotny sposób.

19 Rozporządzenie Rady (WE) nr 343/2003 z dnia 18 lutego 2003 r. ustanawiające kryteria i mechanizmy określania państwa członkowskiego właściwego dla rozpatrywania wniosku o azyl wniesionego w jednym z państw członkowskich przez obywatela państwa trzeciego (Dz.U. L 50, s. 1).

20 Dyrektywa Rady 2004/83/WE z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie minimalnych norm dla kwalifikacji i statusu obywateli państw trzecich lub bezpaństwowców jako uchodźców lub jako osoby, które z innych względów potrzebują międzynarodowej ochrony oraz zawartości przyznawanej ochrony (Dz.U. L 304, s. 12; sprostowanie Dz.U. 2005, L 204, s. 24).



Następnie Trybunał zauważył, że akty mogące stanowić poważne naruszenie obejmują nie tylko akty naruszające wolność zainteresowanego w zakresie praktykowania wiary prywatnie, lecz także przeżywania jej w sposób publiczny.

Trybunał wskazał również, iż w razie ustalenia, że zainteresowany po powrocie do państwa pochodzenia będzie dokonywał czynności religijnych narażających go na rzeczywiste niebezpieczeństwo prześladowania, należy przyznać mu status uchodźcy. W tym zakresie Trybunał podkreślił, że oceniając w sposób indywidualny wniosek o przyznanie statusu uchodźcy, krajowy organ nie może racjonalnie oczekiwać od wnioskodawcy, że w celu uniknięcia ryzyka prześladowania zrezygnuje on z uzewnętrzniania lub dokonywania określonych czynności religijnych.

Wreszcie, dokonując oceny poziomu zagrożenia, jakiemu podlega wnioskodawca w państwie pochodzenia z powodu swojego wyznania, Trybunał wyjaśnił, że istotny czynnik stanowi tu subiektywna okoliczność, iż publiczne praktykowanie określonych obrzędów religijnych będących przedmiotem kwestionowanych ograniczeń jest zdaniem zainteresowanego szczególnie ważne dla zachowania jego tożsamości religijnej.

W wyroku z dnia 6 listopada 2012 r. w sprawie C-245/11 K Trybunał orzekł, iż art. 15 ust. 2 rozporządzenia nr 343/200321 należy interpretować w ten sposób, że w sytuacji gdy osoba korzystająca z azylu w państwie członkowskim jest zależna, w szczególności ze względu na poważną chorobę, od członka swojej rodziny ubiegającego się o azyl, lecz którego wniosek podlega zgodnie z kryteriami ustanowionymi w rozdziale III tego rozporządzenia rozpoznaniu w innym państwie członkowskim, państwo członkowskie, w którym osoby te zamieszkują, staje się odpowiedzialne za rozpoznanie wniosku o azyl.

Trybunał uznał, że to do tego właśnie państwa członkowskiego należy przejęcie zobowiązań związanych z odpowiedzialnością i powiadomienie o tym fakcie państwa członkowskiego uprzednio odpowiedzialnego, nawet gdy to ostatnie państwo nie przedstawiło wniosku w tym zakresie zgodnie z art. 15 ust. 1 zdanie drugie rozporządzenia nr 343/2003.

Artykuł 15 ust. 2 rozporządzenia nr 343/2003 znajduje bowiem zastosowanie do sytuacji zależności, w której to nie osoba ubiegająca się o azyl jest zależna od pomocy osoby spokrewnionej przebywającej w państwie członkowskim innym niż państwo członkowskie wskazane jako odpowiedzialne w świetle kryteriów wymienionych w rozdziale III rozporządzenia nr 343/2003, lecz to osoba spokrewniona przebywająca w tym innym państwie członkowskim jest zależna od pomocy osoby ubiegającej się o azyl.

Przepis ten ma również zastosowanie, gdy przywołane w nim względy humanitarne odnoszą się do osoby zależnej w rozumieniu tego przepisu, która – nie będąc członkiem rodziny w rozumieniu art. 2 lit. i) rozporządzenia nr 343/2003 – wykazuje więzy rodzinne z osobą ubiegającą się o azyl i której osoba ubiegająca się o azyl jest w stanie rzeczywiście udzielać potrzebnej pomocy zgodnie z art. 11 ust. 4 rozporządzenia Komisji nr 1560/200322 ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia nr 343/2003.

21 Zobacz przypis 19.22 Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1560/2003 z dnia 2 września 2003 r. ustanawiające szczegółowe zasady

stosowania rozporządzenia Rady nr 343/2003 (Dz.U. L 222, s. 3).



Również w dziedzinie prawa do azylu, w wyroku z dnia 19 grudnia 2012 r. w sprawie C-364/11 Abed El Karem El Kott i in. Trybunał dokonał wykładni art. 12 ust. 1 lit. a) zdanie drugie dyrektywy 2004/8323 w świetle postanowień konwencji genewskiej24, która położyła podwaliny pod międzynarodowy reżim prawny ochrony uchodźców. Trybunał przyjął, że ustanie ochrony lub pomocy organu lub agencji Narodów Zjednoczonych innych niż Wysoki Komisarz Narodów Zjednoczonych do spraw Uchodźców „z jakichkolwiek powodów” odnosi się też do sytuacji, w której osoba, która rzeczywiście korzystała z tej ochrony lub pomocy, przestaje z niej korzystać z przyczyn pozostających poza jej kontrolą i niezależnych od jej woli. Właściwe organy krajowe państwa odpowiedzialnego za rozpatrywanie wniosku o udzielenie azylu złożonego przez taką osobę powinny ustalić, na podstawie indywidualnej oceny każdego wniosku, czy osoba ta została zmuszona do opuszczenia obszaru działań tego organu lub tej agencji, co ma miejsce w przypadku, gdy bezpieczeństwo osobiste tej osoby było poważnie zagrożone, zaś właściwy organ lub właściwa agencja nie miały możliwości zapewnienia jej na tym obszarze warunków do życia zgodnych z zadaniami, których wykonanie zostało im powierzone.

Trybunał wskazał także, że art. 12 ust. 1 lit. a) zdanie drugie dyrektywy 2004/83 należy interpretować w ten sposób, że w sytuacji gdy właściwe organy państwa członkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrywanie wniosków o azyl ustaliły, iż wnioskodawca spełnia wymóg ustania ochrony lub pomocy Agencji Narodów Zjednoczonych dla Pomocy Uchodźcom Palestyńskim na Bliskim Wschodzie (UNRWA), uprawnienie, aby „ipso facto stać się beneficjentami [tej] dyrektywy”, implikuje konieczność uznania wnioskodawcy przez to państwo członkowskie za uchodźcę w rozumieniu art. 2 lit. c) tej dyrektywy i automatycznego przyznania mu statusu uchodźcy, pod warunkiem że do wnioskodawcy tego nie znajdują zastosowania art. 12 ust. 1 lit. b) lub art. 12 ust. 2 i 3 tej dyrektywy.

W dziedzinie imigracji, w sprawie C-571/10 Kamberaj, w której wyrok został wydany w dniu 24 kwietnia 2012 r., Tribunale di Bolzano zwrócił się do Trybunału z pytaniami o zgodność mechanizmu podziału funduszy przeznaczonych na dodatki mieszkaniowe, który zastrzega dla obywateli państw trzecich będących rezydentami długoterminowymi traktowanie mniej korzystne, w świetle dyrektywy 2003/10925, niż dla obywateli Unii.

Trybunał zwrócił przede wszystkim uwagę, że obywatel państwa trzeciego, który nabył status rezydenta długoterminowego w państwie członkowskim, znajduje się – w odniesieniu do dodatków mieszkaniowych – w sytuacji porównywalnej z sytuacją obywatela Unii mającego takie same potrzeby ekonomiczne.

Dalej, w przekonaniu Trybunału do sądu krajowego należy – z uwzględnieniem zarówno integracyjnego celu dyrektywy, jak i postanowień karty praw podstawowych – dokonanie oceny, czy dodatek mieszkaniowy mieści się w jednej z kategorii wymienionych w owej dyrektywie. Zgodnie z brzmieniem dyrektywy, w dziedzinach pomocy społecznej i ochrony socjalnej państwa członkowskie mogą ograniczyć stosowanie równości traktowania do świadczeń podstawowych. Trybunał wyjaśnił, że znaczenie i zakres pojęcia „świadczenia podstawowe” należy ustalać z uwzględnieniem celu dyrektywy, którym jest integracja obywateli państw trzecich, którzy legalnie i długoterminowo zamieszkiwali w państwach członkowskich. Wspomniane pojęcie należy

23 Zobacz przypis 20.24 Konwencja dotycząca statusu uchodźców, sporządzona w Genewie dnia 28 lipca 1951 r. [Recueil des traités des

Nations unies, vol. 189, nr 2545 (1954), s. 150].25 Dyrektywa Rady 2003/109/WE z dnia 25 listopada 2003 r. dotycząca statusu obywateli państw trzecich

będących rezydentami długoterminowymi (Dz.U. 2004, L 16, s. 44).



interpretować z poszanowaniem zasad karty praw podstawowych26, która uznaje i szanuje prawo do pomocy społecznej i mieszkaniowej dla zapewnienia godnej egzystencji wszystkim osobom pozbawionym wystarczających środków.

Trybunał przypomniał ponadto, że skoro prawo obywateli państw trzecich do korzystania z równości traktowania w dziedzinach wymienionych w dyrektywie 2003/109 stanowi normę ogólną, wszelkie odstępstwo od niej powinno być interpretowane w sposób ścisły i można się do niego uciec jedynie w sytuacji, gdy władze danego państwa członkowskiego właściwe do wprowadzenia w życie tej dyrektywy jasno wyraziły zamiar powołania się na to odstępstwo.

W konsekwencji Trybunał orzekł, że art. 11 ust. 1 lit. d) dyrektywy 2003/109 stoi na przeszkodzie istnieniu uregulowania krajowego lub regionalnego, które – w ramach rozdziału funduszy przeznaczonych na dodatki mieszkaniowe – przewiduje zróżnicowane traktowanie obywateli państw trzecich i obywateli państwa członkowskiego, w którym zamieszkują, o ile te dodatki mieszkaniowe należą do dziedzin objętych zasadą równości przewidzianą w omawianej dyrektywie dotyczącej obywateli państw trzecich będących rezydentami długoterminowymi i stanowią świadczenia zasadnicze w rozumieniu tej dyrektywy, przy czym ocena tych kwestii należy do sądu krajowego.

Co się tyczy kontroli na granicach, ponad dwa lata po rozpoznaniu spraw połączonych Melki i Abdeli27 Trybunał dokonał wykładni, w wyroku z dnia 19 lipca 2012 r. w sprawie C-278/12 PPU Adil, art. 20 i 21 rozporządzenia nr 562/2006 ustanawiającego wspólnotowy kodeks zasad regulujących przepływ osób przez granice (kodeks graniczny Schengen)28, tym razem orzekając w przedmiocie wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożonego przez Radę Stanu Królestwa Niderlandów w ramach postępowania wszczętego przez obywatela państwa trzeciego, który został umieszczony w ośrodku strzeżonym ze względu na nielegalność jego pobytu na terytorium Niderlandów po zatrzymaniu celem wylegitymowania w ramach kontroli przeprowadzonej w Niderlandach w strefie przygranicznej z Niemcami, przeciwko Minister voor Immigratie, Integratie en Asiel (ministrowi do spraw imigracji, integracji i azylu) w przedmiocie legalności tej kontroli, a w konsekwencji środka detencyjnego, który został wobec niego zastosowany.

Trybunał orzekł, że art. 20 i 21 wspomnianego rozporządzenia nie stoją na przeszkodzie istnieniu krajowych przepisów prawnych umożliwiających funkcjonariuszom odpowiedzialnym za ochronę granic i kontrolowanie cudzoziemców przeprowadzanie kontroli w strefie geograficznej 20 km, poczynając od granicy lądowej między państwem członkowskim a państwami będącymi stronami konwencji wykonawczej do układu z Schengen, mających na celu sprawdzenie, czy osoby zatrzymane w celu wylegitymowania spełniają warunki legalnego pobytu obowiązujące w danym państwie członkowskim, jeżeli podstawą tych kontroli są ogólne informacje i doświadczenie dotyczące nielegalnego pobytu osób w miejscach kontroli, jeżeli mogą być również przeprowadzane w ograniczonym zakresie w celu uzyskania tego rodzaju ogólnych informacji oraz doświadczenia w tej dziedzinie i jeżeli ich wykonywanie podlega pewnym ograniczeniom dotyczącym w szczególności ich intensywności oraz ich częstotliwości. Po pierwsze, kontrole te nie stanowią bowiem odprawy granicznej zabronionej przez art. 20 rozporządzenia nr 562/2006,

26 Artykuł 34 karty praw podstawowych.27 Wyrok Trybunału z dnia 22 czerwca 2010 r. w sprawach połączonych C-188/10 i C-189/10.28 Rozporządzenie (WE) nr 562/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. ustanawiające

wspólnotowy kodeks zasad regulujących przepływ osób przez granice (kodeks graniczny Schengen) (Dz.U. L 105, s. 1).



a po drugie art. 21 lit. a) tego rozporządzenia zakazuje takich kontroli wyłącznie wówczas, gdy mają skutek równoważny ze skutkami odprawy granicznej.

Wreszcie, w sprawie C-83/12 PPU Vo (wyrok z dnia 10 kwietnia 2012 r.) mającej za przedmiot wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Bundesgerichtshof w ramach postępowania karnego wszczętego przeciwko obywatelowi wietnamskiemu w związku z przemytem, na terytorium niemieckie, obywateli państw trzecich posiadających wizy uzyskane poprzez podstępne wprowadzenie w błąd, Trybunał doprecyzował swoje orzecznictwo dotyczące polityki wizowej. Trybunał orzekł, że art. 21 i 34 rozporządzenia nr 810/2009 ustanawiającego Wspólnotowy kodeks wizowy (kodeks wizowy)29 nie stoją na przeszkodzie wynikającej z przepisów krajowych karalności pomocy w nielegalnej imigracji w przypadkach, w których przemycane osoby, obywatele państw trzecich, posiadają wizę uzyskaną wskutek podstępnego wprowadzenia w błąd poprzez podanie nieprawdy właściwemu organowi państwa członkowskiego wydania wizy co do rzeczywistego celu podróży, chociaż wiza ta nie została uprzednio unieważniona.

Współpraca sądowa w sprawach cywilnych i prawo prywatne międzynarodowe

W 2012 r. Trybunał wydał szereg orzeczeń w dziedzinie współpracy sądowej w sprawach cywilnych.

W wyroku z dnia 26 kwietnia 2012 r. w sprawie C-92/12 PPU Health Service Executive, wydanym w pilnym trybie prejudycjalnym, Trybunał zajął stanowisko w przedmiocie poszczególnych aspektów rozporządzenia nr 2201/200330 dotyczącego jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej. W pierwszej kolejności Trybunał orzekł, że orzeczenie sądu jednego państwa członkowskiego o umieszczeniu dziecka w zamkniętej placówce opiekuńczo-wychowawczej położonej w innym państwie członkowskim, które to umieszczenie wiąże się z pozbawieniem wolności na określony czas w celu ochrony tego dziecka, wchodzi w materialny zakres zastosowania rozporządzenia nr 2201/2003. Następnie Trybunał wskazał, że zgoda, o której mowa w art. 56 ust. 2 rozporządzenia, powinna zostać udzielona – przed wydaniem orzeczenia o umieszczeniu dziecka poza rodziną – przez właściwy organ prawa publicznego. Trybunał wyjaśnił, że w razie wątpliwości, czy w wezwanym państwie członkowskim zgoda została udzielona w sposób ważny – gdyż nie było możliwe ustalenie w sposób pewny, jaki organ jest w tym ostatnim państwie właściwy – usunięcie braku jest możliwe w celu zapewnienia, że wymóg uzyskania zgody z art. 56 rozporządzenia był w pełni przestrzegany.

Jeśli chodzi o wykonalność orzeczenia sądu państwa członkowskiego nakazującego przymusowe umieszczenie dziecka w zamkniętej placówce położonej w innym państwie członkowskim, Trybunał orzekł, że takie orzeczenie powinno uzyskać stwierdzenie wykonalności, zanim zostanie wykonane w wezwanym państwie członkowskim. Aby nie pozbawiać rozporządzenia jego skuteczności (effet utile), wniosek o stwierdzenie wykonalności powinien zostać rozpatrzony szczególnie szybko, a środki zaskarżenia wnoszone na takie orzeczenie sądu wezwanego państwa członkowskiego nie mogą mieć skutku zawieszającego. Wreszcie, Trybunał stwierdził, że zgoda na umieszczenie w wezwanym państwie członkowskim jest ważna wyłącznie na okres wskazany w orzeczeniu sądu wzywającego państwa członkowskiego oraz że w razie wydania kolejnego orzeczenia konieczne

29 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 810/2009 z dnia 13 lipca 2009 r. ustanawiające Wspólnotowy kodeks wizowy (kodeks wizowy) (Dz.U. L 243, s. 1).

30 Rozporządzenie Rady (WE) nr 2201/2003 z dnia 27 listopada 2003 r. dotyczące jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej, uchylające rozporządzenie (WE) nr 1347/2000 (Dz.U. L 338, s. 1).



jest wystąpienie o nową zgodę do wezwanego państwa członkowskiego. Podobnie, orzeczenie o umieszczeniu dziecka poza rodziną na określony okres, którego wykonalność stwierdzono, może być wykonywane w wezwanym państwie członkowskim jedynie przez okres wskazany w orzeczeniu o umieszczeniu dziecka poza rodziną.

W sprawie C-527/10 ERSTE Bank Hungary, w której wyrok został wydany w dniu 5 lipca 2012 r., Trybunał miał rozstrzygnąć, czy art. 5 ust. 1 rozporządzenia nr 1346/200031 w sprawie postępowania upadłościowego, który dotyczy praw rzeczowych osób trzecich na składnikach majątku dłużnika znajdujących się na terytorium państwa członkowskiego innego niż państwo wszczęcia postępowania upadłościowego, znajduje również zastosowanie w sytuacji, gdy dany składnik majątku znajduje się na terytorium państwa, które zostało członkiem Unii dopiero po wszczęciu postępowania przeciwko dłużnikowi. Trybunał przypomniał po pierwsze, że art. 4 rozporządzenia ustanawia zasadę ogólną stosowania prawa państwa członkowskiego wszczęcia postępowania upadłościowego do tego postępowania i jego skutków. Niemniej jednak, przez wzgląd na ochronę uzasadnionych oczekiwań oraz na pewność prawa w zakresie czynności dokonanych w państwach członkowskich innych niż państwo wszczęcia postępowania upadłościowego, rozporządzenie przewiduje wyjątki od powyższej zasady. Wśród wyjątków tych należy wymienić art. 5 ust. 1, który stanowi, że wszczęcie postępowania upadłościowego nie wpływa na prawa rzeczowe wierzyciela ciążące na dobrach dłużnika, które znajdują się – według stanu na chwilę wszczęcia postępowania upadłościowego – na terytorium innego państwa członkowskiego. Zdaniem Trybunału art. 5 ust. 1 należy interpretować w ten sposób, że ustanawia on wyjątek od zasady, iż prawem właściwym jest prawo państwa wszczęcia postępowania, i zezwala na stosowanie w odniesieniu do prawa rzeczowego przysługującego wierzycielowi lub osobie trzeciej, obciążającego określone składniki majątkowe dłużnika, prawa państwa członkowskiego, na którego terytorium dany składnik majątkowy się znajduje. Trybunał orzekł, że wspomniany przepis ma również zastosowanie do postępowań upadłościowych wszczętych przed przystąpieniem nowego państwa członkowskiego do Unii Europejskiej, jeżeli w chwili przystąpienia składniki majątkowe dłużnika – spółka w stanie upadłości zarejestrowana w starszym państwie członkowskim – obciążone danym prawem rzeczowym znajdowały się na terytorium tego nowego państwa członkowskiego.

W szeregu innych spraw Trybunał stanął przed koniecznością dokonania wykładni rozporządzenia nr 44/200132, między innymi w sprawie C-292/10 G (wyrok z dnia 15 marca 2012 r.), w której orzekł, że art. 4 ust. 1 wspomnianego rozporządzenia należy interpretować w ten sposób, że nie stoi on na przeszkodzie stosowaniu art. 5 pkt 3 tegoż rozporządzenia do powództwa o stwierdzenie odpowiedzialności ze względu na prowadzenie witryny internetowej wniesionego przeciwko pozwanemu, który jest prawdopodobnie obywatelem Unii, ale którego miejsce pobytu jest nieznane, jeśli sąd rozpoznający sprawę nie dysponuje wiarygodnymi przesłankami pozwalającymi stwierdzić, iż wspomniany pozwany zamieszkuje w rzeczywistości poza terytorium Unii Europejskiej. Trybunał dodał również, iż prawo Unii należy interpretować w ten sposób, że nie sprzeciwia się ono wydaniu wyroku zaocznego wobec pozwanego, któremu ze względu na niemożność ustalenia miejsca jego pobytu pozew został doręczony w drodze publicznego zawiadomienia zgodnie z prawem krajowym, pod warunkiem że sąd rozpoznający sprawę upewnił się uprzednio, iż podjęto wszelkie poszukiwania, jakich wymaga zasada staranności i dobrej wiary, w celu odnalezienia tego pozwanego. Ponadto, w tym samym wyroku, lecz tym

31 Rozporządzenie Rady (WE) nr 1346/2000 z dnia 29 maja 2000 r. w sprawie postępowania upadłościowego (Dz.U. L 160, s. 1).

32 Rozporządzenie Rady (WE) nr 44/2001 z dnia 22 grudnia 2000 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (Dz.U. 2001, L 12, s. 1).



razem w odniesieniu do rozporządzenia nr 805/200433 Trybunał uściślił, że prawo Unii należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwia się ono nadaniu zaświadczenia europejskiego tytułu egzekucyjnego w rozumieniu rozporządzenia nr 805/2004 w odniesieniu do wyroku zaocznego wydanego przeciwko pozwanemu, którego adres nie jest znany.

W innym orzeczeniu – wyroku z dnia 25 października 2012 r. w sprawie C-133/11 Folien Fischer i Fofitec Trybunał sprecyzował zakres art. 5 pkt 3 rozporządzenia nr 44/2001, orzekając, że powództwo o ustalenie nieistnienia stosunku prawnego lub prawa zmierzające do stwierdzenia braku odpowiedzialności z tytułu czynu niedozwolonego lub czynu podobnego do czynu niedozwolonego jest objęte zakresem stosowania tego przepisu.

W sprawie C-619/10 Trade Agency (wyrok z dnia 6 września 2012 r.) Trybunał miał okazję dokonać wykładni przewidzianych w art. 34 pkt 1 i 2 rozporządzenia nr 44/2001 motywów odmowy uznania i wykonania orzeczeń zaocznych.

Artykuł 34 pkt 2 pozwala, by sąd wezwanego państwa członkowskiego odmówił uznania lub wykonania orzeczenia zaocznego wydanego względem pozwanego, któremu nie doręczono dokumentu wszczynającego postępowanie w czasie i w sposób umożliwiający mu przygotowanie obrony. Zgodnie z art. 54 wspomnianego rozporządzenia państwo członkowskie, które wnosi o wykonanie orzeczenia, musi wystawić zaświadczenie dla wezwanego państwa wskazujące datę doręczenia dokumentu wszczynającego postępowanie. Trybunał przypomniał, że funkcja przypisana zaświadczeniu polega na ułatwieniu – w pierwszym stadium postępowania ustanowionego przez to rozporządzenie – stwierdzenia wykonalności orzeczenia wydanego w państwie członkowskim pochodzenia. Niemniej, przy realizacji tego celu nie może być w jakikolwiek sposób ograniczane prawo do obrony. Poszanowanie tego prawa wymaga przyznania pozwanemu możliwości złożenia, w stosownym przypadku, środka zaskarżenia w postępowaniu kontradyktoryjnym przeciwko stwierdzeniu wykonalności, jeśli uważa, że zachodzi jedna z podstaw odmowy wykonania. Jeżeli pozwany wystąpi z takim środkiem, podnosząc, że nie doręczono mu dokumentu wszczynającego postępowanie, sąd wezwanego państwa członkowskiego jest uprawniony do dokonania samodzielnej oceny całości dowodów i do przeprowadzenia weryfikacji ich zgodności z informacjami zawartymi w zaświadczeniu celem stwierdzenia, czy pozwanemu, który nie wdał się w spór, skutecznie doręczono pozew, i czy owo doręczenie zostało dokonane w czasie i w sposób umożliwiający mu przygotowanie obrony.

Trybunał zajął również stanowisko w przedmiocie możliwości powołania się przez sąd na klauzulę porządku publicznego przewidzianą w art. 34 pkt 1 rozporządzenia ze względu na okoliczność, że orzeczenie, które ma podlegać wykonaniu narusza prawo pozwanego do sprawiedliwego procesu. Zdaniem Trybunału sąd wezwanego państwa członkowskiego nie może na podstawie tej klauzuli udzielić odmowy wykonania zaocznego orzeczenia sądowego, w którym rozstrzygnięto spór co do istoty bez zbadania zarówno przedmiotu pozwu, jak i jego zasadności, oraz które nie zawiera żadnej argumentacji dotyczącej zasadności pozwu, chyba że po dokonaniu całościowej oceny wszystkich istotnych okoliczności stwierdzi on, że orzeczenie to stanowi oczywiste i nieproporcjonalne naruszenie prawa pozwanego do sprawiedliwego procesu.

Wreszcie, w wyroku z dnia 6 września 2012 r. w sprawie C-190/11 Mühlleitner Trybunał orzekł, że przysługująca konsumentowi możliwość pozwania zagranicznego przedsiębiorcy przed krajowe sądy zgodnie z art. 15 ust. 1 lit. c) rozporządzenia nr 44/2001 nie oznacza, że sporna umowa została

33 Rozporządzenie (WE) nr 805/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie utworzenia europejskiego tytułu egzekucyjnego dla roszczeń bezspornych (Dz.U. L 143, s. 15).



zawarta na odległość. Sytuacja taka zachodzi między innymi wówczas, gdy konsument udaje się do państwa członkowskiego przedsiębiorcy celem podpisania umowy. Trybunał podkreślił, że zasadniczą przesłanką, od jakiej uzależnione jest zastosowanie tego przepisu, pozostaje związek z działalnością handlową lub zawodową skierowaną do miejsca zamieszkania konsumenta. W tym względzie nawiązanie kontaktu na odległość, jak i rezerwacja towaru lub usługi na odległość lub, a fortiori, zawarcie umowy konsumenckiej na odległość wskazują na istnienie łącznika pomiędzy umową a taką działalnością.

Współpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych

W tej dziedzinie na podkreślenie zasługują dwie sprawy dotyczące decyzji ramowej 2002/58434 i europejskiego nakazu aresztowania.

W pierwszej z tych spraw – sprawie C-192/12 PPU West, w której wyrok został wydany w dniu 28 czerwca 2012 r. – Trybunał poddał analizie pojęcie państwa członkowskiego wykonującego nakaz w rozumieniu art. 28 ust. 2 decyzji ramowej. Artykuł ten stanowi, że osoba, która została przekazana państwu członkowskiemu wydającemu nakaz na mocy europejskiego nakazu aresztowania, może zostać przekazana przez to państwo do państwa członkowskiego, innego niż „wykonujące nakaz państwo członkowskie”, na mocy europejskiego nakazu aresztowania wydanego za przestępstwo popełnione przed jej przekazaniem wyłącznie za zgodą owego „wykonującego nakaz państwa członkowskiego”. Trudność w sprawie West polegała na określeniu tego „wykonującego nakaz państwa członkowskiego”, które powinno udzielić zgody na dalsze przekazanie do innego państwa członkowskiego, w zakresie, w jakim przeciwko osobie poszukiwanej wydano kolejne wnioski o przekazanie. Opierając się na celu realizowanym przez decyzję ramową w postaci utworzenia przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości oraz zgodnie ze wzajemnym zaufaniem, jakie powinno istnieć między państwami członkowskimi, Trybunał orzekł, iż wykładni art. 28 ust. 2 decyzji ramowej należy dokonywać w ten sposób, że kiedy jedna osoba była kilkakrotnie przekazywana między państwami członkowskimi na podstawie kolejnych europejskich nakazów aresztowania, dalsze przekazanie tej osoby państwu członkowskiemu innemu niż to, które przekazało ją jako ostatnie, jest uzależnione wyłącznie od zgody państwa członkowskiego, które dokonało ostatniego przekazania.

W drugiej ze spraw – sprawie C-42/11 Lopes Da Silva Jorge, w której wyrok został wydany w dniu 5 września 2012 r. – Trybunał dokonał wykładni art. 4 pkt 6 decyzji ramowej, który stanowi, że można odmówić wykonania europejskiego nakazu aresztowania, jeżeli osoba poszukiwana w celu wykonania kary przebywa w państwie członkowskim wykonania nakazu, jest jego obywatelem lub ma w nim miejsce zamieszkania”, a to państwo członkowskie zobowiązuje się wykonać tę karę lub środek zabezpieczający zgodnie ze swoim prawem krajowym. Trybunał miał wypowiedzieć się w przedmiocie zgodności francuskich przepisów transponujących, które w sposób bezwzględny i automatyczny wykluczały możliwość, by obywatele innych państw członkowskich, mający we Francji miejsce zamieszkania lub pobytu, odbywali karę w tym państwie członkowskim. Opierając się na wyrażonej w art. 18 TFUE zasadzie niedyskryminacji ze względu na przynależność państwową, Trybunał orzekł, że państwo członkowskie nie może zastrzegać wyłącznie dla swoich obywateli możliwości niewykonania europejskiego nakazu aresztowania celem doprowadzenia do wykonania na swoim terytorium kary pozbawienia wolności orzeczonej w inym państwie członkowskim.

34 Decyzja ramowa Rady 2002/584/WSiSW z dnia 13 czerwca 2002 r. w sprawie europejskiego nakazu aresztowania i procedury wydawania osób między państwami członkowskimi (Dz.U. L 190, s. 1).



Konkurencja

W dziedzinie konkurencji kolejny rok z rzędu na uwagę zasługuje szereg wydanych przez Trybunał wyroków.

Jeśli chodzi o porozumienia i uzgodnione praktyki, w pierwszej kolejności należy wymienić wyrok z dnia 14 lutego 2012 r. w sprawie C-17/10 Toshiba Corporation i in. dotyczącej stosowania unijnych reguł konkurencji do kartelu, który wywierał skutki w państwie członkowskim przed jego przystąpieniem do Unii Europejskiej. Trybunał orzekł w tej kwestii, że w ramach postępowania wszczętego po dniu 1 maja 2004 r. postanowienia art. 81 WE i art. 3 ust. 1 rozporządzenia nr 1/2003 nie znajdują zastosowania do kartelu, który na terytorium państwa członkowskiego, które przystąpiło do Unii w dniu 1 maja 2004 r., wywierał skutki przed tą datą. Ponadto wszczęcie przez Komisję Europejską, na mocy rozdziału III rozporządzenia nr 1/2003, postępowania w przedmiocie kartelu nie pozbawia – zgodnie z art. 11 ust. 6 rozporządzenia nr 1/2003 w związku z art. 3 ust. 1 tego rozporządzenia – organu ochrony konkurencji danego państwa członkowskiego kompetencji w zakresie wymierzenia, na podstawie krajowego prawa konkurencji, kary z tytułu antykonkurencyjnych skutków, jakie kartel ten wywarł na terytorium tego państwa członkowskiego, w okresie przed jego przystąpieniem do Unii Europejskiej. W odniesieniu do stosowania zasady ne bis in idem Trybunał wyjaśnił również, że zasada ta nie stoi na przeszkodzie nałożeniu przez krajowy organ ochrony konkurencji danego państwa członkowskiego grzywien na przedsiębiorstwa uczestniczące w kartelu w celu wymierzenia kary z tytułu antykonkurencyjnych skutków, jakie kartel ten wywarł na jego terytorium przed przystąpieniem do Unii Europejskiej, gdy celem grzywien nałożonych na członków tego kartelu na mocy decyzji Komisji, przyjętej przed wydaniem decyzji krajowego organu ochrony konkurencji, nie było wymierzenie kary z tytułu tych skutków.

W drugiej kolejności, w sprawach połączonych C-628/10 P i C-14/11 P Alliance One International i Standard Commercial Tobacco przeciwko Komisji i Komisja przeciwko Alliance One International i in. (wyrok z dnia 19 lipca 2012 r.) Trybunał doprecyzował swoje orzecznictwo w zakresie domniemania decydującego wpływu spółki dominującej na należącą do niej w 100% spółkę zależną. Trybunał orzekł w tym względzie, że nic nie stoi na przeszkodzie, aby Komisja wykazała, że spółka dominująca rzeczywiście wywierała wpływ na swą spółkę zależną, na podstawie innych dowodów lub też na podstawie połączenia takich dowodów z tym domniemaniem, niemniej z zasady równości traktowania wynika, że w razie wybrania przez Komisję szczególnej metody w celu ustalenia, czy należy przyjąć odpowiedzialność spółek dominujących, których spółki zależne uczestniczyły w tym samym kartelu, instytucja ta musi – poza wypadkami, w których zajdą okoliczności szczególne – oprzeć się w przypadku wszystkich tych spółek dominujących na tych samych kryteriach. Ponadto, wobec zarzutów dyskryminacji przysługujące Komisji prawo do obrony nie obejmuje możliwości obrony przez nią legalności jej decyzji przed zarzutami dyskryminacji poprzez przedstawienie w trakcie postępowania przed sądem mających wykazać odpowiedzialność spółki dominującej dowodów, które nie zostały wspomniane w tej decyzji. Trybunał dodał także, iż spółkę dominującą i jej spółkę zależną, będącą z kolei spółką dominującą spółki, która popełniła naruszenie, można razem uznać za jednostkę gospodarczą, w której skład wchodzi również ta ostatnia spółka. Sama okoliczność, że owa spółka dominująca i jej spółka zależna sprawowały w danym okresie tylko wspólną kontrolę nad spółką, która popełniła naruszenie, nie stoi na przeszkodzie stwierdzeniu, że spółki te składały się na jednostkę gospodarczą, jeśli tylko zostanie dowiedzione, że te dwie spółki dominujące wywierały decydujący wpływ na politykę handlową spółki, która popełniła naruszenie.

W trzeciej i ostatniej kolejności wymienić trzeba wyrok z dnia 6 listopada 2012 r. w sprawie C-199/11 Otis i in., który wpisuje się w kontekst wytoczonego przez Komisję Europejską przed sądami belgijskimi powództwa cywilnego o naprawienie szkody wyrządzonej Unii wskutek porozumienia



lub uzgodnionej praktyki w sektorze wind, mogących mieć wpływ na niektóre zamówienia publiczne udzielone przez różne instytucje i organy Unii. Trybunał, po rozpoznaniu pytań prejudycjalnych w przedmiocie kompetencji Komisji i poszanowania prawa do skutecznej ochrony sądowej, orzekł po pierwsze, że prawo Unii nie stoi na przeszkodzie temu, aby Komisja Europejska reprezentowała Unię Europejską przed sądem krajowym, do którego wniesione zostało takie powództwo, przy czym nie jest konieczne posiadanie przez Komisję pełnomocnictwa udzielonego przez te instytucje lub organy. Po drugie, Trybunał uznał, że art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej nie stoi na przeszkodzie temu, aby Komisja Europejska występowała w imieniu Unii Europejskiej do sądu krajowego z powództwem o naprawienie szkody poniesionej przez Unię wskutek porozumienia lub praktyki, których niezgodność z art. 81 WE lub art. 101 TFUE została stwierdzona decyzją tej instytucji. Przypomniawszy bowiem, że na prawo do skutecznej ochrony sądowej składa się między innymi prawo dostępu do sądu oraz zasada równości broni, Trybunał zaznaczył przede wszystkim, że zasada, zgodnie z którą sądy krajowe są związane zawartym w decyzji Komisji stwierdzeniem bezprawnego działania, nie oznacza, że strony nie mają dostępu do sądu, jako że prawo Unii przewiduje system kontroli sądowej decyzji Komisji w dziedzinie konkurencji, który zapewnia wszystkie gwarancje wymagane przez kartę praw podstawowych. Następnie, zgodnie ze stanowiskiem Trybunału, choć prawdą jest, że sądy krajowe są związane ustaleniami Komisji co do istnienia praktyk antykonkurencyjnych, to jednak mają wyłączną właściwość by oceniać istnienie szkody i bezpośredniego związku przyczynowego między tą praktyką a poniesioną szkodą. Nawet jeśli Komisja była zobowiązana do ustalenia dokładnych skutków naruszenia w swojej decyzji, do sądu krajowego nadal należy określenie w sposób indywidualny szkody spowodowanej w stosunku do każdej z osób, które wniosły powództwo o jej naprawienie. Z powyższych względów nie można uznać Komisji za sędziego i stronę we własnej sprawie. Wreszcie, w odniesieniu do zasady równości broni Trybunał przypomniał, że zasada ta ma na celu zachowanie równowagi między stronami postępowania, gwarantując, by każda ze stron procesu mogła ocenić i zakwestionować każdy dokument przedstawiony sądowi. Trybunał stwierdził tymczasem, iż informacje zebrane przez Komisję w trakcie postępowania w przedmiocie ustalenia naruszenia nie zostały przedstawione przez nią sądowi krajowemu. W każdym razie, zdaniem Trybunału, prawo Unii zakazuje Komisji wykorzystywania informacji zebranych w ramach dochodzenia w dziedzinie konkurencji dla innych celów.

Następnie, w dziedzinie nadużywania pozycji dominującej, w sprawie C-209/10 Post Danmark (wyrok z dnia 27 marca 2012 r.), do Trybunału zostały skierowane pytania dotyczące okoliczności, w których polityka niskich cen stosowana w odniesieniu do niektórych dawnych klientów konkurenta przedsiębiorstwa zajmującego pozycję dominującą – konkretnie historycznego przedsiębiorstwa pocztowego – winna być uznana za stanowiącą nadużycie wykluczające sprzeczne z art. 82 WE. Trybunał orzekł w wyroku, że art. 82 WE zakazuje w szczególności przedsiębiorstwu zajmującemu pozycję dominującą stosowania praktyk powodujących skutki w postaci wykluczenia wobec jego konkurentów uważanych za będących równie skutecznymi jak to przedsiębiorstwo oraz wzmacniających jego dominującą pozycję przy użyciu środków innych niż oparte na konkurencji między świadczeniami. I tak, jeśli chodzi – dokładnie rzecz ujmując – o sporne praktyki, Trybunał orzekł, iż art. 82 WE należy interpretować w ten sposób, że polityka niskich cen stosowana w odniesieniu do niektórych ważnych dawnych klientów konkurenta przez przedsiębiorstwo zajmujące pozycję dominującą nie może być uznana za stanowiącą nadużycie wykluczające na tej tylko podstawie, że cena zastosowana przez to przedsiębiorstwo wobec jednego z owych klientów jest niższa od poziomu średnich kosztów całkowitych przypisywanych rozważanej działalności, lecz wyższa niż związane z nią średnie koszty przyrostowe, zdefiniowane jako koszty, które miałyby zniknąć w krótkiej lub średniej perspektywie czasowej w przypadku, gdyby przedsiębiorstwo miało zaprzestać wykonywania danej działalności. Aby ocenić to, czy w takich okolicznościach zachodziły skutki antykonkurencyjne, należy zbadać, czy ta niemająca obiektywnego uzasadnienia polityka cenowa powoduje rzeczywiste lub prawdopodobne



wyeliminowanie konkurenta ze szkodą dla konkurencji, a z tego względu – dla interesów konsumentów. Podobnie, Trybunał przyjął, że okoliczność, iż polityka cenowa stosowana przez przedsiębiorstwo zajmujące pozycję dominującą może być uznana za dyskryminację cenową nie może sama w sobie sugerować obecności praktyki stanowiącej nadużycie wykluczające. Ponadto Trybunał wskazał, że przedsiębiorstwo zajmujące pozycję dominującą ma możliwość uzasadnić działania, które mogą być objęte zakazem ustanowionym w art. 82 WE. W szczególności takie przedsiębiorstwo może wykazać w tym celu albo że jego działanie jest obiektywnie konieczne, albo że skutki w postaci wykluczenia, które działanie to powoduje, mogą zostać zrównoważone, czy też mogą nad nimi przeważyć korzyści pod względem efektywności, z których mają pożytek również konsumenci.

Przedmiotem innej zasługującej na omówienie sprawy z dziedziny nadużywania pozycji dominującej – sprawy C-457/10 P AstraZeneca przeciwko Komisji, w której wyrok został wydany w dniu 6 grudnia 2012 r. – było odwołanie od wyroku Sądu, który co do istoty utrzymał w mocy decyzję Komisji stwierdzającą istnienie po stronie przedsiębiorstwa farmaceutycznego AstraZeneca praktyk stanowiących nadużycie. W spornej decyzji Komisja zarzuciła przedsiębiorstwu pierwsze nadużycie polegające na celowym złożeniu wprowadzających w błąd oświadczeń przed urzędami patentowymi poszczególnych państw członkowskich w celu uzyskania lub utrzymania w mocy dodatkowych świadectw ochronnych gwarantujących przedłużenie ochrony patentowej, co stanowiło element strategii mającej na celu utrzymanie wytwórców produktów generycznych z dala od rynku. Drugie zarzucane nadużycie polegało na cofnięciu pozwoleń na dopuszczenie produktu leczniczego do obrotu w niektórych państwach członkowskich, celem opóźnienia i utrudnienia wprowadzenia do obrotu produktów generycznych oraz uniemożliwienia importu równoległego.

Jeśli chodzi w szczególności o pierwsze z nadużyć dotyczące dodatkowych świadectw ochronnych, Trybunał przypomniał, że prawo Unii zakazuje przedsiębiorstwu dominującemu eliminowania konkurentów i wzmacniania w ten sposób swej pozycji za pomocą środków innych niż oparte na konkurencji między świadczeniami. Trybunał stwierdził w tym względzie, że Sąd słusznie przyjął, iż stałe i konsekwentne zachowanie przedsiębiorstwa farmaceutycznego, charakteryzujące się składaniem przed urzędami patentowymi oświadczeń wprowadzających w błąd, a także brakiem przejrzystości, za pomocą którego to zachowania przedsiębiorstwo umyślnie usiłowało wprowadzić w błąd urzędy patentowe i organy sądowe, mając na celu jak najdłuższe zachowanie swego monopolu na rynku produktów leczniczych, stanowiło praktykę obcą konkurencji niecenowej, a zatem nadużycie pozycji dominującej. Co się tyczy drugiego nadużycia pozycji dominującej, Trybunał doszedł do wniosku, że nie stanowi także takiej konkurencji cofnięcie pozwoleń na dopuszczenie do obrotu – bez obiektywnego uzasadnienia i po wygaśnięciu przyznanego przez prawo Unii wyłącznego prawa – w celu przeszkodzenia wprowadzeniu na rynek produktów generycznych i importowi równoległemu. Wreszcie, w odniesieniu do grzywien nałożonych na spółki Trybunał uznał, że Sąd nie naruszył prawa, orzekając między innymi, że wobec braku okoliczności łagodzących lub szczególnych okoliczności nadużycie należy zaliczyć do poważnych naruszeń. Co za tym idzie, brak było podstaw do obniżenia wysokości grzywny.

W dziedzinie koncentracji do Trybunału wniesione zostały odwołania od dwóch wyroków Sądu wydanych w przedmiocie transakcji, na mocy której Vivendi Universal przeniosła na Lagardère swe aktywa na rynku wydawniczym, przy czym operacja przeniesienia aktywów odbyła się z udziałem Natexis Banques Populaires. Część aktywów została następnie odsprzedana za zgodą Komisji spółce Wendel w ramach wywiązywania się z zobowiązań podjętych przez spółkę Lagardère celem uzyskania zatwierdzenia operacji koncentracji.



W pierwszej z wymienionych spraw – sprawie C-551/10 P Éditions Odile Jacob przeciwko Komisji, w której wyrok został wydany w dniu 6 listopada 2012 r. – Trybunał utrzymał w mocy wyrok Sądu oddalający skargę o stwierdzenie nieważności decyzji Komisji uznającej koncentrację za zgodną ze wspólnym rynkiem. Trybunał orzekł w szczególności, iż fakt, że koncentracja została przeprowadzona przed jej zgłoszeniem Komisji, pozostawał bez wpływu na zgodność owej decyzji z prawem. Choć okoliczność taka może ewentualnie pociągnąć za sobą nałożenie przewidzianych w prawie Unii kar, a w szczególności nałożenie grzywien, nie może ona skutkować stwierdzeniem nieważności decyzji Komisji ze względu na to, iż pozostaje bez wpływu na zgodność rozpatrywanej koncentracji ze wspólnym rynkiem.

W drugim przypadku – wyroku z dnia 6 listopada 2012 r. w sprawach połączonych C-553/10 P i C-554/10 P Komisja przeciwko Odile Jacob – Trybunał utrzymał w mocy wyrok Sądu stwierdzający nieważność decyzji Komisji zatwierdzającej nabycie przez spółkę Wendel w ramach operacji koncentracji części aktywów znajdujących się w posiadaniu Lagardère. Trybunał orzekł, że kiedy Komisja uznaje koncentrację za zgodną ze wspólnym rynkiem – z zastrzeżeniem, że nabywca wypełni pewne zobowiązania, do których należy odsprzedaż aktywów i mianowanie pełnomocnika odpowiedzialnego za przeprowadzenie tej odsprzedaży – taki pełnomocnik winien przede wszystkim być niezależny od stron i dodatkowo działać w sposób od nich niezależny, efektem czego sam brak niezależności wystarcza do tego, aby stwierdzić nieważność decyzji Komisji. Kwestia tego, czy pełnomocnik ów działał w sposób niezależny, może być analizowana jedynie wtedy, gdy uprzednio zostanie stwierdzone, że był on rzeczywiście niezależny od stron. Zatem w sytuacji, w której sąd Unii słusznie stwierdza brak niezależności pełnomocnika, nie ma on obowiązku analizować tego, czy pełnomocnik ten rzeczywiście działał w sposób, który świadczył o jego braku niezależności.

Wreszcie, jeśli chodzi o działania antykonkurencyjne, które można przypisać państwom członkowskim, a dokładniej rzecz ujmując – środki pomocowe, wymienić należy sprawę C-124/10 P Komisja przeciwko EDF (wyrok z dnia 5 czerwca 2012 r.) dotyczącą zakwalifikowania przez Komisję jako pomoc państwa zrzeczenia się przez Republikę Francuską wierzytelności podatkowej, jaką posiadała względem Électricité de France – przedsiębiorstwa publicznego, które w okresie właściwym dla okoliczności leżących u podstaw sporu należało w całości do państwa. Zadanie Trybunału polegało na rozstrzygnięciu wątpliwości, czy państwo członkowskie, będące zarazem wierzycielem z tytułu wierzytelności podatkowej przedsiębiorstwa publicznego i jego jedynym akcjonariuszem, może powołać się na zastosowanie kryterium „inwestora prywatnego w gospodarce rynkowej”, a tym samym uniknąć kwalifikacji działań jako pomocy państwa w sytuacji, gdy – zrzekając się wspomnianej wierzytelności podatkowej – dokonuje podwyższenia kapitału zakładowego tego przedsiębiorstwa, czy też należy odrzucić owo kryterium, jak to uczyniła w omawianej sprawie Komisja, mając na względzie fiskalny charakter wierzytelności oraz okoliczność, że państwo – zrzekając się tej wierzytelności – wykonywało prerogatywy władzy publicznej.

W wydanym wyroku Trybunał przypomniał, że dane działanie może zostać uznane za pomoc państwa wyłącznie wówczas, gdy przedsiębiorstwo publiczne będące beneficjentem mogłoby uzyskać taką samą korzyść co korzyść przysporzona mu przy użyciu zasobów państwowych w okolicznościach, które odpowiadają normalnym warunkom rynkowym. W celu dokonania oceny kwestii, czy taka sama korzyść zostałaby przyznana w normalnych warunkach rynkowych przez inwestora prywatnego, należy zdaniem Trybunału uwzględnić jedynie korzyści i zobowiązania związane z sytuacją tego państwa jako akcjonariusza, z pominięciem korzyści i zobowiązań, które wiążą się z jego statusem jako podmiotu władzy publicznej. Zatem możliwość zastosowania kryterium inwestora prywatnego zależy ostatecznie od tego, czy dane państwo przyznaje należącemu do niego przedsiębiorstwu korzyść gospodarczą, działając



w charakterze akcjonariusza, a nie w charakterze władzy publicznej. Trybunał podkreślił ponadto, że sytuacja finansowa przedsiębiorstwa publicznego będącego beneficjentem nie zależy od formy przyznania tej korzyści, bez względu na jej charakter, lecz od kwoty, która zostaje mu ostatecznie przysporzona. Co za tym idzie, Trybunał orzekł, że kryterium inwestora prywatnego mogło być stosowane nawet w przypadku, gdy użyte zostały środki o charakterze podatkowym.

Trybunał wyjaśnił jednakże, że jeżeli państwo członkowskie podnosi możliwość zastosowania kryterium inwestora prywatnego, to powinno ono jednoznacznie wykazać na podstawie obiektywnych i weryfikowalnych elementów, że wprowadzone w życie działanie zostało podjęte w ramach jego działalności jako akcjonariusza. Owe elementy muszą w szczególności jasno wskazywać na to, że dane państwo członkowskie przed lub równocześnie z przyznaniem korzyści gospodarczej wydało decyzję o dokonaniu inwestycji w kontrolowane przedsiębiorstwo publiczne za pomocą działania rzeczywiście wprowadzonego w życie. Jeżeli zainteresowane państwo członkowskie dostarcza takich elementów, do Komisji należy dokonanie całościowej oceny z uwzględnieniem wszelkich dowodów, które umożliwiają jej ustalenie, czy sporne działanie zostało podjęte w ramach działalności tego państwa członkowskiego jako akcjonariusza czy jako władzy publicznej. W konsekwencji Trybunał orzekł, iż cel realizowany przez Republikę Francuską mógł zostać wzięty pod uwagę przy ustalaniu, czy działała ona w charakterze akcjonariusza.

Również w dziedzinie pomocy państwa, na wzmiankę zasługuje wyrok z dnia 11 grudnia 2012 r. w sprawie C-610/10 Komisja przeciwko Hiszpanii, dotyczącej niewykonania przez Królestwo Hiszpanii wyroku Trybunału stwierdzającego, że wspomniane państwo członkowskie – nie podejmując środków niezbędnych w celu zastosowania się do decyzji Komisji uznającej przyznaną pomoc za bezprawną i niezgodną ze wspólnym rynkiem – uchybiło ciążącym na nim zobowiązaniom.

Orzekając w przedmiocie odzyskania pomocy uznanej za bezprawną i niezgodną ze wspólnym rynkiem, Trybunał przypomniał, że w przypadku ogłoszenia upadłości przedsiębiorstwa będącego beneficjentem pomocy przywrócenie stanu poprzedniego i wyeliminowanie zakłócenia konkurencji wynikłego z bezprawnie wypłaconej pomocy może co do zasady zostać zrealizowane poprzez wpisanie wierzytelności z tytułu zwrotu danej pomocy na listę wierzytelności. Niemniej, taki wpis umożliwia wywiązanie się z obowiązku odzyskania jedynie wówczas, jeśli w przypadku gdy władze krajowe nie mogły odzyskać całej kwoty pomocy, postępowanie upadłościowe zakończyło się likwidacją przedsiębiorstwa będącego beneficjentem bezprawnej pomocy, czyli ostatecznym zaprzestaniem przez nie prowadzonej działalności. W związku z powyższym Trybunał orzekł, że jeżeli przedsiębiorstwo będące beneficjentem pomocy znajduje się w stanie upadłości i stworzona została spółka mająca na celu dalsze prowadzenie części jego działalności, to dalsze prowadzenie działalności, jeśli tylko bezprawnie przyznana pomoc nie została odzyskana, może nadal powodować zakłócenie konkurencji wynikające z przewagi konkurencyjnej wobec konkurentów tej spółki, która została jej przysporzona na danym rynku. Taka nowo utworzona spółka, jeśli ta korzyść po jej stronie utrzyma się, może zostać zobowiązana do zwrotu rozpatrywanej pomocy. W takim przypadku wpisanie wierzytelności z tytułu pomocy na listę wierzytelności nie wystarcza samo w sobie do zniesienia stworzonego w ten sposób zakłócenia konkurencji.

Przepisy podatkowe

W dziedzinie podatku od wartości dodanej warto zatrzymać się przy wyroku z dnia 29 marca 2012 r. w sprawie C-500/100 Belvedere Costruzioni. Przedmiot tej sprawy stanowiło stosowanie w dziedzinie podatku od wartości dodanej włoskiego przepisu o charakterze wyjątkowym, przewidującego automatyczne zakończenie postępowania przed sądem do spraw podatkowych trzeciej instancji, jeżeli skarga w pierwszej instancji została wniesiona ponad dziesięć lat przed wejściem w życie



owego przepisu, zaś organ podatkowy przegrał zarówno w pierwszej, jak i w drugiej instancji, i uprawomocnienie w związku z tym orzeczenia wydanego w drugiej instancji oraz wygaśnięcie zobowiązania podatkowego, którego organ dochodził. Trybunał orzekł, że art. 4 ust. 3 TUE oraz art. 2 i 22 szóstej dyrektywy 77/388/EWG w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych35 nie stoją na przeszkodzie takiemu uregulowaniu. Zgodnie ze stanowiskiem Trybunału obowiązek zapewnienia skutecznego poboru danin stanowiących dochód własny Unii Europejskiej nie może bowiem stać na przeszkodzie poszanowaniu zasady rozpatrywania spraw w rozsądnym terminie, wiążącej na podstawie art. 47 akapit drugi Karty praw podstawowych Unii Europejskiej państwa członkowskie przy wdrażaniu prawa Unii, a chronionej także na mocy art. 6 ust. 1 europejskiej konwencji praw człowieka.

Transport

W dziedzinie transpoprtu lotniczego trzy sprawy pozwoliły Trybunałowi na dokonanie wykładni poszczególnych przepisów rozporządzenia nr 261/2004 ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów36.

Po wyroku w sprawach połączonych Sturgeon i in37., sprawy połączone C-581/10 i C-629/10 Nelson i in. oraz TUI Travel i in., w których wyrok został ogłoszony w dniu 23 października 2012 r., dały Trybunałowi okazję do potwierdzenia jego orzecznictwa, zgodnie z którym pasażerom lotów o dużym opóźnieniu przysługuje odszkodowanie. I tak, Trybunał uznał, że art. 5, 6 i 7 rozporządzenia nr 261/200438 należy interpretować w ten sposób, że pasażerom opóźnionych lotów przysługuje prawo do odszkodowania na mocy tego rozporządzenia w sytuacji, gdy z powodu tych lotów ponoszą oni stratę czasu wynoszącą co najmniej trzy godziny, czyli gdy docierają do swego miejsca docelowego co najmniej trzy godziny po pierwotnie przewidzianej przez przewoźnika lotniczego godzinie przylotu. Takie opóźnienie nie daje jednak pasażerom prawa do odszkodowania, jeżeli przewodnik lotniczy jest w stanie dowieść, iż duże opóźnienie lotu jest spowodowane zaistnieniem nadzwyczajnych okoliczności, których nie można było uniknąć pomimo podjęcia wszelkich racjonalnych środków, to jest okoliczności, które pozostają poza zakresem skutecznej kontroli przewoźnika lotniczego. Trybunał zauważył ponadto, że wymóg wypłaty odszkodowania pasażerom opóźnionych lotów jest zgodny z konwencją montrealską39. Trybunał uznał również, iż wspomniany obowiązek nie stoi w spzeczności z zasadą pewności prawa ani z zasadą proporcjonalności.

W dwóch sprawach, w których wyroki zostały ogłoszone tego samego dnia, Trybunał doprecyzował zakres pojęcia „odmowa przyjęcia na pokład”.

35 Szósta dyrektywa Rady 77/388/EWG z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych – wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku (Dz.U. L 145, s. 1).

36 Rozporządzenie (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. ustanawiające wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylające rozporządzenie (EWG) nr 295/91 (Dz.U. L 46, s. 1).

37 Wyrok z dnia 19 listopada 2009 r. w sprawach połączonych C-402/07 i C-432/07. Zobacz sprawozdanie roczne z 2009 r., s. 29.

38 Zobacz przypis poprzedzający.39 Konwencja o ujednoliceniu niektórych zasad dotyczących międzynarodowego przewozu lotniczego podpisana

w Montrealu w dniu 28 maja 1999 r., zatwierdzona w imieniu Wspólnoty Europejskiej na mocy decyzji Rady 2001/539/WE z dnia 5 kwietnia 2001 r. (Dz.U. L 194, s. 38).



Po pierwsze, w wyroku wydanym w dniu 4 października 2012 r. w sprawie C-22/11 Finnair Trybunał orzekł, że pojęcie odmowy przyjęcia na pokład w rozumieniu art. 2 lit. j) i art. 4 rozporządzenia nr 261/200440 należy interpretować w ten sposób, że obejmuje ono nie tylko odmowę przyjęcia na pokład wynikającą z nadmiernej rezerwacji, lecz również odmowę przyjęcia na pokład z innych powodów, takich jak powody operacyjne. W opinii Trybunału ograniczenie zakresu pojęcia odmowy przyjęcia na pokład tylko do przypadków nadmiernej rezerwacji miałoby w praktyce ten skutek, że zmniejszałoby wyraźnie ochronę przyznaną pasażerom na podstawie rozporządzenia nr 261/2004, i byłoby w związku z tym sprzeczne z jego celem wskazanym w jego motywie 1, jakim jest zagwarantowanie wysokiego poziomu ochrony pasażerów, co uzasadnia szeroką wykładnię praw przyznanych tym pasażerom. Poza tym Trybunał wyjaśnił, że art. 2 lit. j) i art. 4 ust. 3 rozporządzenia nr 261/2004 należy interpretować w ten sposób, iż zaistnienie „nadzwyczajnych okoliczności” prowadzące przewoźnika lotniczego do reorganizacji następujących po nim lotów nie może uzasadniać „odmowy przyjęcia na pokład” na owe późniejsze loty, ani też zwalniać tego przewoźnika z obowiązku wypłaty odszkodowania na podstawie art. 4 ust. 3 rzeczonego rozporządzenia pasażerom, którym odmówiono przyjęcia na pokład na jeden z tych lotów czarterowanych po ustaniu wspomnianych okoliczności.

Po drugie, w wyroku z dnia 4 października 2012 r. w sprawie C-321/11 Rodríguez Cachafeiro i Martínez-Reboredo Varela-Villamor Trybunał orzekł, iż art. 2 lit. j) rozporządzenia nr 261/200441 w związku z art. 3 ust. 2 tego rozporządzenia należy interpretować w ten sposób, że pojęcie odmowy przyjęcia na pokład obejmuje sytuację, w której w ramach jednej umowy przewozu obejmującej kilka rezerwacji na bezpośrednio następujące po sobie loty, na które odprawa dokonywana jest jednocześnie, przewoźnik lotniczy odmawia przyjęcia na pokład niektórych pasażerów z tego powodu, iż pierwszy lot objęty rezerwacją doznał opóźnienia, za które winę ponosi ów przewoźnik, który błędnie przewidział, że pasażerowie ci nie stawią się we właściwym czasie do wejścia na pokład celem odbycia drugiego lotu.

Zbliżanie ustawodawstw

Zważywszy, że zbliżanie ustawodawstw obejmuje bardzo różne dziedziny, nie budzi zdziwienia okoliczność, że wybrane orzecznictwo z tego zakresu ma charakter silnie niejednorodny. Trybunał wypowiedział się dwukrotnie w kwestii ochrony prawnej programów komputerowych, dokonując wykładni dyrektyw z 1991 r.42 i z 2009 r.43 regulujących ową ochronę, po pierwsze, co do jej przedmiotu, i po drugie, co do zakresu wyczerpania wyłącznych praw w zakresie rozpowszechniania kopii programu komputerowego. Okoliczności leżące u podstaw pierwszej ze spraw, w której Trybunał wydał orzeczenie (wyrok z dnia 2 maja 2012 r. w sprawie C-406/10 SAS Institute), skłoniły sąd brytyjski do przedłożenia mu, w trybie prejudycjalnym, szeregu pytań. W sprawie tej chodziło o sprecyzowanie przedmiotu przyznanej prawem autorskim ochrony programów komputerowych, a zwłaszcza o ustalenie, czy ochrona ta rozciąga się na zbiór funkcji i język programowania. Trybunał wyjaśnił w pierwszej kolejności, że ani zbiór funkcji programu komputerowego, ani język programowania i format plików danych używanych w ramach programu komputerowego w celu korzystania z pewnych jego funkcji nie stanowią formy wyrażenia. Z tego powodu nie podlegają ochronie przyznanej przez prawo autorskie.

40 Zobacz przypis 37.41 Zobacz przypis poprzedzający.42 Dyrektywa Rady 91/250/EWG z dnia 14 maja 1991 r. w sprawie ochrony prawnej programów komputerowych

(Dz.U. L 122, s. 42).43 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/24/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie ochrony prawnej

programów komputerowych (Dz.U. L 111, s. 16).



Trybunał wskazał jednakże, iż gdyby osoba trzecia uzyskała część kodu źródłowego lub kodu obiektowego dotyczącego języka programowania lub formatu plików danych używanych w ramach programu komputerowego i za pomocą tego kodu stworzyła w swoim własnym programie komputerowym elementy podobne, działanie takie mogłoby być zakazane przez autora programu. Następnie Trybunał zauważył, że zgodnie z dyrektywą 91/250 nabywca licencji na oprogramowanie jest uprawniony do obserwowania, badania lub testowania funkcjonowania programu komputerowego celem określenia idei i zasad, na których opiera się jakikolwiek element programu, a tym samym wszelkie przepisy umowne sprzeczne z tym uprawnieniem są nieważne. Trybunał orzekł również, iż ustalenie tych koncepcji i zasad może być dokonywane w ramach czynności dozwolonych na podstawie licencji. W konsekwencji, zdaniem Trybunału, podmiot prawa autorskiego do programu komputerowego nie może, powołując się na umowę licencyjną, zabronić nabywcy tej licencji obserwowania, badania lub testowania funkcjonowania programu komputerowego celem ustalania koncepcji i zasad, na których opierają się wszystkie elementy tego programu, gdy dokonuje on czynności objętych ową licencją, oraz ładowania i uruchamiania koniecznego do używania programu komputerowego, pod warunkiem że osoba ta nie narusza praw wyłącznych podmiotu uprawnionego z tytułu prawa autorskiego do tego programu. Poza tym, zgodnie ze stanowiskiem Trybunału, naruszenie prawa autorskiego nie zachodzi, gdy – jak w sprawie przed sądem krajowym, w przedmiocie której został wydany w trybie prejudycjalnym wyrok z dnia 2 maja 2012 r. – uprawniony nabywca licencji nie miał dostępu do kodu źródłowego programu komputerowego, a ograniczył się do badania, obserwowania i testowania tego programu w celu powielania jego zbioru funkcji w drugim programie. Następnie, Trybunał dodał, że powielenie w programie komputerowym lub w podręczniku użytkownika tego programu niektórych elementów opisanych w podręczniku użytkownika innego programu komputerowego chronionego prawem autorskim może stanowić naruszenie prawa autorskiego do tego drugiego podręcznika, jeżeli to powielenie stanowi wyraz własnej twórczości intelektualnej autora podręcznika użytkownika. W tym względzie Trybunał stwierdził, że w niniejszym przypadku słowa kluczowe, składnia, polecenia i kombinacje poleceń, opcje, wartości domyślne oraz iteracje składają się ze słów, liczb i pojęć matematycznych, które rozpatrywane oddzielnie nie stanowią jako takie twórczości intelektualnej autora programu komputerowego, ponieważ nie wyrażają intencji twórczej autora. Z tego też powodu, w przekonaniu Trybunału, do sądu krajowego należy sprawdzenie, czy podnoszone w postępowaniu głównym powielanie stanowi wyraz własnej twórczości intelektualnej autora podręcznika użytkownika programu komputerowego chronionego prawem autorskim.

W drugiej ze spraw – sprawie C-128/11 UsedSoft, w której wyrok został wydany w dniu 3 lipca 2012 r. – orzekając w przedmiocie odesłania prejudycjalnego skierowanego przez Bundesgerichtshof, Trybunał wyjaśnił, że zasada wyczerpania prawa do rozpowszechniania znajduje zastosowanie nie tylko wtedy, gdy podmiot praw autorskich wprowadza do obrotu kopie swojego oprogramowania na nośnikach materialnych (CD-ROM lub DVD), ale również gdy je rozpowszechnia, umożliwiając pobranie ze swojej strony internetowej. Jeżeli bowiem podmiot praw autorskich udostępnia klientowi kopię – materialną lub niematerialną – i równocześnie zawiera, za wynagrodzeniem, umowę licencyjną przyznającą klientowi prawo do używania tej kopii przez nieograniczony czas, podmiot ten sprzedaje ową kopię klientowi i wyczerpuje w ten sposób przysługujące mu wyłączne prawo do rozpowszechniania. Taka transakcja skutkuje zatem przeniesieniem prawa własności tej kopii. Co za tym idzie, nawet jeśli umowa licencyjna zakazuje dalszego zbywania, podmiot danego prawa autorskiego nie może sprzeciwić się odsprzedaży tej kopii.

Trybunał zauważył w szczególności, że ograniczenie zastosowania zasady wyczerpania prawa do rozpowszechniania tylko do kopii programów komputerowych sprzedawanych na nośnikach materialnych umożliwiałoby podmiotowi praw autorskich sprawowanie kontroli nad odsprzedażą kopii, które zostały pobrane z Internetu, i żądanie przy każdej transakcji odsprzedaży zapłaty



kolejnego wynagrodzenia, pomimo że pierwsza sprzedaż danej kopii już umożliwiła temu podmiotowi uzyskanie odpowiedniego wynagrodzenia. Takie ograniczenie odsprzedaży pobranych z Internetu programów komputerowych wykraczałoby poza to, co jest konieczne do ochrony praw, które stanowią szczególny przedmiot własności intelektualnej. Ponadto wyczerpanie prawa do rozpowszechniania obejmuje swym zakresem również kopię programu komputerowego, która została sprzedana już po zaktualizowaniu jej przez podmiot praw autorskich i wprowadzeniu przezeń poprawek. Nawet bowiem w przypadku, w którym umowa serwisowania została zawarta na czas określony, funkcje tego programu, które zostały naprawione, zmienione lub dodane w ramach wykonania takiej umowy, stanowią integralną część początkowo pobranej kopii i jej nabywca może z nich korzystać w nieograniczony w czasie sposób.

Niemniej Trybunał podkreślił, że jeśli kupiona przez pierwszego nabywcę licencja występowała w pakiecie dla takiej liczby użytkowników, która przekraczała jego potrzeby, nabywca ten nie jest jednak uprawniony, w wyniku wyczerpania prawa do rozpowszechniania, do dokonania podziału tej licencji i odsprzedania jej w części. Dodatkowo Trybunał wyjaśnił, że nabywca początkowy materialnej lub niematerialnej kopii programu komputerowego, w odniesieniu do której przysługujące podmiotowi praw autorskich prawo do rozpowszechniania zostało wyczerpane, winien dezaktywować w momencie odsprzedaży kopię pobraną na jego własny komputer. Gdyby bowiem nadal jej używał, naruszyłby przysługujące podmiotowi praw autorskich wyłączne prawo do zwielokrotniania jego programu komputerowego. W odróżnieniu od wyłącznego prawa do rozpowszechniania, wyłączne prawo do zwielokrotniania nie ulega wyczerpaniu wskutek pierwszej sprzedaży. Dyrektywa 2009/24 dopuszcza jednak zwielokrotnienie konieczne do umożliwienia korzystania z programu komputerowego przez uprawnionego nabywcę zgodnie z jego przeznaczeniem. Takie zwielokrotnianie nie może być umownie zabronione.

W tym kontekście na pytanie prejudycjalne Trybunał odpowiedział, że każdy następny nabywca kopii, w odniesieniu do której przysługujące podmiotowi praw autorskich prawo do rozpowszechniania zostało wyczerpane, stanowi w tym zakresie nabywcę uprawnionego. Tym samym może on pobrać na swój komputer kopię sprzedaną mu przez pierwszego nabywcę. Takie pobranie należy uznać za zwielokrotnienie programu komputerowego konieczne do umożliwienia nowemu nabywcy korzystania z tego programu zgodnie z jego przeznaczeniem. Nowy nabywca licencji na korzystanie może, jako uprawniony nabywca poprawionej i zaktualizowanej kopii danego programu komputerowego, dokonać pobrania tej kopii ze strony internetowej podmiotu praw autorskich.

Również w dziedzinie prawa autorskiego – w sporze między między głównym reżyserem filmu dokumentalnego a producentem tego filmu w kwestii wykonania umowy, na mocy której główny reżyser przeniósł na producenta swoje prawa autorskie i pewne prawa do eksploatacji tego filmu – Trybunał wypowiedział się w przedmiocie pojęcia podmiotu praw autorskich i praw z nim powiązanych. Skierowane do Trybunału przez austriacki sąd odesłanie prejudycjalne dotyczyło szeregu aktów prawnych Unii, a dokładniej dyrektyw 92/10044, 93/8345, 93/9846 i 2001/2947.

44 Dyrektywa Rady 92/100/EWG z dnia 19 listopada 1992 r. w sprawie prawa najmu i użyczenia oraz niektórych praw pokrewnych prawu autorskiemu w zakresie własności intelektualnej (Dz.U. L 346, s. 61).

45 Dyrektywa Rady 93/83/EWG z dnia 27 września 1993 r. w sprawie koordynacji niektórych zasad dotyczących prawa autorskiego oraz praw pokrewnych stosowanych w odniesieniu do przekazu satelitarnego oraz retransmisji drogą kablową (Dz.U. L 248, s. 15).

46 Dyrektywa Rady 93/98/EWG z dnia 29 października 1993 r. w sprawie harmonizacji czasu ochrony prawa autorskiego i niektórych praw pokrewnych (Dz.U. L 290, s. 9).

47 Dyrektywa 2001/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 maja 2001 r. w sprawie harmonizacji niektórych aspektów praw autorskich i pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym (Dz.U. L 167, s. 10).



I tak, w wyroku z dnia 9 lutego 2012 r. w sprawie C-227/10 Luksan Trybunał orzekł, że przepisy art. 1 i 2 dyrektywy 93/3, z jednej strony, oraz art. 2 i 3 dyrektywy 2001/29 w związku z art. 2 i 3 dyrektywy 2006/115 i art. 2 dyrektywy 2006/11648, z drugiej strony, należy interpretować w ten sposób, że prawa do eksploatacji utworu filmowego (prawo do zwielokrotniania, prawo do nadawania satelitarnego i wszelkie inne prawa do publicznego rozpowszechniania poprzez udostępnienie) przysługują z mocy samego prawa, bezpośrednio i na zasadzie nabycia pierwotnego, głównemu reżyserowi. W konsekwencji wymienione przepisy należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie ustawodawstwu krajowemu, które na mocy samego prawa i na zasadzie wyłączności przyznaje omawiane prawa do eksploatacji producentowi rzeczonego utworu. W tym względzie – dodał Trybunał – art. 2 dyrektywy 93/83 oraz art. 2 i 3 dyrektywy 2001/29 nie mogą być interpretowane, w świetle art. 1 ust. 4 traktatu Światowej Organizacji Własności Intelektualnej, w ten sposób, że państwo członkowskie może w swoim prawie krajowym, na mocy art. 14 bis Konwencji berneńskiej o ochronie dzieł literackich i artystycznych, opierając się na uprawnieniu przyznanym mu przez to postanowienie konwencji, odmówić głównemu reżyserowi utworu filmowego praw do eksploatacji tego utworu, albowiem taka wykładnia przede wszystkim nie respektowałaby kompetencji Unii w tej dziedzinie, następnie nie byłaby zgodna z celem dyrektywy 2001/29 i wreszcie – nie byłaby zgodna z wymogami wynikającymi z art. 17 ust. 2 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, który gwarantuje ochronę własności intelektualnej.

Następnie Trybunał wskazał, że prawo Unii pozostawia państwom członkowskim uprawnienie do ustanowienia domniemania przeniesienia na rzecz producenta utworu filmowego praw do eksploatacji utworu filmowego (prawo nadawania satelitarnego, prawo do zwielokrotnienia i wszelkie inne prawa do publicznego rozpowszechniania poprzez udostępnienie) pod warunkiem, że takie domniemanie nie ma charakteru niewzruszalnego, który wykluczałby możliwość, by główny reżyser takiego utworu umówił się w odmienny sposób.

Trybunał stwierdził natomiast, że głównemu reżyserowi – jako twórcy utworu filmowego – powinno służyć z mocy samego prawa, bezpośrednio i na zasadzie nabycia pierwotnego, prawo do godziwej rekompensaty, o którym mowa w art. 5 ust. 2 lit. b) dyrektywy 2001/29.

Zdaniem Trybunału prawo Unii nie daje państwom członkowskim możliwości ustanowienia domniemania przeniesienia na rzecz producenta utworu filmowego prawa do godziwej rekompensaty przysługującego głównemu reżyserowi tego utworu, niezależnie od tego, czy domniemanie to ma charakter niewzruszalny, czy też wzruszalny. O ile bowiem nie mają one zostać pozbawione wszelkiej skuteczności, przepisy art. 5 ust. 2 lit. b) dyrektywy 2001/29 w sprawie harmonizacji niektórych aspektów praw autorskich i pokrewnych w społeczeństwie informacyjnym nakładają na państwo członkowskie, które wprowadziło do swego prawa krajowego wyjątek zwielokrotnienia na użytek prywatny, zobowiązanie rezultatu, w tym znaczeniu, że państwo to jest zobowiązane zapewnić, w ramach swych kompetencji, skuteczny pobór godziwej rekompensaty mającej na celu naprawienie szkody wyrządzonej podmiotom praw. Tymczasem nałożenie na państwa członkowskie tego rodzaju zobowiązania rezultatu dotyczącego poboru godziwej rekompensaty na rzecz podmiotów praw wydaje się koncepcyjnie nie do pogodzenia z możliwością, by taki podmiot prawa zrzekł się prawa do godziwej rekompensaty, a tym bardziej z możliwością po stronie państw członkowskich ustanowienia tego rodzaju domniemania przeniesienia.

48 Dyrektywa 2006/116/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. w sprawie czasu ochrony prawa autorskiego i niektórych praw pokrewnych (Dz.U. L 376, s. 12).



