SPT-TAŞIMA GÜCÜ

UKUROVA NVERSTES FEN BLMLER ENSTTS

YKSEK LSANS TEZ

lker Gkhan AHN

ADANA YUMURTALIK SERBEST BLGES TERSANE SAHASI JEOLOJK VE ZEMN ETD

JEOLOJ MHENDSL ANABLM DALI

ADANA, 2011


ADANA YUMURTALIK SERBEST BLGES TERSANE

SAHASI JEOLOJK VE ZEMN ETD

lker Gkhan AHN

YKSEK LSANS TEZ

JEOLOJ MHENDSL ANABLM DALI

Bu Tez ..../...../... Tarihinde Aadaki Jri yeleri Tarafndan Oybirlii/Oyokluu le Kabul Edilmitir. .. . Do.Dr. Altay ACAR Do.Dr. Ergl YAAR Yrd. Do.Dr. Hakan GNEYL DANIMAN YE YE Bu Tez Enstitmz Jeoloji Mhendislii Anabilim Dalnda Hazrlanmtr. Kod No:

Prof. Dr. lhami YENGL Enstit Mdr

Not: Bu tezde kullanlan zgn ve baka kaynaktan yaplan bildirilerin, izelge, ekil ve fotoraflarn

kaynak gsterilmeden kullanm, 5846 sayl Fikir ve Sanat Eserleri Kanunundaki hkmlere tabidir.

I

Z

YKSEK LSANS TEZ

ADANA YUMURTALIK SERBEST BLGES TERSANE SAHASI JEOLOJK VE ZEMN ETD

lker Gkhan AHN


JEOLOJ MHENDSL ANABLMDALI

Danman: Do. Dr. . Altay ACAR Yl:2011, Sayfa:95 Jri : Do. Dr. . Altay ACAR Do. Dr. Ergl YAAR

Yard. Do. Dr. Hakan GNEYL

Yumurtalk blgesi nmzdeki yllar ierisinde yaplacak sanayii ve turizm yatrmlar ile yaplama asndan n plana kacak bir blgedir. Bu alma Adana ili Yumurtalk ilesi, Adana Yumurtalk Serbest Blgesi, iinde kalan yaklak 65.00 hektar alann jeolojik ve zemin etd iin hazrlanmtr.

almann amac incelenen araziyi temel zemini ve temel inaat ynnden irdelemek, elde edilen verileri deerlendirerek yaplamaya ynelik sonu ve nerileri sunmaktr. Arazi almalar esnasnda ett alan ve yakn civarnn jeolojik zellikleri detayl olarak incelenmitir. Daha sonra blgenin depremsellii gz nnde bulundurularak olas deprem sonularnn etkisi belirlenmitir.

Anahtar Kelimeler: Terzaghi, Tersane, Yumurtalk Serbest Blgesi, Akdeniz

Gemicilik

II

ABSTRACT

MSc THESIS

THE GEOLOGICAL AND SITE INVESTIGATION FOR SHIPYARD AREA IN YUMURTALIK FREE ZONE OF ADANA

lker Gkhan AHN

UKUROVA UNIVERSITY

INSTITUTE OF NATURAL AND APPLIED SCIENCES DEPARTMENT OF GEOLOGICAL ENGINEERING

Supervisor : Assoc. Prof. Dr. . Altay ACAR

Year: 2011, Pages: 95 Jury : Assoc. Prof. Dr. . Altay ACAR

: Assoc. Prof. Ergl YAAR : Asst. Prof. Dr. Hakan GNEYL

The Yumurtalk region will come to the forefront by the constructions and

investments will be done in the near future. This study of thesis was done for the area, which is 650.000 sqm surface, in

Adana, Yumurtalk Free Zone, for geological and soil survey. The purpose was to analyse the area for foundation soil and groundworks

criterias and to comment on the results for constructions. During the period, the geological properties of the etude area were

investigated in details. Besides, the earthquake parameters were analysed all and the probable results

were determined.

Key Words: Terzaghi, Shipyard,Yumurtalk Free Zone, Akdeniz Shipping.

III

TEEKKR

Bu alma 2009-2010 retim Ylnda,ukurova niversitesi Mhendislik-

Mimarlk Fakltesi, Jeoloji Mhendislii Blm retim yelerinden Sayn

Doc.Dr. Altay Acar ile hazrlanmtr.

almalarm Sresince Beni Ynlendiren Ve Manevi Desdeklerini

Esirgemeyen Deerli Hocam Sayn Doc.Dr. Altay Acara teekkrlerimi sunarm.

almalarmz boyunca birlikte altm arkadam Jeo. Mh. Abdullah

AFATa ofis almalarnda bana verdii destekten dolay statistik ve Veri

Deerlendirme Uzm. . Kerem BCKe ve tm sre boyunca beni destekleyen

aileme teekkr ederim

IV

NDEKLER SAYFA

Z .......................................................................................................................... I

ABSTRACT ............................................................................................................ II

TEEKKR ........................................................................................................... III

NDEKLER .......................................................................................................IV

ZELGELER DZN ...........................................................................................VI

EKLLER DZN ................................................................................................. X

1. GR ................................................................................................................ 1

1.1 AMA ......................................................................................................... 1

1.2 NCELEME ALANININ TANITILMASI .............................................................. 2

1.2.1 Jeomorfoloji ve evresel Bilgiler ............................................................ 2

1.2.2 Projeye Ait Bilgiler ................................................................................. 4

1.2.3 mar Durumu .......................................................................................... 4

2. NCEK ALIMALAR ................................................................................. 5

3. MATERYAL VE METOT ................................................................................ 9

3.1 MATERYAL ................................................................................................. 9

3.2 METOT ........................................................................................................ 9

3.2.1 Literatr Taramas ................................................................................... 9

3.2.2 Arazi almalar .................................................................................. 10

3.2.3 Laboratuar almalar .......................................................................... 14

3.2.4 Yeralt ve Yerst Sular ....................................................................... 15

4. ARATIRMA BULGULARI .......................................................................... 17

4.1 ALIMA ALANI VE YAKIN CVARININ JEOLOJS-TEKTON ..................... 17

4.1.1 Genel Jeoloji ......................................................................................... 17

4.1.2 Tektonik ve Depremsellik ..................................................................... 21

4.1.3 nceleme Alan Lokal Jeoloji ................................................................. 32

4.2 ALIMA ALANININ MHENDSLK JEOLOJS............................................. 34

4.2.1 Arazi Deneyleri: Standart Penetrasyon Deneyi (SPT) Sonular ............ 35

4.2.2 Kara ve Deniz Ksm Alan Zeminlerin Fiziksel ve Mekanik zellikleri 41

4.2.3 MHENDSLK ANALZLER VE DEERLENDRME ................... 54

V

4.2.4 Svlama ve Yanal Yaylma Analizi ve Deerlendirilmesi .................... 74

4.2.5 Oturmaime Potansiyelinin Deerlendirilmesi ................................... 79

4.2.6 Doal Afet Risklerinin Belirlenmesi...................................................... 79

4.2.7 Kara ve Deniz Yaplar in nerilen Dolgu Malzemeleri zellikleri .... 80

5. SONULAR ................................................................................................... 87

KAYNAKLAR ....................................................................................................... 91

ZGEM ........................................................................................................... 95

VI

ZELGE DZN SAYFA

izelge 1.1. nceleme Alan Ke Koordinatlar ...................................................... 2

izelge 3.1. alma alannda kullanlan TSE standartlar ........................................ 7

izelge 3.2. SPT-N deerlerine gre kumlu zemin zellikleri (Bowles,1996) .......... 9

izelge 3.3. SPT-N deerlerine gre killi zemin zellikleri (Bowles,1996) ............ 10

izelge 3.4. Kara ve Deniz sondajlarnn zellikleri ............................................... 11

izelge 4.1. Deprem blgelerine gre olas maksimum yer ivmesi deerleri

(DAD, 1996) ....................................................................................... 22

izelge 4.2. nceleme alanndaki lokal ve blgesel deprem kaynaklar .................... 24

izelge 4.3. Boore ve di. (1997)ye gre Kara ve Deniz yaplar iin olas

ivme deerleri ..................................................................................... 26

izelge 4.4. Sadigh ve di. (1997)ye gre Kara ve Deniz yaplar iin olas

ivme deerleri ..................................................................................... 27

izelge 4.5. Campbell ve di. (1997)ye gre Kara ve Deniz yaplar iin olas

ivme deerleri .................................................................................... 27

izelge 4.6. Kara ve Deniz Yaplar iin olas ortalama ivme deerleri ................... 28

izelge 4.7. SSE ve OBE iin olaslk deerleri ...................................................... 28

izelge 4.8. Deterministik analizde SSE iin elde edilen ortalama deerler ............. 29

izelge 4.9. Kara sondaj SKK-01den elde edilen SPT-N deerleri

ve tanmlamalar ................................................................................... 32


ve tanmlamalar .................................................................................... 32


ve tanmlamalar .................................................................................. 32

VII

izelge 4.12. Deniz sondaj SKD-01den elde edilen SPT-N deerleri

ve tanmlamalar ................................................................................. 33


ve tanmlamalar .................................................................................. 33


ve tanmlamalar ................................................................................... 34


ve tanmlamalar .................................................................................. 34


ve tanmlamalar .................................................................................. 35


ve tanmlamalar ................................................................................... 35


ve tanmlamalar .................................................................................. 36


ve tanmlamalar ................................................................................. 36


ve tanmlamalar .................................................................................. 37

izelge 4.21. Kil Serbest Basn deneyi sonular ................................................... 40

izelge 4.22. Kil Konsolidasyon deneyi sonular .................................................. 40

izelge 4.23. Zemin Gruplar (AIGM, 2007) .......................................................... 50

izelge 4.24. Yerel zemin snflar ve spektrum karekteristik periyotlar

(AIGM, 2007) .................................................................................. 51

izelge 4.25. Terzaghi Yntemine gre tama gc deerleri ............................... 52

izelge 4.26. Meyerhof Yntemine gre tama gc deerleri ............................. 53

VIII

izelge 4.27. Hansen Yntemine gre tama gc deerleri ................................. 54

izelge 4.28. Tama gc toplu sonular .............................................................. 55

izelge 4.29. Zemin Gruplar (AIGM, 2007) .......................................................... 56

izelge 4.30. Yerel zemin snflar ve spektrum karekteristik periyotlar

(AIGM, 2007) .................................................................................... 57

izelge 4.31. Deniz taban kumlar iin zemin emniyet gerilmesi ve yatak

katsays deerleri ............................................................................. 58

izelge 4.32. SPT-N=4 deeri iin tama gc hesaplar (ok gevek KUM) ......... 59

izelge 4.33. SPT-N=8 deeri iin tama gc hesaplar (gevek KUM) ............... 61

izelge 4.34. SPT-N=15 deeri iin tama gc hesaplar (orta sk KUM) ........... 63

izelge 4.35. SPT-N=35 deeri iin tama gc hesaplar (sk KUM) .................. 65

izelge 4.36. SPT-N=50 deeri iin tama gc hesaplar (ok sk KUM) ............ 67

izelge 4.37. Deniz taban kumlar iin zemin emniyet gerilmesi ve yatak

katsays deerleri .............................................................................. 69

izelge 4.38. Svlama analizi (su derinlii 1,00m ve derinlik 5,00m) ................... 70

izelge 4.39. Svlama analizi (su derinlii 1,00m ve derinlik 10,00m).................. 71

izelge 4.40. Svlama analizi (su derinlii 1,00m ve derinlik 20,00m).................. 72

izelge 4.41. Killi zeminlerin ime potansiyelinin deerlendirilmesi ..................... 74

izelge 4.42. Kara yaplarnda ar ykler iin dolgu zellikleri ............................. 75

izelge 4.43. ASTM D 3282-93e gre kara yaplarnda hafif yap temeli alt

dolgusu zellikleri ............................................................................. 76

izelge 4.44. BS 6031e gre kara yaplarnda temel alt i dolgunun zellikleri .... 77

izelge 4.45. Deniz yaplar temeli alt taban dolgusu zellikleri ............................. 77

izelge 4.46. DIN 18134 (2002)e gre edilmesi gereken deerler .......................... 78

izelge 4.47. ASTM 3282 ve BS 6031e gre elde edilmesi gereken deerler ......... 78

