Upload
others
View
4
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Stelling nemen in de STELLING WERVEN
| 3
InhoudVoorwoord van Gedeputeerde Poepjes 5
Inleiding •Kortegeschiedenisvanhetwelzijnsbeleid 8 •ProvincialeStatenvanFryslâninactie 12
1.WatOosterwoldewil •Devoorgeschiedenis 16 •Deinsteek 18
2.BestemmingNoordwolde •Devoorgeschiedenis 22 •Deinsteek 24
3.Spelersinhetspelvansamenwerking •Demensenindedorpen 28 •Partoer 29 •DeProvincie 32 •De2gemeenten 36
4.Terlering,demetafoorvanderotonde •Bewoners-participatie 47 •Samenwerkingspartners 48 •Mandaatenverantwoordelijkheden 50 •Vertrouwen 52 •Onderweg-zijn 54
5.Hetisbegonnen! 59
4|
Voorwoord
Leeswijzer
Inditeersteboekje,uitdereeksmethodiekbeschrijvingAandachtsgebiedenStellingwerven,wordteenandereaanpakbeschrevenvanaandachtsgebiedenmeteenlangehistorieindedorpenNoordwoldeindegemeenteWeststellingwerfenOosterwoldeindegemeenteOoststellingwerf.Eerderverscheenindezereeksde‘NulmetingindeAandachtsgebiedenStellingwerven’.
Devorderingen,deobstakels,deprocessendiedeeluitmakenvanditprojectAandachts-gebiedenStellingwervenwordengevolgdenbeschreven.Diteerstedeelbeschrijftvooraldeaanloopvanhetprojecttothetmomentdatdeeersteprojectendaadwerkelijkinuitvoeringgaan.
Beschrevenwordtdelangewegdienodigisindezoektochtnaareennieuwewerkwijze,waaringoedeervaringenuithetverledengemengdwordenmetnieuwetrends.Beschrevenwordtwaterbijkomtkijkenalszoveelverschillendepartijen,culturen,geschrevenenongeschrevenregels,metelkaarindeslaggaanomeendegelijkfundamentteleggenvooreenlangdurigesamenwerking.Daarinbenadrukkenwedatkritischegeluidennietafdoenaanhetrespectvoorallendiemethartenzielhunbijdrageleveren.Hetdoelvanditverslagdienthetdoorgevenvaninformatieopdatdezeervaringenbijkunnendragenaansoortgelijkeprojecten.
U aangeboden ‘ter lering en de vermaeck’ en vooral ter inspiratie.
| 5
VoorwoordAandachtsgebieden
VooruligtheteerstedeelvandemethodiekbeschrijvingAandachtsgebiedenStellingwerven.AanleidingvoorProvincialeStatenwasdelandelijkeaanpak‘Vogelaarwijken’metvooralaandachtvoormenseninregio’s,dorpenenwijkeninFryslândieineenachterstandssituatieverkeren. DeProvinciewilsamenmetdebetrokkengemeenteneenonderscheidenderolspelenindit project.In2009isopverzoekvandeProvincialeStateneenonderzoekgedaannaardeleefbaar-heidinwijkenendorpeninFryslân.ProvincialeStatenhebbennaaraanleidingvanhetonderzoekdeintentieuitgesprokeneenveertienjarigprojectAandachtsgebiedenaantegaanwaaringezochtwordtnaarmethodenomsocialeproblema-tiek,ruimtelijkeproblematiekeneconomischeproblematiekzotekoppelendatoverervingvanarmoedetenietgedaanwordt.AlsgebiedwerdgekozenvoordeStellingwerven.
Hetprojectheeftdevolgendedoelstellingenmeegekregen:• DestijgingvanhetgemiddeldeinkomenindeStelling-
wervenisinzevenjaartweemaalzohoogdandestijging vanhetprovincialegemiddelde;
• DewerkloosheidindeStellingwervendaaltinzevenjaar naarhetprovincialegemiddelde;
• DeparticipatievandeinwonersindeStellingwerven stijgtnaarhetprovincialegemiddelde.
Hetprojectwordtgedurendedieperiodegemonitordomzozichttehoudenopdeontwikkelingen,omtijdigbijtekunnensturenenomookinzichtelijktemakenwelkeeffectendegehanteerdemethodiekenhebben.Doorhetbeschrijvenvandegehanteerdemethodiekenwordtinzichtelijkgemaaktwatwerktmaarookwatmindergoedwerkt.Hetlevertinformatieophoeprocessenlopen,hoeburgerenoverheidcommunicerenenhetnodigtprofessionalsuitomerookmeeaandeslagtegaan.Partoerisingeschakeldvoorinhoudelijkeprocesondersteuning,hetmonitorenvanhetprojectenhetprojecttebeschrijven.Inditeerstedeelisvooraldezoektochtvan gemeentelijkeenprovincialeoverheidbeschreven.Deeerstesuccesvollecontactenmetde beidedorpenNoordwoldeenOosterwoldeendestartvandeeersteprojecten.Inbeidegemeen-tenloopthetprojectnuvolopenkrijgtdedorpsenwijkbewonersteedsmeerzeggenschapinhetproject.Hetvolgendedeelbeschrijftderesultatenvaneersteprojectendieinmiddelsinbeidedorpenlopen.Ikhoopdatdezereeksuitgaveninspiratiebiedtaananderegemeenten enorganisaties. GedeputeerdeSietskePoepjes
inleiding
8|
Inleiding
op dit moment verkeren we in de grootste maatschappelijke verandering binnen de wereld van welzijn, zorg en maatschappe-lijke ondersteuning sinds de geleidelijke invoering van de verzorgings staat na de tweede Wereldoorlog. in de jaren vijftig is het denken over sociale achterstand veranderd; waar kerkelijke instellingen de functie hadden om te zorgen voor de zwakkeren werd nu ook vanuit de overheid beleid ontwikkeld over armoedebestrijding, gezondheids-zorg en sociaal-economische ondersteuning en het begrip subsidie ontstond.
Dekeringbegonindejaren90vandevorigeeeuw;hetdenkenoverderolvandeoverheidindewijzewaaropzijmensenondersteuningwilbiedenveranderdeonderdrukvandekosten,dieflinkopliepen.Inhoudelijkontstonddediscussieoverdeverantwoordelijkheidvaniedervoorheteigenwelzijn.Doorhetnieuwemarkt-denkenwerdendewelzijnsafdelingenlosgemaaktvandegemeentelijke,provincialeenlandelijkeinstitutenendemoeizametochtnaarverzelfstandigingvanWelzijns-organisatieswasbegonnen.Welzijnwerdeenmarktsegmentendeafstandtussendegemeentelijkeoverheidendeburgersopdatterreinwerdgroter;professionalswerdeneenextraschakelenvoerdenuitwatdeoverheidhadingekocht.
Waareerstsprakewasvaneensamen-hangendevisieenuitvoeringmetalsdoelhetwelzijnvandeinwoners,ontstondenwelzijnsproducten,welzijnsprojectenenwelzijnsondernemingen.Specialisatiesveroorzaaktenveel‘soorten’hulp-endienstverlening;zosplitstedethuiszorghaardiensteninverzorgen,verpleging,ouder-enkindzorgenzorgvoorouderen.
Uit deze ontWikkeling is het niet kerkelijke WelzijnsWerk ontstaan, dat door de jaren heen is Uitgegroeid tot een Uitgebreide sociale infrastrUctUUr die een belangrijke peiler is van de nederlandse samenleving.
Vanmaatschappelijkezekerheidnaarmaatschappelijkeparticipatie
| 9
DaarnaastwaserJeugdzorg,gehandicaptenzorg,maatschappelijkwerk,vroeghulpenookdescholenhaaldenhulpverlenersnaarbinnenomteassisterenbijdesteedscomplexerevragenentakendiezekregentoebedeeld.Enditisnogmaareengreepuitdehulp-enwelzijnsbedrijvendieookalsmaarinomvanggroeiden.Welzijnwasopgedeeldinonder-delen,erwerdgestuurdopoutputenafgerekendopuren.