Innym przykładem jest sprawa C-5/11 Donner, w której Trybunał stanął wobec zagadnienia możliwości ograniczenia swobody przepływu towarów ze względu na ochronę przyznaną prawem autorskim. Obywatel niemiecki został skazany przez sąd okręgowy w Monachium za pomocnictwo w handlowym wykorzystaniu bez zezwolenia utworów chronionych prawem autorskim. Zgodnie z ustaleniami sądu okręgowego, ów obywatel w latach 2005–2008 brał udział w rozpowszechnianiu w Niemczech reprodukcji elementów umeblowania chronionych w tym państwie prawem autorskim. Kopie utworów pochodziły z Włoch, gdzie nie były chronione prawem autorskim w latach 2002–2007, lub nie były w pełni chronione w chwili zaistnienia okoliczności faktycznych właściwych dla sprawy, ponieważ zgodnie z włoskim orzecznictwem na ochronę tę nie można było skutecznie powoływać się wobec producentów, którzy reprodukowali lub wprowadzali je do obrotu od określonego czasu. Sprzedaż reprodukcji była oferowana klientom zamieszkałym lub mającym siedzibę w Niemczech za pośrednictwem ogłoszeń w czasopismach, dodatków do czasopism, bezpośredniej wysyłki pocztowej reklamy do adresata oraz niemieckojęzycznej strony internetowej.

Sprzedawca, działający we Włoszech, polecał swoim klientom usługi włoskiego przedsiębiorstwa transportowego, którym zarządzał wskazany obywatel niemiecki. W trakcie dostawy towarów klientom w Niemczech kierowcy spółki transportowej żądali od nich zapłaty ceny sprzedaży kopii utworów oraz kosztów ich transportu. Z prawnego punktu widzenia własność sprzedawanych towarów była przenoszona na klientów niemieckich we Włoszech. Rzeczywiste władztwo nad tymi towarami było z kolei przenoszone na klientów za pośrednictwem przewoźnika dopiero w Niemczech w drodze ich wydania. W ten sposób, zdaniem sądu okręgowego, rozpowszechnienie w rozumieniu prawa autorskiego nie miało miejsca we Włoszech, lecz w Niemczech, gdzie było ono zakazane w braku zezwolenia osoby uprawnionej z tytułu prawa autorskiego.

Bundesgerichtshof, do którego wniesiono skargę rewizyjną, dążył do ustalenia, czy stosowanie niemieckiego prawa karnego w omawianej sprawie stanowiło nieuzasadnione ograniczenie swobodnego przepływu towarów gwarantowanego przez prawo Unii.

W wydanym w dniu 21 czerwca 2012 r. wyroku Trybunał zwrócił po pierwsze uwagę, że stosowanie prawa karnego w omawianej sprawie świadczy o tym, że na terytorium krajowym doszło do „publicznego rozpowszechniania” w rozumieniu prawa Unii49. W tym względzie Trybunał stwierdził, że handlowiec, który kieruje swoją reklamę do klientów mających miejsce zamieszkania lub siedzibę w określonym państwie członkowskimi i tworzy lub udostępnia im szczególny system dostawy oraz szczególny sposób zapłaty lub zezwala na takie działanie osobie trzeciej, umożliwiając w ten sposób tym klientom dostawę na ich rzecz kopii utworów chronionych prawem autorskim w tym państwie członkowskim, dokonuje w państwie członkowskim, w którym dostawa ma miejsce, takiego publicznego rozpowszechniania. Trybunał powierzył więc sądowi krajowemu ocenę tego, czy istnieją przesłanki pozwalające na stwierdzenie, iż rzeczony handlowiec dokonał takiego publicznego rozpowszechniania.

Po drugie, Trybunał wskazał, że sankcjonowany karnie zakaz rozpowszechniania w Niemczech stanowi ograniczenie swobodnego przepływu towarów. Takie ograniczenie może jednak zostać uzasadnione względami ochrony własności przemysłowej i handlowej. Sporne ograniczenie opiera się bowiem na rozbieżnościach w praktycznych warunkach ochrony odnośnych praw autorskich w poszczególnych państwach członkowskich. Rozbieżność ta jest w nierozerwalny sposób związana z samym istnieniem praw wyłącznych. W omawianej sprawie ochrona prawa do rozpowszechniania nie może być rozumiana jako prowadząca do nieproporcjonalnego lub

49 Zobacz przypis 47.



sztucznego rozgraniczenia rynków. Zastosowanie prawa karnego może bowiem zostać uznane za konieczne w celu ochrony szczególnego przedmiotu prawa autorskiego, które przyznaje w szczególności wyłączne prawo do wykorzystania. W ten sposób sporne ograniczenie jest uzasadnione i proporcjonalne do zamierzonego celu.

Trybunał odpowiedział zatem, że prawo Unii nie sprzeciwia się temu, aby państwo członkowskie ścigało karnie przewoźnika na podstawie krajowego prawa karnego za pomocnictwo w rozpowszechnianiu, bez zezwolenia, kopii utworów chronionych prawem autorskim, w przypadku gdy kopie takich utworów są publicznie rozpowszechniane na terytorium tego państwa członkowskiego w ramach sprzedaży skierowanej konkretnie do klientów rzeczonego państwa, do której dochodzi w innym państwie członkowskim, gdzie towary te nie są chronione prawem autorskim lub na ich ochronę nie można skutecznie powoływać się wobec osób trzecich.

Trybunał miał okazję przeprowadzić dwukrotnie analizę pojęcia publicznego udostępniania w ramach dyrektywy 2006/11550, które to udostępnianie – w przeciwieństwie do użytku prywatnego – wiąże się z uiszczeniem opłaty na rzecz podmiotu praw do wykorzystania odtwarzanego utworu. Obie przedstawione poniżej sprawy dotyczyły odtwarzania przez przedsiębiorców – podmiot świadczący usługi hotelarskie w pierwszej ze spraw i dentystę w drugiej z nich – fonogramów w lokalach prowadzonej przez nich działalności gospodarczej. W dwóch wyrokach wydanych w tym samym dniu – 15 marca 2012 r. – w sprawach C-135/10 SCF i C-162/10 Phonographic Performance (Ireland) Trybunał skoncentrował się na kryteriach służących do ustalenia, czy udostępnianie utworu ma charakter publiczny, czy nie.

Trybunał rozpoczął od przypomnienia, iż orzekł już, że pojęcie publicznego udostępniania zakłada zindywidualizowaną ocenę i że aby dokonać takiej oceny, trzeba uwzględnić wiele uzupełniających się czynników, niemających charakteru autonomicznego i od siebie współzależnych. Do czynników tych należy w pierwszej kolejności nieodzowna rola użytkownika. Użytkownik dokonuje bowiem czynności udostępnienia, gdy podejmuje działania w celu udzielenia swoim klientom dostępu do programu radiowego zawierającego chroniony utwór, mając pełną świadomość konsekwencji tych działań. Trybunał sprecyzował niektóre konieczne elementy pojęcia „publiczne”. I tak, określenie „publiczne” musi obejmować nieokreśloną liczbę potencjalnych odbiorców, i dość znaczną liczbę osób. Trybunał dodał, że zarobkowy charakter „publicznego udostępniania” stanowi również istotne kryterium. Dorozumiane jest zatem, że odbiorcy, w stosunku do których następuje udostępnianie, z jednej strony są dla użytkownika grupą docelową, a z drugiej strony są podatni, w takim czy innym stopniu, na odbiór tego udostępniania, a nie jedynie „uchwycani” przypadkowo.

Jeśli chodzi o wielkość liczby potencjalnych odbiorców, Trybunał wskazał już, że klienci zakładu hotelowego stanowią dość znaczną liczbę osób, i w związku z tym należy ich postrzegać jako publiczność, oraz że nadawanie fonogramów przez osobę prowadzącą zakład hotelowy ma charakter zarobkowy. Prowadzone przez osobę prowadzącą zakład hotelowy działanie, mające na celu umożliwienie klientom dostępu do utworu nadawanego drogą radiowo-telewizyjną, stanowi bowiem dodatkową usługę, mającą wpływ na standard tego zakładu, a co za tym idzie, na cenę pokoi. Poza tym możliwe jest przyciągnięcie dodatkowych klientów zainteresowanych tymi dodatkowymi usługami.

50 Dyrektywa 2006/115/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. w sprawie prawa najmu i użyczenia oraz niektórych praw pokrewnych prawu autorskiemu w zakresie własności intelektualnej (Dz.U. L 376, s. 28).



Co za tym idzie, taka osoba prowadząca zakład hotelowy jest „użytkownikiem” dokonującym czynności „publicznego udostępnienia” nadawanego fonogramu w rozumieniu prawa Unii.

Z tego tytułu taka osoba obowiązana jest uiszczać godziwe wynagrodzenie za odtwarzanie nadawanego fonogramu oprócz wynagrodzenia uiszczanego przez nadawcę. Kiedy bowiem osoba prowadząca zakład hotelowy udostępnia nadawany fonogram w pokojach swoich klientów, używa tego fonogramu w sposób autonomiczny i przekazuje go publiczności odrębnej i dodatkowej w stosunku do tej, której dotyczyło pierwotne udostępnienie. Ponadto w odniesieniu do tego przekazywania wspomniana osoba prowadząca czerpie korzyści ekonomiczne niezależne od korzyści uzyskiwanych przez nadawcę lub producenta fonogramów.

Trybunał orzekł także, że osoba prowadząca zakład hotelowy, umieszczająca w pokojach klientów nie odbiorniki telewizyjne lub radiowe, lecz inne urządzenie oraz fonogramy w formie analogowej lub cyfrowej, które mogą być odtwarzane lub odsłuchiwane za pomocą tego urządzenia, jest „użytkownikiem” dokonującym czynności „publicznego udostępniania” fonogramu w rozumieniu prawa Unii. Z tego względu jest ona obowiązana uiszczać godziwe wynagrodzenie za przekazywanie wspomnianych fonogramów.

Co więcej, zdaniem Trybunału, choć prawo Unii ogranicza prawo do godziwego wynagrodzenia w przypadku „użytku prywatnego”, nie pozwala państwom członkowskim na zwolnienie osoby prowadzącej zakład hotelowy, która dokonuje czynności „publicznego udostępniania” fonogramu, z obowiązku zapłaty takiego wynagrodzenia.

W tym kontekście Trybunał wyjaśnił, że dla ustalenia, czy osoba prowadząca zakład hotelowy może powołać się na ograniczenie wynikające z „użytku prywatnego”, znaczenie ma nie tyle kwestia, czy korzystanie z utworu przez klientów tego zakładu ma charakter prywatny, ile kwestia, czy korzystanie z tego utworu przez samą osobę prowadzącą ma charakter prywatny, czy też nie. Tymczasem „użytek prywatny” chronionego utworu udostępnionego publicznie przez jego użytkownika stanowi sprzeczność terminologiczną, skoro „publicznie” oznacza z definicji „nieprywatnie”.

W świetle tych samych kryteriów i kierując się tym samym rozumowaniem, Trybunał orzekł, że w odróżnieniu od osoby prowadzącej zakład hotelowy dentysta, który bezpłatnie odtwarza fonogramy w swoim prywatnym gabinecie, na rzecz klientów, którzy korzystają z tego niezależnie od swojej woli, nie dokonuje „publicznego udostępnienia” w rozumieniu prawa Unii.

Nawet bowiem jeżeli dentysta celowo odtwarza fonogramy, jego klienci tworzą zwykle krąg osób, którego skład jest w dużym stopniu ustabilizowany i stanowią zatem określony krąg potencjalnych odbiorców, a nie o ogół ludności. Co się tyczy liczby osób, którym ten sam nadawany fonogram jest odtwarzany przez dentystę, Trybunał uznał, że w odniesieniu do klientów jednego dentysty kwestia tej liczby osób jest mało ważna, a wręcz nieznacząca, przy uwzględnieniu, że krąg osób obecnych równocześnie w jego gabinecie jest co do zasady bardzo ograniczony. Co więcej, choć klienci przychodzą kolejno po sobie, to jednak są obecni w sposób rotacyjny, i nie są co do zasady odbiorcami tych samych fonogramów, w szczególności tych nadawanych drogą radiową. Wreszcie, takie odtwarzanie nie ma charakteru zarobkowego. W rzeczywistości, klienci dentysty udają się do prywatnego gabinetu dentystycznego jedynie w celu poddania się zabiegom, natomiast odtwarzanie fonogramu nie jest nieodłącznym elementem przy świadczeniu opieki stomatologicznej. Jedynie przypadkowo i niezależnie od swej woli klienci dentysty korzystają z dostępu do pewnych fonogramów, w zależności od momentu przybycia do gabinetu i czasu trwania oczekiwania oraz charakteru leczenia, któremu są poddawani. W tych okolicznościach Trybunał stwierdził, że nie można domniemywać, by zwykli klienci dentysty byli podatni na



omawiane odtwarzanie i że takie odtwarzanie nie daje prawa do pobierania wynagrodzenia na rzecz producentów fonogramów.

Trybunał miał także wielokrotnie okazję przyjrzeć się zagadnieniu nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich. Poniżej omówione zostaną trzy sprawy i wydane w nich wyroki (wyroki: z dnia 15 marca 2012 r. w sprawie C-453/10 Pereničová i Perenič; z dnia 26 kwietnia 2012 r. w sprawie C-472/10 Invitel i z dnia 14 czerwca 2012 r. w sprawie C-618/10 Banco Español de Crédito), u podstaw których leżały odesłania prejudycjalne dotyczące, w pierwszych dwóch sprawach, zgodności ustawodawstw krajowych z prawem Unii, a w trzeciej – uprawnień sądu krajowego.

W pierwszej z wymienionych spraw – sprawie C-453/10 – sąd słowacki zwrócił się do Trybunału o dokonanie analizy, w świetle przepisów dyrektywy 93/1351, warunków zawartej przez jednostki umowy kredytu celem ustalenia, czy przepisy tej dyrektywy zezwalają mu na stwierdzenie nieważności umowy kredytu konsumenckiego zawierającej nieuczciwe warunki, w sytuacji gdy takie rozwiązanie byłoby bardziej korzystne dla konsumenta. Zdaniem sądu odsyłającego stwierdzenie nieważności tej umowy kredytu w całości, które należałoby orzec ze względu na nieuczciwy charakter niektórych jej postanowień, byłoby dla skarżących korzystniejsze niż utrzymywanie w mocy pozostałych warunków tej umowy. W tym pierwszym wypadku bowiem będący stroną umowy konsumenci byliby jedynie zobowiązani do zapłaty wynoszących 9% odsetek za zwłokę, a nie – całości kosztów związanych z udzieleniem kredytu w kwocie znacznie wyższej od tych odsetek.

W wyroku Trybunał przypomniał w pierwszej kolejności, że cel dyrektywy nie polega na wyeliminowaniu z obrotu wszystkich umów zawierających nieuczciwe warunki, lecz na wyeliminowaniu jedynie zawartych w nich nieuczciwych warunków przy jednoczesnym utrzymaniu w mocy, jeśli jest to możliwe, umowy jako całości. Jeśli chodzi o kryteria umożliwiające dokonanie oceny tego, czy dana umowa może rzeczywiście nadal obowiązywać po wyłączeniu z niej nieuczciwych warunków, Trybunał zauważył, że należy zastosować podejście obiektywne, w ramach którego sytuacja jednej ze stron umowy, w niniejszym przypadku konsumenta, nie może zostać uznana za decydujące kryterium rozstrzygające o dalszym losie tej umowy. Dyrektywa ta stoi zatem na przeszkodzie temu, aby przy ocenie kwestii, czy zawierająca jeden lub więcej nieuczciwych warunków umowa może nadal obowiązywać po wyłączeniu z niej tych warunków, brane były pod uwagę jedynie korzystne dla konsumenta skutki unieważnienia owej umowy w całości.

Niemniej, Trybunał stwierdził, że w omawianej dyrektywie dokonano jedynie częściowej i minimalnej harmonizacji przepisów krajowych dotyczących nieuczciwych warunków umownych, przyznając jednocześnie państwom członkowskim możliwość zapewnienia konsumentom ochrony wyższego stopnia niż ten przewidziany dyrektywą. Dyrektywa ta nie stoi zatem na przeszkodzie temu, aby państwo członkowskie ustanowiło, z poszanowaniem prawa Unii, przepisy krajowe pozwalające na stwierdzenie nieważności całości umowy, która została zawarta między przedsiębiorcą a konsumentem i zawiera jeden lub więcej nieuczciwych warunków, jeśli takie rozwiązanie zapewnia konsumentowi lepszą ochronę.

Wreszcie, Trybunał odpowiedział, że praktyka polegająca na podaniu w umowie kredytu rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania niższej niż ta stosowana w rzeczywistości stanowi fałszywą informację o całkowitym koszcie kredytu i należy uznać ją za wprowadzającą w błąd

51 Dyrektywa Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz.U. L 95, s. 29).



praktykę handlową w rozumieniu dyrektywy o nieuczciwych praktykach handlowych52 ze względu na to, że powoduje ona lub może spowodować podjęcie przez przeciętnego konsumenta decyzji dotyczącej transakcji, której inaczej by nie podjął. Choć zdaniem Trybunału jest to jedna z okoliczności, które mogą zostać uwzględnione przy dokonywaniu opartej na dyrektywie w sprawie nieuczciwych warunków umownych oceny nieuczciwego charakteru warunków umowy, to jednak nie może ona automatycznie i sama w sobie przesądzać o nieuczciwym charakterze tych warunków. Przed wydaniem rozstrzygnięcia w przedmiocie kwalifikacji rozpatrywanych warunków umownych należy bowiem zbadać wszystkie okoliczności danego przypadku. Podobnie, stwierdzenie nieuczciwego charakteru praktyki handlowej nie ma bezpośredniego wpływu na kwestię tego, czy umowa jest ważna jako całość.

Druga z wymienionych spraw, sprawa C-472/10, skierowana do Trybunału na podstawie odesłania prejudycjalnego pochodzącego tym razem od sądu węgierskiego, dotyczyła zgodności z prawem Unii uregulowania krajowego w dziedzinie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich.

Węgierski urząd ochrony konsumentów może zwrócić się do sądu o ustalenie, że nieuczciwy warunek umowy konsumenckiej jest nieważny, jeżeli posługiwanie się takim warunkiem przez przedsiębiorcę dotyczy znaczącej liczby konsumentów albo powoduje istotną szkodę. Zgodnie z prawem węgierskim stwierdzenie nieważności nieuczciwego warunku umownego przez sąd w wyniku tego rodzaju powództwa wytoczonego w interesie publicznym (powództwa grupowego) wywiera skutki prawne w odniesieniu do ogółu konsumentów, którzy zawarli z przedsiębiorcą umowę zawierającą taki warunek.

Do wspomnianego węgierskiego urzędu wpłynęło wiele skarg od konsumentów na operatora telefonii stacjonarnej, który jednostronnie wprowadził do swojego wzorca umowy abonamentowej warunek, na mocy którego może on ex post obciążać abonentów kosztami mającymi zastosowanie w wypadku uregulowania rachunku za pomocą przekazu pocztowego. Ponadto sposób obliczania tej opłaty nie został w tych umowach dookreślony.

Uznając, że sporny warunek umowny jest nieuczciwy, urząd ochrony konsumentów zwrócił się do węgierskiego sądu o ustalenie jego nieważności oraz o nakazanie operatorowi telefonii zwrotu jego abonentom kwot, jakie w sposób nienależny pobrał od nich z tytułu takich opłat.

Węgierski sąd rejonowy prowadzący postępowanie w tej sprawie zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości z pytaniem, czy zgodny z dyrektywą w sprawie nieuczciwych warunków umownych53 jest przepis krajowy, na mocy którego wszyscy zainteresowani konsumenci mogą być objęci skutkami prawnymi stwierdzenia nieważności nieuczciwego warunku umownego w sprawie z powództwa wytoczonego w interesie publicznym.

W wyroku Trybunał przypomniał przede wszystkim, że dyrektywa zobowiązuje państwa członkowskie, by pozwoliły osobom lub organizacjom mającym uzasadniony interes w ochronie konsumentów na wytaczanie przed sądami powództw o zaniechanie naruszeń, mających na celu ustalenie, czy warunki umowne, sporządzone w celu ogólnego wykorzystywania, mają

52 Dyrektywa 2005/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 maja 2005 r. dotycząca nieuczciwych praktyk handlowych stosowanych przez przedsiębiorstwa wobec konsumentów na rynku wewnętrznym oraz zmieniająca dyrektywę Rady 84/450/EWG, dyrektywy 97/7/WE, 98/27/WE i 2002/65/WE Parlamentu Europejskiego i Rady oraz rozporządzenie (WE) nr 2006/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady („dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych”) (Dz.U. L 149, s. 22).




charakter nieuczciwy, oraz do uzyskiwania, w odpowiednim wypadku, zakazu ich stosowania. W tym względzie Trybunał dodał jednak, że dyrektywa nie ma na celu zharmonizowania sankcji mających zastosowanie w sytuacji, gdy w wyniku postępowania wszczętego na żądanie tych osób lub organizacji stwierdzony zostanie nieuczciwy charakter warunku umownego.

Trybunał podniósł następnie, że skuteczna realizacja odstraszającego celu powództw w interesie publicznym wymaga, by warunki uznane za nieuczciwe w wyniku takiego powództwa wytoczonego przeciwko zainteresowanemu przedsiębiorcy nie wiązały konsumentów, którzy, w odpowiednim wypadku, są stroną postępowania, ani też tych, którzy stroną takiego postępowania nie są, jednakże zawarli z tym przedsiębiorcą umowę, do której zastosowanie ma ten sam wzorzec umowy. W związku z tym Trybunał podkreślił, że powództwa w interesie publicznym mające na celu wyeliminowanie nieuczciwych warunków umownych z obrotu mogą być wytaczane także przed wykorzystaniem danego warunku w umowie.

W tych okolicznościach Trybunał orzekł, że zakwestionowane przepisy węgierskie dokładnie wpisują się w kierunek przyjęty w dyrektywie, zgodnie z którym państwa członkowskie zobowiązane są zapewniać stosowne i skuteczne środki mające na celu spowodowanie, by zaprzestano posługiwania się nieuczciwymi warunkami umownymi w obrocie. W konsekwencji przepisy te są zgodne z dyrektywą.

Trybunał dodał następnie, że sądy krajowe zobowiązane są wyciągać z urzędu, także na przyszłość, wszelkie konsekwencje wynikające ze stwierdzenia, w sprawie z powództwa o zaniechanie naruszeń, nieważności nieuczciwego warunku umownego, tak by warunek taki nie był wiążący dla konsumentów, którzy zawarli umowę zawierającą taki nieuczciwy warunek, do której ma zastosowanie ten sam wzorzec umowy.

Odnosząc się na koniec do oceny nieuczciwego charakteru warunku poddanego jego ocenie, Trybunał odpowiedział, że właściwy do dokonania takiej oceny jest sąd krajowy. Oceniając warunek umowny, sąd węgierski zobowiązany jest w szczególności zbadać, czy w świetle ogółu postanowień wzorca umowy, a także uwzględniając właściwe przepisy krajowe, powody lub sposób zmiany opłat związanych ze świadczoną usługą zostały określone w sposób jasny i zrozumiały, a także czy konsumentom przysługuje prawo do wypowiedzenia umowy.

Trzecia ze spraw dotyczących nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich, sprawa C-618/10, pochodziła z Hiszpanii, gdzie sądy mogą rozpatrywać wnioski dotyczące wydania nakazu zapłaty długu pieniężnego, należnego, wymagalnego i nieprzekraczającego 30 000 EUR, o ile kwota tego długu zostanie należycie udokumentowana. Jeżeli taki wniosek zostanie złożony zgodnie z powyższymi wymogami, dłużnik jest zobowiązany do spłaty swojego długu albo może się sprzeciwić tej spłacie w terminie 20 dni, a wówczas jego sprawa zostanie rozstrzygnięta w zwykłym postępowaniu cywilnym. Niemniej jednak, przepisy hiszpańskie nie upoważniają sądów rozpatrujących wniosek o wydanie nakazu zapłaty do stwierdzenia z urzędu nieważności nieuczciwych warunków znajdujących się w umowie zawartej pomiędzy przedsiębiorcą a konsumentem. Analiza nieuczciwego charakteru warunków takiej umowy jest bowiem dopuszczalna wyłącznie w wypadku, gdy konsument sprzeciwi się zapłacie.

Ponadto, chociaż sąd hiszpański jest uprawniony do stwierdzenia nieważności nieuczciwego warunku włączonego do umowy konsumenckiej, przepisy krajowe zezwalają mu na uzupełnienie umowy poprzez zmianę treści owego warunku w taki sposób, aby wyeliminować jego nieuczciwy charakter.



Osoba fizyczna zawarła z hiszpańskim bankiem umowę pożyczki na kwotę 30 000 EUR w celu nabycia samochodu. Pomimo że wymagalność umowy została ustalona na 2014 r., bank będący kredytodawcą uznał, że nastąpiła ona przed wskazaną datą na tej podstawie, iż we wrześniu 2008 r. siedem miesięcznych rat pozostawało jeszcze niespłaconych. Bank wystąpił zatem do sądu pierwszej instancji z wnioskiem o wydanie nakazu zapłaty odpowiadającego niespłaconym miesięcznym ratom powiększonym o uzgodnione przez strony odsetki umowne i koszty. Sąd uznał z urzędu warunek umowny dotyczący odsetek za zwłokę za nieważny na tej podstawie, że ma on nieuczciwy charakter. Ponadto obniżył stawkę odsetek za zwłokę z 29% na 19%, powołując się na stopę odsetek ustawowych i stopę odsetek za zwłokę. Sąd nakazał również instytucji kredytowej przedstawienie nowej kalkulacji odsetek.

W ramach postępowania apelacyjnego od omówionego powyżej orzeczenia hiszpański sąd zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości z pytaniem, po pierwsze, czy dyrektywa w sprawie nieuczciwych warunków umownych54 sprzeciwia się uregulowaniu państwa członkowskiego takiemu jak będące przedmiotem sprawy przed sądem krajowym, które nie zezwala sądowi orzekającemu w przedmiocie nakazu zapłaty ocenić z urzędu nieuczciwy charakter warunku włączonego do umowy konsumenckiej. Po drugie, sąd hiszpański dążył do ustalenia, czy uregulowanie hiszpańskie zezwalające sądom nie tylko na niestosowanie, lecz także na zmianę treści nieuczciwych warunków jest zgodne z powyższą dyrektywą. W wydanym wyroku Trybunał stwierdził przede wszystkim, że sąd krajowy zobowiązany jest do zbadania z urzędu nieuczciwego charakteru warunku w umowie konsumenckiej, jeżeli dysponuje w tym celu niezbędnymi okolicznościami prawnymi i faktycznymi. Trybunał zauważył, że uregulowanie hiszpańskie nie zezwala tymczasem sądowi rozpoznającemu pozew o nakaz zapłaty ocenić z urzędu – podczas gdy dysponuje on już wszystkimi okolicznościami prawnymi i faktycznymi koniecznymi w tym celu – nieuczciwy charakter warunków znajdujących się w umowie zawartej pomiędzy przedsiębiorcą a konsumentem. W tych okolicznościach Trybunał ocenił, że taki system proceduralny może naruszać skuteczność ochrony konsumentów zamierzonej dyrektywą w sprawie nieuczciwych warunków umownych. Trybunał wskazał wreszcie, że hiszpańskie przepisy proceduralne nie są zgodne z dyrektywą w zakresie, w jakim czynią niemożliwym lub nadmiernie utrudnionym stosowanie ochrony, jaką dyrektywa przyznaje konsumentom w sporach wszczętych przez przedsiębiorców przeciwko konsumentom. Następnie Trybunał przypomniał jednakże, iż zgodnie z dyrektywą nieuczciwy warunek włączony do umowy zawartej między przedsiębiorcą a konsumentem nie będzie wiążący dla tego ostatniego oraz że umowa zawierająca taki warunek w pozostałej części będzie nadal obowiązywała strony, jeżeli jest to możliwe po wyłączeniu z niej nieuczciwych warunków. Trybunał stwierdził zatem, że dyrektywa sprzeciwia się uregulowaniu hiszpańskiemu w zakresie, w jakim przyznaje ono sądowi krajowemu, gdy stwierdzi on nieważność nieuczciwego warunku, możliwość zmiany treści owego warunku.

Trybunał ocenił, że takie uprawnienie, gdyby było przyznane sądowi krajowemu, przyczyniłoby się do wyeliminowania zniechęcającego skutku wywieranego na przedsiębiorców poprzez zwykły brak stosowania nieuczciwych warunków wobec konsumentów. Z tego względu takie uprawnienie gwarantowałoby mniej skuteczną ochronę konsumentów niż uprawnienie wynikające z niestosowania owych warunków. Gdyby bowiem sąd krajowy mógł zmieniać treść nieuczciwych warunków, przedsiębiorcy byliby zachęcani do stosowania tychże warunków, wiedząc, że nawet gdyby miały one być unieważnione, to jednak umowa mogłaby zostać uzupełniona w niezbędnym zakresie przez sąd krajowy, tak aby zabezpieczać w ten sposób ich interesy.




W konsekwencji, gdy sądy krajowe stwierdzają istnienie nieuczciwego warunku, są zobowiązane wyłącznie do zaniechania stosowania nieuczciwego warunku umownego, aby nie wywierał on obligatoryjnych skutków wobec konsumenta, przy czym nie są one uprawnione do zmiany jego treści. Umowa, do której włączony jest ten warunek, powinna bowiem w zasadzie nadal obowiązywać, bez jakiejkolwiek zmiany innej niż wynikająca z usunięcia nieuczciwych warunków, o ile takie dalsze obowiązywanie umowy jest prawnie możliwe zgodnie z zasadami prawa wewnętrznego.

W dniu 6 września 2012 r. Trybunał wydał wyrok w sprawie C-36/11 Pioneer Hi Bred Italia, należącej do całkowicie odmiennej od powyższych przykładów domeny, a mianowicie dziedziny organizmów genetycznie zmodyfikowanych. Źródłem rozpoznanej sprawy był spór przed sądem włoskim w przedmiocie zezwolenia na uprawę organizmów genetycznie zmodyfikowanych (zwanych dalej „GMO”).

Komisja zatwierdziła wprowadzenie do obrotu hodowanych wsobnie linii i hybryd pochodzących z kukurydzy linii MON 810 na wniosek spółki Monsanto Europe złożony zgodnie z dyrektywą 90/22055. Spółka ta zgłosiła Komisji, w szczególności na podstawie przepisów rozporządzenia nr 1829/200356, odmiany kukurydzy MON 810 jako „produkty znajdujące się w obrocie”, a następnie Komisja zatwierdziła wpisanie 17 odmian pochodzących od kukurydzy MON 810 do wspólnego katalogu. Spółka Monsanto Europe nie dokonała jednakże w przewidzianym terminie zgłoszenia na podstawie przepisów dyrektywy 2001/1857 właściwemu organowi krajowemu, lecz złożyła ona w terminie późniejszym wniosek o odnowienie zezwolenia na wprowadzanie do obrotu kukurydzy MON 810 na podstawie przepisów rozporządzenia nr 1829/2003.

Spółka, której podstawowa działalność polega na produkcji i dystrybucji na skalę światową konwencjonalnego i genetycznie zmodyfikowanego materiału siewnego, zamierzała uprawiać odmiany kukurydzy MON 810 wpisane do wspólnego katalogu. Złożyła więc do właściwego włoskiego ministerstwa, na mocy odpowiednich przepisów krajowych, wniosek o wydanie zezwolenia na uprawę tych odmian. Ministerstwo w wydanej nocie poinformowało tę spółkę o niemożności podjęcia działań w sprawie rozpatrzenia jej wniosku o wydanie zezwolenia na uprawę mieszańców kukurydzy zmodyfikowanych genetycznie, wpisanych do wspólnego katalogu, „z powodu zwłoki w przyjęciu przez regiony przepisów umożliwiających zapewnienie współistnienia upraw konwencjonalnych, ekologicznych i genetycznie zmodyfikowanych, jak określono w okólniku Mipaaf [ministerstwa polityki rolnej, żywnościowej i leśnej] z dnia 31 marca 2006 r.”.

W ramach swej skargi o stwierdzenie nieważności tej noty spółka zakwestionowała wymóg wydania krajowego zezwolenia na uprawę produktów takich jak GMO zatwierdzonych do włączenia do wspólnego katalogu. Podważyła ona ponadto wykładnię art. 26a dyrektywy 2001/18, zgodnie z którą uprawa GMO we Włoszech nie jest dozwolona do momentu przyjęcia regionalnych instrumentów prawnych przeznaczonych do wdrożenia środków zapewniających współistnienie upraw genetycznie zmodyfikowanych, konwencjonalnych i ekologicznych.

55 Dyrektywa Rady 90/220/EWG z dnia 23 kwietnia 1990 r. w sprawie zamierzonego uwalniania do środowiska organizmów zmodyfikowanych genetycznie (Dz.U. L 117, s. 15).

56 Rozporządzenie (WE) nr 1829/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 września 2003 r. w sprawie genetycznie zmodyfikowanej żywności i paszy (Dz.U. L 268, s. 1).

57 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/18/WE z dnia 12 marca 2001 r. w sprawie zamierzonego uwalniania do środowiska organizmów zmodyfikowanych genetycznie i uchylająca dyrektywę Rady 90/220/EWG (Dz.U. L 106, s. 1).



W tej sytuacji włoska rada stanu postanowiła zawiesić postępowanie i skierować do Trybunału pytanie prejudycjalne w przedmiocie reżimu krajowych zezwoleń na uprawę GMO.

Trybunał orzekł, że uprawa GMO takich jak odmiany kukurydzy MON 810 nie może podlegać krajowej procedurze wydawania zezwolenia, jeżeli stosowanie i wprowadzanie do obrotu tych odmian zatwierdzono na podstawie rozporządzenia nr 1829/2003 i jeżeli odmiany te zostały zatwierdzone do włączenia do wspólnego katalogu odmian gatunków roślin uprawnych ustanowionego przez dyrektywę 2002/5358 w sprawie Wspólnego katalogu odmian gatunków roślin rolniczych, zmienioną rozporządzeniem nr 1829/2003. Rozporządzenie nr 1829/2003 i dyrektywa 2002/53 mają bowiem na celu umożliwienie swobodnego stosowania i wprowadzania do obrotu organizmów genetycznie zmodyfikowanych na całym terytorium Unii, jeżeli są one zatwierdzone zgodnie z pierwszym z tych aktów i zatwierdzone do włączenia do wspólnego katalogu na podstawie drugiego z nich. Ponadto Trybunał uznał, że ustanowione w tych dwóch aktach przesłanki zatwierdzenia lub wpisania do wspólnego katalogu obejmują wymogi ochrony zdrowia i środowiska naturalnego.

Następnie Trybunał wyjaśnił, że art. 26a dyrektywy 2001/18 nie pozwala państwu członkowskiemu na sprzeciwienie się w sposób ogólny uprawie na swoim terytorium takich organizmów genetycznie zmodyfikowanych z powodu zwłoki w przyjęciu środków dotyczących współistnienia upraw mających na celu zapobieżenie niezamierzonemu występowaniu organizmów genetycznie zmodyfikowanych w innych uprawach. Wykładnia tego artykułu, która umożliwiałaby państwom członkowskim wprowadzenie tego rodzaju zakazu, byłaby bowiem sprzeczna z reżimem wprowadzonym przez rozporządzenie nr 1829/2003, polegającym na zapewnieniu natychmiastowego swobodnego przepływu produktów zatwierdzonych na szczeblu wspólnotowym i zatwierdzonych do włączenia do wspólnego katalogu, po uwzględnieniu wymogów ochrony zdrowia i środowiska naturalnego w trakcie procedur wydawania zezwolenia i zatwierdzania. Tak więc zdaniem Trybunału art. 26a dyrektywy 2001/18 może spowodować ograniczenia, a nawet wyznaczone geograficznie zakazy, tylko wskutek środków współistnienia upraw rzeczywiście podjętych z poszanowaniem ich celu.

W dziedzinie zupełnie niezwiązanej z poprzednią sprawą Audiencia Provincial de Barcelona (Hiszpania) zwrócił się do Trybunału z pytaniem o możliwość nałożenia na użytkowników sieci telekomunikacyjnej przez państwa członkowskie na mocy dyrektywy 2002/2059 (dyrektywy o zezwoleniach) opłat z tytułu instalowania na gminnym mieniu publicznym urządzeń niezbędnych do świadczenia usług telekomunikacyjnych. W wyroku z dnia 12 lipca 2012 r. w sprawach połączonych C-55/11, C-57/11 i C-58/11 Vodafone España i France Telecom España Trybunał stwierdził przede wszystkim, że zgodnie z dyrektywą o zezwoleniach państwa członkowskie nie mogą nakładać innych opłat z tytułu udostępniania sieci i usług łączności elektronicznej niż przewidziane tą dyrektywą. W tym kontekście według Trybunału państwa członkowskie są uprawnione w szczególności do ustanawiania opłat za prawo instalowania urządzeń na własności publicznej lub prywatnej, nad nią lub pod nią. Trybunał wyjaśnił w tym względzie, że omawiana dyrektywa nie określa ani pojęcia instalowania urządzeń na własności publicznej lub prywatnej, nad nią lub pod nią, ani pojęcia płatnika opłaty dotyczącej praw

58 Dyrektywa Rady 2002/53/WE z dnia 13 czerwca 2002 r. w sprawie Wspólnego katalogu odmian gatunków roślin rolniczych (Dz.U. L 193, s. 1).

59 Dyrektywa 2002/20/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 marca 2002 r. w sprawie zezwoleń na udostępnienie sieci i usług łączności elektronicznej (dyrektywa o zezwoleniach) (Dz.U L 108, s. 21).



związanych z tym instalowaniem. Wskazał jednakże, iż zgodnie z dyrektywą 2002/2160 prawa umożliwiające instalowanie na własności publicznej lub prywatnej urządzeń, to jest fizycznej infrastruktury, są przyznawane przedsiębiorstwu uprawnionemu do udostępniania publicznych sieci łączności, to znaczy przedsiębiorstwu, które ma z tego tytułu prawo instalowania niezbędnych urządzeń. W konsekwencji opłata z tytułu prawa instalowania urządzeń może zostać nałożona tylko na podmiot tego prawa, czyli na właściciela urządzeń zainstalowanych na danych dobrach publicznych lub prywatnych lub pod powierzchnią tych dóbr.

Wobec powyższego Trybunał orzekł, że prawo Unii nie pozwala państwom członkowskim nałożyć tej opłaty na operatorów, którzy nie będąc właścicielami urządzeń, użytkują je w celu świadczenia usług telefonii ruchomej. Następnie stwierdził, iż art. 13 dyrektywy o zezwoleniach dotyczący pobierania opłaty – sformułowany w sposób bezwarunkowy i precyzyjny – może być powoływany bezpośrednio przez jednostki przed sądami krajowymi w celu sprzeciwienia się stosowaniu decyzji władzy publicznej niezgodnej z tym artykułem.

Na koniec, Bundesgerichtshof zwrócił się do Trybunału o wyjaśnienie pojęcia „informacja dokładna” zawartego w dyrektywie 2003/661, która w celu zapewnienia integralności rynków finansowych Unii Europejskiej i zwiększenia zaufania inwestorów do tych rynków zabrania wykorzystywania informacji wewnętrznych i wymaga od emitentów instrumentów finansowych podawania do wiadomości publicznej, najszybciej jak to możliwe, informacji wewnętrznych bezpośrednio ich dotyczących. „Informacja wewnętrzna” jest zdefiniowana jako informacja dokładna, która jeszcze nie została podana do wiadomości publicznej, dotycząca bezpośrednio lub pośrednio jednego lub kilku instrumentów finansowych lub ich emitentów, i która, gdyby została podana do wiadomości publicznej, mogłaby mieć znaczny wpływ na ceny tych instrumentów finansowych lub na cenę powiązanych pochodnych instrumentów finansowych. Dyrektywa 2003/12462 podaje bardziej precyzyjną definicję pojęcia „informacja dokładna”. Informacja taka musi wskazywać w szczególności na zestaw okoliczności, który istnieje lub którego zaistnienie można w sposób uzasadniony przewidywać, lub na wydarzenie, które miało miejsce lub można je w sposób uzasadniony przewidywać.

Odesłanie prejudycjalne sądu nimieckiego zostało skierowane w ramach sporu między obywatelem niemieckim a spółką Daimler AG w przedmiocie szkody, którą obywatel ten miał ponieść z powodu powoływanego przez niego rzekomo spóźnionego podania przez tę spółkę do wiadomości publicznej informacji dotyczących wcześniejszego ustąpienia prezesa jej zarządu. W następstwie opublikowania decyzji rady nadzorczej spółki Daimler informującej o ustąpieniu prezesa jej zarządu ze stanowiska z końcem roku i zastąpieniu go, kurs akcji tej spółki zanotował wyraźny wzrost, tymczasem zainteresowany obywatel sprzedał swoje akcje tej spółki niewiele wcześniej.

Sąd krajowy starał się w szczególności ustalić, czy informacja dokładna w odniesieniu do ustąpienia prezesa zarządu mogła istnieć przed decyzją rady nadzorczej, zważywszy że komunikował on już

60 Dyrektywa 2002/21/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 7 marca 2002 r. w sprawie wspólnych ram regulacyjnych sieci i usług łączności elektronicznej (dyrektywa ramowa) (Dz.U. L 108, s. 33).

61 Dyrektywa 2003/6/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2003 r. w sprawie wykorzystywania poufnych informacji i manipulacji na rynku (nadużyć na rynku) (Dz.U. L 96, s. 16).

62 Dyrektywa Komisji 2003/124/WE z dnia 22 grudnia 2003 r. wykonująca dyrektywę 2003/6/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w zakresie definicji i publicznego ujawniania informacji wewnętrznych oraz definicji manipulacji na rynku (Dz.U. L 339, s. 70).



przewodniczącemu rady nadzorczej swój zamiar opuszczenia stanowiska, i że w dalszej kolejności o jego intencjach poinformowani zostali również inni członkowie rady nadzorczej i zarządu.

W wyroku z dnia 28 czerwca 2012 r. w sprawie C-19/11 Geltl Trybunał odpowiedział, że w przypadku rozciągniętego w czasie procesu, który ma na celu doprowadzić do zaistnienia określonej okoliczności lub do wystąpienia określonego wydarzenia, informacje dokładne stanowić mogą nie tylko ta okoliczność lub to wydarzenie, lecz również etapy pośrednie tego procesu, które są związane z urzeczywistnieniem tejże okoliczności lub tegoż wydarzenia. Etap pośredni rozciągniętego w czasie procesu może bowiem sam w sobie stanowić zestaw okoliczności lub wydarzenie, zgodnie z powszechnie przypisywanym tym pojęciom znaczeniem. Wykładnia ta obowiązuje nie tylko w przypadku etapów, które już istnieją lub miały miejsce, lecz odnosi się ona również do etapów, co do których można w sposób uzasadniony przewidywać, iż zaistnieją lub będą miały miejsce.

Wszelka inna wykładnia mogłaby podważać cele wspomnianej dyrektywy w postaci zapewnienia integralności rynków finansowych Unii i zwiększenia zaufania inwestorów do tych rynków. Wyłączenie ewentualności, że informacja dotycząca etapu pośredniego procesu rozciągniętego w czasie może stanowić informację dokładną, prowadziłoby bowiem do anulowania obowiązku polegającego na podaniu jej do wiadomości publicznej, chociażby miała ona bardzo szczegółowy charakter i chociażby inne elementy składające się na informację wewnętrzną były również obecne. W takiej sytuacji niektóre z osób posiadających tę informację mogłyby znaleźć się w uprzywilejowanej sytuacji w stosunku do pozostałych inwestorów i osiągnąć w ten sposób korzyść ze szkodą dla innych inwestorów, którym informacja ta nie jest znana.

W odniesieniu do pojęcia zestawu okoliczności lub wydarzenia, co do których można w sposób uzasadniony przewidywać, iż zaistnieją lub będą miały miejsce, Trybunał wyjaśnił, że dotyczy ono przyszłych okoliczności lub wydarzeń, w odniesieniu do których z całościowej oceny dostępnych już elementów wynika, iż występuje rzeczywista perspektywa, że zaistnieją one lub będą mieć miejsce. Nie jest zatem konieczne wykazanie wysokiego prawdopodobieństwa wystąpienia danych okoliczności lub wydarzeń. Ponadto intensywność ich możliwego skutku dla kursu danych instrumentów finansowych pozostaje bez wypływu na wykładnię tego pojęcia.

Znaki towarowe

W sprawie C-307/10 Chartered Institute of Patent Attorneys, w której wyrok został wydany w dniu 19 czerwca 2012 r., Trybunał zajął się wymogami przewidzianymi dla wskazania towarów lub usług, w odniesieniu do których wniesiono o ochronę wynikającą ze znaku towarowego.

W Zjednoczonym Królestwie dokonano zgłoszenia oznaczenia jako krajowego znaku towarowego, a dla wskazania usług objętych tym zgłoszeniem zgłaszający posłużył się ogólnymi określeniami odpowiadającymi dokładnie nagłówkowi danej klasy usług. Krajowy organ właściwy do spraw rejestracji znaków towarowych odrzucił to zgłoszenie w oparciu o przepisy prawa krajowego transponujące dyrektywę 2008/9563. Uznał on, że zgłoszenie to obejmuje nie tylko usługi wskazane przez zgłaszającego, ale również wszystkie inne usługi należące do danej klasy. W konsekwencji oznaczenie było w jego opinii z jednej strony pozbawione charakteru odróżniającego, z drugiej zaś strony miało charakter opisowy. Nie było ponadto dowodów na to, by dane oznaczenie słowne uzyskało w następstwie jego używania charakter odróżniający w odniesieniu do danych usług

63 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/95/WE z dnia 22 października 2008 r. mająca na celu zbliżenie ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do znaków towarowych (Dz.U. L 299, s. 25).



przed dniem jego zgłoszenia do rejestracji. Zgłaszający nie wystąpił też o wyłączenie tego rodzaju usług ze specyfikacji jego zgłoszenia do rejestracji znaku towarowego.

High Court of Justice, do którego zgłaszający zaskarżył decyzję odmowy rejestracji, zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości z pytaniem dotyczącym wymogów przewidzianych dla wskazania towarów i usług, w odniesieniu do których zażądano ochrony wynikającej ze znaku towarowego oraz możliwości posłużenia się w tym celu ogólnymi określeniami nagłówków klasyfikacyjnych oficjalnej klasyfikacji towarów i usług.

W wydanym wyroku Trybunał podkreślił w pierwszej kolejności, że wykładni dyrektywy o znakach towarowych należy dokonywać w ten sposób, że wymaga ona, by towary lub usługi, w odniesieniu do których wnosi się o ochronę wynikającą ze znaku towarowego, były wskazane przez zgłaszającego w sposób wystarczająco jasny i precyzyjny, aby umożliwić właściwym organom i uczestnikom obrotu gospodarczego, na tej jedynej podstawie, określenie zakresu ochrony przyznanej przez znak towarowy. Z jednej strony bowiem właściwe organy muszą znać w sposób wystarczająco jasny i precyzyjny towary i usługi objęte znakiem towarowym, aby móc wykonywać swoje obowiązki związane z uprzednim badaniem zgłoszeń do rejestracji, jak również z publikacją i prowadzeniem stosownego i dokładnego rejestru znaków towarowych. Z drugiej zaś strony również uczestnicy obrotu gospodarczego powinni mieć możliwość jasnego i precyzyjnego sprawdzenia wpisów dokonanych w rejestrze, a także wniosków złożonych przez rzeczywistych lub potencjalnych konkurentów, zyskując w ten sposób dostęp do odpowiednich informacji na temat praw osób trzecich.

W drugiej kolejności Trybunał orzekł, że dyrektywa nie stoi na przeszkodzie używaniu ogólnych określeń nagłówków klasyfikacyjnych klasyfikacji nicejskiej w celu wskazania towarów i usług, w odniesieniu do których żąda się ochrony wynikającej ze znaku towarowego. Niemniej jednak tego typu wskazanie powinno być wystarczająco jasne i precyzyjne, aby umożliwić właściwym organom krajowym i uczestnikom obrotu gospodarczego ustalenie zakresu wnioskowanej ochrony. W tym kontekście Trybunał zaznaczył, że niektóre ogólne określenia nagłówków klasyfikacyjnych klasyfikacji nicejskiej są same w sobie wystarczająco jasne i precyzyjne, podczas gdy inne są zbyt ogólne i odnoszą się do towarów i usług na tyle różnorodnych, iż nie są zgodne z funkcją znaku towarowego, jaką jest wskazanie pochodzenia. Do właściwych organów należy zatem ocena każdego indywidualnego przypadku, w zależności od towarów i usług, w odniesieniu do których zgłaszający wnioskuje o ochronę przyznaną przez znak towarowy, w celu ustalenia, czy te określenia odpowiadają postawionym im wymogom jasności i precyzyjności.

Wreszcie Trybunał uściślił, że zgłaszający krajowy znak towarowy, który posługuje się wszystkimi ogólnymi określeniami nagłówków klasyfikacyjnych konkretnej klasy klasyfikacji nicejskiej w celu wskazania towarów lub usług, w odniesieniu do których wniesiono o ochronę wynikającą ze znaku towarowego, musi sprecyzować, czy jego zgłoszenie obejmuje całość towarów lub usług ujętych w wykazie alfabetycznym tej klasy, czy tylko niektóre z tych towarów lub usług. W przypadku gdy zgłoszenie dotyczy jedynie niektórych z omawianych towarów lub usług, zgłaszający jest zobowiązany do sprecyzowania, których towarów lub usług należących do tej klasy dotyczy to zgłoszenie.

Zatem do sądu odsyłającego należy ustalenie, czy zgłaszający, w momencie kiedy posłużył się wszystkimi ogólnymi określeniami nagłówka danej klasy klasyfikacji nicejskiej, sprecyzował w swoim zgłoszeniu, że dotyczy ono całości usług należących do tej klasy.



Polityka gospodarcza i pieniężna

W wyroku wydanym w dniu 27 listopada 2012 r. w sprawie C-370/12 Pringle Trybunał orzekł – w pełnym składzie i po rozpoznaniu w trybie przyspieszonym odesłania prejudycjalnego skierowanego do niego w dniu 3 sierpnia 2012 r. przez irlandzki Supreme Court – że prawo Unii nie stoi na przeszkodzie zawarciu i ratyfikacji przez państwa członkowskie, których walutą jest euro, traktatu ustanawiającego europejski mechanizm stabilności (zwanego dalej „traktatem EMS”).

Stosując uproszczoną procedurę zmiany traktatów wprowadzoną przez traktat z Lizbony64, Rada Europejska wydała w dniu 25 marca 2011 r. decyzję 2011/19965, przewidującą dodanie nowego postanowienia66 w Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), zgodnie z którym państwa członkowskie, których walutą jest euro, mogą ustanowić mechanizm stabilności uruchamiany, jeżeli będzie to niezbędne do ochrony stabilności strefy euro jako całości. Państwa członkowskie strefy euro zawarły następnie, w dniu 2 lutego 2012 r., traktat EMS.

Zapytany o ważność decyzji 2011/199 Trybunał przypomniał, że uproszczona procedura zmiany może być stosowana wyłącznie do wewnętrznych polityk i działań Unii i nie może rozszerzać kompetencji przyznanych Unii w traktatach.

Jeśli chodzi o pierwszą z tych przesłanek Trybunał uznał przede wszystkim, że sporna zmiana nie narusza wyłącznej kompetencji Unii w dziedzinie polityki pieniężnej państw członkowskich, których walutą jest euro. Podczas gdy głównym celem polityki pieniężnej Unii jest bowiem utrzymanie stabilności cen, traktat EMS służy całkowicie odmiennemu celowi, a mianowicie zapewnieniu stabilności strefy euro w całości. Okoliczność, że działanie z zakresu polityki gospodarczej może mieć pośrednio wpływ na stabilność euro, nie pozwala sama z siebie na uznanie go za element polityki pieniężnej. Poza tym traktat EMS stanowi uzupełnienie nowych uregulowań służących wzmocnieniu zarządzania gospodarczego w Unii i wprowadza ściślejszą koordynację i nadzór nad polityką gospodarczą i budżetową państw członkowskich. Ustanowienie traktatu EMS ma na celu zwalczanie kryzysów finansowych, jakie mogłyby nastąpić pomimo działań prewencyjnych podjętych zgodnie z nowymi uregulowaniami. Traktat EMS należy wobec tego do zakresu polityki gospodarczej, a nie do polityki pieniężnej. Sporna zmiana nie narusza także kompetencji przyznanej Unii w dziedzinie koordynacji polityki gospodarczej państw członkowskich. Postanowienia TUE i TFUE nie nadają Unii kompetencji do utworzenia takiego mechanizmu stabilności, jak przewidziany w decyzji 2011/199, w związku z czym państwa członkowskie, których walutą jest euro, mają prawo zawrzeć między sobą umowę w sprawie utworzenia mechanizmu stabilności. Ponadto rygorystyczne warunki, jakim w spornej zmianie TFUE poddano udzielenie pomocy finansowej przez traktat EMS, mają na celu zapewnienie, że mechanizm ten będzie funkcjonował w zgodzie z prawem Unii, w tym z działaniami Unii w dziedzinie koordynacji polityki gospodarczej państw członkowskich.

Co się tyczy drugiej przesłanki stosowania uproszczonej procedury zmiany, Trybunał orzekł, że zmiana TFUE nie stanowi podstawy prawnej pozwalającej Unii na podjęcie jakichkolwiek działań, które nie były możliwe wcześniej, i nie prowadzi do zwiększenia zakresu kompetencji powierzonych Unii w traktatach.

64 Artykuł 48 ust. 6 TUE.65 Decyzja Rady Europejskiej 2011/199/UE z dnia 25 marca 2011 r. w sprawie zmiany art. 136 Traktatu

o funkcjonowaniu Unii Europejskiej w odniesieniu do mechanizmu stabilności dla państw członkowskich, których walutą jest euro (Dz.U. L 91, s. 1).

66 Nowy ustęp 3 w art. 136 TFUE.



Trybunał orzekł nadto, że ani poszczególne postanowienia traktatów UE i FUE wskazane przez Supreme Cour, ani zasada skutecznej ochrony sądowej nie stoją na przeszkodzie zawarciu umowy takiej jak traktat EMS.

Trybunał stwierdził w szczególności, że zakaz przejmowania zobowiązań finansowych67, zgodnie z którym Unia ani państwa członkowskie nie odpowiadają za zobowiązania innych państw członkowskich ani ich nie przejmują, ma na celu zapewnienie poszanowania przez państwa członkowskie zrównoważonej polityki budżetowej poprzez poddanie ich logice rynkowej przy zaciąganiu długów. Z tego względu nie jest zakazane udzielanie przez państwo lub państwa członkowskie pomocy finansowej innemu państwu członkowskiemu, które nadal ponosi odpowiedzialność za swoje zobowiązania wobec wierzycieli, pod warunkiem że zasady udzielania pomocy skłaniają beneficjenta do prowadzenia zrównoważonej polityki budżetowej. Poza tym powierzenie w traktacie EMS nowych zadań Komisji, Europejskiemu Bankowi Centralnemu i Trybunałowi Sprawiedliwości jest zgodne z ich uprawnieniami określonymi w traktatach68. Wreszcie, ustanawiając mechanizm stabilności taki jak traktat EMS, do czego TUE i TFUE nie dają Unii żadnej szczególnej kompetencji, państwa członkowskie nie wykonują prawa Unii, w związku z czym Karta praw podstawowych Unii Europejskiej69, która chroni prawo każdego do skutecznej ochrony sądowej, nie znajduje zastosowania.

Polityka społeczna

W dziedzinie polityki społecznej omówić wypada dwa wyroki: jeden w przedmiocie corocznego urlopu, a drugi w przedmiocie zakazu dyskryminacji ze względu na wiek.

Co się tyczy prawa do corocznego płatnego urlopu, w wyroku z dnia 24 stycznia 2012 r. w sprawie C-282/10 Dominguez Trybunał miał sposobność dokonać wykładni art. 7 ust. 1 dyrektywy 2003/88 dotyczącej niektórych aspektów organizacji czasu pracy70. Trybunał uznał po pierwsze, że art. 7 ust. 1 dyrektywy 2003/88 stoi na przeszkodzie przepisom lub praktykom krajowym, zgodnie z którymi uprawnienie do corocznego płatnego urlopu jest poddane wymogowi minimum dziesięciu dni lub miesiąca rzeczywistego świadczenia pracy w okresie rozliczeniowym. O ile bowiem państwa członkowskie mogą określać w ich prawie wewnętrznym warunki wykonywania i wdrażania prawa do corocznego płatnego urlopu, to nie mogą one jednakże poddawać jakimkolwiek warunkom samego powstania tego prawa. Po drugie, Trybunał wyjaśnił, że w wypadku sporu między jednostkami, gdzie prawo krajowe – w zakresie w jakim nie zrównuje, do celów przyznania prawa do corocznego płatnego urlopu, nieobecności pracownika z powodu wypadku w drodze do pracy z nieobecnością z powodu wypadku przy pracy – jest sprzeczne z art. 7 dyrektywy 2003/88, do sądu krajowego należy, w celu zapewnienia pełnej skuteczności dyrektywy 2003/88 oraz osiągnięcia rozwiązania zgodnego z jej celem, ustalenie, przy uwzględnieniu całości prawa wewnętrznego, w szczególności właściwych przepisów prawa pracy, a także przy wykorzystaniu uznanych w tym prawie metod wykładni, czy możliwe jest dokonanie przezeń takiej interpretacji tego prawa, która pozwoli na zrównanie nieobecności pracownika z powodu wypadku w drodze do pracy z jedną z sytuacji wymienionych we właściwym przepisie krajowego prawa pracy. Jeżeli taka interpretacja nie będzie możliwa, do sądu krajowego należeć będzie ustalenie, czy – w świetle statusu prawnego pozwanych w sprawie głównej – możliwe jest

67 Artykuł 125 TFUE.68 Artykuł 13 TUE.69 Artykuł 47 karty praw podstawowych.70 Dyrektywa 2003/88/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 4 listopada 2003 r. dotycząca niektórych

aspektów organizacji czasu pracy (Dz.U. L 299, s. 9).



powołanie się przeciwko nim na bezpośrednią skuteczność art. 7 ust. 1 dyrektywy 2003/88. Jeżeli osiągnięcie przez sąd krajowy rezultatu przewidzianego w art. 7 dyrektywy 2003/88 nie będzie możliwe, strona poszkodowana w wyniku niezgodności prawa krajowego z prawem Unii będzie jednak mogła, w celu ewentualnego uzyskania naprawienia poniesionej szkody, powołać się na wyrok w sprawach połączonych Francovich i Bonifaci przeciwko Włochom71. Po trzecie, Trybunał orzekł, że art. 7 ust. 1 dyrektywy 2003/88 nie stoi na przeszkodzie istnieniu przepisu krajowego przewidującego, w zależności od przyczyny nieobecności pracownika przebywającego na zwolnieniu chorobowym, wymiar urlopu przewyższający minimalny okres czterech tygodni gwarantowany dyrektywą lub równy temu okresowi.

Przedmiotem sprawy C-286/12 Komisja przeciwko Węgrom, w której wyrok został wydany w dniu 6 listopada 2012 r., było uregulowanie krajowe wymagające zaprzestania działalności zawodowej przez sędziów, prokuratorów i notariuszy, którzy ukończyli 62 lata. Trybunał zauważył na wstępie, że w świetle art. 2 ust. 1 dyrektywy 2000/7872 takie uregulowanie wprowadza różnicę w traktowaniu między osobami wykonującymi te zawody, które osiągnęły wiek 62 lat i osobami młodszymi od nich, wykonującymi te same zawody, albowiem te pierwsze osoby ze względu na swój wiek są zmuszone do zaprzestania z mocy prawa pełnienia służby. W przekonaniu Trybunału taka dyskryminacja nie może zostać usprawiedliwiona, jako że omawiane uregulowanie nie stanowi środka właściwego i koniecznego do osiągnięcia zgodnych z przepisami celów. Prawdą jest, że zgodnie z art. 6 ust. 1 dyrektywy 2000/78 cel w postaci ujednolicenia w ramach zawodów objętych służbą publiczną granicy wieku obligatoryjnego zaprzestania działalności może stanowić zgodny z przepisami cel. Niemniej, przepisy dokonujące nagłego i znacznego obniżenia granicy wieku obligatoryjnego zaprzestania działalności, nie przewidując środków przejściowych, które mogłyby chronić uzasadnione oczekiwania zainteresowanych osób, wykraczają poza to, co jest niezbędne do osiągnięcia wspomnianego celu. Podobnie, cel zakładający wdrożenie bardziej zrównoważonej struktury wiekowej ułatwiającej młodym prawnikom dostęp do zawodów sędziego, prokuratora i notariusza może stanowić zgodny z przepisami prawa cel polityki zatrudnienia i rynku pracy. Tymczasem przepisy wywołujące krótkoterminowe, pozornie pozytywne skutki, lecz mogące zniweczyć możliwość osiągnięcia rzeczywiście zrównoważonej „struktury wiekowej” w perspektywie średnio- i długoterminowej, nie są właściwe dla osiągnięcia tego celu. W konsekwencji Trybunał orzekł, że Węgry uchybiły zobowiązaniom, które na nich ciążą na mocy art. 2 i art. 6 ust. 1 dyrektywy 2000/78.

Środowisko naturalne

Podobnie jak w poprzednich latach, również w 2012 r. Trybunal Sprawiedliwości stanął wielokrotnie przed koniecznością wypowiedzenia się w przedmiocie kwestii związanych z prowadzoną przez Unię Europejską polityką ochrony środowiska naturalnego.

W pierwszej kolejności, w dziedzinie uregulowań dotyczących odpadów, w wyroku z dnia 29 marca 2012 r. w sprawie C-1/11 Interseroh Scrap and Metals Trading Trybunał miał okazję doprecyzować kwestię zakresu prawa do ochrony tajemnicy handlowej w odniesieniu do informacji dołączanych do przemieszczania odpadów innych niż niebezpieczne. Trybunał orzekł, iż art. 18 ust. 4

71 Wyrok z dnia 19 listopada 1991 r. w sprawach połączonych C-6/90 i C-9/90.72 Dyrektywa Rady 2000/78/WE z dnia 27 listopada 2000 r. ustanawiająca ogólne warunki ramowe równego

traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy (Dz.U. L 303, s. 16).



rozporządzenia nr 1013/200673, który przewiduje, że informacje dołączane do przemieszczania niektórych odpadów są traktowane jako poufne zgodnie z przepisami wspólnotowymi i krajowymi, jeśli owe przepisy tego wymagają, nie pozwala handlowcowi-pośrednikowi będącemu podmiotem organizującym przemieszczanie odpadów na nieujawnienie tożsamości wytwórcy odpadów ich odbiorcy, jak ustanowiono w rozporządzeniu nr 1013/2006, nawet jeżeli to nieujawnienie byłoby konieczne do ochrony tajemnicy handlowej tego handlowca-pośrednika. Ponadto Trybunał wskazał, iż art. 18 ust. 1 rozporządzenia nr 1013/2006 zobowiązuje w ramach przemieszczania odpadów objętego tym przepisem handlowca-pośrednika do wypełnienia pola 6 dokumentu dołączanego do przemieszczania odpadów, w którym należy podać nazwę wytwórcy odpadów, i do przekazania go odbiorcy, przy czym zakres tego obowiązku nie może być ograniczony przez prawo do ochrony tajemnicy handlowej. Bowiem nawet zakładając, iż obowiązek ujawnienia tożsamości wytwórcy odpadów ich odbiorcy stanowi naruszenie ochrony tajemnicy handlowej handlowców-pośredników, stwierdzenie takie nie mogłoby skutkować ograniczeniem zakresu przepisu prawa wtórnego, który jest jednoznaczny i bezwarunkowy.

Następnie, szereg zasługujących na wzmiankę spraw przyczynił się sformułowania uściśleń w odniesieniu do zakresu prawa do informacji i do udziału społeczeństwa w kwestiach dotyczących ochrony środowiska.

W wyroku z dnia 16 lutego 2012 r. w sprawie C-182/10 Solvay Trybunał rozpoznał zagadnienie wykonania dyrektywy 85/33774 w sprawie oceny skutków środowiskowych, dyrektywy 92/4375 oraz konwencji z Aarhus76 w odniesieniu do projektów infrastrukturalnych zatwierdzanych przez władze ustawodawcze oraz kwestię przepisów znajdujących zastosowanie do projektów naruszających integralność danego terenu, lecz uzasadnionych nadrzędnymi względami interesu publicznego.

Trybunał przyznał najpierw, że z zakresu zastosowania dyrektywy 85/337 i konwencji z Aarhus wyłączone są jedynie projekty spełniające podwójną przesłankę: po pierwsze, szczegółowo przyjęte przez szczególny akt ustawodawczy, a po drugie, przyjęte w taki sposób, aby cele rzeczonych aktów prawnych były osiągnięte w procesie ustawodawczym. Następnie Trybunał przypomniał, że powinna istnieć możliwość skierowania do sądu lub niezależnego i bezstronnego organu powołanego z mocy ustawy kwestii, czy akt ustawodawczy spełnia te wymogi. W braku takiej możliwości każdy sąd krajowy orzekający w ramach swej właściwości winien przeprowadzić taką kontrolę i ewentualnie wyciągnąć z niej konsekwencje, odstępując od stosowania tego aktu ustawodawczego.

Dalej, co się tyczy dyrektywy 92/43, Trybunał orzekł, iż nie zezwala ona władzom krajowym, w tym władzom ustawodawczym, na zatwierdzenie planu lub przedsięwzięcia bez upewnienia się, że

73 Rozporządzenie (WE) nr 1013/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 czerwca 2006 r. w sprawie przemieszczania odpadów (Dz.U. L 190, s. 1), zmienione rozporządzeniem Komisji (WE) nr 308/2009 z dnia 15 kwietnia 2009 r. zmieniającym, w celu dostosowania do postępu naukowo-technicznego, załączniki IIIA i VI do rozporządzenia (WE) nr 1013/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie przemieszczania odpadów (Dz.U. L 97, s. 8).

74 Dyrektywa Rady 85/337/EWG z dnia 27 czerwca 1985 r. w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko naturalne (Dz.U. L 175, s. 40), zmieniona dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 maja 2003 r. (Dz.U. L 156, s. 17).

75 Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (Dz.U. L 206, s. 7).

76 Konwencja o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do [wymiaru] sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska, zatwierdzona w imieniu Wspólnoty Europejskiej decyzją Rady 2005/370/WE z dnia 17 lutego 2005 r. (Dz.U. L 124, s. 1).



taki plan lub przedsięwzięcie nie naruszy integralności danego terenu chronionego. Dyrektywa ta nie ustanawia bowiem żadnej szczególnej reguły, która dotyczyłaby planów lub przedsięwzięć zatwierdzanych przez władze ustawodawcze. Owe plany lub przedsięwzięcia powinny zatem podlegać procedurze oceny na podstawie art. 6 ust. 3 dyrektywy 92/43.

Wreszcie, nadal à propos dyrektywy 92/43, Trybunał sprecyzował przesłanki, zgodnie z którymi nadrzędny wzgląd interesu publicznego może uzasadniać realizację projektu naruszającego integralność terenu chronionego na podstawie art. 6 ust. 4 tej dyrektywy. Trybunał orzekł, iż interes mogący uzasadniać w takim przypadku realizację planu lub przedsięwzięcia winien być jednocześnie „publiczny” i „nadrzędny”, co oznacza, że jego waga winna być na tyle duża, by można było ją przeciwstawić nakreślonemu przez tę dyrektywę celowi ochrony siedlisk przyrodniczych dzikiej fauny i flory. W konsekwencji prace w zakresie budowy lub rozbudowy przedsiębiorstwa co do zasady spełniają te kryteria jedynie w wyjątkowych okolicznościach. Nie można wykluczyć, że będzie tak w sytuacji, w której dane przedsięwzięcie, mimo iż ma charakter prywatny, ze względu na sam swój charakter oraz kontekst gospodarczy i społeczny, w jaki się wpisuje, rzeczywiście przedstawia sobą nadrzędny interes publiczny, jeśli wykazano przy tym, że nie istnieją rozwiązania alternatywne. Niemniej, budowy infrastruktury mającej posłużyć do utworzenia centrum administracyjnego nie można co do zasady uznać za nadrzędny wzgląd interesu publicznego, w tym wzgląd o charakterze społecznym lub gospodarczym, mogący uzasadniać realizację planu lub przedsięwzięcia naruszającego integralność danego terenu.

Przedmiot sprawy C-204/09 Flachglas Torgau, w której wyrok został wydany w dniu 14 lutego 2012 r., stanowiło zagadnienie ograniczeń, w świetle dyrektywy 2003/477, jakie państwa członkowskie mogą nałożyć na prawo publicznego dostępu do znajdujących się w posiadaniu organów krajowych informacji dotyczących środowiska. W wydanym orzeczeniu Trybunał zauważył najpierw, że państwa członkowskie mogą przewidzieć, że ministerstwa odmówią publicznego dostępu do informacji o środowisku, o ile uczestniczą one w procesie legislacyjnym, w szczególności poprzez przedkładanie projektów ustaw oraz opinii. Jeżeli jednak proces legislacyjny został zakończony, uczestniczące w nim ministerstwo nie może już powołać się na ten wyjątek, gdyż udostępnienie informacji o środowisku, co do zasady, nie może już zakłócić prawidłowego przebiegu tego procesu. Nie jest natomiast wykluczone, by ministerstwo odmówiło przekazania informacji o środowisku z innych powodów uznanych w prawie Unii. I tak państwa członkowskie mogą zdecydować o odmowie uwzględnienia wniosku o udostępnienie informacji o środowisku, jeśli ujawnienie takich informacji wpłynie negatywnie na poufność obrad organów władzy publicznej, o ile jest ona „prawnie przewidziana”. Trybunał orzekł, że ten ostatni warunek można uznać za spełniony w wyniku istnienia w prawie krajowym danego państwa członkowskiego przepisu stanowiącego ogólnie, że poufność obrad organów władzy publicznej jest powodem odmowy dostępu do informacji o środowisku, które znajdują się w posiadaniu tych organów, o ile prawo krajowe jasno określa pojęcie obrad. Trybunał przypomniał poza tym, że organ władzy publicznej, który zamierza powołać się na poufność obrad celem odmowy dostępu, ma w każdym indywidualnym przypadku obowiązek wyważenia występujących interesów.

W wyroku z dnia 22 marca 2012 r. w sprawie C-567/10 Inter-Environnement Bruxelles i in. Trybunał wyjaśnił pojęcie „plany i programy”, o którym mowa dyrektywie 2001/4278, a tym samym zakres zastosowania zawartych w tej dyrektywie przepisów dotyczących oceny wpływu na środowisko.

77 Dyrektywa 2003/4/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2003 r. w sprawie publicznego dostępu do informacji dotyczących środowiska i uchylająca dyrektywę Rady 90/313/EWG (Dz.U. L 41, s. 26).

78 Dyrektywa 2001/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko (Dz.U. L 197, s. 30).



Trybunał sprecyzował najpierw, że pojęcie planów i programów, które są „wymagane przez przepisy ustawowe, wykonawcze lub administracyjne” dotyczy również planów zagospodarowania przestrzennego, których przyjęcie nie jest obowiązkowe. Następnie Trybunał orzekł, iż krajowa procedura uchylenia w całości lub w części planu zagospodarowania przestrzennego mieści się, co do zasady, w zakresie zastosowania dyrektywy 2001/42. Jednakże Trybunał wskazał równocześnie, że co do zasady nie ma to miejsca, kiedy uchylony akt wpisuje się w hierarchię aktów zagospodarowania przestrzennego, o ile akty te przewidują wystarczająco dokładne reguły zagospodarowania przestrzennego, te same akty były przedmiotem oceny ich wpływu na środowisko i że można racjonalnie uznać, że interesy, których ochronę ma na celu dyrektywa 2001/42, zostały wystarczająco uwzględnione w tych ramach.

Wreszcie, w sprawie C-41/11 Inter-Environnement Wallonie i Terre wallonne do Trybunału wpłynęło pytanie o rolę sądu krajowego właściwego do stwierdzenia nieważności aktu prawa, rozpoznającego skargę w przedmiocie krajowego aktu prawa przyjętego z naruszeniem przewidzianego w dyrektywie 2001/4279 obowiązku przeprowadzenia wcześniejszej oceny wpływu określonych planów i programów na środowisko, w sytuacji gdy ten krajowy akt prawny stanowi transpozycję innej dyrektywy środowiskowej, a konkretnie dyrektywy 91/676 o azotanach80. W wyroku wydanym w dniu 28 lutego 2012 r. Trybunał przypomniał najpierw, że w sytuacji gdy do sądu krajowego wpływa skarga o stwierdzenie nieważności krajowego aktu prawa stanowiącego „plan” lub „program” w rozumieniu dyrektywy 2001/42 przyjęty z naruszeniem obowiązku dokonania wcześniejszej oceny wpływu na środowisko, sąd ten jest zobowiązany podjąć wszelkie środki przewidziane przez jego prawo krajowe, aby usunąć brak takiej oceny, w tym ewentualnie zawiesić lub uchylić zaskarżony „plan” lub „program”. Trybunał uznał jednakże, że mając na względzie szczególne okoliczności przedłożonej mu sprawy, dopuszczalne jest, by sąd ten, w drodze wyjątku, posłużył się przepisem krajowym umożliwiającym mu utrzymanie w mocy niektórych skutków krajowego aktu prawnego, o ile ten krajowy akt prawny stanowi prawidłowy środek transpozycji dyrektywy 91/676; wydanie i wejście w życie w międzyczasie nowego krajowego aktu prawnego wdrażającego tę dyrektywę nie pozwoli na uniknięcie szkodliwych skutków dla środowiska wynikających ze stwierdzenia nieważności zaskarżonego aktu prawnego; stwierdzenie nieważności zaskarżonego aktu prawnego skutkowałoby stworzeniem luki prawnej w zakresie transpozycji dyrektywy 91/676, co mogłoby być bardziej szkodliwe dla środowiska, w tym sensie, że stwierdzenie nieważności wspomnianego aktu oznaczałoby mniejszą ochronę wód przed zanieczyszczeniem, pozostając tym samym w sprzeczności z podstawowym celem tej dyrektywy, i że o ile utrzymanie, w drodze wyjątku, skutków takiego aktu prawnego odnosi się wyłącznie do okresu ściśle niezbędnego do przyjęcia środków pozwalających na usunięcie stwierdzonej nieprawidłowości.

Europejska służba publiczna

W wyroku z dnia 27 listopada 2012 r. w sprawie C-566/10 P Włochy przeciwko Komisji Trybunał wypowiedział się w przedmiocie systemu językowego publikacji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej (zwanym dalej „Dz.U. UE”) ogłoszeń o konkursach mających na celu nabór urzędników do instytucji europejskich i publikowanych przez Europejski Urząd Doboru Kadr (zwany dalej

79 Zobacz przypis poprzedzający.80 Dyrektywa Rady 91/676/EWG z dnia 12 grudnia 1991 r. dotycząca ochrony wód przed zanieczyszczeniami

powodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego (Dz.U. L 375, s. 1).