X

EKLLER DZN SAYFA

ekil 1.1. nceleme alannn denizden genel grnm ........................................ 3

ekil 1.2. nceleme alannn karadan genel grnm .......................................... 3

ekil 3.1. Denizde yaplan sondajlarn genel grnm ....................................... 8

ekil 4.1. Trkiye genelinde 2006-2007 dneminde oluan depremler (Boazii

niversitesi Kandilli Rasathanesinin Web sayfasndan alnmtr ...... 23

ekil 4.2. Kat-ok Kat KLin sondajlardan elde edilen numune rnei (SKK-

01-SPT02) .......................................................................................... 38

ekil 4.3. Kat-ok Kat KLin sondajlardan elde edilen numune rnei (SKK-

01-SPT02) .......................................................................................... 39

ekil 4.4. Kat-ok Kat KLde serbest basn ve konsolidasyon deneyleri ....... 41

ekil 4.5. Sondajlardan elde edilen gzenekli-gzeneksiz bazalt rnekleri ......... 42

ekil 4.6. Sondajlardan elde edilen bazalt karot rnekleri ................................... 43

ekil 4.7. Ayrm kilta-kumtann sondajlardan elde edilen numune rnei

(SKD-01-SPT03) ............................................................................... 44

ekil 4.8. Gevek KUMun sondajlardan elde edilen numune rnei (SKD-02-

SPT01) ............................................................................................... 46

ekil 4.9. Orta sk KUMun sondajlardan elde edilen numune rnei (SKD-02-

SPT02) ............................................................................................... 47

ekil 4.10. Sk KUMun sondajlardan elde edilen numune rnei (SKD-02-

SPT03) ............................................................................................... 47

ekil 4.11. Sk KUMun sondajlardan elde edilen numune rnei (SKD-05-

SPT05) ............................................................................................... 48

ekil 4.12. ok sk KUMun sondajlardan elde edilen numune rnei (SKD-02-

SPT04) ............................................................................................... 48

ekil 4.13. Deniz taban kumlarda tane dalm yzdeleri .................................... 49

ekil 4.14. SPT-N=4 deeri iin kumlarda zemin emniyet gerilmesi-temel

genilii ilikileri ................................................................................ 60



XI







1. GR lker Gkhan AHN

1

1. GR

Bu alma, ukurova niversitesi Fen Bilimleri Enstitsne bal Jeoloji

Mhendislii Anabilim Dalnda Yksek Lisans Tezi olarak hazrlanmtr.

Giri ana bal altnda, almann amac ile Adana ili Yumurtalk ilesi,

Adana Yumurtalk Serbest Blgesi, iinde kalan yaklak 65.00 hektar alann jeolojik ve

zemin etd iin hazrlanmtr.

1.1 Ama

almann amac incelenen araziyi temel zemini ve temel inaat ynnden

irdelemek, elde edilen verileri deerlendirerek yaplamaya ynelik sonu ve

nerileri sunmaktr. Bu almann ilk aamasnda inceleme alan yerinde grlerek

jeolojik ve jeoteknik adan ilk veriler elde edilmitir. Arazi almalar srasnda

karotlu sondajlarn yaplmas, yerinde deneylerin yaplmas, numune alnmas ve

laboratuar deneylerinin yaplmas Trk Standartlar Enstitsnn ilgili standartlarna

uygun olarak gerekletirilmitir. alma kara ve deniz olmak zere iki ksmdan

olumaktadr. Karada toplam derinlikleri 60.00m olan 3 adet karotlu sondaj ve

denizde toplam derinlikleri 208.20m olan 9 adet karotlu sondaj Haziran-Austos

2007 dneminde almtr. Ayrca kara yaplarnda zeminin yaps ve arazi verilerini

desteklemek amacyla 1 adet aratrma ukuru almtr. Elde edilen veriler kara ve

deniz yaplar iin ayr ayr deerlendirilmitir.

Arazi almalar esnasnda ett alan ve yakn civarnn jeolojik zellikleri

detayl olarak incelenmitir. Daha sonra blgenin depremsellii gz nnde

bulundurularak olas deprem sonularnn etkisi belirlenmitir.


2

1.2 nceleme Alannn Tantlmas

1.2.1 Jeomorfoloji ve evresel Bilgiler

nceleme alan Dou Akdeniz Blgesinde Adana ili Yumurtalk ilesi snrlar

ierisinde Adana Yumurtalk Serbest Blgesinde yer almaktadr. 1/25000 lekli

Trkiye Topografik haritalarnda Mersin O35 b2 paftasnda bulunmaktadr. Kara

alan ve denizalan koordinatlar izelge 1.1.de ve genel grnm ekil 1.1. ve

1.2.de verilmitir. Adana Yumurtalk Serbest Blgesi, skenderun Krfezi'nde,

Adana-Hatay illerinin birleimindedir. Ulam asfalt karayolu veya otoyol ile her

mevsim olanakldr. Blge Akdeniz ikliminin etkisi altndadr. Yazlar scak ve kurak,

klar lk ve yaldr. Morfolojik bakmdan dz bir topografyaya sahip olan arazide

ykselim ok az olmakla birlikte gneyden kuzeye dorudur.

izelge 1.1. nceleme alan ke koordinatlar

KARA ALANI KOORDNATLARI

X (Dou) Y (Kuzey)

1 499.227,00 4.088.262,00

2 499.313,00 4.088.308,00

3 499.253,00 4.088.399,00

4 499.400,00 4.088.488,00

5 499.572,00 4.088.203,00

6 499.347,00 4.088.068,00

DENZ ALANI KOORDNATLARI

X (Dou) Y (Kuzey)

1 499.347,00 4.088.068,00

2 499.653,00 4.087.580,00

3 499.875,50 4.087.721,00

4 499.572,00 4.088.206,00


3

ekil 1.1 nceleme alannn denizden genel grnm

ekil 1.2. nceleme alannn karadan genel grnm

Adana ilinde nemli fizyografik birimler dalar ve ovalardr. Yumurtalk

Serbest Blge Alannda dalk araziler kuzeydouda Misis dalar ile balar ve

kuzey-kuzeydou: gney-gneybatya doru uzanrlar. Adana ilinin kuzeyi tamamen

dalk gneyi ise ovalktr. Ovalar ve dalar arasnda ise hafif ve orta engebeli gei

blgesi vardr. Seyhan ve Ceyhan blgenin btn drenajn salayan iki nemli

nehirleridir. Adana ilinde genel olarak iki tip iklim grlr. Bunlar ky ve ovalardaki

Akdeniz iklimi, ikincisi yksek yerlerdeki karasal iklimdir. Bitki rts olarak,

ovalk kesimlerde tarm yapld iin doal bitki rts yoktur. Ovalardan sonra


4

balayan dk ykseltili, hafif ve orta eimli yerlerde seyrek allk, orman veya her

ikisinin karm grlr. Yksekliin artmas ile bitki rts ormana dnr.

nceleme alannda kara yaplarnn yaplaca alanda en dk kot 03.30 m ve

en yksek kot da 09.00 mdir. Kot fark sadece 5.70 mdir. Yksek kotlar inceleme

alannn kuzeybat kesiminde yer alrken sahann gneydou kesimi daha dk

kotlar ve deniz ky kenar hatt boyuncadr. Arazinin genel eimi %10dan dktr.

Sahada tamamyla bitkisel rt yer almaktadr. Jeolojik birimler rt birimi dnda

yzeyde gzlenmemektedir.

nceleme alannda deniz yaplarnn yaplaca alanda en yksek kot 03.30 m

ve en dk kot da -08.50 mdir. Kot fark 11.80 mdir. Deniz taban morfolojisinin

genel eimi %10dan dktr. Jeolojik birimler gncel deniz taban rt birimi

dnda deniz taban yzeyinde gzlenmemektedir.

1.2.2 Projeye Ait Bilgiler

Adana ili Yumurtalk ilesi, Yumurtalk Serbest Blgesi Mersin O35 b2

paftas 9/2Ada Akdeniz Gemi naa Sanayi A. . tarafndan tersane inaat

yaplacaktr. Ylda 7000-15000 ton arl arasnda orta ve byk apta alt gemi

ina edilerek suya indirilmesi planlanmaktadr. Proje kapsamnda yaplacak inaat ile

genel altyap ve evre dzenlenmesi planlanmaktadr. Projeye ait bilgiler EK-2de

verilmitir.

1.2.3 mar Durumu

nceleme alan Adana li Yumurtalk lesi, Yumurtalk Serbest Blgesi

ierisinde yer almaktadr.

2. NCEK ALIMALAR lker Gkhan AHN

5

2. NCEK ALIMALAR

Uurlu (1996), agrega retiminde ortaya kan taununun beton zellikleri

zerine etkisini belirlenmitir. Su-imento oran yksek olan betonlarn taunu

eklenmesi ile zelliklerinin iyiletii belirlenmitir. Ayrca taunu fazla olan beton

karmlarnda beton geirgenliinin, su emme orannn ve porozitesinin azald,

basn dayanmnn artt saptanmtr. nce agrega ierisindeki ince malzemenin

(kil hari) ykatlmadan beton tasarmda kullanlmas gerektii belirtilmitir.

Halili (2003), krma-eleme tesis tasarmlarn incelemi ve kaliteli agrega

retimi iin uygun tesis donanmlar belirlemitir. Agrega kalitesini etkileyen

faktrlerin banda tan krlma (sktrarak krma, arptrlarak krma) ile ocak

malzemesinin litolojik, yapsal ve fiziksel zellikleri geldiini belirlemitir. Kaliteli

ve kbik malzeme retimi iin arptrma zellikli dey milli krclarn

kullanlmasnn verimi artrd sonucuna varmtr. Krma tesislerindeki krc

baklarnn dkmnde kullanlan kimyasal karmn, tan litolojisine ve alma

ortamnn hidrojeolojik ve hidrolojik durumuna gre ayarlanmas gerektiini

belirtmitir. Bylece bak ve astardaki anma en aza indirilmektedir. Kireta,

kumta, bazalt gibi farkl kayalarda ayr zellikte krc gelitirilmesi, krma-eleme

kalite ve verimini artrarak retim maliyetini drd sonucu bulunmutur.

Uluz ve di. (2004) krma-eleme tesislerinde inceleme yaparak krma kum

ierisindeki ta unu miktar artyla, kilin krma kum ierisine giri nedenleri

incelemitir. Krma-eleme tesislerinden alnan rnekler zerinde laboratuar deneyleri

yaplarak ta ocann, krma tesisinde retilen agregalarn karakteristik zellikleri

belirlenmitir. Krma kum ierisindeki taunu ve kil miktarlarndaki deimeler

dikkate alnarak beton tasarmlar yaplm bu srada alnan rnekler zerinde yaplan

deneyler, beton kalitesi karlatrlmal olarak deerlendirilmitir. Bileiminde

taunu ve kil bulunduran krma kumun beton retiminde kullanlmas durumunda

karlalacak kalite sorunlar belirlenmesi amac ile deneme retimleri yaplmtr.