Hetgevolgvandezeexternaliseringvanwelzijnwasdatdeonderlingesamenhanginbeleidenuitvoeringsteeds schralerwerd.Erontstondversnipperingdoorhet opknippenvandoelenenmiddelen.Bureaucratisering, regelgeving,toenamevanhulpvragen,hetzorgde alsmaarvoormeerwerk,meervraagenmindersamen-werking.Erwerdenprojecteninhetlevengeroepen omdielossedelenweermetelkaarteverbindenin zogenaamdeketensenanderebindendeafspraken.Maardeconcurrentieinwelzijnslandstondhaaksophet overheidsbeleidommeersamenwerkingteontwikkelen. Erontstondenuitfusiesgrotewelzijnsinstellingen,maarooksocialedienstenvangemeentenwerdengebundeldomdetelkensveranderenderegelgevingeneisenomefficiënttewerkenhethoofdtebieden. Dezonoodzakelijkgeachtevormenvansamenwerkingkwamenmaarmoeizaamenvaakookniettotstand.
Welzijnwerdgedomineerddoorverstrekkingen, ingekochtedienstverlening,veelloketten,voor iederedoelgroepeenapartprojectdatmeestaleen kortelooptijdhadenditveroorzaakteeenzogenaamd ‘projecten-carrousel’.
‘Vooriederedoelgroepeenapartprojectdat
meestaleenkortelooptijdhad,dit
veroorzaakteeenzogenaamdeprojecten-carrousel’
10|
Inleiding
DeervarenpoliticusPieterWinsemiussignaleerdedegatendieervielen.Methempleittensteedsmeerdeskundigenvooreengerichtesamenhangendeaanpakdieminstenstientotvijftienjaardetijdmochtkrijgen.Vanuitdezegeluidenontstondennieuwezienswijzen.
Daarnaastwerddesamenlevingnieteenvoudiger,maarjuistcomplexer,onderanderedoordeverbeteringvandesociaal-economischesituatieinEuropaendelangerelevens-verwachting.Erontstondeenpolitiekdebatoverdeterugtrekkingvandeoverheiduithetwelzijnsdomeinenoverdemoderniseringvanondersteuningendaarmeedeeddeterm‘participatie’zijnintrede.
Ditleiddetoteennieuwewetdierond2007isingevoerd,deWetmaatschappelijkeonder-steuning.Dezewetvraagtvangemeentenenhaarburgermeereigenverantwoordelijk-heid,maarbiedtookmeervrijheidomvoorwaardentescheppenvoor‘meedoenin/aandesamenleving’.BinnendeontwikkelingvandeWmoontstaaninmiddelsveelinitiatievenenexperimentenomwelzijnweereenintegraaldeelvandesocialeinfrastructuurtekunnenlatenworden.Opdezewijzewordtwelzijnweerdichterbijhuisgehaald,maardatwordttevensaangegrepenomhetbudgetvoorwelzijnflinkteverlagen.
Ditallesveroorzaakteeneersteaanzettot‘welzijnnieuwestijl’.HetblijktdatparticipatienietvoorelkeNederlandseburgereenhaalbarekaartis. Erblijvengroepenmensenindesamenlevingdiemeerofmindersteunenhulpnodig hebbeninhunleven.Deoverstapvaneenverzekeringsmaatschappijenverzorgingsstaatnaarparticipatiestaatiseeningrijpendeverandering.Dezekerheiddateraltijdhulpis, isminderzekergewordenenaanmeervoorwaardenverbonden.Degemeenteskrijgen deverantwoordelijkheidvoordevangnetfunctie.
| 11
‘Ditallesveroorzaakt
eeneersteaanzettot
‘welzijnnieuwestijl’’.
12|
Inleiding
op de versnippering van de aanpak voor probleemgebieden kwam een antwoord van de minister van Wonen, Wijken en integratie ten tijde van het derde kabinet balkenende. minister vogelaar ontwikkelde beleid op landelijk niveau om zwakke wijken te transforme-ren naar prachtwijken. deze aanpak, die bekend werd onder de naam ‘vogelaarwijken’ was voor de staten van fryslân aanleiding nauwkeuriger te kijken naar regio’s, dorpen en wijken in fryslân.
Aandachtspuntdaarbijwashetdeelvandebevolkingdatineenachterstandssituatieverkeert.Ophetplattelandisdatmindergoedzichtbaar;hetkanomeenpaarhuizenofeenstraatineendorpgaan.OpverzoekvandeStatenisin2009onderzoekgedaannaardeleefbaarheidinwijkenendorpeninFryslân.DaaruitbleekdaterookindorpenwijkenzijndievoldedenaandecriteriavandezogenaamdeVogelaarwijken.
DezeinformatiediendealsinputvooreenexpertmeetingoverAandachtsregio’s.
Deuitkomstvandiemeetingluiddealsvolgt:1.Fryslânheeftgeengroteproblemenophetgebiedvanveiligheid,maarwelknelpuntenop
sociaalgebied.OmdatdezenogalverspreidzijnoverdeProvincievallengemeentenvaakbuitendelandelijkenormenenkomenzenietinaanmerkingvoormiddelenvanderijksoverheid.
2.Eenintegraleaanpakisvereist.Naasthetaanpakkenvanfysiekeensocialeachterstandenmoetookmetnadrukdeeconomischeontwikkelingwordenmeegenomen.
3.Deaanpakmoetvanonderopgemaaktenuitgevoerdworden. Datbetekentdatdeplanneninnauwesamenwerkingmetdebewonerszelftotstandmoeten
komen,waarbijdebewonersookzelfverantwoordelijkheiddragen.4.Hetisbelangrijkkeuzestemakeneninzetvoorlangereperiodenatestreveninplaatsvan
overalkortdurendeprojecten.Bundelingvandieverschillendeprojectenbinnenééndorpofwijkisessentieel.
ProvincialeStatenvanFryslâninactie
| 13
Naafwegingwerdentweewijkenin OosterwoldeenNoordwoldealsdorp aangewezenalsAandachtsgebiedenwaar-voorlangdurigeprovincialeondersteuningbeschikbaarisgesteld.
Voorwaardevoordezeprovincialeonder-steuningiseenintensievesamenwerkingtussenWonen,WelzijnenZorg,bewonersenoverheden,dievanonderopgeorga-niseerdwordt.Metnadrukisgewezenopdenoodzaakom´mensenénstenen´teverbinden;hetbredespectrumvan‘zachtenhard’dienenonderdeeluittemaken vanhetzelfdeplanvanaanpak.
Dekeuzevoorjuistdezetweegebiedenisdoordebetrokkengemeentengemaakt;beidedorpenhebbentemakenmeteenlangehistorievanovererfdeproblematiek.Doordeinspanningtebundelenwillenallebetrokkenendaareendefinitieveverande-ringinbewerkstelligen.Eeneigentijdse,maargeengeringeuitdaging.
1 | Wat
oosterWoldeWil
1 | Wat
oosterWoldeWil
16|
WatOosterwoldewil
in twee wijken van oosterwolde speelt een problematiek die ´multiproblem´ genoemd mag worden. dat geldt voor de wijken haerenkwartier en oosterwolde zuid. de wijk ziet er goed uit, maar er is na de renovatie op sociale thema’s geen ondersteuning meer geboden en dat bleek een gemiste kans.
DewijkHaerenkwartierstondalopdeplanningvooreenopknapbeurtendatisinmiddels–2011–afgerond;dezeisnietzoingrijpenduitgevoerdalsinOosterwoldeZuid.Daarheeftdewijkechteenmeta-morfoseondergaan.Hetgaaternuom omdiemeerwaardevasttehoudenen datzalvooralmoetengebeurendoortewerkenaandesocialeinfrastructuur vanbeidewijken.
