Upload
selomn
View
298
Download
5
Embed Size (px)
Citation preview
DEVVETEZLERNZN ARATIRILMASI KAYNAKTARAMASI YAZILMASI ANKETTASARIMI ANKETUYGULAMASI SPSSANALZVESONULARINYORUMLANMASI www.odevofis.com (216)550462627 StlemeCaddesiNo:56AltnarKat1D:3940Kadky
www.odevofis.com2
SPSS KaliteofisiYaynlarNo:10 Eyll2005
Kaynakgstermekartilealntyaplabilir.zinalnmaksznoaltlabilir. [email protected]
*Buekitapkaliteofisinegnderilendokmanlarkullanlarakderlenmitir. www.odevofis.com3
KaliteOfisiHakkndaKaliteofisilkemizdekalitebilincininyerlemesinekatksalamak,kalitekonusundayaplanaratrmalaradestek olmak,yneticilerin,uzmanlarn,akademisyenlerin,rencilerinveksacaskaliteileilgilenenherkesinalmalar srasndakarlatklarproblemlerezmlergetirmekvebilgialveriinikolaylatrmakiinoluturulmubir iletiimportaldr.
Misyonumuz Bilgivebirikimleribirarayagetirmek,beraberretmeninvepaylamannhazznyaamaktr.
Vizyonumuz Kaliteninbiryaambiimihalinegetirilmesineuzmanlmzveetkinliimizileliderliketmektir.
lkelerimiz Bilgivedeneyiminpaylaldkaoaldnainanr,saladmzhizmetinkalitesindendnvermeyiz.Kalite konusundakigelimelerin,lkemizdekikurulularnynetimvekltrdokusunauygunbirekildesunulmasna dikkatederiz.Herbirtalebiprojeanlayilealarakhizmettebtnselliksalarz.
www.odevofis.com4
NDEKLER SPSSKurulumu............................................................................ ........... 6 lkEkran................................................................................................ 7 DataEditorPenceresi...............................................................................8 DeikenTanmlamaveVeriGirme........................................................... 9 BasitstatistiklerBulma(Mean)...............................................................19 VerilerinDzenlenmesi(Frekans,Grafik,Histogram).................................23 Korelasyon(Correlation)..........................................................................28 GvenilirlikAnalizi....................................................................................36 FaktrAnalizi...........................................................................................40 MannWhitneyUTesti..............................................................................42 FriedmankiYnlVaryansAnalizi...........................................................43
www.odevofis.com5
SPSSKurulumu KuruluminGerekenDonanm SPSSiinenaz8MbRAM'aihtiyacnzvar.Dahaaz RAM'asahipsenizSPSSalmayacaktr. slemciolarakPentium100Mhzvestislemcileri tavsiyeediyorum. SPSS'iBalatma Windows'daStartbutonuilealanmenudenProgram Files'seinyenialanmenudendeSPSS8.0 seeneiniseinsonalanmenudendeSPSS8.0For Windows'utklayn.SPSSalacaktr.
www.odevofis.com6
lkEkran Karnzdailkgreceinizekran,yantarafta grdnzpencereolacaktr. SPSSforWindowsbalilealankkpencere, sizinneyapmakistediinizisemenizibekliyor. lkkezgirdiiniziinTypeindataseeneini sein.Yenibirdatadosyasoluturmanz salayacaktr.
www.odevofis.com7
DataEditorPenceresi BupencereSPSS'inDataEditor'dr.Datalarinizin yerlesecegialanburasidir.StunveSatirlardan olusur. Herstunbirdeikeni(variable)temsileder.lk altahibirvariabletanimliolmadigiicinstunlarin basliklarivardiyeadlandirilisolarakgelir.Yeni variabletanimlamakicinistediginizstunun basligininuzerinegelipsagtiklayin.Ailacakkucuk menudenDefineVariable(DegiskenTanimla) seceneginisecin,menudenOk(Tamam)tusuna basin.(Buisleminayrinitsinidahasonra gorecegiz).AncakSPSSaradabosstunkalacak sekildevariablatanimlamanizaizinvermez. Mesela,sizarada2stunbirakip3.stundabir degiskentanimlarsaniz,SPSSaradakistunlarida birerdegiskenolaraktanimlar. Herbirsatirdabirkisiyeaitdegerleritutar.Kisilerin degeryadapuanlari,yazildiklarikutucukhangi variable'adenkgeliyorsaobiimde(formatta) grnr.