Aratrmaclar, krma kumda bulunan ince madde miktarnn ve zelliklerinin bu

agregayla retilecek betonun kalitesini dorudan etkilediini belirlemilerdir. Krma

kum ierisindeki taunun, beton kalitesine belli bir lde katkda bulunduu fakat


6

orann artmasyla birlikte kalite sorunlarna neden olduu saptanmtr. Krma kumda

bulunan kilin ise beton iin nemli kalite sorunlarna neden olduu bulunmutur.

avuolu ve di. (2005) Harit ayndan elde edilen ve Kukayas krma-

eleme tesisinde retilen krlm dere agregasnn beton dayanmna etkisi

aratrmtr. Yksek ince madde miktarnn zgl yzey alannda bir art meydana

getirerek beton karmnn su ihtiyacn nemli lde arttrd ve beton basn

dayanmn olumsuz ynde etkiledii belirlenmitir. Bu almada kullanlan krlm

dere agregasnn, yaplan alma sonrasnda beton agregasn olarak kullanlabilecei

sonucuna varlmtr.

Topu ve di. (2006), Eskiehir blgesinde farkl agrega ocaklarndan alnan

ve hazr beton santrallerinde ince malzeme olarak kullanlan ince agregalarn metilen

mavisi deerleri belirlemitir. Bu agregalarla retilen beton rneklerinin metilen

mavisi deerleri ile fiziksel ve mekanik zellikler arasnda iliki kurulmaya

allmtr. ok ince malzeme ierii, ince agregann beton zerine olumlu etkisini

tek bana yanstmad saptanmtr. Bu yzden ok ince malzeme kalitesini

belirlemek iin metilen mavisi deneyi yaplmas ve ok ince malzeme ierii ile

metilen mavisi deney sonular birlikte incelenmesi gerektii belirtilmitir.

Arslan ve di. (2006), Krehir yresi ta ocaklarndan salanan krmatalarn

beton agregas olarak kullanlabilirlii incelenmitir. Standartlara uygun olarak

retilen sertlemi beton gruplar zerinde gerekletirilen beton deneyleri

sonularna gre; basn dayanm, zgl arlk, yarmada ekme dayanm, elastisite

modl yksek betonlarn, agrega zgl arlk ve birim arlnn yksek, anma

ve kusurlu tane orannn dk olduu bulunmutur. Beton basn dayanm dk

olanlarnsa, agrega zgl arlk ve birim arlnn dk, anma ve kusurlu tane

orannn yksek olduu belirlenmitir.

zgan (2005), krmata ierisinde bulunan taununun beton basn

dayanmna olan etkisi aratrmtr. almada, %0, %5, %10, %15 oranlarnda

taunu ieren beton rneklerinin basn dayanmlar arasnda nemli lde fark

olduu, taunu miktar arttka beton basn dayanmnn artt saptanmtr.

Uar (2008), agrega retiminde amalanan kalitenin salanabilmesi iin ocak

iletmeciliinden balayarak gerekli en kk ilemler ayrntl olarak incelenmitir.


7

Mersin ili Tarsus ilesinde yer alan krma-eleme tesisinde retilen krma talarn TS

706 EN 12620 standardna uygunluu aratrlmtr. Yaplan deneyler sonucunda

krma-eleme tesisinde retilen krma talarn standarda uygun olduu ve beton

santrallerinde kullanlabilecei grlmtr.

Ksack (2009), Bu almada Adana evresinde alt farkl agrega ocandan

alnan ve hazr beton santrallerinde kullanlan ince agregalarn alnd ocaklarn

formasyon zellikleri (zellikle kil ierii), krma-eleme tesis donanmlar ile 0.063

mmlik kare gz elekten geen ince madde miktar ve metilen mavisi deerleri

belirlenmitir. nce agregalarn alnd ocaklarn formasyon zellikleri, krma-eleme

tesis donanm ile ince madde miktar ve metilen mavisi deerleri arasnda

karlatrmalar yaplmtr. Ayrca sz konusu ta ocaklarnda, krma-eleme tesis

donanmnn ince agrega ierisindeki kil orannn azaltlmasnda etkili olduu

belirlenmitir. Yaplan almalar sonucunda ayn formasyondan alm yapan fakat

ayn donanm kullanmayan ocaklarn ince agregadaki ok ince malzeme ierii ve

metilen mavisi deerleri farkllklar gsterdii, kil ierii ok fazla olan bir ocakta

uygun donanm seimi yapldnda sonu rnde kil ierii byk oranda azald

ve taunu miktarnn artm olduu saptanmtr. nce agregalardaki ok ince

malzeme ierii, agregann beton iin uygunluunu tek bana yanstmamaktadr.

ok ince malzeme kalitesini belirlemede yardmc olan metilen mavisi deneyinin

yaplmas gerekmektedir. Hazr beton santrallerinde agrega kabulnde ok ince

malzeme ierii ve ayn malzemenin metilen mavisi deerleri incelenerek karar

verilmelidir.


8

3. MATERYAL VE METOD lker Gkhan AHN

9

3. MATERYAL VE METOD

Bu balk ad altnda, alma sresince yararlanlan materyallerin neler

olduklar, yine aratrma kapsamnda kullanlan metotlarn ierikleri hakknda

bilgiler verilmektedir.

3.1. Materyal

Bu almada, Adana-Yumurtalk (Serbest Blge) blgesinde yaplacak

tersane jeolojik ve zemin etdne ynelik arazi ve laboratuar deneyleri yaplmtr.

Arazi almalarnda; kara ve denize ynelik karotlu sondaj makineleri

kullanlmtr. Laboratuar almalar iin ise; kompas, elek seti, casagrande aleti,

hassas elektronik terazi, zgl arlk seti (piknometre), konsolidasyon aleti, serbest

basn aleti kullanlmtr. Bro almalarnda ise bilgisayar ve yazlm

programlarndan yararlanlmtr.

3.2. Metot

Bu alma genel olarak; literatr taramas, arazi almalar, laboratuar

almalar, bro almalar ve tez yazm olmak zere be aamada tamamlanmtr.

3.2.1. Literatr Taramas

Aratrma her aamasnda nceki almalar incelenmitir. alma konusu ile

ilgili literatr taramas, ilgili kurumlarn ktphaneleri ve elektronik ktphane

arivleri incelenerek yaplmtr. Ayrca aratrma ile ilgili tezler, bilimsel makaleler,

rapor ve basl dkmanlardan yararlanlmtr.


10

3.2.2. Arazi almalar

Bu blmn amac, incelenen araziyi temel zemini ve temel inaat ynnden

irdeleyerek elde edilen arazi verilerinin deerlendirilmesi sonucu yaplamaya

ynelik sonu ve neriler sunmaktr.

lk aamada inceleme alan yerinde grlerek jeolojik ve geoteknik adan ilk

veriler elde edilmitir. Arazi almalar srasnda karotlu zemin sondajlar ve

deneylerin yaplmas, laboratuar deneyleri iin rselenmi ve rselenmemi

numunelerin alnmas, zeminlerin yerinde tanmlanmas ve laboratuar deneylerinden

sonra snflandrlmas TSE standartlarna uygun olarak gerekletirilmitir (izelge

3.1.).

izelge 3.1. Aratrmada kullanlan TSE standartlar

Kullanlan TSE standartlar

TS 5744 (1988) naat mhendisliinde temel zemini zelliklerinin yerinde lm

TS 1500 (2000) naat mhendisliinde zeminlerin snflandrlmas

TS 1900-1 (2006) naat mhendisliinde zemin laboratuvar deneyleri-Blm 1: Fiziksel zelliklerin tayini

TS 1900-2 (2006) naat mhendisliinde zemin laboratuvar deneyleri-Blm 2: Mekanik zelliklerin tayini

3.2.2.1. Karotlu Zemin Sondajlar

Arazide yatay ve dey zemin profilinin, zemine ait indeks ve mhendislik

zelliklerinin elde edilmesi amacyla EK 5de verilen mhendislik jeolojisi

haritasnda iaretlenen lokasyonlar da 22 Haziran-3 Eyll 2007 tarihleri arasnda

karotlu zemin sondaj almalar yaplmtr. Karada toplam derinlikleri 60.00m olan

3 adet karotlu sondaj (SKK-01:20.00m, SKK-02:23.00m ve SKK-03:17.00m) ve

denizde toplam derinlikleri 208.20m olan 9 adet karotlu sondaj (SKD-01: 23.25m,


11

SKD-02:24.25m, SKD-03:23.70m, SKD-04:24.50m, SKD-05:21.00m, SKD-

06:20.00m, SKD-07:19.00m, SKD-08:25.00m ve SKD-09:27.50m) almtr (ekil

3.1.). Sondaj loglarnn detayl sonular EK-6da verilmitir. Ayrca kara yaplarnda

zeminin yaps ve arazi verilerini desteklemek amacyla 1 adet aratrma ukuru

almtr.

ekil 3.1. Denizde yaplan sondajn genel grnm

Sondajlar esnasnda derinlikle birlikte zemin deiimini belirlemek amacyla

her 1.50mde Standart Penetrasyon Deneyi (SPT) yaplarak zemin dayanm ve

kvamna ynelik veriler elde edilmitir. Ayrca her SPTden sonra laboratuar

analizleri iin zemin numuneleri alnmtr. Sondajlar esnasnda yaplan yerinde

Standart Penetrasyon Deneyi sonularnda elde edilen vuru says (N) ve buna bal

olarak elde edilen jeoteknik zelliklerin belirlenmesi iin izelge 3.2 (iri taneli

zeminler) ve izelge 3.3 (ince taneli zeminler) kullanlmtr.


12

SPT deney sonular zemin mukavemeti hakknda genel bir fikir vermektedir.

Deneyde standart bir u (ayn zamanda numune alc) zerine 63.5kg arlndaki

ahmerdann 0.75 m ykseklikten serbest drlmesi ile, zemine 15cmlik

kademelerle toplam 45 cm girdirilinceye kadar, gereken darbe adedi tespit edilir.

Dolgudan dolay ilk 15cmlik ksm dikkate alnmaz ve son iki kademedeki d

saylar toplam zeminin SPT-N says (darbe says) olarak deerlendirilir. Blok ya

da akl boyutunda daneler ieren zeminlerle ok sk (sert) zeminlerde deney

yaplmas halinde hedeflenen derinliklere girilemedii durumlarda T.S. 5744de

belirtildii ekilde deneye son verilir. Byle durumlarda deney sonucu ref (R)

olarak belirtilir.

izelge 3.2. SPT-N deerlerine gre kumlu zemin zellikleri (Bowles, 1996)

Darbe Says

(SPT-N)

Tanmlama Sklk

Durumu (Terzaghi ve Peck, 1967)

Rlatif Sklk veya Rlatif

Younluk (ID) (Gibbs ve

Holtz, 1957)

Tij Enerjisine Gre SPT

(N1)70

Suya Doygun

Birim Hacim Arlk (kN/m3)

Srtnme As f (derece)

0-4 ok gevek %0-%15 0-3 11-16 nce 26-28 Orta 27-28 Kaba 28-30

4-10 Gevek %15-%35 3-8 14-18 nce 28-30 Orta 30-32 Kaba 30-34

10-30 Orta Sk %35-%65 8-25 17-20 nce 30-34 Orta 32-36 Kaba 33-40

30-50 Sk %65-%85 25-42 17-22 nce 33-38 Orta 36-42 Kaba 40-50

>50 ok Sk %85-%100 42-58 20-23 nce

>50 Orta Kaba


13

izelge 3.3. SPT-N deerlerine gre killi zemin zellikleri (Bowles, 1996)

Kvam Tanmlamas

Darbe Says (SPT-N) Konsolidasyon Durumu

Serbest Basn

Dayanm (kg/cm2)

ok Yumuak 0-2

Normal Konsolide (1)

(1)........(6) deerleri kilin konsolidasyon derecesindeki

art tanmlamaktad

r

< 0.25

Yumuak 3-5 Normal Konsolide (2) 0.25-0.50

Orta 6-9 Normal Konsolide (3) 0.50-1.0

Kat 10-16 Ar Konsolide (4) 1.0-2.0

ok Kat 17-30 Ar Konsolide (5) 2.0-4.0

Sert > 30 Ar Konsolide (6) > 4.0

Kara ksmnda yaplan sondajlar esnasnda rselenmemi numune almak iin

UD tp kullanlmtr. Denizde ki sondajlarda zemin yaps nedeniyle rselenmemi

numune alma imkan olmamtr. Gerek denizde gerekse karada zellikle

bazaltlardan laboratuar deneyleri iin rselenmemi-karot numuneleri alnmtr.