„EPSO”)81. Republika Włoska wniosła do Sądu skargę na ogłoszenia o konkursie opublikowane wyłącznie w językach niemieckim, francuskim i angielskim82. W odniesieniu do dopuszczenia do testów wstępnych i ich przebiegu ogłoszenie przewidywało, że kandydaci muszą posiadać biegłą znajomość jednego z języków urzędowych Unii jako języka głównego oraz zadowalającą znajomość języka niemieckiego, angielskiego lub francuskiego jako drugiego języka, który musi być różny od języka głównego. Ponadto wskazano, że zaproszenia na poszczególne testy i egzaminy, wszelka korespondencja między EPSO a kandydatami oraz testy wstępne będą sformułowane wyłącznie w językach niemieckim, angielskim lub francuskim. Te same wymogi zostały przewidziane do dopuszczenia do egzaminów pisemnych oraz do ich przebiegu. Sąd oddalił wspomnianą skargę83, w następstwie czego Republika Włoska wniosła odwołanie do Trybunału Sprawiedliwości.

Trybunał przypomniał w pierwszej kolejności, że system językowy Unii Europejskiej określa jako języki urzędowe i języki robocze instytucji Unii 23 aktualne języki Unii, że Dz.U. UE musi ukazywać się we wszystkich językach urzędowych84 i że zgodnie z regulaminem pracowniczym urzędników Unii ogłoszenie o konkursie otwartym musi zostać opublikowane w Dz.U. UE85. Co za tym idzie, suma tych reguł implikuje, że sporne ogłoszenia o konkursach powinny były zostać opublikowane w pełnym brzmieniu we wszystkich językach urzędowych.

W drugiej kolejności Trybunał zbadał ograniczenia wyboru drugiego języka do celów uczestniczenia w konkursie. Uznał on, że wymogi w zakresie znajomości konkretnych języków ustalone w ogłoszeniach o konkursach mogą być uzasadnione interesem służby, który można uznać za zgodny z prawem cel. Trybunał wyjaśnił, że taki interes służby musi jednak być obiektywnie uzasadniony, a wymagany poziom znajomości języków musi być proporcjonalny do rzeczywistych potrzeb służby. Ponadto, zgodnie z art. 27 akapit pierwszy regulaminu pracowniczego, przy naborze urzędników należy dążyć do pozyskania dla instytucji urzędników spełniających najwyższe wymogi w zakresie kwalifikacji, wydajności i uczciwości. Ponieważ cel ten można lepiej spełnić, gdy kandydatom pozwoli się przystąpić do egzaminów selekcyjnych w swoim języku ojczystym lub w innym języku, który ich zdaniem znają najlepiej, zadaniem instytucji jest w tym względzie znalezienie równowagi między zgodnym z prawem celem stanowiącym podstawę ograniczenia liczby języków konkursu a celem polegającym na znalezieniu kandydatów spełniających najwyższe wymogi w zakresie kwalifikacji. W konsekwencji Trybunał uchylił wyrok Sądu i stwierdził nieważność spornych ogłoszeń o konkursach.

81 European Personnel Selection Office (Europejski Urząd Doboru Kadr) utworzony decyzją 2002/620/WE Parlamentu Europejskiego, Rady, Komisji, Trybunału Sprawiedliwości, Trybunału Obrachunkowego, Komitetu Ekonomiczno-Społecznego, Komitetu Regionów i Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich z dnia 25 lipca 2002 r. (Dz.U. L 197, s. 53).

82 Konkursy EPSO/AD/94/07, EPSO/AST/37/07 i EPSO/AD/95/07.83 Wyrok z dnia 13 września 2010 r. w sprawach połączonych T-166/07 i T-285/07 Włochy przeciwko Komisji.84 Rozporządzenie Rady (EWG) nr 1 z dnia 15 kwietnia 1958 r. w sprawie określenia systemu językowego

Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (Dz.U. 17, s. 385).85 Rozporządzenie Rady (EWG, Euratom, EWWiS) nr 259/68 z dnia 29 lutego 1968 r. ustanawiające regulamin

pracowniczy urzędników Wspólnot Europejskich i warunki zatrudnienia innych pracowników Wspólnot oraz ustanawiające specjalne środki stosowane tymczasowo wobec urzędników Komisji (Dz.U. L 56, s. 1).



Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa

W dziedzinie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa na uwagę zasługują cztery orzeczenia wydane w 2012 r.

Jeśli chodzi o środki ograniczające wobec Islamskiej Republiki Iranu podjęte w celu niedopuszczenia do rozprzestrzeniania broni jądrowej, do Trybunału wpłynęło odwołanie wniesione przez Melli Bank, brytyjski bank należący w całości do Bank Melli Iran – banku irańskiego kontrolowanego przez państwo irańskie. Wspomniane odwołanie – w którego przedmiocie Trybunał wydał w dniu 13 marca 2012 r. wyrok w sprawie C-380/09 P Melli Bank przeciwko Radzie – miało na celu uzyskanie uchylenia wyroku Sądu86 oddalającego skargę Melli Bank o stwierdzenie nieważności decyzji 2008/475/WE87 w zakresie go dotyczącym. Kilka miesięcy wcześniej do Trybunału wpłynęło odwołanie (wyrok z dnia 16 listopada 2011 r. w sprawie C-548/09 P Bank Melli Iran przeciwko Radzie)88 wniesione przez Bank Melli Iran – spółkę dominującą Melli Bank – mające na celu uzyskanie uchylenia wyroku Sądu89 oddalającego jego skargę o stwierdzenie nieważności tej samej decyzji 2008/475/WE w zakresie go dotyczącym. Trybunał oddalił odwołanie, a w konsekwencji utrzymał w mocy decyzję o zamrożeniu funduszy Bank Melli Iran.

W rozstrzygniętej w 2012 r. sprawie Melli Bank przeciwko Radzie Trybunał orzekł, iż Sąd nie naruszył prawa uznając, że art. 7 ust. 2 lit. d) rozporządzenia nr 423/2007 dotyczącego przyjęcia środków ograniczających wobec Islamskiej Republiki Iranu90 zobowiązuje Radę do zamrożenia funduszy podmiotu „pozostającego w posiadaniu lub pod kontrolą” podmiotu uznanego za zaangażowany w rozprzestrzenianie broni jądrowej. Tym samym zamrożenie funduszy Melli Bank – należącego w 100% do Bank Melli Iran, podmiotu uznanego za zaangażowany w rozprzestrzenianie broni jądrowej – nie musiało być uzasadnione okolicznością, że Melli Bank sam był zaangażowany w owo rozprzestrzenianie. Poza tym zamrożenie funduszy zastosowane wobec podmiotu należącego w całości do podmiotu uznanego za zaangażowany w rozprzestrzenianie broni jądrowej nie może naruszać domniemania niewinności. Przyjęcie środka w postaci zamrożenia funduszy na podstawie art. 7 ust. 2 lit. d) rozporządzenia nr 423/2007 nie dotyczy bowiem konkretnie odrębnego zachowania takiego podmiotu i nie wymaga zatem, aby podmiot taki zachował się w sposób niezgodny z przepisami wspomnianego rozporządzenia.

Ponadto zdaniem Trybunału Sąd słusznie przyjął, że zamrożenie funduszy Melli Bank było zgodne z zasadą proporcjonalności, jako że było konieczne i właściwe do realizacji zgodnego z prawem celu w postaci utrzymania pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego. Tak więc, jeżeli fundusze podmiotu uznanego za zaangażowany w rozprzestrzenianie broni jądrowej są zamrożone, istnieje duże ryzyko wywierania przezeń nacisku na podmioty, które pozostają w jego posiadaniu lub pod jego kontrolą, w celu obejścia zastosowanych wobec niego środków. W tych okolicznościach zamrożenie funduszy podmiotów pozostających w posiadaniu lub pod kontrolą podmiotu uznanego za zaangażowany w rozprzestrzenianie broni jądrowej było konieczne i właściwe dla zapewnienia skuteczności środków przyjętych wobec wspomnianego podmiotu oraz

86 Wyrok z dnia 9 lipca 2009 r. w sprawach połączonych T-246/08 i T-332/08 Melli Bank przeciwko Radzie.87 A dokładniej pkt 4 tabeli B załącznika do decyzji Rady 2008/475/WE z dnia 23 czerwca 2008 r. w sprawie

wdrożenia art. 7 ust. 2 rozporządzenia (WE) nr 423/2007 dotyczącego środków ograniczających wobec Iranu (Dz.U. L 163, s. 29).

88 Zobacz sprawozdanie roczne za 2011 r., s. 66.89 Wyrok z dnia 14 października 2009 r. w sprawie T-390/08 Bank Melli Iran przeciwko Radzie.90 Rozporządzenie Rady (WE) nr 423/2007 r. z dnia 19 kwietnia 2007 r. dotyczące środków ograniczających wobec

Iranu (Dz.U. L 103, s. 1).



niedopuszczenia do obejścia tych środków. Trybunał potwierdził również konkluzję Sądu, zgodnie z którą brak jest alternatywnych środków właściwych do osiągnięcia tego samego celu. Z uwagi na podstawowe znaczenie utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, ograniczenia swobody prowadzenia działalności gospodarczej oraz prawa do własności instytucji bankowej związane z zamrożeniem funduszy nie były niewspółmierne do zamierzonych celów.

Wreszcie, Trybunał przypomniał także, iż rezolucje Rady Bezpieczeństwa z jednej strony i wspólne stanowiska Rady oraz jej rozporządzenia z drugiej strony należą do odrębnych porządków prawnych. Akty przyjmowane z jednej strony przez Narody Zjednoczone i z drugiej strony przez Unię Europejską przyjmowane są bowiem przez organy, które dysponują autonomicznymi uprawnieniami, przyznanymi im w ich aktach podstawowych, a są nimi traktaty, na których podstawie zostały utworzone. Niemniej, przy opracowywaniu środków służących wykonaniu rezolucji Rady Bezpieczeństwa, której dotyczy dane wspólne stanowisko, Unia powinna należycie wziąć pod uwagę brzmienie i cele danej rezolucji. Podobnie przy wykładni rozporządzenia służącego wykonaniu rezolucji Rady Bezpieczeństwa należy mieć na uwadze brzmienie i cel tej rezolucji.

W sprawie C-376/10 P Tay Za przeciwko Radzie, w której wyrok został wydany w dniu 13 marca 2012 r., Trybunał rozpoznał w ramach wniesionego do niego odwołania przesłanki, zgodnie z którymi wprowadzony przez Radę system sankcji wobec państwa trzeciego może obejmować osoby fizyczne, oraz wypowiedział się w przedmiocie wymaganej intensywności powiązania między takimi osobami a rządzącym reżimem. W tym względzie Trybunał przypomniał, że aby środki wobec osób fizycznych mogły zostać przyjęte na podstawie art. 60 WE i 301 WE jako środki ograniczające obejmujące państwa trzecie, muszą one dotyczyć wyłącznie przywódców wspomnianych państw i osób, które są z tymi przywódcami powiązane. Trybunał uściślił, że orzekając w wyroku w sprawie Kadi91, iż środki ograniczające skierowane przeciwko państwu trzeciemu nie mogą dotyczyć osób związanych z tym państwem „w inny sposób”, zamierzał ograniczyć kategorię osób fizycznych, które mogą zostać objęte ukierunkowanymi środkami ograniczającymi, do tych, których powiązanie z danym państwem trzecim narzuca się z całą oczywistością, to znaczy do przywódców państw trzecich i osób z tymi przywódcami związanych. Trybunał przyjął zatem, że zastosowanie takich środków do osób fizycznych tylko ze względu na ich powiązania rodzinne z osobami związanymi z przywódcami danego państwa trzeciego i niezależnie od ich osobistego zachowania sprzeczne jest z prawem Unii. W rezultacie środek w postaci zamrożenia funduszy i zasobów gospodarczych należących do Pye Phyo Tay Za mógł zostać przyjęty tylko w oparciu o szczegółowo określone i konkretne okoliczności pozwalające na ustalenie, że czerpie on zyski z polityki gospodarczej przywódców Myanmaru.

Przedmiotem sprawy C-130/10 Parlament przeciwko Radzie, w której wyrok został wydany w dniu 19 lipca 2012 r., była skarga Parlamentu Europejskiego o stwierdzenie nieważności rozporządzenia nr 1286/2009 zmieniającego rozporządzenie nr 881/2002 wprowadzające niektóre szczególne środki ograniczające skierowane przeciwko niektórym osobom i podmiotom związanym z Osamą bin Ladenem, siecią Al-Kaida i talibami92.

91 Wyrok z dnia 3 września 2008 r. w sprawach połączonych C-402/05 P i C-415/05 P Kadi i Al Barakaat International Foundation przeciwko Radzie i Komisji.

92 Rozporządzenie Rady (UE) nr 1286/2009 z dnia 22 grudnia 2009 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 881/2002 wprowadzające niektóre szczególne środki ograniczające skierowane przeciwko niektórym osobom i podmiotom związanym z Osamą bin Ladenem, siecią Al-Kaida i talibami (Dz.U. L 346, s. 42).



Na poparcie skargi Parlament podniósł tytułem zarzutu głównego, że zaskarżone rozporządzenie błędnie zostało oparte na art. 215 TFUE, podczas gdy prawidłową podstawą prawną jest art. 75 TFUE. Trybunał zbadał więc, celem ustalenia, czy art. 215 ust. 2 TFUE stanowi prawidłową podstawę prawną zaskarżonego rozporządzenia, treść art. 215 TFUE, kontekst tego postanowienia oraz realizowane przez nie cele w porównaniu z treścią, kontekstem i celami art. 75 TFUE.

Z dokonanej oceny Trybunał wywiódł, że art. 215 ust. 2 TFUE może stanowić podstawę prawną środków ograniczających, w tym środków służących zwalczaniu terroryzmu, przyjmowanych przez Unię wobec osób fizycznych i prawnych, grup lub podmiotów innych niż państwa, jeżeli decyzja o przyjęciu tych środków jest objęta zakresem jej działań w ramach WPZiB. Chociaż walka z terroryzmem i jego finansowaniem może wprawdzie wchodzić w zakres celów realizowanych w ramach przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, które w szczególności zostały wskazane w art. 3 ust. 2 TUE, to cel polegający na zwalczaniu międzynarodowego terroryzmu i jego finansowania w celu zachowania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa odpowiada jednak celom postanowień traktatów odnoszących się do działań zewnętrznych Unii, określonych w art. 21 ust. 2 lit. c) TUE. Tym samym działania prowadzone przez Unię w ramach WPZiB oraz środki przyjmowane w celu realizacji tej polityki w ramach działań zewnętrznych Unii, w szczególności zaś środki ograniczające w rozumieniu art. 215 ust. 2 TFUE, mogą mieć za cel zwalczanie terroryzmu. Wynika z tego, że art. 215 ust. 2 TFUE stanowi prawidłową podstawę prawną rozporządzenia nr 1286/2009. Ponieważ rozporządzenie to zawiera gwarancje przestrzegania praw podstawowych osób umieszczonych w wykazie, może więc zostać przyjęte na podstawie art. 215 ust. 2 TFUE, a nie na podstawie art. 75 TFUE. Różnica między art. 75 TFUE a 215 TFUE, jeśli chodzi o stopień udziału Parlamentu, wynika z faktu, że autorzy traktatu z Lizbony zdecydowali się na powierzenie Parlamentowi bardziej ograniczonej roli w zakresie działania Unii w ramach WPZiB. Ponadto obowiązek respektowania praw podstawowych, zgodnie z art. 51 ust. 1 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, spoczywa na wszystkich instytucjach, organach i jednostkach organizacyjnych Unii.

Co więcej, okoliczność, że traktat UE nie przewiduje wspólnych stanowisk, lecz decyzje w dziedzinie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, nie skutkuje uznaniem wspólnych stanowisk przyjętych przed wejściem w życie traktatu z Lizbony za nieistniejące. Wspólne stanowiska – takie jak wspólne stanowisko 2002/40293 – które nie zostały uchylone, których nieważność nie została stwierdzona lub które nie zostały zmienione po wejściu w życie traktatu z Lizbony, można uznać za odpowiadające, do celów wykonania art. 215 TFUE, decyzjom przyjętym zgodnie z tytułem V rozdział 2 traktatu UE, do których odsyła ten artykuł.

Orzekając tym razem w kwestii szczególnych środków restrykcyjnych skierowanych przeciwko niektórym osobom i podmiotom mających na celu zwalczanie terroryzmu, Trybunał wydał w dniu 15 listopada 2012 r. wyrok w sprawach połączonych C-539/10 P i C-550/10 P Al-Aqsa przeciwko Radzie i Niderlandy przeciwko Al-Aqsa w przedmiocie dwóch odwołań, wniesionych odpowiednio przez Stichting Al-Aqsa, fundację prawa niderlandzkiego, i przez Królestwo Niderlandów. Oba odwołania miały na celu uchylenie wyroku Sądu94 stwierdzającego nieważność szeregu środków Rady wpisujących Stichting Al-Aqsa do wykazu osób i podmiotów, których aktywa zostały zamrożone.

93 Wspólne stanowisko Rady 2002/402/WPZiB z dnia 27 maja 2002 r. dotyczące środków ograniczających przeciwko Osamie bin Ladenowi, członkom organizacji Al-Kaida i talibom oraz innym osobom fizycznym, grupom, przedsiębiorstwom i podmiotom z nimi powiązanym oraz uchylające wspólne stanowiska 96/746/WPZiB, 1999/727/WPZiB, 2001/154/WPZiB i 2001/771/WPZiB (Dz.U. L 139, s. 4)

94 Wyrok z dnia 9 września 2010 r. w sprawie T-348/07 Al-Aqsa przeciwko Radzie.



W pierwszej kolejności Trybunał odrzucił odwołanie Stichting Al-Aqsa jako niedopuszczalne na tej podstawie, że dotyczyło jedynie zmiany niektórych motywów wyroku Sądu.

Następnie, jeśli chodzi o odwołanie Królestwa Niderlandów, Trybunał stwierdził, że Sąd naruszył prawo, uznając, że po uchyleniu Sanctieregeling95 nie istniał już w prawie krajowym „substrat” wystarczająco uzasadniający pozostawienie Stichting Al-Aqsa w wykazie, nie wziąwszy należycie pod uwagę powodu tego uchylenia. Jedynym bowiem powodem tego uchylenia było dążenie do uniknięcia nakładania się na siebie krajowego środka w postaci zamrożenia funduszy, wprowadzonego w drodze Sanctieregeling, oraz środka w postaci zamrożenia funduszy wprowadzonego na poziomie Unii rozporządzeniem nr 2580/200196 w następstwie umieszczenia Stichting Al-Aqsa w wykazie. Trybunał uchylił więc wyrok Sądu. W następstwie tego uchylenia Trybunał sam wydał ostateczne rozstrzygnięcie w przedmiocie pierwotnej skargi wniesionej do Sądu przez Stichting Al-Aqsa i mającej na celu stwierdzenie nieważności decyzji Komisji o zamrożeniu funduszy.

Trybunał wskazał najpierw, że Rada dysponowała dokładnymi informacjami i materiałami zawartymi w odpowiednich aktach, które wykazują, że decyzja odpowiadająca kryteriom ustanowionym w prawie Unii została wydana wobec Stichting Al-Aqsa przez właściwy niderlandzki organ. Trybunał podkreślił w tym kontekście, że zgodnie z prawem Unii takie odniesienie do krajowej decyzji zakłada istnienie poważnych i wiarygodnych dowodów świadczących o uczestniczeniu danej osoby w działalności terrorystycznej, uznanych za wiarygodne przez właściwe władze krajowe. Następnie Trybunał zauważył, że Rada nie uchybiła swojemu obowiązkowi kontroli istnienia względów uzasadniających decyzje o zamrożeniu funduszy. Uznał, że uchylenie Sanctieregeling nie jest wystarczające, by uznać niezgodność z prawem Unii pozostawienia Stichting Al-Aqsa w spornym wykazie. Brak jest bowiem poszlak, które mogłyby doprowadzić Radę do stwierdzenia, że Stichting Al-Aqsa zawiesiła lub zakończyła przyczynianie się do finansowania działalności terrorystycznej, i to niezależnie od faktu, że zamrożenie jej funduszy mogło takie przyczynianie się utrudniać, a nawet uniemożliwiać. Wreszcie, Trybunał przyjął, że decyzje Rady nie naruszają prawa własności Stichting Al-Aqsa. Jako że zamrożenie funduszy stanowi środek o charakterze zachowawczym, nie służy ono pozbawieniu danych osób ich własności. Zwyżywszy, że środki alternatywne i mniej ograniczające nie pozwalają na osiągnięcie w sposób równie skuteczny celu realizowanego przez Unię, a mianowicie zwalczania finansowania terroryzmu, ograniczenia prawa własności Stichting Al-Aqsa nałożone przez Radę mają wymagany konieczny charakter. Podobnie, ze względu na znaczenie tej walki, wspomniane ograniczenia nie są nieproporcjonalne w stosunku do zamierzonych celów. W konsekwencji Trybunał oddalił pierwotną skargę wniesioną przez Stichting Al-Aqsa.

95 Zarządzenie w sprawie sankcji w dziedzinie terroryzmu wydane przez Królestwo Niderlandów przeciwko Stichting Al-Aqsa.

96 Rozporządzenie (WE) nr 2580/2001 z dnia 27 grudnia 2001 r.w sprawie szczególnych środków restrykcyjnych skierowanych przeciwko niektórym osobom i podmiotom mających na celu zwalczanie terroryzmu (Dz.U. L 344, s. 70; sprostowanie Dz.U. 2010, L 52, s. 58).


Skład Trybunał Sprawiedliwości

C – Skład Trybunału Sprawiedliwości

(Porządek pierwszeństwa na dzień 28 listopada 2012 r.)

Pierwszy rząd, od lewej:

Pierwszy rzecznik generalny N. Jääskinen; prezesi izb: L. Bay Larsen i R. Silva de Lapuerta; wiceprezes Trybunału K. Lenaerts; prezes Trybunału V. Skouris; prezesi izb: A. Tizzano, M. Ilešič, T. von Danwitz i A. Rosas

Drugi rząd, od lewej:

Sędziowie: U. Lõhmus i E. Juhász; prezesi izb: E. Jarašiūnas, J. Malenovský, G. Arestis i M. Berger; rzecznik generalna J. Kokott; sędziowie: A. Borg Barthet i E. Levits

Trzeci rząd, od lewej:

Sędziowie: J.J. Kasel i A. Arabadjiev; rzecznicy generalni: Y. Bot i E. Sharpston; sędzia A. Ó Caoimh; rzecznik generalny P. Mengozzi; sędziowie: J.C. Bonichot, C. Toader i M. Safjan

Czwarty rząd, od lewej:

Rzecznicy generalni: N. Wahl i M. Wathelet; sędzia C.G. Fernlund; rzecznik generalny P. Cruz Villalón; sędziowie: D. Šváby, A. Prechal, J.L. da Cruz Vilaça i C.Vajda; sekretarz A. Calot Escobar


Członkowie Trybunał Sprawiedliwości

1. Członkowie Trybunału Sprawiedliwości

(w kolejności objęcia funkcji)

Vassilios Skourisurodzony w 1948 r.; absolwent prawa wolnego uniwersytetu w Berlinie (1970); doktor prawa konstytucyjnego i administracyjnego na uniwersytecie w Hamburgu (1973); profesor nadzwyczajny na uniwersytecie w Hamburgu (1972–1977); profesor prawa publicznego na uniwersytecie w Bielefeldzie (1978); profesor prawa publicznego na uniwersytecie w Salonikach (1982); minister spraw wewnętrznych (1989 i 1996); członek komitetu administracyjnego uniwersytetu na Krecie (1983–1987); dyrektor centrum międzynarodowego i europejskiego prawa gospodarczego w Salonikach (1997–2005); przewodniczący hellenistycznego stowarzyszenia prawa europejskiego (1992–1994); członek greckiego narodowego komitetu badawczego (1993–1995); członek najwyższego komitetu ds. rekrutacji greckich urzędników państwowych (1994–1996); członek rady naukowej akademii prawa europejskiego w Trewirze (od 1995); członek komitetu administracyjnego greckiej narodowej szkoły sądownictwa (1995–1996); członek komitetu naukowego ministerstwa spraw zagranicznych (1997–1999); przewodniczący greckiej rady ekonomiczno-społecznej w 1998 r.; sędzia Trybunału Sprawiedliwości od dnia 8 czerwca 1999 r.; prezes Trybunału Sprawiedliwości od dnia 7 października 2003 r.

Koen Lenaertsurodzony w 1954 r.; licencjat z prawa i doktor prawa (niderlandzkojęzyczny katolicki uniwersytet w Lowanium); Master of Laws, Master in Public Administration (uniwersytet Harvarda); asystent (1979–1983), a następnie profesor prawa europejskiego na niderlandzkojęzycznym katolickim uniwersytecie w Lowanium (od 1983); referendarz w Trybunale Sprawiedliwości (1984–1985); profesor w Kolegium Europejskim w Brugii (1984–1989); członek palestry w Brukseli (1986–1989); profesor zaproszony w Harvard Law School (1989); sędzia Sądu Pierwszej Instancji od dnia 25 września 1989 r. do dnia 6 października 2003 r.; sędzia Trybunału Sprawiedliwości od dnia 7 października 2003 r.; wiceprezes Trybunału Sprawiedliwości od dnia 9 października 2012 r.


Trybunał Sprawiedliwości Członkowie

Antonio Tizzanourodzony w 1940 r.; profesor prawa Unii Europejskiej na uniwersytecie La Sapienza w Rzymie; profesor uniwersytetów Istituto Orientale (1969–1979) i Federico II w Neapolu (1979–1992), w Katanii (1969–1977) i w Mogadiszu (1967–1972); adwokat przy włoskim sądzie kasacyjnym; radca prawny stałego przedstawicielstwa Republiki Włoskiej przy Wspólnotach Europejskich (1984–1992); członek włoskiej delegacji podczas negocjacji w sprawie przystąpienia Królestwa Hiszpanii i Republiki Portugalskiej do Wspólnot Europejskich, w sprawie Jednolitego aktu europejskiego i Traktatu o Unii Europejskiej; autor licznych publikacji, w tym komentarzy do traktatów europejskich i kodeksów Unii Europejskiej; założyciel i dyrektor, od 1996 r., czasopisma Il Diritto dell’Unione Europea; członek komitetów kierowniczych i redakcyjnych czasopism prawniczych; sprawozdawca licznych kongresów międzynarodowych; wykładowca w licznych instytucjach międzynarodowych, w tym w akademii prawa międzynarodowego w Hadze (1987); członek grupy niezależnych ekspertów do spraw zbadania finansów Komisji Wspólnot Europejskich (1999); rzecznik generalny Trybunału Sprawiedliwości od dnia 7 października 2000 r. do dnia 3 maja 2006 r.; sędzia Trybunału Sprawiedliwości od dnia 4 maja 2006 r.

José Narciso da Cunha Rodriguesurodzony w 1940 r.; pełnił różne funkcje w sądownictwie (1964–1977); odpowiedzialny za różne przedsięwzięcia rządowe zmierzające do realizacji i koordynacji studiów nad reformą systemu sądowego; przedstawiciel rządu przy Europejskiej Komisji Praw Człowieka i Europejskim Trybunale Praw Człowieka (1980–1984); ekspert Komitetu Kierowniczego Praw Człowieka w Radzie Europy (1980–1985); członek komisji nowelizacyjnej kodeksu karnego i kodeksu postępowania karnego; Procurador-Geral da República (1984–2000); członek komitetu nadzorczego przy Europejskim Urzędzie ds. Zwalczania Korupcji (OLAF) (1999–2000); sędzia Trybunału Sprawiedliwości od dnia 7 października 2000 r. do dnia 8 października 2012 r.



Allan Rosasurodzony w 1948 r.; doktor prawa uniwersytetu w Turku (Finlandia); profesor prawa na uniwersytecie w Turku (1978–1981) i akademii w Åbo (Turku/Åbo) (1981–1996); dyrektor tamtejszego instytutu praw człowieka (1985–1995); pełnił różne odpowiedzialne stanowiska uniwersyteckie o charakterze krajowym i międzynarodowym; członek towarzystw naukowych; koordynator wielu krajowych i międzynarodowych projektów i programów badawczych, w szczególności w następujących dziedzinach: prawo wspólnotowe, prawo międzynarodowe, prawa człowieka i prawa podstawowe, prawo konstytucyjne, prawo porównawcze administracji publicznej; przedstawiciel rządu fińskiego w charakterze członka lub doradcy delegacji fińskich na różnych konferencjach i spotkaniach międzynarodowych; funkcja eksperta fińskiego środowiska prawniczego, w tym w rządowych i parlamentarnych komisjach prawnych w Finlandii, jak również na łonie ONZ, UNESCO, Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE) i Rady Europy; od 1995 r. główny doradca prawny w dziale prawnym Komisji Europejskiej, odpowiedzialny za stosunki zewnętrzne; od marca 2001 r. zastępca dyrektora generalnego działu prawnego Komisji Europejskiej; sędzia Trybunału Sprawiedliwości od dnia 17 stycznia 2002 r.

Rosario Silva de Lapuertaurodzona w 1954 r.; licencjat z prawa (uniwersytet Complutense w Madrycie); abogado del Estado w Maladze; abogado del Estado w dziale prawnym ministerstwa transportu, turystyki i komunikacji, następnie w dziale prawnym ministerstwa spraw zagranicznych; abogado del Estado-Jefe – szef państwowej służby prawnej odpowiedzialna za postępowanie przed Trybunałem Sprawiedliwości i zastępczyni naczelnego dyrektora działu wspólnotowej i międzynarodowej pomocy prawnej w Abogacía General del Estado (ministerstwo sprawiedliwości); członkini grupy refleksyjnej ds. przyszłości wspólnotowego systemu sądowego działającej przy Komisji; szef delegacji hiszpańskiej grupy „Amis de la Présidence” ds. reformy wspólnotowego systemu sądowego w traktacie nicejskim i działającej przy Radzie grupy roboczej dotyczącej Trybunału Sprawiedliwości; profesor prawa wspólnotowego w szkole dyplomatycznej w Madrycie; współredaktorka przeglądu „Noticias de la Unión Europea”; sędzia Trybunału Sprawiedliwości od dnia 7 października 2003 r.



Juliane Kokotturodzona w 1957 r.; studia prawnicze (uniwersytety w Bonn i w Genewie); LL.M. (uniwersytet amerykański w Waszyngtonie); doktor prawa (uniwersytet w Heidelbergu, 1985; uniwersytet Harvarda, 1990); profesor zaproszona na uniwersytecie w Berkeley (1991); profesor niemieckiego i obcego prawa publicznego, prawa międzynarodowego i prawa europejskiego na uniwersytetach w Augsburgu (1992), w Heidelbergu (1993) i w Düsseldorfie (1994); sędzia dodatkowa rządu niemieckiego w Międzynarodowym Trybunale Pojednawczym i Arbitrażowym Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE); wiceprzewodnicząca federalnej rady konsultacyjnej ds. zmiany globalnej (WBGU, 1996); profesor prawa międzynarodowego, międzynarodowego prawa obrotu gospodarczego i prawa europejskiego na uniwersytecie w St. Gallen (1999); dyrektor instytutu europejskiego i międzynarodowego prawa obrotu gospodarczego na uniwersytecie w St. Gallen (2000); zastępczyni dyrektora programu studiów podyplomowych w dziedzinie prawa obrotu gospodarczego na uniwersytecie w St. Gallen (2001); rzecznik generalna w Trybunale Sprawiedliwości od dnia 7 października 2003 r.

Konrad Hermann Theodor Schiemannurodzony w 1937 r.; studia prawnicze w Cambridge; barrister (1964–1980); Queen’s Counsel (1980–1986); sędzia w High Court of England and Wales (1986–1995); Lord Justice of Appeal (1995–2003); od 1985 r. starszy rangą członek, a w 2003 r. skarbnik Honourable Society of the Inner Temple; sędzia Trybunału Sprawiedliwości od dnia 8 stycznia 2004 r. do dnia 8 października 2012 r.



Endre Juhászurodzony w 1944 r.; absolwent wydziału prawa uniwersytetu w Szegedzie (1967); egzamin dopuszczający do palestry na Węgrzech (1970); studia trzeciego cyklu w zakresie prawa porównawczego na uniwersytecie w Strasburgu (1969, 1970, 1971, 1972); urzędnik w departamencie prawnym ministerstwa handlu zagranicznego (1966–1974), dyrektor do spraw legislacyjnych (1973–1974); pierwszy attaché handlowy w ambasadzie węgierskiej w Brukseli, odpowiedzialny za kwestie wspólnotowe (1974–1979); dyrektor generalny ministerstwa handlu zagranicznego (1979–1983); pierwszy attaché handlowy, a następnie doradca handlowy w ambasadzie węgierskiej w Waszyngtonie, Stany Zjednoczone (1983–1989); dyrektor generalny w ministerstwie handlu i w ministerstwie międzynarodowych stosunków gospodarczych (1989–1991); główny negocjator układu stowarzyszeniowego między Republiką Węgierską a Wspólnotami Europejskimi i ich państwami członkowskimi (1990–1991); sekretarz generalny w ministerstwie międzynarodowych stosunków gospodarczych; dyrektor urzędu spraw europejskich (1992); sekretarz stanu w ministerstwie międzynarodowych stosunków gospodarczych (1993–1994); sekretarz stanu, prezes urzędu spraw europejskich, ministerstwo przemysłu i handlu (1994); ambasador nadzwyczajny i pełnomocny, szef misji dyplomatycznej Republiki Węgierskiej przy Unii Europejskiej (styczeń 1995 – maj 2003); główny negocjator przystąpienia Republiki Węgierskiej do Unii Europejskiej (lipiec 1998 – kwiecień 2003); minister bez teki ds. koordynacji zagadnień integracji europejskiej (od maja 2003); sędzia Trybunału Sprawiedliwości od dnia 11 maja 2004 r.

George Arestisurodzony w 1945 r.; absolwent wydziału prawa uniwersytetu w Atenach (1968); M.A. Comparative Politics and Government, uniwersytet Kentu w Canterbury (1970); praktyka adwokacka na Cyprze (1972–1982); nominacja na stanowisko District Court Judge (1982); awansowany na stanowisko prezesa District Court (1995); Administrative President District Court w Nikozji (1997–2003); sędzia sądu najwyższego Cypru (2003); sędzia Trybunału Sprawiedliwości od dnia 11 maja 2004 r.



Anthony Borg Barthet U.O.M.urodzony w 1947 r.; absolwent wydziału prawa uniwersytetu na Malcie (1973), członek maltańskiej służby publicznej jako Notary to Government od 1975 r.; doradca republiki w 1978 r., pierwszy doradca republiki w 1979 r., zastępca Attorney General (1988), mianowany Attorney General przez prezydenta Malty w 1989 r.; wykładowca prawa cywilnego w niepełnym wymiarze czasu pracy uniwersytetu na Malcie (1985–1989); członek rady uniwersytetu na Malcie (1998–2004); członek komisji ds. wymiaru sprawiedliwości (1994–2004); członek komitetu dyrektorów centrum arbitrażu na Malcie (1998–2004); sędzia Trybunału Sprawiedliwości od dnia 11 maja 2004 r.

Marko Ilešičurodzony w 1947 r.; doktor prawa (uniwersytet w Lublanie); specjalizacja w prawie porównawczym (uniwersytety w Strasburgu i w Coimbrze); egzamin sędziowski; profesor prawa cywilnego, handlowego i prawa prywatnego międzynarodowego; wicedziekan (1995–2001) oraz dziekan (2001–2004) wydziału prawa uniwersytetu w Lublanie, autor wielu publikacji z zakresu prawa, sędzia honorowy i prezes izby sądu pracy w Lublanie (1975–1986); prezes słoweńskiego sądu sportowego (1978–1986); prezes izby arbitrażowej giełdy w Lublanie; arbiter w izbie handlowej Jugosławii (do 1991) i Słowenii (od 1991); arbiter w międzynarodowej izbie handlowej w Paryżu; sędzia sądu apelacyjnego UEFA i Fify; prezes unii zrzeszeń prawników Słowenii (1993–2005); członek Międzynarodowego Stowarzyszenia Prawniczego, Międzynarodowego Komitetu Morskiego i innych międzynarodowych stowarzyszeń prawniczych; sędzia Trybunału Sprawiedliwości od dnia 11 maja 2004 r.

Jiří Malenovský urodzony w 1950 r.; doktor prawa na uniwersytecie Karola w Pradze (1975), asystent (1974–1990), prodziekan (1989–1991), kierownik wydziału prawa międzynarodowego i prawa europejskiego (1990–1992) na uniwersytecie Masaryka w Brnie; sędzia trybunału konstytucyjnego Czechosłowacji (1992); ambasador przy Radzie Europy (1993–1998); prezes Komitetu Delegatów Ministrów Rady Europy (1995); dyrektor generalny ministerstwa spraw zagranicznych (1998–2000); prezes czeskiego i słowackiego oddziału Stowarzyszenia Prawa Międzynarodowego (1999–2001); sędzia trybunału konstytucyjnego (2000–2004); członek rady legislacyjnej (1998–2000); członek Stałego Trybunału Arbitrażowego w Hadze (od 2000); profesor prawa międzynarodowego publicznego na uniwersytecie Masaryka w Brnie (2001); sędzia Trybunału Sprawiedliwości od dnia 11 maja 2004 r.



Uno Lõhmusurodzony w 1952 r.; doktor prawa (1986); członek palestry (1977–1998); profesor zaproszony prawa karnego na uniwersytecie w Tartu; sędzia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka (1994–1998); prezes sądu najwyższego Estonii (1998–2004); członek komisji konstytucyjnej; konsultant w komisji kodyfikacyjnej ds. reformy kodeksu karnego; członek grupy roboczej ds. reformy kodeksu postępowania karnego; autor licznych publikacji na temat praw człowieka i prawa konstytucyjnego; sędzia Trybunału Sprawiedliwości od dnia 11 maja 2004 r.

Egils Levitsurodzony w 1955 r.; absolwent prawa i nauk politycznych uniwersytetu w Hamburgu; współpracownik naukowy wydziału prawa uniwersytetu w Kilonii; doradca ds. prawa międzynarodowego, prawa konstytucyjnego i reformy legislacyjnej w parlamencie łotewskim; ambasador Republiki Łotewskiej w Niemczech i Szwajcarii (1992–1993), w Austrii, Szwajcarii i na Węgrzech (1994–1995), wicepremier i minister sprawiedliwości, pełniący obowiązki ministra spraw zagranicznych (1993–1994), arbiter w Sądzie Polubownym i Arbitrażowym OBWE (od 1997); członek Stałego Trybunału Arbitrażowego (od 2001); nominacja sędziowska w Europejskim Trybunale Praw Człowieka (1995) i ponowna nominacja (1998 i 2001); liczne publikacje z zakresu prawa konstytucyjnego, prawa administracyjnego, reformy legislacyjnej i prawa wspólnotowego; sędzia Trybunału Sprawiedliwości od dnia 11 maja 2004 r.

Aindrias Ó Caoimhurodzony w 1950 r.; bachelor prawa cywilnego (National University of Ireland, University College Dublin, 1971); barrister (King’s Inns, 1972); dyplom studiów wyższych z prawa europejskiego (University College Dublin, 1977); barrister w palestrze irlandzkiej (1972–1999); wykładowca prawa europejskiego (King’s Inns, Dublin); Senior Counsel (1994–1999); przedstawiciel rządu irlandzkiego w licznych sprawach przed Trybunałem Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich; sędzia High Court w Irlandii (od 1999); bencher (dziekan) w Honorable Society of King’s Inns (od 1999); wiceprezes irlandzkiego stowarzyszenia prawa europejskiego; członek Stowarzyszenia Prawa Międzynarodowego (oddział irlandzki); syn Andreasa O’Keeffe’a (Aindrias Ó Caoimh), sędziego Trybunału Sprawiedliwości (1974–1985); sędzia Trybunału Sprawiedliwości od dnia 13 października 2004 r.



Lars Bay Larsenurodzony w 1953 r.; absolwent nauk politycznych (1976), licencjat z prawa (1983), uniwersytet w Kopenhadze; urzędnik w ministerstwie sprawiedliwości (1983–1985); wykładowca (1984–1991), następnie profesor stowarzyszony (1991–1996) prawa rodzinnego na uniwersytecie w Kopenhadze; szef działu w Advokatsamfund (1985–1986); szef służby (1986–1991) w ministerstwie sprawiedliwości; przyjęty do palestry (1991); szef wydziału (1991–1995), szef departamentu policji (1995–1999), szef departamentu prawnego (2000–2003) w ministerstwie sprawiedliwości; przedstawiciel Królestwa Danii w komitecie K-4 (1995–2000) przy grupie centralnej Schengen (1996–1998) oraz w Europol Management Board (1998–2000); sędzia w Højesteret (2003–2006); sędzia Trybunału Sprawiedliwości od dnia 11 stycznia 2006 r.

Eleanor Sharpstonurodzona w 1955 r.; studia ekonomiczne, językowe i prawnicze w King’s College, Cambridge (1973–1977); asystent i pracownica naukowa w Corpus Christi College, Oksford (1977–1980); przyjęta do palestry (Middle Temple, 1980); barrister (1980–1987 i 1990–2005); referendarz przy rzeczniku generalnym, następnie sędzi sir Gordonie Slynnie (1987–1990); profesor prawa europejskiego i prawa porównawczego (Director of European Legal Studies) w University College London (1990–1992); profesor (Lecturer) na wydziale prawa (1992–1998), następnie profesor stowarzyszona (Affiliated Lecturer) (1998–2005) na uniwersytecie w Cambridge; Fellow of King’s College, Cambridge (1992–2010); Emeritus Fellow of King’s College, Cambridge (od 2011); profesor stowarzyszona i pracownica naukowa (Senior Research Fellow) w Centre for European Legal Studies na uniwersytecie w Cambridge (1998–2005); Queen’s Counsel (1999); Bencher of Middle Temple (2005); Honorary Fellow of Corpus Christi College, Oksford (2010); LL.D. (h.c.) Glasgow (2010) i Nottingham Trent (2011); rzecznik generalna Trybunału Sprawiedliwości od dnia 11 stycznia 2006 r.

Paolo Mengozziurodzony w 1938 r.; profesor prawa międzynarodowego i kierownik katedry prawa Wspólnot Europejskich im. Jeana Monneta na uniwersytecie w Bolonii; doktor honoris causa uniwersytetu Karola III w Madrycie; profesor zaproszony na uniwersytetach: Johnsa Hopkinsa (Bologna Center), St. Johns (w Nowym Jorku), Georgetown, Paris II, Georgia (w Atenach) oraz w Institut Universitaire International (Luksemburg); koordynator European Business Law Pallas Program, zorganizowanego przy uniwersytecie w Nijmegen; członek komitetu doradczego Komisji Wspólnot Europejskich ds. zamówień publicznych; podsekretarz stanu ds. przemysłu i handlu w okresie prezydencji włoskiej w Radzie; członek grupy roboczej Wspólnoty Europejskiej ds. Światowej Organizacji Handlu (WTO) i dyrektor sesji 1997 centrum badań naukowych akademii prawa międzynarodowego w Hadze poświęconej WTO; sędzia Sądu Pierwszej Instancji od dnia 4 marca 1998 r. do dnia 3 maja 2006 r.; rzecznik generalny Trybunału Sprawiedliwości od dnia 4 maja 2006 r.



Yves Boturodzony w 1947 r.; absolwent wydziału prawa uniwersytetu w Rouen; doktor nauk prawnych (uniwersytet Paris II Panthéon-Assas); profesor nadzwyczajny na wydziale prawa uniwersytetu w Le Mans; zastępca, a następnie pierwszy zastępca w prokuraturze w Le Mans (1974–1982); prokurator republiki w tribunal de grande instance w Dieppe (1982–1984); zastępca prokuratora republiki w tribunal de grande instance w Strasburgu (1984–1986); prokurator republiki w tribunal de grande instance w Bastii (1986–1988); rzecznik generalny w sądzie apelacyjnym w Caen (1988–1991); prokurator republiki w tribunal de grande instance w Le Mans (1991–1993); szef misji przy ministrze stanu, garde des Sceaux (1993–1995); prokurator republiki w tribunal de grande instance w Nanterre (1995–2002); prokurator republiki w tribunal de grande instance w Paryżu (2002–2004); prokurator generalny w sądzie apelacyjnym w Paryżu (2004–2006); rzecznik generalny Trybunału Sprawiedliwości od dnia 7 października 2006 r.

Ján Mazákurodzony w 1954 r.; doktor nauk prawnych (uniwersytet Pavola Jozefa Šafárika w Koszycach, 1978); profesor prawa cywilnego (1994) i prawa wspólnotowego (2004); dyrektor instytutu prawa wspólnotowego na wydziale prawa w Koszycach (2004); sędzia w Krajský súd (sądzie rejonowym) w Koszycach (1980); zastępca prezesa (1982) i prezes (1990) Mestský súd (sądu miejskiego) w Koszycach; członek słowackiej adwokatury (1991); radca prawny trybunału konstytucyjnego (1993–1998); wiceminister sprawiedliwości (1998–2000); prezes trybunału konstytucyjnego (2000–2006); członek komisji weneckiej (2004); rzecznik generalny Trybunału Sprawiedliwości od dnia 7 października 2006 r. do dnia 8 października 2012 r.



Jean‑Claude Bonichoturodzony w 1955 r.; licencjat z prawa na uniwersytecie w Metzu; absolwent Institut d’études politiques de Paris, były student École nationale d’administration (krajowej szkoły administracji); sprawozdawca (1982–1985), commissaire du gouvernement (1985–1987 i 1992–1999); asesor (1999–2000); prezes szóstego podwydziału w wydziale spraw spornych (2000–2006) Conseil d’État; referendarz w Trybunale Sprawiedliwości (1987–1991); dyrektor gabinetu ministra pracy, zatrudnienia i kształcenia zawodowego, następnie dyrektor gabinetu ministra stanu, ministra służby publicznej i modernizacji administracji (1991–1992); szef delegacji prawnej Conseil d’État przy krajowym zakładzie ubezpieczeń chorobowych pracowników najemnych (2001–2006); profesor nadzwyczajny na uniwersytecie w Metzu (1988–2000), następnie na uniwersytecie Paris I Panthéon-Sorbonne (od 2000); autor licznych publikacji z zakresu prawa administracyjnego, prawa wspólnotowego oraz europejskiego prawa praw człowieka; założyciel i przewodniczący rady redakcyjnej biuletynu orzecznictwa prawa urbanistycznego, współzałożyciel i członek rady redakcyjnej biuletynu prawnego wspólnot lokalnych, prezes rady naukowej grupy badawczej ds. instytucji oraz prawa urbanistycznego i mieszkaniowego; sędzia Trybunału Sprawiedliwości od dnia 7 października 2006 r.

Thomas von Danwitzurodzony w 1962 r.; studia w Bonn, Genewie i Paryżu; państwowy egzamin prawniczy (1986 i 1992); doktor nauk prawnych (uniwersytet w Bonn, 1988); międzynarodowy dyplom administracji publicznej (École nationale d’administration, 1990); habilitacja (uniwersytet w Bonn, 1996); profesor niemieckiego prawa publicznego i prawa europejskiego (1996–2003), dziekan wydziału prawa uniwersytetu Ruhry w Bochum (2000–2001); profesor niemieckiego prawa publicznego i prawa europejskiego (uniwersytet w Kolonii, 2003–2006); dyrektor instytutu prawa publicznego i nauki administracji (2006); profesor zaproszony w Fletcher School of Law and Diplomacy (2000), na uniwersytecie François Rabelais’go (Tours, 2001–2006) oraz na uniwersytecie Paris I Panthéon-Sorbonne (2005–2006); doktor honoris causa uniwersytetu François Rabelais’go (Tours, 2010); sędzia Trybunału Sprawiedliwości od dnia 7 października 2006 r.



Verica Trstenjakurodzona w 1962 r.; egzamin prawniczy (1987); doktor nauk prawnych na uniwersytecie w Lublanie (1995); profesor (od 1996) teorii państwa i prawa (doktryna) oraz prawa prywatnego; pracownica naukowa; studia doktoranckie na uniwersytecie w Zurychu, w instytucie prawa porównawczego na uniwersytecie w Wiedniu, w instytucie międzynarodowego prawa prywatnego im. Maxa Plancka w Hamburgu, na wolnym uniwersytecie w Amsterdamie; profesor zaproszona na uniwersytecie w Wiedniu, na uniwersytecie we Fryburgu (Niemcy) oraz w szkole prawa Bucerius w Hamburgu; dyrektor służby prawnej (1994–1996) i sekretarz stanu w ministerstwie nauki i technologii (1996–2000); sekretarz generalna rządu (2000); członkini grupy roboczej ds. europejskiego kodeksu cywilnego (Study Group on European Civil Code) od 2003 r.; obowiązki w zakresie projektu badawczego Humboldt (Humboldt Stiftung); publikacje naukowe: ponad sto artykułów prawniczych oraz liczne książki dotyczące tematyki prawa europejskiego i prywatnego; nagroda stowarzyszenia prawników słoweńskich „prawnik roku 2003”; członkini rady redakcyjnej wielu przeglądów prawniczych; sekretarz generalna stowarzyszenia prawników słoweńskich, członkini wielu stowarzyszeń prawników, w tym Gesellschaft für Rechtsvergleichung; sędzia Sądu Pierwszej Instancji od dnia 7 lipca 2004 r. do dnia 6 października 2006 r.; rzecznik generalna Trybunału Sprawiedliwości od dnia 7 października 2006 r. do dnia 28 listopada 2012 r.

Alexander Arabadjievurodzony w 1949 r.; studia prawnicze (uniwersytet św. Klemensa z Ochrydy w Sofii); sędzia w sądzie pierwszej instancji w Błagoewgradzie (1975–1983); sędzia w sądzie okręgowym w Błagoewgradzie (1983–1986); sędzia sądu najwyższego (1986–1991); sędzia trybunału konstytucyjnego (1991–2000); członek Europejskiej Komisji Praw Człowieka (1997–1999); członek konwentu europejskiego w sprawie przyszłości Europy (2002–2003); poseł (2001–2006); obserwator w Parlamencie Europejskim; sędzia Trybunału Sprawiedliwości od dnia 12 stycznia 2007 r.



Camelia Toaderurodzona w 1963 r.; licencjat z prawa (1986), doktor nauk prawnych (1997) (uniwersytet w Bukareszcie); asesor sądowa w sądzie pierwszej instancji, Buftea (1986–1988); sędzia w sądzie pierwszej instancji 5. rejonu w Bukareszcie (1988–1992); przyjęta do palestry w Bukareszcie (1992); wykładowczyni (1992–2005), następnie od 2005 r. profesor prawa cywilnego i europejskiego prawa zobowiązań na uniwersytecie w Bukareszcie; studia doktoranckie i badania naukowe w instytucie prawa prywatnego międzynarodowego im. Maxa Plancka w Hamburgu (między 1992 i 2004); dyrektor departamentu integracji europejskiej w ministerstwie sprawiedliwości (1997–1999); sędzia w wysokim sądzie kasacyjnym i sprawiedliwości (1999–2007); profesor zaproszona na uniwersytecie w Wiedniu (2000 i 2011); wykładowczyni prawa wspólnotowego w krajowym instytucie sądownictwa (2003 i 2005–2006); członkini komitetu redakcyjnego wielu przeglądów prawniczych; od 2010 r. członkini stowarzyszona Académie internationale de droit comparé oraz instytutu badań prawnych rumuńskiej akademii; sędzia Trybunału Sprawiedliwości od dnia 12 stycznia 2007 r.

Jean‑Jacques Kaselurodzony w 1946 r.; doktor prawa, dyplom specjalny z prawa administracyjnego (wolny uniwersytet w Brukseli, 1970); absolwent Institut d’études politiques de Paris (Ecofin, 1972); aplikacja adwokacka; doradca prawny Banque de Paris et des Pays-Bas (1972–1973); attaché, następnie secrétaire de légation w ministerstwie spraw zagranicznych (1973–1976); przewodniczący grup roboczych rady ministrów (1976); pierwszy sekretarz ambasady (Paryż), zastępca stałego przedstawiciela przy OECD (chargé de liaison przy UNESCO, 1976–1979); szef gabinetu wicepremiera (1979–1980); przewodniczący grup roboczych EWP (Azja, Afryka, Ameryka Łacińska); radca, następnie zastępca szefa gabinetu przewodniczącego Komisji Wspólnot Europejskich (1981); dyrektor ds. budżetu i regulaminu pracowniczego w sekretariacie generalnym rady ministrów (1981–1984); chargé de mission w stałym przedstawicielstwie przy Wspólnotach Europejskich (1984–1985); przewodniczący komisji budżetowej; minister pełnomocny, dyrektor do spraw politycznych i kulturalnych (1986–1991); doradca dyplomatyczny premiera (1986–1991); ambasador w Grecji (1989–1991, nierezydujący), przewodniczący komitetu politycznego (1991); ambasador, stały przedstawiciel przy Wspólnotach Europejskich (1991–1998); przewodniczący Coreper (1997); ambasador (Bruksela, 1998–2002); stały przedstawiciel przy NATO (1998–2002); marszałek dworu i szef gabinetu wielkiego księcia (2002–2007); sędzia Trybunału Sprawiedliwości od dnia 15 stycznia 2008 r.



Marek Safjanurodzony w 1949 r.; doktor prawa (Uniwersytet Warszawski, 1980); doktor habilitowany nauk prawnych (Uniwersytet Warszawski, 1990); profesor prawa (1998); dyrektor Instytutu Prawa Cywilnego Uniwersytetu Warszawskiego (1992–1996); prorektor Uniwersytetu Warszawskiego (1994–1997); sekretarz generalny sekcji polskiej Association Henri Capitant des amis de la culture juridique française (1994–1998); przedstawiciel Polski w Komitecie ds. Bioetyki Rady Europy (1991–1997); sędzia Trybunału Konstytucyjnego (1997–1998), następnie prezes tego trybunału (1998–2006); członek Académie internationale de droit comparé (od 1994), a następnie jej wiceprzewodniczący (od 2010); członek Association internationale droit, éthique et science (od 1995), członek Komitetu Helsińskiego w Polsce; członek Polskiej Akademii Umiejętności; odznaczony medalem Pro Merito przez sekretarza generalnego Rady Europy (2007); autor licznych publikacji z zakresu prawa cywilnego, prawa medycznego i prawa europejskiego; doktor honoris causa Europejskiego Instytutu Uniwersyteckiego (Florencja, 2012); sędzia Trybunału Sprawiedliwości od dnia 7 października 2009 r.

Daniel Švábyurodzony w 1951 r.; doktor prawa (uniwersytet w Bratysławie); sędzia sądu pierwszej instancji w Bratysławie; sędzia sądu apelacyjnego odpowiedzialny za sprawy z zakresu prawa cywilnego oraz wiceprezes sądu apelacyjnego w Bratysławie; członek sekcji prawa cywilnego i rodzinnego przy instytucie prawa ministerstwa sprawiedliwości; sędzia tymczasowy sądu najwyższego odpowiedzialny za sprawy z zakresu prawa handlowego; członek Europejskiej Komisji Praw Człowieka (Strasburg); sędzia trybunału konstytucyjnego (2000–2004); sędzia Sądu Pierwszej Instancji od dnia 12 maja 2004 r. do dnia 6 października 2009 r.; sędzia Trybunału Sprawiedliwości od dnia 7 października 2009 r.



Maria Bergerurodzona w 1956 r.; studia prawnicze i ekonomiczne (1975–1979), doktor prawa; asystent i wykładowczyni w instytucie prawa publicznego i nauk politycznych uniwersytetu w Innsbrucku (1979–1984); administrator w federalnym ministerstwie nauki i badań naukowych, ostatnio zastępca kierownika działu (1984–1988); odpowiedzialna za kwestie dotyczące Unii Europejskiej w urzędzie kanclerza federalnego (1988–1989); kierownik służby ds. integracji europejskiej urzędu kanclerza federalnego (przygotowywanie przystąpienia Republiki Austrii do Unii Europejskiej) (1989–1992); dyrektor w Urzędzie Nadzoru EFTA w Genewie i Brukseli (1993–1994); zastępca przewodniczącego uniwersytetu w Krems n. Dunajem (1995–1996); deputowana do Parlamentu Europejskiego (listopad 1996 – styczeń 2007 i grudzień 2008 – lipiec 2009) i członkini komisji prawnej; zastępczyni członka konwentu europejskiego w sprawie przyszłości Europy (luty 2002 – lipiec 2003); członkini rady miejskiej Perg (wrzesień 1997 – wrzesień 2009); federalna minister sprawiedliwości (styczeń 2007 – grudzień 2008); sędzia Trybunału Sprawiedliwości od dnia 7 października 2009 r.

Niilo Jääskinenurodzony w 1958 r.; licencjat z prawa (1980), studia podyplomowe w zakresie prawa (1982), doktorat (2008) na uniwersytecie w Helsinkach; wykładowca na uniwersytecie w Helsinkach (1980–1986); referendarz i sędzia na czas oznaczony w sądzie pierwszej instancji w Rovaniemi (1983–1984); radca prawny (1987–1989), następnie kierownik sekcji prawa europejskiego (1990–1995) w ministerstwie sprawiedliwości; radca prawny w ministerstwie spraw zagranicznych (1989–1990); radca i sekretarz do spraw europejskich w wielkiej komisji parlamentu fińskiego (1995–2000); sędzia na czas oznaczony (lipiec 2000 – grudzień 2002), następnie sędzia (styczeń 2003 – wrzesień 2009) w naczelnym sądzie administracyjnym; odpowiedzialny za kwestie prawne i instytucjonalne w czasie negocjacji w sprawie przystąpienia Republiki Finlandii do Unii Europejskiej; rzecznik generalny w Trybunale Sprawiedliwości od dnia 7 października 2009 r.

Pedro Cruz Villalónurodzony w 1946 r.; absolwent prawa (1963–1968) i doktor prawa uniwersytetu w Sewilli (1975); studia podyplomowe na uniwersytecie we Fryburgu Bryzgowijskim (1969–1971); adiunkt w dziedzinie prawa politycznego na uniwersytecie w Sewilli (1978–1986); profesor prawa konstytucyjnego na uniwersytecie w Sewilli (1986–1992); referendarz w trybunale konstytucyjnym (1986–1987); sędzia trybunału konstytucyjnego (1992–1998); prezes trybunału konstytucyjnego (1998–2001); fellow w Wissenschaftskolleg w Berlinie (2001–2002); profesor prawa konstytucyjnego na uniwersytecie autonomicznym w Madrycie (2002–2009); radca wybieralny rady stanu (2004–2009); autor licznych publikacji; rzecznik generalny w Trybunale Sprawiedliwości od dnia 14 grudnia 2009 r.



Alexandra (Sacha) Prechalurodzona w 1959 r.; studia prawnicze (uniwersytet w Groningen, 1977–1983); doktor nauk prawnych (uniwersytet w Amsterdamie, 1995); wykładowczyni prawa na wydziale prawa uniwersytetu w Maastricht (1983–1987); referendarz w Trybunale Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich (1987–1991); wykładowczyni w instytucie Europa wydziału prawa na uniwersytecie w Amsterdamie (1991–1995); profesor prawa europejskiego na wydziale prawa uniwersytetu w Tilburgu (1995–2003); profesor prawa europejskiego na wydziale prawa uniwersytetu w Utrechcie i członkini rady administracyjnej instytutu Europa uniwersytetu w Utrechcie (od 2003); członkini kolegium redakcyjnego licznych krajowych i międzynarodowych czasopism prawniczych; autorka licznych publikacji; członkini królewskiej niderlandzkiej akademii nauk; sędzia Trybunału Sprawiedliwości od dnia 10 czerwca 2010 r.

Egidijus Jarašiūnasurodzony w 1952 r.; absolwent wydziału prawa uniwersytetu w Wilnie (1974–1979); doktor nauk prawnych (litewska akademia prawa, 1999), członek palestry na Litwie (1979–1990); deputowany do rady najwyższej (parlamentu) Republiki Litewskiej (1990–1992), a następnie członek Seimas (parlamentu) Republiki Litewskiej i członek komitetu państwa i prawa (1992–1996); sędzia trybunału konstytucyjnego Republiki Litewskiej (1996–2005), następnie doradca prezesa trybunału konstytucyjnego Litwy (od 2006); asystent w katedrze prawa konstytucyjnego na wydziale prawa uniwersytetu Michała Römera w Wilnie (1997–2000), potem profesor nadzwyczajny (2000–2004), następnie profesor w tej katedrze (od 2004), wreszcie kierownik katedry prawa konstytucyjnego (2005–2007); dziekan wydziału prawa uniwersytetu Michała Römera (2007–2010); członek komisji weneckiej (2006–2010); sygnatariusz aktu z dnia 11 marca 1990 r. o przywróceniu niepodległości Litwy; autor licznych publikacji z zakresu prawa; sędzia Trybunału Sprawiedliwości od dnia 6 października 2010 r.

Carl Gustav Fernlundurodzony w 1950 r.; absolwent wydziału prawa uniwersytetu w Lund (1975); sekretarz sądu pierwszej instancji w Landskronie (1976–1978); asesor w administracyjnym sądzie apelacyjnym (1978–1982); sędzia dodatkowy w administracyjnym sądzie apelacyjnym (1982); doradca prawny w stałym komitecie do spraw konstytucji parlamentu szwedzkiego (1983–1985); doradca prawny w ministerstwie finansów (1985–1990); dyrektor wydziału do spraw podatków dochodowych od osób fizycznych w ministerstwie finansów (1990–1996); dyrektor wydziału do spraw podatków akcyzowych w ministerstwie finansów (1996–1998); doradca podatkowy w stałym przedstawicielstwie Szwecji przy Unii Europejskiej (1998–2000); dyrektor generalny do spraw prawnych w departamencie podatków i ceł ministerstwa finansów (2000–2005); sędzia najwyższego trybunału administracyjnego (2005–2009); prezes administracyjnego sądu apelacyjnego w Göteborgu (2009–2011); sędzia Trybunału Sprawiedliwości od dnia 6 października 2011 r.



José Luís da Cruz Vilaçaurodzony w 1944 r.; absolwent prawa uniwersytetu w Coimbrze, master z ekonomii politycznej uniwersytetu w Coimbrze; doktor ekonomii międzynarodowej (uniwersytet Paris I Panthéon Sorbonne); obowiązkowa służba wojskowa w ministerstwie marynarki (służba ds. sprawiedliwości, 1969–1972); profesor na uniwersytecie katolickim i na uniwersytecie Nova w Lizbonie; profesor uniwersytetu w Coimbrze i uniwersytetu Lusíada w Lizbonie (dyrektor instytutu studiów europejskich); członek rządu portugalskiego (1980–1983): sekretarz stanu w ministerstwie spraw wewnętrznych, przy prezydium rady ministrów i do spraw europejskich; poseł do parlamentu portugalskiego, wiceprezes ugrupowania chrześcijańsko-demokratycznego; rzecznik generalny Trybunału Sprawiedliwości (1986–1988); prezes Sądu Pierwszej Instancji Wspólnot Europejskich (1989–1995); członek palestry w Lizbonie, specjalista w zakresie prawa europejskiego i prawa konkurencji (1996–2012); członek grupy refleksyjnej do spraw reformy wspólnotowego systemu sądowniczego „Groupe Due” (2000); przewodniczący rady dyscyplinarnej Komisji (2003–2007); prezes portugalskiego stowarzyszenia prawa europejskiego (od 1999); sędzia Trybunału Sprawiedliwości od dnia 8 października 2012 r.

Melchior Watheleturodzony w 1949 r.; licencjat z prawa i nauk ekonomicznych (uniwersytet w Liège); Master of Laws (uniwersytet Harvarda); doktor honoris causa (uniwersytet Paris-Dauphine); profesor prawa europejskiego na uniwersytecie w Lowanium i na uniwersytecie w Liège; poseł (1977–1995); sekretarz stanu, minister i premier regionu Walonia (1980–1988); wicepremier, minister sprawiedliwości i klasy średniej (1988–1992); wicepremier, minister sprawiedliwości i spraw gospodarczych (1992–1995); wicepremier, minister obrony narodowej (1995); burmistrza Verviers (1995); sędzia Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich (1995–2003); doradca prawny, następnie adwokat (2004–2012); minister stanu (2009–2012); rzecznik generalny Trybunału Sprawiedliwości od dnia 8 października 2012 r.

Christopher Vajdaurodzony w 1955 r.; absolwent wydziału prawa uniwersytetu w Cambridge; dyplom specjalny z prawa europejskiego na wolnym uniwersytecie w Brukseli (z oceną „grande distinction”); przyjęty do palestry Anglii i Walii (Gray’s Inn, 1979); barrister (1979–2012); przyjęty do palestry Irlandii Północnej (1996); Queen’s Counsel (1997); bencher w Gray’s Inn (2003); recorder w Crown Court (2003–2012); skarbnik United Kingdom Association for European Law (2001–2012); współautor European Community Law of Competition (Bellamy & Child, wyd. 3–6); sędzia Trybunału Sprawiedliwości od dnia 8 października 2012 r.



Nils Wahlurodzony w 1961 r.; absolwent studiów prawniczych na uniwersytecie w Sztokholmie (1987); doktor nauk prawnych na uniwersytecie w Sztokholmie (1995); profesor nadzwyczajny (docent) i kierownik katedry prawa europejskiego Jeana Monneta (1995); profesor prawa europejskiego na uniwersytecie w Sztokholmie (2001); adwokat w prywatnej kancelarii prawnej (1987–1989); dyrektor administracyjny fundacji wychowawczej (1993–2004); prezes szwedzkiego stowarzyszenia na rzecz studiów nad prawem wspólnotowym (Nätverket för europarättslig forskning) (2001–2006); członek rady ds. prawa konkurencji (Rådet för konkurrensfrågor) (2001–2006); sędzia sądu apelacyjnego dla okręgu Skåne i Blekinge (Hovrätten över Skåne och Blekinge) (2005); sędzia Sądu od dnia 7 października 2006 r. do dnia 28 listopada 2012 r.; rzecznik generalny Trybunału Sprawiedliwości od dnia 28 listopada 2012 r.

Alfredo Calot Escobarurodzony w 1961 r.; licencjat z prawa uniwersytetu w Walencji (1979–1984); analityk handlowy w radzie izb handlowych wspólnoty autonomicznej Walencji (1986); prawnik lingwista w Trybunale Sprawiedliwości (1986–1990); prawnik weryfikator w Trybunale Sprawiedliwości (1990–1993); administrator w służbie ds. kontaktów z mediami i informacji Trybunału Sprawiedliwości (1993–1995); administrator w sekretariacie komisji instytucjonalnej Parlamentu Europejskiego (1995–1996); attaché przy sekretarzu Trybunału Sprawiedliwości (1996–1999); referendarz w Trybunale Sprawiedliwości (1999–2000); kierownik hiszpańskiego wydziału tłumaczeń w Trybunale Sprawiedliwości (2000–2001); dyrektor, a następnie dyrektor generalny tłumaczeń w Trybunale Sprawiedliwości (2001–2010); sekretarz Trybunału Sprawiedliwości od dnia 7 października 2010 r.


Zmiany Trybunał Sprawiedliwości

2. Zmiany w składzie Trybunału Sprawiedliwości w 2012 r.

Uroczyste posiedzenie w dniu 8 października 2012 r.

Na mocy decyzji z dnia 25 kwietnia 2012 r. i z dnia 20 czerwca 2012 r. sędziami Trybunału Sprawiedliwości mianowani zostali – na okres od dnia 7 października 2012 r. do dnia 6 października 2018 r. – José Luís da Cruz Vilaça za José Narcisa da Cunhę Rodriguesa oraz Christopher Vajda za Konrada Schiemanna.

Na mocy decyzji z dnia 25 kwietnia 2012 r. i z dnia 20 czerwca 2012 r. przedstawiciele rządów państw członkowskich odnowili – na okres od dnia 7 października 2012 r. do dnia 6 października 2018 r. – mandaty rzeczników generalnych Trybunału Sprawiedliwości Yves’a Bota i Paola Mengozziego. Na mocy decyzji z dnia 25 kwietnia 2012 r. rzecznikiem generalnym Trybunału Sprawiedliwości mianowany został – na okres od dnia 7 października 2012 r. do dnia 6 października 2018 r. – Melchior Wathelet za Jána Mazáka.

Uroczyste posiedzenie w dniu 28 listopada 2012 r.

Uroczyste posiedzenie Trybunału Sprawiedliwości w tym dniu poświęcone było odejściu Vericy Trstenjak ze stanowiska i objęciu funkcji przez Nilsa Wahla.


Porządek pierwszeństwa Trybunał Sprawiedliwości

3. Porządek pierwszeństwa

od dnia 1 stycznia 2012 r. do dnia 10 października 2012 r.

V. SKOURIS, prezes TrybunałuA. TIZZANO, prezes pierwszej izbyJ.N. CUNHA RODRIGUES, prezes drugiej izbyK. LENAERTS, prezes trzeciej izbyJ.C. BONICHOT, prezes czwartej izby J. MAZÁK, pierwszy rzecznik generalnyJ. MALENOVSKÝ, prezes siódmej izbyU. LÕHMUS, prezes szóstej izbyM. SAFJAN, prezes piątej izbyA. PRECHAL, prezes ósmej izbyA. ROSAS, sędziaR. SILVA de LAPUERTA, sędziaJ. KOKOTT, rzecznik generalnaK. SCHIEMANN, sędziaE. JUHÁSZ, sędziaG. ARESTIS, sędziaA. BORG BARTHET, sędziaM. ILEŠIČ, sędziaE. LEVITS, sędziaA. Ó CAOIMH, sędziaL. BAY LARSEN, sędziaE. SHARPSTON, rzecznik generalnaP. MENGOZZI, rzecznik generalnyY. BOT, rzecznik generalnyT. von DANWITZ, sędziaV. TRSTENJAK, rzecznik generalnaA. ARABADJIEV, sędziaC. TOADER, sędziaJ.J. KASEL, sędzia D. ŠVÁBY, sędziaM. BERGER, sędziaN. JÄÄSKINEN, rzecznik generalnyP. CRUZ VILLALÓN, rzecznik generalnyE. JARAŠIŪNAS, sędziaC.G. FERNLUND, sędzia

A. CALOT ESCOBAR, sekretarz

od dnia 11 października 2012 r. do dnia 28 listopada 2012 r.

V. SKOURIS, prezes TrybunałuK. LENAERTS, wiceprezes TrybunałuA. TIZZANO, prezes pierwszej izbyR. SILVA DE LAPUERTA, prezes drugiej izbyM. ILEŠIČ, prezes trzeciej izbyL. BAY LARSEN, prezes czwartej izbyT. von DANWITZ, prezes piątej izbyN. JÄÄSKINEN, pierwszy rzecznik generalnyA. ROSAS, prezes dziesiątej izbyG. ARESTIS, prezes siódmej izbyJ. MALENOVSKÝ, prezes dziewiątej izbyM. BERGER, prezes szóstej izbyE. JARAŠIŪNAS, prezes ósmej izbyJ. KOKOTT, rzecznik generalnaE. JUHÁSZ, sędziaA. BORG BARTHET, sędziaU. LÕHMUS, sędziaE. LEVITS, sędziaA. Ó CAOIMH, sędziaE. SHARPSTON, rzecznik generalnaP. MENGOZZI, rzecznik generalnyY. BOT, rzecznik generalnyJ.C. BONICHOT, sędziaA. ARABADJIEV, sędziaC. TOADER, sędziaJ.J. KASEL, sędziaM. SAFJAN, sędziaD. ŠVÁBY, sędziaP. CRUZ VILLALÓN, rzecznik generalnyA. PRECHAL, sędziaC.G. FERNLUND, sędziaJ.L. DA CRUZ VILAÇA, sędziaM. WATHELET, rzecznik generalnyC. VAJDA, sędzia



Trybunał Sprawiedliwości Porządek pierwszeństwa

od dnia 29 listopada 2012 r. do dnia 31 grudnia 2012 r.