Dezelfdekenmerkenwarenzichtbaar: lagekwaliteitvandehuizen,minimaleinrichtingvandeopenbareruimte, veelverhuisbewegingen(zogenaamde‘doorgangshuizen’),relatiefgrotecon-centratievanprobleemgezinnen(aldannietbekendbijdeafdelingsocialezaken),relatiefveeldrank-endrugsverslaving,huiselijkgeweld,werkloosheidenoverer-vingvanarmoede.Erisdelaatstejarendoordegemeenteveelgeïnvesteerdinhetwoonklimaat. Kortom,teveelopéénhoopgegooid. Diverseplaatsenzijnserieusverbeterd.Echterdeverbeteringenmoetengeborgdwordenomdeproblematiekzoalsbe-schrevennietopnieuwdekanstegeven.Wantuitdenul-metingblijktdatdetweedorpennietalleen‘slechter’scorendandeanderedorpenindegemeente,maarookonderhetgemiddeldeinFryslânzakken.Omdaarineenfundamenteleveranderingtotstandtebrengenishetbetrekkenvandeinwonersvanbeidewijkenbijheteigenleefklimaatessentieel.
Devoorgeschiedenis
| 17
HistorischgezienheeftdegemeenteOoststelling-
werfaltijdingezetoplokaleoplossingen,ookop
hetterreinvanlangdurigehulp.Ditvanuitde
overtuigingdatinwonersrechthebbenophulpin
huneigenomgeving.Metbetrekkingtotzorgen
socialesamenhangisbehoeftebijdegemeente
omaantesluitenbijreedsbewezenmethodieken
eninstrumenteninplaatsvanhetoptuigenvan
steedsnieuweprojecten.
Visie
18|
Deneerwaartsespiralenmoetengekeerd
worden.Waarbijaandeenekantextra
aandachtmoetzijnvoorhetvergrotenvande
ontwikkelingskansenvankinderenenjongeren.
Enaandeanderekantvoorhetstimulerenen
behoudenvanzelfredzaamheidenactief
burgerschapvaninwoners.Cruciaalindit
procesisbewustwordingbijzowelbewoners,
maatschappelijkeorganisatiesalsdegemeente
vanbelang.Dekansvanslagenwordtvergroot
doorhetcombinerenvandeinzetvan
verschillendepartijenmethunspecifiek
expertise(multi-disciplinaireaanpak).
Essentieelbijditprocesisburgerparticipatie
eninvullinggevenaanderegierol/trekkers
roldoordegemeente.
Missie
WatOosterwoldewil
| 19
Aanpak>inhoud
Erisgekozenomteinvestereninhet versterkenvandepositievanjongeren, indeleefbaarheidensocialecohesieinwijkendorp.
Geletophetvoorgaandewildegemeenteeen‘wraparound’aanpakontwikkelen.Eenaanpakdiezichkenmerktdooreenproactieve,outreachendehouding, dieinteresseendeelnamevanonderopactiveert.
Dezeaanpakuitzichonderandereindepilotdorpencoördinatorendeaantetrekkengezinscoach.Hetisvanbelangdatdezetweeprofessionalseenverbindenderolspelenindeverschillendeinitiatievenindewijkofhetdorp.Zijzijndespininhetweb.Daarnaastwildegemeenteinhoudgevenaanhetfenomeen‘maatschappelijkverbinden’.Enweldoorsamenmetanderepartijen(woningstichtingen,bankenenwerkgevers)eeninspanningsverplichtingaantegaanomgewenstemaatschappelijkeeffectentebereiken.Datvraagtvoortdu-rendeaandachtvooreenverregaandevormvanintegraalwerken.
Aanpak>vorm
TussendeProvincieendegemeente isdeafspraakdatinOoststellingwerf geëxperimenteerdwordtmeteennieuwelossestructuurvanwerkentussen verschillendedisciplines.
Eriseenvoornemenomwerkgroepentevormenronddethema´sWonen,Werken enParticipatie,metalsonderdelen Jongeren,FysiekeinfrastructuurendeRecreatieveSector.
2 | bestemming
noordWolde
2 | bestemming
noordWolde
22|
vanuit het verleden van de veenkoloniën heerst er van oudsher een armoede- cultuur in het dorp. daarnaast is noord-wolde buiten de koepel van kleine dorpen geraakt, waardoor het dorp nergens bij hoorde. “er heerst een stemming van ‘claimen’ en slachtoffer-schap”, was een uitspraak van een voormalige bewoner.
IndejarenzeventigishetdorpNoord-woldeineconomischzwaarweerterechtgekomen.Doordeteloorgangvandevlechtindustrieverloor50%vandeberoeps-bevolkinghaarwerk.Vrijweltegelijkertijdzijndetweescholenvoormiddelbaaronderwijsuithetdorpverdwenen.Vertrekvaneendeelvandeeigenbevolking,hogewerkloosheideneenaanvullingvandewoningleegstanddoordeelssociaalzwakkegezinnen,dienauwelijksbindinghebbenmethetdorp,hebbenertoegeleiddaternaasteconomischeproblemenookeensociaalprobleemisontstaan.Omstreeks2000ismethetMFCHetVlecht-werk,hetdaaringevestigdeVlechtmuseumendeVensterschool,eenbelangrijkestapgezetomhetprocesvanachteruitgangtekeren.Doordezeinvesteringhebbenonderwijsenverenigingsleveneenimpulsgekregen.DaarnaisdeNoord-Zuidas(degedemptevaart)vanhetdorpgereconstru-eerdenismetdeinvullingvanhetKredietterrein,waarhettransportbedrijfJanKredieteenswasgevestigd,eensuccesvolwonen-werkenlocatietotstandgebracht.Toteenommekeerinhetdorpheeftditechternietgeleid.
Degemeenteraadheeftindebegroting2009(envierjaarverder)middelenter beschikkinggesteld,waarbijzijreageer-de op het verontrustende signaal van het netwerkintegraleveiligheid‘Bolero’,dataangafdatermeerderegezinneninNoord-woldetekampenhebbenmetmeervoudigeproblematiek.DegemeenteWeststelling-werfheeftdeafgelopenjaren,veelalinnauwesamenwerkingmetdeinwonersvanNoordwolde,denodigeinitiatievenontplooidomdesocialeeneconomischesituatieendebestaandeproblemenaan tepakken.
Devoorgeschiedenis
BestemmingNoordwolde
| 23
Eriseenlangdurigeaanpakgewenst,gerichtop
zelforganisatie.Daarbijishetdekunstomniet
eenveelheidvaninitiatievenenprojectenover
hetdorpuittestorten.Doserenisvanbelang
omeengestageverbeteringopgangtebrengen.
Hetovervoerenvaninterventiesheefteenhoog
afbreukrisico.Eenenandervraagteenintegrale
benaderingwaarbijsysteemdenkenvanbelangis.
Visie
24|
DegemeenteWeststellingwerfheeftzichal
meerderejareningezetomkwaliteitsimpulsen
tegevendaarwaarhetgaatomeconomie,
onderwijs,recreatieensocialethema’s.
Doelisommetinzetvanextramiddelen,zowel
financieelalsfaciliterend,deleefbaarheidvan
het dorp te vergroten en de randvoorwaarden te
scheppenvooreengoedtoekomstperspectief.
ErwordtingezetopWonen,WerkenenPartici-
patie,Jeugdengezin,Fysiekeinfrastructuuren
deRecreatievesector.Daarindientteworden
bekekenwaarmetprovincialesteundelokale
engemeentelijkeinitiatievenversterktkunnen
wordenendatzovormtegevendathetuitge-
werktwordtlangsdeaanpak‘VanOnderOp’.
Missie
BestemmingNoordwolde
| 25
Aanpak>Inhoud
Deaanpakdientenerzijdsgerichttezijnopzoweldefysiekeentechnischeomstan-dighedenvanhetdorp(hetwinkelbestand,recreatievevoorzieningen,werkgelegen-heidenbijvoorbeeldonderwijs)alsophetbeïnvloedenvangedrag.