Karada yaplan her bir sondaj sonras sondaj kuyularnn tabanna kadar alt ksm

delikli PVC boru indirilmi ve bu sayede yeralt suyu en az 1 hafta sreyle lm

yaplmak suretiyle takip edilmitir.

izelge 3.4.de kara ve zemin sondajlarnn zellikleri verilmitir.


14

izelge 3.4. Kara ve deniz sondajlarnn zellikleri KARA SONDAJLARI

Sondaj No X

Koordinat Y Koordinat Z kot (m)

Derinlik (m)

Taban Kotu (m)

Balama Tarihi

Biti Tarihi

1 SKK-01 499.407,900 4.088.130,000 3.50 20.00 -

16.50 05/07/2007 08/07/2007

2 SKK-02 499.490,000 4.088.251,450 4.60 23.00 -

18.40 08/07/2007 12/07/2007

3 SKK-03 499.420,500 4.080.300,000 6.30 17.00 -

10.70 13/07/2007 17/07/2007

DENZ SONDAJLARI

Sondaj No X

Koordinat Y Koordinat

Z kot (m)

deniz taban

Toplam Derinlik

(m)

Taban Kotu (m)

Balama Tarihi

Biti Tarihi

4 SKD-01 499.348,606 4.087.965,485 -3.25 20.00 -

23.25 22/06/2007 25/06/2007

5 SKD-02 499.391,000 4.087.913,900 -4.25 20.00 -

24.25 26/06/2007 28/06/2007

6 SKD-03 499.339,800 4.087.966,150 -3.70 20.00 -

23.70 18/07/2007 23/07/2007

7 SKD-04 499.495,000 4.087.895,000 -4.50 20.00 -

24.50 23/07/2007 23/08/2007

8 SKD-05 499.652,500 4.088.024,500 -4.50 15.50 -

21.00 23/08/2007 26/08/2007

9 SKD-06 499.589,900 4.087.985,500 -4.40 15.60 -

20.00 26/08/2007 30/08/2007

10

SKD-07 499.501,100 4.087.985,800 -3.90 15.10

-19.00 30/08/2007 31/08/2007

11

SKD-08 499.605,600 4.087.815,600 -5.60 19.40

-25.00 31/08/2007 01/09/2007

12

SKD-09 499.722,000 4.087.769,500 -7.20 20.30

-27.50 01/09/2007 03/09/2007

3.2.3. Laboratuar almalar

Temel ett sondaj kuyular ile yaplan arazi almalar srasnda alnan

rselenmi ve rselenmemi zemin numuneleri zerinde, Bayndrlk Bakanl 124

no onayl ZEMKA Zemin Mekanii ve Yap Malzemeleri Kalite Kontrol

Laboratuarnda gerekli grlen tm deneyler yaplmtr.


15

rselenmi ve rselenmemi numuneler iin su ierii, tabii birim hacim

arlk, kuru birim hacim arlk, zgl arlk, elek analizi, Atterberg limitleri,

serbest basn ve konsolidasyon (dometre) deneyleri yaplmtr. Deney sonular

detayl olarak EK 7de verilmitir.

Kara alan ierisinde gzlemsel ve sondajl alma sonucu kil, bazalt ve

ayrm kilta-kumta olmak zere ana zemin birimi tanmlanmtr. Laboratuar

deneyleri kil ana birimi ve tabanda yer alan ayrm kilta-kumta birimleri

zerinde yaplmtr

Deniz alannda ise kum, bazalt ve ayrm kilta-kumta olmak zere

ana birim tanmlanmtr. Labaratuar deneyleri zellikle gncel deniz taban kumlar

zerinde younlamtr.

Gerek karada gerekse denizde sondajlarda kesilen bazalt birimi iin birim

hacim arlk ve tek eksenli skma dayanm deneyleri yaplmtr.

Laboratuar deneyleri sonularna gre sondajlarda tanmlanan (EK-6)

birimlerin genel korelasyonu zemin snflar ve derinlikleri ile birlikte EK-8de

verilmitir.

3.2.4. Yeralt ve Yerst Sular

nceleme alannn kara ksmnda yer alt suyu kil-bazalt kontanda

gzlenmektedir. Karada bu derinlik 5.00-9.00m arasnda deimektedir.

Kara alannda sondajla geilen litolojik birimlerin geirgenliklerini

belirlemek amacyla yaplan szma ve basnl su deneyleri aada verilen

formllerle deerlendirilmitir;

Eer yer alt suyu mevcut deilse ( )4 1 2

QKH H H

= +

Eer yer alt suyu mevcutsa ( )4 1 3

QKH H H

= +


16

43.48 10VK xH

-=

QVt

=

Bu eitliklerde;

Q=Kuyuya verilen su miktar (m3) t=Deneyin sresi (dakika)

H=h1+h2 K=Geirgenlik katsays (m/sn)

Q=Toplam su kayb (m3)

(H1)=Sabit tutulan seviyenin zeminden ykseklii (m)

(H2)=Muhafaza borusunun alt ucu ile zemin arasnda mesafe (m)

(H3)=Yeralt suyunun zemine olan mesafesi (m)

(H4)=Deney boyu uzunluu (m)

h1=Su bal ile kuyu taban aras mesafe (m)

h2=Manometre basnc x 10.3

Szdrma ve basnl su deneyleri ile ilgili sonular EK-9da verilmitir.

4. ARATIRMA BULGULARI lker Gkhan AHN

17

4. ARATIRMA BULGULARI

Adana Yumurtalk Serbest Blgesi Tersane Sahas Jeolojik ve Zemin Etd

ana bal ad altnda hazrlanan ve bu almayla elde edilen arazi, laboratuar ve

bro almalarnn sonular aratrma bulgular blmnde balklar halinde

verilmitir.

4.1 alma Alan ve Yakn Civarnn Jeolojisi-Tektonii

4.1.1 Genel Jeoloji

Yumurtalk ve yakn civar (Ceyhan-Adana) Paleozoyik-Mesozoyik yal

Metamorfik bloklar, Paleosen-Orta Eosen yal Bodrumkale formasyonu,

Dokuztekne volkano sedimanlar ve bu birimlerle ayn dnemde oluan Doruk yesi,

st Eosen-Oligosen yal Bulgurkaya Olistostromu, Miyosen yal Kzldere

formasyonu, Alt-Orta Miyosen yal Karata formasyonu, Alt Miyosen yal Aslanta

formasyonu, Orta Miyosen yal Karata formasyonu ve birimle ayn dnemde ayn

dnemde kelen Sarmaz yesi, Kuvaterner dnemde oluan Delihalil volkanitleri

ve alvyonlardr (EK-3).

4.1.1.1 Metamorfik Bloklar (PM)

Paleozoyik-Mesozoyik yal Metamorfik bloklar genelde pelitik itler ve

rekristalize karbonatlardan olumaktadr. Tersane sahasnn da yer ald EK-3de

verilen jeolojik haritada inceleme alannn kuzeybatsnda yer almaktadr. Harita

mesafesi 10 km civarndadr. Ulam olanaklar gz nne alnrsa 20 kmlik bir

mesafede yer almaktadr.


18

4.1.1.2 Dokuztekne Volkano-Sedimanterleri (Ktd)

Birim tabanda spilitk yapda volkanitlerle balamakta olup daha sonra orta

volkanitlere ve ste doru tfit ve aglomeralara gei yapmaktadr. Bu kaya trleri

istif iinde ardalanmal olarak tekrarlanmaktadr. stifin iinde yer yer marn, killi-

kumlu kireta ve aklta-kumta seviyeleri bulunmaktadr. Birim bir btn olarak

deerlendirildiinde, bazik volkanitlerin egemenliinde, krmz-koyu krmz-

kahverengi renkli, yer yer manganl, rtl ve fosilli mikrit ara seviyeleri ieren,

volkanit-tfit-aglomera ardalanmasndan olutuu grlmektedir. Doruk kasabas

civarnda geni yzeyleme veren bu mikritler EK-3de verilen jeolojik haritada

Doruk yesi (Ktdd) olarak isimlendirilmitir.

Birim Akdeniz Gemi na A.. Yumurtalk Tesileri alanna 10-15 km harita

uzaklnda ve karayolundan 20-25 km mesafede Sarkeili-Sarlar yerleim

alanlarnn kuzeydousu-kuzeyinde yer almaktadr. Ayrca hemen hemen ayn

mesafelerde EK3de verilen jeolojik haritann bat ksmlarnda da gzlenmektedir.

4.1.1.3 Bodrumkale formasyonu (KTb)

Ceyhan ilesinin gneydou yresinde yaygn olarak izlenmektedir. Birim,

volkanit ve aglomera bloklu, krmz renkli, kumlu amurta matriksli olistostromal

bir seviye ile birlikte balamakta, koyu gri ve kahve renkli bol volkanit elemanl

kumtalar ile devam etmekte olan istif, bu kumtalar ile ardalanan olistostromal

seviyelerden sonra kumta, krmz renkli amurta ve krntl kiretana

gemektedir.


uzaklnda ve karayolundan yaklak 25 km mesafede inceleme alannn

kuzeydousunda yer almaktadr.


19

4.1.1.4 Bulgurkaya Olistostromu (Tbul)

Blgede zellikle Misis-Nur Danda yzlek veren Bulgurkaya Olistostromu

(Tbul) ilk defa Kozlu (1982) tarafndan tantlmtr. Misis-Andrn havzasnda st

Eosen-Oligosen yal denizel bir matriks iinde Misis-Andrn melanjna ait bloklar

kapsayan kaotik istif, ok aktif tektono-sedimanter ortamn rndr. inde bol

olistolit bulunduran mega-bre, killi-kumlu aklta seviyeleri ile ardalanmal

kelen, trbidit zellikli kumta-kalkarenit ve kumlu marn kaya trleri

bulunmaktadr.


uzaklnda ve karayolundan yaklak 25 km mesafede inceleme alannn

kuzeydousunda yer almaktadr.

4.1.1.5 Kzldere Formasyonu (Mkl)

Eski Yumurtalk-Yumurtalk kylarnda, Yumurtalk faynn

gneydousunda yzlek veren Alt-Orta Miyosen yal Kzldere formasyonu (Tkl)

ilk defa Schmidt (1961) tarafndan adlandrlmtr. Formasyon genel olarak gri

renkli orta-kaln tabakal kumta ve eyl (kilta) seviyeleri ardalanmasndan

olumaktadr. Birim KD-GB dorultusunda 60-80 derece kuzeybatya eimlidir.

Birim Akdeniz Gemi na A.. Yumurtalk Tesisleri alannda yzeyde

gzlenmezken sondajlarda gzlenen en alttaki birimdir. Buna karlk Tersane

alannn kuzeydou ksmlarnda yzeyde de gzlenmektedir.

4.1.1.6 Aslanta (Ta) ve Karata Formasyonlar (Tka)

Alt-Orta Miyosen yal bu formasyonlar inceleme alan yakn civarnda

trbiditik istiflerden olumaktadr. Blgede KD-GB boyunca geni yzlekler vererek

uzanmaktadr. EK-3de verilen jeolojik haritann nemli ksmn oluturmaktadr.

Aslanta formasyonu aklta-kumta-eyil seviyelerinin hemen hemen eit


20

ardalanmndan olumaktadr. Karata formasyonu gri renkli ince-orta ve yer yer

kaln tabakal kumtalar ile, orta-kaln tabakal, laminal eyllerin dzenli ve eit

ardalanmndan olumaktadr. Karata formasyonunun Sarmaz yesi (Tksa) KD-GB

boyunca geni yzlekler veren Aslanta ve Karata formasyonlarnn arasnda ayn

dorultuda yzlekler vermektedir. Genel olarak kalsi trbiditlerden olumaktadr.

nceleme alanna en yakn alanlar birka kmlik mesafe uzaklktadrlar.