V. SKOURIS, prezes TrybunałuK. LENAERTS, wiceprezes TrybunałuA. TIZZANO, prezes pierwszej izbyR. SILVA DE LAPUERTA, prezes drugiej izbyM. ILEŠIČ, prezes trzeciej izbyL. BAY LARSEN, prezes czwartej izbyT. von DANWITZ, prezes piątej izbyN. JÄÄSKINEN, pierwszy rzecznik generalnyA. ROSAS, prezes dziesiątej izbyG. ARESTIS, prezes siódmej izbyJ. MALENOVSKÝ, prezes dziewiątej izbyM. BERGER, prezes szóstej izbyE. JARAŠIŪNAS, prezes ósmej izbyJ. KOKOTT, rzecznik generalnaE. JUHÁSZ, sędziaA. BORG BARTHET, sędziaU. LÕHMUS, sędziaE. LEVITS, sędziaA. Ó CAOIMH, sędziaE. SHARPSTON, rzecznik generalnaP. MENGOZZI, rzecznik generalnyY. BOT, rzecznik generalnyJ.C. BONICHOT, sędziaA. ARABADJIEV, sędziaC. TOADER, sędziaJ.J. KASEL, sędziaM. SAFJAN, sędziaD. ŠVÁBY, sędziaP. CRUZ VILLALÓN, rzecznik generalnyA. PRECHAL, sędziaC.G. FERNLUND, sędziaJ.L. DA CRUZ VILAÇA, sędziaM. WATHELET, rzecznik generalnyC. VAJDA, sędziaN. Wahl, rzecznik generalny



Dawni członkowie Trybunał Sprawiedliwości

4. Dawni członkowie Trybunału Sprawiedliwości

Pilotti Massimo, sędzia (1952–1958), prezes w latach 1952–1958Serrarens Petrus, sędzia (1952–1958)Van Kleffens Adrianus, sędzia (1952–1958)Rueff Jacques, sędzia (1952–1959 i 1960–1962)Riese Otto, sędzia (1952–1963)Lagrange Maurice, rzecznik generalny (1952–1964) Delvaux Louis, sędzia (1952–1967)Hammes Charles Léon, sędzia (1952–1967), prezes w latach 1964–1967Roemer Karl, rzecznik generalny (1953–1973)Catalano Nicola, sędzia (1958–1962) Rossi Rino, sędzia (1958–1964)Donner Andreas Matthias, sędzia (1958–1979), prezes w latach 1958–1964Trabucchi Alberto, sędzia (1962–1972), następnie rzecznik generalny (1973–1976)Lecourt Robert, sędzia (1962–1976), prezes w latach 1967–1976Strauss Walter, sędzia (1963–1970)Gand Joseph, rzecznik generalny (1964–1970)Monaco Riccardo, sędzia (1964–1976)Mertens de Wilmars Josse J., sędzia (1967–1984), prezes w latach 1980–1984Pescatore Pierre, sędzia (1967–1985)Dutheillet de Lamothe Alain Louis, rzecznik generalny (1970–1972)Kutscher Hans, sędzia (1970–1980), prezes w latach 1976–1980Mayras Henri, rzecznik generalny (1972–1981)O’Dalaigh Cearbhall, sędzia (1973–1974)Sørensen Max, sędzia (1973–1979)Reischl Gerhard, rzecznik generalny (1973–1981)Warner Jean-Pierre, rzecznik generalny (1973–1981)Mackenzie Stuart Alexander J., sędzia (1973–1988), prezes w latach 1984–1988O’Keeffe Aindrias, sędzia (1974–1985)Touffait Adolphe, sędzia (1976–1982)Capotorti Francesco, sędzia (1976), następnie rzecznik generalny (1976–1982)Bosco Giacinto, sędzia (1976–1988)Koopmans Thymen, sędzia (1979–1990)Due Ole, sędzia (1979–1994), prezes w latach 1988–1994Everling Ulrich, sędzia (1980–1988) Chloros Alexandros, sędzia (1981–1982)Rozès Simone, rzecznik generalna (1981–1984)Verloren van Themaat Pieter, rzecznik generalny (1981–1986) Slynn Sir Gordon, rzecznik generalny (1981–1988), następnie sędzia (1988–1992)Grévisse Fernand, sędzia (1981–1982 i 1988–1994)Bahlmann Kai, sędzia (1982–1988)Galmot Yves, sędzia (1982–1988)Mancini G. Federico, rzecznik generalny (1982–1988), następnie sędzia (1988–1999) Kakouris Constantinos, sędzia (1983–1997)


Trybunał Sprawiedliwości Dawni członkowie

Darmon Marco, rzecznik generalny (1984–1994)Joliet René, sędzia (1984–1995)Lenz Carl Otto, rzecznik generalny (1984–1997)O’Higgins Thomas Francis, sędzia (1985–1991)Schockweiler Fernand, sędzia (1985–1996)Da Cruz Vilaça José Luís, rzecznik generalny (1986–1988)De Carvalho Moithinho de Almeida José Carlos, sędzia (1986–2000)Mischo Jean, rzecznik generalny (1986–1991 i 1997–2003)Rodríguez Iglesias Gil Carlos, sędzia (1986–2003), prezes w latach 1994–2003Diez de Velasco Manuel, sędzia (1988–1994)Zuleeg Manfred, sędzia (1988–1994)Van Gerven Walter, rzecznik generalny (1988–1994)Tesauro Giuseppe, rzecznik generalny (1988–1998) Jacobs Francis Geoffrey, rzecznik generalny (1988–2006) Kapteyn Paul Joan George, sędzia (1990–2000)Murray John L., sędzia (1991–1999)Gulmann Claus Christian, rzecznik generalny (1991–1994), następnie sędzia (1994–2006)Edward David Alexander Ogilvy, sędzia (1992–2004) Elmer Michael Bendik, rzecznik generalny (1994–1997)Hirsch Günter, sędzia (1994–2000)Cosmas Georges, rzecznik generalny (1994–2000)La Pergola Antonio Mario, sędzia (1994 i 1999–2006), rzecznik generalny (1995–1999)Puissochet Jean-Pierre, sędzia (1994–2006)Léger Philippe, rzecznik generalny (1994–2006)Ragnemalm Hans, sędzia (1995–2000)Fennelly Nial, rzecznik generalny (1995–2000) Sevón Leif, sędzia (1995–2002)Wathelet Melchior, sędzia (1995–2003) Jann Peter, sędzia (1995–2009)Ruiz-Jarabo Colomer Dámaso, rzecznik generalny (1995–2009)Schintgen Romain, sędzia (1996–2008)Ioannou Krateros, sędzia (1997–1999)Alber Siegbert, rzecznik generalny (1997–2003)Saggio Antonio, rzecznik generalny (1998–2000)O’Kelly Macken Fidelma, sędzia (1999–2004) Von Bahr Stig, sędzia (2000–2006)Colneric Ninon, sędzia (2000–2006)Geelhoed Leendert A., rzecznik generalny (2000–2006) Stix-Hackl Christine, rzecznik generalna (2000–2006)Timmermans Christiaan Willem Anton, sędzia (2000–2010) Da Cunha Rodrigues José Narciso, juge (2000–2012)Poiares Pessoa Maduro Luís Miguel, rzecznik generalny (2003–2009) Makarczyk Jerzy, sędzia (2004–2009)Klučka Ján, sędzia (2004–2009)Kūris Pranas, sędzia (2004–2010)Schiemann Konrad Hermann Theodor, sędzia (2004–2012)


Dawni członkowie Trybunał Sprawiedliwości

Lindh Pernilla, sędzia (2006–2011)Mazák Ján, rzecznik generalny (2006–2012)Trstenjak Verica, rzecznik generalna (2006–2012)

Prezesi

Pilotti Massimo (1952–1958)Donner Andreas Matthias (1958–1964)Hammes Charles Léon (1964–1967)Lecourt Robert (1967–1976)Kutscher Hans (1976–1980)Mertens de Wilmars Josse J. (1980–1984)Mackenzie Stuart Alexander John (1984–1988)Due Ole (1988–1994)Rodríguez Iglésias Gil Carlos (1994–2003)

Sekretarze

Van Houtte Albert (1953–1982)Heim Paul (1982–1988)Giraud Jean-Guy (1988–1994)Grass Roger (1994–2010)


Statystyki sądowe Trybunał Sprawiedliwości

D – Statystyki sądowe Trybunału Sprawiedliwości

Ogólne zestawienie informacji o działalności Trybunału Sprawiedliwości

1. Nowe sprawy, sprawy zakończone, sprawy w toku (2008–2012)

Nowe sprawy

2. Rodzaje postępowań (2008–2012) 3. Przedmiot skargi (2012) 4. Skargi o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego (2008–2012)

Sprawy zakończone

5. Rodzaje postępowań (2008–2012) 6. Wyroki, postanowienia, opinie (2012) 7. Skład orzekający (2008–2012) 8. Sprawy zakończone wyrokiem, opinią lub postanowieniem zawierającymi

rozstrzygnięcie w sprawie (2008–2012) 9. Sprawy zakończone wyrokiem, opinią lub postanowieniem zawierającymi

rozstrzygnięcie w sprawie – przedmiot skargi (2008–2012) 10. Sprawy zakończone wyrokiem, opinią lub postanowieniem zawierającymi

rozstrzygnięcie w sprawie – przedmiot skargi (2012) 11. Wyroki w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego –

rozstrzygnięcie (2008–2012) 12. Czas trwania postępowania (wyroki i postanowienia zawierające rozstrzygnięcie

w sprawie) (2008–2012)

Sprawy w toku na dzień 31 grudnia

13. Rodzaje postępowań (2008–2012) 14. Skład orzekający (2008–2012)

Różne

15. Tryb przyspieszony (2008–2012) 16. Pilny tryb prejudycjalny (2008–2012) 17. Orzeczenia w przedmiocie środków tymczasowych (2012)

Ogólna tendencja działalności orzeczniczej (1952–2012)

18. Nowe sprawy i wyroki 19. Nowe odesłania prejudycjalne (przypadające na państwo członkowskie w danym

roku) 20. Nowe odesłania prejudycjalne (według państw członkowskich i sądów) 21. Nowe skargi o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego



1. Ogólne zestawienie informacji o działalności Trybunału Sprawiedliwości – nowe sprawy, sprawy zakończone, sprawy w toku (2008–2012)1

2008 2009 2010 2011 2012

900

800

700

600

500

400

300

200

100

0

Nowe sprawy Sprawy zakończone Sprawy w toku

2008 2009 2010 2011 2012Nowe sprawy 593 562 631 688 632Sprawy zakończone 567 588 574 638 595Sprawy w toku 768 742 799 849 886

1 Powyższe liczby (liczby brutto) obejmują wszystkie sprawy, niezależnie od połączeń ze względu na ich powiązanie (każda sprawa opatrzona osobnym numerem = jedna sprawa).


Trybunał Sprawiedliwości Statystyki sądowe

2. Nowe sprawy – rodzaje postępowań (2008–2012)1

Skargi bezpośrednie

Odwołania

Odwołania w przedmiocie środków tymczasowych lub interwencji

Opinie

Postępowania szczególne

Odesłania prejudycjalne

2008 2009 2010 2011 2012Odesłania prejudycjalne 288 302 385 423 404Skargi bezpośrednie 210 143 136 81 73Odwołania 78 105 97 162 136Odwołania w przedmiocie środków tymczasowych lub interwencji 8 2 6 13 3Opinie 1 1 1Postępowania szczególne2 8 9 7 9 15

Łącznie 593 562 631 688 632Wnioski o zastosowanie środków tymczasowych 3 2 2 3


2 Za „postępowania szczególne” przyjmuje się: pomoc prawną, ustalenie wysokości kosztów, sprostowanie, sprzeciw od wyroku zaocznego, powództwo osoby trzeciej przeciwko prawomocnemu orzeczeniu, wykładnię, wznowienie postępowania, rozpoznanie wniosku pierwszego rzecznika generalnego o poddanie orzeczenia Sądu szczególnej procedurze kontroli, postępowanie w przedmiocie zajęcia, sprawy dotyczące immunitetu.

2012



3. Nowe sprawy – przedmiot skargi (2012)1

Skar

gi

bez

po

śred

nie

Od

esła

nia

p

reju

dyc

jaln

e

Od

wo

łan

ia

Od

wo

łan

ia

w p

rzed

mio

cie

śro

dkó

w

tym

czas

owyc

h

lub

inte

rwen

cji

Łącz

nie

Post

ępow

ania

sz

czeg

óln

e

Badania naukowe, rozwój technologii i przestrzeń kosmiczna 2 2Dostęp do dokumentów 3 3Działania zewnętrzne Unii Europejskiej 2 1 3 1Energia 3 3Konkurencja 6 23 1 30Obywatelstwo Unii 11 11Ochrona konsumentów 1 22 1 24Podatki 2 57 1 60Polityka gospodarcza i pieniężna 1 1 1 3Polityka handlowa 1 1 5 7Polityka przemysłowa 4 12 16Polityka społeczna 2 34 2 38Pomoc państwa 5 3 20 28Prawo dotyczące przedsiębiorstw 4 4Prawo instytucjonalne 3 3 15 21 4Przepisy finansowe (budżet, ramy finansowe, środki własne, zwalczanie nadużyć finansowych...) 1 1 2Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości 1 56 57Rolnictwo 1 15 5 21Spójność gospodarcza, społeczna i terytorialna 2 3 5Swoboda przedsiębiorczości 10 10Swoboda świadczenia usług 2 8 10Swobodny przepływ kapitału 2 9 11Swobodny przepływ osób 1 21 22Swobodny przepływ towarów 2 1 3Środowisko 14 19 5 38Transport 10 11 21Unia celna i wspólna taryfa celna 11 2 13Własność intelektualna i przemysłowa 16 43 59Wspólna polityka rybołówstwa 2 1 3Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa 4 2 6Zabezpieczenie społeczne pracowników migrujących 8 8Zamówienia publiczne 3 8 1 12Zasady prawa Unii 21 21Zbliżanie ustawodawstw 6 30 36

TFUE 69 404 135 3 611 5Postępowanie 11Regulamin pracowniczy 4 1 5

Różne 4 1 5 11ŁĄCZNIE OGÓŁEM 73 404 136 3 616 16



Trybunał Sprawiedliwości Statystyki sądowe4.

N

owe

spra

wy

– sk

arg

i o s

twie

rdze

nie

uch

ybie

nia

zo

bow

iąza

nio

m p

ańst

wa

czło

nko

wsk

ieg

o

(200

8–20

12)1

60 50 40 30 20 10 0BE

BGC

ZD

KD

EEE

IEEL

ESFR

ITC

YLV

LTLU

HU

MT

NL

ATPL

PTRO

SISK

FISE

UK

2

008

2

009

2

010

2

011

2

012


Statystyki sądowe Trybunał Sprawiedliwości20

0820

0920

1020

1120

12B

elg

ia17

1311

72

Bu

łgar

ia3

Cze

chy

64

25

Dan

ia1

3N

iem

cy10

57

7Es

ton

ia2

57

1Ir

lan

dia

106

44

2G

recj

a19

1214

42

His

zpan

ia21

118

74

Fran

cja

158

97

5W

łoch

y17

166

75

Cyp

r2

31

12

Łotw

aLi

twa

11

Luks

emb

urg

155

82

1W

ęgry

31

34

Mal

ta5

31

Nid

erla

nd

y4

55

41

Au

stri

a10

710

2Po

lska

1011

97

12Po

rtu

gal

ia14

1710

33

Ru

mu

nia

1Sł

owen

ia1

31

3Sł

owac

ja1

23

11

Fin

lan

dia

51

22

Szw

ecja

61

42

Zje

dn

ocz

on

e K

róle

stw

o13

51

2Łą

czn

ie20

714

212

873

58

1 Po

wyż

sze

liczb

y (li

czby

bru

tto)

ob

ejm

ują

wsz

ystk

ie s

pra

wy,

nie

zale

żnie

od

poł

ącze

ń ze

wzg

lędu

na

ich

pow

iąza

nie

(każ

da s

pra

wa

opat

rzon

a os

obny

m n

umer

em =

jedn

a sp

raw

a).



5. Sprawy zakończone – rodzaje postępowań (2008–2012)1

Skargi bezpośrednie

Odwołania

Odwołania w przedmiocie środków tymczasowych lub interwencji

Postępowania szczególneOpinie


2008 2009 2010 2011 2012Odesłania prejudycjalne 301 259 339 388 386Skargi bezpośrednie 181 215 139 117 70Odwołania 69 97 84 117 117Odwołania w przedmiocie środków tymczasowych lub interwencji 8 7 4 7 12Opinie 1 1Postępowania szczególne 8 9 8 8 10

Łącznie 567 588 574 638 595


2012



6. Sprawy zakończone – wyroki, postanowienia, opinie (2012)1

Wyroki67,74%

Postanowienia zawierające rozstrzygnięcie w sprawie

17,65%

Postanowienia w przedmiocie środków tymczasowych

2,66%

Inne postanowienia11,95%

Wyr

oki

Post

anow

ien

ia

zaw

iera

jące

ro

zstr

zyg

nię

cie

w s

pra

wie

2

Post

anow

ien

ia

w p

rzed

mio

cie

śro

dkó

w

tym

czas

owyc

h3

Inn

e p

ost

anow

ien

ia4

Op

inie

Łącz

nie

Odesłania prejudycjalne 249 41 36 326Skargi bezpośrednie 56 1 13 70Odwołania 52 44 1 14 111Odwołania w przedmiocie środków tymczasowych lub interwencji 12 12OpiniePostępowania szczególne 8 8

Łącznie 357 93 14 63 527

1 Powyższe liczby (liczby netto) obejmują wszystkie sprawy, z uwzględnieniem połączeń ze względu na ich powiązanie (szereg spraw połączonych = jedna sprawa).

2 Postanowienia kończące postępowanie w sprawie, z wyjątkiem postanowień o wykreśleniu, umorzeniu postępowania lub przekazaniu sprawy do Sądu.

3 Postanowienia wydane w następstwie wniosku na podstawie art. 278 TFUE i 279 TFUE (dawne art. 242 WE i 243 WE) lub na podstawie art. 280 TFUE (dawny art. 244 WE), lub też na podstawie analogicznych postanowień traktatu EWEA lub w następstwie odwołania od postanowienia w przedmiocie środków tymczasowych lub interwencji.

4 Postanowienia kończące postępowanie w sprawie przez jej wykreślenie, umorzenie postępowania lub przekazanie sprawy do Sądu.



7. Sprawy zakończone – skład orzekający (2008–2012)1

Izba w składzie 3 sędziów

34,42%

Prezes2,29%

Pełny skład0,19%

Wielka izba 8,99%


54,11%

2008 2009 2010 2011 2012

Wyr

oki

/op

inie

Post

anow

ien

ia2

Łącz

nie

Wyr

oki

/op

inie

Post

anow

ien

ia2

Łącz

nie

Wyr

oki

/op

inie

Post

anow

ien

ia2

Łącz

nie

Wyr

oki

/op

inie

Post

anow

ien

ia2

Łącz

nie

Wyr

oki

/op

inie

Post

anow

ien

ia2

Łącz

nie

Pełny skład 1 1 1 1Wielka izba 66 66 41 41 70 1 71 62 62 47 47Izba w składzie 5 sędziów 259 13 272 275 8 283 280 8 288 290 10 300 275 8 283Izba w składzie 3 sędziów 65 59 124 96 70 166 56 76 132 91 86 177 83 97 180Prezes 7 7 5 5 5 5 4 4 12 12

Łącznie 390 79 469 412 83 495 406 90 496 444 100 544 406 117 523



2012



8. Sprawy zakończone wyrokiem, opinią lub postanowieniem zawierającymi rozstrzygnięcie w sprawie (2008–2012)1 2

2008 2009 2010 2011 2012

450

400

350

300

250

200

150

100

50

0

Wyroki/opinie Postanowienia

2008 2009 2010 2011 2012Wyroki/opinie 390 412 406 444 406Postanowienia 79 83 90 100 117

Total 469 495 496 544 523





9. Sprawy zakończone wyrokiem, opinią lub postanowieniem zawierającymi rozstrzygnięcie w sprawie – przedmiot skargi (2008–2012)1

2008 2009 2010 2011 2012Badania naukowe, rozwój technologii i przestrzeń kosmiczna 2 2 4 9Badania, informacja, edukacja, statystyka 3 1Budżet Wspólnot2 28 13 19 30Dostęp do dokumentów 1Działania zewnętrzne Unii Europejskiej 8 2 5Edukacja, kształcenie zawodowe, młodzież i sport 3 2Energia 4 33 36 36 28Konkurencja 23 3 6 7 8Konwencja brukselska 1 3 4 9Konwencja rzymska 44 66 49 64Obywatelstwo Unii 7 2Ochrona konsumentów3 31 38 47 46Podatki 38 26 24 23 37Polityka gospodarcza i pieniężna 1 7 6 14 21Polityka handlowa 1 13 17 21 6Polityka przemysłowa 12 13 6 8 7Polityka regionalna 1 13 7 2Polityka społeczna 25 9 4 7 14Pomoc państwa 26 4 2 2Prawo dotyczące przedsiębiorstw 17 5 2 2 8Prawo instytucjonalne 15 6 9 9 8Przepisy finansowe (budżet, ramy finansowe, środki własne, zwalczanie nadużyć finansowych...)2 1 1 3Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości 4 1 4 3Przystąpienie nowych państw członkowskich 8 10 8 5Przywileje i immunitety 2 1Rejestracja, ocena, udzielanie zezwoleń i stosowane ograniczenia w zakresie chemikaliów (rozporządzenie REACH) 10 16 48 10Rolnictwo 54 1Spójność gospodarcza, społeczna i terytorialna 1Swoboda przedsiębiorczości 29Swoboda świadczenia usług 8 9 35 27Swobodny przepływ kapitału 9 1Swobodny przepływ osób 27 3Swobodny przepływ towarów 12 18 15 23 22Środowisko3 17 17 8 1Środowisko i ochrona konsumentów3 43 29 26 20 27Transport4 4 32 15 15 12Turystyka 1Unia celna i wspólna taryfa celna 8 1Własność intelektualna i przemysłowa 22 5 15 19 19

>>>



2008 2009 2010 2011 2012Wspólna polityka rybołówstwa 6 17 30 27 29Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa 2 19 17 9 18Wspólna taryfa celna4 5 4 4 15 7Wymiar sprawiedliwości i sprawy wewnętrzne 1 1 1 2Zabezpieczenie społeczne pracowników migrujących 5 7 12Zamówienia publiczne 60 48 25 1Zasady prawa Unii 4 3 6 8 8Zasoby własne Wspólnot2

Zbliżanie ustawodawstw 21 4 2 1Zdrowie publiczne 10 5 2

Traktat WE/FUE 445 481 482 535 513Traktat UE 6 1 4 1

Traktat EWWiS 2 1Przywileje i immunitety 2 3Postępowanie 5 5 6 5 7Regulamin pracowniczy 11 8 4

Różne 16 13 10 7 10ŁĄCZNIE OGÓŁEM 469 495 496 544 523


2 Pozycje „Budżet Wspólnot” i „Zasoby własne Wspólnot” zostały połączone w pozycję „Przepisy finansowe” w odniesieniu do spraw wniesionych po dniu 1 grudnia 2009 r.


4 Pozycje „Wspólna taryfa celna” i „Unia celna” zostały połączone w odniesieniu do spraw wniesionych po dniu 1 grudnia 2009 r.



10. Sprawy zakończone wyrokiem, opinią lub postanowieniem zawierającymi rozstrzygnięcie w sprawie – przedmiot skargi (2012)1

Wyroki/opinie Postanowienia2 ŁącznieBadania naukowe, rozwój technologii i przestrzeń kosmiczna 1 1Dostęp do dokumentów 3 2 5Działania zewnętrzne Unii Europejskiej 4 1 5Edukacja, kształcenie zawodowe, młodzież i sport 1 1Konkurencja 20 10 30Obywatelstwo Unii 8 8Ochrona konsumentów4 7 2 9Podatki 59 5 64Polityka gospodarcza i pieniężna 1 2 3Polityka handlowa 7 1 8Polityka przemysłowa 8 8Polityka społeczna 26 2 28Pomoc państwa 7 3 10Prawo dotyczące przedsiębiorstw 1 1Prawo instytucjonalne 13 14 27Przepisy finansowe (budżet, ramy finansowe, środki własne, zwalczanie nadużyć finansowych...)3 3 3Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości 33 4 37Przystąpienie nowych państw członkowskich 2 2Rolnictwo 20 2 22Spójność gospodarcza, społeczna i terytorialna 1 2 3Swoboda przedsiębiorczości 6 6Swoboda świadczenia usług 14 15 29Swobodny przepływ kapitału 18 3 21Swobodny przepływ osób 12 6 18Swobodny przepływ towarów 7 7Środowisko4 26 1 27Środowisko i ochrona konsumentów4 1 1Transport 14 14Turystyka 1 1Unia celna i wspólna taryfa celna5 17 2 19Własność intelektualna i przemysłowa 29 17 46Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa 6 3 9Zabezpieczenie społeczne pracowników migrujących 8 8Zamówienia publiczne 9 3 12Zasady prawa Unii 2 5 7Zbliżanie ustawodawstw 9 3 12Zdrowie publiczne 1 1

Traktat WE/FUE 405 108 513>>>



Wyroki/opinie Postanowienia2 ŁączniePrzywileje i immunitety 1 2 3Postępowanie 7 7

Różne 1 9 10ŁĄCZNIE OGÓŁEM 406 117 523




4 Pozycja „Środowisko i ochrona konsumentów” została rozbita na dwie oddzielne pozycje w odniesieniu do spraw wniesionych po dniu 1 grudnia 2009 r.

5 Pozycje „Wspólna taryfa celna” i „Unia celna” zostały połączone w odniesieniu do spraw wniesionych po dniu 1 grudnia 2009 r.


Trybunał Sprawiedliwości Statystyki sądowe11

. Sp

raw

y za

końc

zone

– w

yro

ki w

sp

raw

ie u

chyb

ien

ia z

ob

owią

zan

iom

pań

stw

a cz

łon

kow

skie

go

–

rozs

trzy

gn

ięci

e (2

008–

2012

)1

50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0BE

BGC

ZD

KD

EEE

IEEL

ESFR

ITC

YLV

LTLU

HU

MT

NL

ATPL

PTRO

SISK

FISE

UK

2

008

2

009

2

010

2

011

2

012

Uw

zglę

dn

ion

e sk

arg

i



0820

0920

1020

1120

12U

wzg

lęd

nion

aO

dd

alon

aU

wzg

lęd

nion

aO

dd

alon

aU

wzg

lęd

nion

aO

dd

alon

aU

wzg

lęd

nion

aO

dd

alon

aU

wzg

lęd

nion

aO

dd

alon

aBe

lgia

715

16

19

15

1Bu

łgar

ia

Cze

chy

21

41

Dan

ia1

Nie

mcy

33

62

42

51

2Es

toni

a1

11

Irla

ndia

47

43

2G

recj

a8

122

74

5H

iszp

ania

151

1110

27

13

Fran

cja

91

68

26

4W

łoch

y14

111

410

81

3Cy

pr

12

Łotw

a

Litw

a1

1Lu

ksem

bur

g12

72

5W

ęgry

11

1M

alta

21

11

Nid

erla

ndy

33

21

23

1A

ustr

ia3

65

63

Pols

ka2

54

15

3Po

rtug

alia

67

17

18

15

Rum

unia

1Sł

owen

ia1

11

1Sł

owac

ja1

11

1Fi

nlan

dia

11

61

11

Szw

ecja

21

72

11

Zjed

nocz

one

Król

estw

o1

81

31

2Łą

czn

ie94

913

310

8312

729

475

1 Po

wyż

sze

liczb

y (li

czby

net

to) o

bej

muj

ą w

szys

tkie

sp

raw

y, z

uw

zglę

dnie

niem

poł

ącze

ń ze

wzg

lędu

na

ich

pow

iąza

nie

(sze

reg

spra

w p

ołąc

zony

ch =

jedn

a sp

raw

a).



12. Sprawy zakończone – czas trwania postępowania (2008–2012)1

(wyroki i postanowienia zawierające rozstrzygnięcie w sprawie)

2008 2009 2010 2011 2012

25

20

15

10

5

0

Skargi bezpośrednie Odesłania prejudycjalne Odwołania

2008 2009 2010 2011 2012Odesłania prejudycjalne 16,8 17,1 16,1 16,4 15,7 Pilny tryb prejudycjalny 2,1 2,5 2,1 2,5 1,9Skargi bezpośrednie 16,9 17,1 16,7 20,2 19,7Odwołania 18,4 15,4 14,3 15,4 15,3

1 Przy obliczaniu czasu trwania postępowania nie zostały uwzględnione: sprawy, w których wydane zostały wyroki wstępne lub w których zastosowano środki dowodowe, opinie, postępowania szczególne (pomoc prawna, ustalenie wysokości kosztów, sprostowanie, sprzeciw od wyroku zaocznego, powództwo osoby trzeciej przeciwko prawomocnemu orzeczeniu, wykładnia, wznowienie postępowania, rozpoznanie wniosku pierwszego rzecznika generalnego o poddanie orzeczenia Sądu szczególnej procedurze kontroli, postępowanie w przedmiocie zajęcia i sprawy dotyczące immunitetu), sprawy, w których zostały wydane kończące postępowanie w sprawie postanowienia o wykreśleniu, umorzeniu lub przekazaniu sprawy do Sądu, postępowania w przedmiocie środków tymczasowych i odwołania w przedmiocie środków tymczasowych i interwencji.



2008 2009 2010 2011 2012

600

500

400

300

200

100

0

13. Sprawy w toku na dzień 31 grudnia – rodzaje postępowań (2008–2012)1



Opinie

Skargi bezpośrednie Odwołania

Postępowania szczególne

2008 2009 2010 2011 2012Odesłania prejudycjalne 395 438 484 519 537Skargi bezpośrednie 242 170 167 131 134Odwołania 126 129 144 195 205Postępowania szczególne 4 4 3 4 9Opinie 1 1 1 1

Łącznie 768 742 799 849 886



14. Sprawy w toku na dzień 31 grudnia – skład orzekający (2008–2012)1

Wielka izba4,97%


26,86%


4,74%

Wiceprezes 0,11%

Bez przydziału63,32%

2008 2009 2010 2011 2012Bez przydziału 524 490 519 617 561Pełny skład 1Wielka izba 40 65 49 42 44Izba w składzie 5 sędziów 177 169 193 157 238Izba w składzie 3 sędziów 19 15 33 23 42Prezes 8 3 4 10Wiceprezes 1

Łącznie 768 742 799 849 886


2012



15. Różne – tryb przyspieszony (2008–2012)

2008 2009 2010 2011 2012

Uw

zglę

dn

ion

e

Od

dal

enie

Uw

zglę

dn

ion

e

Od

dal

enie

Uw

zglę

dn

ion

e

Od

dal

enie

Uw

zglę

dn

ion

e

Od

dal

enie

Uw

zglę

dn

ion

e

Od

dal

enie

Skargi bezpośrednie 1 1Odesłania prejudycjalne 2 6 1 3 4 7 2 6 1 3Odwołania 1 5Postępowania szczególne 1

Łącznie 2 6 1 5 4 8 2 11 2 3

16. Różne – pilny tryb prejudycjalny (2008–2012)

2008 2009 2010 2011 2012

Uw

zglę

dn

ion

e

Od

dal

enie

Uw

zglę

dn

ion

e

Od

dal

enie

Uw

zglę

dn

ion

e

Od

dal

enie

Uw

zglę

dn

ion

e

Od

dal

enie

Uw

zglę

dn

ion

e

Od

dal

enie

Oddalenie 1Współpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych 2 1 1Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości 1 1 2 5 1 2 3 4 1

Łącznie 3 3 2 1 5 1 2 3 4 1



17. Różne – orzeczenia w przedmiocie środków tymczasowych (2012)1

Now

e w

nio

ski

o z

asto

sow

anie

śro

dkó

w

tym

czas

owyc

h

Od

wo

łan

ia

w p

rzed

mio

cie

śro

dkó

w

tym

czas

owyc

h lu

b

inte

rwen

cji

Rozstrzygnięcie

Od

dal

enie

Uw

zglę

dn

ion

e

Działania zewnętrzne Unii Europejskiej 1Konkurencja 1 1Prawo instytucjonalne 8Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa 2 3Własność intelektualna 1

ŁĄCZNIE OGÓŁEM 3 14

1 Powyższe liczby (liczby netto) obejmują wszystkie sprawy, z uwzględnieniem połączeń ze względu na ich powiązanie (szereg spraw połączonych = jedna sprawa).



18. Ogólna tendencja działalności orzeczniczej (1952–2012) – nowe sprawy i wyroki

Lata

Nowe sprawy1

Wyr

oki

/op

inie

2

Skar

gi

bez

po

śred

nie

Od

esła

nia

p

reju

dyc

jaln

e

Od

wo

łan

ia

Od

wo

łan

ia

w p

rzed

mio

cie

śro

dkó

w

tym

czas

owyc

h

lub

inte

rwen

cji

Wn

iosk

i o

wyd

anie

o

pin

ii

Łącz

nie

Wn

iosk

i o

zas

toso

wan

ie

śro

dkó

w

tym

czas

owyc

h

1953 4 41954 10 10 21955 9 9 2 41956 11 11 2 61957 19 19 2 41958 43 43 101959 46 1 47 5 131960 22 1 23 2 181961 24 1 1 26 1 111962 30 5 35 2 201963 99 6 105 7 171964 49 6 55 4 311965 55 7 62 4 521966 30 1 31 2 241967 14 23 37 241968 24 9 33 1 271969 60 17 77 2 301970 47 32 79 641971 59 37 96 1 601972 42 40 82 2 611973 131 61 192 6 801974 63 39 102 8 631975 61 69 1 131 5 781976 51 75 1 127 6 881977 74 84 158 6 1001978 146 123 1 270 7 971979 1218 106 1324 6 1381980 180 99 279 14 1321981 214 108 322 17 1281982 217 129 346 16 1851983 199 98 297 11 1511984 183 129 312 17 1651985 294 139 433 23 2111986 238 91 329 23 1741987 251 144 395 21 2081988 193 179 372 17 2381989 244 139 383 19 188

>>>


Trybunał Sprawiedliwości Statystyki sądoweLa

ta

Nowe sprawy1

Wyr

oki

/op

inie

2

Skar

gi

bez

po

śred

nie

Od

esła

nia

p

reju

dyc

jaln

e

Od

wo

łan

ia

Od

wo

łan

ia

w p

rzed

mio

cie

śro

dkó

w

tym

czas

owyc

h

lub

inte

rwen

cji

Wn

iosk

i o

wyd

anie

o

pin

ii

Łącz

nie

Wn

iosk

i o

zas

toso

wan

ie

śro

dkó

w

tym

czas

owyc

h

1990 221 141 15 1 378 12 1931991 140 186 13 1 2 342 9 2041992 251 162 24 1 2 440 5 2101993 265 204 17 486 13 2031994 125 203 12 1 3 344 4 1881995 109 251 46 2 408 3 1721996 132 256 25 3 416 4 1931997 169 239 30 5 443 1 2421998 147 264 66 4 481 2 2541999 214 255 68 4 541 4 2352000 197 224 66 13 2 502 4 2732001 187 237 72 7 503 6 2442002 204 216 46 4 470 1 2692003 277 210 63 5 1 556 7 3082004 219 249 52 6 1 527 3 3752005 179 221 66 1 467 2 3622006 201 251 80 3 535 1 3512007 221 265 79 8 573 3 3792008 210 288 77 8 1 584 3 3332009 143 302 104 2 1 552 2 3772010 136 385 97 6 624 2 3702011 81 423 162 13 679 3 3712012 73 404 136 3 1 617 357

Łącznie 8755 7832 1416 101 20 18 124 355 9365

1 Liczby brutto (po wyłączeniu postępowań szczególnych).2 Liczby netto.



. O

góln

a te

nden

cja

dzia

łaln

ości

orz

eczn

icze

j (19

52–2

012)

– n

owe

od

esła

nia

pre

jud

ycja

lne

(prz

ypad

ając

e na

pań

stw

o cz

łonk

owsk

ie w

dan

ym ro

ku)

BE

BG

CZ

DK

DE

EEIE

ELES

FRIT

CY

LVLT

LUH

UM

TN

LAT

PL

PT

RO

SISK

FISE

UK

Inn

e 1

Łącz

nie

1961

11

1962

55

1963

15

619

642

46

1965

42

17

1966

11

1967

511

31

323

1968

14

11

29

1969

411

11

1719

704

212

23

3219

711

186

51

637

1972

520

14

1040

1973

837

45

16

6119

745

156

57

139

1975

71

2615

141

41

6919

7611

281

812

141

7519

7716

130

214

79

584

1978

73

461

1211

385

123

1979

131

332

1819

111

810

619

8014

224

314

1917

699

1981

121

4117

114

175

108

1982

101

3639

1821

412

919

839

436

215

719

698

1984

132

381

3410

229

129

1985

1340

245

116

148

139

>>

>


Trybunał Sprawiedliwości Statystyki sądoweB

EB

GC

ZD

KD

EEE

IEEL

ESFR

ITC

YLV

LTLU

HU

MT

NL

ATP

LP

TR

OSI

SKFI

SEU

KIn

ne

1Łą

czn

ie19

8613

418

42

119

51

168

9119

8715

532

217

136

53

199

144

1988

304

341

3828

226

1617

919

8913

247

12

228

101

181

1413

919

9017

534

42

621

254

92

1214

119

9119

254

23

529

362

173

1418

619

9216

362

15

1522

118

118

162

1993

227

571

57

2224

143

312

204

1994

194

442

1336

461

131

2420

319

9514

851

310

1043

582

192

56

2025

119

9630

466

46

2470

210

66

34

2125

619

9719

746

12

910

503

2435

26

718

239

1998

127

493

555

1639

221

167

26

2426

419

9913

349

23

417

434

2356

74

522

255

2000

153

472

35

1250

1231

85

426

122

420

0110

553

14

415

402

1457

43

421

237

2002

188

597

38

374

1231

37

514

216

2003

183

432

48

945

428

151

44

2221

020

0424

450

118

821

481

228

121

45

2224

920

0521

14

512

1110

1718

23

3615

12

411

1222

120

0617

33

771

1417

2434

11

420

122

31

52

1025

120

0722

12

559

22

814

2643

12

1920

73

11

56

1626

520

0824

16

712

19

1712

391

33

46

3425

41

47

1428

820

0935

85

359

211

1128

291

43

101

2415

103

12

12

528

130

220

1037

93

1071

46

2233

493

29

624

158

1017

15

66

2938

520

1134

225

683

17

927

3144

101

213

2224

1111

141

312

426

423

2012

2815

78

685

61

1615

655

28

181

4423

614

139

38

1640

4To

tal

713

5527

149

1953

1268

161

287

862

1165

225

1383

642

833

410

4910

246

420

7999

547

278

32

1 Sp

raw

a C

-265

/00

Cam

pina

Mel

kuni

e (C

our d

e ju

stic

e Be

nelu

x / B

enel

ux G

erec

htsh

of).

Sp

raw

a C

-196

/09

Mile

s i in

. (Ra

da d

s. Z

ażal

eń S

zkół

Eur

opej

skic

h).



20. Ogólna tendencja działalności orzeczniczej (1952–2012) – nowe odesłania prejudycjalne (według państw członkowskich i sądów)

ŁącznieBelgia Cour constitutionnelle 25

Cour de cassation 88Conseil d’État 66

Inne sądy 534 713Bułgaria Върховен административен съд 10

Върховен касационен съд 1Inne sądy 44 55

Czechy Nejvyššího soudu Nejvyšší správní soud 14

Ústavní soud Inne sądy 13 27

Dania Højesteret 32Inne sądy 117 149

Niemcy Bundesgerichtshof 163Bundesverwaltungsgericht 105

Bundesfinanzhof 285Bundesarbeitsgericht 25

Bundessozialgericht 74Staatsgerichtshof des Landes Hessen 1

Inne sądy 1300 1953Estonia Riigikohus 4

Inne sądy 8 12Irlandia Supreme Court 22

High Court 20Inne sądy 26 68

Grecja Άρειος Πάγος 10Συμβούλιο της Επικρατείας 50

Inne sądy 101 161Hiszpania Tribunal Supremo 47

Audiencia Nacional 1Juzgado Central de lo Penal 7

Inne sądy 232 287Francja Cour de cassation 100

Conseil d’État 80Inne sądy 682 862

Włochy Corte suprema di Cassazione 111Corte Costituzionale 1

Consiglio di Stato 86Inne sądy 967 1165

Cypr Ανώτατο Δικαστήριο 2Inne sądy 2

>>>



ŁącznieŁotwa Augstākā tiesa 18

Satversmes tiesa Inne sądy 7 25

Litwa Lietuvos Respublikos Konstitucinis Teismas 1Lietuvos Aukščiausiasis Teismas 3

Lietuvos vyriausiasis administracinis Teismas 5Inne sądy 4 13

Luksemburg Cour supérieure de justice 10Cour de cassation 12

Conseil d’État 13Cour administrative 10

Inne sądy 38 83Węgry Legfelsőbb Bíróság 3

Fővárosi ĺtélőtábla 2Szegedi Ítélőtábla 1

Inne sądy 58 64Malta Qorti Kostituzzjonali

Qorti ta' l- AppelInne sądy 2 2

Niderlandy Raad van State 88Hoge Raad der Nederlanden 221

Centrale Raad van Beroep 50College van Beroep voor het Bedrijfsleven 142

Tariefcommissie 34Inne sądy 298 833

Austria Verfassungsgerichtshof 5Oberster Gerichtshof 92

Oberster Patent– und Markensenat 4Bundesvergabeamt 24

Verwaltungsgerichtshof 69Vergabekontrollsenat 4

Inne sądy 212 410Polska Sąd Najwyższy 5

Naczelny Sąd Administracyjny 19Trybunał Konstytucyjny

Inne sądy 25 49Portugalia Supremo Tribunal de Justiça 3

Supremo Tribunal Administrativo 47Inne sądy 52 102

Rumunia Inalta Curte de Casatie si Justitie 6Curtea de Apel 21

Inne sądy 19 46

>>>



ŁącznieSłowenia Vrhovno sodišče 1

Ustavno sodišče Inne sądy 3 4

Słowacja Ústavný Súd Najvyšší súd 8

Inne sądy 12 20Finlandia Korkein hallinto-oikeus 40

Korkein oikeus 13Inne sądy 26 79

Szwecja Högsta Domstolen 16Marknadsdomstolen 5

Regeringsrätten 24Inne sądy 54 99

Zjednoczone Królestwo

House of Lords 40Supreme Court 3

Court of Appeal 70Inne sądy 434 547

Inne Cour de justice Benelux/Benelux Gerechtshof1 1Rada ds. Zażaleń Szkół Europejskich2 1 2

Łącznie 7832

1 Sprawa C-265/00 Campina Melkunie.2 Sprawa C-196/09 Miles i in.


Trybunał Sprawiedliwości Statystyki sądowe21

. O

góln

a te

nden

cja

dzia

łaln

ości

orz

eczn

icze

j (19

52–2

012)

– n

owe

skar

gi o

stw

ierd

zen

ie u

chyb

ien

ia

zob

owią

zan

iom

pań

stw

a cz

łon

kow

skie

go

BEBG

CZ

DK

DE

EEIE

ELES

FRIT

CY

LVLT

LUH

UM

TN

LAT

PLPT

ROSI

SKFI

SEU

K

700

600

500

400

300

200

100 0

BE

BG

CZ

DK

DE

EEIE

ELES

FRIT

CY

LVLT

LUH

UM

TN

LAT

PL

PT

RO

SISK

FISE

UK

Łącz

nie

1952

–201

237

33

2738

272

1820

238

523

841

063

310

326

113

1414

413

359

188

19

1152

5213

136

80

1952

–201

2

Rozdział II

Sąd


Działalność Sąd

A – Działalność Sądu w 2012 r.

Prezes Marc Jaeger

W świetle dwóch poprzednich lat działalności rok 2012 pokazał, że okresy, w których Sąd może liczyć na stabilny i kompletny skład, stały się rzadkie. Mamy tu do czynienia ze zjawiskiem, które sąd ten jest obecnie zmuszony uwzględnić w ramach swojego funkcjonowania i swoich metod pracy. I tak, mimo że E. Moavero Milanesi i E. Cremona przestali pełnić swoje funkcje, odpowiednio, z dniem 15 listopada 2011 r. i z dniem 22 marca 2012 r., osoby, które zastąpiły tych sędziów, to jest G. Berardis i E. Buttigieg, objęły swoje funkcje, odpowiednio, w dniu 17 września 2012 r. i w dniu 8 października 2012 r. Podobnie N. Wahl, który w dniu 28 listopada 2012 r. zaczął sprawować funkcję rzecznika generalnego w Trybunale Sprawiedliwości, nie został do dziś zastąpiony. Choć odejścia poszczególnych członków są nieuniknione w sądzie, który będzie niedługo liczyć 28 sędziów (z uwzględnieniem przyszłego przystąpienia Republiki Chorwacji), ewidentnie nie przyczyniają się one do optymalnego zarządzania działalnością sądowniczą. Istotne jest zatem, by kalendarz nominacji członków związany z takimi przypadkami odejścia – zwłaszcza przy okazji częściowego odnawiania składu co trzy lata – umożliwiał ciągłość w rozpatrywaniu spraw w kontekście, w którym stałe dążenie do wydajności znajduje się w centrum starań sądu.

Ze statystycznego punktu widzenia mimo niekorzystnych okoliczności Sąd może sobie jednak pogratulować, że udało mu się potwierdzić skok ilościowy, który miał miejsce w 2011 r. I tak w 2012 r. zostało rozstrzygniętych 688 spraw (co stanowi, po roku 2011, najlepszy wynik od utworzenia tego sądu), zaś w około 322 sprawach została zorganizowana rozprawa. To ustanowienie nowego progu efektywności sądowniczej – które ma swoje źródło w licznych reformach wewnętrznych przeprowadzonych w ciągu tych ostatnich lat i prowadzących do skumulowanego wzrostu wydajności – umożliwiło historyczne obniżenie1 liczby spraw w toku (które wynosi 71 spraw, czyli ponad 5% obniżki) z korzyścią dla chwilowego spadku wniesionych spraw, których liczba wynosiła 617 w tym roku (czyli niemal 15% obniżki). Niemniej z uwagi na globalny wzrost sporów odnotowywany od dziesięciu lat spadek ten nie może być postrzegany jako trwały, w związku z czym Sąd musi zintensyfikować swoje działania w celu zlikwidowania zaległości sądowniczych, przyjmując za cel dalsze dążenie do zrealizowanego już zmniejszenia czasu trwania postępowania (średni czas trwania postępowania w 2012 r. wynosił 24,8 miesiąca, co stanowi skrócenie czasu postępowania o 1,9 miesiąca w porównaniu z 2011 r.).

To właśnie między innymi w tym celu Sąd podjął pogłębioną reformę swojego regulaminu postępowania, która zostanie przedłożona – zgodnie z art. 254 akapit piąty TFUE – do zatwierdzenia przez Radę w trakcie roku 2013. Niemniej bez względu na to, jak konieczna jest ta modernizacja przepisów proceduralnych, wywoła ona niedające się wyrazić liczbowo skutki ex ante i postrzegalne dopiero średnioterminowo po wystarczająco znaczącym okresie stosowania nowych przepisów. Z tego wynika, że zamierzona reforma sama w sobie nie pozwoli na niezbędny zdecydowany wzrost efektywności w celu zmniejszenia w dostatecznie odczuwalny i trwały sposób czasu postępowania, w szczególności w przypadku spraw związanych z obszernymi i złożonymi sporami. Reformie tej powinien pilnie towarzyszyć przydział nowych zasobów personalnych w oczekiwaniu na ewentualną zmianę strukturalną sądu.

1 W ciągu ostatnich dziesięciu lat liczba spraw w toku stale rosła, z wyjątkiem lat 2005 i 2006 (z powodu przeniesienia właściwości do Sądu do spraw Służby Publicznej).


Sąd Działalność

Jak świadczą o tym kolejne strony, w 2012 r. miał miejsce zróżnicowany rozwój orzecznictwa, którego istotna część dotyczyła spraw z zakresu prawa konkurencji, pomocy państwa i własności intelektualnej. Poszczególne dziedziny działalności Sądu zostaną przedstawione według roli sprawowanej przezeń jako organ orzekający w sprawach dotyczących: zgodności z prawem (I), odwołań (II) i środków tymczasowych (III).

I. Spory dotyczące zgodności z prawem

Dopuszczalność skarg wniesionych na podstawie art. 263 TFUE

1. Akt zaskarżalny

W wyroku z dnia 1 lutego 2012 r. w sprawie T-237/09 Région wallonne przeciwko Komisji, dotychczas nieopublikowanym, Sąd, do którego zwrócono się o wypowiedzenie się w kwestii, czy możliwe jest wniesienie skargi o stwierdzenie nieważności na dorozumianą decyzję w sprawie odrzucenia wynikającą z uzasadnienia aktu, przypomniał przede wszystkim, że co do zasady jedynie sentencja decyzji może wywoływać skutki prawne i w konsekwencji być niekorzystna, jakiekolwiek byłoby uzasadnienie tej decyzji. Natomiast ocena zawarta w uzasadnieniu decyzji nie może jako taka być przedmiotem skargi o stwierdzenie nieważności i może być poddana kontroli legalności sprawowanej przez sąd Unii jedynie w zakresie, w jakim ocena ta, jako uzasadnienie aktu niekorzystnego, stanowi niezbędne wsparcie sentencji tego aktu. Tymczasem, choć sentencja danej decyzji nie odrzuca wyraźnie wniosku złożonego przez adresata, z decyzji interpretowanej w świetle jej istotnych motywów może jednak wynikać, że instytucja będąca autorem aktu zajęła wyraźnie stanowisko co do tego wniosku i go odrzuciła. W takim przypadku decyzja pociąga za sobą wiążące skutki prawne, które są niekorzystne dla adresata w tym względzie.

2. Akt niewymagający środków wykonawczych

Sąd miał okazję wypowiedzieć się w kwestii pojęcia aktu niewymagającego środków wykonawczych w rozumieniu art. 263 akapit czwarty TFUE. W pierwszej kolejności w sprawie T-221/10 Iberdrola przeciwko Komisji, która doprowadziła do wydania wyroku z dnia 8 marca 2012 r., dotychczas nieopublikowanego, skarżąca twierdziła w swojej skardze skierowanej przeciwko decyzji Komisji uznającej za niezgodny ze wspólnym rynkiem system umożliwiający amortyzację podatkową finansowej wartości firmy w związku z nabyciem udziałów w zagranicznych przedsiębiorstwach, ustanowiony w ustawodawstwie hiszpańskim, że nie ma obowiązku wykazywania, iż owa decyzja dotyczy jej indywidualnie, ponieważ stanowi ona akt regulacyjny, który dotyczy jej bezpośrednio i nie obejmuje środków wykonawczych.

Zauważając, iż w art. 6 ust. 2 zaskarżonej decyzji jest mowa o „środkach podejmowanych na szczeblu krajowym w celu [jej] wykonania […] aż do momentu całkowitego odzyskania pomocy udzielonej w ramach [spornego] programu”, Sąd podkreślił, że samo tylko istnienie tych zmierzających do odzyskania pomocy środków, które stanowią środki wykonawcze, uzasadnia uznanie zaskarżonej decyzji za akt obejmujący środki wykonawcze, które z kolei mogą zostać zakwestionowane przez ich adresatów przed sądem krajowym. Środki wykonawcze zaskarżonej decyzji nie ograniczają się ponadto do tych środków zmierzających do odzyskania pomocy, lecz obejmują również wszystkie środki zmierzające do wdrożenia decyzji o niezgodności ze wspólnym rynkiem, w tym w szczególności ten polegający na odrzuceniu wniosku mającego na celu objęcie rozpatrywaną ulgą podatkową, które to odrzucenie skarżąca może również zakwestionować przed sądem krajowym. W konsekwencji Sąd odrzucił tezę skarżącej, zgodnie z którą zaskarżona decyzja nie obejmuje ani nie wymaga środków wykonawczych, aby wywrzeć swoje skutki, ze względu na


Działalność Sąd

to, że automatycznie zakazuje ona dalszego stosowania spornego systemu przez beneficjentów i Królestwo Hiszpanii.

W drugiej kolejności w sprawie T-381/11 Eurofer przeciwko Komisji, która doprowadziła do wydania postanowienia z dnia 4 czerwca 2012 r., dotychczas nieopublikowanego, przedmiotem sporu była decyzja Komisji określająca przejściowe zasady dotyczące zharmonizowanego przydziału bezpłatnych uprawnień do emisji gazów cieplarnianych w całej Unii zgodnie z art. 10a dyrektywy 2003/87/WE2.

Stwierdziwszy wprawdzie, że wspomniana decyzja stanowi akt regulacyjny w rozumieniu art. 263 TFUE, ponieważ jest ona aktem o charakterze generalnym i nie stanowi aktu legislacyjnego, Sąd orzekł jednak, że nie może być ona postrzegana jako akt niewymagający przyjęcia środków wykonawczych. Zważywszy bowiem, że zaskarżona decyzja przewidywała, iż państwa członkowskie i Komisja muszą przedsięwziąć szereg środków zmierzających do jej wykonania, które pozwolą państwom członkowskim określić ostateczną roczną liczbę bezpłatnych uprawnień do emisji przydzielanych dla każdej z rozpatrywanych instalacji, Sąd uznał, że wymaga ona przyjęcia środków wykonawczych w rozumieniu art. 263 akapit czwarty TFUE. Wniosku tego nie podważa cel przyświecający powyższemu postanowieniu, jakim jest umożliwienie każdej osobie fizycznej i prawnej wniesienia skargi na akty o charakterze generalnym, które nie są aktami legislacyjnymi oraz które dotyczą ich bezpośrednio i nie wymagają przyjęcia środków wykonawczych, wykluczając tym samym przypadki, w których osoba taka musiałaby naruszyć prawo, aby móc zwrócić się do sądu. Sąd zauważył w tym względzie, że przedsiębiorstwa będące członkami stowarzyszenia reprezentującego interesy europejskiego przemysłu hutniczego w ramach postępowania dotyczącego skargi wniesionej przez to stowarzyszenie na sporną decyzję nie znajdują się w sytuacji, która wchodziłaby w zakres wskazanego powyżej celu. Owe przedsiębiorstwa mogą bowiem co do zasady zakwestionować krajowe środki wykonujące zaskarżoną decyzję i w tym kontekście podnieść jej niezgodność z prawem przed sądami krajowymi, które, przed wydaniem rozstrzygnięcia, mogą zastosować art. 267 TFUE, bez konieczności wcześniejszego naruszenia zaskarżonej decyzji.

3. Bezpośrednie oddziaływanie

W sprawie T-541/10 ADEDY i in. przeciwko Radzie, która doprowadziła do wydania postanowienia z dnia 27 listopada 2012 r., dotychczas nieopublikowanego, Sąd rozpoznał skargę wniesioną między innymi przez grecką konfederację związków zawodowych na dwie decyzje Rady skierowane do Republiki Greckiej w związku z nadmiernym deficytem tego państwa. Skarżący zarzucają, że zaskarżone akty zawierają szereg przepisów wpływających na interesy finansowe i warunki pracy greckich urzędników służby cywilnej.

Sąd podkreślił, że art. 263 akapit czwarty TFUE ogranicza możliwość wniesienia skargi o stwierdzenie nieważności przez osobę fizyczną lub prawną do trzech kategorii aktów, a mianowicie, po pierwsze, aktów, których osoba ta jest adresatem; po drugie, aktów, które dotyczą jej bezpośrednio i indywidualnie; oraz po trzecie, aktów regulacyjnych, które dotyczą jej bezpośrednio i nie wymagają środków wykonawczych. W tym względzie Sąd przypomniał, że zgodnie z orzecznictwem dotyczącym art. 230 akapit czwarty WE warunek, iż będąca przedmiotem skargi decyzja musi dotyczyć osoby fizycznej lub prawnej bezpośrednio, wymaga co do zasady

2 Dyrektywa 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 13 października 2003 r. ustanawiająca system handlu przydziałami [uprawnieniami do] emisji gazów cieplarnianych we Wspólnocie oraz zmieniająca dyrektywę Rady 96/61/WE (Dz.U. L 275, s. 32).


Sąd Działalność

łącznego spełnienia dwóch kryteriów: po pierwsze, zaskarżony środek musi wywierać bezpośredni wpływ na sytuację prawną jednostki i, po drugie, nie może on pozostawiać żadnej uznaniowości swoim adresatom, których obowiązkiem jest go wykonać, gdyż jego wykonanie ma mieć charakter automatyczny i wynikać z samego uregulowania Unii, bez stosowania innych przepisów pośrednich. Orzecznictwo to znajduje także zastosowanie do art. 263 akapit czwarty TFUE z uwagi na to, że ustanowiony w tym postanowieniu warunek, by dany akt dotyczył danej osoby bezpośrednio, pozostał niezmieniony.

Badając różne postanowienia zaskarżonych decyzji w świetle tych warunków, Sąd uznał, że postanowienie nakładające obowiązek obniżenia dodatkowych elementów wynagrodzenia wypłacanych urzędnikom służby cywilnej nie jest w stanie wywrzeć bezpośredniego wpływu na sytuację prawną skarżących, z tego względu, że choć zobowiązuje ono zainteresowane państwo członkowskie do realizacji celu budżetowego, czyli zaoszczędzenia określonej kwoty w skali roku poprzez obniżenie dodatkowych elementów wynagrodzenia wypłacanych urzędnikom służby cywilnej, to nie określa ono ani sposobów przeprowadzenia tej obniżki, ani kategorii urzędników służby cywilnej, której będzie ona dotyczyć, to jest elementów, w odniesieniu do których władze krajowe dysponują znaczącym zakresem uznania. Zdaniem Sądu to samo odnosi się do postanowienia przewidującego obowiązek uchwalenia przez zainteresowane państwo członkowskie w określonym terminie ustawy służącej reformie systemu emerytalnego w celu zapewnienia jego stabilności w średnim i długim okresie. Jako że wspomniane postanowienie wymagało uchwalenia ustawy krajowej, aby móc zostać wykonanym, i pozostawiało władzom państwowym szerokie pole uznaniowości w zakresie treści tej ustawy, pod warunkiem że zapewni ona stabilność systemu emerytalnego w średnim i długim okresie, owo postanowienie nie dotyczyło bezpośrednio skarżących w rozumieniu art. 263 akapit czwarty TFUE, gdyż tylko ta ustawa mogła ewentualnie wywrzeć bezpośredni wpływ na ich sytuację prawną. W odniesieniu do postanowienia przewidującego pułap do celów zastąpienia przechodzących na emeryturę pracowników zatrudnionych w sektorze publicznym Sąd uznał, że stanowi ono ogólny środek organizacji i zarządzania administracją publiczną, a zatem nie wywiera ono także bezpośredniego wpływu na sytuację prawną skarżących. W zakresie, w jakim postanowienie to miało doprowadzić do pogorszenia jakości funkcjonowania usług publicznych i warunków pracy skarżących, chodziło tu o okoliczność, która nie wpływa na ich sytuację prawną, lecz jedynie na ich sytuację faktyczną.

4. Reprezentacja przez adwokata lub radcę prawnego

Zgodnie z art. 19 akapity trzeci i czwarty statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, mającym zastosowanie do postępowania przed Sądem na podstawie art. 53 akapit pierwszy tego statutu, jednostki muszą być reprezentowane przez adwokata lub radcę prawnego uprawnionego do występowania przed sądem państwa członkowskiego lub innego państwa, które jest stroną Porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym3.

W sprawie T-508/09 Cañas przeciwko Komisji, która doprowadziła do wydania postanowienia z dnia 26 marca 2012 r., niepublikowanego, odwołanie w toku, skarga została podpisana wspólnie przez dwóch adwokatów: pierwszy z nich był wpisany na listę adwokatów w Lozannie (Szwajcaria), drugi był wpisany także na tę listę oraz na listę adwokatów w Paryżu (Francja). Z uwagi na okoliczność, że ten drugi był dopuszczony do wykonywania zawodu adwokata bez jakichkolwiek ograniczeń w obu tych krajach, Sąd uznał, iż skarga została wniesiona przez adwokata uprawnionego do występowania przed sądem państwa członkowskiego. Jako że ten adwokat został jednak zastąpiony w trakcie postępowania przez trzeciego adwokata mającego obywatelstwo

3 Porozumienie o Europejskim Obszarze Gospodarczym z dnia 2 maja 1992 r. (Dz.U. 1994, L 1, s. 3).


Działalność Sąd

szwajcarskie, będącego członkiem palestry w Paryżu i wpisanego tam na listę adwokatów zagranicznych, Komisja zwróciła się do Sądu o potwierdzenie, że ten adwokat szwajcarski jest uprawniony do reprezentowania przed nim skarżącego, mając na uwadze ewentualne ryzyko obejścia przepisów dotyczących uprawnienia adwokatów i radców prawnych do występowania przed sądami Unii, w szczególności na podstawie umów dwustronnych między państwem członkowskim i państwem trzecim. Sąd zauważył w tym względzie, że nawet jeśli dyrektywa 98/5/WE4 w związku z załącznikiem III do umowy WE–Szwajcaria w sprawie swobodnego przepływu osób5 daje państwom członkowskim możliwość nałożenia na adwokatów szwajcarskich, którzy wykonują w sposób stały zawód prawnika na ich terytorium, obowiązek współdziałania z prawnikiem lokalnym w przypadku reprezentowania klienta przed sądem, prawo francuskie nie nakłada takiego obowiązku. Jako że adwokat, o którym mowa, przedstawił zresztą dokument poświadczający, że jest on uprawniony do występowania przed sądem jednego z państw członkowskich, Sąd doszedł do wniosku, iż jest on uprawniony do reprezentowania przed nim skarżącego.

Sąd wypowiedział się wreszcie w kwestii możliwości powołania się przez pierwszego adwokata, wpisanego wyłącznie na listę adwokatów w Lozannie, na przysługujące mu prawo do swobodnego świadczenia usług, aby móc reprezentować skarżącego w postępowaniu głównym. Przypomniawszy, że art. 5 dyrektywy 77/249/EWG6, na który adwokaci szwajcarscy mogą się powołać, wskazuje, że w odniesieniu do wykonywania czynności dotyczących reprezentowania klienta w postępowaniu sądowym każde państwo członkowskie może wymagać od prawników świadczących usługi, by współpracowali z prawnikiem, który wykonuje swój zawód w danej instytucji sądowniczej lub też z „avoué” lub „procuratore” wykonującym swój zawód w tej instytucji, Sąd uznał, że ten obowiązek jest spełniony, o ile skarżący jest również reprezentowany przez adwokata będącego członkiem palestry w Paryżu dopuszczonego tam do nieograniczonego wykonywania tego zawodu.

5. Status strony pozwanej

W sprawie T-395/11 Elti przeciwko Delegaturze Unii w Czarnogórze, która doprowadziła do wydania postanowienia z dnia 4 czerwca 2012 r., dotychczas nieopublikowanego, Sądowi została przedłożona do rozstrzygnięcia skarga wymierzona przeciwko decyzji szefa delegatury Unii w Czarnogórze odrzucającej ofertę skarżącej złożonej w ramach zamówienia publicznego na dostawę sprzętu przeznaczonego do ucyfrowienia publicznego systemu nadawania tego państwa. Sprawa ta stanowiła dla Sądu okazję do sprecyzowania, że delegatura Unii w państwie trzecim nie może zostać uznana za organ lub jednostkę organizacyjną Unii w rozumieniu art. 263 ust. 1 TFUE.

4 Dyrektywa 98/5/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 lutego 1998 r. mająca na celu ułatwienie stałego wykonywania zawodu prawnika w państwie członkowskim innym niż państwo uzyskania kwalifikacji zawodowych (Dz.U. L 77, s. 36).

5 Umowa między Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi, z jednej strony, a Konfederacją Szwajcarską, z drugiej strony, w sprawie swobodnego przepływu osób, podpisana w Luksemburgu w dniu 21 czerwca 1999 r. (Dz.U. 2002, L 114, s. 6).

6 Dyrektywa Rady 77/249/EWG z dnia 22 marca 1977 r. mająca na celu ułatwienie skutecznego korzystania przez prawników ze swobody świadczenia usług (Dz.U. L 78, s. 17).


Sąd Działalność

W tym względzie Sąd zwrócił uwagę, że z art. 221 TFUE, jak również z decyzji 2010/427/UE7, z art. 51 akapit drugi, art. 59, art. 60a i art. 85 rozporządzenia finansowego8 wynika, iż status prawny delegatur Unii cechuje podwójna organiczna i funkcjonalna zależność względem Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych (ESDZ). Z tego powodu nie mogą one zostać uznane za organ lub jednostkę organizacyjną Unii w rozumieniu art. 263 TFUE.

Ponadto akty wydane na podstawie uprawnień delegowanych zwykle są przypisywane instytucji delegującej, do której należy wykonywanie praw strony pozwanej w sporach sądowych dotyczących danego aktu; rozwiązanie to ma zastosowanie a fortiori do upoważnień do podpisu oraz w przypadku subdelegowania. I tak akty wydane przez szefa delegatury Unii działającego w charakterze subdelegowanego intendenta Komisji w ramach procedury dotyczącej zamówienia publicznego na dostawę określonych dóbr lub usług nie pozwalają przyznać owej delegaturze statusu strony pozwanej, lecz można je w owej sprawie przypisać Komisji. Z tego wynika, że delegatura Unii w Czarnogórze nie mogła zostać uznana za organ lub jednostkę organizacyjną Unii oraz że skarga wniesiona w omawianej sprawie przeciwko tej delegaturze została odrzucona jako niedopuszczalna.

Reguły konkurencji obowiązujące w stosunku do przedsiębiorstw

1. Uwagi ogólne

a) Żądania udzielenia informacji

Sprawy połączone T-458/09 i T-171/10 Slovak Telekom przeciwko Komisji, które doprowadziły do wydania wyroku z dnia 22 marca 2012 r., dotychczas nieopublikowanego, umożliwiły Sądowi wypowiedzenie się w kwestii zakresu uprawnienia Komisji do żądania od przedsiębiorstw udzielenia informacji na podstawie art. 18 rozporządzenia (WE) nr 1/20039. Przedmiotem sporu były tu dwie decyzje Komisji, w których nakazała ona skarżącej, by dostarczyła jej informacje na temat swojej działalności nie tylko w okresie po przystąpieniu Republiki Słowackiej do Unii, ale także we wcześniejszym okresie. Sąd zauważył, że uprawnienia w zakresie dochodzenia przewidziane w art. 18 ust. 1 rozporządzenia nr 1/2003 są uzależnione wyłącznie od wymogu konieczności żądanych informacji, ocenianej przez Komisję, w celu zweryfikowania podejrzeń popełnienia naruszenia uzasadniających przeprowadzenie dochodzenia. Z tego wynika, że Komisja jest uprawniona do żądania od przedsiębiorstwa udzielenia informacji dotyczących okresu, w którym reguły konkurencji Unii nie miały do niego zastosowania, jeżeli okażą się one konieczne do stwierdzenia ewentualnego naruszenia tych reguł, które miało miejsce w momencie, gdy zaczęły one mieć do niego zastosowanie. W tych ramach Sąd oddalił argumentację skarżącej, jakoby w owym przypadku nie istniał związek między rzekomo popełnionym naruszeniem a żądanymi informacjami. Zauważył on w tym względzie, że informacje te mogły umożliwić Komisji określenie rynków właściwych, ustalenie, czy skarżąca zajmowała pozycję dominującą na tych rynkach lub ocenienie wagi naruszenia, gdyż pewne dane sprzed dnia 1 maja 2004 r. mogły być jej ponadto potrzebne do ustalenia kontekstu gospodarczego, w jaki wpisywało się zarzucane zachowanie.

7 Decyzja Rady 2010/427/UE z dnia 26 lipca 2010 r. określająca organizację i zasady funkcjonowania Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych (Dz.U. L 201, s. 30).

8 Rozporządzenie Rady (WE, Euratom) nr 1605/2002 z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie rozporządzenia finansowego mającego zastosowanie do budżetu ogólnego Wspólnot Europejskich (Dz.U. L 248, s. 1).

9 Rozporządzenie Rady (WE) nr 1/2003 z dnia 16 grudnia 2002 r. w sprawie wprowadzenia w życie reguł konkurencji ustanowionych w art. 81 [WE] i 82 [WE] (Dz.U. 2003, L 1, s. 1).


Działalność Sąd

b) Uprawnienia kontrolne Komisji

– Pomoc ze strony adwokata

W wyroku z dnia 27 września 2012 r. w sprawie T-357/06 Koninklijke Wegenbouw Stevin przeciwko Komisji, dotychczas nieopublikowanym, Sąd przypomniał, że choć pewne uprawnienia do obrony, w tym prawo do pomocy prawnej, muszą być przestrzegane już na etapie dochodzenia wstępnego, to należy jednak upewnić się, że poszanowanie tych uprawnień nie narusza skuteczności (effet utile) kontroli, aby Komisja mogła wypełnić swoje obowiązki strażniczki traktatu w zakresie konkurencji. W tym kontekście konieczne jest wyważenie ogólnych zasad prawa Unii dotyczących prawa do obrony i skuteczności uprawnień kontrolnych Komisji, aby zapobiec ewentualnemu zniszczeniu lub ukryciu dokumentów. I tak, choć obecność adwokata zewnętrznego lub prawnika wewnętrznego w przedsiębiorstwie jest możliwa, taka obecność nie może stanowić warunku zgodności z prawem kontroli. Jeżeli przedsiębiorstwo sobie tego życzy, zwłaszcza wtedy, gdy nie ma ono prawnika na miejscu, może ono zatem zwrócić się do adwokata o udzielenie porady i poprosić go, by się tam udał możliwie szybko. Aby skorzystanie z tego prawa do pomocy adwokata nie mogło wpłynąć na prawidłowy przebieg kontroli, osoby, które są za nią odpowiedzialne, powinny móc natychmiast wejść do wszystkich pomieszczeń przedsiębiorstwa, doręczyć mu decyzję w sprawie kontroli i zająć wybrane przez siebie biura bez czekania. Osoby te powinny być także w stanie kontrolować rozmowy telefoniczne i wiadomości informatyczne przedsiębiorstwa. Ponadto termin, jaki Komisja jest zobowiązana przyznać przedsiębiorstwu, aby mogło się ono skontaktować ze swoim adwokatem, zanim instytucja ta rozpocznie kontrolę, może być jedynie nadzwyczaj krótki i ograniczony do absolutnego minimum.

W tym względzie Sąd stanął na stanowisku, że odmawiając przychylenia się do prośby przedsiębiorstwa, by pracownicy odpowiedzialni za przeprowadzenie kontroli zaczekali w poczekalni do momentu przybycia zewnętrznych adwokatów tego przedsiębiorstwa, zanim będą mogli oni wejść do jego pomieszczeń, Komisja nie naruszyła w ogóle prawa do obrony przysługującego danemu przedsiębiorstwu. Odmowę udzielenia przez przedsiębiorstwo wstępu do jego budynków inspektorom Komisji przed przybyciem jego adwokatów należy zatem zakwalifikować jako odmowę podporządkowania się decyzji w sprawie kontroli.

– Zakres

W wyżej wymienionym wyroku w sprawach połączonych Koninklijke Wegenbouw Stevin przeciwko Komisji Sąd miał ponadto okazję wypowiedzieć się w kwestii zakresu uprawnień kontrolnych Komisji. Przypomniawszy w tym względzie, że przedsiębiorstwa mają obowiązek współpracować aktywnie przy środkach śledczych w trakcie wstępnego postępowania dochodzeniowego, podkreślił on w szczególności znaczenie, jakie ma w tym kontekście prawo dostępu do wszystkich pomieszczeń, terenów i środków transportu tych przedsiębiorstw. Prawo to odgrywa zasadniczą rolę, gdyż ma ono pozwolić Komisji na zgromadzenie dowodów naruszenia reguł konkurencji w miejscach, gdzie dowody takie zwykle się znajdują, czyli w handlowych pomieszczeniach przedsiębiorstw.

I tak Sąd stanął na stanowisku, że sam fakt, iż adwokaci przedsiębiorstwa odmawiają Komisji wstępu do biura jednego z dyrektorów tego przedsiębiorstwa, wystarcza, by uznać, że odmówiło ono podporządkowania się w pełni decyzji w sprawie kontroli, przy czym Komisja nie musi udowadniać, że opóźnienie spowodowane tą odmową mogło doprowadzić do zniszczenia lub ukrycia dokumentów.


Sąd Działalność

W wyrokach z dnia 14 listopada 2012 r.: w sprawie T-135/09 Nexans France i Nexans przeciwko Komisji, dotychczas nieopublikowanym, i w sprawie T-140/09 Prysmian i Prysmian Cavi e Sistemi Energia przeciwko Komisji, dotychczas nieopublikowanym, dotyczących tej samej problematyki, Sąd uściślił jednak, że gdy Komisja przeprowadza kontrolę w pomieszczeniach przedsiębiorstwa, jest zobowiązana ograniczyć przeszukanie do działalności danego przedsiębiorstwa związanej z sektorami wskazanymi w decyzji nakazującej przeprowadzenie kontroli. Natomiast w przypadku gdy stwierdzi ona, po zbadaniu, że dany dokument lub informacja nie należy do tych sektorów, musi ona powstrzymać się od ich wykorzystania do celów dochodzenia. Sąd podkreślił w tym względzie, że gdyby Komisja nie podlegała takiemu ograniczeniu, miałaby ona w praktyce możliwość w każdym przypadku, gdy dysponuje poszlaką pozwalającą jej podejrzewać, że przedsiębiorstwo naruszyło reguły konkurencji w konkretnej dziedzinie swej działalności, przeprowadzenia kontroli dotyczącej całej tej działalności. Byłoby to niezgodne z ochroną sfery prywatnej działalności osób prawnych gwarantowaną jako prawo podstawowe w społeczeństwie demokratycznym. W owym przypadku Komisja miała zatem obowiązek dysponowania wystarczająco poważnymi poszlakami uzasadniającymi przeprowadzenie kontroli w pomieszczeniach skarżących i dotyczącymi całej ich działalności odnoszącej się do kabli elektrycznych i materiałów związanych z tymi kablami, aby wydać sporne decyzje w sprawie kontroli.

c) Rozsądny termin

W wyroku z dnia 5 czerwca 2012 r. w sprawie T-214/06 Imperial Chemical Industries przeciwko Komisji, dotychczas nieopublikowanym, Sąd, przed którym został podniesiony zarzut oparty na nadmiernie długim czasie trwania postępowań administracyjnego i sądowego, uznał, że nieograniczone prawo orzekania, którym dysponuje on w zakresie grzywien z tytułu naruszenia reguł konkurencji, pozwala mu orzec w przedmiocie żądania skarżącej mającego na celu obniżenie z tego względu kwoty grzywny, która została na nią nałożona przez Komisję. Sąd podkreślił między innymi, że taka możliwość jest uzasadniona w tym przypadku ze względów ekonomii procesowej i celem zapewnienia natychmiastowego i skutecznego naprawienia takiego naruszenia zasady rozsądnego terminu.

Przypomniawszy, że rozsądny charakter terminu powinien być oceniany w zależności od okoliczności właściwych dla każdej sprawy, a w szczególności znaczenia sporu dla podmiotu, którego on dotyczy, złożoności sprawy oraz zachowania tego podmiotu i właściwych władz, Sąd uznał jednak, że choć czas trwania postępowania sądowego krytykowany przez skarżącą – łącznie pięć lat i dziewięć miesięcy – był z pewnością znaczący, ale można go było wyjaśnić okolicznościami i złożonością sprawy. I tak wobec niepodniesienia przez skarżącą żadnego argumentu dotyczącego znaczenia, jakie miała dla niej ta sprawa, oraz zważywszy na okoliczność, że sprawa nie wymagała, ze względu na swój charakter lub wagę dla skarżącej, szczególnego pośpiechu, Sąd uznał, iż ów czas trwania nie uzasadnia obniżenia kwoty zastosowanej grzywny.

d) Sankcje

– Obliczanie grzywien

Sprawa T-336/07 Telefónica i Telefónica de España przeciwko Komisji, która doprowadziła do wydania wyroku z dnia 29 marca 2012 r., dotychczas nieopublikowanego, odwołanie w toku, stanowiła ponadto okazję do uściślenia przez Sąd kryteriów, które należy uwzględnić przy obliczaniu grzywien. W tym względzie Sąd przypomniał, że zgodnie z wytycznymi w sprawie metody ustalania grzywien nakładanych na mocy art. 15 ust. 2 rozporządzenia nr 17 oraz art. 65


Działalność Sąd

ust. 5 traktatu [EWWiS]10 przy ocenie wagi naruszenia Komisja powinna wziąć pod uwagę jego rzeczywisty wpływ na rynek wyłącznie wówczas, gdy wpływ taki może być zmierzony. W tych ramach zasięg rynku geograficznego stanowi tylko jedno z trzech istotnych kryteriów przy dokonywaniu ogólnej oceny wagi naruszenia. Co więcej, nie jest ono kryterium niezależnym w tym znaczeniu, że tylko naruszenia dotyczące kilku państw członkowskich mogłyby być uznane za „bardzo poważne”. Wobec tego Komisja może uznać naruszenie za „bardzo poważne”, pomimo że zasięg właściwego rynku geograficznego jest ograniczony do terytorium jednego państwa członkowskiego.