Eenbelangrijkedeelvandeproblematiekinhetdorpwordtveroorzaaktdooronge-veer40huishoudens.Vanuitdeafdelingenwerk,inkomenenwelzijn,onderwijsensportzal,samenmethetsocialeteam,eenplanopgesteldwordenomdepositievandezehuishoudensteveranderen.Ditvraagtzowelomeenlangdurigeinspanningals integralewerkwijze.Daartoewordteenplanopgestelddoorgemeente,Provincieenhetdorpzelf,waarindevijfthema’swordenbeschreven.
Aanpak>vorm
InWeststellingwerfzalmeteenstevigevaststaandestructuurtussenProvincieengemeentewordengewerkt;deafsprakenzijnvastgelegdindeintentieverklaring(tussenProvincieengemeente)enuitge-werktinprojectplannenmetallestake-holders,waarbijbetrokkenheidvanhetdorpcruciaalis.
IneenbijeenkomstvandeKerngroepheefthetprojectdenaamvan‘BestemmingNoordwolde’gekregen.
3 | spelers
in de samenWerking
3 | spelers
in de samenWerking
28|
InleidingSpelersindesamenwerking
er zijn verschillende spelers in het project aandachtsgebieden in de stelling-werven. hierbij een korte introductie en een impressie van hun ervaringen in deze aanloopfase.
Deinwoners,burgers,dedorpsbewoners
Hoewelzijinditeerstedeelnognietechtuitdeverfkomen,draaithetwelallemaalomhen.Hetprojectisgerichtophetingrijpendverbeterenvanhettoekomstperspectiefvandein-woners.Zowelophetterreinvanwelbevinden,desociaaleconomischepositiealsookophetgebiedvanhuisvestingendehardeinfrastructuur,dienthetlevenenleefgebiedvandeinwonerserflinkopvooruittegaan.Dezeopdrachtwordtnietingegevenvanuitdeoverheden,maarjuistvanonderop.
Stapvoorstapenineenaaneenschakelingvandeelprojectenwordendebewonersvandewijkenindedorpeneigenaarvanhetmeerjarenplandatbouwtaangoedetoekomstmogelijkhedenvandeinwoners.InzowelNoordwoldealsOosterwoldezijndoordegemeentenendeProvincieeersteenfunda-mentgelegdvoorhetproject.Daarmeeisereenbasisommetbewonersingesprektegaan. Inbeidedorpenwordtinmiddelsnauwmetdebewonersoverlegdengewerktaanhetverbeterenvandeeigenleefomgeving,hetverbeterenvandekansenvoordeeigenjeugdenjongeren.Langzaammaarzekereninelkdorpopeeneigenmaniernemendeinwonersderegiein eigenhand.
Debeginsituatieisinbeidedorpenvastgelegd,vergelekenmetbeidegemeentenenmet ProvincieFryslân.Daarmeeisookzichtbaarwaardeuitdagingenliggenvoorbewoners. Denulmetingwordtookgebruiktbijhet‘meten’vandevoortgangvanhetproject.
| 29
Watiseenprocesondersteuner?
“Ikfungeeralseensoort´smeermiddel´tussendegeledingen.Hetbe-langrijksteisdegrotelijnenindegatentehouden,zorgendatde´zachtekant´ofde´mens-kant´indeprocessengewaarborgdis,daterafstemmingistussen beideaandachtsgebieden,datdeverbindinggoedblijft,datzesamenkunnenoptrekkenwaarraakvlakkenzijn.Hetzijntweegelijkwaardigepro-jecten,maardevoortgangontwikkeltzichverschillendendatmag.Ikvolgdevoortgangopuitvoerend,dorps-,gemeentelijkenprovinciaalniveau.Wewillenweleenstesnel,maarhetisessentieeldatdelijnenvan´benedennaarboven´énomgekeerdgoedfunctioneren;contactblijftheelbelang-rijkvooreengoedevoortgang.Ikkijkmeemetdeambtelijkevertalingvanplannenenadviseerdaarover.Opprovinciaalniveauhebikderolomaanpakenontwikkelingenteverduidelijken”.
PARTOER
SjoerdIJdema| procesondersteuner
30|
Veelweten,veelkijken,somshandelen?
“Ja”,zegtSjoerd.“Hetiseendeskundigheidomaantevoeleneninteschattenhoeveelbemoeienispositiefervarenkanworden,watmag?Wathelpt?Wanneerraaktmijnadvieseengrens,waardoorbepaaldedeelnemersmisschienwatafhaken.Ikmoetvaakopmijnhanden zittenenniet-doen,maarjuistlaten,vanuiteenhelikopter-blikhetgeheelinbeeldhouden.Maarookweergasgevenenallezeilenbijzettenomophetgoedemomenthetjuistebeetjesturingtegeven”.
SjoerdIJdemaheeftveelervaringmetdezeprocessen.DitprojectAandachts-gebiedenheeftookzijnhart,omdatertijdisgecreëerdomhetgoedtedoen enerlangdurigenergieaantebesteden;deverregaandeintegraleopzetendecon-tinuïteitvanveertienjaarspreekt hemaan.“Naasteengoedbasisplanishetook´nijsgjierrig´omgebruiktemakenvantoevallighedeninhettotstandbrengenvandingen.Daarvoorzoekikaansluitingmetmensen,hetmoetvanonderop,weoverleggen,erontstaatvorm.Gaandewegdringtdoorwathetbetekentomverre-gaandsamentewerken.Bijvoorbeeld:deondernemerendewelzijnswerkerkennenelkaarswereldenniet.Hoekunnensamen-werkingspartnerselkaardanvertrouwen,laatstaansamenwerken.Daarkanikietsinbetekenendoortehelpeniederspositieteverhelderen.Alsdatisvastgelegd,danbeginjegewoonergens...hetiseenproces.Natuurlijkmoetjedatprocesinzichtelijkmakenenverantwoordingafleggenoverhetgeenjedoet.Maaralsdaaronderverstaanwordtdatjemoetafrekenenendatbatenenlastenopgeteldenafgetrokkenworden,danwordtnietvoldoendezichtbaargemaaktwaterisgebeurd.Eengoedeverantwoordingkunnenafleggenmaggeeneinddoelzijn,maarerdienenwelresultatenbehaaldenbenoemdteworden.Mensenmeenemenineenontwikkelingdiewin-winis,datisaltijddeinzet”.
Spelersindesamenwerking
| 31
“Ikmoetvaakvanuit
eenhelikopter-blik
hetgeheelinbeeld
houden”.
32|
Spelersindesamenwerking
| 33
PROVINCIEFRySLâN
HenkRozema| provinciaalambtenaar
“Ikbenoptimistisch;wezijnnog
maarnetbegonnenenhet
mooistekomtnog”.
34|
als voormalig opbouwwerker is dit project een kolfje naar de hand van henk rozema. samenwerken is een soort mantra voor hem en in zijn werkzame leven heeft hij diverse veelbelovende projecten zien struikelen, omdat de noodzaak van samenwerking niet vol-doende werd gezien.
“Ikbeneenverbinder.Ikziehoeslechthetwerktalsvannaturesamenhangendefactoren vanelkaarwordenlosgemaaktofhetprocesnietsoepelverloopt.Danontstaaterwrijving, oponthoudenvertragingendatisvoordebetrokkenendemotiverend.Deoverheidkanniet allemaatschappelijkeproblemenoplossen.Devisie,inzetenenergievanlokaalactieve groepenisdaarbijnodig.Daaromvindikhetbelangrijkdatdebevolkingdemotorisofgaande-wegwordt.Dewerkwijzedienttewordenaangepastbijwatlokalebewonersenondernemersingangzetten.Overhedenkunnendaarbijfaciliteren.Alsdatbijvoorbeeldalleeneengemeenteis,dankunnendelijnenkortzijnofdaarkanaangewerktworden.Alsertweeoverhedenbetrok-kenzijn,zoalsbijditproject,danmoeterhelderwordenafgesprokenenvastgelegdwiewaar-voorverantwoordelijkis.Menheeftbeeldenoverelkaar;deéénkandeander‘lastig’vinden, erwordtgesteggeldoverbevoegdheden.IkprobeerkennisenexpertisetebrengenenbinnenhetProvinciehuisalsambassadeuroptetreden,wantikvindditeenprachtigprojectenben eenvoorstandervandieintegralesamenwerking.VanuitdeProvinciekunnenwemee-denken enmee-doenenvooralmee-mogelijkmaken,wantdeballigtechtinhetdorpzelfen bijdegemeente”.