4.1.1.7 Delihalil Volkaniti (Tf-Bazalt-Qb)

Misis-Andrn Havzas ile skenderun Havzas snr kuanda, Yumurtalk

bindirme (fay) hatt boyunca ve yakn evresinde, bazik kkenli volkanit ve tfler

yzeylenmektedir (b). Toprakkale batsndaki Delihalil Tepede bu volkanitlerin

k merkezlerine ait volkan konileri izlenebilmektedir. Birim Yumurtalk civarnda

Bota tesislerinin bulunduu alan da dahil olmak zere geni bir blgede

yzlenmektedir. Genelde gen tektonik hatlar boyunca yark erpsiyonu olarak kan

bu volkanitler, gzenekli, siyah renkli bazaltlar ve krmzms-gri ve siyah renkli

tflerin ardalanmas eklindedir. Yer yer Kuvaterner alvyonlar tarafndan rtl

olan birimin erpsiyon ya olarak Kozlu (1996) tarafndan st Pliyosenin hemen

sonras olaca belirtilmitir.

EK-3de verilen jeolojik haritada bazalt olarak gsterilen alan genel olarak

ayrm bazalt, ayrmam bazalt, piroklastikler, bazaltik tf, kl, cruf, volkanik

kumta ve killerden olumaktadr. Asal uyumsuzlukla Miyosen yal Karata ve

Kzldere formasyonlarn ince, kaln tabakal olarak rtmektedirler. Piroklastikler

genel olarak tutturulmam ve gevrektirler. Piroklastiklerin zerine bazaltik lavlar

gelmektedir. Yumurtalk Serbest Blge yakn civarnda bazaltlar lav dzlkleri

olarak grlmektedir. Lav tabakalarnn kalnl 5-20 m arasnda deimektedirler.

Fakat kuzeydeki yol yarmalarnda bu kalnln 100 m civarnda olduu grlmtr.

Bazaltlar koyu gri ve siyah renklidirler ve genelde gaz boluklar ierirler. Bu

boluklar yer yer kalsit dolguludur. Masif grnml bazaltlar yer yer volkan

konilerinin yaknnda piroklastlarla ara tabakaldr ve bu seviyeler tephra

(pirokilastik moloz) olarak tanmlanmtr. Ceylan Tepe, Kara Tepe ve Turunlu


21

civarlarnda bu birim aka mostra vermektedir. Tephra imentolanmam taneli

yapya sahip olup kl ve tflerden olumaktadr. Sar, kahverengi tf seviyeleri,

limonit tarafndan renklendirilmitir. Kaba piroklastikler baz lokasyonlar da

aglomeralar tarafndan rtlmtr. Tephrann volkan konilerinin yaknlarnda

kalnl artmaktadr.

Lav akntlar sonucu olutuundan kalnl lokasyondan lokasyona

deimektedir. nceleme alannda karada yzeyde alvyon rtnn hemen altnda yer

almaktadr. Ky eridinde yzeyde gzlenmektedir. Gncel deniz dolgusu altnda da

farkl kalnlklarda gzlenmektedir.

4.1.1.8 Alvyon (Qal)

Adana baseninde, Adana ovasn oluturan eski alvyonlar ile dere

boylarnda gelimi gen alvyonlar (Qa) bulunmaktadr. Eski alvyonlar genellikle

bitkisel toprak ile rtl bulunmaktadr. Yeni alvyonlar ise dere boylarnda gelimi

olup genelde kt boylanm, tutturulmam akl, kum, silt ve kil malzemesinden

olumaktadr. Seyhan ve Ceyhan Nehirlerinin menderesli yaplar, ok iri taneli

malzemeden ziyade iri-ince taneli (kum-silt-kil) malzemelerin kelmelerine imkan

vermektedir. Bu nehirlerin eski yataklarnda gnmzde bir ok yerleim alan

mevcuttur.

nceleme alannda yzey genelde alvyon kkenli kil kellerinden

olumaktadr. Kalnl topografik yapya bal olarak deimektedir. Kara yaplar

bu birimin zerinde yer alacaktr.

4.1.2 Tektonik ve Depremsellik

4.1.2.1 Dou Akdeniz Blgesi Tektonii

Trkiye, Alp-Himalaya orojenik kuann Akdeniz ksmnda yer almaktadr.

Alp orojenesi Avrupa ve Afrika ktalar arasndaki kompresyonel (sktrma)


22

hareketler sonucu oluurken, Himalaya orojenesi ise Hindistan-Asya arpmas ile

meydana gelmitir. zellikle Adana ve yakn civar Afrika, Arap ve Avrasya olarak

isimlendirilen byk levhalarla birlikte Anadolu, Kuzey Dou Anadolu ve Karadeniz

gibi kk levhalarn arasndaki hareket ilikilerinden etkilenmektedir.

Alp-Himalaya sisteminde sismisite dalm olduka heterojendir. Sismik

faliyetler genelde levha kenarlarnda younlamaktadr. Akdeniz blgesinde ana

levha aktif rol oynamaktadr (Morgan, 1968; LePichon, 1968; McKenzie, 1970).

Bunlar, Afrika, Avrasya ve Arap levhalardr. Bu sismik aktivitiler gz nne

alndnda, Dou Akdeniz blgesinde irili ufakl bir ok levhann bulunduu ortaya

kmaktadr ve blgedeki yerel sismisite artlar daha kk ve hzl hareket eden bu

levhalara balanmaktadr (McKenzie, 1970 ve 1972: Dewey ve engr, 1979).

Mckenzie (1970 ve 1972)ye gre bu plakalardan birisi Ege, Yunanistann bir ksm,

Girit ve Trkiyenin byk bir ksm ve Kbrs ierir (Trkiye veya Anadolu

Levhas). Dewey ve engr (1979) Dou Anadoluda nc bir levha tanmlamlar

ve bunu "Van Levhas" olarak isimlendirmilerdir.

Anadolu Levhasnn kuzey snr, Kuzey Anadolu Fay (KAF)

tanmlanmaktadr. KAF dou-bat uzantl ve sa ynl dorultu atmldr. Ayrca

Anadolu Levhasnn kuzeyinde yer alan Karadeniz Levhasnn da gney snrn

tanmlar. McKenzie (1972)ye gre Anadolu Levhasnn gney snr, gneybat

Trkiyenin gneyinde Ege Levhasnn gney snr ile birleerek Kbrsn

gneyinden skenderun krfezine, oradan da KAF ile birleerek Erzincann

dousuna (Karlovann 10 km dousu) uzanan skenderun krfezi ile Karlova

arasnda, aktif sol ynl dorultu atml Dou Anadolu Fayn (DAF) izler.

Batda ise Ege ve Anadolu levhalar arasndaki snr yeterince aklkla

tanmlanmtr. McKenzie (1972) bu snr Bat Anadoludaki dou-bat graben

sistemlerinin biraz dousundan geirmektedir. Ancak, Alptekin (1973) Bat

Anadoludaki graben sistemlerini oluturan byle bir snra ait mekanizmay

reddederek her iki levhay birlikte yorumlayp "Ege-Trkiye Levhas" olarak

tanmlar. Papazachos (1974) blgede oluan depremler ve fay dzlemi zmlerine

gre Ege Blgesinde kuzeyden gneye doru bir ka kk levha daha

tanmlamtr. Bunlar srasyla, Rodop, Olimpus, Sarus, Kuzey Anadolu, Bat


23

Trkiye, Toros ve Ege olarak adlandrlmtr. Dewey ve engr (1979), McKenzie

(1972)nin Ege Levhas ile birlikte Anadolu Levhasnn batsnda Peleponnes

Levhasnn varlndan sz etmilerdir. Bu levhann kuzeyinde ayrca Makedonya

levhasn tanmlamlardr.

Afrika ve Arap levhalar kuzeye doru Anadolu levhasn sktrmaktadr.

Arap levhasnn, Anadoluya gre, l Deniz transform fay boyunca kuzeye doru

olan hareketi Arap-Avrasya levhalarnn yaknlamasn salamaktadr. Bu hareket

Dou Anadolu yaklama zonu, gneydou Trkiyede Bitlis Bindirme Kua,

randa Zagros bindirme kua, tarafndan tmyle karlanmaktadr. Arap levhas,

Bitlis Bindirme Kua boyunca kuzey-gney skmasna neden olmaktadr. Bu

arada Dou Anadolu zonundan Anadolu levhas kopup batya doru uzaklarken

Dou Anadolu levhas da douya doru hareket etmektedir. Bunun sonucunda Kuzey

Anadolu Fay, Dou Anadolu Fay ve Kuzey Dou Anadolu Fay olmak zere

yeni levha snr olumutur. Bu fay zonlar, Anadolu ve Kuzeydou Anadolu

levhalar arasndaki snrlar oluturmaktadr.

4.1.2.2 nceleme Alan Yakn Civar Tektonik Hatlar ve Sismik Kaynak Zonlar

Adana ve yakn civarndaki depremleri ana veya byk levhalar olarak

tanmlanan Avrasya-Afrika-Arap levhalar arasndaki hareketler belirlemektedir.

Arap ve Afrika levhalarnn Anadolu levhas ile olan snr, Dou Anadoludaki

Bitlis Bindirme Kua, dieri ise skenderun Krfezinin gneyinden Kbrsa doru

bir yay izerek Antalya Krfezine ulaan Kbrs Dalma-Batma kuadr. Bu iki

farkl sismotektonik kua ayran ve sol yanl hareket eden l Deniz Fay kuzey-

gney dorultusunda ilerleyerek skenderun krfezinin kuzeydousunda Kbrs

yayna ular. Dou Toroslar blgesinde Mara civarlarnda l Deniz Fay, Dou

Anadolu Fay ve Kbrs Yaynn kuzeydou uzantsnda kesierek "Mara l

Birlemesi" olarak bilinen bir l eklem oluturmaktadrlar. Arap ve Afrika

levhalarnn Anadolu levhasna doru olan hareketleri bu fay kuaklar zerindeki


24

neotektonik deformasyonlar oluturmakta ve blge aktif bir depremsellik karakteri

kazanmaktadr.

27 Haziran 1998 depreminin olutuu fay zonu Karata ve Yumurtalk ileleri

arasnda balayp KD-GB dorultusunda Maraa kadar uzanmaktadr. Bu zon

deiik aratrmaclar tarafndan farkl isimlendirilmitir. Daha ok Karata-

Yumurtalk Fay zonu olarak bilinen bu tektonik hat, arolu ve dierleri (1992)

tarafndan hazrlanan "Trkiye Diri Fay Haritas" nda Karata-Osmaniye Fay Zonu

olarak gsterilmitir. Kozlu (1996)da bu blgedeki tektonik hatlar ayr ayr

haritalayarak Aslanta Fay Zonu, Yumurtalk Fay (Bindirme), Sarkeili-Karatepe

Fay (Bindirme), Karata ve Zeytinbeli Faylar olarak tanmlayarak haritalamtr.

Blgedeki tektonik hatlar olas bir depremdeki sismik kaynak zonlardr.

Blgede balca yedi sismik kaynak zonu belirlenmitir. Aadaki blmlerde bu

aktif tektonik yaplar topluluu ksaca zetlenmektedir.

(1) Misis-Yumurtalk Fay Zonu: Bu zon Karata-Osmaniye, Yumurtalk,

Misis-Ceyhan ve Kozan faylarnn sismo-tektonik aktivitelerini iermektedir. Kuzey

ve kuzeydouya doru Kahramanmaraa uzanmaktadr. Bu zondaki faylarn

yzeyde ksa uzunluklarla izlenmesi tarihsel dnemde ve gelecekte manyitd

7.0dan byk deprem oluturma olasln azaltmaktadr.