www.odevofis.com8
DeikenTanmlamaveVeriGirme
statistikteDeikenNedir? DeikenTanmlama VeriGirme DeikenleriKullanarakYeniDeiken EldeEtme
www.odevofis.com9
statistikteDeikenNedir Gzlemyadalmyaptnzgruptakifarklbireyler iinfarkldeerleralabilenzelliklerdir.Birbireyin cinsiyeti,ya,notortalamas,testnotu,birer deikendir.Buzelliklerdierbireyleriinde geerlidirancakfarkldeerlerierebilir. statistikte2tipdeikenvardr: 1.BamszDeiken(IndependentVariable): Sizincontroledebileceiniz,geneldegruplama yapmakiinkullandnzdeikendir.Ya,cinsiyet, testtinzorlukderecesi,vs... 2.BamlDeiken(DependentVariable): Bamszdeikenindeerinideitirerekelde edebileceinizdeikenlerdir.Yadeitikemzik dinlemeorandeiiyormu?diyesorduunuz soruda,mzikdinlemeoranbamldeikendir.Ya isebamsz. SPSS'dedeikentanmlamaaamasndabamsz yadabamldiyebirfarkyoktur.Burada deikeninizinnetrbirveriyibarndraca(tipi) nemlidir.(Saysaldeer,yaz,tarihbilgisi,vs...) Deikenlerintipini,onlartanmlarkenbelirlemeniz gerekecek.Bununnaslyaplacanbirsonraki sayfadagreceksiniz.
www.odevofis.com10
DeikenTanmlama DataEditor'ndeykenvarisimliilkstununbalna satklarsanz,yadaDatamensndenilkseenei seerseniz,DefineVairable(DeikenTanmlama) adylabirpencerealacaktr: VariableName:Bukutucuaenfazla8karakter olacakekildedeikeninizinisminigirebilirsiniz. Type...:Deikeninizintipinibelirlemenizisalar. Labels...:Deikeninizindeerlerineetiket(label) vermenizisalar. MissingValues...:Deikeniingeersiz saylacak,yanihesaplamalardagznne alnmayacakdeerleribelirlemenizisalar. ColumnFormat...:Deikeninizinbulunduu stununkakaraktergeniliindeolacana,iindeki verilerinsaa,solayadaortayayazlmasnakarar veririsiniz.Orjinalhali8karaktervesataraftr. Measurement:Verinizinhangidzeyde olduunuseersiniz.
www.odevofis.com11
Type...(DeikenTipi) Deikenintipinibelirlemekiin,listedenuygunolan seeneisein.Herbirtipiin,birkazellik belirleyebilmeniziinseeneklergrnecektir.Son haliniayarladktansonraContinue(Devam) butonunabasn.Deikentipinizbelirlenmiolacak.
www.odevofis.com12
Label...(DeerEtiketleri) Deikeniniziingireceinizdeerleryerine,onlar temsiledenetiketlerkullanabilirsiniz.MeselaCinsiyet ismindebirdeikeninizvarsa,budeikeni kullanarakilemleryapacanziintipinistring(yaz) seemezsiniz.Onunyerinenumber(numara)tipini kullanrsnz.1sayserkekleri,2saysdakadnlar iinkullanlsn. BuikideerSPSSiinhibirzorlukkarmaz.Ancak birsresonraerkeklermi1yoksakadnlarm1diye dnebilirsiniz.Bunuengellemekiin,budeerlere bireretiket(label)vererektemsiledersiniz.Yanda bununaslyapacanz3aamadagsteriliyor. lkncedeeri,kiburada3,sonraonutemsiledecek etiketi,zengin,giripAdd tuunabasn.stediiniz tmdeerlereetiketverdiktensonra,Continue tuunabasn.Etiketlerinizhazr. Yaptnzbiretiketisilmekiin,Listedenseip Remove(kaldr)tuunabasn.Deitirmekiinde Change(Deitir).