HenkRozemaiszichscherpbewustvanhetvertrouwendatopgebouwdmoetworden.Maarhijvindtookdatnietallesintegraalhoeft,erzijnooknogdeel-projectenmogelijkwaarvoorapartsubsidiekanwordenaangevraagdendatgebeurtook.“Zolangwemaarwetendathetallemaalinelkaarsverlengdeligt,dathetgaatomdedoelstellingvanhetgeheleproject.Defocusmoetnietliggenopsubsidies,maaropeenwijk-endorpsgemeenschapdiezelf-sturendrichtinggeeftaaneeneigentoekomst.Subsidieskunnendaarbijondersteunendzijn.DesamenwerkingtussendewijkenenhetdorpmetdegemeentenendeProvinciemoetnoggroeien;daarmoetenwenoghardaantrekkenendatkomtneeropgevenennemen.Ikbenoptimistisch;wezijnnogmaarnetbegonnenenhetmooistekomtnog”.
Spelersindesamenwerking
| 35
‘Deballigtbij
hetdorpzelfen
bijdegemeente’.
36|
in deze gemeente zijn de onderdelen van het project verdeeld over verschillende porte-feuilles. zolang daarover consensus is en er een eindverantwoordelijke project-bestuurder kan zijn is dat geen probleem. integendeel. hoewel jelmer van der zee alle sociale onder-werpen in portefeuille heeft, is cor trompetter de project-bestuurder. voor alle onderwer-pen waar hij voor bij zijn collega moet zijn is er een vanzelfsprekende samenwerking.
WethouderVanderZeeziethoelastigde´verticalecommunicatie´totstandkomt;zelfshetbestaanvaneenkerngroepisgeen garantie voor de juiste en volledige verbindingmet´demensen´inhetdorpenhetvraagtnogalwatvanmensenomdievertegenwoordigenderolgoedintevullen.WethouderTrompetterkentditprojectallanger;inhetnajaarvan2009schreefhij aleenoverzichtvanhetgeenergebeurdwasennogmoestgebeurenomdesociaal- economischestructuurinNoordwoldeteverbeteren.Hijlegtdaarindenadruk opdegezamenlijkeaanpakvandezachteendehardekantenvandeonderwerpendieerspelen.
“Hetbetreftdemensenéndestenen;hetdorpmoethetzelfdoenendegemeentemoetoptimaalfaciliteren.InditprojectwerktdegemeentesamenmetdeProvincieendatbiedtmeermogelijkheden.Deduurvanhetproject-tweekeerzevenjaar-isvanbelangvoorhetwelslagenvandediverseonderdelendiezijnuitgezet.Hetzorgttegelijkertijdvoorproblemenomdatdebeideorganisatiestructurenvolledigopelkaarafmoetenstemmen.Binnende gemeentehebbenwijkortelijnen.Binnendeprovincialeorganisatieisdatandersenomdietweeweeropelkaartelatenaan-sluitenvraagttijdenaandacht.Maardatiswelnodigennuttig.DegrootstehindernisisdebegrotingssystematiekvandeProvin-
cie.Perjaarwordtdebegrotingvastge-steld.Daardoorishetnietmogelijkom hettoegekendegelddefinitiefte reserverenvoordekomendevijfjaren(deeerstetweejaarvandeeerstetermijnzijnom).Deslechteeconomischesituatieversterktdedrukopdebeloofdevoortganginverbandmetdreigendebezuinigingen.Desamenwerkingisgebaseerdopco-finan-ciering.DusmetdeonzekerefinanciëletoezeggingenvandeProvinciestaatook hetfinancieleplaatjevandegemeenteonderspanning.Daarbijwordtbinnendeprovincialefinancieringhetgeldniet ´opeenbultgegooid”.
Degemeentevindthetlastigombinnenhetprojectniettekunnenschuivenmetgeldtenbehoevevanhetgeheel.Hetblijftopdiemaniereenprojectdatissamengestelduitdeverschillendeonderdelen,dieapartzijnvastgelegdengefinancierd.
DeProvinciegeeftmethetprojectindezedorpeneengoedsignaalaf;hetgeeftnietalleenaandachtaandesteden,maarookaanhetplattelandendatgeefthetdorpNoordwoldeiniedergevaleengoed gevoel.´AldusTrompetter.
Spelersindesamenwerking
| 37
GEMEENTEWESTSTELLINGWERF
CorTrompetter| projectwethouder
‘DeProvinciegeeftmethetproject
indezedorpeneengoedsignaalaf´.
38|
Spelersindesamenwerking
| 39
GEMEENTEOOSTSTELLINGWERF
EngbertvanEsch|wethouder
“Desamenwerkingtussendemensenuitdewijkenonsiseral.Datisvanonderopontstaan.Maarnognietiedereenzietdatofvindthetsteviggenoeg.Datsnapikwel,wanthetgaateenbeetjebuitendebestaandestructurenom”.
AanhetwoordisEngbertvanEsch,voordetweedeperiodewethouder–envanharte-enallangerdoordrongenvandenoodzaakvaneensamenwerkingdieallegeledingenmetelkaarverbindt.
Hijzietwelmensenindeambtelijkeorganisatiesdiehetmoeilijkvindenbuitendeboxtedenken.Steedsverdergaanderegelgevingisdaardebetaanenneemtveelbewegingsvrijheidweg.“Maarerzijnnoggenoegmogelijkheden,alleenjemoetzewelpakken.Somskunjegebruikmakenvanvoordehandliggendemogelijkheden,ookalroeptdatsomswatdiscussieop.DatwasookzometonsreisjenaardeEfteling”.
40|
VanEschvertelt:
“OpenigmomentwerderdoordedirectievandeEftelinghetplangemaaktomtergelegenheidvandeopeningvaneennieuweattractiealleburgemeestersuitNederlanduittenodigen. Deburgemeesterdiekwam,kreeghonderdvrijkaartjesendiemochthijzelfvrijbesteden. Ikhebmijopgegeven,omdaarmeevoorhetHaerenkwartierdebeschikkingtehebbenoverdevrijkaartjes.Echterwatschetstmijnverbazing,ikkreegvragenvanderaads-commissie.Feitelijkwasdevraagofhetwelverantwoordwasomaancommerciëleactiviteitenmeetedoenalsbestuurder.Debuurtechtergeeftheelduidelijkaandatzehetopprijsstellen. “Mooiwethouder,datjeditvooronsdoet”.EnuiteindelijkzijnzemetelkaarindebuseendaguitgeweestnaardeEfteling.Zouikmehebbenlatenleidendoordeoudedenkwijzedatzoietsnietkan,danhaddendebewonersdituitjenietgehad”.
“BijonsisdeDorpencoördinatordecentralepersoon.Hijisdeverbindertussendewijkenendegemeente.WewerkeninditprojectnatuurlijkgraagopmetdeProvincie,maardatmaakthetnieteenvoudigomonzemeervrijemaniervanwerkenvoorttezettenendatmogenwenietkwijtraken.Ikmerksomsookaanambtenaren,datzezichmakkelijkermetandereambtenarenverstaandanmetdebewoners.Datheefttemakenmetdecultuurvanoverheden,dieverder afiskomentestaanvandemensenwaarvoorwehetdoen,onzeinwoners.Overigensmerkjealsermeerenfrequentercontactistussenburgersenambtenarendaterweldegelijkietsverandert.Erisnogveel´ouddenken´indeorganisatie;datdraaitvooralomhetideedatallesverantwoordmoetworden.Datneemtdevrijeruimteweg,dieernodigisomditsoortcomplexeveranderingenaandegangtehoudenendaarresultateninteboeken.Hetschakelentussenaldiegeledingenisdegroteoefeninginditprojectendatneemtafentoewelergveelaandachtenenergie”,zegtwethouderVanEsch.