Sąd podkreślił ponadto, że aby ocenić wagę naruszenia w celu określenia kwoty grzywny, Komisja powinna dopilnować, by jej działanie miało charakter odstraszający, przede wszystkim w przypadku naruszeń szczególnie niekorzystnych dla realizacji celów Unii. Skutek odstraszający musi mieć zarazem charakter szczególny i ogólny w tym znaczeniu, że karząc indywidualne naruszenie, grzywna wpisuje się również w zakres ogólnej polityki przestrzegania przez przedsiębiorstwa reguł konkurencji.

Co więcej, ze względu na to, że zwiększenie kwoty grzywny z tytułu czasu trwania naruszenia jest dokonywane poprzez podwyższenie o określoną wartość procentową kwoty wyjściowej tej grzywny, która to kwota jest ustalana na podstawie wagi całości naruszenia i odzwierciedla już zmienne natężenie naruszenia, nie należy uwzględniać zmian natężenia naruszenia w rozpatrywanym okresie w ramach zwiększenia tej kwoty grzywny z uwagi na czas jego trwania. Wreszcie, choć w pewnych okolicznościach nie jest wykluczone, że prawo krajowe lub zachowanie organów krajowych mogą stanowić okoliczności łagodzące, to przyzwolenie na naruszenie lub tolerowanie go przez organy krajowe nie mogą być brane pod uwagę, gdy dane przedsiębiorstwa dysponują niezbędnymi środkami, aby zdobyć precyzyjne i prawidłowe informacje prawne.

– Grzywny i okresowe kary pieniężne

W wyroku z dnia 27 czerwca 2012 r. w sprawie T-167/08 Microsoft przeciwko Komisji, dotychczas nieopublikowanym, Sąd uściślił, że choć grzywna jest konsekwencją naruszenia art. 101 TFUE lub 102 TFUE, a okresowa kara pieniężna konsekwencją decyzji nakazującej zaprzestanie danego naruszenia, oraz ewentualnie nakazującej środki dotyczące zachowania, obie odnoszą się jednak do zachowania przedsiębiorstwa, takiego jak to, które miało miejsce w przeszłości, i obie powinny mieć zasięg odstraszający, aby zapobiec powtórce lub kontynuacji naruszenia. Z punktu widzenia tego zespołu cech charakterystycznych i celów brak jest uzasadnienia dla rozróżnienia w poziomie szczegółowości, co przedsiębiorstwo ma uczynić albo czego nie ma czynić w celu zastosowania się do reguł konkurencji przed wydaniem decyzji nakładającej grzywnę lub decyzji nakładającej ostateczną okresową karę pieniężną na to przedsiębiorstwo.

– Nakazy kierowane do przedsiębiorstw – granice

W wyżej wymienionym wyroku w sprawie Microsoft przeciwko Komisji Sąd przypomniał, że choć Komisja ma uprawnienie do stwierdzenia naruszenia reguł konkurencji i do nakazania danym podmiotom jego zaprzestania, to nie należy do niej narzucenie stronom swojego wyboru spośród różnych możliwości postępowania zgodnych z traktatem lub z decyzją nakładającą środki odnoszące się do zachowania. I tak w przypadku gdy przedsiębiorstwo wybrało jedną z tych możliwości, Komisja nie jest w stanie stwierdzić naruszenia lub nałożyć okresowej kary pieniężnej z tego powodu, że preferowałaby inną możliwość.

10 Dz.U. 1998, C 9, s. 3.


Sąd Działalność

2. Rozwój orzecznictwa w dziedzinie art. 101 TFUE

a) Pojęcie decyzji związku przedsiębiorstw

W sprawie T-111/08 MasterCard i in. przeciwko Komisji (wyrok z dnia 24 maja 2012 r., dotychczas nieopublikowany, odwołanie w toku) Sądowi została przedłożona do rozstrzygnięcia skarga mająca na celu stwierdzenie nieważności decyzji Komisji uznającej za sprzeczne z prawem konkurencji wielostronnie uzgadniane opłaty interchange (zwane dalej „WOI”) stosowane w ramach systemu płatności dokonywanych kartami MasterCard. WOI odpowiadają części ceny transakcji przeprowadzanej za pomocą karty płatniczej, która to część zostaje pobrana na rzecz banku wydającego kartę. Cena WOI jest przenoszona na akceptantów (sprzedawców) w bardziej ogólnych ramach kosztów, które im nalicza za korzystanie z kart płatniczych instytucja finansowa zarządzająca ich transakcjami.

Wyrok wydany w tej sprawie stanowił dla Sądu okazję do dokonania uściśleń w kwestii pojęcia decyzji związku przedsiębiorstw w rozumieniu art. [101 TFUE]. W tym względzie Sąd zauważył, że celem tego pojęcia jest uniknięcie sytuacji, w której przedsiębiorstwa unikają zastosowania reguł konkurencji z powodu samej formy, w jakiej koordynują one swoje zachowania na rynku. Aby właśnie zagwarantować skuteczność tej zasady, art. [101] ust. 1 [TFUE] dotyczy nie tylko bezpośrednich sposobów tej koordynacji między przedsiębiorstwami (porozumienia i praktyki uzgodnione), lecz również zinstytucjonalizowanych form współpracy, w ramach których działają one za pośrednictwem wspólnej struktury bądź wspólnego organu. W tym kontekście istnienie wspólnoty interesów lub wspólnego interesu jest istotnym elementem oceny.

Podkreśliwszy w szczególności istnienie wspólnoty interesów między organizacją płatniczą MasterCard a instytucjami finansowymi w zakresie ustalania WOI na wysokim poziomie, Sąd doszedł do wniosku, że pomimo zmian, jakie zaszły po wprowadzeniu MasterCard Inc. na giełdę, organizacja płatnicza MasterCard nadal stanowiła zinstytucjonalizowaną formę koordynacji zachowań uczestniczących w tym instytucji finansowych. Komisja mogła zatem słusznie pozostać przy kwalifikacji decyzji wydawanych przez organy organizacji płatniczej MasterCard w dziedzinie ustalania WOI jako decyzji związku przedsiębiorstw.

b) Ograniczenia konkurencji

– Akcesoryjny charakter

W wyżej wymienionym wyroku w sprawie MasterCard i in. przeciwko Komisji Sąd oddalił argumentację opartą na tym, że stosowanie WOI jest obiektywnie konieczne do funkcjonowania systemu płatności dokonywanych kartami MasterCard. Zgodnie z tą argumentacją bez pobierania wspomnianych opłat instytucje finansowe byłyby zmuszone zaproponować inne rodzaje kart płatniczych swoim klientom lub zredukować korzyści przysługujące posiadaczom kart, co zagroziłoby zdolności systemu MasterCard do dalszego prowadzenia działalności. Wskazując na znaczenie dochodów i zysków innych niż WOI, które instytucje te czerpią ze swojej działalności polegającej na wydawaniu kart płatniczych, Sąd odrzucił ten tok rozumowania, uznając, że nawet jeśli w ramach systemu działającego bez WOI można oczekiwać redukcji korzyści przyznanych posiadaczom kart lub też obniżenia rentowności działalności polegającej na wydawaniu kart, to można wyciągnąć racjonalny wniosek, że tego rodzaju redukcja nie byłaby wystarczająca, aby zagrozić zdolności systemu MasterCard do dalszego prowadzenia działalności.


Działalność Sąd

– Skutki

W wyżej wymienionej sprawie MasterCard i in. przeciwko Komisji skarżące twierdziły między innymi, iż okoliczność, że WOI mają wpływ na opłaty za obsługę akceptanta („merchant service charges”), nie pociąga za sobą skutków dla konkurencji między bankami autoryzującymi płatność, ponieważ stosują się one w taki sam sposób do wszystkich banków autoryzujących płatność. Sąd orzekł w tym względzie, że skoro należy przyznać, iż za pomocą WOI ustanawiany jest minimalny próg opłat za obsługę akceptanta i ze względu na to, że Komisja mogła zgodnie z prawem stwierdzić, iż system MasterCard funkcjonujący bez WOI jest ekonomicznie zdolny do prowadzenia działalności w długim okresie, musi z tego wynikać, że WOI pociągają za sobą skutki ograniczające konkurencję. W porównaniu bowiem z rynkiem usług autoryzacji funkcjonującym bez nich WOI ograniczają presję, jaką akceptanci mogą wywierać na banki przy negocjacjach opłat za obsługę akceptanta, ograniczając możliwości obniżki cen poniżej pewnego progu.

– Potencjalna konkurencja

W sprawach, które doprowadziły do wydania wyroków z dnia 29 czerwca 2012 r.: w sprawie T-360/09 E.ON Ruhrgas i E.ON przeciwko Komisji, dotychczas nieopublikowanego, i w sprawie T-370/09 GDF Suez przeciwko Komisji, dotychczas nieopublikowanego, Sąd został poproszony o wypowiedzenie się w przedmiocie skarg mających na celu stwierdzenie nieważności decyzji Komisji nakładającej grzywnę w wysokości 553 mln EUR na każdą ze skarżących spółek energetycznych z tytułu naruszenia prawa konkurencji Unii poprzez zawarcie porozumienia w sprawie podziału francuskiego i niemieckiego rynku gazu ziemnego. Porozumienie to zostało zawarte w 1975 r., gdy Ruhrgas AG (obecnie E.ON Ruhrgas AG, wchodząca w skład grupy E.ON) i Gaz de France (GDF) (która należy obecnie do grupy GDF Suez) postanowiły wybudować wspólnie gazociąg przebiegający przez porozumienia przedsiębiorstwa uzgodniły, że nie będą sprzedawać gazu przesyłanego tym gazociągiem na rynku krajowym drugiej strony. Sprawy te stanowiły okazję do wypowiedzenia się przez Sąd w kwestii warunków, w jakich przedsiębiorstwo może zostać uznane za potencjalnego konkurenta w ramach stosowania art. [101] ust. 1 [TFUE].

W tym względzie Sąd wskazał, że badanie warunków konkurencji na danym rynku opiera się nie tylko na rzeczywistej konkurencji między przedsiębiorstwami już obecnymi na rynku właściwym, lecz także na konkurencji potencjalnej. O ile zamiar wejścia przez przedsiębiorstwo na rynek ma ewentualnie znaczenie dla celów zbadania, czy może być ono zaliczone do potencjalnych konkurentów na tym rynku, o tyle zasadniczy czynnik, na którym musi się opierać taka kwalifikacja, stanowi jednak jego zdolność do wejścia na taki rynek. W przypadku rynku krajowego, który cechuje istnienie faktycznych monopoli terytorialnych, okoliczność, że na tym rynku nie istnieje monopol prawny, jest bez znaczenia. Aby ustalić, czy na danym rynku istnieje potencjalna konkurencja, Komisja powinna bowiem zbadać rzeczywiste i konkretne możliwości, by dane przedsiębiorstwa mogły ze sobą konkurować lub by na rynek mógł wejść nowy uczestnik i konkurować z już działającymi na nim przedsiębiorstwami. Badanie to Komisja powinna przeprowadzać w sposób obiektywny, wobec czego okoliczność, że możliwości te są wykluczone ze względu na istnienie monopolu mającego swe źródło bezpośrednio w przepisach krajowych lub pośrednio w sytuacji faktycznej powstałej w wyniku stosowania tychże przepisów, jest tu bez znaczenia. Co więcej, czysto teoretyczna możliwość wejścia jakiejś spółki na rynek nie wystarcza do wykazania istnienia takiej konkurencji.

W omawianym tu przypadku Sąd stwierdził, że sytuacja rynku niemieckiego do dnia 24 kwietnia 1998 r., którą cechowało zgodne z prawem istnienie faktycznych monopoli terytorialnych, mogła skutkować brakiem wszelkiej konkurencji, nie tylko rzeczywistej, ale także potencjalnej na tym rynku. Okoliczność, że w Niemczech nie istniał monopol prawny, był bez znaczenia w tym


Sąd Działalność

względzie. Sąd wyciągnął stąd wniosek, że Komisja nie wykazała istnienia potencjalnej konkurencji między E.ON a GDF Suez na niemieckim rynku gazu w okresie od dnia 1 stycznia 1980 r. do dnia 24 kwietnia 1998 r., którą to konkurencję mogłoby naruszyć porozumienie zawarte między nimi.

c) Obliczenie wysokości grzywny

– Współpraca

i) Zakres

W wyroku z dnia 27 września 2012 r. w sprawie T-347/06 Nynäs Petroleum i Nynas Belgium przeciwko Komisji, dotychczas nieopublikowanym, Sąd uściślił, że zgodnie z pkt 3 tiret szóste wytycznych w sprawie metody ustalania grzywien Komisja może zmniejszyć podstawową kwotę grzywny z tytułu efektywnej współpracy przedsiębiorstwa w toku postępowania, poza zakresem stosowania komunikatu w sprawie współpracy z 2002 r. Niemniej Komisja może przyznać przedsiębiorstwu, które współpracowało w toku postępowania w sprawie naruszenia reguł konkurencji, obniżkę grzywny na podstawie tych postanowień wspomnianych wytycznych jedynie wtedy, gdy komunikat w sprawie współpracy z 2002 r. nie ma zastosowania. Otóż komunikat ten nie stosuje się do porozumień wertykalnych lub porozumień wchodzących w zakres stosowania art. [102 TFUE]. W tych okolicznościach i z uwagi na to, że w owym przypadku sporne naruszenie wchodziło w zakres stosowania komunikatu w sprawie współpracy z 2002 r., Sąd uznał, że pkt 3 tiret szóste wytycznych w sprawie metody ustalania grzywien nie może mieć zastosowania do skarżących.

ii) Skutki

W wyroku z dnia 27 września 2012 r. w sprawie T-370/06 Kuwait Petroleum i in. przeciwko Komisji, dotychczas nieopublikowanym, odwołanie w toku, Sąd zaznaczył, że zgodnie z pkt 27 komunikatu w sprawie współpracy z 2002 r. w sprawach dotyczących karteli w każdej decyzji, jaką Komisja wyda po zakończeniu postępowania administracyjnego, instytucja ta przedstawi ocenę ostatecznego stanowiska każdego przedsiębiorstwa, które złożyło wniosek o obniżenie kwoty grzywny. Zdaniem Sądu wynika stąd, że do Komisji należy dokonanie oceny wartości informacji dostarczonych przez przedsiębiorstwo w momencie zakończenia postępowania administracyjnego i że nie można jej zarzucać, iż uznała, że nie może wynagrodzić przedsiębiorstwa za oświadczenia, które wydawały się jej decydujące w którymś momencie postępowania, ale które okazały się bezużyteczne w dalszej części postępowania administracyjnego, ponieważ przedsiębiorstwo zmieniło treść tych oświadczeń.

– Okoliczności obciążające

i) Rola przywódcy lub inicjatora naruszenia

W wyroku z dnia 27 września 2012 r. w sprawie T-343/06 Shell Petroleum i in. przeciwko Komisji, dotychczas nieopublikowanym, odwołanie w toku, Sąd wskazał, że nic nie stoi na przeszkodzie temu, aby Komisja mogła zasadniczo oprzeć się na jednostkowym wydarzeniu, by uznać, iż dane przedsiębiorstwo odegrało rolę inicjatora kartelu, pod warunkiem jednak, że ta jedyna okoliczność pozwala bezsprzecznie wykazać, że przedsiębiorstwo to namawiało lub zachęcało inne przedsiębiorstwa do ustanowienia kartelu lub do przyłączenia się do niego.


Działalność Sąd

Ponadto w wyżej wymienionym wyroku w sprawie Koninklijke Wegenbouw Stevin przeciwko Komisji Sąd przypomniał, że choć sąd Unii rozróżnia role inicjatora i przywódcy, to uważa on jednak, iż nawet jeśli dowody przedstawione przez Komisję są niewystarczające w odniesieniu do jednej z tych dwóch ról, to może on utrzymać podwyżkę kwoty grzywny przewidzianą przez Komisję w ramach wykonywania przysługującego mu nieograniczonego prawa orzekania. Z uwagi na doniosłość roli przywódcy pełnionej przez skarżącą Sąd uznał zatem w omawianym tu przypadku, że nie należy zmniejszać zastosowanej podwyżki grzywny.

ii) Powrót do naruszenia

Wyżej wymieniony wyrok w sprawie Shell Petroleum i in. przeciwko Komisji umożliwił Sądowi dokonanie uściśleń w tym przedmiocie w przypadku podobnych naruszeń popełnionych kolejno po sobie przez dwie spółki zależne tej samej spółki dominującej. Zdaniem Sądu, ponieważ prawo konkurencji Unii uznaje, iż różne spółki należące do tej samej grupy stanowią tę samą jednostkę gospodarczą, jeżeli spółki te nie określają niezależnie swojego zachowania na rynku, Komisja ma prawo uznać, że nastąpił powrót do naruszenia, jeżeli jedna ze spółek zależnych od spółki dominującej popełni naruszenie tego samego typu, za które została uprzednio ukarana inna spółka zależna. Jako że w każdym razie chodzi tu o możliwość, a nie o obowiązek, sam fakt, że Komisja nie przypisała odpowiedzialności spółce dominującej we wcześniejszej decyzji, nie oznacza, iż w późniejszej decyzji musi ona kierować się taką samą oceną.

W omawianym tu przypadku Sąd uznał, iż z uwagi na to, że cały kapitał zarówno spółki zależnej, której dotyczyła wcześniejsza decyzja, jak i spółki zależnej, do której odnosi się nowa decyzja Komisji, należy pośrednio do tych samych spółek dominujących, okoliczność, że we wcześniejszej decyzji Komisja postanowiła przypisać naruszenie pierwszej spółce zależnej, a nie jej spółkom dominującym, jest bez znaczenia dla możliwości zastosowania orzecznictwa dotyczącego powrotu do naruszenia w nowej decyzji. Co więcej, okoliczność, że jedna ze spółek dominujących przestała istnieć, nie ma wpływu na możliwość przyjęcia, że nastąpił powrót do naruszenia w odniesieniu do przedsiębiorstwa, które nadal istnieje. Wreszcie, Komisja nie była zobowiązana dostarczyć dowodów pozwalających uznać, że ta spółka dominująca rzeczywiście wywierała decydujący wpływ na noszące znamiona naruszenia zachowanie swojej spółki zależnej, które było przedmiotem wcześniejszej decyzji, ponieważ ta spółka zależna, w momencie gdy naruszenia zostały popełnione, należała wspólnie do wskazanych powyżej spółek dominujących w 100%.

d) Przypisanie zachowania noszącego znamiona naruszenia – odpowiedzialność solidarna

W sprawie T-361/06 Ballast Nedam przeciwko Komisji, która doprowadziła do wydania wyroku z dnia 27 września 2012 r., dotychczas nieopublikowanego, odwołanie w toku, Sąd uznał, że spółka tworząca ze swoją spółką zależną jedno i to samo przedsiębiorstwo nie może utrzymywać, że obniżenie przez sąd Unii kwoty grzywny nałożonej na jej spółkę zależną skutkuje tym, że kwota grzywny, która została na nią nałożona solidarnie jako na spółkę dominującą, również powinna zostać obniżona, w przypadku gdy decyzja o obniżeniu kwoty grzywny wynika z faktu, że Komisja naruszyła prawo do obrony spółki zależnej.

e) Nieograniczone prawo orzekania

– Wcześniejsza okoliczność

W wyżej wymienionym wyroku w sprawie Shell Petroleum i in. przeciwko Komisji Sąd przypomniał, że nieograniczone prawo orzekania upoważnia sąd Unii, poza zwykłą kontrolą zgodności


Sąd Działalność

sankcji z prawem, do zastąpienia oceny Komisji własną oceną i w konsekwencji uchylenia, zmniejszenia lub podwyższenia nałożonej grzywny lub okresowej kary pieniężnej. To oznacza, że sąd Unii, zgodnie z wymogami zasady skutecznej ochrony sądowej przewidzianej w art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej11, sprawuje kontrolę zarówno pod względem prawnym, jak i faktycznym, oraz że ma prawo do oceny dowodów, stwierdzenia nieważności zaskarżonej decyzji i do zmiany kwoty grzywien. I tak do Sądu należy, w ramach wspomnianego nieograniczonego prawa orzekania, ustalenie przy wydawaniu orzeczenia, czy grzywna, którą nałożono na przedsiębiorstwa, prawidłowo odzwierciedla wagę rozpatrywanego naruszenia. Przy wykonywaniu przysługującego mu nieograniczonego prawa orzekania Sąd może co do zasady uwzględnić brak współpracy przedsiębiorstwa i w konsekwencji podwyższyć kwotę grzywny, która została na nie nałożona z tytułu naruszenia art. [101 TFUE] lub art. [102 TFUE]. Zdaniem Sądu może tak być w przypadku, gdy w odpowiedzi na tego rodzaju żądanie Komisji przedsiębiorstwo nie przedstawi w toku postępowania administracyjnego, umyślnie lub wskutek niedbalstwa, decydujących informacji ze względu na ustalenie kwoty grzywny, którymi dysponowało lub mogło dysponować w chwili wydania zaskarżonej decyzji. W takim przypadku, chociaż nie ma przeszkód, aby Sąd mógł uwzględnić te informacje, faktem pozostaje, że przedsiębiorstwo, które przedstawiło je dopiero na kontradyktoryjnym etapie postępowania, naruszając tym samym cel postępowania administracyjnego i utrudniając jego przebieg, naraża się na to, że Sąd uwzględni tę okoliczność przy ustalaniu prawidłowej kwoty grzywny.

– Późniejsza okoliczność

W tym względzie Sąd zauważył w wyżej wymienionym wyroku w sprawie Imperial Chemical Industries przeciwko Komisji, że nawet jeśli zarzut, którego przedmiotem jest całkowity czas trwania postępowania dotyczącego skarżącej, został podniesiony dopiero w trakcie rozprawy, nie może on zostać uznany za niedopuszczalny ze względu na zbyt późne jego podniesienie. Sąd uznał bowiem, że całkowity czas trwania postępowania stanowi nową okoliczność faktyczną, uzasadniającą zgodnie z art. 48 § 2 regulaminu postępowania przed Sądem podniesienie tego zarzutu w toku postępowania.

– Metoda – brak związania Sądu wytycznymi

W wyżej wymienionych wyrokach: w sprawie E.ON Ruhrgas i E.ON przeciwko Komisji oraz w sprawie GDF Suez przeciwko Komisji Sąd przypomniał, że nie jest związany obliczeniami dokonanymi przez Komisję ani wytycznymi tej instytucji w zakresie grzywien, gdy orzeka na podstawie przysługującego mu nieograniczonego prawa orzekania, lecz powinien przeprowadzić własną ocenę z uwzględnieniem wszystkich okoliczności sprawy konkretnego przypadku. Otóż zdaniem Sądu zastosowanie metody użytej przez Komisję doprowadziłoby w tym przypadku do nieproporcjonalnego obniżenia kwoty zastosowanej grzywny w stosunku do wagi stwierdzonego uchybienia. I tak, podczas gdy to uchybienie Komisji odnosiło się tylko do rynku francuskiego i wyłącznie do około jednej piątej czasu trwania naruszenia, zastosowanie metody Komisji doprowadziłoby do obniżenia kwoty grzywny o ponad 50%. A zatem, zaznaczając, iż nie jest on związany wspomnianą metodą, Sąd doszedł do wniosku, że należy w szczególności, z uwagi na czas trwania i wagę naruszenia, ustalić ostateczną kwotę grzywny nałożonej na każdą spółkę na 320 mln EUR.

11 Dz.U. 2010, C 83, s. 389.


Działalność Sąd

3. Rozwój orzecznictwa w dziedzinie art. 102 TFUE

a) Pozycja dominująca

W sprawie Telefónica i Telefónica de España przeciwko Komisji, która doprowadziła do wydania wyżej wymienionym wyroku, do Sądu została wniesiona skarga mająca na celu stwierdzenie nieważności decyzji, w której Komisja nałożyła na skarżące, spółki należące do grupy Telefónica, historycznego operatora na hiszpańskim rynku telekomunikacyjnym, grzywnę w wysokości około 151 mln EUR za nadużycie pozycji dominującej na rynku szerokopasmowego dostępu do Internetu w Hiszpanii. Zdaniem Komisji skarżące nadużyły pozycji dominującej na hiszpańskim rynku hurtowych usług szerokopasmowego dostępu do Internetu na szczeblu regionalnym i krajowym w okresie od września 2001 r. do grudnia 2006 r.

Sąd przypomniał, że ewentualne istnienie konkurencji na rynku jest okolicznością mającą istotne znaczenie dla oceny istnienia pozycji dominującej. Jednak istnienie nawet ożywionej konkurencji na danym rynku nie wyklucza istnienia na tym rynku pozycji dominującej, ponieważ taka pozycja charakteryzuje się zasadniczo możliwością określania swojego zachowania rynkowego bez uwzględnienia konkurencji w ramach swojej strategii rynkowej oraz bez ponoszenia niekorzystnych skutków takiego zachowania. Sąd przypomniał również, że choć możliwość narzucania regularnych podwyżek cen może niewątpliwie świadczyć o istnieniu pozycji dominującej, nie jest ona wcale do tego niezbędna, ponieważ niezależność w kwestii cen, jaką posiada przedsiębiorstwo dominujące, dotyczy w większym stopniu możliwości określania tych ostatnich bez konieczności uwzględniania reakcji konkurentów, klientów i dostawców, niż możliwości ich podwyższenia.

b) Praktyki stanowiące nadużycie

– Nożyce cenowe

W tej samej sprawie Komisja ukarała skarżące z tego powodu, że narzucały swoim konkurentom niesłuszne ceny w postaci nożyc cenowych między cenami detalicznego dostępu szerokopasmowego a cenami hurtowego dostępu szerokopasmowego na szczeblu regionalnym i krajowym.

Sąd przypomniał, że zaniżanie marży, jeśli nie jest obiektywnie uzasadnione, może samo w sobie stanowić nadużycie w rozumieniu art. [102 TFUE]. Zaniżanie marży wynika z różnicy między cenami usług hurtowych i cenami usług detalicznych, a nie z poziomu tych cen jako takich. Tego rodzaju zaniżanie może wynikać nie tylko z nienormalnie niskiej ceny na rynku detalicznym, lecz również z nienormalnie wysokiej ceny na rynku hurtowym. W celu dokonania oceny zgodności z prawem polityki cenowej stosowanej przez przedsiębiorstwo dominujące należy co do zasady odwołać się do kryteriów ustalania cen w oparciu o koszty ponoszone przez samo przedsiębiorstwo dominujące i o jego strategię. W szczególności jeżeli chodzi o praktykę cenową prowadzącą do zaniżania marży, użycie takich kryteriów analizy pozwala sprawdzić, czy przedsiębiorstwo to byłoby wystarczająco skuteczne, aby oferować swoje usługi detaliczne użytkownikom końcowym bez ponoszenia strat, gdyby wcześniej musiało zapłacić swoje własne ceny hurtowe za usługi pośrednie.

– Potencjalny skutek dla konkurencji

W omawianej tu sprawie Sąd podkreślił również, że w celu stwierdzenia naruszenia art. [102 TFUE] wystarczy wykazać, że zachowanie przedsiębiorstwa dominującego stanowiące nadużycie zmierza do ograniczenia konkurencji lub, innymi słowy, że zachowanie to może mieć taki skutek.


Sąd Działalność

Konieczne jest zatem, by praktyka cenowa wywierała antykonkurencyjny wpływ na rynek. Wpływ ten nie musi być jednak rzeczywisty, w tym względzie wystarczy wykazanie potencjalnego skutku antykonkurencyjnego mogącego spowodować wykluczenie konkurentów co najmniej równie skutecznych jak przedsiębiorstwo mające pozycję dominującą.

– Pojęcie naruszenia popełnionego umyślnie lub wskutek niedbalstwa

Wyżej wymieniony wyrok w sprawie Telefónica i Telefónica de España przeciwko Komisji umożliwił Sądowi uściślenie w kwestii, czy naruszenie zostało popełnione umyślnie lub wskutek niedbalstwa, że przesłanka ta jest spełniona, jeśli dane przedsiębiorstwo nie może nie wiedzieć, że jego zachowanie ma charakter antykonkurencyjny, niezależnie od tego, czy ma świadomość naruszania reguł konkurencji zawartych w traktacie, czy też nie. Przedsiębiorstwo ma świadomość antykonkurencyjnego charakteru swojego zachowania, gdy znane mu były elementy faktyczne uzasadniające zarówno stwierdzenie występowania pozycji dominującej na rynku właściwym, jak i dokonanie przez Komisję oceny nadużycia tej pozycji.

W tym względzie rozważny podmiot gospodarczy nie może mieć wątpliwości, że posiadanie znacznych udziałów w rynku ma istotne znaczenie, które musi być przez niego brane pod uwagę w odniesieniu do jego ewentualnych zachowań na rynku. Otóż operator historyczny i właściciel jedynej infrastruktury mającej istotne znaczenie z punktu widzenia udostępniania produktów hurtowych w sektorze telekomunikacyjnym nie może nie wiedzieć, że posiada pozycję dominującą na rynkach właściwych. Z tego wynika, że znaczenie udziałów rynkowych posiadanych przez taki podmiot gospodarczy w rynkach właściwych oznacza, że jego przekonanie, iż nie zajmuje na tych rynkach pozycji dominującej, może wynikać jedynie albo z niedostatecznego zbadania struktury rynków, na których prowadzi działalność, albo z niewzięcia tych struktur pod uwagę.

– Interoperacyjność

W sprawie Microsoft przeciwko Komisji, która doprowadziła do wydania wyżej wymienionego wyroku, Sądowi została przedłożona do rozstrzygnięcia skarga mająca na celu stwierdzenie nieważności decyzji Komisji nakładającej okresową karę pieniężną na Microsoft Corp. z tego powodu, że wynagrodzenie żądane przez tę spółkę za umożliwienie dostępu jej konkurentom do informacji dotyczących interoperacyjności między jej własnymi produktami a produktami tych konkurentów było nieracjonalne.

Zdaniem Sądu zasady oceny przyjęte przez Komisję w zaskarżonej decyzji, a w szczególności kryterium dotyczące innowacyjnego charakteru rozpatrywanych technologii, mogły wskazać, czy stawki wynagrodzenia żądane przez Microsoft odzwierciedlały raczej immanentną wartość technologii niż jej wartość strategiczną. Wynika z tego, że zastosowanie tych zasad czyniło obiektywnie zadość potrzebie dokonania oceny, czy stawki wynagrodzenia żądane przez Microsoft były racjonalne. W kontekście przyznania prawa do dostępu i do korzystania z informacji dotyczących interoperacyjności na rozsądnych i niedyskryminacyjnych warunkach wykluczających jakiekolwiek wynagrodzenie z tytułu wartości strategicznej Komisja ma prawo dokonywać oceny innowacyjnego charakteru tych technologii, odnosząc się do ich składników, czyli do nowatorskiego charakteru oraz do braku oczywistego charakteru, przy czym drugi z tych składników należy do pojęcia działalności wynalazczej. Ocena innowacyjnego charakteru technologii poprzez odesłanie do nowatorstwa oraz działalności wynalazczej nie pociąga za sobą skutku w postaci zasadniczego unicestwienia wartości praw własności intelektualnej, tajemnic handlowych lub innych informacji poufnych, ani tym bardziej narzucenia tego charakteru jako przesłanki, aby produkt lub informacja były objęte takim prawem lub stanowiły tajemnicę handlową.


Działalność Sąd

4. Rozwój orzecznictwa w dziedzinie koncentracji

W sprawie T-332/09 Electrabel przeciwko Komisji, która doprowadziła do wydania wyroku z dnia 12 grudnia 2012 r., dotychczas nieopublikowanego, Sądowi została przedłożona do rozstrzygnięcia skarga wniesiona przez belgijską spółkę Electrabel na decyzję Komisji nakładającą na nią grzywnę w wysokości 20 mln EUR za przedwczesne wprowadzenie w życie koncentracji z naruszeniem art. 7 ust. 1 rozporządzenia (EWG) nr 4064/8912. Przedmiotem sporu było przejęcie przez tę spółkę faktycznej wyłącznej kontroli nad Compagnie nationale du Rhône (CNR). Electrabel, która weszła w posiadanie papierów wartościowych zwiększających jej udział w kapitale CNR do 49,95% oraz jej prawa głosu do 47,92% w dniu 23 grudnia 2003 r., wystąpiła do Komisji z wnioskiem o wyrażenie opinii w przedmiocie przejęcia tej kontroli dopiero w dniu 9 sierpnia 2007 r. Z uwagi na to, że Komisja wskazała, iż ta kontrola została faktycznie przejęta, Electrabel zgłosiła formalnie koncentrację. Choć w pierwszej decyzji z dnia 29 kwietnia 2008 r. Komisja nie sprzeciwiła się tej koncentracji i uznała ją za zgodną ze wspólnym rynkiem, nie rozstrzygnęła ona jednak w tej decyzji kwestii dokładnej daty przejęcia faktycznej wyłącznej kontroli nad CNR przez Electrabel. Uznając ostatecznie, że datą, którą należy przyjąć w tym względzie, jest dzień 23 grudnia 2003 r., wydała ona jednak następnie zaskarżoną decyzję.

Sąd, który został poproszony o dokonanie oceny ważności analizy istnienia koncentracji przeprowadzonej przez Komisję, przypomniał, że badanie przez Komisję okoliczności wprowadzenia w życie koncentracji podlega pełnej kontroli ze strony sądu Unii. W tym względzie przypomniał on, że zgodnie z pkt 14 komunikatu w sprawie pojęcia koncentracji13 nawet mniejszościowy akcjonariusz może zostać uznany za akcjonariusza posiadającego wyłączną kontrolę nad przedsiębiorstwem, gdy ma on niemal pewność, iż uzyska większość na walnym zgromadzeniu tego przedsiębiorstwa z uwagi na bardzo rozproszony akcjonariat. Aby ocenić, czy mamy do czynienia z wykonywaniem wyłącznej kontroli, należy zatem oprzeć się na obecności akcjonariuszy w latach poprzednich. Jeżeli z uwagi na liczbę akcjonariuszy obecnych na walnym zgromadzeniu mniejszościowy akcjonariusz uzyskuje stabilną większość na tym zgromadzeniu, przyjmuje się, że ów mniejszościowy akcjonariusz wykonuje wyłączną kontrolę nad przedsiębiorstwem. Zdaniem Sądu miało to miejsce w omawianym tu przypadku, ponieważ skarżąca nie była w stanie podważyć wniosku Komisji, zgodnie z którym w dniu 23 grudnia 2003 r. skarżąca miała niemal pewność, że uzyska większość na walnych zgromadzeniach, nawet nie dysponując większością praw głosu.

Ponadto Sąd orzekł, że przyjmując pięcioletni termin przedawnienia, Komisja nie popełniła błędu, ponieważ naruszenie zarzucane skarżącej, to jest przedwczesne wprowadzenie w życie koncentracji, stanowiło naruszenie mogące spowodować istotną zmianę warunków konkurencji i nie mogło zostać uznane za czysto formalne lub proceduralne w rozumieniu art. 1 ust. 1 lit. a) rozporządzenia (EWG) nr 2988/7414.

Wreszcie, w odniesieniu do ustalenia kwoty grzywny Sąd zaznaczył przede wszystkim, iż nie można zarzucać Komisji, że w celu ustalenia kwoty grzywny w tym przypadku nie zastosowała zasad

12 Rozporządzenie Rady (EWG) nr 4064/89 z dnia 21 grudnia 1989 r. w sprawie kontroli koncentracji przedsiębiorstw (wersja sprostowana Dz.U. 1990, L 257, s. 13).

13 Komunikat Komisji w sprawie pojęcia „koncentracji” przyjętego w rozporządzeniu nr 4064/89 (Dz.U. 1998, C 66, s. 5).

14 Rozporządzenie Rady (EWG) nr 2988/74 z dnia 26 listopada 1974 r. dotyczące okresów [terminów] przedawnień w postępowaniach i wykonywaniu sankcji zgodnie z regułami Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej dotyczącymi transportu i konkurencji (Dz.U. L 319, s. 1).


Sąd Działalność

i metod określonych w wytycznych dotyczących obliczania grzywien nakładanych w przypadku naruszeń art. [101 TFUE] i art. [102 TFUE]. Instytucja ta musiała się tu kierować ramami analizy wyznaczonymi przez art. 14 ust. 3 rozporządzenia nr 4064/89, zgodnie z którym do celów ustalenia kwoty grzywny należy uwzględnić charakter i wagę naruszenia.

Pomoc państwa

1. Dopuszczalność

W wyroku z dnia 20 września 2012 r. w sprawie T-154/10 Francja przeciwko Komisji, dotychczas nieopublikowanym, odwołanie w toku, Sąd orzekł, że zniesienie przez państwo członkowskie środka uznanego za istniejącą pomoc w decyzji Komisji kilka miesięcy przed jej wydaniem nie pociąga za sobą niedopuszczalności skargi wniesionej na tę decyzję. Sąd został poproszony o orzeczenie w przedmiocie skargi skierowanej przeciwko decyzji Komisji uznającej za niezgodną z rynkiem wewnętrznym pomoc udzieloną rzekomo przez Republikę Francuską w postaci dorozumianej, nieograniczonej gwarancji na rzecz La Poste, wynikającą z przyznanego tej spółce statusu osoby prawnej prawa publicznego.

Sąd podkreślił, że decyzja Komisji, w której stwierdzono istnienie pomocy państwa na rzecz przedsiębiorstwa w postaci nieograniczonej gwarancji i uznano tę pomoc za niezgodną z rynkiem wewnętrznym, zmierza niechybnie do wywarcia wiążących skutków prawnych, wobec czego jest ona aktem zaskarżalnym w rozumieniu art. 263 TFUE. Choć zgadza się, że w owym przypadku rząd francuski sam z siebie i bez jakiejkolwiek presji ze strony Komisji postanowił znieść środek uznany w decyzji Komisji za istniejącą pomoc kilka miesięcy przed wydaniem tego aktu, to jednak Republika Francuska była prawnie zobowiązana do wykonania zaskarżonej decyzji. Zdaniem Sądu okoliczność, że przy wykonywaniu tej decyzji mogła zachodzić zbieżność interesów Komisji z interesami tego państwa członkowskiego, nie mogła stać na przeszkodzie wniesieniu przez to państwo skargi o stwierdzenie nieważności tejże decyzji. Przyjęcie istnienia takiej przeszkody prowadziłoby do uzależnienia karania państw członkowskich od tego, czy mogły one mieć własny interes w wykonaniu decyzji Komisji, czy też nie, i miałoby silnie subiektywny charakter.

W sprawie T-123/09 Ryanair przeciwko Komisji, która doprowadziła do wydania wyroku z dnia 28 marca 2012 r., dotychczas nieopublikowanego, odwołanie w toku, skarżąca wniosła do Sądu o stwierdzenie nieważności dwóch decyzji Komisji dotyczących pożyczki w wysokości 300 mln EUR udzielonej w 2008 r. przez państwo włoskie przedsiębiorstwu lotniczemu Alitalia – Compagnia Aera Italiana SpA. Podczas gdy pierwsza z tych decyzji, w której Komisja uznała ów środek za niezgodny ze wspólnym rynkiem i nakazała Alitalii zwrot pomocy, kończyła formalne postępowanie wyjaśniające, druga z nich, w której instytucja ta odmówiła uznania za pomoc związaną ze sprzedażą aktywów tego przedsiębiorstwa, pod warunkiem że zostaną wypełnione w pełni pewne zobowiązania podjęte przez władze włoskie, została wydana na podstawie art. 4 ust. 3 rozporządzenia (WE) nr 659/199915 bez wszczęcia formalnego postępowania wyjaśniającego.

W odniesieniu do tej drugiej decyzji, przypomniawszy, że zgodność z prawem decyzji o niewnoszeniu zastrzeżeń zależy od tego, czy istnieją wątpliwości co do zgodności pomocy ze wspólnym rynkiem, Sąd podkreślił, że ponieważ występowanie tego rodzaju wątpliwości powinno skutkować wszczęciem formalnego postępowania wyjaśniającego, w którym mogą uczestniczyć zainteresowane strony wymienione w art. 1 lit. h) rozporządzenia nr 659/1999, należy uznać, że taka

15 Rozporządzenie Rady (WE) nr 659/1999 z dnia 22 marca 1999 r. ustanawiające szczegółowe zasady stosowania art. [88 WE] (Dz.U. L 83, s. 1).


Działalność Sąd

decyzja dotyczy bezpośrednio i indywidualnie każdej zainteresowanej strony w rozumieniu tego ostatniego przepisu. Osoby, na których rzecz ustanowiono gwarancje proceduralne przewidziane w art. [108] ust. 2 [TFUE] i art. 6 ust. 1 rozporządzenia nr 659/1999, mogą bowiem uzyskać ochronę tych gwarancji jedynie wtedy, gdy mają możliwość zaskarżenia decyzji o niewnoszeniu zastrzeżeń przed sądem Unii. I tak zgodnie z tym przepisem przez zainteresowaną stronę należy rozumieć między innymi każdą osobę, przedsiębiorstwo lub związek przedsiębiorstw, na których interesy może mieć wpływ przyznanie pomocy, czyli w szczególności przedsiębiorstwa będące konkurentami beneficjenta tej pomocy.

Wyciągając konsekwencje z wyroku Trybunału z dnia 24 maja 2011 r. w sprawie C-83/09 P Komisja przeciwko Kronoply i Kronotex, dotychczas nieopublikowanego, Sąd uściślił, że gdy skarżący domaga się stwierdzenia nieważności decyzji o niewnoszeniu zastrzeżeń, kwestionuje on głównie fakt, że decyzja podjęta przez Komisję w przedmiocie spornej pomocy została wydana bez wszczęcia przez tę instytucję formalnego postępowania wyjaśniającego, a co za tym idzie – z naruszeniem przysługujących mu uprawnień proceduralnych. Aby wniesiona przez skarżącego skarga o stwierdzenie nieważności została uwzględniona, może on podnieść wszelkie zarzuty wykazujące, że ocena informacji i danych, jakimi dysponuje Komisja, podczas wstępnego etapu badania zgłoszonego środka powinna była wzbudzić wątpliwości co do jego zgodności ze wspólnym rynkiem.

Rozwiązanie jest jednak inne w przypadku decyzji uznającej pomoc za niezgodną ze wspólnym rynkiem. Decyzja kończąca postępowanie przewidziane w art. [108] ust. 2 [TFUE] dotyczy indywidualnie przedsiębiorstw, które wniosły do Komisji skargę powodującą wszczęcie tego postępowania i które – poprzez przedstawienie swoich uwag – zdeterminowały przebieg postępowania, tylko wtedy, jeśli ich pozycja na rynku uległa istotnej zmianie wskutek zastosowania środka będącego przedmiotem zaskarżonej decyzji lub jeśli uda się im wykazać w inny sposób, poprzez odesłanie do konkretnych okoliczności indywidualizujących je w taki sam sposób jak adresata decyzji, że dotyczy ich ona indywidualnie. Mimo że Sąd przyznał, iż w omawianym tu przypadku skarżąca odegrała aktywną rolę w postępowaniu, stwierdził on brak takiego indywidualnego oddziaływania.

2. Kwestie merytoryczne

a) Pojęcie pomocy państwa

W wyżej wymienionym wyroku w sprawie Francja przeciwko Komisji Sąd sprecyzował, że pomoc udzielona w formie nieograniczonej gwarancji państwa bez świadczenia wzajemnego może generalnie oznaczać przyznanie korzyści osobie będącej jej beneficjentem w tym sensie, że skutkuje ono poprawą sytuacji finansowej beneficjenta poprzez złagodzenie obciążeń, jakim podlega zazwyczaj jego budżet. W tym względzie Sąd podkreślił, że pojęcie pomocy jest bardziej ogólne niż pojęcie subwencji, ponieważ obejmuje ono nie tylko świadczenia pozytywne, takie jak same subwencje, ale również interwencje państwa, które w różnych formach zmniejszają obciążenia, jakim zazwyczaj podlega budżet przedsiębiorstwa, i które przez to – mimo że nie są subwencjami w ścisłym znaczeniu tego słowa – mają taki sam charakter i identyczne skutki. Otóż nieograniczona gwarancja państwa umożliwia jej beneficjentowi w szczególności uzyskanie warunków finansowania korzystniejszych niż te, które uzyskałby on wyłącznie na podstawie swych wyników, a tym samym pozwala na zmniejszenie presji wywieranej na jego budżet. W tym kontekście Sąd zajął stanowisko, iż w celu ustalenia, że osoba prawna prawa publicznego uzyskała korzystniejsze warunki finansowania, a w konsekwencji – korzyść finansową, Komisja może powołać się na opinie agencji ratingowych, a zwłaszcza na opinie najważniejszych spośród nich. Ponieważ wiadomo, że rynki biorą pod uwagę ocenę dużych agencji ratingowych przy


Sąd Działalność

badaniu zdolności kredytowej danego przedsiębiorstwa, ocena tych agencji lepsza niż ocena, która zostałaby przyznana w braku gwarancji, może przysporzyć korzyści osobie prawnej prawa publicznego.

W wyroku z dnia 21 marca 2012 r. w sprawach połączonych T-50/06 RENV, T-56/06 RENV, T-60/06 RENV, T-62/06 RENV i T-69/06 RENV Irlandia i in. przeciwko Komisji, dotychczas nieopublikowanym, odwołanie w toku, Sąd wyjaśnił relację między przepisami o pomocy państwa a przepisami wynikającymi z dyrektywy harmonizacyjnej dotyczącej zwolnienia z podatku akcyzowego. Sąd zwrócił w tym względzie uwagę, że przepisy o harmonizacji krajowego prawa podatkowego, w tym także przepisów o podatku akcyzowym, oraz przepisy o pomocy państwa mają ten sam cel, to jest promowanie prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego poprzez zwalczanie między innymi zakłóceń konkurencji. W świetle ich wspólnego celu spójne wykonanie tych różnych przepisów wymaga, by przyjąć, że pojęcie zakłócenia konkurencji ma ten sam zakres i to samo znaczenie zarówno w obszarze harmonizacji krajowego prawa podatkowego, jak i w obszarze pomocy państwa. Co więcej, przepisy o harmonizacji krajowego prawa podatkowego, włączając w to przepisy o podatku akcyzowym, określone w art. [103 TFUE] i dyrektywie 92/81/EWG16, wyraźnie powierzają instytucjom Unii – to jest Komisji, która proponuje, oraz Radzie, która decyduje – odpowiedzialność za ocenę kwestii występowania ewentualnego zakłócenia konkurencji w celu postanowienia, czy zezwolić państwu członkowskiemu na stosowanie lub dalsze stosowanie zwolnienia od zharmonizowanego podatku akcyzowego na podstawie art. 8 ust. 4 dyrektywy 92/81, czy też kwestii występowania ewentualnej nieuczciwej konkurencji lub zakłócenia w funkcjonowaniu rynku wewnętrznego uzasadniającego ponowną ocenę zezwolenia już udzielonego na podstawie tego przepisu, co przewiduje art. 8 ust. 5 dyrektywy 92/81.

Sąd podkreślił jednak, że aby korzyści mogły zostać uznane za pomoc państwa w rozumieniu art. [107] ust. 1 [TFUE], musi istnieć możliwość ich przypisania niezależnej i jednostronnej decyzji zainteresowanego państwa członkowskiego. Tymczasem nie miało to miejsca w przypadku spornych zwolnień z akcyzy, które z uwagi na to, że opierały się na decyzjach zezwalających Rady wydanych na wniosek Komisji zgodnie z dyrektywą 92/81, należy przypisać Unii. Wynika stąd, że dopóki decyzje zezwalające Rady pozostawały w mocy i nie były ani zmienione przez Radę, ani sądy Unii nie stwierdziły ich nieważności, dopóty Komisja nie mogła zakwalifikować wspomnianych zwolnień jako pomocy państwa. Co więcej, ponieważ obowiązki proceduralne określone w art. [108 TFUE] wynikały z kwalifikacji spornych środków jako pomocy państwa w rozumieniu art. [107] ust. 1 [TFUE], Komisja nie miała podstaw, by zarzucać zainteresowanym państwom członkowskim niezgłoszenie spornych zwolnień, których udzieliły one na podstawie decyzji zezwalających Rady. Sąd doszedł do wniosku, że zaskarżona decyzja narusza zasadę pewności prawa i zasadę domniemania zgodności z prawem aktów Unii.

W sprawie, która doprowadziła do wydania wyroku z dnia 27 września 2012 r. w sprawie T-139/09 Francja przeciwko Komisji, dotychczas nieopublikowanego, została poruszona między innymi kwestia, czy środki mające na celu wsparcie rynku owoców i warzyw we Francji mogły zostać uznane za pomoc państwa, mając na uwadze okoliczność, że były one w części finansowane z dobrowolnych wkładów producentów tego sektora. W tym względzie Sąd zauważył, że kryterium właściwym dla oceny występowania zasobów publicznych, niezależnie od ich pochodzenia, jest kryterium stopnia interwencji organu władzy publicznej w określenie danych środków i zasad ich finansowania. Sam fakt, iż wkłady zainteresowanych podmiotów gospodarczych przeznaczone na częściowe finansowanie danych środków mają charakter jedynie fakultatywny, a nie obowiązkowy,

16 Dyrektywa Rady 92/81/EWG z dnia 19 października 1992 r. w sprawie harmonizacji struktury podatków akcyzowych od olejów mineralnych (Dz.U. L 316, s. 12).


Działalność Sąd

nie wystarcza do podważenia tej zasady. Poziom interwencji organu władzy publicznej w te wkłady może być bowiem znaczny, nawet jeżeli nie mają one charakteru obowiązkowego. Co się tyczy oceny roli organu władzy publicznej w określeniu środków finansowanych przez instytucję publiczną oraz z dobrowolnych wkładów organizacji producentów, Sąd musi przeprowadzić ją w sposób całościowy, przy czym nie jest możliwe dokonanie rozróżnienia w zależności od sposobu ich finansowania, gdyż wkłady publiczne i prywatne zostały połączone w sposób zamienny w jednym funduszu operacyjnym. W omawianym tu przypadku, zważywszy na okoliczność, że określenie spornych środków i zasad ich finansowania należało do instytucji publicznej o charakterze przemysłowo-handlowym znajdującej się pod nadzorem państwa, zaś beneficjenci tych środków mieli jedynie uprawnienie do uczestniczenia lub nieuczestniczenia w systemie określonym w ten sposób, zgadzając się na wpłatę udziałów producentów ustalonych przez tę instytucję lub odmawiając tej wpłaty, Sąd doszedł do wniosku, że wspomniane środki stanowiły pomoc państwa w rozumieniu art. [107] ust. 1 [TFUE].

Wreszcie w wyroku z dnia 7 marca 2012 r. w sprawie T-210/02 RENV British Aggregates przeciwko Komisji, dotychczas nieopublikowanym, odwołanie w toku, Sąd zbadał kryteria, jakimi należy się kierować przy ocenie selektywności środka państwowego. Sąd przypomniał w tym względzie, że w celu ustalenia selektywnego charakteru środka należy zbadać, czy w ramach danego systemu prawnego środek ten może sprzyjać niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów w rozumieniu art. [107] ust. 1 [TFUE] w stosunku do innych przedsiębiorstw znajdujących się w porównywalnej sytuacji faktycznej i prawnej, jeśli chodzi o cel realizowany przez dany środek. Niemniej zauważył on, że przesłanki tej nie spełnia środek, który – jakkolwiek stanowi korzyść dla jego beneficjenta – jest uzasadniony charakterem lub ogólną strukturą systemu podatkowego, w który środek ten się wpisuje. W celu tej oceny trzeba dokonać rozróżnienia pomiędzy celami przypisanymi szczególnemu systemowi podatkowemu oraz celami wobec niego zewnętrznymi z jednej strony a mechanizmami immanentnie związanymi z tym systemem podatkowym, które są niezbędne dla osiągnięcia takich celów z drugiej, ponieważ te cele i mechanizmy jako zasady leżące u podstaw rozważanego systemu podatkowego lub przewodnie zasady tego systemu mogą wesprzeć takie uzasadnienie, czego wykazanie jest zadaniem państwa członkowskiego. Ponadto w celu dokonania oceny selektywnego charakteru korzyści przyznanej przez rozważany środek określenie ram odniesienia nabiera większej wagi w przypadku środków o charakterze podatkowym, ponieważ samo istnienie korzyści może być stwierdzone tylko w porównaniu z tak zwanym opodatkowaniem „normalnym”. Do uznania krajowego środka podatkowego za „selektywny” konieczne jest zatem najpierw zidentyfikowanie i zbadanie reżimu podatkowego, który jest powszechny lub „normalny” w danym państwie członkowskim. To właśnie w stosunku do tego powszechnego lub „normalnego” reżimu podatkowego należy następnie ocenić i ustalić ewentualny selektywny charakter korzyści przysparzanych przez rozpatrywany środek podatkowy, wykazując, że ustanawia on odstępstwo od systemu powszechnego, ponieważ wprowadza zróżnicowanie podmiotów gospodarczych znajdujących się, w świetle celu wyznaczonego systemowi podatkowemu danego państwa członkowskiego, w porównywalnej sytuacji faktycznej i prawnej.

W omawianym tu przypadku Sąd uznał, że kwestię, czy sporne uregulowanie wprowadzające opłatę środowiskową od wydobycia kruszywa w Zjednoczonym Królestwie przewidywało bardziej korzystne traktowanie niektórych przedsiębiorstw lub produkcji niektórych towarów w porównaniu z traktowaniem innych przedsiębiorstw lub produkcji towarów znajdujących się w porównywalnej sytuacji faktycznej i prawnej, należy zbadać w świetle celu środowiskowego przyświecającego temu uregulowaniu. W tych ramach Sąd stwierdził, że ów cel leżał u podstawy zróżnicowania podatkowego materiałów zwolnionych z opłaty i kruszywa zastępczego pochodzącego z materiałów objętych opłatą. Takie zróżnicowanie nie mogło zdaniem Sądu być uzasadnione charakterem i ogólną strukturą rozpatrywanego systemu podatkowego, ponieważ


Sąd Działalność

z jednej strony stanowi ono wyraźne odstępstwo od logiki normalnego opodatkowania leżącej u podstaw spornej opłaty, a z drugiej strony mogło ono stanowić zagrożenie dla celu środowiskowego tej opłaty.

b) Usługi w ogólnym interesie gospodarczym

W wyroku z dnia 7 listopada 2012 r. w sprawie T-137/10 CBI przeciwko Komisji, dotychczas nieopublikowanym, Sąd wyszczególnił warunki, w jakich środki przeznaczone na rekompensatę za zobowiązania z tytułu świadczenia usług publicznych mogą zostać uznane za pomoc państwa. U podstaw tej sprawy leżały subwencje udzielone przez władze belgijskie pięciu ogólnym szpitalom publicznym w regionie stołecznym Bruksela (Belgia). Komisja, do której wpłynęła skarga złożona przez skarżącą i inne stowarzyszenie w sprawie domniemanej pomocy państwa, postanowiła nie wnosić zastrzeżeń wobec spornych środków po zakończeniu wstępnego etapu badania przewidzianego w art. [108] ust. 3 [TFUE]. Decyzja ta opierała się na wyroku Trybunału z dnia 24 lipca 2003 r. w sprawie Altmark Trans i Regierungspräsidium Magdeburg17, zgodnie z którym rekompensata przyznana w zamian za świadczenia wypełnione w celu wykonania zobowiązań z zakresu usług publicznych nie stanowi pomocy państwa pod warunkiem spełnienia określonych kryteriów. Utrzymując, że w świetle tych kryteriów Komisja powinna była żywić poważne wątpliwości co do zgodności z rynkiem wewnętrznym badanych środków pomocy, skarżąca, stowarzyszenie prawa belgijskiego zrzeszające dziewięć szpitali prywatnych, wniosła skargę o stwierdzenie nieważności tej decyzji.

Sąd zwrócił przede wszystkim uwagę, że w szczególności w przypadku publicznych usług szpitalnych przy stosowaniu art. [106] ust. 2 [TFUE] należy uwzględnić brak komercyjnego wymiaru tych usług, gdyż uznanie ich za usługi w ogólnym interesie gospodarczym można raczej wytłumaczyć bardziej ich wpływem na sektor konkurencyjny i komercyjny aniżeli ich domniemanym wymiarem komercyjnym. Stosowanie powyższego postanowienia musi zatem uwzględniać poszanowanie odpowiedzialności państw członkowskich w zakresie określania ich polityki zdrowotnej oraz organizacji i świadczenia usług zdrowotnych i opieki medycznej. Zgodnie z tymi przemyśleniami państwa członkowskie organizują swój krajowy system opieki zdrowotnej według wybranych przez siebie zasad. Niemniej w sytuacji gdy organizacja świadczenia usług zdrowotnych ustalona przez państwo członkowskie obejmuje nałożenie zobowiązań z tytułu świadczenia usług publicznych na prywatne podmioty gospodarcze, należy uwzględnić tę okoliczność w ramach oceny środków pomocy przyjętych w sektorze. W szczególności w sytuacji gdy różne wymogi ciążą na jednostkach publicznych i prywatnych zobowiązanych do świadczenia tej samej usługi publicznej, różnice te muszą wynikać jasno z ich upoważnienia do świadczenia danej usługi, zwłaszcza by umożliwić sprawdzenie zgodności subwencji z zasadą równego traktowania.

Sąd zauważył następnie, że państwa członkowskie dysponują szerokim zakresem uznania w odniesieniu do definicji tego, co uważają za usługi w ogólnym interesie gospodarczym, zaś Komisja może podać tę definicję w wątpliwość jedynie w przypadku oczywistego błędu. Kontrola dokonywana przez sąd Unii w odniesieniu do przeprowadzonej przez Komisję oceny istnienia zadania z zakresu usług publicznych musi odnosić się do poszanowania pewnych minimalnych kryteriów dotyczących między innymi istnienia aktu władzy publicznej powierzającego danym podmiotom gospodarczym zadanie świadczenia usługi w ogólnym interesie gospodarczym oraz powszechnego i obowiązkowego charakteru tego zadania. W tym względzie Sąd przypomniał, że aby móc uznać za akty publiczne decyzje jednostki, w skład jej organów muszą wchodzić osoby,

17 Sprawa C-280/00, Rec. s. I-7747.


Działalność Sąd

którym powierzono zadanie w interesie publicznym, i władze publiczne muszą dysponować rzeczywistym uprawnieniem do kontrolowania decyzji. Ten szeroki zakres uznania obejmuje także ustalanie parametrów, na których podstawie zostaje obliczona rekompensata z tytułu zadania świadczenia usługi w ogólnym interesie gospodarczym, które jednak muszą być ustalone w taki sposób, aby wykluczyć jakiekolwiek nadużycie przez państwo członkowskie pojęcia usługi w ogólnym interesie gospodarczym. W przypadku gdy państwo członkowskie stosuje różne środki rekompensaty, jeśli Komisja nie dokona odrębnej oceny parametrów finansowania odnoszących się do jednego z tych środków, to przeprowadza ona niekompletne badanie danego środka pomocy.

c) Pojęcie poważnych trudności

W wyżej wymienionym wyroku w sprawie Ryanair przeciwko Komisji Sąd przypomniał, że pojęcie poważnych trudności, które determinuje obowiązek wszczęcia przez Komisję formalnego postępowania wyjaśniającego w sprawie pomocy państwa, ma obiektywny charakter. O ile Komisji nie przysługują uprawnienia dyskrecjonalne w kwestii decyzji o wszczęciu wspomnianego postępowania, gdy stwierdza istnienie takich trudności, o tyle dysponuje ona pewnym zakresem uznania w ustalaniu i ocenie okoliczności sprawy w celu określenia, czy stwarzają one poważne trudności. Zgodnie z celem art. [108] ust. 3 [TFUE] oraz spoczywającym na niej obowiązkiem dobrej administracji Komisja może w szczególności nawiązać dialog z państwem zgłaszającym pomoc lub z osobami trzecimi w celu przezwyciężenia w trakcie wstępnej fazy badania ewentualnie napotkanych trudności. Uprawnienie to zakłada, że Komisja może dostosować swoje stanowisko do wyników nawiązanego dialogu, przy czym to dostosowanie nie powinno być koniecznie interpretowane a priori jako wskazujące na istnienie poważnych trudności. Ponadto niewystarczający lub niekompletny charakter badania przeprowadzonego przez Komisję w toku wstępnej fazy postępowania wyjaśniającego stanowi wskazówkę co do istnienia poważnych trudności.

d) Kryterium inwestora prywatnego w gospodarce rynkowej

W sprawie, która doprowadziła do wydania wyroku z dnia 11 września 2012 r. w sprawie T-565/08 Corsica Ferries France przeciwko Komisji, dotychczas nieopublikowanego, odwołanie w toku, Sądowi została przedłożona do rozstrzygnięcia skarga na decyzję Komisji, w której instytucja ta uznała za zgodne ze wspólnym rynkiem środki restrukturyzacji Société nationale maritime Corse-Méditerranée (SNCM) wprowadzone w życie w 2002 r. przez Republikę Francuską oraz odmówiła uznania za pomoc środków wynikających z planu prywatyzacji tego przedsiębiorstwa zatwierdzonego w 2006 r. Skarżąca kwestionowała między innymi zastosowanie przez Komisję testu prywatnego inwestora do prywatyzacji tej spółki za ujemną cenę sprzedaży w wysokości 158 mln EUR. Twierdziła ona w szczególności, że przy obliczeniu hipotetycznego kosztu likwidacji SNCM Komisja nie powinna była uwzględnić dodatkowych odpraw wykraczających poza ścisłe wymogi ustawowe i umowne, ponieważ takie podejście nie jest właściwe dla zachowania prywatnego inwestora kierującego się perspektywą długoterminowej rentowności.

W tym względzie Sąd zauważył, że w gospodarce rynkowej świadomy inwestor prywatny nie może nie uwzględniać, po pierwsze, swojej odpowiedzialności wobec wszystkich zainteresowanych stron w przedsiębiorstwie, a po drugie, zmian kontekstu społecznego, gospodarczego i środowiskowego, w jakim prowadzi swoją działalność. Z tego powodu wypłacenie przez prywatnego inwestora dodatkowych odpraw może co do zasady stanowić słuszną i właściwą praktykę mającą na celu sprzyjanie spokojnemu, pokojowemu dialogowi społecznemu i zachowaniu wizerunku marki spółki lub grupy przedsiębiorstw. Niemniej w braku wszelkiej racjonalności ekonomicznej, choćby w długim okresie, uwzględnienie kosztów wykraczających poza ścisłe zobowiązania ustawowe i umowne musi być więc uznane za pomoc państwa w rozumieniu art. [107] ust. 1 [TFUE]. W tym


Sąd Działalność

kontekście ochrona wizerunku marki państwa członkowskiego jako inwestora globalnego w gospodarce rynkowej nie może stanowić, poza szczególnymi okolicznościami i bez szczególnie przekonujących motywów, wystarczającego uzasadnienia, aby wykazać racjonalność ekonomiczną w długim okresie wzięcia na siebie nadwyżkowych kosztów takich jak dodatkowe odprawy.

Kryterium inwestora prywatnego znajdowało się także w centrum problematyki poruszonej w sprawach połączonych T-29/10 i T-33/10 Niderlandy i ING Groep przeciwko Komisji, które doprowadziły do wydania wyroku z dnia 2 marca 2012 r., dotychczas nieopublikowanego, odwołanie w toku, w których została podważona decyzja Komisji w sprawie zgodności ze wspólnym rynkiem środków pomocy przyjętych przez Królestwo Niderlandów w 2008 i w 2009 r. na rzecz ING Groep NV w kontekście kryzysu finansowego z jesieni 2008 r. Skarżący zarzucili Komisji, iż uznała, że zmiana warunków spłaty wkładu kapitałowego wynikającego z utworzenia jednego miliarda papierów wartościowych ING Groep objętych w całości przez Królestwo Niderlandów stanowiła dodatkową pomoc w wysokości 2 mld EUR.

Sąd uznał, że Komisja nie mogła ograniczyć się do stwierdzenia, że zmiana wspomnianych powyżej warunków spłaty stanowi ipso facto pomoc państwa bez wcześniejszego przeprowadzenia badania w celu ustalenia, czy ta zmiana przysporzyła ING Groep korzyści, jakiej nie przyznałby prywatny inwestor znajdujący się w takiej samej sytuacji co państwo niderlandzkie. Dopiero po przeprowadzeniu takiego badania, które zakłada w szczególności porównanie pierwotnych warunków spłaty ze zmienionymi warunkami, Komisja jest w stanie ustalić, czy miało miejsce przyznanie dodatkowej korzyści w rozumieniu art. [107] ust. 1 [TFUE]. Sąd stanął na stanowisku, że w omawianym tu przypadku z zaskarżonej decyzji nie wynika, że Komisja przeprowadziła taką analizę. Jako że Komisja ograniczyła się do stwierdzenia, że zmiana warunków spłaty skutkuje dla państwa niderlandzkiego utratą korzyści, Komisja nie zbadała, dlaczego zwrot zawierający się w przedziale między 15% a 22% zapewniony państwu niderlandzkiemu w wyniku zmiany warunków spłaty nie odpowiadał poziomowi, jakiego mógłby rozsądnie oczekiwać prywatny inwestor znajdujący się w podobnej sytuacji. Zaznaczywszy, że nie badając, czy państwo niderlandzkie, wyrażając zgodę na zmianę warunków spłaty, działało tak, jak postąpiłby prywatny inwestor, w szczególności z uwagi na okoliczność, iż mogło ono liczyć na spłatę przed terminem oraz że dzięki temu zyskiwało większą pewność otrzymania zadowalającego wynagrodzenia, przy uwzględnieniu istniejących warunków rynkowych, Komisja błędnie zinterpretowała pojęcie pomocy, Sąd stwierdził nieważność zaskarżonej decyzji.

W sprawach połączonych T-268/08 i T-281/08 Land Burgenland i Austria przeciwko Komisji (wyrok z dnia 28 lutego 2012 r., dotychczas nieopublikowany, odwołanie w toku), Sąd został poproszony o wypowiedzenie się w kwestii zastosowania kryterium inwestora prywatnego w ramach prywatyzacji banku przeprowadzonej w drodze postępowania przetargowego. Przedmiotem sporu był tu wybór dokonany przez kraj związkowy Burgenland (Austria), by w tych ramach przekazać bank austriacki Hypo Bank Burgenland AG dwóm spółkom austriackim, chociaż cena zakupu oferowana przez te spółki była znacznie niższa niż cena oferowana przez konsorcjum austriacko-ukraińskie. Komisja, do której konsorcjum to złożyło skargę, uznała za pomoc niezgodną ze wspólnym rynkiem różnicę między dwiema ostatecznymi ofertami cenowymi przedłożonymi w trakcie postępowania przetargowego, stając na stanowisku, że władze austriackie nie zachowały się jak sprzedawca działający w gospodarce rynkowej.

Sąd, do którego zarówno kraj związkowy Burgenland, jak i Republika Austrii wniosły skargę na powyższą decyzję, potwierdził, że właściwym kryterium do ustalenia, czy sprzedaż rzeczy osobie prywatnej przez podmiot publiczny stanowi pomoc państwa, jest kryterium prywatnego podmiotu gospodarczego działającego w gospodarce rynkowej, czyli kryterium, którego konkretne zastosowanie pociąga za sobą zasadniczo złożoną ocenę ekonomiczną. Przyznając,


Działalność Sąd

że sprzedawca działający według zasad gospodarki rynkowej może wybrać najniższą ofertę sprzedaży, jeżeli jest jasne, że sprzedaż na rzecz oferenta proponującego najwyższą cenę jest niemożliwa do realizacji, Sąd uznał jednak w omawianym tu przypadku, iż Komisja mogła dojść do wniosku, że ani niepewny wynik, ani prawdopodobnie dłuższy czas trwania postępowania przed organem nadzoru nad rynkami finansowymi w przypadku sprzedaży na rzecz konsorcjum nie mogły uzasadniać wykluczenia tego konsorcjum. Sąd zwrócił w tym względzie uwagę, że aby tak uczynić, konieczne byłoby, żeby kraj związkowy Burgenland przytoczył konkretne elementy w celu wykazania, że długość postępowania przed organem nadzoru nad rynkami w przypadku sprzedaży na rzecz konsorcjum poważnie zagroziłaby szansie prywatyzacji.

3. Przepisy proceduralne

a) Efekt kumulacji pomocy z wcześniejszą pomocą

U podstaw wyroku z dnia 14 lutego 2012 r. w sprawach połączonych T-115/09 i T-116/09 Electrolux i Whirlpool Europe przeciwko Komisji, dotychczas nieopublikowanego, leżą dwie skargi o stwierdzenie nieważności skierowane przeciwko decyzji Komisji uznającej za zgodną ze wspólnym rynkiem, pod pewnym warunkami, pomoc na restrukturyzację w wysokości 31 mln EUR udzieloną przez Republikę Francuską spółce Fagor France SA (FagorBrandt), konkurentowi skarżących. Zaskarżoną decyzję poprzedzała decyzja, w której Komisja uznała za niezgodną ze wspólnym rynkiem pomoc podatkową przyznaną przez Republikę Włoską spółce zależnej tej spółki i nakazała odzyskanie owej pomocy. Skarżące utrzymywały w szczególności, że Komisja nie zbadała skumulowanych skutków pomocy, o której mowa, z włoską pomocą niezgodną ze wspólnym rynkiem.

Sąd uściślił, iż z wyroku Trybunału z dnia 15 maja 1997 r. w sprawie TWD przeciwko Komisji18 oraz z pkt 23 wytycznych wspólnotowych dotyczących pomocy państwa w celu ratowania i restrukturyzacji zagrożonych przedsiębiorstw19 wynika, że w ramach badania zgodności pomocy na restrukturyzację ze wspólnym rynkiem Komisja powinna co do zasady przeprowadzić badanie skumulowanych skutków tej pomocy z ewentualną poprzednią pomocą, która nie została jeszcze odzyskana. Takie badanie jest uzasadnione tym, że korzyści przysporzone w związku z przyznaniem poprzedniej pomocy niezgodnej ze wspólnym rynkiem, która nie została jeszcze odzyskana, nadal wywierają skutki na konkurencję. Niemniej w przypadku gdy Komisja uzależnia przyznanie zamierzonej pomocy od wcześniejszego odzyskania poprzedniej pomocy lub wielu rodzajów poprzednio udzielonej pomocy, nie jest ona zobowiązana do przeprowadzenia badania skumulowanych skutków tych działań pomocowych dla konkurencji. W tym przypadku takie uzależnienie pozwala uniknąć tego, że korzyść przysporzona w wyniku zamierzonej pomocy skumuluje się z korzyścią przysporzoną w ramach poprzednio udzielonej pomocy, gdyż negatywne skutki dla konkurencji wynikające z przyznania poprzedniej pomocy zostały uchylone poprzez odzyskanie kwoty tej pomocy wraz z odsetkami. Natomiast w przypadku gdy Komisja nie uzależnia przyznania spornej pomocy od odzyskania pomocy niezgodnej ze wspólnym rynkiem, powinna ona koniecznie zbadać skumulowane skutki obu tych działań pomocowych.

b) Skuteczność (effet utile) postępowania administracyjnego

W wyżej wymienionym wyroku z dnia 27 września 2012 r. w sprawie Francja przeciwko Komisji Sąd miał okazję przypomnieć, że państwo członkowskie, które udzieliło lub zamierza udzielić

18 C-355/95 P, Rec. s. I-2549.19 Dz.U. 2004, C 244, s. 2.


Sąd Działalność

pomocy z zastosowaniem odstępstwa od norm traktatu, jest zobowiązane do współpracy z Komisją w toku postępowania, w którym uczestniczy. Do niego należy dostarczenie wszelkich dowodów pozwalających tej instytucji na zbadanie, czy przesłanki zastosowania odstępstwa, o które ono zabiega, zostały spełnione. Zgodność z prawem decyzji w sprawie pomocy państwa powinna być zatem oceniana w oparciu o informacje, którymi Komisja mogła dysponować w momencie jej wydania. W związku z tym, iż pojęcie pomocy państwa odpowiada obiektywnej sytuacji, którą ocenia się w dniu, w którym Komisja wydaje swoją decyzję, celem przeprowadzenia kontroli sądowej należy uwzględnić właśnie oceny dokonane w tym dniu. Z tego wynika, że jeśli zainteresowane strony nie przedstawią informacji przeciwnych, Komisja ma prawo oprzeć się na okolicznościach faktycznych, którymi dysponuje w chwili wydania decyzji końcowej, nawet jeśli są one błędne, o ile te okoliczności faktyczne stanowiły przedmiot nakazu udzielenia niezbędnych informacji skierowanego przez Komisję do państwa członkowskiego.

W tym kontekście Sąd zwrócił ponadto uwagę, iż podobnie z art. 13 ust. 1 rozporządzenia nr 659/1999 wynika, że po zakończeniu formalnego postępowania wyjaśniającego w sprawie bezprawnie przyznanej pomocy Komisja podejmuje decyzję na podstawie dostępnych informacji, w szczególności informacji dostarczonych przez państwo członkowskie w odpowiedzi na żądania udzielenia informacji skierowane przez Komisję. W sprawie tej skarżące państwo członkowskie nie mogło więc – z uwagi na zasadę skuteczności postępowania administracyjnego – kwestionować po raz pierwszy na etapie postępowania sądowego treści uwag faktycznych sformułowanych przez zainteresowaną osobę trzecią w toku postępowania administracyjnego, jeżeli zostały jej one wcześniej przekazane.

c) Dowód istnienia korzyści stanowiącej pomoc

W wyżej wymienionym wyroku z dnia 20 września 2012 r. w sprawie Francja przeciwko Komisji Sąd podkreślił także, iż Komisja nie może zakładać, że przedsiębiorstwo odniosło korzyść stanowiącą pomoc państwa, opierając się po prostu na negatywnym domniemaniu, opartym na braku informacji pozwalających na dojście do przeciwnego wniosku. Instytucja ta jest zobowiązana co najmniej upewnić się, że informacje, którymi dysponuje, nawet jeśli są niepełne i fragmentaryczne, stanowią wystarczającą podstawę do stwierdzenia, że przedsiębiorstwo odniosło korzyść stanowiącą pomoc państwa. Co się tyczy w szczególności dowodu istnienia gwarancji państwa o charakterze dorozumianym, można go wyprowadzić z szeregu współistniejących okoliczności, wystarczająco wiarygodnych i spójnych, wynikających między innymi z interpretacji właściwych przepisów prawa krajowego, a w szczególności można go wywieść ze skutków prawnych, jakie wypływają ze statusu prawnego przedsiębiorstwa będącego beneficjentem. W celu wykazania, że państwo przyznało dorozumianą gwarancję finansową, która z definicji nie jest wyraźnie usankcjonowana w prawie krajowym, za istotne mogą zostać uznane pisma i okólniki wyjaśniające.

Własność intelektualna

Spory z zakresu własności intelektualnej stanowiły w 2012 r. istotne źródło działalności Sądu pod względem liczby spraw, zważywszy, że 210 spraw zostało rozstrzygniętych i 238 nowych spraw wpłynęło. Poniżej przedstawiony opis stanowi jedynie krótki przegląd tych orzeczeń.

