SRCE KOD SISARASRCE KOD SISARA

Srce je mišićna pumpa koja se zgrči i opusti skoro 3 milijarde puta tokom života čoveka i tom prilikom ispumpa čak 190 000 tona krvi.

Prosečna težina srca je kod muškaraca 320g a kod žena 230g. Veličina srca kod čoveka približno odgovara veličini njegove

pesnice.

Sastoji se iz 2 komore i 2 pretkomore. Zidovi komora su deblji od zidova pretkomora. Naročito debele

zidove ima leva komora.

Između komora i pretkomora nalaze se zalisci, trolisni sa desne a dvolisni sa leve strane srca, koji služe da usmere krv iz pretkomora u komore i spreče vraćanje krvi u suprotnom smeru.

Srčani mišić ishranjuju 2 koronarne arterije, desna i leva.

ARTERIJEARTERIJEOdvode krv od srca prema tkivima i

organima.

One su nosioci oksigenisane krvi.

Imaju prečnik do 12,5mm i debljinu zidova do 2mm.

Zidovi arterija sadrže veliki broj proteina kao što je elastin koji im pomaže pri širenju i omogućava im da funkcionišu i pod velikim krvnim pritiskom.

VENEVENE Dovode krv do srca.

Nosioci su krvi siromašne kiseonikom, a bogate ugljen-dioksidom.

Najveće vene su gornja i donja šuplja vena.

Gornja šuplja vena je velika vena koja krv iz glave, vrata i gornjih ekstremiteta vraća u desnu pretkomoru srca.

Donja šuplja vena je velika vena koja prima dezoksigenisanu krv iz donjih udova, karlice i abdomena i uliva je u desnu pretkomoru srca.

Plućne vene su četiri vene koje vode arterijsku krv iz pluća u levu pretkomoru srca. Iako u njoj teče arterijska krv, zove se vena jer vodi prema srcu.

U venama se nalaze venski zalisci. Oni su ključni za usmeravanje krvi prema srcu. Osim toga, oni sprečavaju nakupljanje krvi u donjim djelovima tela.

AORTAAORTA Aorta je osnovni i najveći

od svih krvnih sudova kod čoveka.

Počinje aortnim otvorom sa leve srčane komore.Pruža se čitavom dužinom tela i račva se na dve femoralne arterije.

Zahvaljujući elastičnim svojstvima aorte, ne dolazi do velikog kolebanja krvnog pritiska.

CIRKULACIJACIRKULACIJAIz vazduha koji udišemo kiseonik prelazi u plućne

kapilare, gde se vezuje za hemoglobin.

Ovako kiseonikom obogaćena krv se sakuplja u sitne, a zatim u sve veće vene i napušta pluća preko 4 plućne vene, koje se ulivaju u levu pretkomoru.

Aorta odvodi oksigenisanu krv iz leve komore, a zatim se grana na sve manje sudove-arterije , koje u tkivima prelaze u gustu mrežu kapilara.

Ćelijama se predaju kiseonik i hranljive materije, ugljen-dioksid i produkti metabolizma.

CIRKULACIJACIRKULACIJATkivni kapilari dalje prelaze u sitne vene, a zatim u

sve veće vene na putu ka desnoj pretkomori u koju se ulivaju kao donja i gornja šuplja vena.

Iz desne komore se krv plućnom arterijom odnosi u pluća gde se obogaćuje kiseonikom, a oslobađa ugljen-dioksida.

Tok krvi od desne komore,preko plića do leve pretkomore naziva se mali krvotok.

Krvotok koji počinje od leve komore preko tkiva i završava se u desnoj pretkomori, naziva se veliki krvotok.

SHEMA KRVOTOKASHEMA KRVOTOKA

DEZOKSIGENISANA KRV

OKSIGENISANA KRV

SRČANI RADSRČANI RADSrčani mišić se sastoji od osnovnih srčanih ćelija ali

i od ćelija koje nazivamo predvodničkim (pacemaker) koje su grupisane u sinoatrijalnom čvoru (SA) u zidu desne pretkomore.

Te ćelije imaju sposobnost samostalnog stvaranja akcionog potencijala koji se dalje širi na mišićne ćelije pretkomora i daju ritam za kontrakciju.

Normalan broj otkucaja srca je 60-80/min

Istovremeno se akcioni potencijal prenosi i u drugi, atrioventikularni čvor (AV) koji se nalazi između pretkomore i komore.