www.odevofis.com13
MissingValues...(GeersizDeerler) Bazibireyleriinherhangibirdeikeneaitdeer olmayabilir.Hesaplanamamolabilir.Budurumda deerkutucuuyadahcresibokalacaktr.Bubo deerler,SPSSiinMissingValues(Geersiz Deer)olarakadlandrlr. Ancak,aratrmacolaraksiz,verilerinizintmn geerlideerolarakkabuletmekistemeyebilirsiniz. Budurumdahangideerleringeersinolacanbu mendenbelirleyebilirsiniz. NoMissinsValues:Hibirgeersizdeertanm yapmamakiinsein. DiscreteMissingValues:zelliklebelirttiiniz deerlergeersizolacaktr.Enfazla3deer belirleyebilirsiniz. RangeofMissingValues:Belirlediinizaralktaki deerlergeersizsaylr. Rangeplusonediscretemissingvalue: Belirlediinizaralktakiveayrcabelirteceinizbir deergeersizolacaktr.
www.odevofis.com14
Measurement Deikeninizdekullanacanzdeerlersadece rakamdanoluuyorsa(meselaya,gelir, notlandrmalar,vs..)Scale hemrakamhemdemetinieriyorsa(kardesays: "1","2","3","4vezeri"vs..)Ordinal sadecemetinierecekse(Snflar:A,B,C,D,vs...) Nominalseeneklerinikullann. Buzellikler,deikeninizileyapabileceiniz ilemlerinsnrnbelirler.MeselaOrdinalveNominal dzeyindedeikenlerinortalamasbulunamaz,ya daaritmetikilemlerdekullanlamaz.Onlarsadece gruplamayapmakiinvegrafiklerdeverileritemsil etmekiinkullanlabilirler. Scaledzeyindekideikenlerisehertrl hesaplamaykabuleder.SPSS,sizbelirlemediiniz srecegirdiinizrakamlardanoluandeikenleri Scaleyapacaktr. Deikenindzeyinisetiktensonrauygunolantipi de(Type)belirlemenizgerekir.EerNominal deikentanmlayp,tipininumaraolarak brakmsanz,odeikeneyazyazamazsnz.String yapmanzgerekir.!
www.odevofis.com15
VeriGirme DeikeniniziTanmladktansonra,verigirebilirsiniz. Tekyapmanzgerekengirmekistediinizhcreyi semekveklavyedendeerigiripEntertuuna basmak.Yazdnzdeerhcreyeyerleecektir. Eergirdiinizdeerdeikeninizintipine uymuyorsa,meselanumaratanmlbirdeikene metingirerseniz,deerhcreyeyazlmayacaktr.
www.odevofis.com16
DeikenleriKullanarakYeniDeiken Oluturma Elinizdekiverilerikullanarakyeniverivedeiken yaratabilirsiniz.rnein,elinizderencileriin3 ayrnotvarsa,bunlarntoplamn4.birdeiken olarakoluturabilirsiniz. Bunungibidierdeikenlerikullanarak yaratacanzyenideikenleri Transform/Computerseeneininaltnda bulabilirsiniz.Yandakiekil,buCompute penceresineait.TargetVariable kutusuna oluacakyenideikeninadngirin.Numeric Expression kutusunaise,yenideikenin deerlerininhesaplanmasiinformulebenzerbir ifadegirin.rneinbupencerede,varolan6quizin toplamhesaplanaraktotaladylabirdeiken oluturulacak.q1,q2...diyeadlandrlanquiz deikenlerini,isterklavyedenadnyazarak, istersenizdelistedenifttklayarakbuifadeniniine dahiledebilirsiniz.fadenizsonhalinialnca,Ok tuunabasn.Yenideikeninizierisindeki hesaplanmdeerlerleboolanilkstuna yerleecektir.
www.odevofis.com17
YeniDeikeningrnm.
www.odevofis.com18
BasitstatistiklerBulma(Mean) Girdiinizverilerhakkndabasitistatistiklerbulmak iinSummarize/Descriptivesseeneinisein. Basitistatistiklerdediimiz,ortalama(mean), ortanca(median),tepedeeri(mode),veri aral(range),standartsapma(standard deviation),varyans(varience),ortalamannstandart hatas(standarderrorofthe mean),arpklk(skewness),basklk(kurtosis)'dr.Bu deerlerileverilerinizingeneldalmhakkndabilgi edinirsiniz.