1. Wspólnotowy znak towarowy

a) Bezwzględne podstawy odmowy rejestracji

W wyroku z dnia 14 lutego 2012 r. w sprawie T-33/11 Peeters Landbouwmachines przeciwko OHIM – Fors MW (BIGAB), dotychczas nieopublikowanym, Sąd orzekł, że istnienie po stronie zgłaszającego


Działalność Sąd

złej wiary w rozumieniu art. 52 ust. 1 lit. b) rozporządzenia nr 207/2009 w sprawie wspólnotowego znaku towarowego, uzasadniające odmowę rejestracji zgłaszanego znaku towarowego, należy oceniać całościowo, uwzględniając wszystkie istotne czynniki występujące w danej sprawie. Do tych czynników należą w szczególności: okoliczność, że zgłaszający wiedział lub powinien był wiedzieć, iż osoba trzecia używa w co najmniej jednym państwie członkowskim oznaczenia identycznego lub podobnego dla towaru identycznego lub do złudzenia podobnego do oznaczenia zgłoszonego do rejestracji, zamiar zgłaszającego uniemożliwienia dalszego używania tego oznaczenia przez osobę trzecią, jak również stopień ochrony, z której korzystają oznaczenie osoby trzeciej i oznaczenie zgłoszone do rejestracji. W ramach całościowej analizy dokonywanej na podstawie art. 52 ust. 1 lit. b) rozporządzenia nr 207/2009 można niemniej wziąć także pod uwagę pochodzenie zakwestionowanego oznaczenia i jego używanie od czasu stworzenia, jak również logikę handlową, w którą wpisuje się dokonanie zgłoszenia tego oznaczenia jako wspólnotowego znaku towarowego. Ponadto Sąd podkreślił, że zamiar uniemożliwienia sprzedaży danego towaru może w pewnych okolicznościach stanowić o złej wierze zgłaszającego. Tak jest między innymi w przypadku, gdy okazuje się później, że zgłaszający zarejestrował oznaczenie jako znak towarowy bez zamiaru używania go, wyłącznie po to, by uniemożliwić osobie trzeciej wejście na rynek.

Ponadto Sąd zauważył, że sama okoliczność, iż zgłaszający wie lub powinien wiedzieć, że osoba trzecia używa od dawna w co najmniej jednym państwie członkowskim oznaczenia identycznego lub podobnego dla towaru identycznego lub do złudzenia podobnego do oznaczenia zgłoszonego do rejestracji, nie wystarczy, by stwierdzić istnienie złej wiary zgłaszającego. Otóż nie można wykluczyć, że gdy kilku wytwórców używa na rynku oznaczeń identycznych lub podobnych dla towarów identycznych lub do złudzenia podobnych do oznaczenia zgłoszonego do rejestracji, zgłaszający dąży poprzez rejestrację do celu zgodnego z prawem. Może tak być w szczególności w przypadku, gdy zgłaszający wie w chwili dokonywania zgłoszenia, że inne przedsiębiorstwo używa znaku towarowego zgłoszonego do rejestracji, tworząc wśród swojej klienteli złudzenie, iż zajmuje się oficjalną dystrybucją towarów sprzedawanych pod tym znakiem towarowym, choć nie otrzymało na to zgody. Wynika z tego, że dobra wiara nie może zostać zakwestionowana wyłącznie na tej podstawie, że tenże zgłaszający jest właścicielem innych znaków towarowych i że nie podjął on inicjatywy zwrócenia się o ich rejestrację jako wspólnotowych znaków towarowych. Wreszcie w celu dokonania oceny istnienia złej wiary zgłaszającego znak towarowy Sąd przyjął, że można wziąć pod uwagę stopień powszechnej znajomości, którą cieszy się oznaczenie w chwili dokonywania zgłoszenia mającego na celu jego rejestrację jako wspólnotowego znaku towarowego, gdyż taki stopień powszechnej znajomości mógłby właśnie uzasadniać interes zgłaszającego w zapewnieniu swojemu oznaczeniu szerszej ochrony prawnej.

b) Względne podstawy odmowy rejestracji

W wyroku z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie T-424/10 Dosenbach-Ochsner przeciwko OHIM – Sisma (Przedstawienie prostokąta ze słoniem) Sąd rozpatrzył skargę na decyzję Czwartej Izby Odwoławczej Urzędu Harmonizacji w ramach Rynku Wewnętrznego (znaki towarowe i wzory) (OHIM) oddalającą złożony przez właściciela wcześniejszych graficznych, krajowego i międzynarodowego, znaków towarowych przedstawiających słonia i wcześniejszego słownego krajowego znaku towarowego elefanten wniosek o unieważnienie prawa do graficznego wspólnotowego znaku towarowego przedstawiającego prostokąt ze słoniem.

W odpowiedzi na zarzut dotyczący fonetycznego podobieństwa rozpatrywanych oznaczeń Sąd orzekł, że porównanie fonetyczne nie ma znaczenia w ramach oceny podobieństwa graficznego znaku towarowego niezawierającego elementów słownych do innego znaku towarowego. Graficznego znaku towarowego niezawierającego elementów słownych nie można bowiem wymówić. Jego treść wizualna lub konceptualna może co najwyżej zostać opisana ustnie. Taki opis


Sąd Działalność

pokrywa się jednak w ocenie Sądu z postrzeganiem wizualnym lub postrzeganiem konceptualnym znaku towarowego. W konsekwencji nie ma potrzeby badania w sposób odrębny postrzegania fonetycznego graficznego znaku towarowego niezawierającego elementów słownych i porównania go z postrzeganiem fonetycznym innych znaków towarowych.

Ponadto w wyroku z dnia 29 marca 2012 r. w sprawie T-369/10 You-Q przeciwko OHIM – Apple Corps (BEATLE), niepublikowanym, odwołanie w toku, Sąd musiał rozstrzygnąć o zgodności z prawem decyzji dotyczącej postępowania w sprawie sprzeciwu wobec rejestracji graficznego wspólnotowego znaku towarowego BEATLE dla urządzeń ułatwiających przemieszczanie się osobom o ograniczonej możliwości poruszania się. Apple Corps Ltd, przedsiębiorstwo utworzone przez grupę muzyczną The Beatles, sprzeciwiło się rejestracji wspomnianego znaku, o którą wystąpiła You-Q BV (dawniej Handicare Holding BV), opierając się na swych różnych wcześniejszych krajowych i wspólnotowych znakach towarowych, w tym na słownym znaku towarowym BEATLES i kilku graficznych znakach towarowych zawierających słowa „beatles” lub „the beatles”. Uznając, że z powodu podobieństwa oznaczeń, istotnej renomy, którą od długiego czasu cieszą się wcześniejsze znaki towarowe, i faktu, że właściwy w obu przypadkach krąg odbiorców w części się pokrywa, jest prawdopodobne, że You-Q, używając zgłoszonego znaku towarowego, czerpałaby nienależną korzyść z renomy i wieloletniej atrakcyjności wcześniejszych znaków towarowych, Izba Odwoławcza stwierdziła, że istnieje poważne prawdopodobieństwo naruszenia praw do wspomnianych powyżej znaków towarowych.

Wyrok Sądu potwierdził tę analizę. Sąd zauważył przede wszystkim, że zgromadzony materiał dowodowy i w szczególności liczby dotyczące sprzedaży płyt przez grupę muzyczną The Beatles dostarczyły Izbie Odwoławczej podstaw do tego, by stwierdzić, że wcześniejsze znaki towarowe BEATLES i THE BEATLES cieszą się istotną renomą w zakresie nagrań dźwiękowych, nagrań wideo i filmów. Mogła ona także wywieść, że wcześniejsze znaki towarowe cieszą się renomą w zakresie towarów pochodnych takich jak zabawki i gry, nawet jeśli renoma ta jest mniej istotna. W ocenie Sądu Izba Odwoławcza równie prawidłowo stwierdziła, że pod względem wizualnym, fonetycznym i konceptualnym kolidujące ze sobą oznaczenia są bardzo podobne. Jednocześnie słusznie zwróciła uwagę na to, że kolidujące ze sobą oznaczenia są skierowane do odbiorców, których krąg w części się pokrywa, ponieważ osoby o ograniczonej możliwości poruszania się stanowią część ogółu odbiorców, do którego kierowane są wcześniejsze znaki towarowe. W konsekwencji Izba Odwoławcza miała podstawy, by prawidłowo wywieść z tych elementów, że mimo odmienności rozpatrywanych towarów między ocenianymi oznaczeniami istniał pewien związek. Ze względu na istnienie tego związku właściwy krąg odbiorców mógłby, nawet w braku prawdopodobieństwa wprowadzenia w błąd, zostać skłoniony do przeniesienia wartości związanych z wcześniejszymi znakami towarowymi na towary opatrzone zgłoszonym znakiem towarowym, umożliwiając skarżącej wprowadzenie tego znaku na rynek, nie wystawiając się na istotne ryzyko i bez poniesienia kosztów wylansowania nowo stworzonego znaku. W rezultacie Sąd stwierdził, że Izba Odwoławcza nie popełniła błędu, stwierdzając, iż jest prawdopodobne, że skarżąca, używając spornego znaku towarowego, będzie czerpała nienależną korzyść z renomy i wieloletniej atrakcyjności wcześniejszych znaków towarowych.

c) Kwestie proceduralne

W wyroku z dnia 8 marca 2012 r. w sprawie T-298/10 Arrieta D. Gross przeciwko OHIM – International Biocentric Foundation i in. (BIODANZA), niepublikowanym, Sąd wypowiedział się w przedmiocie losów zgłoszenia wspólnotowego znaku towarowego po śmierci osoby, która go dokonała. Sąd


Działalność Sąd

zauważył w tym względzie, że z art. 5 rozporządzenia (WE) nr 207/200920 wynika, iż właścicielem wspólnotowego znaku towarowego może być każda osoba fizyczna lub prawna. W konsekwencji wspólnotowy znak towarowy nie może zostać zarejestrowany na rzecz osoby zmarłej. Ponadto rozporządzenie to w żaden sposób nie przewiduje, że śmierć osoby dokonującej zgłoszenia wspólnotowego znaku towarowego niesie za sobą nieważność takiego zgłoszenia. Taki wniosek byłby bowiem sprzeczny z charakterem zgłoszenia do rejestracji jako przedmiotu własności. W ocenie Sądu oznacza to, że – w przypadku śmierci właściciela zgłoszenia wspólnotowego znaku towarowego do rejestracji – prawa do zgłoszenia przechodzą na inną osobę, której ustalenia należy dokonać według przepisów prawa spadkowego właściwego państwa członkowskiego. W celu zapewnienia właściwego przebiegu postępowania przed OHIM nowy właściciel zgłoszenia musi dokonać w tym urzędzie rejestracji owego przeniesienia. Jednakże niezależnie od momentu, w którym zostanie dokonana rzeczona rejestracja, należy przyjmować, że nowy właściciel zgłoszenia uzyskał swe prawa z chwilą śmierci początkowego zgłaszającego.

Ponadto w wyroku z dnia 21 marca 2012 r. w sprawie T-227/09 Feng Shen Technolog przeciwko OHIM – Majtczak (FS), dotychczas nieopublikowanym, odwołanie w toku, Sąd wyjaśnił, że jakkolwiek system wspólnotowego znaku towarowego opiera się na ustanowionej w art. 8 ust. 2 rozporządzenia nr 40/94 (obecnie art. 8 ust. 2 rozporządzenia nr 207/2009) zasadzie, w myśl której prawo wyłączne przyznawane jest osobie, która pierwsza zgłosiła znak do rejestracji, zasada ta nie ma charakteru absolutnego. Jej zastosowanie jest złagodzone w szczególności przez art. 51 ust. 1 lit. b) rozporządzenia nr 40/9421, na mocy którego wspólnotowy znak towarowy unieważnia się na podstawie wniosku do OHIM lub roszczenia wzajemnego w postępowaniu w sprawie naruszenia, w przypadku gdy zgłaszający działał w złej wierze w momencie dokonywania zgłoszenia znaku towarowego, która to okoliczność musi zostać dowiedziona przez osobę występującą o unieważnienie prawa do znaku.

Następnie w wyroku z dnia 27 czerwca 2012 r. w sprawie T-523/10 Interkobo przeciwko OHIM – XXXLutz Marken (my baby), dotychczas nieopublikowanym, Sąd orzekł, że w przypadku gdy wskazywane na poparcie sprzeciwu informacje i dowody, o których mowa w zasadzie 19 ust. 1 i 2 rozporządzenia (WE) nr 2868/9522, są przedstawiane w języku innym niż język postępowania, strona wnosząca sprzeciw jest zobowiązana do dostarczenia – na etapie postępowania w sprawie sprzeciwu, w terminie ustalonym dla przedłożenia tych informacji i dowodów – ich tłumaczenia, które musi spełniać konkretne wymogi co do formy i treści. I tak, po pierwsze, tłumaczenie informacji lub dowodów, o których mowa w art. 19 ust. 1 i 2 rozporządzenia nr 2868/95, musi zostać przedstawione nie w formie zwykłych adnotacji w dokumencie oryginalnym, ale w formie jednego lub więcej dokumentów odrębnych od oryginału. W przypadku niespełnienia tego wymogu formalnego wspomniane powyżej informacje i dowody przedstawione przez stronę wnoszącą sprzeciw nie mogą zostać uwzględnione w ramach postępowania w sprawie sprzeciwu. Celem owego wymogu formalnego jest z jednej strony ułatwienie drugiej stronie postępowania w sprawie sprzeciwu oraz samym instancjom OHIM dokonania rozróżnienia między dokumentem oryginalnym a jego tłumaczeniem, a z drugiej strony zapewnienie, że ten ostatni dokument będzie w wystarczającym stopniu przejrzysty. Po drugie, z zasady 98 ust. 1 rozporządzenia nr 2868/95 wynika, że tłumaczenie przedstawione w formie odrębnego dokumentu musi wiernie odtwarzać

20 Rozporządzenie Rady (WE) nr 207/2009 z dnia 26 lutego 2009 r. w sprawie wspólnotowego znaku towarowego (Dz.U. L 78, s. 1).

21 Rozporządzenie Rady (WE) nr 40/49 z dnia 20 grudnia 1993 r. w sprawie wspólnotowego znaku towarowego (Dz.U. 1994, L 11, s. 1).

22 Rozporządzenie Komisji (WE) nr 2868/95 z dnia 13 grudnia 1995 r. wykonujące rozporządzenie Rady (WE) nr 40/94 w sprawie wspólnotowego znaku towarowego (Dz.U. L 303, s. 1).


Sąd Działalność

treść oryginału. W razie wątpliwości co do wierności takiego tłumaczenia instancje OHIM są uprawnione wezwać zainteresowaną stronę do przedstawienia zaświadczenia o zgodności tłumaczenia z oryginałem.

Wyrok z dnia 12 lipca 2012 r. w sprawie T-279/09 Aiello przeciwko OHIM – Cantoni ITC (100% Capri), dotychczas nieopublikowany, stanowił dla Sądu okazję do sprecyzowania warunków, zgodnie z którymi winno zostać doręczone zgłaszającemu pismo procesowe wnoszącego sprzeciw w postępowaniu przed izbą odwoławczą. W tym względzie Sąd podkreślił, że na podstawie zasady 67 ust. 1 rozporządzenia nr 2868/95, jeżeli wyznaczono pełnomocnika lub w przypadku gdy zgłaszający wymieniony na pierwszym miejscu we wspólnym zgłoszeniu uważany jest za wspólnego pełnomocnika, zawiadomienia kieruje się do wyznaczonego lub do wspólnego pełnomocnika. Wobec tego OHIM nie może powoływać się na bezpośrednie doręczenie pisma strony wnoszącej sprzeciw samemu skarżącemu, aby uzasadnić brak doręczenia na ręce przedstawiciela skarżącego.

Ponadto w ocenie Sądu z zasady 77 rozporządzenia nr 2868/95, zgodnie z którą każde zawiadomienie pełnomocnika ma ten sam skutek co zawiadomienie dokonane w stosunku do osoby reprezentowanej, nie można wywodzić, że zawiadomienie osoby reprezentowanej ma taki sam skutek jak zawiadomienie pełnomocnika, ponieważ gdyby tak było, zasada 67 tego rozporządzenia byłaby bezskuteczna.

Wreszcie w wyroku z dnia 21 września 2012 r. w sprawie T-278/10 Wesergold Getränkeindustrie przeciwko OHIM – Lidl Stiftung (WESTERN GOLD), dotychczas nieopublikowanym, odwołanie w toku, Sąd, rozpatrując zakres przeprowadzanego przez izby odwoławcze OHIM badania skargi na decyzję Wydziału Sprzeciwów, przypomniał, że zgodnie z art. 64 ust. 1 rozporządzenia nr 207/2009 po rozpatrzeniu odwołania co do istoty izba odwoławcza podejmuje decyzję w sprawie odwołania i może, czyniąc to, „skorzystać z uprawnień w granicach kompetencji posiadanych przez instancję, która wydała zaskarżoną decyzję”, to znaczy w danym przypadku rozstrzygnąć sama w przedmiocie sprzeciwu, oddalając bądź uwzględniając go, i w rezultacie potwierdzając zaskarżoną decyzję bądź ją uchylając. A zatem brak wyraźnego powołania się przez stronę w jej odpowiedzi na odwołanie do izby odwoławczej na wzmocnienie charakteru odróżniającego w wyniku używania nie wpływa na ciążący na izbie odwoławczej w ramach rozpatrywania przez nią samą sprzeciwu obowiązek przeprowadzenia ponownej i kompletnej oceny tego sprzeciwu co do istoty pod kątem okoliczności zarówno faktycznych, jak i prawnych. Zakres badania decyzji będącej przedmiotem odwołania, które izba odwoławcza jest zobowiązana przeprowadzić, nie jest bowiem co do zasady ograniczony do zarzutów sformułowanych przez stronę wnoszącą odwołanie. Tym bardziej zakres badania przeprowadzanego przez izbę odwoławczą nie może być ograniczony brakiem precyzji określonych zarzutów podnoszonych w postępowaniu przed nią przez obronę.

d) Dowód rzeczywistego używania

W wyżej wymienionym wyroku w sprawie BIODANZA w pierwszej kolejności Sąd orzekł, że ocena rzeczywistego charakteru używania znaku towarowego powinna między innymi uwzględniać charakter towarów lub usług, do których odnosi się dany znak, a także przypadki używania uznawanego za uzasadnione w danym sektorze gospodarki. W tym względzie wymóg, zgodnie z którym rzeczywiste używanie znaku towarowego nie może zostać dowiedzione za pomocą prawdopodobieństwa lub domniemań, lecz winno wynikać z konkretnych i obiektywnych dowodów, znajduje zastosowanie także w stosunku do znaków usługowych. W tym przypadku wymagane dowody muszą pozostawać w zgodzie z charakterem usług oznaczonych danym znakiem. W dalszej kolejności Sąd zauważył, że ani art. 42, ani żaden inny przepis rozporządzenia nr 207/2009 nie przewiduje wyraźnie, że żądanie przedstawienia dowodu na okoliczność


Działalność Sąd

rzeczywistego używania wcześniejszego znaku towarowego nie podlega uwzględnieniu, jeżeli osoba wysuwająca je działa w złej wierze. Taka reguła nie może także zostać wywiedziona w sposób domyślny z przepisów regulujących omawianą dziedzinę. Podniesienie braku złej woli po stronie osoby występującej z żądaniem przedstawienia dowodu na okoliczność rzeczywistego używania wcześniejszego znaku towarowego do rangi przesłanki dopuszczalności takiego żądania niepotrzebnie obciążyłoby postępowanie i byłoby tak naprawdę sprzeczne z ratio legis przepisów regulujących to zagadnienie.

W wyroku z dnia 12 lipca 2012 r. w sprawie T-170/11 Rivella International przeciwko OHIM – Baskaya di Baskaya Alim (BASKAYA), dotychczas nieopublikowanym, odwołanie w toku, Sąd orzekł w przedmiocie określenia terytorium, dla którego należy dowieść rzeczywistego używania wcześniejszego znaku towarowego, że kwestie związane z dowodami przedstawianymi na poparcie sprzeciwu wobec rejestracji wspólnotowego znaku towarowego i kwestie związane z terytorialnym aspektem używania znaków towarowych są uregulowane we właściwych przepisach rozporządzenia nr 207/2009 i nie ma potrzeby stosowania jakiegokolwiek przepisu prawa wewnętrznego państw członkowskich. W tym kontekście okoliczność, że wcześniejsze krajowe lub międzynarodowe znaki towarowe mogą być przywoływane na poparcie sprzeciwu wobec rejestracji wspólnotowych znaków towarowych, nie oznacza, iż przepisy krajowe stosujące się do wcześniejszego znaku towarowego, na który powołano się w ramach sprzeciwu, są prawem właściwym dla wspólnotowego postępowania w sprawie sprzeciwu. Prawdą jest, że w braku właściwych przepisów w rozporządzeniu nr 207/2009 lub, w zależności od przypadku, w dyrektywie 2008/95/WE23 przepisy krajowe służą jako punkt odniesienia. O ile jest tak w przypadku daty rejestracji wcześniejszego znaku towarowego, na który powołano się w toku wspólnotowego postępowania w sprawie sprzeciwu, o tyle sytuacja taka nie ma miejsca w przypadku określenia terytorium, w odniesieniu do którego należy udowodnić używanie wcześniejszego znaku towarowego. Kwestia ta jest uregulowana wyczerpująco w rozporządzeniu nr 207/2009, w związku z czym nie ma potrzeby sięgania do przepisów krajowych. Wynika stąd, że rzeczywiste używanie wcześniejszego znaku towarowego, niezależnie od tego, czy mamy do czynienia ze znakiem wspólnotowym, krajowym czy międzynarodowym, musi zostać udowodnione w odniesieniu do obszaru Unii lub danego państwa członkowskiego.

2. Wzory

Wyrok z dnia 13 listopada 2012 r. w sprawach połączonych T-83/11 i T-84/11 Antrax It przeciwko OHIM – THC (grzejniki), dotychczas nieopublikowany, stanowił dla Sądu okazję do objaśnienia kryteriów określania stopnia swobody twórcy wzoru, stosowanych w ramach oceny indywidualnego charakteru tego ostatniego. Sąd wskazał, że taki stopień swobody zależy w szczególności od wymagań związanych z właściwościami wynikającymi z funkcji technicznej danego produktu lub jego części, a także od przepisów prawnych mających zastosowanie do produktu, w którym taki wzór został zastosowany. Wymagania te prowadzą do standaryzacji niektórych właściwości, które stają się w ten sposób wspólne wzorom stosowanym w danym produkcie. W rezultacie im większa swoboda twórcy przy opracowywaniu wzoru, tym rzadziej drobne różnice pomiędzy porównywanymi wzorami wystarczają, aby wywołać inne całościowe wrażenie na poinformowanym użytkowniku. I odwrotnie, im bardziej ograniczona jest swoboda twórcy przy opracowywaniu wzoru, tym mniejsze różnice pomiędzy porównywanymi wzorami wystarczają, aby wywołać inne całościowe wrażenie na poinformowanym użytkowniku. Tak więc wysoki stopień swobody twórcy przy opracowywaniu wzoru wzmacnia tezę, że porównywane

23 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/95/WE z dnia 22 października 2008 r. mająca na celu zbliżenie ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do znaków towarowych (Dz.U. L 299, s. 25).


Sąd Działalność

wzory, nie różniąc się znacząco od siebie, wywołują na poinformowanym użytkowniku takie samo całościowe wrażenie. W tym kontekście ewentualne nasycenie stanu sztuki wzorniczej wynikające z istnienia innych wzorów, które jako całość posiadają te same właściwości co rozpatrywane wzory, jest istotne, o ile może uwrażliwić poinformowanego użytkownika na różnice w wewnętrznych proporcjach poszczególnych wzorów.

3. Odmiany roślin

W wyroku z dnia 18 września 2012 r. w sprawach połączonych T-133/08, T-134/08, T-177/08 i T-242/09 Schräder przeciwko CPVO – Hansson (LEMON SYMPHONY i SUMOST 01), dotychczas nieopublikowanym, odwołanie w toku, Sąd wypowiedział się na temat konsekwencji stwierdzenia faktu notoryjnego przez izbę odwoławczą Wspólnotowego Urzędu Odmian Roślin (CPVO). Przypomniawszy, że zgodnie z orzecznictwem Trybunału w dziedzinie sporów z zakresu wspólnotowych znaków towarowych instancje OHIM nie mają obowiązku dowodzenia w swych decyzjach prawdziwości faktów notoryjnych, Sąd uznał, że zasada ta winna mieć zastosowanie także do instancji CPVO. Wskazawszy, że z orzecznictwa Trybunału w tej dziedzinie wynika również, iż stwierdzenie przez Sąd notoryjności – lub jej braku – okoliczności faktycznych, na których izba odwoławcza OHIM oparła swoją decyzję, stanowi ocenę okoliczności faktycznych, która – z wyjątkiem przypadków przeinaczenia – nie podlega kontroli Trybunału w ramach odwołania, Sąd uznał za właściwe przeniesienie tego poglądu na grunt kontroli sądowej sprawowanej przez Sąd w przypadku decyzji CPVO.

Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa – środki ograniczające

Rok 2012 potwierdził ważne miejsce sporów dotyczących środków ograniczających wśród różnych spornych dziedzin przedkładanych Sądowi do rozpoznania, obejmujących 42 sprawy rozstrzygnięte i 60 nowych spraw.

Na wzmiankę zasługują w szczególności sprawy połączone T-439/10 i T-440/10 Fulmen i Mahmoudian przeciwko Radzie, które doprowadziły do wydania wyroku z dnia 21 marca 2012 r., dotychczas nieopublikowanego, odwołanie w toku, w których Sąd został poproszony o zbadanie zgodności z prawem środków ograniczających nałożonych na spółkę irańską, prowadzącą działalność między innymi w sektorze sprzętu elektrycznego, oraz na prezesa zarządu tej spółki. Wpisując się w ramy środków ograniczających przyjętych wobec Islamskiej Republiki Iranu w celu niedopuszczenia do rozprzestrzeniania broni jądrowej, środki te miały za podstawę domniemany udział owej spółki w instalacji sprzętu elektrycznego w zakładach Kom/Fordu (Iran) w chwili, gdy nie było jeszcze powszechnie wiadome, że zakłady te istnieją. Skarżący zakwestionowali tego rodzaju udział i utrzymywali, że Rada nie udowodniła swych twierdzeń w tym zakresie. Instytucja ta z kolei twierdziła, iż nie można od niej wymagać, aby udowodniła te twierdzenia, ponieważ kontrola sądu Unii powinna ograniczać się do zbadania, czy powody podane dla uzasadnienia zastosowania środków ograniczających są „prawdopodobne”, co miało miejsce w tym przypadku, zważywszy że Fulmen jest spółką, która od dawna prowadzi działalność na irańskim rynku sprzętu elektrycznego.

Sąd odrzucił powyższą argumentację i podkreślił, że sądowa kontrola zgodności z prawem aktu, na mocy którego zastosowano środki ograniczające w stosunku do danego podmiotu, obejmuje ocenę faktów i okoliczności wskazanych na jego uzasadnienie, jak również weryfikację dowodów i informacji, na których ocena ta została oparta. W razie zakwestionowania tej oceny zadaniem Rady jest przedstawienie tychże dowodów w celu ich weryfikacji przez sąd Unii. A zatem kontrola zgodności z prawem, jaka winna zostać przeprowadzona, nie ogranicza się do oceny abstrakcyjnego „prawdopodobieństwa” przedstawionych powodów, ale musi obejmować


Działalność Sąd

analizę kwestii, czy powody te zostały poparte w sposób wymagany prawem konkretnymi dowodami i informacjami. Sąd zaznaczył, że choć sporne środki ograniczające zostały przyjęte na wniosek państwa członkowskiego zgodnie z procedurą przewidzianą w art. 23 ust. 2 decyzji 2010/413/WPZiB24, okoliczność ta nie zmienia jednak faktu, że akty zaskarżone w tym przypadku są aktami Rady, która winna wobec tego upewnić się, że ich przyjęcie jest uzasadnione, a w stosownym wypadku zwrócić się do danego państwa członkowskiego o przedstawienie jej dowodów i informacji koniecznych w tym celu. Ponadto Rada nie mogła powoływać się na okoliczność, że odnośne dowody pochodzą z poufnych źródeł. Zważywszy na istotną rolę kontroli sądowej w kontekście przyjmowania środków ograniczających, sąd Unii powinien mieć możliwość kontrolowania zgodności z prawem i zasadności takich środków i nie mogą mu stać na przeszkodzie tajność lub poufność dowodów i informacji wykorzystanych przez Radę. Co więcej, Rada nie może opierać aktu wprowadzającego środki ograniczające na informacjach lub materiałach należących do akt sprawy przekazanych przez jedno z państw członkowskich, jeżeli państwo to nie jest skłonne zezwolić na ich przekazanie sądowi Unii, którego zadaniem jest dokonanie kontroli zgodności z prawem tej decyzji.

Dostęp do dokumentów instytucji

1. Obowiązek przeprowadzenia przez instytucje konkretnej analizy dokumentów, których dotyczy wniosek

W sprawie T-344/08 EnBW Energie Baden-Württemberg przeciwko Komisji, która doprowadziła do wydania wyroku z dnia 22 maja 2012 r., dotychczas nieopublikowanego, odwołanie w toku, przedmiotem sporu była odmowa udzielenia przez Komisję dostępu do akt postępowania administracyjnego w dziedzinie karteli na podstawie różnych wyjątków przewidzianych w rozporządzeniu (WE) nr 1049/200125 bez przeprowadzenia konkretnej analizy wchodzących w rachubę dokumentów.

Sąd, któremu przedłożono do rozstrzygnięcia skargę na decyzję odmowną, sprecyzował, że, choć mając do czynienia z wnioskiem o dostęp do dokumentów, dana instytucja może w celu odmówienia takiego dostępu oprzeć się na ogólnych założeniach mających zastosowanie do niektórych kategorii dokumentów i mogących opierać się na istnieniu trybu udostępniania dokumentów obowiązującego w przypadku postępowania szczególnego, to nie zmienia to faktu, że tego rodzaju tryby udostępniania dokumentów, czy to w dziedzinie pomocy państwa, czy w dziedzinie karteli, mają zastosowanie wyłącznie w trakcie danego postępowania, a nie w sytuacji, w której instytucja wydała już decyzję końcową zamykającą akta, do których dostępu zażądano. Ponadto, mimo że należy brać pod uwagę ograniczenia dostępu do akt istniejące w ramach postępowań szczególnych, takich jak postępowania w dziedzinie konkurencji, wzięcie pod uwagę rzeczonych ograniczeń nie pozwala na przyjęcie domniemania, że aby nie utrudnić Komisji nakładania sankcji na kartele, wszystkie dokumenty zawarte w aktach prowadzonego w tej dziedzinie postępowania są automatycznie objęte jednym z wyjątków przewidzianych w art. 4 rozporządzenia nr 1049/2001.

Sąd podkreślił ponadto, że aby odmówić takiego dostępu, jedno i to samo uzasadnienie można zastosować do dokumentów należących do tej samej kategorii, w szczególności wtedy, gdy

24 Decyzja Rady 2010/413/WPZiB z dnia 26 lipca 2010 r. w sprawie środków ograniczających wobec Iranu i uchylająca wspólne stanowisko 2007/140/WPZiB (Dz.U. L 195, s. 39).

25 Rozporządzenie (WE) nr 1049/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 30 maja 2001 r. w sprawie publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji (Dz.U. L 145, s. 43).


Sąd Działalność

zawierają one informacje tego samego rodzaju. W takich okolicznościach uzasadnienie według grup dokumentów ułatwia czy też upraszcza zadanie Komisji, jakim jest analiza wniosku i uzasadnienie jej decyzji. Wynika stąd, iż okoliczność, że analiza według kategorii jest użyteczna przy rozpatrywaniu wniosku o dostęp do dokumentów, stanowi warunek zgodności z prawem takiej analizy, przy czym określenie tych kategorii powinno być dokonywane na podstawie kryteriów umożliwiających Komisji posłużenie się rozumowaniem wspólnym dla wszystkich dokumentów zawartych w danej kategorii.

2. Ochrona stosunków międzynarodowych

W wyroku z dnia 4 maja 2012 r. w sprawie T-529/09 In ’t Veld przeciwko Radzie, dotychczas nieopublikowanym, odwołanie w toku, Sąd dokonał wykładni wyjątku dotyczącego ochrony stosunków międzynarodowych figurującego w art. 4 ust. 1 lit. a) tiret trzecie rozporządzenia nr 1049/2001. W owym przypadku skarżąca, członek Parlamentu Europejskiego, wniosła o dostęp do opinii służby prawnej Rady dotyczącej zaleceń Komisji udzielonych w związku z zamierzonym wydaniem przez Radę decyzji mającej na celu upoważnienie do rozpoczęcia negocjacji pomiędzy Unią a Stanami Zjednoczonymi Ameryki celem zawarcia umowy międzynarodowej o udostępnieniu amerykańskiemu departamentowi skarbu danych z komunikatów finansowych w ramach zapobiegania terroryzmowi.

Sąd zauważył przede wszystkim, że taki dokument jak ten będący przedmiotem sporu, odnoszący się do podstawy prawnej decyzji, jaką ma wydać Rada w sprawie rozpoczęcia negocjacji mających na celu podpisanie umowy międzynarodowej, może – z uwagi na jego treść i kontekst, w jakim został on sporządzony – wchodzić w zakres stosowania art. 4 ust. 1 lit. a) tiret trzecie rozporządzenia nr 1049/2001. Ze względu bowiem na to, że taki dokument został sporządzony konkretnie dla potrzeb rozpoczęcia negocjacji, które powinny zakończyć się zawarciem umowy międzynarodowej, analiza dokonana przez służbę prawną danej instytucji w sposób nieunikniony wiąże się ze specyficznym kontekstem planowanej umowy międzynarodowej, i to nawet jeśli ów dokument dotyczy kwestii podstawy prawnej, to jest zagadnienia prawa wewnętrznego Unii. I tak ujawnienie elementów mających związek z celami, jakie Unia zamierza osiągnąć w negocjacjach, jako że poruszone są w nim kwestie dotyczące swoistej treści planowanej umowy, zaszkodziłoby klimatowi zaufania w negocjacjach.

Powołanie się przez Radę na osłabienie pozycji Unii w ramach trwających negocjacji nie było natomiast właściwe. Sąd zauważył w tym względzie, że skoro wybór podstawy prawnej opiera się na obiektywnych elementach i nie podlega uznaniu instytucji, ewentualnej rozbieżności poglądów w tym przedmiocie nie można zrównać z rozbieżnościami między instytucjami w kwestiach dotyczących treści umowy. W konsekwencji sama tylko obawa przed ujawnieniem ewentualnej rozbieżności stanowisk między instytucjami co do podstawy prawnej decyzji upoważniającej do rozpoczęcia negocjacji w imieniu Unii nie wystarcza, by móc z niej wywnioskować istnienie ryzyka naruszenia chronionego interesu publicznego w dziedzinie stosunków międzynarodowych.

Ponadto w wyroku z dnia 3 października 2012 r. w sprawie T-465/09 Jurašinović przeciwko Radzie, dotychczas nieopublikowanym, Sąd orzekł, że wyjątek dotyczący ochrony interesu publicznego w odniesieniu do stosunków międzynarodowych uzasadniał odmowę udzielenia dostępu przez Radę do sprawozdań obserwatorów Unii Europejskiej obecnych w Chorwacji w strefie Knin w okresie 1–31 sierpnia 1995 r. Ujawnienie tych sprawozdań mogłoby bowiem zaszkodzić celom, które Unia chciała osiągnąć w regionie Bałkanów Zachodnich – czyli przyczynieniu się do zapewnienia pokoju, stabilności i trwałego regionalnego pojednania, zwłaszcza w celu wzmocnienia względem Unii integracji krajów z tego regionu – i w związku z tym zaszkodzić stosunkom międzynarodowym. I tak ujawnione zostałyby uwagi i opinie Misji Obserwacyjnej


Działalność Sąd

Wspólnoty Europejskiej na temat sytuacji politycznej, wojskowej i bezpieczeństwa wygłoszone w decydującej fazie konfliktu między siłami chorwackimi a federalnymi siłami jugosłowiańskimi. Ujawnienie tych informacji mogło zrodzić lub pogłębić wzajemne pretensje albo napięcia między różnymi społecznościami w krajach uczestniczących w konfliktach w byłej Jugosławii lub między krajami wyodrębnionymi z Jugosławii, co osłabiłoby zaufanie państw Bałkanów Zachodnich do procesu integracji.

3. Ochrona postępowań sądowych i opinii prawnych

Sąd sprecyzował zakres stosowania wyjątku dotyczącego ochrony postępowań sądowych w sprawie T-63/10 Jurašinović przeciwko Radzie, która doprowadziła do wydania wyroku z dnia 3 października 2012 r., dotychczas nieopublikowanego. W tym względzie zauważył on, że nie można przyjąć wykładni, zgodnie z którą wyłącznie postępowania sądowe toczące się przed sądami Unii albo przed sądami jednego z państw członkowskich mogą być chronione za pomocą wyjątku przewidzianego w przepisach art. 4 ust. 2 tiret drugie rozporządzenia nr 1049/2001. Żaden argument wywiedziony na podstawie brzmienia tego artykułu nie może bowiem prowadzić do uznania, że postępowania sądowe, o których mowa w jego ust. 2 tiret drugie, to wyłącznie postępowania toczące się przed sądami Unii lub sądami państw członkowskich; w stanowisku tym utwierdza lektura całego rozporządzenia nr 1049/2001, które ustala związek z Unią lub z jej państwami członkowskimi tylko dla niektórych aspektów uregulowania, jakie rozporządzenie to wprowadza. Zdaniem Sądu wynika stąd, że wspomniane rozporządzenie w żaden sposób nie stoi na przeszkodzie, by postępowanie sądowe, do którego odnosi się wyjątek przewidziany w art. 4 ust. 2 tiret drugie, toczyło się przed sądem, który nie należy ani do porządku prawnego Unii, ani do porządków prawnych jej państw członkowskich, gdyż omawiany wyjątek może chronić między innymi postępowanie sądowe toczące się przed Międzynarodowym Trybunałem Karnym dla byłej Jugosławii (zwanym dalej „MTKJ”).

W odniesieniu do dokumentów, które mogą zostać objęte wyjątkiem, Sąd podkreślił, że ujawnienie zawartości dokumentów sporządzonych wyłącznie na potrzeby konkretnego postępowania sądowego jest sprzeczne z ochroną interesu publicznego. I tak przed wszelkim ujawnieniem mogą być co do zasady chronione dokumenty wymieniane między prokuratorem MTKJ lub pierwszą izbą pierwszej instancji MTKJ z jednej strony a wysokim przedstawicielem do spraw wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii z drugiej strony w ramach procesu przed tym sądem, o ile dotyczą one aspektu organizacji procesu karnego i ujawniają sposób, w jaki organy sądownicze MTKJ postanowiły prowadzić postępowanie, a także reakcje obrony oraz osoby trzeciej na środki podjęte przez wspomniane organy w celu uzyskania dowodów niezbędnych dla prawidłowego przebiegu procesu. Nie ma to jednak miejsca w przypadku sprawozdań obserwatorów Unii obecnych w Chorwacji w dniach 1–31 sierpnia 1995 r., wymienionych między instytucjami Unii i MTKJ, których to sprawozdań – z uwagi na fakt, że zostały sporządzone ponad dziesięć lat przed rozpoczęciem wspomnianego procesu – nie można uważać za sporządzone wyłącznie na potrzeby konkretnego postępowania sądowego.

W odniesieniu do wyjątku dotyczącego ochrony opinii prawnych w wyżej wymienionym wyroku w sprawie In ’t Veld przeciwko Radzie Sąd uznał, że Rada nie mogła powołać się w ramach wyjątku przewidzianego w art. 4 ust. 2 tiret drugie rozporządzenia nr 1049/2001 odnoszącego się do ochrony opinii prawnych na ogólne twierdzenie, zgodnie z którym można domniemywać naruszenia chronionego interesu publicznego w delikatnej materii, w szczególności jeżeli chodzi o opinie prawne sporządzane w ramach procesu negocjowania umowy międzynarodowej. Konkretne i przewidywalne naruszenie rozpatrywanego interesu nie może być też wykazane poprzez zwykłą obawę przed ujawnieniem obywatelom rozbieżności poglądów między instytucjami Unii co do podstawy prawnej międzynarodowego działania Unii i przed wzbudzeniem


Sąd Działalność

w ten sposób wątpliwości co do zgodności z prawem tego działania, w związku z czym Rada nie była w stanie wykazać ryzyka naruszenia interesu publicznego dotyczącego ochrony opinii prawnych.

Sąd uznał ponadto, że w każdym razie istniał nadrzędny interes publiczny w ujawnieniu rozpatrywanego dokumentu, ponieważ przyczyniłoby się ono do wzmocnienia legitymizacji instytucji i zwiększyłoby zaufanie do nich ze strony obywateli europejskich poprzez umożliwienie otwartej debaty na temat kwestii, co do których istniały rozbieżne opinie. Rozważania te były tym bardziej istotne, że we wspomnianym dokumencie zbadano podstawę prawną umowy, która, po jej zawarciu, będzie miała wpływ na prawo podstawowe do ochrony danych osobowych.

4. Ochrona celów kontroli, dochodzenia i audytu

W wyżej wymienionym wyroku w sprawie EnBW Energie Baden-Württemberg przeciwko Komisji Sąd przypomniał, że wyjątek dotyczący ochrony celów kontroli, dochodzenia i audytu przewidziany w art. 4 ust. 2 tiret trzecie rozporządzenia nr 1049/2001 nie ma na celu ochrony czynności dochodzeniowych jako takich, lecz ochronę celu tych czynności, który polega − w przypadku postępowania w dziedzinie konkurencji − na zbadaniu, czy naruszenie art. [101 TFUE] miało miejsce, i ewentualnie na ukaraniu odpowiedzialnych spółek. Choć poszczególne dokumenty zgromadzone w aktach sprawy związane z różnymi czynnościami dochodzeniowymi mogą być objęte rozpatrywanym wyjątkiem do czasu osiągnięcia tego celu, nawet jeśli konkretne dochodzenie lub kontrola, w wyniku których sporządzono żądany dokument, zostały zakończone, czynności dochodzeniowe w konkretnej sprawie należy uznać za zakończone z chwilą wydania decyzji końcowej, bez względu na ewentualne późniejsze stwierdzenie nieważności tej decyzji przez sądy, ponieważ to właśnie w tym momencie sama instytucja prowadząca postępowanie uznała postępowanie za zakończone. Uznanie, że różne dokumenty dotyczące czynności dochodzeniowych objęte są wyjątkiem art. 4 ust. 2 tiret trzecie rozporządzenia nr 1049/2001 do czasu wystąpienia wszelkich możliwych skutków takiego postępowania – nawet w przypadku wniesienia do Sądu skargi, która może prowadzić do ewentualnego ponownego wszczęcia postępowania przed Komisją – oznaczałoby uzależnienie dostępu do rozpatrywanych dokumentów od zdarzeń losowych, mianowicie od skutków takiej skargi oraz od wniosków, jakie mogłaby stąd wyciągnąć Komisja. W każdym razie chodziłoby o wydarzenia przyszłe i niepewne, zależne od decyzji spółek będących adresatami decyzji wymierzającej karę za udział w kartelu oraz decyzji różnych właściwych organów.

Środowisko

W wyroku z dnia 14 czerwca 2012 r. w sprawie T-396/09 Vereniging Milieudefensie i Stichting Stop Luchtverontreiniging Utrecht przeciwko Komisji, dotychczas nieopublikowanym, odwołanie w toku, Sąd miał okazję wypowiedzieć się w kwestii skutków konwencji z Aarhus26 w porządku prawnym Unii oraz w kwestii stosunku między tą konwencją a rozporządzeniem (WE) nr 1367/200627. U podstaw tego wyroku leżała decyzja Komisji odrzucająca jako niedopuszczalny wniosek złożony przez skarżące, dwie organizacje pozarządowe mające na celu ochronę środowiska naturalnego,

26 Konwencja o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do [wymiaru] sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska, podpisana w Aarhus w dniu 25 czerwca 1998 r.

27 Rozporządzenie (WE) nr 1367/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 6 września 2006 r. w sprawie zastosowania postanowień konwencji z Aarhus o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do [wymiaru] sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska do instytucji i organów Wspólnoty (Dz.U. L 264, s. 13).


Działalność Sąd

w celu wszczęcia przez Komisję procedury odwoławczej dotyczącej jej wcześniejszej decyzji przyznającej Królestwu Niderlandów czasowe odstępstwo od obowiązków przewidzianych w dyrektywie 2008/50/WE28. Odmowa ta opierała się na okoliczności, zgodnie z którą z tego względu, iż wcześniejsza decyzja nie jest środkiem o charakterze indywidualnym, wniosek o wszczęcie procedury odwoławczej nie dotyczył aktu administracyjnego w rozumieniu art. 10 ust. 1 rozporządzenia nr 1367/2006 i był zatem niedopuszczalny. W ramach swojej skargi skarżące utrzymywały między innymi, że ten przepis jest sprzeczny z konwencją z Aarhus w zakresie, w jakim ogranicza on pojęcie działań figurujące w art. 9 ust. 3 wspomnianej konwencji jedynie do aktów administracyjnych zdefiniowanych w art. 2 ust. 1 lit. g) rozporządzenia nr 1367/2006 jako środki o charakterze indywidualnym.

Podkreśliwszy, że instytucje Unii są związane konwencją z Aarhus, która ma pierwszeństwo przed aktami wtórnego prawa wspólnotowego, Sąd uznał, że ważność rozporządzenia nr 1367/2006 w sprawie zastosowania postanowień tej konwencji do instytucji i organów Wspólnoty Europejskiej może być naruszona z powodu jego niezgodności z tą konwencją. W przypadku gdy Wspólnota zamierzała wypełnić określone zobowiązanie podjęte w ramach umowy międzynarodowej albo gdy akt wyraźnie odwołuje się do konkretnych postanowień tej umowy, do sądu Unii należy skontrolowanie zgodności z prawem danego aktu w świetle postanowień tej umowy. Sąd Unii powinien mieć więc możliwość dokonania kontroli zgodności z prawem rozporządzenia w świetle traktatu międzynarodowego bez konieczności uprzedniego badania, czy nie sprzeciwiają się temu charakter i systematyka traktatu międzynarodowego oraz czy treść postanowień tego traktatu jest bezwarunkowa i dostatecznie jasna, jeżeli rozporządzenie to ma służyć wypełnieniu zobowiązania nałożonego w tym traktacie międzynarodowym na instytucje Unii. Zająwszy stanowisko, że art. 9 ust. 3 konwencji z Aarhus nie można interpretować jako odnoszącego się wyłącznie do środków o charakterze indywidualnym, Sąd doszedł do wniosku, że art. 10 ust. 1 rozporządzenia nr 1367/2006 – w zakresie, w jakim ogranicza on figurujące w powyższym postanowieniu pojęcie działań, które mogą zostać zakwestionowane, jedynie do aktów administracyjnych zdefiniowanych jako środki o charakterze indywidualnym – należy uznać za niezgodny ze wspomnianym postanowieniem konwencji z Aarhus.

II. Odwołania

W 2012 r. zostało wniesionych 10 odwołań od orzeczeń Sądu do spraw Służby Publicznej, a izba odwołań Sądu rozstrzygnęła 32 sprawy, spośród których na szczególną uwagę zasługuje sprawa T-37/10 P De Nicola przeciwko EBI, która doprowadziła do wydania wyroku z dnia 27 kwietnia 2012 r.

W wyżej wymienionym wyroku w sprawie De Nicola przeciwko EBI Sąd orzekł, że możliwość – przyznana komitetowi odwoławczemu Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI) w art. 6 decyzji z dnia 27 czerwca 2006 r. w sprawie zasad postępowania przed tym komitetem – uznania za nieważne „wszelkich twierdzeń zawartych w formularzu oceny” oznacza, że komitet ten jest uprawniony do ponownej oceny zasadności każdego z tych twierdzeń, zanim podda je krytyce. Zakres tego uprawnienia przekracza zatem jasno zakres uprawnienia jedynie do kontroli zgodności z prawem i stwierdzenia nieważności sentencji aktu, jako że obejmuje ono możliwość uznania za nieważne nawet motywów uzasadniających przyjęcie jego sentencji. Sąd dodał, że uznając nawet, iż przy badaniu zażalenia na podstawie art. 90 ust. 2 Regulaminu pracowniczego urzędników Unii Europejskiej (zwanego dalej „regulaminem pracowniczym”) organ powołujący nie dokonuje

28 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy (Dz.U. L 152, s. 1).


Sąd Działalność

pełnej kontroli decyzji osoby oceniającej, nie zmienia to faktu, że przepis ten nie przewiduje porównywalnych kryteriów kontroli i tak dokładnych jak kryteria kontroli określone w pkt 6 decyzji z dnia 27 czerwca 2006 r. ani możliwości odbycia rozprawy lub wysłuchania świadków. W związku z tym wewnętrzne uregulowanie EBI nie zawiera luk w tej kwestii, co wyklucza zastosowanie przez analogię przepisów regulujących postępowanie w sprawie zażalenia ustanowione w art. 90 regulaminu pracowniczego.

I tak, rezygnacja przez komitet odwoławczy z takiej pełnej kontroli równa się z pozbawieniem zainteresowanego instancji kontrolnej przewidzianej w wewnętrznym uregulowaniu EBI i wywołuje zatem wobec niego niekorzystne skutki, w związku z czym rezygnacja ta powinna móc zostać poddana kontroli sądu pierwszej instancji. Mając na uwadze uprawnienie do pełnej kontroli przyznane komitetowi odwoławczemu na podstawie pkt 6 decyzji z dnia 27 czerwca 2006 r. w odniesieniu do opinii zawartych i ocen wystawionych w spornym sprawozdaniu, niezbędne jest zweryfikowanie przez sąd pierwszej instancji, oczywiście w ramach jego ograniczonej kontroli, czy i w jakim stopniu ów komitet wywiązał się z ciążącego na nim obowiązku pełnej kontroli zgodnie z obowiązującymi przepisami. Wreszcie Sąd orzekł, że szczególny charakter art. 41 regulaminu pracowniczego EBI, który przewiduje fakultatywne postępowanie pojednawcze w odróżnieniu od obowiązkowego postępowania poprzedzającego wniesienie skargi przewidzianego w art. 90 i 91 regulaminu pracowniczego, stoi na przeszkodzie zwykłej transpozycji systemu rozstrzygania sporów przewidzianego w regulaminie pracowniczym, gdyż wspomniany art. 41 stanowi wewnętrzne, co do zasady kompletne, uregulowanie EBI, którego charakter i ratio legis różnią się bardzo od charakteru i ratio legis regulaminu pracowniczego. Samo istnienie tego wewnętrznego uregulowania zakazuje stosowania analogii w stosunku do regulaminu pracowniczego, z wyjątkiem przypadku oczywistej luki sprzecznej z nadrzędnymi przepisami prawa, którą należy bezwzględnie wypełnić.

III. Wnioski o zastosowanie środków tymczasowych

Do Sądu wpłynęło w tym roku 21 wniosków o zastosowanie środków tymczasowych, co stanowi znaczny spadek w stosunku do liczby wniosków złożonych (44) w 2011 r. W 2012 r. sędzia rozstrzygający w przedmiocie środków tymczasowych orzekł w 23 sprawach w porównaniu z 52 sprawami w 2011 r. Prezes Sądu uwzględnił cztery wnioski: w postanowieniu z dnia 19 września 2012 r. w sprawie T-52/12 R Grecja przeciwko Komisji, dotychczas nieopublikowanym, wydanym w dziedzinie pomocy państwa, w postanowieniach z dnia 16 listopada 2012 r. w sprawie T-341/12 R Evonik Degussa przeciwko Komisji, niepublikowanym, i w sprawie T-345/12 R Akzo Nobel i in. przeciwko Komisji, dotychczas nieopublikowanym, oraz w postanowieniu z dnia 29 listopada 2012 r. w sprawie T-164/12 R Alstom przeciwko Komisji, dotychczas nieopublikowanym; wszystkie te wnioski dotyczyły problematyki związanej z ujawnieniem przez Komisję rzekomo poufnych informacji.

Sprawa Grecja przeciwko Komisji, która doprowadziła do wydania wyżej wymienionego postanowienia, dotyczyła decyzji z dnia 7 grudnia 2011 r., w której Komisja, po pierwsze, uznała za pomoc państwa niezgodną z rynkiem wewnętrznym łączną kwotę 425 mln EUR wypłaconą przez władze greckie greckiemu sektorowi rolnemu w celu naprawienia szkód powstałych wskutek złych warunków klimatycznych, a po drugie, nakazała tym władzom odzyskanie od beneficjentów wypłaconych im kwot. Wniósłszy do Sądu skargę o stwierdzenie nieważności, Republika Grecka złożyła wniosek o zawieszenie wykonania tej decyzji.

W swoim postanowieniu prezes Sądu uznał, że w omawianym tu przypadku poruszona została kwestia, czy w szczególnych okolicznościach charakteryzujących sytuację gospodarczą i finansową Grecji od 2008 r. finansowe skutki spornych wypłat mogły rzeczywiście wpływać na wymianę


Działalność Sąd

handlową między państwami członkowskimi i grozić zakłóceniem konkurencji w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE. Kwota 425 mln EUR przyjęta przez Komisję powinna bowiem zostać znacznie obniżona z uwagi na to, że wielu beneficjentów spornych wypłat otrzymało pomoc de minimis, w związku z czym byli oni zwolnieni z obowiązku zwrotu, oraz ze względu na okoliczność, że płatności te zostały częściowo sfinansowane ze składek samych rolników greckich (to jest beneficjentów). W sprawie tej pojawiła się także kwestia, czy zaskarżona decyzja powinna zostać uznana za niewspółmierną, ponieważ Komisja nakazała w niej w dniu 7 grudnia 2011 r. odzyskanie pomocy, mimo iż ekstremalnie trudna sytuacja w greckim sektorze rolnym jeszcze się pogorszyła od czasu jej przyznania. Prezes Sądu zajął stanowisko, że rozstrzygnięcie tych kwestii prawnych nie nasuwa się od razu i wymaga pogłębionego badania w ramach postępowania głównego, tak że wydają się one na pierwszy rzut oka wystarczająco poważne, aby stanowić fumus boni iuris.

W odniesieniu do przesłanki dotyczącej pilnego charakteru prezes Sądu przypomniał, że państwa członkowskie mogą żądać zastosowania środków tymczasowych, argumentując, że kwestionowany akt lub przepis stwarza ryzyko poważnego utrudnienia w wykonywaniu zadań państwa oraz zagrożenia dla porządku publicznego. Nie było zatem przeszkód, by Republika Grecka podniosła argument, że natychmiastowe przymusowe odzyskanie spornych kwot przez pracowników administracji skarbowej od kilkuset tysięcy rolników pociągałoby za sobą trudności administracyjne mogące wyrządzić jej poważną i nieodwracalną szkodę. Republika Grecka słusznie zamierzała bowiem skoncentrować swoje siły i środki na zorganizowaniu wydajnej administracji skarbowej zdolnej ujawniać i ścigać „największych oszustów podatkowych” i zwalczać przestępczość podatkową, której rozmiary – pod względem uszczuplenia dochodów z podatków – wynosiły 20 mld EUR. Jako że wspomniane przymusowe ściągnięcie należności wymagało interwencji na dużą skalę ze strony pracowników greckiej administracji skarbowej, taka masowa egzekucja należności utrudniłaby administracji skoncentrowanie się na jej priorytetowym zadaniu, polegającym na przeciwdziałaniu uchylaniu się od podatków i na ściąganiu należności z tytułu uszczupleń podatkowych o wartości blisko pięćdziesięciokrotnie wyższej od spornych wypłat. Ponadto klimat społeczny w Grecji charakteryzował się spadkiem zaufania do władz publicznych, ogólnym niezadowoleniem i poczuciem niesprawiedliwości. W szczególności nasilały się nieustannie gwałtowne protesty przeciwko drakońskim środkom oszczędnościowym przedsięwziętym przez greckie władze publiczne. W tych okolicznościach ryzyko, że natychmiastowe wymaganie od całego sektora rolnego zwrotu spornych wypłat mogło wywołać manifestacje zdolne przerodzić się w akty przemocy, nie wydawało się ani czysto hipotetyczne, ani teoretyczne czy niepewne. Otóż zakłócenia porządku publicznego wywołane przez takie manifestacje oraz przez zamieszki, do których – jak pokazały niedawne dramatyczne wydarzenia – może dojść przy takiej okazji, wyrządziłyby poważną i nieodwracalną szkodę, na którą Republika Grecka miała pełne prawo się powoływać.

Wreszcie w ramach wyważenia różnych wchodzących w grę interesów prezes Sądu uznał pierwszeństwo interesów, na które powołała się Republika Grecka, polegających, po pierwsze, na zachowaniu pokoju społecznego i zapobieganiu zamieszkom społecznym, a po drugie, na możności skupienia sił i środków jej administracji skarbowej na zadaniach, które uważała ona za najważniejsze dla kraju, podczas gdy zawieszenie wykonania zaskarżonej decyzji narażało interesy Unii jedynie na ryzyko przesunięcia na późniejszy termin zastosowania krajowych środków w celu ściągnięcia należności, przy czym nic nie wskazywało, żeby to przesunięcie w czasie samo w sobie zmniejszało szanse na pozytywne efekty tych środków. W konsekwencji wykonanie tej decyzji w zakresie, w jakim zobowiązywała ona Republikę Grecką do odzyskania od beneficjentów wypłaconych im kwot, zostało zawieszone do czasu zakończenia postępowania głównego.

Postępowania w sprawach Evonik Degussa przeciwko Komisji oraz Akzo Nobel i in. przeciwko Komisji, które doprowadziły do wydania wyżej wymienionych postanowień, zostały wszczęte z inicjatywy


Sąd Działalność

przedsiębiorstw, które uczestniczyły w kartelu i których antykonkurencyjne zachowanie było w 2006 r. przedmiotem decyzji Komisji opartej na art. 81 WE. Jako że skarżące przedsiębiorstwa przyznały się do naruszenia i przedstawiły dowody dotyczące jego istnienia, na podstawie komunikatu w sprawie współpracy z 2002 r. jedno z nich skorzystało z całkowitego zwolnienia, zaś pozostałe ze znacznej obniżki grzywien, który zostałyby na nie nałożone w przeciwnym wypadku. Uwzględniwszy wnioski o zachowanie poufności złożone przez skarżące, Komisja opublikowała we wrześniu 2007 r. na swojej stronie internetowej pełną, jawną wersję decyzji z 2006 r. W listopadzie 2011 r. Komisja poinformowała skarżące o swoim zamiarze opublikowania bardziej szczegółowej wersji decyzji z 2006 r. Uznając, że ta wersja zawierała informacje, które dostarczyły one na podstawie komunikatu w sprawie współpracy z 2002 r., które to informacje nie zostały opublikowane we wrześniu 2007 r. ze względu na ich poufność, skarżące sprzeciwiły się propozycji Komisji, podnosząc, że wyrządza ona poważną i nieodwracalną szkodę ich interesom i narusza zasady pewności prawa i ochrony uzasadnionych oczekiwań. Decyzją z dnia 24 maja 2012 r. Komisja oddaliła wniosek o zachowanie poufności złożony przez skarżące. W swoich wnioskach o zastosowanie środków tymczasowych skierowanych przeciwko tej decyzji skarżące wniosły o to, by sędzia orzekający w przedmiocie środków tymczasowych zawiesił jej wykonanie i nakazał Komisji, by powstrzymała się ze sporną publikacją. W swoich postanowieniach prezes Sądu zarządził wnioskowane środki tymczasowe.

W odniesieniu do wyważenia różnych wchodzących w grę interesów prezes Sądu podkreślił, że celem postępowania w przedmiocie zastosowania środka tymczasowego jest zagwarantowanie pełnej skuteczności przyszłej decyzji co do istoty i że postępowanie to ma charakter czysto akcesoryjny względem postępowania głównego, w które się ono wpisuje, wobec czego decyzja wydana przez sędziego orzekającego w przedmiocie środków tymczasowych powinna mieć charakter tymczasowy w tym znaczeniu, że nie może ona ani przesądzać o treści przyszłej decyzji co do istoty ani czynić jej iluzoryczną poprzez pozbawienie jej skuteczności (effet utile). W owym przypadku Sąd musiał rozstrzygnąć w ramach postępowania głównego kwestię, czy należy stwierdzić nieważność decyzji, w której Komisja oddaliła wniosek mający na celu powstrzymanie się przez tę instytucję od opublikowania spornych informacji, ze względu na naruszenie tajemnicy zawodowej objętej ochroną na mocy art. 339 TFUE oraz ze względu na nieuwzględnienie poufnego charakteru informacji, jakie skarżące jej przekazały, chcąc skorzystać z komunikatu w sprawie współpracy z 2002 r. Aby zachować skuteczność wyroku stwierdzającego nieważność tej decyzji, skarżące powinny być w stanie zapobiec opublikowaniu przez Komisję spornych informacji. Tymczasem wyrok stwierdzający nieważność stałby się iluzoryczny i pozbawiony skuteczności, gdyby wniosek o zastosowanie środka tymczasowego został oddalony, ponieważ konsekwencją jego oddalenia byłoby umożliwienie Komisji natychmiastowego opublikowania spornych informacji, a zatem de facto przesądzenie o treści przyszłej decyzji co do istoty, a mianowicie oddalenie skargi o stwierdzenie nieważności. W konsekwencji interes Komisji w oddaleniu wniosku o zastosowanie środków tymczasowych winien ustąpić pierwszeństwa interesowi bronionemu przez skarżące, tym bardziej że zarządzenie wnioskowanych środków tymczasowych oznaczałoby tylko utrzymanie przez ograniczony okres status quo istniejącego przez kilka lat (od września 2007 r.).

W odniesieniu do pilnego charakteru prezes Sądu uznał, że zachodzi ryzyko, iż skarżące poniosą poważną i nieodwracalną szkodę w przypadku oddalenia ich wniosku o zastosowanie środków tymczasowych. W sytuacji bowiem gdyby w postępowaniu głównym okazało się, że zamierzona przez Komisję publikacja obejmuje informacje o charakterze poufnym, których ujawnienie stoi w sprzeczności z ochroną tajemnicy zawodowej na mocy art. 339 TFUE, skarżące mogłyby powołać się na to postanowienie, które przyznaje im prawo podstawowe, chronione zgodnie z art. 8 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności i art. 7 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, w celu sprzeciwienia się tej publikacji. W wypadku oddalenia


Skład Sąd

rozpatrywanego wniosku o zastosowanie środków tymczasowych zachodzi obawa, że prawo podstawowe skarżących do ochrony ich tajemnic zawodowych zostałoby nieodwracalnie pozbawione wszelkiego znaczenia w odniesieniu do rzeczonych informacji. Podobnie skarżące mogłyby zostać pozbawione swego prawa podstawowego do skutecznej skargi, któremu to prawu poświęcono art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności i art. 47 karty praw podstawowych, jeśli Komisja zostałaby upoważniona do opublikowania spornych informacji przed rozstrzygnięciem przez Sąd skargi głównej.

W kwestii przesłanki dotyczącej fumus boni iuris prezes Sądu zauważył, że w omawianej tu sprawie pojawiło się wiele złożonych kwestii wymagających pogłębionego badania w ramach postępowania głównego i dotyczących problemów związanych z poufnością, jaką należy objąć wnioski o złagodzenie sankcji. A zatem należy w szczególności zbadać, czy skarżące, w marcu 2003 r., kiedy przekazywały dobrowolnie Komisji sporne informacje na podstawie komunikatu w sprawie współpracy, mogły liczyć – w świetle między innymi stanowiska bronionego przez Komisję w tamtym czasie – na to, że informacje te, jako informacje poufne ze względu na ich istotę, zostaną objęte trwałą ochroną przed ich opublikowaniem. Prezes Sądu uznał więc istnienie fumus boni iuris. Jako że spełnione były wszystkie wymogi w tym celu, uwzględniono wniosek o zastosowanie środków tymczasowych, a tym samym zarządzono środki tymczasowe mające na celu zakazanie Komisji spornej publikacji29.

29 Podobne rozumowanie zostało przyjęte w wyżej wymienionym postanowieniu w sprawie Alstom przeciwko Komisji, przy czym należy zaznaczyć, że w sprawie, która doprowadziła do wydania tego postanowienia, decyzją, w stosunku do której zarządzono zawieszenie wykonania, była decyzja Komisji w sprawie uwzględnienia wniosku High Court of Justice (England & Wales) mającego na celu uzyskanie – w ramach powództwa o odszkodowanie wniesionego przeciwko Alstom – rzekomo poufnych danych przekazanych przez tę spółkę w odpowiedzi na pismo w sprawie przedstawienia zarzutów w trakcie postępowania w sprawie konkurencji wszczętego przez Komisję.


Skład Sąd

B – Skład Sądu

(Porządek pierwszeństwa na dzień 8 października 2012 r.)

Pierwszy rząd, od lewej:

Prezesi izb: L. Truchot, S. Papasavvas, O. Czúcz i J. Azizi; prezes Sądu M. Jaeger; prezesi izb: N.J. Forwood, I. Pelikánová, A. Dittrich i H. Kanninen

Drugi rząd, od lewej:

Sędziowie: S. Frimodt Nielsen, M. Prek, I. Labucka, V. Vadapalas, F. Dehousse, M.E. Martins Ribeiro, I. Wiszniewska-Białecka, K. Jürimäe, N. Wahl i S. Soldevila Fragoso

Trzeci rząd, od lewej:

Sędziowie: E. Buttigieg, M. Kynczewa, D. Gratsias, J. Schwarcz, K. O’Higgins, M. Van der Woude, A. Popescu i G. Berardis; sekretarz E. Coulon


Członkowie Sąd

1. Członkowie Sądu


Marc Jaegerurodzony w 1954 r.; absolwent prawa na uniwersytecie Roberta Schumana w Strasburgu; studia w Kolegium Europejskim; przyjęty do palestry w Luksemburgu (1981); attaché de justice, delegat przy prokuratorze generalnym w Luksemburgu (1983); sędzia tribunal d’arrondissement de Luxembourg (luksemburskiego sądu okręgowego) (1984); referendarz w Trybunale Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich (1986–1996); przewodniczący Institut universitaire international de Luxembourg (IUIL); sędzia Sądu od dnia 11 lipca 1996 r.; prezes Sądu od dnia 17 września 2007 r.

Josef Aziziurodzony w 1948 r.; doktor prawa i absolwent nauk społecznych i ekonomicznych uniwersytetu w Wiedniu; wykładowca i starszy wykładowca na uniwersytecie nauk ekonomicznych w Wiedniu i na wydziale prawa uniwersytetu w Wiedniu oraz na szeregu innych uniwersytetów; profesor honorowy wydziału prawa uniwersytetu w Wiedniu; Ministerialrat i kierownik wydziału kancelarii federalnej; członek Komitetu ds. Współpracy Prawnej Rady Europy (CDCJ); pełnomocnik ad litem przed Verfassungsgerichtshof (trybunałem konstytucyjnym) w postępowaniach sądowych w zakresie kontroli konstytucyjności ustaw federalnych; koordynator odpowiedzialny za dostosowanie prawa austriackiego do prawa wspólnotowego; sędzia Sądu od dnia 18 stycznia 1995 r.

Nicholas James Forwoodurodzony w 1948 r.; absolwent uniwersytetu w Cambridge (BA 1969, MA 1973) (mechanika i prawo); przyjęty do palestry w Anglii w 1970 r., praktyka w zawodzie adwokata w Londynie (1971–1999) i w Brukseli (1979–1999); przyjęty do palestry w Irlandii w 1981 r.; mianowany Queen’s Counsel w 1987 r.; bencher of Middle Temple w 1998 r.; przedstawiciel palestry Anglii i Walii w Radzie Palestr Unii Europejskiej (CCBE) i przewodniczący stałej delegacji CCBE przy Trybunale Sprawiedliwości (1995–1999); członek biura World Trade Law Association (Światowego Stowarzyszenia Prawa Handlowego) i Europejskiej Organizacji Prawa Morskiego (1993–2002); sędzia Sądu od dnia 15 grudnia 1999 r.


Sąd Członkowie

Maria Eugénia Martins de Nazaré Ribeirourodzona w 1956 r.; studia w Lizbonie, Brukseli i Strasburgu; advogada w Portugalii i w Brukseli; niezależny pracownik naukowy w instytucie studiów europejskich na wolnym uniwersytecie w Brukseli; referendarz w gabinecie sędziego portugalskiego Moitinha de Almeidy w Trybunale Sprawiedliwości (1986–2000), a następnie B. Vesterdorfa – prezesa Sądu Pierwszej Instancji (2000–2003); sędzia Sądu od dnia 31 marca 2003 r.

Franklin Dehousseurodzony w 1959 r.; licencjat z prawa (uniwersytet w Liège, 1981); pracownik naukowy przebywający na stypendium badawczym (Fonds national de la recherche scientifique, 1985–1989); doradca prawny w izbie reprezentantów (1981–1990); doktor prawa (uniwersytet w Strasburgu, 1990); profesor (uniwersytety w Liège i w Strasburgu, Kolegium Europejskie, Institut royal supérieur de Défense, uniwersytet Montesquieugo w Bordeaux; collège Michel Servet des universités de Paris; facultés Notre-Dame de la Paix w Namur); specjalny przedstawiciel ministerstwa spraw zagranicznych (1995–1999); dyrektor studiów europejskich w Institut royal des relations internationales (1998–2003); assesseur w radzie stanu (2001–2003); konsultant w Komisji Europejskiej (1990–2003); członek Observatoire Internet (2001–2003); sędzia Sądu od dnia 7 października 2003 r.

Ena Cremonaurodzona w 1936 r.; absolwentka studiów w zakresie językoznawstwa na uniwersytecie na Malcie (1955); doktor prawa na uniwersytecie na Malcie (1958); członkini palestry Malty od 1959 r.; doradczyni do spraw prawnych przy radzie krajowej kobiet (1964–1979); członkini komisji ds. służby publicznej (1987–1989); członkini zarządu Lombard Bank (Malta) Ltd, pełnomocnik państwa akcjonariusza (1987–1993); członkini komisji wyborczej od 1993 r.; członkini komisji oceniającej prace doktorskie na wydziale prawa na uniwersytecie na Malcie; członkini Europejskiej Komisji przeciwko Rasizmowi i Nietolerancji (ECRI) (2003–2004); sędzia Sądu od dnia 12 maja 2004 r. do dnia 22 marca 2012 r.


Członkowie Sąd

Ottó Czúczurodzony w 1946 r.; doktor prawa na uniwersytecie w Szegedzie (1971); administrator w ministerstwie pracy (1971–1974); wykładowca oraz profesor (1974–1989), dziekan wydziału prawa (1989–1990), prorektor (1992–1997) uniwersytetu w Szegedzie; adwokat; członek prezydium krajowego zakładu ubezpieczeń emerytalnych; wiceprezes europejskiego instytutu ubezpieczeń społecznych (1998–2002); członek rady naukowej Międzynarodowego Stowarzyszenia Zabezpieczenia Społecznego; sędzia trybunału konstytucyjnego (1998–2004); sędzia Sądu od dnia 12 maja 2004 r.

Irena Wiszniewska‑Białeckaurodzona w 1947 r.; absolwentka prawa na Uniwersytecie Warszawskim (1965–1969); pracownica naukowa (asystent, docent, profesor) w Instytucie Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk (1969–2004); współpraca z instytutem Maxa Plancka ds. obcego i międzynarodowego prawa patentowego, prawa autorskiego i prawa konkurencji w Monachium (stypendium Fundacji AvH, 1985–1986); adwokat (1992–2000); sędzia Naczelnego Sądu Administracyjnego (2001–2004); sędzia Sądu od dnia 12 maja 2004 r.

Irena Pelikánováurodzona w 1949 r.; doktor prawa, asystent w dziedzinie prawa gospodarczego (przed 1989), następnie doktor nauk ścisłych, profesor prawa handlowego (od 1993) na wydziale prawa uniwersytetu Karola w Pradze; członkini organu zarządzającego i komisji papierów wartościowych (1999–2002); adwokat; członkini rady legislacyjnej rządu czeskiego (1998–2004); sędzia Sądu od dnia 12 maja 2004 r.


Sąd Członkowie

Vilenas Vadapalasurodzony w 1954 r.; doktor prawa na uniwersytecie w Moskwie; doktor habilitowany na wydziale prawa Uniwersytetu Warszawskiego; profesor uniwersytetu w Wilnie: prawo międzynarodowe (od 1981), prawa człowieka (od 1991) oraz prawo wspólnotowe (od 2000); doradca rządu ds. polityki zagranicznej (1991–1993); członek grupy koordynującej w delegacji prowadzącej negocjacje w sprawie przystąpienia Litwy do Unii Europejskiej; dyrektor generalny departamentu prawa europejskiego przy rządzie (1997–2004); profesor prawa europejskiego na uniwersytecie w Wilnie, kierownik katedry Jeana Monneta; prezes litewskiego stowarzyszenia studiów nad Unią Europejską; sprawozdawca parlamentarnej grupy roboczej ds. reformy konstytucyjnej w związku z przystąpieniem Litwy do UE; członek Międzynarodowej Komisji Prawników (kwiecień 2003); sędzia Sądu od dnia 12 maja 2004 r.

Küllike Jürimäeurodzona w 1962 r.; absolwentka prawa na uniwersytecie w Tartu (1981–1986); asystent prokuratora republiki w Tallinie (1986–1991); absolwentka estońskiej szkoły dyplomacji (1991–1992); doradca prawna (1991–1993) oraz doradca generalna przy izbie przemysłowo-handlowej (1992–1993); sędzia sądu apelacyjnego w Tallinie (1993–2004); European Master w dziedzinie praw człowieka i demokratyzacji, uniwersytety w Padwie i w Nottingham (2002–2003); sędzia Sądu od dnia 12 maja 2004 r.

Ingrida Labuckaurodzona w 1963 r.; absolwentka prawa na uniwersytecie łotewskim (1986); inspektor ministerstwa spraw wewnętrznych na region Kirov i miasto Ryga (1986–1989); sędzia sądu pierwszej instancji w Rydze (1990–1994); adwokat (1994–1998 i lipiec 1999 – maj 2000); minister sprawiedliwości (listopad 1998 – lipiec 1999 i maj 2000 – październik 2002); członkini Międzynarodowego Trybunału Arbitrażowego w Hadze (2001–2004); członkini parlamentu (2002–2004); sędzia Sądu od dnia 12 maja 2004 r.