(2) iekli-Gksu Fay Zonu: Anadolu Blounun isel deformasyonunun

bir ksmn alan bu zon sol atml iekli-Gksu fay sisteminden olumaktadr ve

yaklak 170 km uzunluundadr. Baz lokasyonlar da 35-40 km srama

gstermektedir.

(3) Ecemi Fay Zonu: Kuzeydou-gneybat uzanml sol atml bu fay zonu

yaklak 100 kmlik bir uzunlua sahiptir. Erciyes dalarndan balayp Akdenize

kadar uzanmaktadr. Sismik aktivitesi ok ak olmamakla birlikte daha ok

morfolojik makro sismik zelliklerden belirlenebilmektedir.

(4) Dou Anadolu Fay Zonu: Dou Anadolu Fay ve Bitlis Bindirme

kuann gneybat ucundan olumaktadr. Hareket hz 0.8 cm/yldr. Mara-

Osmaniye segmenti Glbandan Osmaniyeye kadar uzanmaktadr.


25

(5) Hatay Fay Zonu: Arap ve Trk levhalar arasndaki snrdr ve yaklak

1000 km uzunluundadr. Kuak l Deniz Fay, Dou Anadolu Fay ve Kbrs

kemer Zonu etkisi altndadr.

(6) l Deniz Fay Zonu: Yaklak Kuzey-gney dorultusunda Dou

Akdeniz Blgesinde l Denizden uzanan sismik kua temsil eder.

(7) Kbrs Yay Zonu: Nispeten dk sismik aktivite ieren Kbrs Yay

Zonunu ve kuzeydou-gneybat uzanml skenderun Fayn iermektedir.

4.1.2.3 nceleme Alannn Genel Olarak Depremsellii 23.12.1972 tarihinden beri yrrlkte bulunan Trkiye Deprem Blgeleri

Haritas, mevcut bilgilerin altnda gnmz koullarna gre T.C. Bayndrlk ve

skan Bakanl Afet leri Genel Mdrl Deprem Aratrma Dairesi tarafndan

yeniden hazrlanm ve Bakanlar Kurulunun 18.4.1996 tarih ve 96/8109 sayl

kararyla yrrle girmitir.

Hissedilen ve beklenen en yksek iddet deerlerine gre deterministik esasa

dayanan nceki haritalardan, farkl olarak yeni harita olaslk hesaplarna gre

hazrlanmtr. Yeni harita iin iddet konturlar yerine, 475 yl dnm sresine

haiz eivme kontur haritas ve %90 gvenirlik seviyesi esas olarak alnmtr. Buna

gre 475 ylda bir meydana gelecek depreme gre hesab yaplan yap, 50 yllk

ekonomik mr iinde %90 ihtimal ile bu yklenmeye maruz kalmayacak, dier bir

ifadeyle 50 yllk bir sre iinde %10 alma ihtimaline sahip olacaktr.

Deprem Blgeleri Haritas, afet blgelerinde yaplacak yaplar hakknda

ynetmelik ile bir paralellik arz etmektedir. Zira haritada tanmlanan blgelere gre

anlan ynetmelikte yap tiplerine bal olarak kriterler gsterilmektedir. vme

konturlarna gre yeni blgeleme izelge 4.1.de verilmitir. nceleme alan 1.

Derece Deprem Blgesi iinde yer almaktadr.

ekil 4.1.de verilen harita Boazii niversitesi Kandilli Rasathanesinin

web sayfasndan alnmtr. Bu haritada son bir yl iinde Trkiye genelinde oluan

depremlerin lokasyonlar gsterilmektedir. ekil 4.1.den de grlecei gibi Dou

Akdeniz Blgesi youn bir sismik aktiviteye sahiptir.


26

izelge 4.1. Deprem blgelerine gre olas maksimum yer ivmesi deerleri (DAD, 1996)

DEPREM BLGES DERECES MAKSMUM YER VMES (amax)

1. Derece Deprem Blgeleri amax 0.40g

2. Derece Deprem Blgeleri 0.30g amax


27

nceleme alanna en yakn lokal deprem kayna Karata-Osmaniye Fay Zonunun bir

segmenti olan Yumurtalk Fay (bindirme)dr. Bu fay hatt Yumurtalk Serbest

Blgesinin kuzey kenarnda yer almaktadr ve KD-GB uzanmldr. Dier lokal fay

hatt Dou Anadolu Fay Zonunun gneybat u kesimidir. nceleme alannn

yaklak 30.00 km dousunda KD-GB uzanml olarak skenderun ve Antakya

yerleim alanlarndan gemektedir. Baz kaynaklarda bu segment Karasu Fay olarak

da isimlendirilmektedir.

izelge 4.2. nceleme alanndaki lokal ve blgesel deprem kaynaklar

Deprem Kayna Oluturabilecei

Maksimum Deprem Manyitd

Notlar

1 l Deniz Fay M7.0 Blgesel kaynak

2 Dou Anadolu Fay M7.0 Blgesel kaynak

3 skenderun Fay M7.0 Blgesel kaynak

4 mamolu Fay M=6.50.2 Blgesel kaynak

5 Karaisal Fay M=6.50.5 Blgesel kaynak

6 Ecemi Fay M7.0 Blgesel kaynak

7 Kbrs Arc M7.0 Dalma veya arpma deprem kayna

8 Yumurtalk Fay M=6.30.2 Lokal kaynak

9 Karata-Osmaniye Fay M=6.70.3

Lokal kaynak

4.1.2.5 Yer Hareketi Azalm likileri

Akdeniz Gemi naa Sanayi A. .nin Adana Yumurtalk Serbest Blgesinde

yapmay dnd tesisler, 1. Derece deprem blgesinde yer almas ve beklenen

ivme deerinin 0.40 gden byk olmas nedeniyle, bu ynetmelik dnda


28

kalmaktadr. Afet Blgelerinde Yaplacak Ynetmeliin 6.4.4nc blmnde bu

durum gerekli durumlarda elastik tasarm ivme spektrumu, yerel deprem ve zemin

koullar gz nne alnarak yaplacak zel aratrmalarla belirlenebilir ile

aklanmtr (AGM, 2007).

nceleme alanna kurulacak kritik kara ve deniz yaplar iin NFPA (National

Fire Protection Association) Ynetmelikleri depreme neden olacak sismik

kaynaklarn belirlenmesi (Identification and Characterization of Seismic Sources and

Determination of Safe Shutdown Earthquake Ground Motion-SSE) ve bu

kaynaklarn yapnn mr boyunca oluturabilecei maksimum yer ivmesinin

tanmlanmasn (The Operating Basis Earthquake-OBE) gerektirmektedir. OBE ve

SSE olaslk hesaplamalar srasyla 500 ve 2500 yllk dnm periyotlarn temel

almaktadr. Deterministik esasa gre, sismoloji, jeoloji, saha ve blgenin sismik ve

jeolojik gemiine bal olarak SSE gz nne alnacak maksimum yer ivmesini

tanmlarken, OBE iin yerin hareketi SSE iin tanmlanan deerin yars olarak

aklanr. Bu tasarm kurallar, zellikle betonarme yaplar iin uygunluk

gstermektedir. Burada aklanan tasarm kurallarnn yan sra, ok az sayda

yrrlkte olan tasarm ynetmelikleri mevcuttur. Bunlardan FEMA 302 Code

(NEHRP Recommended Provisions for Seismic Regulations for New Buildings and

Other Structures, FEMA-302, 1997, Washington, DC) geni bir yap tipi yelpazesi

iermektedir. Bu nedenle yaplacak yap tiplerine gre belirlenen deprem

parametreleri (deprem ykleri ve dalmlar) tasarmlarda aynen kullanlmaktadr.

Pik yer ivmesi (PGA) tahmini iin Boore ve di. (1997), Sadigh ve di.

(1997) ve Campbell (1997) yntemleri kullanlrken Spektral vme (SA)

hesaplamalar iin de Boore ve di. (1997) ve Sadigh ve di. (1997) yntemleri

kullanlmtr. Hasar deerlendirmesi iin Boore ve di. (1997), Sadigh ve di.

(1997) ve Campbell (1997) azalm ilikileri iin NEHRP saha snf B kullanlmtr.

Sonular farkl dnm periyotlar iin elde edilmitir. lk seviye 500 yllk

dnm periyodunda oluacak depreme gre hesab yaplan yapnn 50 yllk

ekonomik bir mr ierisinde %98 ve %90 ihtimal ile bu yklenmeye maruz

kalmayacaktr. Baka deyile 50 yllk bir sre ierisinde %2 ve %10luk alma

ihtimaline sahip olacaktr. 0.2 san, 0.3 san ve 1.0 san periyotlarnda %5lik


29

snmlenme tepki spektral ivmesindeki ivme deerleri bu duruma gre

hesaplanmtr ve bu yaklam metinde OBE (operating basis earthquake) olarak

isimlendirilmitir.

kinci seviye 2500 yllk dnm periyodunda oluacak depreme gre hesab

yaplan yapnn 50 yllk ekonomik bir mr ierisinde %98 ve %90 ihtimal ile bu

yklenmeye maruz kalmayacaktr. Baka deyile 50 yllk bir sre ierisinde %2 ve

%10luk alma ihtimaline sahip olacaktr. 0.2 san, 0.3 san ve 1.0 san periyotlarnda

%5lik snmlenme tepki spektral ivmesindeki ivme deerleri bu duruma gre

hesaplanmtr ve bu yaklam metinde SSE (safe shutdown earthquake) olarak

isimlendirilmitir.

Elde edilen deerler Boore ve di. (1997), Sadigh ve di. (1997) ve Campbell

(1997) sonular izelge 4.3, 4.4, 4.5 ve 4.6.da sunulmutur.

izelge 4.3 Boore ve di. (1997)ye gre Kara ve Deniz Yaplar iin olas ivme deerleri

Boore ve di. (1997) Kara Yaplar in Azalm likileri

50 yllk srede Alma htimali

%2 / 50 %10 / 50

PGA 0.3764 g 0.2458 g

SA (T=0.2 san) 0.9566 g 0.6075 g

SA (T=0.3 san) 0.8479 g 0.5235 g

SA (T=1.0 san) 0.2750 g 0.1561 g

Boore ve di. (1997) Deniz Yaplar in Azalm likileri

50 yllk srede Alma htimali %2 / 50 %10 / 50

PGA 0.3741 g 0.2439 g

SA (T=0.2 san) 0.9491 g 0.6006 g

SA (T=0.3 san) 0.8408 g 0.5179 g

SA (T=1.0 san) 0.2749 g 0.1560 g


30

izelge 4.4. Sadigh ve di. (1997)ye gre Kara ve Deniz Yaplar iin olas ivme deerleri

Sadigh ve di. (1997) Kara Yaplar in Azalm likileri


%2 / 50 %10 / 50

PGA 0.6883 g 0.4082 g

SA (T=0.2 san) 1.5940 g 0.9551 g

SA (T=0.3 san) 1.3710 g 0.7944 g

SA (T=1.0 san) 0.4965 g 0.2722 g

Sadigh ve di. (1997) Deniz Yaplar in Azalm likileri


%2 / 50 %10 / 50

PGA 0.6855 g 0.4042 g

SA (T=0.2 san) 1.5846 g 0.9450 g

SA (T=0.3 san) 1.3611 g 0.7852 g

SA (T=1.0 san) 0.4940 g 0.2705 g

izelge 4.5. Campbell ve di. (1997)ye gre Kara ve Deniz Yaplar iin olas ivme deerleri

Campbell ve di. (1997) Kara Yaplar in Azalm likileri


PGA 0.5289 g 0.3302 g

Campbell ve di. (1997) Deniz Yaplar in Azalm likileri


PGA 0.5274 g 0.3275 g


31

izelge 4.6. Kara ve Deniz Yaplar iin olas ortalama ivme deerleri

Kara Yaplar in Ortalama Azalm likileri


%2 / 50 %10 / 50

PGA 0.5312 g 0.3281 g

SA (T=0.2 san) 1.2753 g 0.7813 g

SA (T=0.3 san) 1.1095 g 0.6590 g

SA (T=1.0 san) 0.3858 g 0.2142 g

Deniz Yaplar in Ortalama Azalm likileri


PGA 0.5290 g 0.3252 g

SA (T=0.2 san) 1.2669 g 0.7728 g

SA (T=0.3 san) 1.1010 g 0.6516 g

SA (T=1.0 san) 0.3845 g 0.2133 g

izelge 4.7de SSE ve OBE seviyelerine gre elde edilen olaslk deerleri

verilmitir.

izelge 4.7. SSE ve OBE iin olaslk deerleri.