Spelersindesamenwerking
| 41
“Bijonsisde
Dorpencoördinator
deverbindertussen
dewijkenende
gemeente”.
42|
WimLemisinhetdagelijkslevendirecteurvandevensterschoolinNoord-wolde.Daardoorishijgoedbekendmethetdorpenopzijnplaatsalslidvanhetkernteam.VanuitzijnrolalsdirecteurstartteWimin2009meteentrajectomdesocialeproblematiekvandeschoolbijdegemeenteraadopdeagendatekrijgen.Toendatlukteconcentreerdehijzijnverhaalnietalleenopdeschoolmaarophetdorpalsgeheel.NietlangdaarnabenaderdeGeertBenedictushemomzijnverhaalookeensvoordeStatenfractievanhetCDAtedoen.OpbasishiervanismenvanuitdeProvincialeStatenaandeslaggegaan,waarnaindezomervan2009hetprojectAandachtsgebiedenwerdopgestart.
WimLem|directeurVensterschool
Spelersindesamenwerking
| 43
DegemeentebenaderdeeengroepinwonersvanNoordwolde,bestaandeuitondernemers,depolitiek,hetonderwijseneenvertegenwoordigingvanplaatselijkbelang,ommeetedenken.Wim:“Noordwoldewaseendorpwaarveellangselkaarging;erheersteeencultuurvanafzet-tentegenWolvega.Wathetdorpnodighadwasverbinding.Hoekunnenwedeverschillendebelangenaanelkaarknopenenietsvoorhetdorpbereiken.Hoekunnenwedeburgerszoveelmogelijkbetrekkenenafkomenvandeheersendeopvatting:“Ach,hetwordthiertochniks”“.InjanuarikwamgedeputeerdeSchokkerlangsompolshoogtetenemenvandeontwikkelingeninhetdorpeninfebruariwerdsamenmetdegemeenteendeProvinciegesprokenoverdeinrich-tingvanhetprojectendeonderdelendiedaarinmetelkaarsamenhingen.Eriseenkernteamgeformeerd,waarinnieuwemensenuithetdorp,degemeente,deProvincieenPartoerzittinghebben.Eenvandeeerstemaatregelenwasdeuitbreidingvanhetaantalurenschoolmaat-schappelijkwerkopdeVensterschool.
VoorWimLemisdebelangrijkstewinstvandeaanpaktotnutoedatdegemeentedaadwerkelijkheeftgeïnvesteerdinhetprojectdoornaastgeldookgoedemensenbeschikbaartestellen.Hetwordtzichtbaardathetdorplangzaamverandertvaneenlijdenddorpnaareenleidenddorp;desamenhangvandedeel-projectenisvangrotewaardevoorhetslagenvanhetplan‘Bestem-mingNoordwolde’.
‘Hoekunnenwedeburgerszoveel
mogelijkbetrekkenenafkomen
vandeheersendeopvatting:
“Ach,hetwordthiertochniks”’
4| ter lering
de metafoor van de rotonde
4| ter lering
de metafoor van de rotonde
46|
in dit hoofdstuk worden de ervaringen tot nu toe geëvalueerd. dat biedt zicht op een aantal instrumenten die van belang zijn om de voortgang van dit project te optimaliseren. het beeld van de rotonde is daarbij behulpzaam, omdat de rotonde de mogelijkheid biedt om in- en uit te voegen en dat blijkt een belangrijke meerwaarde. er kunnen zelfs extra rond-jes gereden worden als dat noodzakelijk blijkt voor een goede doorstroming naar de toekomst.
Tussendeoverheden,maarooktussen burgersenlokaleoverheden,ofeigenlijktussenalleverschillendedeelnemersaandezeprojectenishetgrootsteobstakel datersprakeisvaneenzogenaamdstop-go-mechanisme.Devoortganggaatzoalsverkeeropeendrukknooppunt;deverkeerslichtenregelenwieermagrijdenenwieermoetenwachten.
Hetwachtenopbevestigingen,docu-menten,verordeningen,uitkomstenvanvergaderingen,begrotingenenwijzigingendaarin,maaktdeeluitvandegrootstefrustratievanallebetrokkenenbinneneenintegraleaanpakzoalsdievandeAan-dachtsgebieden.
Misschienzithetindebureaucratieofindebestuurlijkedrukte,maarmisschienookwelindeacceptatiedatditsoortzakennueenmaalomslachtig(horente)zijnenlangduren.Voordemedewerkersdiegewendzijnaandestructurenbinnenoverhedenisditfenomeeneengegeven;zijmakendeel
uitvanditsysteem,schikkenzicherin,makenerhetbestevan.Vooriemanddiedaarnietmeebekendis,blijfthetonbe-grijpelijkdatditdemoresis.Hetlijktdehoogstetijddaterdoorstromingkomtindefilesendatzoukunnendooreenrotondeaanteleggen.
Debesprokenengeformaliseerdeplannenzijndebasis.Dezemetafoorgaatinopdeinstrumentendiedevoortgangnietalleenzekerstelt,maarookkanversnellenenvooralinspireren.
Weonderscheiden:• Bewonersparticipatieendanhetliefstin
eenzovroegmogelijkstadium.• Tijdomelkaartelerenkennenente
kunnengroeienindesamenwerking.• Mandaatom‘tijdensderit’bijtesturen,
inafstemmingmetdedirecteteamledenendeverantwoordingdaaroverachteraftedoen.
• Vertrouweninvoerenals managementstool.
• Hetonderweg-zijnteerkennenalsdoel,náásteengoedeuitkomstenafrekening.
• Deverantwoordelijkhedentedelen tijdenshetprojectentedelegeren naarallebetrokkenen,vanhoogtot laagindehiërarchie.
Demetafoorvanderotonde
| 47
bij het begin van deze projecten zijn bestuurlijke overleggen op initiatief van de provincie georganiseerd om een eerste verkenning bij de betrokken gemeenten te doen. vervolgens zijn er werk bezoeken georganiseerd voor de gedeputeerde om zo kennis te maken met de gekozen locaties. in februari 2010 zijn er werkconferenties georganiseerd door de provincie in beide gemeenten. deze startconferenties zijn gehouden met alle betrokken professionals. het kunnen par-ticiperen van bewoners begint vaak met contact maken en informatie uitwisselen.
Erisdusbegonnenmethetleggenvanallerleiinformelecontactenmetgroepjesbewoners,dorpsbelangen,buurtverenigin-genetcetera.HetwerkbezoekaanHeech-terp-SchieringeninLeeuwardenisheelgoedbezochtdoordeinwonersvanbeidedorpen.
Erblijftdiscussieoverhetbetrekkenvanbewonersofdorpelingenbijnieuweontwikkelingen.Datheeftondermeertemakenmetdekloofdieisgegroeidtussendepolitieken‘gewonemensen’.Diekloofveroorzaakteengrootwantrouwennaarallegremiadiegelieerdzijnaanbeleids-plannenendeuitvoerderservan.Inspraakopplannengeeftalaandatdieplannennietinsamenwerkingmetbetrokkenenzijnontwikkeld.Eenobstakelombewonersdirecttebetrekkenbijontwikkelingenisdematewaarinambtenareninstaatzijnincontacttestaanmetmensendieniet ingevoerdzijnindeproblematiek,indewijzevannadenkenoveraanpakvanzaken.Datisnietzozeereentekortkomingvanambtenaren,alswelonervarenheid. Omgekeerdishetnietaltijdeenvoudigvoorbewonersommeetewerkenaanzakendienieuwvoorzezijn.Totvoorkortwasdecultuurookzo,dateeninspraak-modelvoldoendegeachtwerdomdestemvanbewoners‘meetenemen’indeplannen.
voorbeeld: in de offerte van het hosper landschapsarchitectUUr en stedenboUW Wordt gesproken over een ‘dorpsproces’ als aanpak om het centrUm van noordWolde aan te pakken. daarin Wordt over alle stappen met de dorpsbeWoners in verschillende bijeenkomsten overlegd en besloten. zoWel ondernemers als andere beWoners Worden Uitgenodigd om mee te praten over de plannen.