Członkowie Sąd

Savvas S. Papasavvasurodzony w 1969 r.; studia na uniwersytecie w Atenach (ptychion w 1991); studia trzeciego cyklu na uniwersytecie Paris II (DEA w dziedzinie prawa publicznego, 1992) oraz na uniwersytecie Aix-Marseille III (doktorat z nauk prawnych, 1995); przyjęty do palestry na Cyprze, członek palestry w Nikozji od 1993 r.; wykładowca na uniwersytecie na Cyprze (1997–2002), docent prawa konstytucyjnego od września 2002 r.; pracownik naukowy w europejskim centrum prawa publicznego (2001–2002); sędzia Sądu od dnia 12 maja 2004 r.

Nils Wahlurodzony w 1961 r.; absolwent prawa na uniwersytecie w Sztokholmie (1987); doktor nauk prawnych na uniwersytecie w Sztokholmie (1995); profesor nadzwyczajny (docent) i kierownik katedry prawa europejskiego Jeana Monneta (1995); profesor prawa europejskiego na uniwersytecie w Sztokholmie (2001); adwokat w prywatnej kancelarii prawnej (1987–1989); dyrektor administracyjny fundacji wychowawczej (1993–2004); prezes szwedzkiego stowarzyszenia na rzecz studiów nad prawem wspólnotowym (Nätverket för europarättslig forskning) (2001–2006); członek rady ds. prawa konkurencji (Rådet för konkurrensfrågor) (2001–2006); sędzia sądu apelacyjnego dla okręgu Skåne i Blekinge (Hovrätten över Skåne och Blekinge) (2005); sędzia Sądu od dnia 7 października 2006 r. do dnia 28 listopada 2012 r.

Miro Prekurodzony w 1965 r.; absolwent prawa (1989); przyjęty do palestry (1994); liczne zadania i funkcje pełnione w administracji publicznej, głównie w rządowym biurze legislacyjnym (zastępca sekretarza stanu oraz zastępca dyrektora, kierownik departamentu prawa europejskiego i prawa porównawczego) oraz w urzędzie spraw europejskich (podsekretarz stanu); członek zespołu negocjacyjnego ds. układu stowarzyszeniowego (1994–1996) oraz ds. przystąpienia do Unii Europejskiej (1998–2003), obowiązki w zakresie kwestii prawnych; adwokat; obowiązki w zakresie projektów dotyczących dostosowania do prawa wspólnotowego oraz integracji europejskiej, głównie w zachodnich Bałkanach; kierownik wydziału w Trybunale Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich (2004–2006); sędzia Sądu od dnia 7 października 2006 r.


Sąd Członkowie

Alfred Dittrichurodzony w 1950 r.; studia prawnicze na uniwersytecie erlandzko-norymberskim (1970–1975); Rechtsreferendar w wyższym sądzie krajowym (Oberlandesgericht) w Norymberdze (1975–1978); administrator w federalnym ministerstwie gospodarki (1978–1982); administrator w stałym przedstawicielstwie Republiki Federalnej Niemiec przy Wspólnotach Europejskich (1982); administrator w federalnym ministerstwie gospodarki odpowiedzialny za sprawy związane z prawem wspólnotowym i prawem konkurencji (1983–1992); dyrektor departamentu ds. prawa Unii Europejskiej (1992–2007) w ministerstwie sprawiedliwości; przewodniczący niemieckiej delegacji do grupy roboczej Rady ds. Trybunału Sprawiedliwości; pełnomocnik rządu federalnego w wielu postępowaniach przed Trybunałem Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich; sędzia Sądu od dnia 17 września 2007 r.

Santiago Soldevila Fragosourodzony w 1960 r.; absolwent prawa na uniwersytecie autonomicznym w Barcelonie (1983); sędzia (1985); od 1992 r. sędzia specjalizujący się w sprawach administracyjnych w sądzie odwoławczym (Tribunal Superior de Justicia) Wysp Kanaryjskich w Santa Cruz de Tenerife (1992 i 1993) oraz Audiencia Nacional (Madryt, maj 1998 – sierpień 2007), gdzie rozpoznawał sprawy z dziedziny prawa podatkowego (VAT) oraz skargi skierowane przeciwko przepisom wykonawczym ministra gospodarki o charakterze powszechnie obowiązującym, jak również jego decyzjom z zakresu pomocy państwa oraz odpowiedzialności majątkowej administracji, a także wszelkim decyzjom centralnych organów regulacyjnych w sektorach: bankowym, giełdowym, energetycznym, ubezpieczeń i konkurencji; referendarz trybunału konstytucyjnego (1993–1998); sędzia Sądu od dnia 17 września 2007 r.

Laurent Truchoturodzony w 1962 r.; absolwent Institut d’études politiques w Paryżu (1984); absolwent École nationale de la magistrature (1986–1988); sędzia sądu powszechnego (tribunal de grande instance) w Marsylii (styczeń 1988 – styczeń 1990); sędzia w dyrekcji spraw cywilnych i pieczęci ministerstwa sprawiedliwości (styczeń 1990 – czerwiec 1992); zastępca dyrektora, następnie dyrektor biura w dyrekcji generalnej konkurencji, konsumentów i zwalczania nadużyć w ministerstwie gospodarki, finansów i przemysłu (czerwiec 1992 – wrzesień 1994); doradca techniczny ministra sprawiedliwości (wrzesień 1994 – maj 1995); sędzia tribunal de grande instance w Nîmes (maj 1995 – maj 1996); referendarz w Trybunale Sprawiedliwości w gabinecie rzecznika generalnego P. Légera (maj 1996 – grudzień 2001); conseiller référendaire w trybunale kasacyjnym (Cour de cassation) (grudzień 2001 – sierpień 2007); sędzia Sądu od dnia 17 września 2007 r.


Członkowie Sąd

Sten Frimodt Nielsenurodzony w 1963 r.; licencjat z prawa na uniwersytecie w Kopenhadze (1988); urzędnik ministerstwa spraw zagranicznych (1988–1991); wykładowca prawa międzynarodowego i prawa europejskiego na uniwersytecie w Kopenhadze (1988–1991); sekretarz ambasady w stałym przedstawicielstwie Danii przy ONZ w Nowym Jorku (1991–1994); urzędnik w służbie prawnej ministerstwa spraw zagranicznych (1994–1995); profesor nadzwyczajny uniwersytetu w Kopenhadze (1995); radca, następnie główny radca w kancelarii premiera (1995–1998); minister radca w stałym przedstawicielstwie Danii przy Unii Europejskiej (1998–2001); radca specjalny w kancelarii premiera do spraw prawnych (2001–2002); dyrektor departamentu i radca prawny w kancelarii premiera (marzec 2002 – lipiec 2004); podsekretarz stanu i radca prawny w kancelarii premiera (sierpień 2004 – sierpień 2007); sędzia Sądu od dnia 17 września 2007 r.

Kevin O’Higginsurodzony w 1946 r.; studia w Crescent College w Limerick, w Clongowes Wood College, w University College Dublin (B.A. degree i dyplom prawa europejskiego) oraz w Kings Inns; przyjęty do palestry w Irlandii w 1968 r.; barrister (1968–1982); Senior Counsel (Inner Bar of Ireland, 1982–1986); sędzia w Circuit court (1986–1997); sędzia w High Court of Ireland (1997–2008); bencher of Kings Inns; przedstawiciel Irlandii w radzie konsultacyjnej sędziów europejskich (2000–2008); sędzia Sądu od dnia 15 września 2008 r.

Heikki Kanninenurodzony w 1952 r.; absolwent wyższej szkoły handlowej w Helsinkach oraz wydziału prawa uniwersytetu w Helsinkach; referendarz w naczelnym sądzie administracyjnym Finlandii; sekretarz generalny komitetu ds. reformy systemu ochrony prawnej w administracji publicznej; główny administrator w naczelnym sądzie administracyjnym; sekretarz generalny komitetu ds. reformy postępowania sądowo-administracyjnego, radca w departamencie legislacji ministerstwa sprawiedliwości; zastępca sekretarza Sądu EFTA; referendarz w Trybunale Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich; sędzia naczelnego sądu administracyjnego (1998–2005); członek komisji odwoławczej ds. uchodźców; wiceprzewodniczący komitetu ds. rozwoju fińskich organów sądowych; sędzia Sądu do spraw Służby Publicznej od dnia 6 października 2005 r. do dnia 6 października 2009 r.; sędzia Sądu od dnia 7 października 2009 r.


Sąd Członkowie

Juraj Schwarczurodzony w 1952 r.; doktor prawa (uniwersytet Komeńskiego w Bratysławie, 1979); radca prawny w przedsiębiorstwie (1975–1990); sekretarz ds. rejestru handlowego przy sądzie rejonowym w Koszycach (1991); sędzia sądu rejonowego w Koszycach (styczeń–październik 1992); sędzia i prezes izby sądu regionalnego w Koszycach (listopad 1992–2009); sędzia delegowany izby handlowej sądu najwyższego Republiki Słowackiej (październik 2004 – wrzesień 2005); prezes kolegium prawa handlowego przy sądzie regionalnym w Koszycach (październik 2005 – wrzesień 2009); członek zewnętrzny wydziału prawa handlowego i gospodarczego uniwersytetu Pavla Jozefa Šafárika w Koszycach (1997–2009); członek zewnętrzny zespołu wykładowców szkoły sądownictwa (2005–2009); sędzia Sądu od dnia 7 października 2009 r.

Marc van der Woudeurodzony w 1960 r.; licencjat z prawa (uniwersytet w Groningen, 1983); studia w Kolegium Europejskim (1983–1984); asystent w Kolegium Europejskim (1984–1986); wykładowca na uniwersytecie w Lejdzie (1986–1987); sprawozdawca w Dyrekcji Generalnej ds. Konkurencji Komisji Wspólnot Europejskich (1987–1989); referendarz w Trybunale Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich (1989–1992); koordynator polityczny w Dyrekcji Generalnej ds. Konkurencji Komisji Wspólnot Europejskich (1992–1993); członek służb prawnych Komisji Wspólnot Europejskich (1993–1995); członek palestry w Brukseli od 1995 r.; profesor na uniwersytecie Erazma w Rotterdamie od 2000 r.; autor licznych publikacji; sędzia Sądu od dnia 13 września 2010 r.

Dimitrios Gratsiasurodzony w 1957 r.; absolwent prawa na uniwersytecie w Atenach (1980); studia podyplomowe w zakresie prawa publicznego na uniwersytecie Paris I, Panthéon-Sorbonne (1981); świadectwo uniwersyteckiego centrum studiów wspólnotowych i europejskich (uniwersytet Paris I) (1982); członek Conseil d’État na stanowisku auditeur (1985–1992); członek Conseil d’État na stanowisku maître des requêtes (1992–2005); referendarz w Trybunale Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich (1994–1996); członek stowarzyszony szczególnego sądu najwyższego Grecji (1998 i 1999); radca stanu w Conseil d’État (2005); członek specjalnego sądu do spraw dyscyplinarnych (2006); członek najwyższej rady sądownictwa administracyjnego (2008); inspektor sądownictwa administracyjnego (2009–2010); sędzia Sądu od dnia 25 października 2010 r.


Członkowie Sąd

Andrei Popescuurodzony w 1948 r.; licencjat z prawa na uniwersytecie w Bukareszcie (1971); studia podyplomowe z zakresu międzynarodowego prawa pracy i europejskiego prawa socjalnego, uniwersytet w Genewie (1973–1974); doktor prawa na uniwersytecie w Bukareszcie (1980); asystent stażysta (1971–1973), asystent tytularny (1974–1985), następnie wykładowca z zakresu prawa pracy na uniwersytecie w Bukareszcie (1985–1990); główny pracownik naukowy w instytucie badań naukowych w zakresie pracy i zabezpieczenia społecznego (1990–1991); zastępca dyrektora generalnego (1991–1992), następnie dyrektor (1992–1996) w ministerstwie pracy i polityki społecznej; wykładowca (1997), następnie profesor w krajowej szkole studiów politycznych i administracyjnych, Bukareszt (2000); sekretarz stanu w ministerstwie integracji europejskiej (2001–2005); szef departamentu w radzie legislacyjnej Rumunii (1996–2001 i 2005–2009); fundator i dyrektor rumuńskiego przeglądu prawa europejskiego; prezes rumuńskiego towarzystwa prawa europejskiego (2009–2010); pełnomocnik rządu rumuńskiego przed sądami Unii Europejskiej (2009–2010); sędzia Sądu od dnia 26 listopada 2010 r.

Marijana Kynczewaurodzona w 1958 r., absolwentka prawa na uniwersytecie w Sofii (1979–1984); studia uzupełniające (tytuł master) w zakresie prawa europejskiego w Institut d’études européennes na wolnym uniwersytecie w Brukseli (2008–2009); specjalizacja w dziedzinie prawa gospodarczego i prawa własności intelektualnej; asesor sądowa w sądzie regionalnym w Sofii (1985–1986); doradca prawna (1986–1988); członkini palestry w Sofii (1988–1992); dyrektor generalna biura obsługującego korpus dyplomatyczny w ministerstwie spraw zagranicznych (1992–1994); praktyka w zawodzie adwokata w Sofii (1994–2011) i Brukseli (2007–2011); arbiter w Sofii w sprawach handlowych; udział w tworzeniu aktów prawnych różnego rodzaju jako doradca prawna w parlamencie bułgarskim; sędzia Sądu od dnia 19 września 2011 r.


Sąd Członkowie

Guido Berardisurodzony w 1950 r.; licencjat z prawa (uniwersytet La Sapienza w Rzymie, 1973), absolwent podyplomowych studiów europejskich w Kolegium Europejskim (Brugia, 1974–1975); urzędnik Komisji Wspólnot Europejskich (dyrekcja do spraw międzynarodowych w dyrekcji generalnej ds. rolnictwa, 1975–1976); członek służby prawnej Komisji Wspólnot Europejskich (1976–1991 i 1994–1995); przedstawiciel służby prawnej Komisji Wspólnot Europejskich w Luksemburgu (1990–1991); referendarz w gabinecie sędziego G.F. Manciniego w Trybunale Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich (1991–1994); doradca prawny w gabinetach członków Komisji Wspólnot Europejskich: M. Montiego (1995–1997) i F. Bolkesteina (2000–2002); dyrektor: dyrekcji ds. polityki zamówień publicznych (2002–2003), dyrekcji ds. usług, własności intelektualnej i przemysłowej, środków przekazu i ochrony danych (2003–2005), dyrekcji ds. usług (2005–2011) w dyrekcji generalnej ds. rynku wewnętrznego Komisji Wspólnot Europejskich; główny doradca prawny i dyrektor zespołu ds. sprawiedliwości, wolności i bezpieczeństwa, prawa cywilnego oraz prawa karnego w Służbie Prawnej Komisji Europejskiej (2011–2012); sędzia Sądu od dnia 17 września 2012 r.

Eugène Buttigiegurodzony w 1961 r.; doktor prawa uniwersytetu na Malcie; master w dziedzinie prawa europejskiego (uniwersytet w Exeterze); doktorat z dziedziny prawa konkurencji (uniwersytet w Londynie); prawnik w ministerstwie sprawiedliwości (1987–1990); główny prawnik w ministerstwie spraw zagranicznych (1990–1994); członek Copyright Board (komisji do spraw praw autorskich) (1994–2005); prawnik weryfikator w ministerstwie sprawiedliwości i samorządów lokalnych (2001–2002); administrator w Malta Resources Authority (urzędzie zarządzania zasobami Malty) (2001–2009); konsultant w dziedzinie prawa europejskiego (od 1994); doradca do spraw prawa konkurencji i konsumentów w ministerstwie finansów, gospodarki i inwestycji (2000–2010); doradca premiera do spraw prawa konkurencji i konsumentów (2010–2011), konsultant w Malta Competition and Consumer Affairs Authority (maltańskim urzędzie do spraw konkurencji i konsumentów) (2012); wykładowca (1994–2001), docent (2001–2006), następnie profesor stowarzyszony (od 2007) i kierownik katedry prawa europejskiego Jeana Monneta (od 2009) na uniwersytecie na Malcie; współzałożyciel i wiceprezes Maltese Association for European Law (maltańskiego stowarzyszenia prawa europejskiego); sędzia Sądu od dnia 8 października 2012 r.


Członkowie Sąd

Emmanuel Coulonurodzony w 1968 r.; studia prawnicze (uniwersytet Panthéon-Assas w Paryżu); studia w dziedzinie zarządzania (uniwersytet Paris-Dauphine); Kolegium Europejskie (1992); egzaminy wstępne do regionalnego centrum kształcenia w zawodzie adwokata w Paryżu; świadectwo członkostwa w palestrze w Brukseli; praktyka w zawodzie adwokata w Brukseli; laureat ogólnego konkursu Komisji Wspólnot Europejskich; referendarz w Sądzie Pierwszej Instancji (gabinet prezesa A. Saggia w latach 1996–1998; gabinet prezesa B. Vesterdorfa w latach 1998–2002); szef gabinetu prezesa Sądu Pierwszej Instancji (2003–2005); sekretarz Sądu od dnia 6 października 2005 r.


Zmiany Sąd

2. Zmiany w składzie Sądu w 2012 r.

Uroczyste posiedzenie w dniu 17 września 2012 r.

W następstwie dymisji Enza Moavera Milanesiego przedstawiciele rządów państw członkowskich Unii Europejskiej mianowali, decyzją z dnia 5 września 2012 r., Guida Berardisa sędzią Sądu Unii Europejskiej na pozostałą część kadencji, tj. do dnia 31 sierpnia 2013 r.

Uroczyste posiedzenie w dniu 8 października 2012 r.

Decyzją z dnia 20 września 2012 r. sędzią Sądu mianowany został, na okres od dnia 22 września 2012 r. do dnia 31 sierpnia 2013 r., Eugène Buttigieg, zastępując na tym stanowisku Enę Cremonę.


Porządek pierwszeństwa Sąd


od dnia 1 stycznia 2012 r. do dnia 22 marca 2012 r.

M. JAEGER, prezes SąduJ. AZIZI, prezes izbyN.J. FORWOOD, prezes izbyO. CZÚCZ, prezes izbyI. PELIKÁNOVÁ, prezes izbyS. PAPASAVVAS, prezes izbyA. DITTRICH, prezes izbyL. TRUCHOT, prezes izbyH. KANNINEN, prezes izbyM.E. MARTINS RIBEIRO, sędziaF. DEHOUSSE, sędzia E. CREMONA, sędziaI. WISZNIEWSKA-BIAŁECKA, sędziaV. VADAPALAS, sędziaK. JüRIMÄE, sędziaI. LABUCKA, sędziaN. WAHL, sędziaM. PREK, sędziaS. SOLDEVILA FRAGOSO, sędziaS. FRIMODT NIELSEN, sędziaK. O’HIGGINS, sędziaJ. SCHWARCZ, sędziaM. VAN DER WOUDE, sędziaD. GRATSIAS, sędziaA. POPESCU, sędziaM. KYNCZEWA, sędzia

E. COULON, sekretarz

od dnia 23 marca 2012 r. do dnia 16 września 2012 r.

M. JAEGER, prezes SąduJ. AZIZI, prezes izbyN.J. FORWOOD, prezes izbyO. CZÚCZ, prezes izbyI. PELIKÁNOVÁ, prezes izbyS. PAPASAVVAS, prezes izbyA. DITTRICH, prezes izbyL. TRUCHOT, prezes izbyH. KANNINEN, prezes izbyM.E. MARTINS RIBEIRO, sędziaF. DEHOUSSE, sędziaI. WISZNIEWSKA-BIAŁECKA, sędziaV. VADAPALAS, sędziaK. JüRIMÄE, sędziaI. LABUCKA, sędziaN. WAHL, sędziaM. PREK, sędziaS. SOLDEVILA FRAGOSO, sędziaS. FRIMODT NIELSEN, sędziaK. O’HIGGINS, sędziaJ. SCHWARCZ, sędziaM. VAN DER WOUDE, sędziaD. GRATSIAS, sędziaA. POPESCU, sędziaM. KYNCZEWA, sędzia



Sąd Porządek pierwszeństwa

od dnia 17 września 2012 r. do dnia 7 października 2012 r.

M. JAEGER, prezes SąduJ. AZIZI, prezes izbyN.J. FORWOOD, prezes izbyO. CZÚCZ, prezes izbyI. PELIKÁNOVÁ, prezes izbyS. PAPASAVVAS, prezes izbyA. DITTRICH, prezes izbyL. TRUCHOT, prezes izbyH. KANNINEN, prezes izbyM.E. MARTINS RIBEIRO, sędziaF. DEHOUSSE, sędziaI. WISZNIEWSKA-BIAŁECKA, sędziaV. VADAPALAS, sędziaK. JüRIMÄE, sędziaI. LABUCKA, sędziaN. WAHL, sędziaM. PREK, sędziaS. SOLDEVILA FRAGOSO, sędziaS. FRIMODT NIELSEN, sędziaK. O’HIGGINS, sędziaJ. SCHWARCZ, sędziaM. VAN DER WOUDE, sędziaD. GRATSIAS, sędziaA. POPESCU, sędziaM. KYNCZEWA, sędziaG. BERARDIS, sędzia


od dnia 8 października 2012 r. do dnia 28 listopada 2012 r.

M. JAEGER, prezes SąduJ. AZIZI, prezes izbyN.J. FORWOOD, prezes izbyO. CZÚCZ, prezes izbyI. PELIKÁNOVÁ, prezes izbyS. PAPASAVVAS, prezes izbyA. DITTRICH, prezes izbyL. TRUCHOT, prezes izbyH. KANNINEN, prezes izbyM.E. MARTINS RIBEIRO, sędziaF. DEHOUSSE, sędziaI. WISZNIEWSKA-BIAŁECKA, sędziaV. VADAPALAS, sędziaK. JüRIMÄE, sędziaI. LABUCKA, sędziaN. WAHL, sędziaM. PREK, sędziaS. SOLDEVILA FRAGOSO, sędziaS. FRIMODT NIELSEN, sędziaK. O’HIGGINS, sędziaJ. SCHWARCZ, sędziaM. VAN DER WOUDE, sędziaD. GRATSIAS, sędziaA. POPESCU, sędziaM. KYNCZEWA, sędziaG. BERARDIS, sędziaE. BUTTIGIEG, sędzia



Porządek pierwszeństwa Sąd

od dnia 29 listopada 2012 r. do dnia 31 grudnia 2012 r.

M. JAEGER, prezes SąduJ. AZIZI, prezes izbyN.J. FORWOOD, prezes izbyO. CZÚCZ, prezes izbyI. PELIKÁNOVÁ, prezes izbyS. PAPASAVVAS, prezes izbyA. DITTRICH, prezes izbyL. TRUCHOT, prezes izbyH. KANNINEN, prezes izbyM.E. MARTINS RIBEIRO, sędziaF. DEHOUSSE, sędziaI. WISZNIEWSKA-BIAŁECKA, sędziaV. VADAPALAS, sędziaK. JüRIMÄE, sędziaI. LABUCKA, sędziaM. PREK, sędziaS. SOLDEVILA FRAGOSO, sędziaS. FRIMODT NIELSEN, sędziaK. O’HIGGINS, sędziaJ. SCHWARCZ, sędziaM. VAN DER WOUDE, sędziaD. GRATSIAS, sędziaA. POPESCU, sędziaM. KYNCZEWA, sędziaG. BERARDIS, sędziaE. BUTTIGIEG, sędzia



Dawni członkowie Sąd

4. Dawni członkowie Sądu

Edward David Alexander Ogilvy (1989–1992)Yeraris Christos (1989–1992)Da Cruz Vilaça José Luis (1989–1995), prezes w latach 1989–1995Biancarelli Jacques (1989–1995)Barrington Donal Patrick Michael (1989–1996)Schintgen Romain Alphonse (1989–1996)Kirschner Heinrich (1989–1997)Saggio Antonio (1989–1998), prezes w latach 1995–1998Briët Cornelis Paulus (1989–1998)Lenaerts Koen (1989–2003)Vesterdorf Bo (1989–2007), prezes w latach 1998–2007García-Valdecasas y Fernández Rafael (1989–2007)Kalogeropoulos Andreas (1992–1998)Bellamy Christopher William (1992–1999)Potocki André (1995–2001)Gens de Moura Ramos Rui Manuel (1995–2003)Lindh Pernilla (1995–2006)Tiili Virpi (1995–2009)Cooke John D. (1996–2008)Pirrung Jörg (1997–2007)Mengozzi Paolo (1998–2006)Meij Arjen W.H. (1998–2010)Vilaras Mihalis (1998–2010)Legal Hubert (2001–2007)Trstenjak Verica (2004–2006) Šváby Daniel (2004–2009)Cremona Ena (2004–2012)Moavero Milanesi Enzo (2006–2011)Wahl Nils (2006–2012)Tchipev Teodor (2007–2010)Ciucă Valeriu M. (2007–2010)

Prezesi

Da Cruz Vilaça José Luis (1989–1995)Saggio Antonio (1995–1998)Vesterdorf Bo (1998–2007)

Sekretarz

Jung Hans (1989–2005)


Statystyki sądowe Sąd

C – Statystyki Sądu

Ogólne zestawienie informacji o działalności Sądu


Nowe sprawy

2. Rodzaje postępowań (2008–2012) 3. Rodzaje skarg (2008–2012) 4. Przedmiot skargi (2008–2012)

Sprawy zakończone

5. Rodzaje postępowań (2008–2012) 6. Przedmiot skargi (2012) 7. Przedmiot skargi (2008–2012) (wyroki i postanowienia) 8. Skład orzekający (2008–2012) 9. Czas trwania postępowania w miesiącach (2008–2012) (wyroki i postanowienia)


10. Rodzaje postępowań (2008–2012) 11. Przedmiot skargi (2008–2012) 12. Skład orzekający (2008–2012)

Różne

13. Środki tymczasowe (2008–2012) 14. Tryb przyspieszony (2008–2012) 15. Orzeczenia Sądu, od których wniesiono odwołanie do Trybunału Sprawiedliwości

(1990–2012) 16. Podział odwołań do Trybunału Sprawiedliwości według rodzaju postępowań

(2008–2012) 17. Wynik postępowań odwoławczych toczących się przed Trybunałem Sprawiedliwości

(2012) (wyroki i postanowienia) 18. Wynik postępowań odwoławczych toczących się przed Trybunałem Sprawiedliwości

(2008–2012) (wyroki i postanowienia) 19. Ogólna tendencja (1989–2012) (nowe sprawy, sprawy zakończone i sprawy w toku)



1. Ogólne zestawienie informacji o działalności Sądu – nowe sprawy, sprawy zakończone, sprawy w toku (2008–2012)1 2

2008 2009 2010 2011 2012Nowe sprawy 629 568 636 722 617Sprawy zakończone 605 555 527 714 688Sprawy w toku 1178 1191 1300 1308 1237


1400

1200

1000

800

600

400

200

02008 2009 2010 2011 2012

1 Jeżeli nie wskazano inaczej, w niniejszym zestawieniu oraz w zestawieniach w dalszej części statystyk uwzględnione zostały procedury szczególne.

Za „procedury szczególne” uznaje się: sprzeciw wobec wyroku zaocznego (art. 41 statutu Trybunału Sprawiedliwości, art. 122 regulaminu postępowania przed Sądem), powództwo osoby trzeciej przeciwko prawomocnemu orzeczeniu (art. 42 statutu Trybunału Sprawiedliwości, art. 123 regulaminu postępowania przed Sądem), wznowienie postępowania (art. 44 statutu Trybunału Sprawiedliwości, art. 125 regulaminu postępowania przed Sądem), wykładnię wyroku (art. 43 statutu Trybunału Sprawiedliwości, art. 129 regulaminu postępowania przed Sądem), ustalenie wysokości kosztów (art. 92 regulaminu postępowania przed Sądem), pomoc w zakresie kosztów postępowania (art. 96 regulaminu postępowania przed Sądem), sprostowanie wyroku (art. 84 regulaminu postępowania przed Sądem).

2 Jeżeli nie wskazano inaczej, w niniejszym zestawieniu oraz w zestawieniach w dalszej części statystyk nie zostały uwzględnione postępowania w przedmiocie środków tymczasowych.


Sąd Statystyki sądowe

2. Nowe sprawy – rodzaje postępowań (2008–2012)

300

250

200

150

100

50

02008 2009 2010 2011 2012

Pomoc państwa

Pozostałe skargi bezpośrednie

Konkurencja

Odwołania Odwołania w przedmiocie środków tymczasowych lub interwencji

Służba publiczna

Procedury szczególne


2008 2009 2010 2011 2012Pomoc państwa 56 46 42 67 36Konkurencja 71 42 79 39 34Służba publiczna 2Własność intelektualna 198 207 207 219 238Pozostałe skargi bezpośrednie 178 158 207 264 220Odwołania 37 31 23 44 10Odwołania w przedmiocie środków tymczasowych lub interwencji 1 1 1Procedury szczególne 87 84 77 88 78

Razem 629 568 636 722 617



3. Nowe sprawy – rodzaje skarg (2008–2012)

Podział za 2012 r.

Skarga o stwierdzenie nieważności

41,65%

Skarga na bezczynność

1,30%

Skarga o odszkodowanie

2,76%

Skarga na podstawie klauzuli arbitrażowej

1,30%Własność intelektualna

38,57%

Odwołania 1,62%

Odwołania w przedmiocie środków

tymczasowych lub interwencji

0,16%


12,64%

2008 2009 2010 2011 2012Skarga o stwierdzenie nieważności 269 214 304 341 257Skarga na bezczynność 9 7 7 8 8Skarga o odszkodowanie 15 13 8 16 17Skarga na podstawie klauzuli arbitrażowej 12 12 9 5 8Własność intelektualna 198 207 207 219 238Służba publiczna 2Odwołania 37 31 23 44 10Odwołania w przedmiocie środków tymczasowych lub interwencji 1 1 1Procedury szczególne 87 84 77 88 78

Razem 629 568 636 722 617



4. Nowe sprawy – przedmiot skargi (2008–2012)1

2008 2009 2010 2011 2012Badania naukowe, rozwój technologii i przestrzeń kosmiczna 6 3 4 3Dostęp do dokumentów 22 15 19 21 18Działania zewnętrzne Unii Europejskiej 2 5 1 2 1Edukacja, kształcenie zawodowe, młodzież i sport 2 1Energia 2 1Klauzula arbitrażowa 12 12 9 5 8Konkurencja 71 42 79 39 34Kultura 1Ochrona konsumentów 2Podatki 1 1 1Polityka gospodarcza i pieniężna 4 4 3Polityka handlowa 10 8 9 11 20Polityka rybołówstwa 23 1 19 3Polityka społeczna 6 2 4 5 1Pomoc państwa 55 46 42 67 36Prawo dotyczące przedsiębiorstw 1Prawo instytucjonalne 23 32 17 44 40Przepisy finansowe (budżet, ramy finansowe, środki własne, zwalczanie nadużyć finansowych) 1 1Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości 3 2 1Przystąpienie nowych państw członkowskich 1Rejestracja, ocena, udzielanie zezwoleń i stosowane ograniczenia w zakresie chemikaliów (rozporządzenie REACH) 8 3 2Rolnictwo 14 19 24 22 11Spójność gospodarcza, społeczna i terytorialna 6 6 24 3 4Swoboda przedsiębiorczości 1Swoboda świadczenia usług 3 4 1 1Swobodny przepływ osób 1 1 1Swobodny przepływ towarów 1 1Środki ograniczające (działania zewnętrzne) 7 7 21 93 60Środowisko i ochrona konsumentów 7 4 15 6 3Transport 1 1 1Unia celna i wspólna taryfa celna 1 5 4 10 6Własność intelektualna i przemysłowa 198 207 207 219 238Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa 1Zamówienia publiczne 31 19 15 18 23Zdrowie publiczne 2 2 4 2 12

Łącznie traktat WE/TFUE 502 452 533 587 527Łącznie traktat EWWiS 1

Łącznie traktat EWEA 1Regulamin pracowniczy 39 32 25 47 12Procedury szczególne 87 84 77 88 78

ŁĄCZNIE 629 568 636 722 617

1 Ze względu na wejście w życie Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) w dniu 1 grudnia 2009 r. konieczna była zmiana sposobu prezentacji w zakresie przedmiotu skargi. Dane za lata 2008–2009 zostały w związku z tym przeredagowane.



5. Sprawy zakończone – rodzaje postępowań (2008–2012)

250

200

150

100

50

02008 2009 2010 2011 2012

Pomoc państwa


Konkurencja

Odwołania Odwołania w przedmiocie środków tymczasowych lub interwencji

Służba publiczna



2008 2009 2010 2011 2012Pomoc państwa 37 70 50 41 63Konkurencja 31 31 38 100 61Służba publiczna 33 1 1Własność intelektualna 171 168 180 240 210Pozostałe skargi bezpośrednie 229 171 149 222 240Odwołania 21 31 37 29 32Odwołania w przedmiocie środków tymczasowych lub interwencji 1 1 1Procedury szczególne 83 83 72 80 81

Razem 605 555 527 714 688



6. Sprawy zakończone – przedmiot skargi (2012)

Wyroki Postanowienia RazemBadania naukowe, rozwój technologii i przestrzeń kosmiczna 1 2 3Dostęp do dokumentów 9 12 21Edukacja, kształcenie zawodowe, młodzież i sport 1 1Klauzula arbitrażowa 9 2 11Konkurencja 49 12 61Podatki 2 2Polityka gospodarcza i pieniężna 2 2Polityka handlowa 11 3 14Polityka rybołówstwa 3 6 9Polityka społeczna 1 1Pomoc państwa 30 33 63Prawo instytucjonalne 4 37 41Przepisy finansowe (budżet, ramy finansowe, środki własne, zwalczanie nadużyć finansowych) 2 2Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości 1 1 2Rejestracja, ocena, udzielanie zezwoleń i stosowane ograniczenia w zakresie chemikaliów (rozporządzenie REACH) 1 1Rolnictwo 23 9 32Spójność gospodarcza, społeczna i terytorialna 10 2 12Swoboda świadczenia usług 2 2Swobodny przepływ osób 1 1Środki ograniczające (działania zewnętrzne) 7 35 42Środowisko i ochrona konsumentów 3 5 8Transport 1 1Unia celna i wspólna taryfa celna 2 4 6Własność intelektualna i przemysłowa 160 50 210Zamówienia publiczne 13 11 24Zdrowie publiczne 1 1 6

Łącznie traktat WE/TFUE 337 237 574Procedury szczególne 81 81Regulamin pracowniczy 17 16 33

ŁĄCZNIE 354 334 688



7. Zakończone sprawy – przedmiot skargi (2008–2012)1 (wyroki i postanowienia)

2008 2009 2010 2011 2012Badania naukowe, rozwój technologii i przestrzeń kosmiczna 1 1 3 5 3Dostęp do dokumentów 15 6 21 23 21Działania zewnętrzne Unii Europejskiej 2 4 5Edukacja, kształcenie zawodowe, młodzież i sport 1 1 1Energia 2Klauzula arbitrażowa 9 10 12 6 11Konkurencja 31 31 38 100 61Kultura 1 2Ochrona konsumentów 2 1Podatki 2 1 2Polityka gospodarcza i pieniężna 1 2 3 2Polityka handlowa 12 6 8 10 14Polityka rybołówstwa 4 17 5 9Polityka społeczna 2 6 6 5 1Pomoc państwa 37 70 50 41 63Prawo dotyczące przedsiębiorstw 1Prawo instytucjonalne 22 20 26 36 41Przepisy finansowe (budżet, ramy finansowe, środki własne, zwalczanie nadużyć finansowych) 2 2 2Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości 1 3 2Przystąpienie nowych państw członkowskich 1Rejestracja, ocena, udzielanie zezwoleń i stosowane ograniczenia w zakresie chemikaliów (rozporządzenie REACH) 4 1Rolnictwo 48 46 16 26 32Spójność gospodarcza, społeczna i terytorialna 42 3 2 9 12Swoboda przedsiębiorczości 1Swoboda świadczenia usług 2 2 3 2Swobodny przepływ osób 2 1 2 1Swobodny przepływ towarów 2 3Środki ograniczające (działania zewnętrzne) 6 8 10 32 42Środowisko i ochrona konsumentów 17 9 6 22 8Transport 3 2 1 1Unia celna i wspólna taryfa celna 6 10 4 1 6Własność intelektualna i przemysłowa 171 169 180 240 210Zamówienia publiczne 26 12 16 15 24Zbliżanie ustawodawstw 1Zdrowie publiczne 1 1 2 3 2

Łącznie traktat WE/TFUE 468 439 417 599 574Łącznie traktat EWEA 1 1

Procedury szczególne 83 83 72 80 81Regulamin pracowniczy 54 32 38 34 33

ŁĄCZNIE 605 555 527 714 688




8. Sprawy zakończone – skład orzekający (2008–2012)

Podział za 2012 r.

Izby w składzie 3 sędziów

86,05%Izba odwoławcza

5,38%

Prezes Sądu 7,27%


1,31%

2008 2009 2010 2011 2012

Wyr

oki

Post

anow

ien

ia

Raz

em

Wyr

oki

Post

anow

ien

ia

Raz

em

Wyr

oki

Post

anow

ien

ia

Raz

em

Wyr

oki

Post

anow

ien

ia

Raz

em

Wyr

oki

Post

anow

ien

ia

Raz

em

Wielka izba 2 2Izba odwoławcza 16 10 26 20 11 31 22 15 37 15 14 29 17 20 37Prezes Sądu 52 52 50 50 54 54 56 56 50 50Izby w składzie 5 sędziów 15 2 17 27 2 29 8 8 19 6 25 9 9Izby w składzie 3 sędziów 228 282 510 245 200 445 255 168 423 359 245 604 328 264 592Sąd w składzie jednego sędziego 3 3

Razem 259 346 605 292 263 555 288 239 527 393 321 714 354 334 688



9. Sprawy zakończone – czas trwania postępowania w miesiącach (2008–2012)1 (wyroki i postanowienia)

Pomoc państwa


Konkurencja

Odwołania

Służba publiczna


2008 2009 2010 2011 2012

60

50

40

30

20

10

0

2008 2009 2010 2011 2012Pomoc państwa 48,1 50,3 32,4 32,8 31,5Konkurencja 40,2 46,2 45,7 50,5 48,4Służba publiczna 38,6 52,8 45,3Własność intelektualna 20,4 20,1 20,6 20,3 20,3Pozostałe skargi bezpośrednie 20,6 23,9 23,7 22,8 22,2Odwołania 16,1 16,1 16,6 18,3 16,8

1 Przy obliczaniu średniego czasu trwania postępowania nie uwzględnia się: spraw, w których orzeka się wyrokiem wstępnym; procedur szczególnych; odwołań od postanowień w przedmiocie środków tymczasowych; spraw przekazanych przez Trybunał Sprawiedliwości w następstwie zmiany podziału właściwości między Trybunałem Sprawiedliwości a Sądem; spraw przekazanych przez Sąd w następstwie rozpoczęcia działalności przez Sąd do spraw Służby Publicznej.

Czas trwania wyrażony jest w miesiącach i dziesiątych częściach miesiąca.



2008 2009 2010 2011 2012

10. Sprawy w toku na dzień 31 grudnia – rodzaje postępowań (2008–2012)

2008 2009 2010 2011 2012Pomoc państwa 185 161 153 179 152Konkurencja 236 247 288 227 200Służba publiczna 2 1 1Własność intelektualna 316 355 382 361 389Pozostałe skargi bezpośrednie 371 358 416 458 438Odwołania 46 46 32 47 25Procedury szczególne 22 23 28 36 33

Razem 1178 1191 1300 1308 1237

Pomoc państwa


Konkurencja

Odwołania

Służba publiczna



500

450

400

350

300

250

200

150

100

50

0



11. Sprawy w toku na dzień 31 grudnia – przedmiot skargi (2008–2012)1

2008 2009 2010 2011 2012Badania naukowe, rozwój technologii i przestrzeń kosmiczna 3 8 8 7 7Dostęp do dokumentów 35 44 42 40 37Działania zewnętrzne Unii Europejskiej 3 8 5 2 3Edukacja, kształcenie zawodowe, młodzież i sport 1 1 1 1Energia 2 1 1Klauzula arbitrażowa 20 22 19 18 15Konkurencja 236 247 288 227 200Kultura 1Ochrona konsumentów 3 3 1Podatki 1Polityka gospodarcza i pieniężna 2 3 4Polityka handlowa 31 33 34 35 41Polityka rybołówstwa 24 8 27 25 16Polityka społeczna 10 6 4 4 4Pomoc państwa 184 160 152 178 151Prawo dotyczące przedsiębiorstw 1Prawo instytucjonalne 29 41 32 40 39Przepisy finansowe (budżet, ramy finansowe, środki własne, zwalczanie nadużyć finansowych) 3 2 2 2 1Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości 3 2 2 3 1Rejestracja, ocena, udzielanie zezwoleń i stosowane ograniczenia w zakresie chemikaliów (rozporządzenie REACH) 8 7 8Rolnictwo 84 57 65 61 40Spójność gospodarcza, społeczna i terytorialna 13 16 38 32 24Swoboda świadczenia usług 3 5 4 1Swobodny przepływ osób 2 2 3 1Swobodny przepływ towarów 2Środki ograniczające (działania zewnętrzne) 19 18 29 90 108Środowisko i ochrona konsumentów 30 25 34 18 13Transport 2 2 1 1Unia celna i wspólna taryfa celna 11 6 6 15 15Własność intelektualna i przemysłowa 317 355 382 361 389Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa 1 1 1Zamówienia publiczne 34 41 40 43 42Zdrowie publiczne 3 4 6 5 15

Łącznie traktat WE/TFUE 1106 1119 1235 1223 1176Łącznie traktat EWWiS 1 1 1 1 1

Łącznie traktat EWEA 1 1Procedury szczególne 22 23 28 36 33Regulamin pracowniczy 48 48 35 48 27

ŁĄCZNIE 1178 1191 1300 1308 1237




12. Sprawy w toku na dzień 31 grudnia – skład orzekający (2008–2012)

Podział za 2012 r.

2008 2009 2010 2011 2012Izba odwoławcza 46 46 32 51 38Prezes Sądu 3 3 3Izby w składzie 5 sędziów 67 49 58 16 10Izby w składzie 3 sędziów 975 1019 1132 1134 1123Sąd w składzie jednego sędziego 2Bez przydziału 90 75 75 104 63

Razem 1178 1191 1300 1308 1237


90,78%

Bez przydziału 5,09%

Izba odwoławcza

3,07%

Prezes Sądu 0,24%


0,81%



13. Różne – środki tymczasowe (2008–2012)

Nowe Zakończone

Podział za 2012 r.

Nowe wnioski o zastosowanie

środków tymczasowych

Zakończone postępowania w przedmiocie


Rozstrzygnięcie

Uwzględnienie

Wykreślenie sprawy /

umorzenie postępowania

Oddalenie

Dostęp do dokumentów 1 1Pomoc państwa 3 3 1 1 1Klauzula arbitrażowa 1 1 1Konkurencja 6 5 3 1 1Rejestracja, ocena, udzielanie zezwoleń i stosowane ograniczenia w zakresie chemikaliów (rozporządzenie REACH) 1Zamówienia publiczne 4 5 2 3Środki ograniczające (działania zewnętrzne) 4 6 2 4Badania naukowe, rozwój technologii i przestrzeń kosmiczna 1 1 1Regulamin pracowniczy 1 1 1

Razem 21 23 4 7 12

58 57 24 20 41 38 44 52 21 23

60

50

40

30

20

10

02008 2009 2010 2011 2012



14. Różne – tryb przyspieszony (2008–2012)1 2

Nowe Uwzględnione Oddalone Nierozpatrzone3

2008 2009 2010 2011 2012

Now

e

Rozstrzy‑gnięcie

Now

e

Rozstrzy‑gnięcie

Now

e

Rozstrzy‑gnięcie

Now

eRozstrzy‑

gnięcie

Now

e

Rozstrzy‑gnięcie

Uw

zglę

dnio

ne

Odd

alon

e

Nie

rozp

atrz

one3

Uw

zglę

dnio

ne

Odd

alon

e

Nie

rozp

atrz

one3

Uw

zglę

dnio

ne

Odd

alon

e

Nie

rozp

atrz

one3

Uw

zglę

dnio

ne

Odd

alon

e

Nie

rozp

atrz

one3

Uw

zglę

dnio

ne

Odd

alon

e

Nie

rozp

atrz

one3

Dostęp do dokumentów 2 2 4 4 2 1 1 2Działania zewnętrzne Unii Europejskiej 1 1Klauzula arbitrażowa 1 1Konkurencja 1 1 2 2 3 3 4 4 2 2Polityka handlowa 1 2 2 3 2 3 2Polityka społeczna 1 1Pomoc państwa 1 1 7 5 2 2 2Postępowanie 1 1Prawo instytucjonalne 1 1 1 1 1 1Regulamin pracowniczy 1 1Rolnictwo 1 2 3Spójność gospodarcza, społeczna i terytorialna 1 1 1 1Swoboda świadczenia usług 1 1Środki ograniczające (działania zewnętrzne) 4 4 5 1 2 1 10 10 30 2 12 7 11 4 17Środowisko i ochrona konsumentów 1 1 2 2Unia celna i wspólna taryfa celna 1 1Zamówienia publiczne 3 1 3 2 2 2 2Zdrowie publiczne 1 1 5 1 3

Razem 15 6 7 2 22 3 18 2 24 22 43 2 23 9 26 5 28 2

2008 2009 2010 2011 2012

45

40

35

30

25

20

15

10

5

0

1 Na podstawie art. 76a regulaminu postępowania przed Sądem sprawa przed Sądem może być rozpoznana w trybie przyspieszonym. Przepis ten obowiązuje od dnia 1 lutego 2001 r.


3 Do kategorii „nierozpatrzone” zalicza się następujące przypadki: cofnięcie wniosku, cofnięcie skargi oraz sytuacje, gdy skarga została rozstrzygnięta postanowieniem przed wydaniem rozstrzygnięcia w przedmiocie wniosku o rozpoznanie sprawy w trybie przyspieszonym.



15. Różne – orzeczenia Sądu, od których wniesiono odwołanie do Trybunału Sprawiedliwości (1990–2012)

Liczba orzeczeń, od których wniesiono odwołanie

Całkowita liczba zaskarżalnych orzeczeń1

Odsetek orzeczeń, od których wniesiono odwołanie

1990 16 46 35%1991 13 62 21%1992 25 86 29%1993 17 73 23%1994 12 105 11%1995 47 143 33%1996 27 133 20%1997 35 139 25%1998 67 224 30%1999 60 180 33%2000 67 225 30%2001 69 230 30%2002 47 224 21%2003 66 260 25%2004 53 261 20%2005 64 297 22%2006 77 281 27%2007 78 290 27%2008 84 339 25%2009 92 371 25%2010 98 338 29%2011 158 532 30%2012 132 514 26%

1 Całkowita liczba orzeczeń zaskarżalnych – wyroki, postanowienia w przedmiocie środków tymczasowych i oddalenia wniosku o dopuszczenie do sprawy w charakterze interwenienta oraz wszystkie inne orzeczenia kończące postępowanie w sprawie, z wyjątkiem wykreślenia i przekazania – w odniesieniu do których upłynął termin do wniesienia odwołania lub od których odwołanie zostało wniesione.

Liczba orzeczeń, od których wniesiono odwołanie

Całkowita liczba zaskarżalnych orzeczeń1

600

500

400

300

200

100

0

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012



16. Różne – podział odwołań do Trybunału Sprawiedliwości według rodzaju postępowań (2008–2012)

2008 2009 2010 2011 2012

Orz

ecze

nia,

od

któr

ych

wni

esio

no o

dwoł

anie

Orz

ecze

nia

zask

arża

lne

Od

wo

łan

ia w

%

Orz

ecze

nia,

od

któr

ych

wni

esio

no o

dwoł

anie

Orz

ecze

nia

zask

arża

lne

Od

wo

łan

ia w

%

Orz

ecze

nia,

od

któr

ych

wni

esio

no o

dwoł

anie

Orz

ecze

nia

zask

arża

lne

Od

wo

łan

ia w

%

Orz

ecze

nia,

od

któr

ych

wni

esio

no o

dwoł

anie

Orz

ecze

nia

zask

arża

lne

Od

wo

łan

ia w

%

Orz

ecze

nia,

od

któr

ych

wni

esio

no o

dwoł

anie

Orz

ecze

nia

zask

arża

lne

Od

wo

łan

ia w

%

Pom

oc

pań

stw

a

4 19 21% 23 51 45% 17 34 50% 10 37 27% 18 52 35%

Konk

uren

cja

7 26 27% 11 45 24% 15 33 45% 49 90 54% 24 60 40%

Służ

ba

pub

liczn

a

9 31 29% 1 3 33% 1 1 100%

Wła

snoś

ć in

tele

ktua

lna

24 105 23% 25 153 16% 32 140 23% 39 201 19% 41 190 22%

Pozo

stał

e sk

argi

b

ezp

ośre

dnie

40 158 25% 32 119 27% 34 131 26% 59 203 29% 47 208 23%

Odw

ołan

ia

2 0%

Proc

edur

y sz

czeg

ólne

2 2 100%

Raz

em 84 339 25% 92 371 25% 98 338 29% 158 532 30% 132 514 26%



17. Różne – wynik postępowań odwoławczych toczących się przed Trybunałem Sprawiedliwości (2012) (wyroki i postanowienia)

Od

dal

enie

od

wo

łan

ia

Uch

ylen

ie w

cał

ośc

i lu

b w

czę

ści b

ez

prz

ekaz

ania

sp

raw

y d

o p

on

own

ego

ro

zpoz

nan

ia

Uch

ylen

ie w

cał

ośc

i lu

b w

czę

ści

z p

rzek

azan

iem

sp

raw

y d

o p

on

own

ego

ro

zpoz

nan

ia

Wyk

reśl

enie

sp

raw

y /

um

orz

enie

p

ost

ępow

ania

Raz

em

Dostęp do dokumentów 2 2 1 5Działania zewnętrzne Unii Europejskiej 1 1Konkurencja 23 1 6 30Polityka gospodarcza i pieniężna 2 2Polityka handlowa 4 2 1 7Polityka społeczna 1 1Pomoc państwa 5 1 3 9Prawo instytucjonalne 16 1 17Rolnictwo 4 1 5Spójność gospodarcza, społeczna i terytorialna 1 1Swoboda świadczenia usług 2 2Środowisko i ochrona konsumentów 4 4Unia celna i wspólna taryfa celna 1 1Własność intelektualna i przemysłowa 25 2 5 32Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa 4 4 8Zamówienia publiczne 3 3Zasady prawa Unii 1 1

Razem 98 12 4 15 129



18. Różne – wynik postępowań odwoławczych toczących się przed Trybunałem Sprawiedliwości (2008–2012) (wyroki i postanowienia)

Uchylenie w całości lub w części bez przekazania sprawy do ponownego rozpoznania

Oddalenie odwołania

Uchylenie w całości lub w części z przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania

Wykreślenie sprawy / umorzenie postępowania

2008 2009 2010 2011 2012Oddalenie odwołania 51 84 73 101 98Uchylenie w całości lub w części bez przekazania sprawy do ponownego rozpoznania 16 12 6 9 12Uchylenie w całości lub w części z przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania 7 3 5 6 4Wykreślenie sprawy / umorzenie postępowania 3 5 4 8 15

Razem 77 104 88 124 129

2008 2009 2010 2011 2012

120

100

80

60

40

20

0



19. Różne – ogólna tendencja (1989–2012) (nowe sprawy, sprawy zakończone i sprawy w toku)

Nowe sprawy1 Sprawy zakończone2 Sprawy w toku na dzień 31 grudnia

1989 169 1 1681990 59 82 1451991 95 67 1731992 123 125 1711993 596 106 6611994 409 442 6281995 253 265 6161996 229 186 6591997 644 186 11171998 238 348 10071999 384 659 7322000 398 343 7872001 345 340 7922002 411 331 8722003 466 339 9992004 536 361 11742005 469 610 10332006 432 436 10292007 522 397 11542008 629 605 11782009 568 555 11912010 636 527 13002011 722 714 13082012 617 688 1237

Razem 9950 8713

1 1989 – Trybunał Sprawiedliwości przekazał 153 sprawy do nowo powstałego Sądu.

1993 – Trybunał Sprawiedliwości przekazał Sądowi 451 spraw wskutek pierwszego zwiększenia zakresu właściwości Sądu.

1994 – Trybunał Sprawiedliwości przekazał Sądowi 14 spraw wskutek drugiego zwiększenia zakresu właściwości Sądu.

2004–2005 – Trybunał Sprawiedliwości przekazał Sądowi 25 spraw wskutek trzeciego zwiększenia zakresu właściwości Sądu.

2 2005–2006: Sąd przekazał 118 spraw do nowo powstałego Sądu do spraw Służby Publicznej.

Rozdział III



Działalność Sąd do spraw Służby Publicznej

A – Działalność Sądu do spraw Służby Publicznej w 2012 r.

Prezes Sean Van Raepenbusch

1. Rok 2012 był pierwszym pełnym rokiem, w którym Sąd do spraw Służby Publicznej działał w nowym składzie, po tym, jak w dniu 6 października 2011 r. nastąpiła wymiana trzech jego członków.

2. Statystyki sądowe Sądu do spraw Służby Publicznej odnotowały w 2012 r. kolejny wzrost liczby wniesionych spraw (178) w porównaniu z rokiem poprzednim (159). Tym samym ich liczba wzrasta nieustannie od 2008 r. (111).

Liczba spraw zakończonych (121) spadła z kolei w porównaniu z rokiem poprzednim (166), w którym jednakże odnotowano najlepszy pod względem ilości wynik Sądu do spraw Służby Publicznej od chwili jego powstania. Spadek wynika ze zmiany składu Sądu w 2011 r. Każdy z odchodzących sędziów musi bowiem z odpowiednim wyprzedzeniem przed wygaśnięciem kadencji postarać się sfinalizować sprawy, które mogą zostać zakończone przez jego odejściem, pozostawiając tym samym w toku te sprawy, których nie można było zakończyć, natomiast nowo mianowany sędzia zazwyczaj osiąga pełną wydajność dopiero po kilku miesiącach pełnienia urzędu, ze względu na czas konieczny do przygotowania postępowania, przeprowadzenia rozpraw i wydania rozstrzygnięcia w sprawie skarg. Jest to szczególnie trudne w sytuacji, gdy, tak jak to miało miejsce, zmiana kadencji dotyczy niemal połowy członków sądu.

Z powyższego wynika, że liczba spraw w toku znacząco wzrosła w porównaniu z rokiem poprzednim (z 178 na dzień 31 grudnia 2012 r. do 235 na dzień 31 grudnia 2012 r.). Średni czas trwania postępowania niewiele się jednak zmienił (14,8 miesiąca w 2012 r. w porównaniu z 14,2 miesiąca w 2011 r.)1.

Ponadto w 2012 r. zapadło 11 postanowień prezesa Sądu do spraw Służby Publicznej w przedmiocie środków tymczasowych, w porównaniu z 7 w 2011 r.

W 2012 r. od 11 orzeczeń Sądu do spraw Służby Publicznej wniesiono odwołanie do Sądu Unii Europejskiej, w porównaniu z 44 w 2011 r. Jednocześnie spośród 33 rozstrzygniętych w 2012 r. odwołań 28 zostało oddalonych, a jedynie 4 z nich zostały uwzględnione w całości lub w części; ponadto w 2 ze spraw, w których uchylono rozstrzygnięcie, wniesiono odwołanie. Jedno z odwołań zostało wykreślone.

Wreszcie 4 ze spraw zakończono w drodze ugody na podstawie art. 69 regulaminu postępowania.

3. Rok 2012 odznaczał się również przyjęciem, w dniu 11 sierpnia 2012 r., rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 741/2012 z dnia 11 sierpnia 2012 r. zmieniającego Protokół w sprawie Statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej i załącznik I do tego protokołu2. Zmiana ta umożliwia między innymi powoływanie sędziów ad interim w celu zaradzenia nieobecności sędziów, którzy wprawdzie nie zostali uznani za całkowicie niezdolnych do pełnienia obowiązków, lecz którzy wskutek trwałej przeszkody nie mogą brać udziału w rozpoznawaniu

1 Bez czasu trwania ewentualnego zawieszenia.2 Dz.U. L 228, s. 1.


Sąd do spraw Służby Publicznej Działalność

spraw. Ma to na celu uniknięcie sytuacji, w której z powodu niedyspozycji sędziego Sąd do spraw Służby Publicznej miałby trudności mogące przeszkodzić mu w wypełnianiu jego zadań sądowniczych. Na podstawie rozporządzenia nr 741/2012 Parlament Europejski i Rada przyjęły w dniu 25 października 2012 r. rozporządzenie (UE, Euratom) nr 979/2012 w sprawie sędziów ad interim Sądu do spraw Służby Publicznej Unii Europejskiej3. Rozporządzenie to reguluje status tych sędziów.

4. Poniżej przedstawione zostaną najbardziej istotne orzeczenia Sądu do spraw Służby Publicznej.

I. Kwestie proceduralne

Przesłanki dopuszczalności

1. Akt niekorzystny

W wyroku z dnia 23 października 2012 r. w sprawie F-57/11 Eklund przeciwko Komisji Sąd do spraw Służby Publicznej przypomniał, że oferta zatrudnienia przedstawiona kandydatowi w celu powołania go na urzędnika stanowi zwykłe wyrażenie zamiaru, ponieważ powołanie może nastąpić wyłącznie z zachowaniem wymogów formalnych i warunków określonych w regulaminie pracowniczym urzędników Unii Europejskiej (zwanym dalej „regulaminem pracowniczym”). W związku z tym sąd orzekł, że wycofanie oferty zatrudnienia nie może zostać zaskarżone w drodze skargi o stwierdzenie nieważności. W tym samym wyroku Sąd do spraw Służby Publicznej sprecyzował jednak, że decyzja o braku dalszego postępowania w sprawie oferty zatrudnienia i o jej wycofaniu wydana po tym, jak skarżący już przyjął ofertę, stanowi akt niekorzystny.

2. Interes we wniesieniu skargi

Przypomniawszy orzecznictwo, zgodnie z którym, aby skarżący mógł podtrzymać skargę o stwierdzenie nieważności decyzji, musi on zachować osobisty, zaistniały i aktualny interes w stwierdzeniu nieważności zaskarżonej decyzji po wniesieniu skargi, Sąd do spraw Służby Publicznej w wyroku z dnia 11 grudnia 2012 r. w sprawie F-107/11 Ntouvas przeciwko ECDC stwierdził, że skarżący nie traci interesu prawnego w zaskarżeniu sprawozdania z oceny z tego względu, że nie pracuje już w agencji, która przeprowadzała jego ocenę, oraz że wspomniane sprawozdanie pozostaje objęte poufnością. Sąd do spraw Służby Publicznej oparł się przy tym na okoliczności, że sprawozdanie z oceny stanowi formalny dowód na piśmie na jakość wykonanej przez zainteresowanego pracy i że obejmuje ono także ocenę przymiotów, jakimi podlegająca ocenie osoba wykazała się przy wykonywaniu swej pracy zawodowej.

3. Przestrzeganie postępowania poprzedzającego wniesienie skargi

W dwóch wyrokach z dnia 20 czerwca 2012 r. w sprawach F-66/11 oraz F-83/11 Cristina przeciwko Komisji Sąd do spraw Służby Publicznej przypomniał, że środki odwoławcze przewidziane przez prawo, które można podjąć względem decyzji komisji konkursowej, polegają zasadniczo na wszczęciu postępowania przed sądem Unii bez uprzedniego zażalenia w drodze administracyjnej. Uznał zatem, że jeśli mimo to kandydat biorący udział w konkursie złożył zażalenie na taką

3 Dz.U. L 303, s. 83.



decyzję do organu powołującego, nie musi on czekać z wszczęciem postępowania przed sądem na wydanie przez organ powołujący decyzji w sprawie tego zażalenia. Wręcz przeciwnie, zażalenie na decyzję komisji konkursowej nie może skutkować pozbawieniem zainteresowanego przysługującego mu prawa do skierowania sprawy bezpośrednio do właściwego sądu. Jednak takie postępowanie należy wszcząć w terminie trzech miesięcy i dziesięciu dni od chwili doręczenia decyzji wywołującej niekorzystne skutki.

Postępowanie sądowe

1. Immunitet przedstawicieli stron

Pewien skarżący domagał się uchylenia immunitetu przedstawicieli strony pozwanej za wypowiedzi ustne i pisemne, które padły w ramach postępowania sądowego. W wyroku z dnia 23 października 2012 r. w sprawie F-44/05 RENV Strack przeciwko Komisji Sąd do spraw Służby Publicznej musiał dokonać wykładni art. 30 regulaminu postępowania, uprawniającego go do uchylenia takiego immunitetu. Stwierdziwszy, że przywołany przepis chroni przedstawicieli stron przed ewentualnym oskarżeniem, że nie przewiduje on możliwości wniesienia wniosku o uchylenie immunitetu przez którąś ze stron oraz że swoboda wypowiedzi tychże przedstawicieli przyczynia się do rzetelności postępowania, Sąd do spraw Służby Publicznej orzekł, że wniosek o uchylenie immunitetu może zostać złożony wyłącznie przez sąd lub właściwy organ administracji krajowej, nie zaś przez strony.

2. Koszty

Ze względu na to, że prawo Unii nie zawiera przepisów w sprawie ustalenia kosztów wynagrodzenia podlegających zwrotowi, ocena wysokości tego wynagrodzenia należy do sądu. W tym względzie w postanowieniu z dnia 22 marca 2012 r. w sprawie F-5/08 DEP Brune przeciwko Komisji Sąd do spraw Służby Publicznej orzekł, że stawka godzinowa, którą powinien stosować, nie może być ustalana przez odniesienie do średniej stawki pobieranej przez adwokata należącego do palestry w Brukseli, gdyż takie rozwiązanie stanowiłoby dla skarżących zachętę do korzystania z usług adwokatów należących do tej właśnie izby i miałoby negatywny wpływ na swobodę świadczenia usług. Można natomiast dopuścić stawkę godzinową wyspecjalizowanego adwokata, jeżeli spór mógł, z punktu widzenia poinformowanej w rozsądnym stopniu strony, dotyczyć szczególnie trudnych kwestii prawnych lub gdy miał dla tej strony szczególne znaczenie.

II. Co do istoty

Ogólne przesłanki ważności aktów prawnych

1. Uchybienie proceduralne

W wyżej wymienionym wyroku w sprawie Strack przeciwko Komisji Sąd do spraw Służby Publicznej przypomniał, że uchybienie proceduralne może skutkować stwierdzeniem nieważności zaskarżonej decyzji, wyłącznie jeżeli w braku takiego uchybienia postępowanie w sprawie wydania tej decyzji mogło mieć odmienny wynik. Sąd podkreślił jednocześnie, że aby uchybienie proceduralne powodowało stwierdzenie nieważności, skarżący nie musi koniecznie wykazać, iż zaskarżona decyzja byłaby na pewno inna, gdyby nie była obarczona spornym uchybieniem, lecz wystarczy, by nie było całkowicie wykluczone, iż organ administracji mógł wydać inną decyzję.



2. Prawo do obrony i prawo do udziału w postępowaniu

Aby uniknąć obarczania administracji nieracjonalnie dużą ilością pracy przed wydaniem dowolnego aktu niekorzystnego, Sąd do spraw Służby Publicznej, kontynuując obraną wcześniej linię orzeczniczą, orzekł w wyroku z dnia 18 kwietnia 2012 r. w sprawie F-50/11 Buxton przeciwko Parlamentowi, że prawo do obrony nie znajduje zastosowania do postępowania w sprawie przyznania urzędnikowi punktów za osiągnięcia, gdyż wspomnianego postępowania, które stanowi nierozerwalną część postępowania w sprawie oceny, w żaden sposób nie można zrównać z postępowaniem wszczętym przeciwko temu urzędnikowi. W wyroku z dnia 16 maja 2012 r. w sprawie F-42/10 Skareby przeciwko Komisji sąd uznał ponadto, że rzekoma ofiara mobbingu nie może powoływać się na prawo do obrony, gdyż dochodzenia wszczętego na jej wniosek o udzielenie wsparcia nie można zrównywać z dochodzeniem wszczętym przeciwko niej. Wreszcie w wyroku z dnia 6 listopada 2012 r. w sprawie F-41/06 RENV Marcuccio przeciwko Komisji sąd orzekł, że prace komitetu ds. inwalidztwa również nie stanowią postępowania wszczętego przeciwko danemu urzędnikowi i że w związku z tym wysłuchanie go przez rzeczony komitet nie jest konieczne ze względu na wymogi prawa do obrony.

W wyżej wymienionym wyroku w sprawie Skareby przeciwko Komisji Sąd do spraw Służby Publicznej dodał jednak, że zważywszy na ogólną zasadę dobrej administracji zawartą w art. 41 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, domniemana ofiara mobbingu może powoływać się na inne niż prawo do obrony i niemające tak szerokiego zakresu uprawnienia proceduralne. Sąd do spraw Służby Publicznej zastosował zasadniczo tę samą linię orzeczniczą w wyżej wymienionym wyroku w sprawie Marcuccio przeciwko Komisji.

W tym samym wyroku Skareby przeciwko Komisji Sąd do spraw Służby Publicznej konkretnie uznał, że skarżąca, która miała możność przedstawienia swoich argumentów, nie może żądać na podstawie wskazanych powyżej uprawnień proceduralnych udostępnienia jej ostatecznego sprawozdania sporządzonego skutek dochodzenia ani dowodów zebranych w trakcie tego dochodzenia, ani też wysłuchania jej w przedmiocie tych dokumentów przed wydaniem odmownej decyzji w sprawie jej wniosku o udzielenie wsparcia. W wyżej wymienionym wyroku w sprawie Marcuccio przeciwko Komisji orzeczono, że postępowanie przed komitetem ds. inwalidztwa przebiega z poszanowaniem uprawnień proceduralnych urzędnika, jeżeli jego interes jest chroniony dzięki obecności w składzie tego komitetu reprezentującego go lekarza, wyznaczeniu trzeciego lekarza za porozumieniem obu członków wyznaczonych przez każdą ze stron lub, w braku takiego porozumienia, przez prezesa Trybunału Sprawiedliwości, co stanowi gwarancję bezstronności, a także dzięki okoliczności, że zainteresowany urzędnik może przedkładać komitetowi ds. inwalidztwa wszelkie sprawozdania lub zaświadczenia od lekarzy, u których zasięgał porady.

3. Bezstronność

Sąd do spraw Służby Publicznej stwierdził nieważność odmownej decyzji w sprawie wniosku o udzielenie wsparcia ze względu na mobbing, na podstawie braku obiektywnej bezstronności osoby, która prowadziła dochodzenie leżące u podstaw wspomnianej decyzji. W wyroku z dnia 18 września 2012 r. w sprawie F-58/10 Allgeier przeciwko FRA Sąd do spraw Służby Publicznej stwierdził bowiem, że prowadzący dochodzenie był przewodniczącym zarządu instytutu, który zawarł z pozwaną dużą umowę mogącą ulegać przedłużeniu, i wywiódł z tego, że waga takich stosunków gospodarczych mogła budzić po stronie skarżącego uzasadnione obawy, że prowadzący dochodzenie, pragnąć podtrzymać te stosunki, będzie kierował się chęcią chronienia reputacji Agencji.



4. Obowiązek przestrzegania terminu

Zgodnie z zasadą dobrej administracji, prowadząc jakiekolwiek postępowanie administracyjne, organ administracji ma obowiązek przestrzegania rozsądnego terminu. Sąd do spraw Służby Publicznej orzekł w tym względzie w wyżej wymienionym wyroku w sprawie Strack przeciwko Komisji, że czas trwania postępowania poprzedzającego wniesienie skargi uregulowanego w art. 90 i 91 regulaminu pracowniczego nie jest z zasady nadmierny, ponieważ ze względu na terminy określone we wskazanych przepisach nie może ono przekraczać 14 miesięcy i 10 dni, jeżeli zostało wszczęte wskutek wniosku, oraz 10 miesięcy i 10 dni, jeżeli zostało wszczęte wskutek zażalenia.

5. Obowiązek niestosowania niezgodnego z prawem przepisu

W sprawie F-11/11 Bouillez i in. przeciwko Radzie, zakończonej wyrokiem z dnia 8 lutego 2012 r., Sąd do spraw Służby Publicznej orzekł, że w sytuacji, gdy wydana przez instytucję decyzja o charakterze generalnym stanowi niezgodne z prawem odstępstwo od przepisów wyższego rzędu, instytucja ta powinna zaniechać zastosowania takiej decyzji o charakterze generalnym. Ma to w szczególności miejsce w przypadku, gdy instytucja ma rozstrzygać w przedmiocie indywidualnej sytuacji urzędnika i napotyka przy tym na ogólny przepis wykonawczy naruszający normę wyższego rzędu. W takim przypadku instytucja powinna rozstrzygnąć w przedmiocie indywidualnej sytuacji zainteresowanego, nie stosując przy tym niezgodnego z prawem ogólnego przepisu wykonawczego.

6. Więcej niż jedna podstawa uzasadnienia

W wyroku z dnia 28 marca 2012 r. w sprawie F-36/11 BD przeciwko Komisji Sąd do spraw Służby Publicznej przypomniał, że w razie gdy uzasadnienie zaskarżonej decyzji opiera się na kilku podstawach, błędny charakter jednej z nich nie prowadzi do stwierdzenia nieważności tej decyzji, jeśli pozostałe podstawy stanowią uzasadnienie, które jest jako takie wystarczające.

7. Uchylanie aktów prawnych

W związku ze skargą w sprawie F-110/11 Lebedef i in. przeciwko Komisji, zakończonej wyrokiem z dnia 5 grudnia 2012 r., Sąd do spraw Służby Publicznej miał sposobność zwrócić uwagę, że każdy organ prawodawczy ma obowiązek, po pierwsze, weryfikowania, jeśli nie stale, to przynajmniej okresowo, czy ustanowione przez niego normy nadal spełniają potrzeby, dla których zostały stworzone, a po drugie, wprowadzania zmian czy wręcz uchylania norm, których istnienie nie jest już niczym uzasadnione, a przez to nie są już odpowiednie do nowych okoliczności, w których powinny wywierać skutki. W opinii Sądu do spraw Służby Publicznej taka weryfikacja jest niezbędna w szczególności przy aktualizacji współczynników korygujących.

W wyżej wymienionym wyroku w sprawie Eklund przeciwko Komisji, przypomniawszy, że zgodnie z teorią uchylania aktów prawnych należy rozróżnić akty powodujące powstanie uprawnień od aktów niepowodujących powstania uprawnień, Sąd do spraw Służby Publicznej uznał, że oferta zatrudnienia przedstawiona kandydatowi w celu powołania go na urzędnika stanowi jedynie wyrażenie zamiaru i nie rodzi żadnych uprawnień, a zatem organ administracji może ją w każdej chwili wycofać. Wyjaśnił również, że przyjęcie przez zainteresowanego takiej oferty nie skutkuje powstaniem ipso facto aktu rodzącego uprawnienia w rozumieniu omawianej teorii. Jak zostało bowiem powiedziane powyżej, powołanie może nastąpić wyłącznie z zachowaniem wymogów formalnych i warunków określonych w regulaminie pracowniczym.



8. Wykonanie wyroku stwierdzającego nieważność

Uznając, że organ administracji może dążyć do znalezienia sprawiedliwego rozwiązania w celu rozstrzygnięcia konkretnego przypadku kandydata wykluczonego niezgodnie z prawem z udziału w konkursie otwartym, Sąd do spraw Służby Publicznej orzekł w wyroku z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie F-42/11 Honnefelder przeciwko Komisji, że jeżeli nieważność decyzji o nieumieszczeniu nazwiska kandydata na liście rezerwy kadrowej stwierdzono ze względu na uchybienie, które miało wpływ na przebieg całego konkursu, decyzja o ponownym przeprowadzeniu konkursu tylko dla tego kandydata pozwala na wykonanie w pełni wyroku stwierdzającego nieważność, mimo że nie może ona zaradzić w idealnym stopniu stwierdzonemu uchybieniu.

Kariera zawodowa urzędników i pracowników

1. Konkursy

W wyroku z dnia 1 lutego 2012 r. w sprawie F-123/10 Bancale i Buccheri przeciwko Komisji Sąd do spraw Służby Publicznej orzekł, że wymóg doświadczenia zawodowego nabytego po uzyskaniu dyplomu uprawniającego do udziału w konkursie jest odpowiednim środkiem do tego, by organ administracji zapewnił sobie pozyskanie do służby urzędników posiadających kompetencje wymagane w art. 27 akapit pierwszy regulaminu pracowniczego, a tym samym zapewnił spełnienie wymogów interesu służby. Doświadczenie zawodowe nabyte po uzyskaniu dyplomu i związane z tym dyplomem może bowiem dać kandydatowi lepszą orientację w zakresie zastosowania naukowego podejścia do problemów praktycznych niż doświadczenie zawodowe zdobyte przed uzyskaniem takiego dyplomu. Wynika z tego, że organ powołujący może zgodnie z prawem podjąć decyzję, korzystając przy tym z przysługującego mu szerokiego zakresu uznania, o ograniczeniu dostępu do udziału w konkursie tylko do kandydatów posiadających doświadczenie zawodowe cenniejsze z tego względu, że zostało zdobyte po uzyskaniu przez nich dyplomu ukończenia studiów wyższych i ma związek z tym dyplomem.

W wyroku z dnia 18 września 2012 r. w sprawie F-96/09 Cuallado Martorell przeciwko Komisji Sąd do spraw Służby Publicznej uznał, że przewidziana w ogłoszeniu o konkursie procedura umożliwiająca kandydatom wystąpienie w terminie miesiąca od doręczenia wyników konkursu z wnioskiem o udzielenie dodatkowych informacji, nakładająca na organ administracji obowiązek udzielenia odpowiedzi w terminie miesiąca, jest procedurą, która ma na celu umożliwienie kandydatom skorzystania ze szczególnego prawa do uzyskania dostępu do określonych informacji, które dotyczą ich bezpośrednio i indywidualnie. Sąd do spraw Służby Publicznej uznał zatem, że ścisłe przestrzeganie przez administrację tego szczególnego prawa, zarówno pod względem jego treści, jak i terminu na udzielenie odpowiedzi, stanowi wyraz obowiązków wynikających z zasady dobrej administracji, prawa publicznego dostępu do dokumentów oraz prawa do skutecznego środka prawnego, zgodnie z art. 41, 42 i 47 karty. W związku z tym brak poszanowania tego prawa nie tylko mógłby sprawić, że odrzuceni kandydaci będą wnosić skargi lub składać zażalenia, nie dysponując wystarczającymi informacjami, ale może stanowić niezgodne z prawem działanie administracji mogące w odpowiednim przypadku dawać prawo do odszkodowania.