www.odevofis.com19
Descriptives... Bumendeistatistiklerininibulmakistediiniz verileri(deikenleri)semenizgerekiyor.Sol taraftakideikenlerlistesindensetiiniz deikenleri,ortadakioktuunabasaraksa taraftakiVariableslistesinegeirin.Options seeneiilehangiistatistikleriistediinizisein.Ayn ekildebirdenfazladeikenisataraftakilisteye ekleyerekhesaplamalarhepsiiinaynanda yapabilirsiniz.TmdeikenlerisetiktensonraOk tuunabastnzdaistatistiklerbulunupOutput penceresinde(ayrbirpencere)grntlenecektir.
www.odevofis.com20
Descriptives.../Options stediinizseeneklerikutucuklariaretleyerek belirleyin.SonolarakContinue tuunabasn. Descriptivesmensnegeridneceksiniz
www.odevofis.com21
OutputView(ktsayfas) SPSS'detmhesaplamalarnsonucuyanda grdnzgibibirktsayfasna(OutputView) gelir.Busayfasizinverilerinizinbulunduusayfadan ayrdr.Verilerinizikaydettiinizgibibuktlarda dosyahalindekaydedebilirsiniz. kiblmvardr.lkiktnznbalklarn gsterensoldakiblmdr.Buradaistediiniz balatklayarakorayaulaabilirsiniz.Windows Gezgini(WindowsExplorer)ilebenzerbiryapsvar. kinciblmisesataraftaaslktnnolduu alandr.ktdosyasnolutururvePrintedilecei zamansadeceburadakibildileryazlr.
www.odevofis.com22
VerilerinDzenlenmesi(Frekans,Grafik, Histogram) Elimizdekiverilerigruplamakvebugruplarn frekanslarnbulmakiin Statistics/Summarize/Frequencies...seeneini kullanrz. Frequenciesmens Frequenciesmensaltnda,gruplamayaparken istediinizbiimdevesaydagruplaroluturmanz salayanseeneklervardr. Ayrcaverilerinizingrafikvehistogramlarn(bireit grafik)oluturabilirsiniz.Grafikleriolutururkende birokseeneikullanabilirsiniz.
www.odevofis.com23
Frequencies(Frekans) Bumende,soltaraftaelinizdekideikenlerinlistesi yeralmaktadr.uandasadece1tanedeiken olduuiin(sre)vebudeikendeuandaseilip satarafaalndiinbulistebogrnyor. Frekansnbulacanzdeikenibulistedensetikten sonra(1),ortadakioktuuilesaageirin(2). stediinizsaydadeikenisatarafageirerekayn andafrekanslarnbulabilirsiniz."OK"tuuna basmadannde,aadabulunanStatistics, Charts,veFormat butonlarilegerekliayarlamalar yapabilirsiniz."OK"tuunabasncafrekans dalmlarktEkranndagrnecektir.
www.odevofis.com24
Frequencies/Statistics Bubalkaltndafrekansdalmnaekolarak verilerinizinistatistiklerinideeldeedebilirsiniz.Bu mendenseeceinizseenekler,ktsayfasnda Statisticsbalilebirtablohalindesize sunulacaktr.
www.odevofis.com25
Frequencies/Charts
www.odevofis.com26
Frequencies/Format
www.odevofis.com27
Korelasyon(Correlation) Elinizdekiikideikenarasndabirilikiolup olmadngrmekiin(korelasyon) Statistics/Correlate/Bivariateseenegini kullann. Dikkatetmenizgerekennokta,deikenlerinizinher ikisininsaysal(numaric)olmasdr.Korelasyon, deikenlerinizinbirindekibirdeiiklik,aynoranda dierindedebeklenebilirmisorusunaverilen cevaptr.Buradakiloveboydeikenlerinebaklyor. Kilosuyuksekolanbirininboyudauzunolabilirmi diyekorelasyonabakyoruz.Korelasyonkatsays(r) 0ile1arasndabirdeeralr.0hiilikiolmadn, 1isetambirilikiolabileceinibildirir.Katsay+ yadaolabilir.rnein+0.78olursaikideiken arasndapozitifbirilikivardemektir.Biriartnca dierideartacaktrdiyebeklenir.0.89olursa,biri artncadieriazalacaktrvenegatifilikivardrdenir. Ancakkorelasyonbirnedensonuilikisideildir.