Bewoners-participatie
48|
Participatieheefttijdnodigomtekunnenontstaan,tegroeienenisnietaltijdteregelen.Elkaarkunnenvertrouwenspeeltookeenrol.Dehuidige–entoekomende–tijdverlangteenveeldirectereenmeerelementairesamenwerkingtussenallepart-ners,omdatdeuitkomstvaneengezamen-lijkgedragenprocesveelduurzamerzalzijn.Investereninparticipatieisnoodzaak.
Samenwerking
Hetneemttijdvoordatinwonerservandoordrongenzijndathunbijdrageechtge-wenstis.Daardoorkomtparticipatiesomslangzaamopgang.Deaanpakenwerkwijzemoetvervolgenskunnenwordenaangepastaandematevansamenwerkingdienodigofmogelijkis.
Eencomplexprocesalssamenwerkingtussen allerlei geledingen vraagt vooral teamgeestengrotevaardigheidenbereid-heidomhetgeheelteblijvenoverzien.Daarbijlevenweineentijdwaarinin-dividualiseringenjeonderscheidenergbenadruktis.Datkarakteriseertdanookvaakdeaanpakvanleidinggevendenenbe-stuurders.Politiekebelangen,prenimago’sspelenookmee.Steedsvakerwordtdui-delijkhoezeerdezezakenindewegstaanvanprocessenendoelendiegebaatzijnbijmeergezamenlijkheid.
voorbeeld:het verhaal van WethoUder van esch geeft goed aan hoe ‘gevoelig’ sommige goede bedoelingen kUnnen Uitpakken. raadsleden kUnnen zich zomaar gepasseerd voelen, ofWorden ook Werkelijk overgeslagen. en dat geldt in Wezen voor alle spelers in het veld. het behoUden van de gezamenlijke focUs is soms een kUnst met een grote k.
Demetafoorvanderotonde
| 49
‘Hetbehoudenvande
gezamenlijkefocusis
somseenkunstmet
eengroteK’.
50|
tegenwoordig zijn professionals breed opgeleid en is het passend om voor delen van het voortgangsproces mandaat te verlenen voor tussentijdse aanpassingen binnen de grote lijnen van de plannen en de planning. omdat er sprake is van een meerjarig proces, dient er veel ruimte te zijn om te handelen naar voortschrijdend inzicht, altijd in afstemming met elkaar.
Daarinstaantweefactorenafentoeflinkindeweg:1.Ineenintegraalprojectisookveelbehoefteaanspecialisten.Maarjuistzijzijnnietaltijd
evengoedingesteldophetdienstbaarmakenvanhunbijdrageaanhetgeheel.Hetblijktveeltijdtekostenomcommunicatietussendegeledingengoedtelatenverlopen,opdatallebetrokkenendezelfdetaalgaanspreken.
Hetaanelkaarverbindenvanlossefragmentenmaaktnoggeengeheel.Datveroorzaaktvaakdezoongewenste‘dubbelingen’ineenaanpak.Datiseendirectgevolgvandejarenlangewerkwijzebinnenorganisatiesomeen‘productieproces’opteknippeninkleinereeenheden.
Dit‘lopende-band-principe’isookdoorgevoerdinorganisatiestructuren,zorgenwelzijnetce-tera.Daardoorvraagtintegraalwerkenmeerinspanningomdenoodzakelijkeverbindingentotstandtebrengen.Tussenprofessionalsenvrijwilligers,tussenkernteamenbewoners.
2.Detweedelastigefactorisdatdebetrokkenprofessionalsgeenteamzijn.Zijkrijgenvanuithuneigenorganisatieleidingenerisaltijdsprakevaneensoortloyaliteitsconflicttussen desamenwerkingbinnenhetprojectendewerkgever.Alshetmandaatzichzoukunnen uitstrekkentotdemensendiebetrokkenzijnbijhetproces,danzoudateengunstige invloedkunnenhebbenopdeonderlingeverbondenheidenteamspirit.
Mandaatvoordeprofessionals enverantwoordelijkhedendelen
Demetafoorvanderotonde
| 51
voorbeeld: AnnetteMenckeisHoofdRuimtevoordegemeenteWeststellingwerf.Vanuitdie‘hardesector’maaktzedeeluitvandeKerngroepinNoordwolde.Inditprocesiszijvooraldeverbinder,dieervoorzorgtdatalleideeënenplannenintegraalvertaaldworden.“HenkBergsma,afkomstiguitdezogenaamde‘zachtesector’isdeprojectleiderenwijverstaanelkaargoed.Datmaaktdatwemakkelijkevenkunnenoverleggenensparren.Onzeverbindinglooptdwarsdoordeorganisatieheenendatwerktdoornaaranderemedewerkers.Ikkaneropdiemanieraanbijdragendatalleplannenenideeënintegraalopgepaktworden.Opdiemanierontstaaterslagkracht”.
EenvoorbeeldvaneenintegraleverbindingvanhetprojectnaarhetdorpisdewerkgroepBuitengewoonNoordwolde.Detrekkervandezewerkgroepiseenbewonerdietevenskernteam-lidis.Hijfungeertalslinking-pinineenconcreetprojecttussenbewonersendeinhoudelijkedeskundigenvandegemeenteenBureauHosper.Wijalsgemeentehebbendaarmeeenigszins deregieovereeninfrastructureleinvullinginhetdorpzelfneergelegd.Allesopbasisvan vertrouwen!“Wemerkendatdezeaanpakveelvertrouwengenereertendatisbelangrijk. Wanthetiseenlangdurigprojectenwemoetenkredietopbouwenmetelkaar”.VolgensAnnetteMenckeisgoedesamenwerkinggebaseerdopcontact.“Dusdaarinvesterenwein;indithuisendaarbuiten”.
‘Wijalsgemeentehebbendaarmeeenigszins
deregieovereeninfrastructureleinvulling
inhetdorpzelfneergelegd.Allesopbasis
vanvertrouwen!’
52|
Vertrouwen
Voordatdestoplichtenwerdenopgehevenenderotondewerdingevoerdwaserveeltwijfelbijdeweggebruikers;erheerstewantrouwenoverdenieuwemanieromdedoorstromingvanhetverkeerteregelen.
Eenvoorwaardevooreengoedeffectvanderotondeisdepassendeaansluitingopdewegendiesamenkomen.Uiteraardzijnerdegeldendeverkeersregels,maarookvertrouwen,afstemmeneninschattenspelenbelangrijkerollenineensoepeleafwikkelingvandeverkeersstromen.Indehuidigemanagementaanpakwordenveelzakelijkeafwegingengemaakt.Economischemotievenvoerendeboventoon,ookinhetnakomenvanbestaandeafspraken.Telkensisersprakevaneensoorther-overweging,waardoordehelekaravaanvanambtenaren,wijkbewoners,specialisten,welzijnswerkersenburgersweertotstilstandkomt.Uitvindenhoedevoortgangvoorallepartijenzogoedmogelijkinbewegingblijftiseenbelang-rijkonderdeelvanhetprocesvansamenwerken.Leren‘gevenennemen’isdaarineenfactor.Deinhoudelijkedoelen,hetverbeterenvandewijken,hetondersteunenvandebewoners,dienengelijkwaardigmeegewogentewordenindeprocesgang.Datbetekentdaterdustijdenaandachtisvoorde‘zachte’kantendemensendiedatvormgevenenbegeleiden.