W wyroku z dnia 5 grudnia 2012 r. w sprawie F-29/11 BA przeciwko Komisji skarga wniesiona przez mającą rumuńską przynależność państwową, lecz węgierskojęzyczną skarżącą dała Sądowi do spraw Służby Publicznej sposobność udzielenia wyjaśnień w zakresie znajomości języków, której można wymagać w konkursach w sprawie naboru związanych z rozszerzeniem. Przyznając, że obowiązek przystąpienia do egzaminu pisemnego po rumuńsku mógł działać na niekorzyść strony skarżącej względem kandydatów, dla których rumuński był językiem ojczystym, Sąd do spraw Służby Publicznej uznał jednak, że taka niekorzystna sytuacja, jeśli ma miejsce, nie stanowi



naruszenia zasady równości. Ponieważ ze względu na wymogi służby organ administracji mógł określić wymagania w zakresie biegłej lub zadowalającej znajomości konkretnych języków, Sąd do spraw Służby Publicznej orzekł, że wymóg przystąpienia do egzaminu w języku rumuńskim należy w tym przypadku uznać za zgodny z prawem, ponieważ jest on uzasadniony wymogami wyższego rzędu, wynikającymi właśnie z przystąpienia Rumunii, która jako język urzędowy wybrała tylko język rumuński. Ponadto odmienne traktowanie było proporcjonalne do zamierzonego celu, ponieważ miało ono miejsce w okresie przejściowym, który nastąpił po przystąpieniu Rumunii, a znajomość rumuńskiego mogła być użyteczna, a wręcz niezbędna, ze względu na to, że zatrudnieni w ten sposób administratorzy mieli uczestniczyć w realizacji różnych zadań w strukturach instytucji, w razie potrzeby w odniesieniu do środowisk gospodarczych i społecznych państw członkowskich. Sporny wymóg nie naruszał więc zasady równości. Sąd do spraw Służby Publicznej nie orzekł jednakże w przedmiocie hipotetycznej sytuacji, w której dane państwo członkowskie uznałoby jako język Unii, w zakresie jego udziału w działaniach instytucji, język mniejszości, używany na jego terytorium, lecz niebędący jednym z jego języków urzędowych.

2. Ocena

Co do zasady urzędnik w ramach oceny nie może zostać pokrzywdzony z powodu usprawiedliwionych nieobecności. Nie oznacza to jednak, że oceniający muszą automatycznie zaniechać brania pod uwagę usprawiedliwionych nieobecności z powodu choroby, gdy dokonują oceny wyników pracy zainteresowanych. W wyroku z dnia 2 października 2012 r. w sprawie F-52/05 RENV Q przeciwko Komisji Sąd do spraw Służby Publicznej wyjaśnił, że urzędnikowi, który zrealizował swoje cele, można podwyższyć ocenę za wyniki pracy, aby uwzględniała fakt, że miał on jedynie ograniczoną ilość czasu pracy ze względu na taką nieobecność. Podobnie, zanim oceniający wydadzą złą ocenę wyników pracy, powinni wziąć pod uwagę, że na wydajność pracy urzędnika miały wpływ usprawiedliwione nieobecności z powodu choroby.

3. Awanse

W wyroku z dnia 8 lutego 2012 r. w sprawie F-23/11 AY przeciwko Radzie, odwołanie w toku przed Sądem Unii Europejskiej, Sąd do spraw Służby Publicznej uznał, że certyfikacja urzędników należących do grupy funkcyjnej AST wchodzi w zakres doskonalenia zawodowego w rozumieniu art. 24a regulaminu pracowniczego, które organ powołujący powinien brać pod uwagę do celów rozwoju kariery zawodowej zainteresowanych. Obowiązek ten powinien się przekładać na treść sprawozdania z oceny. Ponieważ sprawozdania z oceny zgodnie z art. 45 ust. 1 regulaminu pracowniczego są jednym z elementów, które należy brać pod uwagę przy porównaniu osiągnięć do celów awansowania, a awans jest jednym z elementów przebiegu kariery zawodowej urzędników, Sąd do spraw Służby Publicznej uznał, że organ powołujący nie może, nie naruszając przy tym przepisów przytoczonego art. 45, nie brać wcale pod uwagę certyfikacji przy porównaniu osiągnięć przeprowadzanym w ramach postępowania w sprawie awansu. W konsekwencji orzekł on również, że przy porównaniu osiągnięć uprawnionych do ubiegania się o awans urzędników organ powołujący nie może pomijać faktu, że urzędnik został wybrany, aby wziąć udział w programie szkoleniowym do celów certyfikacji, i że uzyskał pozytywne wyniki z egzaminów potwierdzających odbycie przez niego programu szkolenia z pomyślnym wynikiem.

Prawa i obowiązki urzędników i pracowników

1. Równe traktowanie mężczyzn i kobiet

Przypomniawszy, że art. 1 ust. 2 regulaminu pracowniczego stanowi, iż urzędnikom w okresie aktywnego zatrudnienia zapewnia się warunki pracy zgodne z odpowiednimi normami



bezpieczeństwa i higieny pracy, co najmniej na poziomie minimalnych wymagań mających zastosowanie na mocy środków przyjętych w tych dziedzinach zgodnie z traktatami, Sąd do spraw Służby Publicznej stwierdził w wyroku z dnia 17 lipca 2012 r. w sprawie F-54/11 BG przeciwko Rzecznikowi Praw Obywatelskich, że dyrektywa 92/854 ma właśnie na celu poprawę środowiska pracy poprzez wzmocnienie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa ciężarnych pracownic. W związku z tym orzekł, że wspomniana dyrektywa jest dla instytucji wiążąca i że powinny one zatem zapewnić ciężarnym urzędniczkom i pracownicom ochronę równoważną z ochroną minimalną zapewnianą przez wskazaną dyrektywę. Jednakże jakkolwiek dyrektywa 92/85 zakazuje zwolnienia ciężarnej pracownicy, to czyni zastrzeżenie dla sytuacji, gdy przyczyny takiego zwolnienia nie są związane z ciążą, a są dopuszczalne zgodnie z przepisami lub praktyką. Sąd do spraw Służby Publicznej orzekł w tym względzie, że chociaż regulamin pracowniczy nie przewiduje szczególnego uregulowania wyraźnie ustanawiającego wyjątek od zakazu zwolnienia ciężarnych pracownic, to należy go interpretować w ten sposób, że art. 47 lit. e) stanowi taki właśnie wyjątek, w zakresie, w jakim przewiduje on zupełnie wyjątkową możliwość zakończenia służby urzędnika w przypadku decyzji o wydaleniu ze służby wydanej w następstwie postępowania dyscyplinarnego.

2. Zapobieganie konfliktowi interesów

Z wyżej wymienionego wyroku w sprawie BD przeciwko Komisji wynika, że art. 11a regulaminu pracowniczego ma na celu zagwarantowanie niezależności, nieskazitelności i bezstronności urzędników, a w związku z tym także instytucji, w których pełnią oni służbę, poprzez nałożenie na zainteresowanych prewencyjnego obowiązku informowania organu administracji, mającego na celu umożliwienie temu organowi podjęcia w razie potrzeby odpowiednich środków. Zważywszy na podstawowy charakter zamierzonego w przytoczonym przepisie celu zagwarantowania niezależności i nieskazitelności oraz na powszechny charakter nałożonego na urzędników obowiązku, Sąd do spraw Służby Publicznej uznał, że art. 11a regulaminu pracowniczego należy przyznać szeroki zakres zastosowania, obejmujący wszelkie sytuacje, co do których zainteresowany powinien był z racjonalnego punktu widzenia pojmować, uwzględniając sprawowane przez niego obowiązki oraz zachodzące okoliczności, że mogą one w mniemaniu osób trzecich stanowić możliwy powód naruszenia jego niezależności. Sąd wyjaśnił ponadto, że niezależność urzędników względem osób trzecich nie powinna być oceniana wyłącznie z subiektywnego punktu widzenia. Tym samym wymaga ona unikania, w szczególności w zakresie zarządzania finansami Unii, wszelkich zachowań mogących mieć obiektywnie negatywny wpływ na wizerunek instytucji i podważać zaufanie, które powinny one publicznie wzbudzać.

3. Działalność dodatkowa

Z uwagi na to, że art. 12b regulaminu pracowniczego zobowiązuje urzędników do uzyskania pozwolenia, gdy mają zamiar podjąć dodatkową działalność poza instytucjami, zarobkową lub niezarobkową, Sąd do spraw Służby Publicznej przypomniał w wyżej wymienionym wyroku w sprawie BD przeciwko Komisji, że wspomniany obowiązek ma zastosowanie generalne, bez względu na charakter czy zakres prowadzonej działalności. Na tej podstawie stwierdził on, że obowiązek uzyskania takiego pozwolenia dotyczy nie tylko urzędników, którzy w trakcie zatrudnienia zamierzają podejmować taką działalność, lecz również nowo zatrudnionych osób,

4 Dyrektywa Rady 92/85/EWG z dnia 19 października 1992 r. w sprawie wprowadzenia środków służących wspieraniu poprawy w miejscu pracy bezpieczeństwa i zdrowia pracownic w ciąży, pracownic, które niedawno rodziły, i pracownic karmiących piersią (dziesiąta dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) (Dz.U. L 348, s. 1).



pragnących kontynuować działalność, którą wykonywały, zanim zostały zatrudnione, a która staje się „dodatkową działalnością” z chwilą podjęcia służby.

4. Mobbing

Sąd do spraw Służby Publicznej orzekł w wyroku z dnia 9 grudnia 2008 r. w sprawie F-52/05 Q przeciwko Komisji, częściowo uchylonym wyrokiem Sądu Unii Europejskiej z dnia 12 lipca 2011 r. w sprawie T-80/09 P Komisja przeciwko Q, że aby sporne zachowanie mogło zostać zakwalifikowane jako mobbing, powinno „obiektywnie wywołać konsekwencje” polegające na zdyskredytowaniu ofiary lub obniżeniu jej warunków pracy. Wspomniana już powyżej sprawa Skareby przeciwko Komisji dała Sądowi sposobność wyjaśnienia, że zakwalifikowanie zachowania jako mobbing uzależnione jest od przesłanki, by stanowiące nadużycie zachowanie było wystarczająco realne w takim sensie, że bezstronny i rozsądny postronny obserwator o zwykłym stopniu wrażliwości, który znalazłby się w takich samych warunkach, uznałby je za przesadne i naganne. Wynika z tego, że uznanie istnienia mobbingu w rozumieniu art. 12a regulaminu pracowniczego wymaga tego, by zachowania, wypowiedzi ustne, działania, gesty lub wypowiedzi pisemne były umyślne, nie wymaga natomiast wykazania, że były one podejmowane z zamiarem godzenia w osobowość, godność lub integralność fizyczną lub psychiczną danej osoby, o ile obiektywnie pociągały za sobą konsekwencje w postaci zdyskredytowania ofiary lub pogorszenia jej warunków pracy.

W wyroku z dnia 15 lutego 2012 r. w sprawie F-113/10 AT przeciwko EACEA Sąd do spraw Służby Publicznej orzekł ponadto, odnosząc się do zwolnienia z powodu niezdolności do należytego wypełniania obowiązków, że pracownik może skutecznie dochodzić tego, iż nie mógł wykonywać swoich obowiązków w zadowalający sposób z powodu mobbingu, i że w związku z tym podstawa nienależytego wykonywania obowiązków pracowniczych, na której oparto kwestionowaną przez niego decyzję, jest obarczona oczywistym błędem w ocenie. Istnienie mobbingu można w szczególności brać pod uwagę w celu wykazania, że decyzja o zwolnieniu została podjęta w celu działania na szkodę pracownika, jeżeli sprawca mobbingu uczestniczył w ocenie, na podstawie której podjęto decyzje o zwolnieniu, lub podpisał tę decyzję.

5. Prawo do ujawnienia informacji

Artykuł 22a ust. 3 regulaminu pracowniczego stanowi, że urzędnik, który, dowiedziawszy się o faktach, o których mowa w art. 22a ust. 1 regulaminu pracowniczego, to jest o faktach, które mogą wzbudzić podejrzenie co do nielegalnej działalności, „w tym nadużyć finansowych lub korupcji, szkodzącym interesom [Unii]”, lub poważnego zaniedbania w wypełnianiu obowiązków urzędników, niezwłocznie powiadamia o tym swoich przełożonych lub bezpośrednio OLAF, „nie ponosi żadnych negatywnych skutków ze strony instytucji […], pod warunkiem, że działał w dobrej wierze”.

W wyroku w sprawie z dnia 25 września 2012 r. w sprawie F-41/10 Bermejo Garde przeciwko EKES Sąd objaśnił, w jakich okolicznościach można uznać, że urzędnik dostarczający takich informacji działał w „dobrej wierze” w rozumieniu art. 22a regulaminu pracowniczego.

Po pierwsze, sygnalizowane nieprawidłowości, przy założeniu, że rzeczywiście je popełniono, muszą być w oczywisty sposób poważne. Po drugie, oskarżenia muszą opierać się na prawdziwych okolicznościach faktycznych, a przynajmniej na „wystarczającej podstawie faktycznej”. Korzystanie ze swobody wypowiedzi, z której wywodzi się dana urzędnikom możliwość złożenia doniesienia o mobbingu lub o faktach stanowiących naruszenie prawa lub poważne zaniedbanie obowiązków urzędników niesie bowiem ze sobą obowiązki i odpowiedzialność, a każdy, kto podejmuje decyzję o ujawnieniu takich informacji, powinien starannie sprawdzić, na tyle, na ile pozwalają na to



okoliczności, że informacje te są prawdziwe i wiarygodne. Po trzecie, urzędnik powinien korzystać z odpowiednich dróg w celu złożenia takiego doniesienia, a w szczególności powinien zwrócić się z nim do właściwego organu lub właściwej instancji, to jest do „swojego bezpośredniego przełożonego lub dyrektora generalnego, lub jeżeli uznaje to za właściwe, sekretarza generalnego, albo osoby zajmujące[j] równorzędne stanowiska, lub […] OLAF-u”. Wreszcie po czwarte, doniesienia powodowanego osobistą urazą czy animozją, czy też spodziewaną korzyścią własną, w szczególności finansową, nie można uznać za złożenie doniesienia w dobrej wierze.

6. Obowiązek staranności

Jakkolwiek zgodnie z utrwalonym orzecznictwem członkowi personelu tymczasowego mającemu umowę o pracę na czas określony nie przysługuje co do zasady roszczenie o przedłużenie z nim umowy, gdyż jest to jedynie możliwość, uzależniona od spełnienia warunku, by takie przedłużenie leżało w interesie służby, Sąd do spraw Służby Publicznej wyjaśnił jednak w wyroku z dnia 13 czerwca 2012 r. w sprawie F-63/11 Macchia przeciwko Komisji, odwołanie w toku przed Sądem Unii Europejskiej, że zanim organ upoważniony do zawierania umów odmówi pracownikowi wszelkiego dalszego zatrudnienia w strukturach organu administracji, powinien on w szczególności zbadać, z tytułu obowiązku staranności, czy nie istnieją inne stanowiska członka personelu tymczasowego, na których można by skutecznie przedłużyć ze skarżącym umowę w interesie służby. W omawianym przypadku Komisja rozmyślnie powstrzymała się od takiej analizy, gdyż dążyła do „odświeżania” wiedzy swojego personelu i uniknięcia wszelkiego przedłużania umów lub kontynuowania stosunków pracy mogącego z czasem prowadzić do zawierania umów na czas nieokreślony.

Uposażenie i świadczenia socjalne urzędników

Z art. 12 ust. 2 załącznika VIII do regulaminu pracowniczego wynika, że urzędnik lub pracownik, który po przepracowaniu co najmniej jednego roku kończy przed ukończeniem 63. roku życia służbę z innych powodów niż śmierć lub inwalidztwo, a nie jest uprawniony do natychmiastowej lub opóźnionej wypłaty emerytury za wysługę lat, jest uprawniony do odprawy, pod warunkiem że od chwili podjęcia służby wpłacał, w celu ustanowienia lub utrzymania uprawnień do świadczeń emerytalnych, składki na krajowy system emerytalny, prywatny system ubezpieczenia lub wybrany fundusz emerytalny, które spełniają warunki określone w art. 12 ust. 1 omawianego załącznika. Sąd do spraw Służby Publicznej objaśnił w wyroku z dnia 22 maja 2012 r. w sprawie F-109/10 AU przeciwko Komisji, że sam fakt, iż zainteresowany, nie płacąc nawet składek na krajowy system emerytalny, nadal nabywał uprawnienia emerytalne w swoim kraju, nie uprawnia go do odprawy. Podobnie zawarcie umowy prywatnego ubezpieczenia w celu ustanowienia uprawnień emerytalnych, którą można wypowiedzieć przed upływem okresu, na jaki została zawarta, uzyskując zwrot kapitału pochodzącego z wpłacanych kwot, nie uprawnia do odprawy, ponieważ zgodnie z art. 12 ust. 1 lit. b) załącznika VIII do regulaminu pracowniczego prawo to przysługuje osobom, których prywatne ubezpieczenie spełnia szereg warunków, między innymi gwarantuje właśnie, że zainteresowany nie będzie mógł uzyskać takiego zwrotu kapitału.

W wyżej wymienionym wyroku w sprawie Marcuccio przeciwko Komisji Sąd do spraw Służby Publicznej orzekł, że należy odróżnić decyzję o skierowaniu sprawy do komitetu ds. inwalidztwa od indywidualnych decyzji w sprawie jej składu, który może w razie konieczności ulegać zmianom. Tym samym stopniowe zastępowanie jednego lub większej liczby członków komitetu ds. inwalidztwa nie powoduje automatycznie wygaśnięcia jej mandatu. Ponadto nowych członków komitetu ds. inwalidztwa, odpowiedzialnych za reprezentowanie odpowiednio instytucji i zainteresowanego urzędnika, nie można pozbawić kompetencji do wyznaczenia za porozumieniem nowego trzeciego lekarza, pomimo że poprzednio został on wyznaczony z urzędu



przez prezesa Trybunału Sprawiedliwości. Przyjęcie takiego rozwiązania wynika w szczególności stąd, że możliwość wybrania za obopólnym porozumieniem trzeciego lekarza pozwala lekarzowi instytucji i lekarzowi zainteresowanego urzędnika dokonać wyboru lekarza, którego wiedza medyczna odpowiada wymogom zawodowym, które uważają oni za niezbędne, i zapewnić, by darzyli trzeciego lekarza zaufaniem.

Wreszcie, zgodnie z utrwalonym orzecznictwem nowa norma znajduje natychmiast zastosowanie – o ile nie obowiązuje wyjątek – do mających powstać sytuacji, a także do przyszłych skutków sytuacji, które już powstały – lecz nie ukonstytuowały się w pełni – pod rządami dawnej normy. W wyroku z dnia 13 czerwca 2012 r. w sprawie F-31/10 Guittet przeciwko Komisji Sąd do spraw Służby Publicznej orzekł, w odniesieniu do zakresu ubezpieczenia od ryzyka wypadku i choroby zawodowej, a dokładniej zakresu stosowania skali oceny stopnia uszczerbku na zdrowiu, że sytuacja ubezpieczonego jest w pełni ukonstytuowana dopiero w chwili utrwalenia urazów. W związku z tym Sąd do spraw Służby Publicznej uznał, że art. 30 nowych zasad ubezpieczenia – jako że stanowi, iż skala załączona do tego uregulowania znajduje zastosowanie do ubezpieczonych, którzy ulegli wypadkowi lub zapadli na chorobę zawodową i których urazy utrwaliły się przed jego wejściem w życie – w odniesieniu do wskazanych ubezpieczonych obejmuje swoim zakresem sytuacje w pełni ukonstytuowane pod rządami skali oceny stopnia niezdolności do pracy załączonej do dawnych zasad ubezpieczenia, przez co wskazany przepis nadaje załączonej do nowych zasad ubezpieczenia skali moc wsteczną. Na tej podstawie Sąd do spraw Służby Publicznej przypomniał, że zasada pewności sytuacji prawnych sprzeciwia się temu, by początek zakresu temporalnego aktu Unii przypadał przed datą jego wejścia w życie, pomijając wyjątkowe przypadki, gdy wymaga tego zamierzony cel oraz gdy ma to miejsce przy poszanowaniu uzasadnionych oczekiwań zainteresowanych. W omawianej sprawie sąd uznał, że przesłanki te nie były spełnione.

Środki dyscyplinarne

Artykuł 25 załącznika IX do regulaminu pracowniczego zawiera zasadę, zgodnie z którą „postępowanie karne” wstrzymuje bieg postępowania dyscyplinarnego, jeżeli toczą się one w oparciu o te same okoliczności faktyczne. W braku objaśnienia pojęcia postępowania karnego w regulaminie pracowniczym i w świetle zamieszczenia w tym względzie przez prawodawcę Unii szeregu wyraźnych lub dorozumianych odesłań do prawa krajowego, Sąd do spraw Służby Publicznej stwierdził w wyżej wymienionym wyroku w sprawie BG przeciwko Rzecznikowi Praw Obywatelskich, że nie jest możliwe znalezienie autonomicznej definicji tego pojęcia i że w celu zastosowania art. 25 załącznika IX do regulaminu pracowniczego musi odwołać się do prawa państw członkowskich, a konkretnie do prawa tego państwa, którego organy karne uważają się za kompetentne do ścigania czynów zarzucanych urzędnikowi, wobec którego toczy się postępowanie dyscyplinarne.

W tym samym wyroku Sąd do spraw Służby Publicznej stwierdził, że zawarta w art. 47 karty zasada skutecznej ochrony sądowej nie wyklucza tego, by kara została nałożona najpierw przez organ administracyjny, pod warunkiem jednak, że decyzja organu administracyjnego podlega późniejszej kontroli organu sądowego o nieograniczonym prawie orzekania. Sąd przypomniał ponadto, że aby organ sądowy mógł zostać zakwalifikowany jako organ sądowy o nieograniczonym prawie orzekania, musi on w szczególności być właściwy do badania wszelkich kwestii faktycznych i prawnych istotnych dla zawisłego przed nim sporu, co w przypadku kary dyscyplinarnej oznacza, że musi on mieć w szczególności uprawnienia do oceny proporcjonalności pomiędzy przewinieniem i karą, nie poprzestając przy tym na badaniu istnienia oczywistych błędów w ocenie lub nadużycia władzy.


Sąd do spraw Służby Publicznej Skład

Spory z zakresu umów

Sąd do spraw Służby Publicznej stwierdził z wyroku z dnia 27 listopada 2012 r. w sprawie F-59/11 Sipos przeciwko OHIM, że z art. 1a ust. 1 regulaminu pracowniczego w związku z art. 2–5 warunków zatrudnienia innych pracowników (zwanych dalej WZIP) wynika, że stałe stanowiska w instytucjach powinny być co do zasady obsadzane urzędnikami i że jedynie wyjątkowo mogą one być zajmowane przez członków personelu kontraktowego. Tym samym, o ile art. 2 lit. b) WZIP wyraźnie stanowi, że inni pracownicy mogą być zatrudnieni na stałym etacie, to jednak jednocześnie precyzuje, że może to mieć miejsce jedynie czasowo. Ponadto art. 8 akapit 2 WZIP stanowi, że umowa o pracę w charakterze członka personelu tymczasowego nie może przekraczać czterech lat i może być przedłużona tylko jeden raz, na maksymalny okres dwóch lat. Po upływie tego okresu zatrudnienie w charakterze członka personelu tymczasowego musi ustać bądź w drodze zakończenia służby, bądź w drodze powołania go na urzędnika na warunkach określonych w regulaminie pracowniczym.


Skład Sąd do spraw Służby Publicznej

B – Skład Sądu do spraw Służby Publicznej

(Porządek pierwszeństwa na dzień 1 stycznia 2012 r.)

Od lewej:

Sędziowie: R. Barents, I. Boruta; prezes izby H. Kreppel; prezes Sądu S. Van Raepenbusch; prezes izby M.I. Rofes i Pujol; sędziowie: E. Perillo i K. Bradley; sekretarz W. Hakenberg


Członkowie Sąd do spraw Służby Publicznej

1. Członkowie Sądu do spraw Służby Publicznej


Sean Van Raepenbuschurodzony w 1956 r.; licencjat z prawa (wolny uniwersytet w Brukseli, 1979); dyplom specjalizacyjny z zakresu prawa międzynarodowego (Bruksela, 1980); doktor prawa (1989); dyrektor do spraw prawnych spółki akcyjnej kanału i instalacji portowych Brukseli (1979–1984); urzędnik Komisji Wspólnot Europejskich (dyrekcja generalna do spraw społecznych, 1984–1988); pracownik służby prawnej Komisji Wspólnot Europejskich (1988–1994); referendarz w Trybunale Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich (1994–2005); wykładowca w Centre Universitaire de Charleroi (międzynarodowe i europejskie prawo socjalne, 1989–1991), na uniwersytecie w Mons-Hainaut (prawo europejskie, 1991–1997), na uniwersytecie w Liège (prawo europejskiej służby publicznej, 1989–1991; prawo instytucjonalne Unii Europejskiej, 1995–2005; europejskie prawo socjalne, 2004–2005), a od 2006 r. na wolnym uniwersytecie w Brukseli (prawo instytucjonalne Unii Europejskiej); liczne publikacje z dziedziny europejskiego prawa socjalnego i prawa instytucjonalnego Unii Europejskiej; sędzia Sądu do spraw Służby Publicznej od dnia 6 października 2005 r.; prezes Sądu do spraw Służby Publicznej od dnia 7 października 2011 r.

Horstpeter Kreppelurodzony w 1945 r.; studia w Berlinie, Monachium i we Frankfurcie nad Menem (1966–1972); pierwszy egzamin państwowy (1972); asesor sądowy we Frankfurcie nad Menem (1972–1973 i 1974–1975); Kolegium Europejskie w Brugii (1973–1974); drugi egzamin państwowy (Frankfurt nad Menem, 1976); pracownik federalnego urzędu ds. zatrudnienia i adwokat (1976); sędzia sądu pracy (kraj związkowy Hesja, 1977–1993); wykładowca na Fachhochschule für Sozialarbeit we Frankfurcie nad Menem i na Verwaltungsfachhochschule w Wiesbaden (1979–1990); ekspert krajowy w służbach prawnych Komisji Wspólnot Europejskich (1993–1996 i 2001–2005); attaché do spraw społecznych w ambasadzie Republiki Federalnej Niemiec w Madrycie (1996–2001); sędzia sądu pracy we Frankfurcie nad Menem (luty–wrzesień 2005); sędzia Sądu do spraw Służby Publicznej od dnia 6 października 2005 r.


Sąd do spraw Służby Publicznej Członkowie

Irena Borutaurodzona w 1950 r.; absolwentka prawa na Uniwersytecie Wrocławskim (1972), doktor prawa (Łódź, 1982); radca prawna (od 1977); staż naukowy (uniwersytet Paris X, 1987–1988; uniwersytet w Nantes, 1993–1994); ekspert „Solidarności” (1995–2000); profesor prawa pracy i europejskiego prawa socjalnego na Uniwersytecie Łódzkim (1997–1998 i 2001–2005), profesor w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie (2002), profesor prawa pracy i ubezpieczeń społecznych na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie (2002–2005); wiceminister pracy i spraw społecznych (1998–2001); członkini Zespołu Negocjacyjnego w sprawie Członkostwa Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej (1998–2001); przedstawicielka rządu polskiego w Międzynarodowej Organizacji Pracy (1998–2001); autorka licznych publikacji z dziedziny prawa pracy i europejskiego prawa socjalnego; sędzia Sądu do spraw Służby Publicznej od dnia 6 października 2005 r.

Maria Isabel Rofes i Pujolurodzona w 1956 r.; studia prawnicze (licenciatura en derecho, uniwersytet w Barcelonie, 1981); specjalizacja w handlu międzynarodowym (Meksyk, 1983); studia z zakresu integracji europejskiej (izba handlowa w Barcelonie, 1985) i prawa wspólnotowego (Escola d’Administació Pública de Catalunya, 1986); urzędniczka Generalitat de Catalunya (członek służby prawnej w ministerstwie przemysłu i energetyki, kwiecień 1984 – sierpień 1986); członkini palestry w Barcelonie (1985–1987); administrator, następnie główna administrator w wydziale badań i dokumentacji Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich (1986–1994); referendarz w Trybunale Sprawiedliwości (gabinet rzecznika generalnego D. Ruiza Jaraba Colomera, styczeń 1995 – kwiecień 2004; gabinet sędziego U. Lõhmusa, maj 2004 – sierpień 2009); wykłady na temat postępowania przed sądami wspólnotowymi, wydział prawa, uniwersytet autonomiczny w Barcelonie (1993–2000); liczne publikacje i wykłady z dziedziny europejskiego prawa socjalnego; członkini izby odwoławczej Wspólnotowego Urzędu Ochrony Odmian Roślin (2006–2009); sędzia Sądu do spraw Służby Publicznej od dnia 7 października 2009 r.


Członkowie Sąd do spraw Służby Publicznej

Ezio Perillo urodzony w 1950 r.; doktor prawa i członek palestry w Padwie; asystent, a następnie samodzielny pracownik naukowy w dziedzinie prawa cywilnego i porównawczego na wydziale prawa uniwersytetu w Padwie (1977–1982); wykładowca prawa wspólnotowego w Collegio Europeo w Parmie (1990–1998) oraz na wydziałach prawa uniwersytetów w Padwie (1985–1987), w Maceracie (1991–1994), w Neapolu (1995) i na uniwersytecie Statale w Mediolanie (2000–2001); członek komitetu naukowego „Master in European integration” na uniwersytecie w Padwie; urzędnik w Trybunale Sprawiedliwości, dyrekcja biblioteki, badań i dokumentacji (1982–1984); referendarz rzecznika generalnego G.F. Manciniego (1984–1988); radca prawny sekretarza generalnego Parlamentu Europejskiego, Enrica Vinciego (1988–1993); ponadto w tej instytucji: kierownik wydziału służby prawnej (1995–1999); dyrektor do spraw legislacyjnych i koncyliacji, stosunków z innymi instytucjami oraz parlamentami krajowymi (1999–2004); dyrektor ds. stosunków zewnętrznych (2004–2006); dyrektor do spraw legislacyjnych w strukturach służby prawnej (2006–2011); autor licznych publikacji z dziedziny włoskiego prawa cywilnego oraz prawa Unii Europejskiej; sędzia Sądu do spraw Służby Publicznej od dnia 6 października 2011 r.

René Barents urodzony w 1951 r.; licencjat z prawa, licencjat nadzwyczajny z ekonomii (uniwersytet Erazma w Rotterdamie, 1973); doktor nauk prawnych (uniwersytet w Utrechcie, 1981); pracownik naukowy w dziedzinie prawa europejskiego i międzynarodowego prawa gospodarczego (1973–1974); docent prawa europejskiego i prawa gospodarczego w instytucie Europa na uniwersytecie w Utrechcie (1974–1979) i na uniwersytecie w Lejdzie (1979–1981); referendarz w Trybunale Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich (1981–1986), następnie kierownik wydziału praw regulaminowych w Trybunale Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich (1986–1987); członek służby prawnej w Komisji Wspólnot Europejskich (1987–1991); referendarz w Trybunale Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich (1991–2000); kierownik wydziału (2000–2009), następnie dyrektor Dyrekcji Badań i Dokumentacji Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (2009–2011); profesor (1988–2003) i profesor honorowy (od 2003) prawa europejskiego na uniwersytecie w Maastricht; doradca w sądzie apelacyjnym w ‘s-Hertogenbosch (1993–2011); członek królewskiej akademii nauk w Niderlandach (od 1993); liczne publikacje z dziedziny prawa europejskiego; sędzia Sądu do spraw Służby Publicznej od dnia 6 października 2011 r.


Sąd do spraw Służby Publicznej Członkowie

Kieran Bradley urodzony w 1957 r.; licencjat z prawa (Trinity College Dublin, 1975–1979); asystent senator Mary Robinson (1978–1979 i 1980); stypendium naukowe „Pádraig Pearse” do Kolegium Europejskiego (1979); studia podyplomowe w dziedzinie prawa europejskiego w Collège d’Europe (1979–1980); magisterium z prawa na uniwersytecie w Cambridge (1980–1981); stażysta w Parlamencie Europejskim (Luksemburg, 1981); administrator w sekretariacie komisji prawnej Parlamentu Europejskiego (Luksemburg, 1981–1988); członek służby prawnej w Parlamencie Europejskim (Bruksela, 1988–1995); referendarz w Trybunale Sprawiedliwości (1995–2000); docent prawa europejskiego w Harvard Law School (2000); członek służby prawnej w Parlamencie Europejskim (2000–2003), kierownik wydziału (2003–2011) i dyrektor (2011); autor licznych publikacji; sędzia Sądu do spraw Służby Publicznej od dnia 6 października 2011 r.

Waltraud Hakenbergurodzona w 1955 r.; studia prawnicze w Ratyzbonie i w Genewie (1974–1979); pierwszy egzamin państwowy (1979); studia podyplomowe w zakresie prawa wspólnotowego w Kolegium Europejskim w Brugii (1979–1980); asesor w Ratyzbonie (1980–1983); doktorat w zakresie nauk prawnych (1982); drugi egzamin państwowy (1983); adwokat w Monachium i Paryżu (1983–1989); urzędniczka Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich (1990–2005); referendarz w Trybunale Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich (gabinet sędziego P. Janna, 1995–2005); wykładowczyni na uniwersytetach w Niemczech, Austrii, Szwajcarii i Rosji; profesor honorowa na uniwersytecie w Saarze (od 1999); członkini różnych komitetów, stowarzyszeń i komisji; liczne publikacje w dziedzinie prawa wspólnotowego i proceduralnego prawa wspólnotowego; sekretarz Sądu do spraw Służby Publicznej od dnia 30 listopada 2005 r.


Zmiany Sąd do spraw Służby Publicznej

2. Zmiany w składzie Sądu do spraw Służby Publicznej w 2012 r.

W 2012 r. nie było zmian w składzie Sądu do spraw Służby Publicznej.


Porządek pierwszeństwa Sąd do spraw Służby Publicznej


od dnia 1 stycznia 2012 r. do dnia 31 grudnia 2012 r.

S. VAN RAEPENBUSCH, prezes SąduH. KREPPEL, prezes izbyM.I. ROFES i PUJOL, prezes izbyI. BORUTA, sędziaE. PERILLO, sędziaR. BARENTS, sędziaK. BRADLEY, sędzia

W. HAKENBERG, sekretarz


Dawni członkowie Sąd do spraw Służby Publicznej

4. Dawni członkowie Sądu do spraw Służby Publicznej

Kanninen Heikki (2005–2009)Tagaras Haris (2005–2011)Gervasoni Stéphane (2005–2011)

Prezes

Mahoney Paul J. (2005–2011)


Statystyki sądowe Sąd do spraw Służby Publicznej

C – Statystyki sądowe Sądu do spraw Służby Publicznej

Ogólne zestawienie informacji o działalności Sądu do spraw Służby Publicznej


Nowe sprawy

2. Procentowy udział spraw w podziale na główne instytucje pozwane (2008–2012) 3. Język postępowania (2008–2012)

Sprawy zakończone

4. Wyroki i postanowienia – skład orzekający (2012) 5. Rozstrzygnięcie (2012) 6. Środki tymczasowe (2008–2012) 7. Czas trwania postępowania w miesiącach (2012)


8. Skład orzekający (2008–2012) 9. Liczba skarżących (2012)

Różne

10. Orzeczenia Sądu do spraw Służby Publicznej, od których wniesiono odwołanie do Sądu (2008–2012)

11. Wynik postępowań odwoławczych toczących się przed Sądem (2008–2012)



1. Ogólne zestawienie informacji o działalności Sądu do spraw Służby Publicznej – nowe sprawy, sprawy zakończone, sprawy w toku (2008–2012)

1 W tym 25 spraw zawieszonych.

2008 2009 2010 2011 2012

250

200

150

100

50

0

2008 2009 2010 2011 2012

Nowe sprawy 111 113 139 159 178Sprawy zakończone 129 155 129 166 121Sprawy w toku 217 175 185 178 235¹

Powyższe liczby (liczby brutto) obejmują wszystkie sprawy, niezależnie od połączeń ze względu na ich powiązanie (każda sprawa opatrzona osobnym numerem = jedna sprawa).



Sąd do spraw Służby Publicznej Statystyki sądowe

2. Nowe sprawy – procentowy udział spraw w podziale na główne instytucje pozwane (2008–2012)

Odsetek spraw wniesionych w 2012 r.

2008 2009 2010 2011 2012Parlament Europejski 14,41% 8,85% 9,35% 6,29% 6,11%Rada 4,50% 11,50% 6,47% 6,92% 3,89%Komisja Europejska 54,95% 47,79% 58,99% 66,67% 58,33%Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej 2,65% 5,04% 1,26%Europejski Bank Centralny 2,70% 4,42% 2,88% 2,52% 1,11%Trybunał Obrachunkowy 5,41% 0,88% 0,63% 2,22%Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) 1,80% 0,88% 5,76% 4,32% 4,44%Inni uczestnicy postępowania 16,21% 23,01% 11,51% 11,40% 23,89%

Łącznie 100% 100% 100% 100% 100%

Rada3,89%

Parlament Europejski6,11%

Inni uczestnicy postępowania

23,89%

Europejski Bank Inwestycyjny (EBI)

4,44%

Trybunał Obrachunkowy2,22% Europejski Bank Centralny

1,11%

Komisja Europejska58,33%



Podział za 2012 r.

3. Nowe sprawy – język postępowania (2008–2012)

Język postępowania 2008 2009 2010 2011 2012Bułgarski 2Hiszpański 1 1 2 2 3Czeski 1Niemiecki 10 9 6 10 5Grecki 3 3 2 4 1Angielski 5 8 9 23 14Francuski 73 63 105 87 108Włoski 6 13 13 29 35Litewski 2Węgierski 1 1Niderlandzki 8 15 2 1 6Polski 1 1 2Portugalski 1Rumuński 2Słowacki 1

Łącznie 111 113 139 159 178

Język postępowania odzwierciedla język, w którym została wniesiona skarga, a nie język ojczysty czy przynależność państwową skarżącego.

Włoski19,66%

Niderlandzki3,37%Polski1,12%Rumuński

1,12%Francuski60,67% Bułgarski

1,12%Hiszpański

1,69%Niemiecki

2,80%Grecki0,53%

Angielski7,87%



4. Sprawy zakończone – wyroki i postanowienia – skład orzekający (2012)


93,39%Sąd w składzie

jednego sędziego1,65%

Prezes 4,96%

WyrokiZarządzenia

o wykreśleniu wskutek ugody1

Inne orzeczenia kończące

postępowanie w sprawie

Łącznie

Pełny składIzby w składzie 3 sędziów 6 6Sąd w składzie jednego sędziego 62 4 47 113Prezes 2 2

Łącznie 62 4 55 121

1 W 2012 r. było jeszcze 18 nieudanych prób zakończenia sprawy ugodą, podjętych z inicjatywy Sądu do spraw Służby Publicznej.



5. Sprawy zakończone – rozstrzygnięcie (2012)

Wyroki Postanowienia

Łącznie

Skar

gi u

wzg

lęd

nio

ne

w c

ało

ści

Skar

gi u

wzg

lęd

nio

ne

w c

zęśc

i

Skar

gi o

dd

alo

ne

w c

ało

ści,

um

orz

enie

Skar

gi/

wn

iosk

i [o

czyw

iści

e]

nie

do

pu

szcz

aln

e lu

b

bez

zasa

dn

e

Ug

od

y za

war

te w

nas

tęp

stw

ie

dzi

ałan

ia s

kład

u o

rzek

ając

ego

Wyk

reśl

enie

z in

nych

prz

yczy

n,

um

orz

enie

lub

prz

ekaz

anie

sp

raw

y

Uw

zglę

dn

ion

e w

cał

ośc

i lu

b

w c

zęśc

i wn

iosk

i (p

roce

du

ry

szcz

egó

lne)

Emerytury i renty 1 1 1 1 4Inne 1 7 7 7 5 27Konkursy 13 3 1 5 22Obsadzenie stanowiska / przeniesienie z urzędu 1 2 1 4Ocena / awans 1 5 4 2 8 20Postępowanie dyscyplinarne 4 4Rozwiązanie lub nieprzedłużenie umowy członka personelu 1 5 2 4 12Warunki pracy / urlopy 1 1Wynagrodzenie i dodatki 1 5 2 2 10Zabezpieczenie społeczne / choroba zawodowa / wypadki 2 4 1 7Zatrudnienie / powołanie / zaszeregowanie do grupy 2 1 4 1 1 1 10

Łącznie 5 7 50 20 4 30 5 121



6. Środki tymczasowe (2008–2012)

Zakończone postępowania w sprawie wniosków o zastosowanie


RozstrzygnięcieUwzględnione

w całości lub w części

Oddalenie Wykreślenie

2008 4 42009 1 12010 6 4 22011 7 4 32012 11 10 1

Łącznie 29 1 22 6

7. Sprawy zakończone – czas trwania postępowania w miesiącach (2012)

Nowe sprawy

Średni czas trwania

Czas trwania całego postępowania

Czas trwania postępowania bez czasu trwania ewentualnego

zawieszeniaWyroki 62 19,4 19,3Postanowienia 59 12,3 10,1

Łącznie 121 15,9 14,8

Czas trwania wyrażony jest w miesiącach i dziesiątych częściach miesiąca.



8. Sprawy w toku na dzień 31 grudnia – skład orzekający (2008–2012)

Podział za 2012 r.


87,23%

Sąd w składzie jednego sędziego

3,40%

Sprawy dotychczas nieprzydzielone

8,94%

Pełny skład0,43%

2008 2009 2010 2011 2012Pełny skład 5 6 1 1Prezes 2 1 1 1Izby w składzie 3 sędziów 199 160 179 156 205Sąd w składzie jednego sędziego 2 8Sprawy dotychczas nieprzydzielone 11 8 4 19 21

Łącznie 217 175 185 178 235



9. Sprawy w toku na dzień 31 grudnia – liczba skarżących (2012)

Sprawy w toku z największą liczbą skarżących na sprawę w 2012 r.

Liczba skarżących Dziedziny

535 (2 sprawy)

Regulamin pracowniczy – Wynagrodzenie – Coroczne dostosowanie wynagrodzeń i emerytur urzędników i innych pracowników – Artykuły 64, 65, 65a regulaminu pracowniczego i załącznik XI do regulaminu pracowniczego – Rozporządzenie Rady (UE) nr 1239/2010 z dnia 20 grudnia 2010 r. – Współczynnik korygujący – Urzędnicy zatrudnieni w Isprze

169 Regulamin pracowniczy – Personel EBC – Reforma systemu emerytalnego

37 (26 spraw)Regulamin pracowniczy – Emerytury i renty – Artykuł 11 ust. 2 i 3 załącznika VIII do regulaminu pracowniczego dotyczący przeniesienia uprawnień emerytalnych

33 Regulamin pracowniczy – EBI – Emerytury i renty – Reforma systemu emerytalnego

25 Regulamin pracowniczy – Awans – Postępowania w sprawie awansu za lata 2010 i 2011 – Ustalenie progów awansu

19 Regulamin pracowniczy – Komitet pracowniczy Parlamentu – Wybory – Nieprawidłowości wyborcze

16 (3 sprawy) Regulamin pracowniczy – Wynagrodzenie – Dodatki rodzinne – Dodatek edukacyjny – Warunki przyznania

13 Regulamin pracowniczy – Członek personelu pomocniczego – Członek personelu tymczasowego – Warunki zatrudnienia – Czas trwania umowy

10 Regulamin pracowniczy – Członek personelu kontraktowego – Członek personelu tymczasowego – Warunki zatrudnienia – Czas trwania umowy

10 (2 sprawy)

Regulamin pracowniczy – Konkurs otwarty – Ogłoszenie o konkursie EPSO/AD/204/10 – Nieprzepuszczenie do kolejnego etapu konkursu ze względu na wynik uzyskany w ramach selekcji w oparciu o świadectwa posiadanych kwalifikacji

10 (10 spraw) Regulamin pracowniczy – Postępowania – Ustalenie kosztów

Określenie „regulamin pracowniczy” obejmuje regulamin pracowniczy urzędników Unii Europejskiej i warunki zatrudnienia innych pracowników Unii.

Całkowita liczba skarżących we wszystkich sprawach w toku (2008–2012)

Razem skarżących Łącznie spraw w toku2008 1161 2172009 461 1752010 812 1852011 1006 1782012 1086 235



10. Różne – orzeczenia Sądu do spraw Służby Publicznej, od których wniesiono odwołanie do Sądu (2008–2012)

2008 2009 2010 2011 2012

140

120

100

80

60

40

20

0

Liczba zaskarżonych orzeczeń

Całkowita liczba orzeczeń zaskarżalnych1

Liczba zaskarżonych orzeczeń

Całkowita liczba orzeczeń zaskarżalnych1

Odsetek zaskarżonych orzeczeń2

2008 37 99 37,37%2009 30 95 31,58%2010 24 99 24,24%2011 44 126 34,92%2012 11 87 12,64%

1 Wyroki, postanowienia – stwierdzające niedopuszczalność, oczywistą niedopuszczalność lub bezzasadność skargi, postanowienia w przedmiocie środków tymczasowych, umorzenia postępowania lub oddalenia wniosku o dopuszczenie do sprawy w charakterze interwenienta – ogłoszone lub wydane w roku odniesienia.

2 Ten odsetek może, dla danego roku, nie odpowiadać liczbie zaskarżalnych orzeczeń wydanych w roku odniesienia, ponieważ termin do wniesienia odwołania może przypadać na zbiegu dwóch lat kalendarzowych.



11. Różne – wynik postępowań odwoławczych toczących się przed Sądem (2008–2012)

Oddalenie odwołania

Uchylenie w całości lub w części bez przekazania sprawy do ponownego rozpoznania


2008 2009 2010 2011 2012

30

25

20

15

10

5

0

2008 2009 2010 2011 2012Oddalenie odwołania 14 21 27 23 29Uchylenie w całości lub w części bez przekazania sprawy do ponownego rozpoznania

4 9 4 3 2


3 1 6 4 2

Łącznie 21 31 37 30 33

Rozdział IV

Spotkania i wizyty


Wizyty oficjalne Spotkania i wizyty

A – Oficjalne wizyty i uroczystości w Trybunale Sprawiedliwości, Sądzie i Sądzie do spraw Służby Publicznej w 2012 r.


12 stycznia R.D. Iftimie, ambasador Rumunii w Luksemburgu

31 stycznia J. Peumans, przewodniczący parlamentu flamandzkiego wraz z delegacją posłów do parlamentu flamandzkiego

6 lutego R. Montgomery, stały przedstawiciel Irlandii przy Unii Europejskiej

9 lutego Wizyta z okazji regionalnego spotkania ambasadorów Republiki Francuskiej strefy europejskiej

9 lutego H.M. Szpunar, podsekretarz stanu w ministerstwie spraw zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej

9 lutego D. Reynders, wicepremier i minister spraw zagranicznych, handlu zagranicznego i spraw europejskich Królestwa Belgii

12–14 lutego Delegacje najwyższych sądów niemieckojęzycznych („Sechser-Treffen”)

16 lutego M. Nĕmcová, przewodnicząca izby deputowanych parlamentu Republiki Czeskiej

16 lutego M. Schulz, przewodniczący Parlamentu Europejskiego

27 lutego V.A. Chizhov, ambasador Federacji Rosyjskiej przy Unii Europejskiej

1 marca D. Christofias, prezydent Republiki Cypryjskiej

5 marca A. Dastis Quecedo, stały przedstawiciel Królestwa Hiszpanii przy Unii Europejskiej

7 marca A. Avello Díez del Corral, ambasador Królestwa Hiszpanii w Luksemburgu

14 marca P. Kaukoranta, dyrektor generalna służby prawnej ministerstwa spraw zagranicznych Republiki Finlandii

22–23 marca Delegacja najwyższego sądu administracyjnego Królestwa Szwecji

29 marca L. Teirlinck, ambasador Królestwa Belgii w Luksemburgu i J.F. Terral, ambasador Republiki Francuskiej w Luksemburgu

23–24 kwietnia Delegacja sądu najwyższego Republiki Czeskiej

23–25 kwietnia Delegacje Trybunału Sprawiedliwości Wspólnoty Gospodarczej i Monetarnej Państw Afryki Środkowej (CEMAC), Trybunału Sprawiedliwości Wspólnoty Gospodarczej Państw Afryki Zachodniej (ECOWAS) oraz Trybunału Sprawiedliwości Unii Ekonomicznej i Monetarnej Afryki Zachodniej (UEMOA)

27 kwietnia D. Teixeira de Abreu Fezas Vital, stały przedstawiciel Republiki Portugalskiej przy Unii Europejskiej

3 maja K. Massimov, premier Republiki Kazachstanu

3 maja X. Bettel, burmistrz Luksemburga

14 maja W. Hoyer, prezes Europejskiego Banku Inwestycyjnego

30 maja S. Day O’Connor, dawna sędzia sądu najwyższego Stanów Zjednoczonych Ameryki


Spotkania i wizyty Wizyty oficjalne

6 czerwca D. Gros, mer Metz

11 czerwca D. Vaughan, sprawozdawca Komisji Budżetowej Parlamentu Europejskiego

15–16 czerwca Konferencja stowarzyszenia referendarzy i dawnych referendarzy Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej

25 czerwca Oficjalne przekazanie obrazu J. Birkemose’a, wypożyczonego Trybunałowi przez Królestwo Danii, przy udziale N. Wammena, ministra spraw europejskich Królestwa Danii

25–27 czerwca Delegacja Trybunału Sprawiedliwości Wspólnoty Gospodarczej Państw Afryki Zachodniej (ECOWAS)

11 lipca J.U. Hahn, wicepremier i minister sprawiedliwości, integracji i spraw europejskich Hesji (Niemcy)

16 lipca O. Miljenić, minister sprawiedliwości Republiki Chorwacji, B. Hrvatin, prezes sądu najwyższego Republiki Chorwacji i S. Petrović, profesor na wydziale prawa uniwersytetu z Zagrzebiu

14 września Cypryjscy posłowie do Parlamentu Europejskiego

24–25 września UK and Ireland Judicial and Academic Visit

25 września A. Seban, prezes Centre Pompidou

2 października C. Gläser, ambasador Republiki Federalnej Niemiec w Luksemburgu

8 października Wręczenie „Festschrift” P. Lindh, dawnej członkini Trybunału

25 października F. Mulholland, Lord Advocate of Scotland

7 listopada Delegacja wysokich przedstawicieli wymiaru sprawiedliwości Europy Południowo-Wschodniej

12–13 listopada 6e Luxemburger Expertenforum zur Entwicklung des Unionsrechts

26 listopada Delegacja Europejskiego Trybunału Praw Człowieka

30 listopada N. Stefanovic, przewodniczący zgromadzenia narodowego Republiki Serbii

3–4 grudnia Forum sędziów i prokuratorów

4 grudnia Wręczenie pamiątkowego znaczka wydanego z okazji sześćdziesięciolecia Trybunału przez luksemburskie przedsiębiorstwo Postes et télécommunications

12 grudnia M. Entin, ambasador Federacji Rosyjskiej w Luksemburgu


Wizyty oficjalne Spotkania i wizyty

Sąd

24 stycznia Wizyta belgijskiej delegacji w sprawie wydajności orzeczniczej

3 lutego Wizyta delegacji ministerstwa spraw zagranicznych Wielkiego Księstwa Luksemburga

11 maja Wizyta delegacji ministerstwa sprawiedliwości Republiki Chorwacji

6 czerwca Wizyta delegacji „Public Law Discussion Forum”

23 października Wizyta „Groupe RELEX – Sanctions”, złożonej z pełnomocników państw członkowskich, ESDZ oraz służb prawnych Komisji i Rady


12 września Wizyta M. de Soli Domingo, mediator Komisji Europejskiej26 września Wizyta P.N. Diamandourosa, europejskiego rzecznika praw obywatelskich


Wizyty naukowe Spotkania i wizyty

B – Wizyty naukowe

1. Podział według rodzaju grup (2012)

Liczba grup

Urzędnicy krajowi9,45%

Studenci/stażyści42,10%

Inni11,68% Sędziowie krajowi

18,21%

Adwokaci/radcy prawni12,54%

Wykładowcy prawa4,30%

Dyplomaci/parlamentarzyści 1,72%

Sęd

ziow

ie k

rajo

wi

Ad

wo

kaci

/rad

cy

pra

wn

i

Wyk

ład

owcy

p

raw

a

Dyp

lom

aci/

par

lam

enta

rzyś

ci

Stu

den

ci/s

taży

ści

Urz

ędn

icy

kraj

owi

Inn

i

W s

um

ie

Liczba grup 106 73 25 10 245 55 68 582


Spotkania i wizyty Wizyty naukowe2.

W

izyt

y n

auko

we

– p

od

ział

wed

ług

pań

stw

czł

on

kow

skic

h (2

012)

140

120

100 80 60 40 20 0

BE

BG

CZ

DK

DE

EE

IE

EL

ES

FR

IT

CY

LV

LT

LU

HU

MT

NL

AT

PL

PT

RO

SI

SK

FI

SE

UK

Kraje trzecie

Grupy mieszane (UE)

L

iczb

a gr

up


Wizyty naukowe Spotkania i wizytyLi

czb

a o

dw

ied

zają

cych

Licz

ba

gru

pSę

dzi

owie

kr

ajow

i

Ad

wo

kaci

/ra

dcy

p

raw

ni

Wyk

ład

owcy

p

raw

aD

yplo

mac

i/p

arla

men

tarz

yści

St

ud

enci

/st

ażyś

ciU

rzęd

nic

y kr

ajow

iIn

ni

W s

um

ie

BE

1272

28

628

84

824

25B

G28

52

18

510

37

CZ

4

8660

15

08

DK

7550

13

5116

2322

810

DE

295

191

43

861

172

1037

2599

97EE

IE

4

45

494

EL10

28

38

3ES

2595

13

2

1026

218

FR18

6

25

743

4927

512

7854

IT

2018

39

0

42

832

CY

6

16

224

LV

3

15

186

LT8

8

168

LU14

15

1955

12

115

6H

U

44

441

MT

NL

24

40

109

11

184

8AT

3417

48

207

24

330

14P

L

PT

48

145

193

8R

O10

21

1016

57

9SI

5

128

32

165

9SK

45

453

FI24

6

20

503

SE85

2052

49

206

8U

K36

32

46

9

123

12K

raje

trze

cie

436

7379

3311

6996

9881

512

2G

rup

y m

iesz

ane

(UE)

246

434

1556

793

8931

1810

3W

su

mie

1538

1173

182

221

6566

1231

1718

12 6

2958

2


Spotkania i wizyty Wizyty naukowe

3. Forum sędziów i prokuratorów (2012)

4. Tendencje w zakresie liczby i rodzaju odwiedzających (2009–2012)

BE 6

BG 2

CZ 2

DK 3

DE 8

EE 1

IE 2

EL 5

ES 5

FR 8

IT 3

CY 2

LV 3

LT 3

LU 2

HU 3

MT 1

NL 7

AT 3

PL 5

PT 4

RO 4

SI 2

SK 3

FI 3

SE 0

UK 5

W sumie 95

2009 2010 2011 2012

8000

7000

6000

5000

4000

3000

2000

1000

0

Sędziowie krajowi

Dyplomaci/parlamentarzyści

Inni

Adwokaci/radcy prawni

Studenci/stażyści

Wykładowcy prawa

Urzędnicy krajowi

Liczba odwiedzających

Sęd

ziow

ie

kraj

owi

Ad

wo

kaci

/rad

cy

pra

wn

i

Wyk

ład

owcy

p

raw

a

Dyp

lom

aci/

par

lam

enta

rzyś

ci

Stu

den

ci/

staż

yści

Urz

ędn

icy

kraj

owi

Inn

i

W s

um

ie

2009 2463 1219 156 262 7053 1016 1854 14 0232010 2037 1586 84 193 6867 870 2078 13 7152011 2087 1288 47 146 6607 830 1507 12 5122012 1538 1173 182 221 6566 1231 1718 12 629


Uroczyste posiedzenia Spotkania i wizyty

C – Uroczyste posiedzenia w 2012 r.

14 maja Uroczyste posiedzenie z okazji częściowego odnowienia składu Europejskiego Trybunału Obrachunkowego

17 września Uroczyste posiedzenie z okazji objęcia urzędu sędziego Sądu przez G. Berardisa

8 października Uroczyste posiedzenie z okazji częściowego odnowienia składu Trybunału, a jednocześnie zakończenia urzędowania i odejścia prezesa izby J.N. Cunhy Rodriguesa, pierwszego adwokata generalnego J. Mazáka, sędziów K. Schiemanna i Eny Cremony, oraz z okazji objęcia urzędu sędziego przez J.L. da Cruza Vilaçę, urzędu adwokata generalnego przez M. Watheleta oraz urzędu sędziego przez C. Vajdę, a także – objęcia urzędu sędziego Sądu przez E. Buttigiega

28 listopada Uroczyste posiedzenie z okazji zakończenia urzędowania i odejścia rzecznik generalnej V. Trstenjak i objęcia urzędu rzecznika generalnego Trybunału przez N. Wahla

4 grudnia Uroczyste posiedzenie z okazji sześćdziesięciolecia Trybunału


Udział w oficjalnych uroczystościach Spotkania i wizyty

D – Wizyty lub udział w oficjalnych uroczystościach w 2012 r.


1 stycznia (Valletta) Udział reprezentacji Trybunału w uroczystości składania życzeń na zaproszenie prezydenta Republiki Malty

3 stycznia (Bruksela) Udział reprezentacji Trybunału w przyjęciu noworocznym wydanym przez sąd kasacyjny Belgii

9 stycznia (Paryż) Udział reprezentacji Trybunału w uroczystym posiedzeniu sądu kasacyjnego Republiki Francuskiej

11 stycznia (Luksemburg) Udział reprezentacji Trybunału w przyjęciu noworocznym wydanym przez wielkiego księcia Luksemburga

12 stycznia (Berlin) Udział reprezentacji Trybunału w przyjęciu noworocznym wydanym przez prezydenta Republiki Federalnej Niemiec

19 stycznia (Bruksela) Udział reprezentacji Trybunału w przyjęciu noworocznym wydanym przez stałe przedstawicielstwo Królestwa Belgii przy Unii Europejskiej

20 stycznia (Monachium) Udział reprezentacji Trybunału w uroczystości objęcia urzędu prezesa federalnego trybunału finansowego przez R. Mellinghoffa

24 stycznia (Bruksela) Udział reprezentacji Trybunału w przyjęciu wydanym przez duńską prezydencję Unii Europejskiej

26 stycznia (Rzym) Udział reprezentacji Trybunału w uroczystości rozpoczęcia roku sądowego najwyższego sądu kasacyjnego

27 stycznia (Strasburg) Udział delegacji Trybunału w uroczystym posiedzeniu i w seminarium „Comment assurer une plus grande implication des juridictions nationales dans le système de la Convention”, zorganizowanych przez Europejski Trybunał Praw Człowieka

30 stycznia (Bolonia) Udział reprezentacji Trybunału, na zaproszenie uniwersytetu w Bolonii, na uroczystości nadania tytułu doktora honoris causa w dziedzinie stosunków międzynarodowych G. Napolitano, prezydentowi Republiki Włoskiej

8 lutego (Berlin) Udział reprezentacji Trybunału w „Rechtspolitischen Neujahrsempfang”, na zaproszenie ministra sprawiedliwości Republiki Federalnej Niemiec

1 marca (Helsinki) Udział reprezentacji Trybunału w uroczystości objęcia urzędu przez nowego prezydenta Republiki Finlandii, M. S. Niinistö

15–16 marca (Kopenhaga) Udział reprezentacji Trybunału w zorganizowanym z okazji duńskiej prezydencji przez duńskiego ministra sprawiedliwości seminarium na temat „The Pratical Application of the EU Charter of Fundamental Rights”

22 marca (Luksemburg) Udział prezesa Trybunału w okrągłym stole na temat „L’Europe après la crise”, zorganizowanym na uniwersytecie w Luksemburgu z okazji wizyty królowej Królestwa Niderlandów

2–6 kwietnia Oficjalna wizyta delegacji Trybunału w Federacji Rosyjskiej


Spotkania i wizyty Udział w oficjalnych uroczystościach

4 kwietnia (Warszawa) Udział reprezentacji Trybunału w Zgromadzeniu Ogólnym Sędziów Trybunału Konstytucyjnego i wystąpienie na temat „Les questions préjudicielles de la Cour constitutionnelle”

16–19 maja (Petersburg) Udział reprezentacji Trybunału w „Second Petersburg International Legal Forum”

16–20 maja Oficjalna wizyta delegacji Trybunału w Rumunii

17–19 maja (Kadyks) Udział reprezentacji Trybunału w „The 9th Ibero-American Conference on Constitutional justice”

22–23 maja (Nikozja) Udział reprezentacji Trybunału i wystąpienie na temat „Développements récents dans la jurisprudence de la Cour en matière de fiscalité directe à l’égard des citoyens” w ramach programu Fiscalis, zorganizowanego przez Dyrekcję Generalną ds. Podatków i Unii Celnej Komisji Europejskiej wspólnie z ministerstwem finansów Cypru

30 maja – 2 czerwca (Tallin) Udział delegacji Trybunału w 25. kongresie FIDE

1 czerwca (Rzym) Udział reprezentacji Trybunału na zaproszenie prezydenta Republiki Włoskiej w obchodach święta narodowego

25–26 czerwca (Madryt) Udział reprezentacji Trybunału w 23. sympozjum Stowarzyszenia Rad Stanu i Naczelnych Sądów Administracyjnych Unii Europejskiej

5 lipca (Limassol) Udział reprezentacji Trybunału w uroczystości inauguracyjnej cypryjskiej prezydencji Rady Unii Europejskiej, na zaproszenie prezydenta Republiki Cypryjskiej

24 lipca (Ateny) Udział prezesa Trybunału w przyjęciu wydanym przez prezydenta Republiki Greckiej z okazji rocznicy przywrócenia republiki

1–4 września Oficjalna wizyta delegacji Trybunału w Republice Cypryjskiej

4–7 września (Dublin) Udział reprezentacji Trybunału w „16th Symposium of European Patent Judges”

21 września (Monachium) Udział delegacji Trybunału w „69. Deutscher Juristentag”

28 września (Bruksela) Udział prezesa Trybunału w konferencji European Law Institute i wygłoszenie przemowy na zakończenie obrad

1 października (Londyn) Udział reprezentacji Trybunału w „Opening of the Legal Year”

1 października (Wiedeń) Udział reprezentacji Trybunału w „Verfassungstag”

2 października (Nikozja) Udział reprezentacji Trybunału w konferencji na temat „Effective enforcement of the competition rules in the EU”, zorganizowanej przez komisję ds. ochrony konkurencji Republiki Cypryjskiej

3 października (Monachium) Udział reprezentacji Trybunału w obchodach „Tag der Deutschen Einheit”

26 października (Paryż) Udział reprezentacji Trybunału w 5. sympozjum Sieci Prezesów Sądów Najwyższych Państw Członkowskich Unii Europejskiej na temat „Nomination des juges à la cour suprême, à la Cour de justice de l’Union européenne et à la Cour européenne des droits de l’homme”

9 listopada (Strasburg) Udział reprezentacji Trybunału w „Roundtable discussion on leading asylum casus” w Europejskim Trybunale Praw Człowieka


Udział w oficjalnych uroczystościach Spotkania i wizyty

15–16 listopada (Brugia) Udział reprezentacji Trybunału na zaproszenie cypryjskiej prezydencji Rady Unii Europejskiej w sympozjum „Fundamental rights in the EU; three years after Lizbon” i wystąpienie na temat „Fundamental rights in the EU – The Luxembourg perspective” w Kolegium Europejskim

23 listopada (Bruksela) Udział reprezentacji Trybunału w seminarium zorganizowanym przez Stowarzyszenie Rad Stanu i Naczelnych Sądów Administracyjnych Unii Europejskiej na temat „Accès des citoyens à la justice et organisations juridictionnelles en matière d’environnement – Spécificités nationales et influences du droit de l’Union européenne”

29 listopada (Bruksela) Udział reprezentacji Trybunału w obchodach rumuńskiego święta narodowego

6 grudnia (Helsinki) Udział reprezentacji Trybunału na zaproszenie prezydenta Republiki Finlandii w dorocznym przyjęciu z okazji święta niepodległości

20 grudnia (Lublana) Udział reprezentacji Trybunału na zaproszenie prezesa trybunału konstytucyjnego w przyjęciu z okazji święta narodowego Republiki Słowenii

Sąd

8 lutego (Berlin) Udział reprezentacji Sądu w przyjęciu „Rechtspolitischen Neujahrsempfang 2012” wydanym przez federalną minister sprawiedliwości

8 marca Obecność reprezentacji Sądu w ambasadzie Zjednoczoneg Królestwa w Luksemburgu z okazji wizyty sekretarza do spraw sprawiedliwości

22 maja Udział reprezentacji Sądu w „Queen’s Royal Garden Party” w Buckingham Palace

27–29 maja Udział reprezentacji Sądu w oficjalnej wizycie w Wilnie na zaproszenie prezydent Republiki Litewskiej

30 maja – 2 czerwca Udział reprezentacji Sądu w 25. kongresie FIDE w Tallinie w Estonii

23 czerwca Udział reprezentacji Sądu w uroczystym Te Deum i przyjęciu na dworze wielkiego księcia z okazji obchodów luksemburskiego święta narodowego

8–10 lipca (Paryż) Udział reprezentacji Sądu w wizycie studyjnej we francuskiej radzie stanu

1 października (Wiedeń) Udział reprezentacji Sądu w uroczystych obchodach 92-lecia konstytucji Republiki Austrii

1 października (Londyn) Udział reprezentacji Sądu w uroczystości rozpoczęcia roku

3 października Udział reprezentacji Sądu w przyjęciu wydanym przez prezydenta Republiki Federalnej Niemiec z okazji niemieckiego święta narodowego

29–31 października Udział reprezentacji Sądu w oficjalnej wizycie w Sofii na zaproszenie wiceprezydent Republiki Bułgarii

6 grudnia (Helsinki) Udział reprezentacji Sądu w wydanym przez prezydenta Republiki Finlandii dorocznym przyjęciu z okazji święta niepodległości

20 grudnia Udział reprezentacji Sądu w dniu konstytucyjności na zaproszenie prezesa trybunału konstytucyjnego Republiki Słowenii


Spotkania i wizyty Udział w oficjalnych uroczystościach


29–30 października (Rzym) Wizyta w radzie stanu Republiki Włoskiej

Skrócony schemat organizacyjny


prez

es

V. S

KOU

RIS

Wyd

ział

Kon

trol

i Wew

nętr

znej

J.

MA

RTÍN

EZ D

E A

RAG

ÓN

sekr

etar

iat

T. M

ILLE

TT

zast

ępca

sek

reta

rza

M.A

. GAU

DIS

SART

ki

erow

nik

wyd

ział

u

sekr

etar

z

A. C

ALO

T ES

COBA

R

Dyr

ekcj

a G

ener

alna

ds.

Prac

owni

czyc

h i F

inan

sow

ych

B.

PO

MM

IÈS

Dyr

ekcj

a G

ener

alna

In

fras

truk

tury

F.

SCH

AFF

Dyr

ekcj

a G

ener

alna

Bi

blio

teki

, Bad

ań

i Dok

umen

tacj

i R.

STO

TZ

Dyr

ekcj

a G

ener

alna

Tł

umac

zeń

M.L

. LO

MBA

RDI

Dyr

ekcj

a ds

. Pro

toko

łu

i Inf

orm

acji

M. L

ÖER

Dyr

ekcj

a Tł

umac

zeń

Konf

eren

cyjn

ych

P.

TW

IDLE

Dyr

ekcj

a Za

sobó

w

Ludz

kich

i A

dmin

istr

acji

Pers

onel

u M

. RO

NAY

NE

Dyr

ekcj

a Bu

dynk

ów

i Log

isty

ki

M. S

CHAU

SS

Dyr

ekcj

a Te

chno

logi

i In

form

acyj

nej

J.J. P

UIG

SA

QU

ES

Dyr

ekcj

a Bi

blio

teki

N

. APO

STO

LID

IS

Dyr

ekcj

a Ba

dań

i Dok

umen

tacj

iS.

HA

CKSP

IEL

Dyr

ekcj

a A

J.

NU

NES

DE

CARV

ALH

O

Dyr

ekcj

a B

S. W

RIG

HT

Wyd

ział

ds.

Prot

okoł

uM

. MU

GIC

AW

ydzi

ał d

s. W

izyt

Z. A

VAS

Wyd

ział

ds

. Kon

takt

ów

z M

edia

mi

i Inf

orm

acji

J.C

. GO

NZA

LEZ

ALV

ARE

Z

Wyd

ział

A

M. M

UTT

ILA

INEN

Wyd

ział

B

E. C

AD

EW

ydzi

ał C

M

. HA

MA

I

Wyd

ział

Za

sobó

w L

udzk

ich

C.

DER

OCH

EW

ydzi

ał P

raw

Re

gula

min

owyc

h,

Spra

w S

ocja

lnyc

h,

Med

yczn

ych

i War

unkó

w P

racy

C.

PO

POTA

SW

ydzi

ał d

s. Pł

aci

Podr

óży

Służ

bow

ych

P. B

RIZZ

IW

ydzi

ał K

szta

łcen

ia

Zaw

odow

ego

B.

JAN

SSO

N

Wyd

ział

ds.

Nie

ruch

omoś

ci

i Bez

piec

zeńs

twa

J. SC

HW

IERS

Wyd

ział

ds.

Zaku

pów

i I

nwen

tarz

a…

/…W

ydzi

ał O

góln

y i d

s. Po

jazd

ów

L. M

OIT

INH

O D

E A

LMEI

DA

Wyd

ział

Pub

likac

ji i D

ystr

ybuc

ji D

okum

entó

w

A.L

. PAT

ON

Wyd

ział

Org

aniz

acji

i Zas

obów

In

form

atyc

znyc

hF.

LA

GO

ND

ETW

ydzi

ał R

ozw

oju

i Obs

ługi

Zas

obów

In

form

atyc

znyc

h M

. LO

MBA

ERT

Wyd

ział

Wsp

arci

a In

form

atyc

zneg

o C.

D’A

SCA

NIO

Wyd

ział

Infr

astr

uktu

ry

Info

rmat

yczn

ej

E. D

EUD

ON

Wyd

ział

Zbi

orów

Bibl

iote

czny

chJ.

KUER

TEN

Wyd

ział

Usł

ugdl

a U

żytk

owni

ków

V. M

ERLO

Wyd

ział

A

S. O

’LEA

RYW

ydzi

ał B

P.

SIN

GER

Wyd

ział

C…

/…

wyd

ział

buł

gars

kiJ.

GU

ENO

VA-P

OPO

VAw

ydzi

ał d

uńsk

iJ.

HAV

E N

IELS

ENw

ydzi

ał g

reck

iG

. KO

URO

GIA

NN

OPO

ULO

S

wyd

ział

węg

iers

kiR.

PET

ROw

ydzi

ał p

olsk

iM

. MA

RKIE

WIC

Zw

ydzi

ał p

ortu

gals

kiN

. FO

NTE

S N

UN

ESw

ydzi

ał s

łow

acki

B. K

APA

LAw

ydzi

ał c

zesk

i M

. SM

EJKA

L

wyd

ział

est

ońsk

iM

. VU

ND

ERw

ydzi

ał fi

ński

K. L

IIRI

wyd

ział

łote

wsk

iI.

SKU

JAw

ydzi

ał li

tew

ski

M. A

NCI

UVI

ENĖ

wyd

ział

mal

tańs

kiJ.

IZZO

CLA

RKE

wyd

ział

rum

uńsk

iI.

GH

EORG

HE-

BĂD

ESCU

wyd

ział

sło

weń

ski

S. H

ORV

ATw

ydzi

ał s

zwed

zkiI.

LI

ND

BLO

M

Wyd

ział

Pla

now

ania

i T

łum

acze

ń Ze

wnę

trzn

ych

T.

LEF

EVRE

Wyd

ział

Ana

liz

i Dok

umen

tacj

i R.

ERH

ARD

Wyd

ział

Zas

obów

i P

roje

któw

…

/…W

ydzi

ał N

arzę

dzi

Wsp

omag

ania

Tł

umac

zeni

a F.

TH

OU

VEN

INw

ydzi

ał n

iem

ieck

i M

. GLA

ESER

wyd

ział

ang

iels

kiF.

O’B

OYL

E a.

i.w

ydzi

ał h

iszp

ańsk

i A

. GU

TIER

REZ

wyd

ział

fran

cusk

i…

/…w

ydzi

ał w

łosk

iA

. MO

RELL

Ow

ydzi

ał n

ider

land

zki

C. V

ERSE

LE

dora

dca

praw

ny

ds. a

dmin

istr

acyj

nych

A

. PLA

CCO

Dyr

ekcj

a ds

. Bud

żetu

i S

praw

Fin

anso

wyc

h S.

SIM

ON

ETTI

Wyd

ział

Wsp

arci

a Fi

nans

oweg

o,

Budż

etu

i Kon

trol

iB.

HU

ERTA

RIC

O

Skró

cony

sch

emat

org

aniz

acyj

ny

SĄD

SĄD

DO

SPR

AWSŁ

UŻB

Y PU

BLIC

ZNEJ

prez

es i

czło

nkow

ie S

ądu

prez

es i

czło

nkow

ie S

ądu

sekr

etar

zE.

CO

ULO

Nse

kret

arz

W. H

AKE

NBE

RG

sekr

etar

iat

B. P

AST

OR

BORG

OÑ

ON

zast

ępca

sek

reta

rza

sekr

etar

iat

służ

by T

rybu

nału

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej

Sprawozdanie roczne 2012 – Przegląd działalności Trybunału Sprawiedliwości, Sądu oraz Sądu do spraw Służby Publicznej Unii Europejskiej

Luksemburg: Urząd Publikacji Unii Europejskiej

2013 — 266 s. — 21 x 29,7 cm

Numer katalogowy: QD-AG-13-001-PL-C

ISBN 978-92-829-1277-5

doi:10.2862/87350

ISSN 1831-8533

JAK OTRZYMAĆ PUBLIKACJE UE

Publikacje bezpłatne:


• w przedstawicielstwach i delegaturach unii europejskiej (dane kontaktowe można uzyskać pod adresem http://ec.europa.eu lub wysyłając faks pod numer +352 2929-42758)

Publikacje płatne:


Płatne subskrypcje (np. Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej, zbiory orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej):

• u dystrybutorów urzędu publikacji unii europejskiej (http://publications.europa.eu/others/agents/index_pl.htm)


http://ec.europa.eu


http://publications.europa.eu/others/agents/index_pl.htm

Trybunał Sprawiedliwości unii europejSkiej

Sprawozdanie roczne2012

iSSn 1831-8533

pl

Tr

yb

un

ał

Sp

ra

wie

dli

wo

śc

i u

nii

eu

ro

pe

jSk

iej

Sp

ra

wo

zd

an

ie r

oc

zn

e 2

01

2Qd-aG-13-001-pl-c

Documents

Sprawozdanie roczne 2012 - Europa