SRČANI RADSRČANI RADZadatak AV čvora je da uspori srčani ritam.

To omogućava da se:1. Prvo zgrče pretkomore2. Ubaci krv u komore3. Zgrče komore

Iz AV čvora se akcioni potencijal prenosi sprecijalizovanim sprovodnim vlaknima Hisovog snopa.

Hisov snop se dalje grana na levu i desnu granu i omogućava da se obe komore (leva i desna) grče istovremeno!

Sinoatrijalni čvor

Atrioventikularni čvor

SRČANI CIKLUSSRČANI CIKLUS Srčani ciklu obuhvata 1. grčenje – sistolu2. opuštanje – dijastolu3. pauzu između srčanih udara

Kod čoveka ciklus traje 0,8 sec kada je frekvencija rada srca u fiziološkim granicama.

Za vreme pauze pretkomore i komore su opuštene i pune se krvlju preko plućnih i šupljih vena. Tada su zalisci izmedju pretkomora i komora otvoreni.

Zatim se grče pretkomore, pumpa se krv u komore a kada se pretkomore opuste, zatvaraju se dvolisni i trolisni zalisci između pretkomora i komora.

Zatim sledi sistola komora i istiskivanje krvi kroz otvorene zaliske u AORTU i PLUĆNU ARTERIJU.

Kada se mišići komora opuste, zatvaraju se polumesečasti zalisci i nastaje pauza.

SRČANI CIKLUSSRČANI CIKLUSCiklus kod čoveka se ponavlja 75 puta u minuti, a tokom svakog grčenja srce ispumpa 70ml krvi, odnosno 5 l/min.

Tokom srčanog ciklusa u srčanom mišiću, zbog prenosa impulsa, nastaju električne struje koje se mogu registrovati postavljanjem elektroda na površinu grudnog koša.

Zapis koji dobijamo naziva se ELEKTROKARDIOGRAM (EKG)Karakteristične promene EKG zapisa ukazuju na neka srčana oboljenja.

Kao posledica treperenja srčanih delova, nastaju zvučne manifestacije(srčani tonovi) koji se mogu registrovati STETOSKOPOM ili MIKROFONOM sa pojačivačem na grudni koš.

Zapis koji tom prilikom dobijemo naziva se FONOKARDIOGRAM(FKG).

Uticaj autonomnog nervnog sistema Uticaj autonomnog nervnog sistema na rad srcana rad srca

Iako srce radi automatski, ono je pod kontrolom nervnog sistema, i to onog dela koji radi nezavisno od naše volje-autonomnog nervnog sistema.

Na predvodničkim ćekijama završavaju se krajevi simpatičkih i parasimpatičkih vlakana koji rade antagonistički ( kada jedan radi, drugom je smanjena aktivnost i obratno).

Simpatički sistem ubrzava srčani rad za razliku od parasimpatičkog koji ga usporava.

Centri za regulaciju rada srcaCentri za regulaciju rada srcaCentar koji reguliše rad srca nalazi se u mrežastoj

strukturi produžene moždine.Nervne ćelije ovog centra spontano šalju impulse

parasimpatičkim nervnim sistemom, 10. glavenim nervom vagusom do SA čvora diktirajući miran tonus od oko 75 otkucaja u minuti.

Centar zadužen za regulaciju rada srca dobija informacije o fiziološkim potrebama organizma sa periferije, iz telašaca koji se nalaze u zidu aorte i krvnih sudova koji snadbevaju glavu krvlju (karotidnih arterija)

Telašca nadgledaju pritisak i sadržaj kiseonika u krvi i na najmanju promenu alarmiraju produženu moždinu da “naredi” povećanje ili smanjenje brzine rada srca.

REGULACIJA RADA SRCAREGULACIJA RADA SRCA

Pored nervnog sistema, na rad srca utiče i endokrini sistem, i to hormon srži nadbubrežne žlezde adrenalin i hormon štitne žlezde tiroksin

Ovi hormoni povećavaju snagu i učestalost grčenja srčanog mišića i od velikog su značaja.

Hormon srži nadbubrežne žlezde ADRENALIN

Hormon štitne žlezde TIROKSIN

Epidemiologija kardiovaskularnih Epidemiologija kardiovaskularnih bolestibolesti

Danas u svetu najveći broj ljudi oboljeva od kardiovaskularnih bolesti(morbiditet - broj obolelih na 100 000 ljudi), takođe i najveći broj ljudi umire od kardiovaskularnih bolesti(mortalitet - broj umrlih na 100 000 obolelih).