Demetafoorvanderotonde
voorbeeldook in deze planvorming is sprake van jaar-bUdgetten. daarbij speelt dat als geld niet dat jaar Wordt besteed, het terUg gaat naar de provincie. als de gemeente dUs niet goed oplet en het bUdget niet op tijd gebrUikt, is dat nadelig voor de beWoners. de provincie zoU ook die jaar-systematiek kUnnen verrUimen ten behoeve van een veel-jarig project. beide overheden kUnnen creatiever, soepeler en minder WantroUWend met de financiële middelen omgaan ten bate van de bedoeling van de gelden. geld is een middel, een goede voortgang van het proces is het doel.
| 53
Opditmomentligthetaccent,netzoalsinveelsectoren,vooralophetfinanciëleaspect:watkosthetenwatkrijgenweervoor?Ookdatheeftzijnontstaansgeschiedenisinhetnabijeverle-den,waarineconomischebelangenenrekenmodellendeboventoonzijngaanvoeren.Echter,alsdevoortgangvanditprojectechtgegarandeerdwordt,alsdaarvertrouwenoverbestaat,dankomterveelenergievrijendatheeftopalleonderdelenpositieveeffecten.
54|
Onderweg-zijn
Delaatstejarenzijnwerkwijzenontstaandiezichkenmerkendoorgelijkvormigheid,kort,snelresultaatentijdisdaaraanondergeschikt.Menputuitmethoden,uitervaringenpastdietoe.Erisveelvoortezeggenomgebruiktemakenvan‘bestpractices’,mitsdeuitkomstserieusenoprechtgeëvalueerdwordt.Kritischkijkenheeftzichdelaatstejarensteedsverderversmaldindenadrukophetverantwoordenvanhetfinanciëleplaatje.Deopbrengstenvanhetproceswor-dennietevenredigmeegeteld.Inprestigieuzeprojectenheersteenhooggespannenverwachting;ermoetgescoordworden,erstaanbelangenophetspel.Ermagnietsfoutgaan.Alserweliets‘fout’gaat,ontstaatvaaksnelanalyseenoordeel.Maarookhettegenovergesteldeiser;alshetgoedgaat,dankrijgenverbeterpuntenteweinigaandacht.Kortom,hetisnogalvermoeiendhoegroteprojectenonderdrukzijnkomentestaan.
Lerenvanhetonderweg-zijn,biedtbijuitstekkansenvoorhetschakelentussendeel-projecten.Demeerjarigeaanpakgeeftruimteomflexibelmetderesultatenenleerpuntenomtegaanendezetoetepasseninhetvervolg.Hetonderweg-zijnistevertalenmetdevoortdurendeafstemmingdieermoetplaatsvindenindesamenwerking.Hetmoetmogelijkzijnomeenaspecttoetevoegenofwegtelaten,omdatindepraktijkblijktdatietsvanuitdetheorieklopt,maarindepraktijkgeengoedeffectheeft.Hetzalinhetkomendejaarduidelijkwordenofditprojectdaarineigenroutesvindt;deontwik-kelinginOostisalandersdandieinWest.Hetzalmaatwerkworden,waarinhetprocesnetzozwaarmagwegenalsdemateriëleopbrengst.
voorbeeld:de Wijze Waarop in deze procesbeschrijving zaken bij de naam genoemd Worden is bedoeld als een belangrijke bijdrage aan een eerlijke optekening van de bevindingen. dat dat niet altijd even gemakkelijk voelt, mag onderge-schikt zijn aan de meerWaarde van een heldere evalUatie, die recht doet aan alle plUssen en minnen. soms over-heerst de illUsie dat samenWerken makkelijk of leUk is. maar in een omvangrijk project als dit is het vooral hard Werken.
Demetafoorvanderotonde
| 55
‘Samenwerkenineen
omvangrijkproject
als dit is vooral
hardwerken’.
5| het is begonnen!
5| het is begonnen!
58|
Hetisbegonnen!
| 59
GEMEENTEOOSTSTELLINGWERF
MartenTel|wijkcoördinator
Voorhetheleprojectgeldtnatuurlijkookdat‘tijdensdeverbouwingde verkoopgewoondoorgaat’.DatbetekentinOoststellingwerfdateréngoedenuitvoerigwordtvoorbereidommiddelssamenwerkendebeoogdeintegraleaanpaktegaranderenénerwordtalbegonnenmetdeel-projecten.
InOoststellingwerfwordtdevoortgangzichtbaarindeinzetvandewijk-coördinator,MartenTel.Inhetvolgendedeelzalhijuitvoerigaanhetwoordkomenoverzijnwerkwijzeenhoedebewonerszijnrolervaren.Maarookoverhoehijafstemtmetdieandereveldwerkers:deopbouwwerkervanwelzijns-instellingScala,leefbaarheidsmakelaarvanwoningbouwcoöperatieActiumendegezinscoachdieindewijkenactiefzijn.
Daarnaastwordtgewerktaan:− verstevigingvanhetwijkteam− extrainzetvandegezinscoach− beweeg-ensportactiviteiten− eenreïntegratieprojectisinvoorbereiding,onderanderegerichtopklussen
indewijkenbanenindezorg
60|
Hetisbegonnen!
OokindegemeenteWeststellingwerfenhetdorpNoordwoldegaat‘tijdensdeverbouwing deverkoopgewoondoor’.Datbetekenthierdateréngoedenuitvoerigwordtvoorbereidommiddelssamenwerkendebeoogdeintegraleaanpaktegaranderenénerwordtalbegonnen metdeel-projecten.
InWeststellingwerfisschoolmaatschappelijkwerkingezetendatboektmeteeneeneerste succes:deVensterschoolkanhetpredicaat‘zwak’achterzichlaten. Hetonderwijzendpersoneelkanzich,sindsdeintensiveringvandehetschoolmaatschappelijkwerkweervoor100%concentrerenoponderwijstakenendatwerptduszijnvruchtenaf.WimLem,directeurvandeVensterschoolenlidvandekerngroeplatenwedaaroverinde volgendeuitgavegraagaanhetwoord.
Daarnaastisgewerktaan:− BuitengewoonNoordwoldeinsamenwerkingmetbureauHosper− jeugdparticipatiestartop,dejeugdwordtalbetrokkenbijBuitengewoonNoordwolde− vanuitdewoningbouwcorporatieenzorginstellingverlooptdeverkenningvaneenzorglokatie;
datbiedtkansenvoorleer-werkbanentijdensbouwenlaterindezorg.Dekerngroepzitophetvinkentouw
− eentoekomstbestendigMFChetVlechtwerk− hetproject‘TurvenuithetOosten’:educatief(eigeninwoners)toerismeen
recreatie(bezoekers)
Hoewelditprojectniethetmeesteenvoudigeisdatondernomenwordt,groeitdemotivatieomallevoetangelsenklemmendiesamenhangenmeteendergelijkcomplexeaanpak,metdedag.Inhetvolgendedeelvandezeuitgavezullenweugraagmeenemenindevoortgangvande AandachtsgebiedenindeStellingwerven.
| 61
‘Hetdorpverandert
langzaamvaneen
lijdend dorp naar
eenleidenddorp’.
62|
Colofon
De methodiekbeschrijving ‘stelling nemen in de Stellingwerven’ is een uitgave van Partoer. De beschrijving is gemaakt in opdracht van de Provincie Fryslân met medewerking van de gemeenten Ooststellingwerf en Weststellingwerf.
auteur:InekeM.Verdoner,HeartinCompany
redactie:SjoerdIJdema,HenkRozema,ybeltjeBandstra
foto’s:ArthurSmeets
vormgeving:JongensvandeJong-NynkeLootsma,Leeuwarden
druk:©2012Partoer,Friesbureauvoorsociaaleconomischevraagstukken.Nietsuitdezeuitgavemagwordenvermenigvuldigden/ofopenbaargemaaktwordendoormiddel vandruk,fotokopie,microfilm,ofopenigeanderewijzezondervoorafgaandeschriftelijketoestemming.
disclaimer:Bijdetotstandkomingvandezeuitgaveisdegrootstmogelijkezorgvuldigheid betracht.Desalnietteminkandeuitgevergeenverantwoordelijkheidnemenof aansprakelijkwordengesteldvoormogelijkverkeerdeinformatie.
met dank aan:GemeenteOoststellingwerfengemeenteWeststellingwerf
Leeuwarden,juli2012
PartoerWestersingel48913CKLeeuwardenT.(058)[email protected]
!