Yer Hareketi Parametreleri SSE %2 / 50 OBE %10 / 50

PGA 0.53 g 0.33 g

SA (T=0.2 san) 1.27 g 0.78 g

SA (T=1.0 san) 0.39 g 0.21 g

l Deniz faynn Karasu segmenti, Misis-Yumurtalk Fay ve Karata Fay

inceleme alan iin ana sismik kaynak zonlardr. Bu faylarn oluturaca depremler


32

gz nne alndnda deterministik analizde SSE iin izelge 4.8de verilen

ortalama deerler elde edilmitir.

izelge 4.8. Deterministik analizde SSE iin elde edilen ortalama deerler

Pik Yer vmesi 0.51 g

0.2 saniye spektral ivme 1.11 g

1.0 saniye spektral ivme 0.52 g

4.1.3 nceleme Alan Lokal Jeoloji

nceleme alannn detayl jeolojik yaps karotlu sondajlardan sonra ortaya

konmutur. Kara ksm yzey ve deniz taban jeolojisi ksmen farkllk

gstermektedir. Deniz ve karada yer alan inceleme alan Alt-Orta Miyosen yal

Kzldere formasyonu ve Kuvaterner yal bazalt, alvyon ve deniz taban

kellerinden olumaktadr. nceleme alannn lokal genel jeolojik konumu EK-5te

mhendislik jeolojisi haritasnda verilmitir.

4.1.3.1 Kzldere Formasyonu (Mkl); Ayrm Kilta ve Kumta (C-S)

Tabanda yer alan ve inceleme sahasnn temel jeolojik birimini Alt-Orta

Miyosen yal Kzldere formasyonu oluturmaktadr. Formasyon adn Osmaniye-

Bahe yolu zerinde bulunan Kzldere kynden almtr. lk defa Schmidt (1961)

bu ismi kullanmtr. Bu birim skenderun krfezinin kuzeyinde, Bahe ve

Osmaniyede, Yumurtalk-Uzunkelli-Muttalip yrelerinde (Yumurtalk faynn

gneydousu boyunca) ve skenderun-Arsuz yresin de yzeyde geni yaylmlar

sunarak gzlenmektedir. Sz konusu yreler, formasyonun alt-st dokanak

ilikilerinin iyi incelenebildii ve net grld yerlerdir. Formasyonun genel kaya

tr, gri renkli orta-kaln tabakal kumta ve eyil (ince tabakalanmal kilta)

seviyelerinin ardalanmasndan olumaktadr. Birim KD-GB dorultusunda 60-80

derece kuzeybatya eimlidir.


33

Birim inceleme alannda yzeyde gzlenmektedir. nceleme alannda

yaplana sondajlarda en alttaki birim olarak belirlenmitir. EK-5te verilen zemin

enine kesitlerinde ayrm kilta-kumta (C-S) olarak tanmlanmtr.

4.1.3.2 Delihalil Volkaniti (Bazalt-Qb): Bazalt (b)

Tabanda yer alan Kzldere formasyonu zerine Kuvaterner dnemde lav

aknts olarak yerlemitir. nceleme alannda yzeyde sahil eridi boyunca yer yer

gzlenmektedir. Kara ksmnda zeri gncel gen alvyonlarla ve deniz tabannda da

gncel deniz taban kumsal kumlar ve killeri ile rtldr. EK-5te verilene

mhendislik jeolojisi haritas ve zemin enine kesitlerde bu birim Bazalt (b) olarak

tanmlanmtr.

nceleme alan ve yakn evresinde yzeyde geni yaylmlar gstermektedir.

Yumurtalk bindirme (fay) hatt boyunca ve yakn evresinde, bazik kkenli volkanit

ve tfler olarak yzeylenmektedir (b).Yumurtalk civarnda Bota tesislerinin ve

Yumurtalk Serbest Blgesi bat ksmnn da bulunduu alan da dahil olmak zere

geni bir blgede yzlenmektedir. Toprakkale batsnda Adana-skenderun

Otoyolunun kuzeydousunda ki Delihalil Tepede bu volkanitlerin k

merkezlerine ait volkan konileri izlenebilmektedir. Genelde gen tektonik hatlar

boyunca yark erpsiyonu olarak kan bu volkanitler, gzenekli, koyu gri-siyah

renkli bazaltlar ve krmzms-gri ve siyah renkli tflerin ardalanmas eklindedir.

nceleme alannda gzenekli (gaz boluklu) ve gzeneksiz bazaltlar olarak yaplan

sondajlarda kesilmilerdir. Boluklar yer yer kalsit dolguludur. Blgede yer yer

Kuvaterner alvyonlar tarafndan rtl olan birimin erpsiyon ya olarak Kozlu

(1996) tarafndan st Pliyosenin hemen sonras olaca belirtilmitir.

Yumurtalk Serbest Blge yakn civarnda bazaltlar zellikle kuzeydouda

yer alan Turunlu ky civarlarnda lav dzlkleri olarak grlmektedirler. Lav

tabakalarnn kalnl 5-20 m arasnda deimektedirler. Fakat kuzeydeki yol

yarmalarnda bu kalnln 100 m civarnda olduu grlmtr. Lav akntlar

sonucu olutuundan kalnl lokasyondan lokasyona deimektedir. nceleme


34

alannda karada yzeyde alvyon rtnn hemen altnda yer almaktadr. Ky

eridinde yzeyde gzlenmektedir. Gncel deniz dolgusu altnda da farkl

kalnlklarda gzlenmektedir.

4.1.3.3 Alvyon (Qal): Kat-ok Kat Kil (CH)

nceleme alannn kara ksm hemen hemen tamamyla akarsu kellerinden

olumaktadr. Akarsularn denizle birletii alanda ak enerjisini tamamyla

kaybetmesi sonucu kil+silt tane byklndeki sedimanlar kelmitir. % 80-90

oranndaki bu ince taneli keller ok az kum ve ok az akl iermektedir. Tahmini

kalnl 5.00-10.00m arasndadr. Kuzeyden denize doru kalnl azalmaktadr.

Karada yaplacak ve s temele sahip yaplar muhtemelen bu birim zerinde yer

alacaktr.

EK-5te verilen mhendislik jeolojisi haritas ve enine kesitlerde bu birim

kat-ok kat KL (CH) olarak tanmlanmtr.

4.1.3.4 Deniz Taban Kumu (Qal): ok Gevek-ok Sk KUM (SP)

Deniz tabannda bazaltlarn zerinde yer almaktadr. Genel olarak kt

derecelenmi-niform kumdan olumaktadr. Dalga etkisiyle halen gncel olarak

oluumu devam etmektedir. Kyda kalnl sfrlanrken inceleme alannn ierildii

deniz blgesinde kalnl 25.00 mye kadar kmaktadr. Derinliklerine bal olarak

gevek-ok sk konumdadr.

EK-5te verilen mhendislik jeolojisi haritas ve enine kesitlerde bu birim ok

gevek-ok sk KUM (SP) olarak tanmlanmtr. Deniz yaplar bu birim zerinde

yer alacaktr.


35

4.2 alma Alannn Mhendislik Jeolojisi

4.2.1 Arazi Deneyleri: Standart Penetrasyon Deneyi (SPT) Sonular

Kara ksmnn tamamna yaknnda; bu almada incelenen derinliklerde,

alvyon kili-bazalt kayas ve kilta-kumta birimleri gzlenmitir.

Sondajlar esnasnda yaplan yerinde Standart Penetrasyon Deneyi

sonularnda elde edilen vuru says (SPT-N) ve buna bal olarak elde edilen ince

taneli birimler iin kvam ve iri taneli zeminler iinde sklk tanmlamalar

izelge 4.9.-izelge 4.20.de verilmitir. SPT-N deerlerinden zemin

tanmlamasnda yararlanlmtr. Zemin snfnn belirlenmesinde labaratuar

deneyleri sonular kullanlmtr. Tama gc hesaplamalarnda kumlar iin SPT-N

deerleri kullanlrken killer iin laboratuar deneylerinden elde edilen sonular

kullanlmtr.

izelge 4.9. Kara sondaj SKK-01den elde edilen SPT-N deerleri ve tanmlamalar

SPT No Derinlik (m) Darbe Says SPT-

N Tanmlama

(kvam/sklk)

Zemin Snf

15cm 30cm 45cm Grup Ad Simge

SPT-01 1.50-1.95 4 9 11 20 ok kat orta plastisiteli KL ve az kum CI

SPT-02 3.00-3.45 5 7 9 16 kat yksek plastisiteli KL CH

SPT-03 4.50-4.95 6 8 11 19 ok kat yksek plastisiteli KL ve az kum

CH

SPT-04 11.00-11.45

14 25 36 61 sert yksek plastisiteli KL ve az akl

CH

SPT-05 15.00-15.45

4 9 11 20 orta sk ----- ---

SPT-06 16.50-16.95

50/12 R ok sk killi AKIL ve az kum GC

SPT-07 19.50-19.45

50/10 R ok sk killi KUM ve az akl SC


36


SPT No Derinlik (m) Darbe Says SPT-

N Tanmlama

(kvam/sklk)

Zemin Snf


SPT-01 1.50-1.95 5 6 8 14 kat yksek plastisiteli KL ve az kum

CH


SPT-03 4.50-4.95 5 9 15 24 ok kat yksek plastisiteli KL CH


SPT No

Derinlik (m)

Darbe Says SPT-N

Tanmlama (kvam/sklk)

Zemin Snf






SPT-05 7.50-7.95 8 9 11 20 ok kat ----- ---

SPT-06 9.00-9.45 50/09 R sert yksek plastisiteli KL CH

SPT-07 10.5010.95 10 16 33 49 sert yksek plastisiteli KL CH

SPT-08

12.00-12.45 11 18 34 52 sert

yksek plastisiteli KL ve az kum CH

SPT-09

13.50-13.95 8 12 16 28 ok kat yksek plastisiteli KL CH

SPT-10

15.00-15.45 9 11 18 29 ok kat yksek plastisiteli KL CH

SPT-11

16.50-16.95 10 20 25 45 sert yksek plastisiteli KL CH


37

izelge 4.12. Deniz sondaj SKD-01den elde edilen SPT-N deerleri ve tanmlamalar

SPT No

Derinlik (m)

Darbe Says SPT-N


Zemin Snf


SPT-01 3.40-3.85 5 4 5 9 orta kat yksek plastisiteli KL CH

SPT-01 3.40-3.85 5 4 5 9 gevek gevek KUM SP

SPT-02 4.70-5.15 50/10 R sert yksek plastisiteli KL CH

SPT-03 12.40-12.85 10 30 36 66 ok sert

akll orta plastisiteli KL ve az kum CI

SPT-04 14.70-15.15 13 22 37 59 ok sert orta plastisiteli KL ve az kum CI

SPT-05 16.70-17.15 16 26 40 66 ok sk niform KUM SP

SPT-06 18.70-19.15 20 30 34 64 sert

kumlu orta plastisiteli KL ve az akl CI


SPT No

Derinlik (m)