Kardiovaskularna oboljenja su uzrok smrti kod jedne trećine bolesnika širom sveta.

Blizu 40% u visoko razvijenim, a 28% u nisko i srednje razvijenim zemljama.

Najčešće kardiovaskularne bolestiNajčešće kardiovaskularne bolesti

1. ATEROSKLEROZA2. HIPERTENZIJA3. ISHEMIČNA BOLEST SRCA4. SRČANE MANE5. ZAPALJENJE SRČANOG MIŠIĆA6. POREMEĆAJ RITMA STVARANJA I

PROVOĐENJA IMPULSA

ATEROSKLEROZAATEROSKLEROZAKompleksna multifaktorijalna

bolest arterija koja se razvija postepeno brojnim mehanizmima a pod uticajem genetskih faktora i faktora okoline .

Završava se formiranjem aterosklerotskog plaka što dovodi do smanjenog protoka krvi(ishemije).

Faktori rizika(okoline)PušenjePovišen holesterol i trigliceridiGojaznostŠećerna bolestHipertenzijaNedovoljna fizička aktivnost

HIPERTENZIJAHIPERTENZIJA Hipertenzija je stanje povišenog krvnog

pritiska preko 140/90mm Hg. To je masovna bolest. 20-30% stanovništva ukupne svetske

populacije boluje od ove bolesti. (Srbija 20-25%).

Faktori rizika Ateroskleroza Šećerna bolest Povišene masnoće u krvi(trigliceridi i

holesterol) Gojaznost Konzumiranje alkohola Pušenje Fizička neaktivnost

Hipertenzija je teška i ozbiljna bolest. Obično počinje bez ikakvih simptoma a završava se teškim oštećenjem parenhimatoznih organa(mozak,srce,bubrezi).Zahteva doživotno praćenje i lečenje.

ISHEMIČNA BOLEST SRCAISHEMIČNA BOLEST SRCA Ishemična bolest srca je

delimični ili potpuni prekid protoka krvi kroz koronarne krvne sudove, a u zavisnosti od stepena suženja, razviće se i klinička slika.

Početno suženje - ANGINA PEKTORIS STABILIS

Suženje preko 70% - ANGINA PEKTORIS NON STABILIS

Potpuna okluzija 100% - AKUTNI INFARKT SRCA (AIM)

ULTRAZVUČNI NALAZ ULTRAZVUČNI NALAZ NORMALNOG SRCA I INFARKTANORMALNOG SRCA I INFARKTA

Savremeni princip lečenja ishemične Savremeni princip lečenja ishemične bolesti srcabolesti srca

Hemijsko (fibrinolitičko) otvaranje zapušenog koronarnog krvnog suda.

Mehaničko otvaranje krvnog suda STENT

Hiruška operacija Bay pass

SRČANE MANESRČANE MANE Mogu biti STEČENE i UROĐENE

Stečene srčane mane su najčešće posledica nelečene streptokokne infekcije grla.

Utiču na kvalitet i na dužinu života.Leče se ugradnjom VEŠTAČKIH VALVULA

Urođene srčane mane mogu biti sa malim defektom ili jako velikim koji čak nijedan hiruški zahvat ne može da ispravi.

ZAPALJENJE SRČANOG MIŠIĆAZAPALJENJE SRČANOG MIŠIĆAmiokarditismiokarditis

Obične, banalne virusne infekcije(grip) mogu da izazovu upalu srčanog mišića sa malim ili veoma teškim oštećenjem.

Nakon zapaljenja srčanog mišića, srce više nema dovoljnu snagu da pumpa krv.

Omlitavi, uveća se, kvalitet života padne, ponekada dovodi i do smrti.

Poremećaj ritma, stvaranja i Poremećaj ritma, stvaranja i provođenja impulsaprovođenja impulsa

Poremećaj stvaranja: SA blok (pacemaker)

Poremećaj provođenja: AV blok i blok leve i desne grane

Srčana sporost (bradikardia)Srčana tahikardija (pretkomorska i

komorska) Najopasnija po život VF (ventrikularna

fibrilacija)

Normalan EKG VF – opasna po život

Hvala na paHvala na pažnji! žnji!