www.odevofis.com28
Correlation/Bivariate Bupencerededeikenlerinizisemenizgerekiyor. Pencereninsoltarafndavarolandeikenleri greceksiniz.Bunlardankorelasyonunabakmak istedikleriniziseipsoltarafageirin.Enazikiyada dahafazlaolabilir.Eer4deikenseerseniz,bu deikenlerinkendiaralarnda2'likorelasyonlarn eldeedersiniz. OtomatikolarakPearsonkatsaysseilidir.Budeer normallmleriingeerlidir.Spearmankatsays ise,deikenlerinizsralanmdeerlerisekullanlr. Meselabirincideiken10kiininsnfiindeki sralamalarn(1'inci,2'nci,..)ikincideikenisebu kiilerinyineylsonundakisralarmalarnveriyorsa, busralamalararasndakikorelasyonubulmakiin Spearmankatsaysnsein. Eerhipoteztestetmiyorsanz,Testofsignificance'i Twotailedbrakn.Ediyorsanzsizkararverin. Optionsseenegiileekzelliklereulaabilirsiniz.
www.odevofis.com29
Correlation/Bivariate/OptionsSecenegi Bublmdekorelasyonkatsaysnnyansra ortalamavestandartsapmayda(meansand standarddeviations)hesaplatabilmeniziin seeneklervardr.Buseenekleriseerseniz,kt ekrannzdaikincibirtabloolarakortalamave standartsapmadayeralr
www.odevofis.com30
KorelasyonktEkran Butablolardanilki,Descriptives,Options blmndesetnzortalamavestandart sapmayverentablodur. kinciveasltabloisedeikenlerinilikilerini vermektedir.PearsonCorrelationsatrndayer alansaylarkoreasyonkatsaysnvermektedir. Dikkatettiyseniz,tablonunKILOadndahembir satrvehemdebirstunubulunmaktadr.Buiki stununkesiimdeolanhcreleridikkatealmaynz. nemliolanfarklikideikeninkesitiihcrelerdir. KILOveBOYdeikenlerininkesitiihcrede kaysay0,828olarakverilmitir.Budeerpozitifve yksekbirkorelasyonunvarolduunubelirtir.Ayn zamandaSig.(2tailed)satrlarndada0,000olarak verilendeerler,bulduumuzkorelasyonkatsaysnn 0,01maindarlkdzeyindegeerlibirkorelasyon katsaysolduunuberlirtir.Zatengeerliolan katsaylarnyannda,SPSStarafndanbaslaniki yldz(**)iaretivardr.
www.odevofis.com31
NoktaDalm Birncekiblmdebahsettiimizkorelasyon katsays,aynzamandaikideikenarasndaki noktasaldalmgrafiinindeeklinibelirler. Eerikideikenarasndatambirilikivarsa,(r) korelasyonkatsaysn+1'eyaknbirdeerde bulursunuz.Budurumdabuikideikeninilikisi sadakiilkgrafik(A)ileanlatlabilir.KILOattka, BOYdaartyor.Eerr,1'eyaknbirdeeralrsa,bu ikincigrafik(B)ilertr.Herikidurumdadailiki kuvvetlidir.Ancakncgrafik(C)gibibirdalm eldeederseniz,(r)katsay 0'ayakndemektirvebir ilikidenszedilemez. Bugrafiklerileikideikenarasndakikatsaynnneyi anlattdaharahatanlalr.SPSS'debugrafii Graphs/Scatter...seeneiileeldeedebilirsiniz.
www.odevofis.com32
Graph/Scatter Buseeneisetiktensonrakarmzasatarafta grnenkkScatterplot penceresigelecektir.Bu enceredenSimpleseeneiniseinveDefine tklayarakdevamedin.