Darbe Says SPT-N


Zemin Snf


SPT-01 4.25-4.70 4 5 5 10 gevek niform KUM SP

SPT-02 6.75-7.20 6 9 16 25 orta sk niform KUM ve az akl SP

SPT-03 8.25-8.70 9 18 27 45 sk niform KUM ve az akl SP

SPT-04 9.25-9.70 30 50/13 R ok sk niform KUM SP





SPT-09 18.25-18.70 17 22 28 50 ok sk niform KUM ve az akl SP

SPT-10 20.25-20.70 20 26 35 61 ok sk niform KUM ve az akl SP

SPT-11 23.50-23.95 37 50/5 R ok sk niform KUM ve az akl SP


38


SPT No

Derinlik (m)

Darbe Says SPT-N


Zemin Snf


SPT-01 4.25-4.70 10 20 50/7 R ok sk niform KUM SP

SPT-02 6.75-7.20 21 50/7 R ok sk niform KUM ve az akl SP


SPT-04 9.25-9.70 5 8 19 27 orta sk niform KUM SP

SPT-05 11.25-11.70 8 13 20 33 sert orta plastisiteli KL CI

izelge 4.15. Deniz sondaj SKD-04den elde edilen SPT-N deerleri ve tanmlamalar SPT No

Derinlik (m)

Darbe Says SPT-N


Zemin Snf 15cm 30cm 45cm Grup Ad Simge

SPT-01 6.00-6.45 4 6 6 12 orta sk niform KUM SP SPT-02 7.50-7.95 1 1 1 2 ok gevek niform KUM ve az kil SC SPT-03 9.00-9.45 9 24 18 42 sk niform KUM SP SPT-04 10.5010.95 11 14 17 31 sk killi KUM SC



SPT-07 15.00-15.45 7 12 16 28 orta sk killi KUM SC




Derinlik (m)

Darbe Says SPT-N



SPT-01 4.50-4.95 4 3 4 7 gevek niform KUM ve az kil SC

SPT-02 6.00-6.45 4 5 5 10 gevek niform KUM ve az kil SC

SPT-03 7.50-7.95 9 9 11 20 orta sk

dzgn tane dalml KUM ve az akl SW

SPT-04 9.00-9.45 12 16 18 34 sk

dzgn tane dalml KUM ve az akl SW

SPT-05 10.5010.95 13 14 22 36 sk

niform AKIL ve az kum GP

SPT-06

12.00-12.45 12 15 19 34 sk niform KUM ve az akl SP

SPT-07

13.50-13.95 9 11 12 33 sk niform KUM ve az kil SC

SPT-08

15.00-15.45 10 13 16 29 orta sk niform KUM SP

SPT-09


SPT-10

18.00-18.45 14 18 23 41 sk niform KUM SP


39

izelge 4.17. Deniz sondaj SKD-06dan elde edilen SPT-N deerleri ve tanmlamalar

SPT No

Derinlik (m)

Darbe Says SPT-N


Zemin Snf


SPT-01 4.50-4.95 2 2 2 4 ok gevek niform KUM SP

SPT-02 6.00-6.45 6 4 5 9 gevek niform KUM ve az akl SP



SPT-05 10.5010.95 3 5 7 12 orta sk niform KUM SP

SPT-06

12.00-12.45 1 2 2 4 gevek niform KUM SP

SPT-07


SPT-08

15.00-15.45 12 14 17 31 sk

niform KUM ve az kil (SP/SC) SP

SPT-09

16.50-16.95 11 14 16 30 sk killi KUM SC

SPT-10

18.00-18.45 15 17 19 36 sk killi KUM SC


Derinlik (m)

Darbe Says SPT-N



SPT-01 4.50-4.95 2 3 3 6 gevek niform KUM (SP)

SPT-02 6.00-6.45 4 5 6 11 orta sk niform KUM (SP)

SPT-03 7.50-7.95 4 7 10 17 orta sk niform KUM (SP)

SPT-04 9.00-9.45 7 9 12 19 orta sk niform KUM ve az kil (SP)

SPT-05 10.5010.95 8 10 13 23 orta sk niform KUM (SP)

SPT-06

12.00-12.45 11 15 16 31 sk niform KUM (SP)

SPT-07

13.50-13.95 12 15 17 32 sk niform KUM ve az kil (SP)

SPT-08

15.00-15.45 14 16 17 33 sk niform KUM (SP)

SPT-09

16.50-16.95 15 17 29 46 sk

dzgn tane dalml KUM ve az kil (SC)


40


SPT No

Derinlik (m)

Darbe Says SPT-N


Zemin Snf





SPT-04 10.5010.95 2 2 6 8 gevek niform KUM SP



SPT-07 15.00-15.45 6 8 8 16 orta sk

niform KUM ve az kil (SP/SC) SC






SPT-13 24.00-24.45 50/01 R Bazalt


41

izelge 4.20. Deniz sondaj SKD-09dan elde edilen SPT-N deerleri ve tanmlamalar

SPT No

Derinlik (m)

Darbe Says SPT-N


Zemin Snf




SPT-03 10.5010.95 2 2 2 4 ok gevek niform KUM SP











SPT-14 27.00-27.45 50/02 R Bazalt

4.2.2 Kara ve Deniz Ksm Alan Zeminlerin Fiziksel ve Mekanik zellikleri

Kara ve deniz yaplama alannda yaplan sondajlar ve arazi gzlemleri

sonucu belirlenen 4 ana birimin (kat-ok kat kil, bazalt, deniz taban kumlar ve

ayrm kilta-kumta) fiziksel ve mekanik zellikleri bu blmde ele alnmtr.


42

4.2.2.1 Kat-ok Kat Kil (CH)

Yzeyde yer alan ve arazi ve laboratuar deneylerine gre kat-ok kat KL

olarak tanmlanan birimin kalnl yaklak olarak 9.00 mye kadar kmaktadr.

SKK-01de kalnl 5.50m, SKK-02de kalnl 5.30m ve SKK-03de kalnl

8.80m olarak belirlenmitir. Kalnlk denize doru azalmakta ve deniz seviyesinde

sfrlanmaktadr.

Birimin ierdii akl boyutu taneler % 0.29-10.60, kum boyutu taneler %

2.53-11.17 ve ince taneler (kil+silt) % 81.96-92.40 arasnda deimektedir.

Laboratuar deneylerinde orta plastisite zellik gsteren seviyeleri yer mevcut

olmasna ramen genelde yksek-ok yksek plastisite zelliine sahiptir. Bu

nedenle zemin (CH) olarak snflandrlmtr. Standart Penetrasyon Deneyi N

deerine gre zemininin kvamll kat-ok kat arasnda deimektedir. Birimin

doal su ierikler % 24.54-26.11 arasnda, doal birim hacim arl 1.83 gr/cm3 ve

kuru birim hacim arl 1.48 gr/cm3 civarlarndadr (ekil 4.2. ve 4.3.).

ekil 4.2. Kat-ok Kat KLin sondajlardan elde edilen numune rnei (SKK-01: SPT-

02)


43

ekil 4.3. Kat-ok Kat KLin sondajlardan elde edilen numune rnei (SKK-01: SPT-02)

Kara alannda yzeyde yer alan killerden rselenmi numuneler sondajlardan

ve aratrma ukurundan elde edilmitir. Bu numuneler zerinde serbest basn ve

konsolidasyon deneyleri yaplmtr.

izelge 4.21.de kil biriminde yaplan serbest basn deney sonular

verilmitir. Derinlikle artan serbest basn deerleri 0.87-5.41 kg/cm2 (0.085-0.530

MPa) arasnda deimektedir (ekil 4.4. ve EK-7). Bu deerler sondajlar esnasnda

elde edilen SPT-N darbe saylar ile uyum gstermektedir (bknz izelge 3.3). Buna

gre kara alanndaki killer ar konsolide olmulardr.

Arazi almalarnda alnan rselenmemi kil zemin numunelerinde

konsolidasyon parametrelerini belirlemek amacyla Odometre deneyleri yaplmtr.

Deneyler sonucu elde edilen konsolidasyon parametreleri olan hacimsel skma

katsaylar, n konsolidasyon basnc ve jeolojik basn deerleri detayl olarak EK

7de verilmitir. Deneylerde jeolojik basn n konsolidasyon basncndan ok dk

kmtr (izelge 4.22.). Buna gre yksek plastik zellik gsteren kil biriminin


44

ar konsolide olmutur. Sonular SPT-N ve serbest basn deneyi sonular ile

uyum gstermektedir.

izelge 4.21. Kil serbest basn deneyi sonular

TS 1500 Serbest Basn Deneyi (qu) kg/cm2 (qu) kPa (qu) MPa

SK-03 SPT-01 CH yksek plastisiteli KL 5.41 530.00 0.53


SK-03 UD-01-1 CH yksek plastisiteli KL 1.22 120.00 0.12







izelge 4.22. Kil konsolidasyon deneyi sonular

TS 1500 Odometre-Konsolidasyon Deneyi

hacimsel skma kats jeolojik basn n konsol basnc

mv (m2/kN) Pj (kPa) Pc (kPa)

SKK03UD1-1 2.00-2.50m CH 0.000011-0.000489 41.56 375.00 SKK03UD1-2 2.00-2.50m CH 0.000013-0.000320 42.16 295.00

SKK03UD2-1 3.00-3.50m CH 0.000011-0.00025 60.87 350.00

SKK03UD2-2 3.00-3.50m CH 0.000013-0.000403 62.07 410.00

Kil birimi iin elde edilen en dk n konsolidasyon basnc 295.00 kPa

(3.01 kg/cm2)dr. Ar konsolide killerde oturmalar n konsolidasyon basncnn

geilip geilmemesine baldr. Bu nedenle tama gc deerleri belirlenirken bu

deerin altnda kalnmasna dikkat edilmesi gerekmektedir. Tekil temellerde farkl

oturmalarn azaltlmas, msaade edilir tama gc deerlerinde verilen temel

boyutlarn artrlmas ile gerekleebilir.


45

ekil 4.4. Kat-ok KLde serbest basn ve konsolidasyon deneyleri

4.2.2.2 Bazalt (b)

Magmatik kkenli lav aknts olarak oluan birimin sabit bir kalnl yoktur.

Kat-ok kat kil biriminin hemen altnda gzlenmektedir. Ky eridinde (0.00 m

kotu civarlarnda) yzeyde de gzlenmektedir. Minimum kalnlnn 0.35m olduu

dnlen birimin maksimum kalnlnn 15.00myi geebilecei dnlmektedir.

Daha kolay ayrma gsteren gaz boluklu-gzenekli bazaltlarn st seviyeleri

bu almada ayrm bazalt olarak isimlendirilmitir. Ayrm ksmlara gre


46

daha az ve daha kk boyutlu gzenek ieren veya iermeyen bazaltn alt seviyeleri

de bu almada ayrmam bazalt olarak tanmlanmtr (ekil 4.5.). Ayrm

bazaltlarda tabii younluk deeri 2.60-2.70 gr/cm3 arasnda deimektedir. Serbest

basn dayanmlar 35.00-50.00 MPa arasndadr. Ayrmam bazaltlarda younluk

deeri 2.60-2.80 gr/cm3 ve serbest basn dayanm deerleri de 40.00-60.00 MPa

arasnda deimektedir. Yaplan sondajlarda ayrm bazaltlar genel olarak dk

RQD ve ayrmam bazaltlar yksek RQD deerleri vermitir (ekil 4.6.).

ekil 4.5. Sondajlardan elde edilen gzenekli-gzeneksiz bazalt rnekleri


47

ekil 4.6. Sondajlardan elde edilen bazalt karot rnekleri

4.2.2.3 Ayrm Kilta-Kumta (C-S)

Kara ve deniz alanlarnda jeolojik olarak gzlenen en yal birimdir. Alt-Orta

Miyosen yal Kzldere formasyonunun ayrm seviyeleridir. Karada yzeyde ve

denizde tabanda gzlenmemektedir. Sondajlarda en alttaki birim olarak kesilmitir.

Kil ve kum seviyelerinin yan sra akll ara seviyeleri mevcuttur.

Birimin ierdii akl boyutu taneler % 0.10-62.10, kum boyutu tanel

Documents

SPT-TAŞIMA GÜCÜ