www.odevofis.com33
Graph/Scatter/SimpleScatterplot Karnzagelecekbumende,deikenlerinizi seeceksiniz.SoltaraftanikideikeniniziYAxisve XAxisdiyeadlandrlankutularayereltirin.Bunu ortadakikkbutonlarlayapabilirsiniz.Hangi deikeniYAxisyadaXAxiskutusunakoyduunuz farketmez.YAxiskutusunaKILOdeikenini koyarsanz,grafiktekiYeksenindeKILO deikenitemsiledilmiolur. Title veOptions seeneklerinikulanarakbaz ayarlamalaryapabilirsiniz.Bunlaryapmasanzda olur.OK butonunabasncagrafiinizOutput penceresindeoluacaktr.
www.odevofis.com34
Graph/Scatter/SimpleScatterplot/Grafik ktolarakeldeettiimizgrafikyandakigibi olacaktr.BugrafiktekrmznoktalarnXveYekseni zerindedekgeldiiyer,okiininkilosunuyada boyunugstermektedir. Grdnzgibinoktalarnyerleimikiloarttkaboy daartacakekildedir.Dorusalbirizgihalinde olmasada,bylebirdorusalizgiyeyaklam olmalar,aralarndapozitifveyksekbiriilki olacangsteriyor.Hakikatende,korelasyon katsaysn(r)hesapladmzzaman,0,862olarak hesaplyoruz.Buikisonu,kilodakibirartn,boyda dabekleneceinivebuikideikeninbirbiriyleilikili olduunubelirtiyor.
www.odevofis.com35
GvenilirlikAnalizi Verileri,SPSSVeriEditrne,stunlaraherbir deikeni,satrlariseherbircevaplaycytemsil edecekekildegirin.
www.odevofis.com36
Statisticsmensaltndaki,ScaleveReliability Analysisaltmenlerinitklayn.
www.odevofis.com37
ReliabilityAnalysistablosundakiokukullanarak,ilk faktreaitdeikenleriItemskutucuunaatn. Dahasonra,Modelkutucuununyanndakioku kullanarak,analizmodeliniseinveStatistics... dmesinitklayn.
www.odevofis.com38
KarnzakacakReliabilityAnalysis:Statistics tablosundanihtiyaduyacanz,istatistikleri iaretleyin(DescriptivesforItem,Scale,Scaleif ItemDeletedistatistikleribubasamakiin yeterlidir).MteakibenContinuevebirsonraki tablodakiOKdmelerinitklayn.
www.odevofis.com39
FaktrAnalizi Gvenirlikanalizindensonrayaplmasgerekeni, anketinfaktryapsnnkantitatifolarak dorulanmasdr. lkadmolarakStatistcsmensaltndaki,Data Reduction,Factoraltmenlerinitklayn.
www.odevofis.com40
KarnzakacakFaktrAnalizitablosundaki deikenleri,okyardmylaVariableskutucuuna atn.DahasonraayntablodakiRatationdmesini tklayn.FaktrAnalysis:Ratationtablosundan kullanacanzynlendirmeynteminisein. ContinueveOKdmelerinisrasylatklayn.
www.odevofis.com41
MannWhitneyUTesti SPSSdeMannWhitneyUtestiniuygulamakiinAve Bsetisrasylaaltaltaabstununa,budeerlerin grupkodlargrupstununagirilir.Statistics> NonparametricTests>2IndependentSamples... seeneitklanr.Aadakiekrangrntyegelir.Bu ekrandaTestVariableListalannaderecedeikeni, GroupingVariablealannasnfdeikenitanr.Test TypeseeneindenMannWhitneyUseeneiseilir. DefineGroupsseeneindenrnekkodlarnn minimumvemaksimumdeerleritanmlanr. ContinueveOKtklanr.
www.odevofis.com42
FriedmankiYnlVaryansAnalizi SPPSdeFriedmantestiuygulamakiinveriler srasylastunlaragirilir.Statistics>Nonparametric Tests>KRelatedSamples...seeneitklanr. Aadakiekrangrntlenir.BuekrandaTest VariablesalannadeikenlertanrveTestType seeneklerindenFriedmaniaretlenir,OKtklanr.
www.odevofis.com43
DEVVETEZLERNZN ARATIRILMASI KAYNAKTARAMASI YAZILMASI ANKETTASARIMI ANKETUYGULAMASI SPSSANALZVESONULARINYORUMLANMASI www.odevofis.com (216)550462627 StlemeCaddesiNo:56AltnarKat1D:3940Kadky
www.odevofis.com44