STOK MALİYET İŞLEMLERİ - skor.com.tr STOK MALIYET ISLEMLERI.pdfüzerine üretim faaliyetleri sırasında oluşan işçilik ve genel üretim giderlerinin dağıtımı ile nihai

1

stok İŞLEMLERİ

BAŞLARKEN

Vio Ticari programları hazırlanırken bir işletmede oluşan hareketlerin programa aktarımını kolaylaştırıcı pek çok

özgün veri giriş aracı sağlanmıştır. Kullanıcı bu verileri girdikçe stok ve cari hesap bakiyeleri, finansal veriler,

vergi yükü vb. birçok anlık

nabzı tutulur.

Hesaplama aşaması ve son duruma ait bilgilerinin güncellemesi kullanıcı tarafından fark edilemeyecek bir hızda

tamamlanır ve b

bildirilir.

Kullanıcı çeşitli sebeplerle bir veriyi zamanında giremeyebilir ya da veriyi girerken eksik/hatalı/mükerrer kayıt

oluşturabilir. Bu durumda verinin işlenmesiyle elde edilen bil

Geriye dönük

yeniden hesaplanarak tazelenmesi

düzenlemesi, cari hesap bakiye düzenlemesi vb. servisler bu amaca hizmet eder.

Yukarıda bahsedilen anlık veri hesaplamaları günlük sorgulamalarla ilgilidir. A stokundan depolarda kaç tane

kaldığı, B müşterisinin/satıcısının son durumu, C kasası v

günlük/anlık

Dönemsel sorgulamalarda ise d

hesaplama/çözümleme

kayıtların tamamlanması sonrasında yapılır.

beyanname

VİO TİCARİ PROGRAMLA

Kullanıcılar içinde bulundukları dönem tamamlanmamış olsa bile

beraberinde tahmini giderler oluşturarak resmi niteliği olmayan bir mal

maliyet düzenlemesi servis adımının çalıştırılması yeterli olacaktır.

stok İŞLEMLERİ

BAŞLARKEN

Ticari programları hazırlanırken bir işletmede oluşan hareketlerin programa aktarımını kolaylaştırıcı pek çok


vergi yükü vb. birçok anlık

nabzı tutulur.


tamamlanır ve bu bilgiler



riye dönük hatalar fark edilip düzeltildiğinde

yeniden hesaplanarak tazelenmesi




/anlık sorgulamalar sınıfına girmektedir.

Dönemsel sorgulamalarda ise d

hesaplama/çözümleme


beyanname ve bildirimler

VİO TİCARİ PROGRAMLA




stok MALİYET İŞLEMLERİ



vergi yükü vb. birçok anlık veri otomatik olarak arka planda hesaplan


u bilgiler kullanıcı tarafın



fark edilip düzeltildiğinde

yeniden hesaplanarak tazelenmesi ihtiyacı doğar. Bu amaçla




sorgulamalar sınıfına girmektedir.

Dönemsel sorgulamalarda ise daha geniş zaman aralıklarına ait veriler

hesaplama/çözümleme işlemi sonrasında özet


ve bildirimler, yasal defter dökümleri,

VİO TİCARİ PROGRAMLARINDA




© 2013

MALİYET İŞLEMLERİ



veri otomatik olarak arka planda hesaplan


kullanıcı tarafından istendiğinde çeşitli sorgulamalar ve durum raporlarıyla anında



fark edilip düzeltildiğinde ise son durum

ihtiyacı doğar. Bu amaçla




sorgulamalar sınıfına girmektedir.

aha geniş zaman aralıklarına ait veriler

işlemi sonrasında özet bilgiler

kayıtların tamamlanması sonrasında yapılır. Çeşitli total raporlar, gelir/gider tabloları, bilançolar,

yasal defter dökümleri,

RINDA ANLIK MALİYET




2013 | SKOR YAZILIM VE BİLİŞİM SİSTEMLERİ

MALİYET



veri otomatik olarak arka planda hesaplan


istendiğinde çeşitli sorgulamalar ve durum raporlarıyla anında


oluşturabilir. Bu durumda verinin işlenmesiyle elde edilen bilgi de yanıltıcı olacaktır.

ise son duruma ilişkin

ihtiyacı doğar. Bu amaçla çeşitli servis adımları sağlanmıştır.



kaldığı, B müşterisinin/satıcısının son durumu, C kasası veya D mevduat hesabının son bakiyesi gibi bilgiler

aha geniş zaman aralıklarına ait veriler

bilgilere ulaşılır.

Çeşitli total raporlar, gelir/gider tabloları, bilançolar,

yasal defter dökümleri, mutabakatlar ve

ANLIK MALİYET HESAPLANABİLİR Mİ?




SKOR YAZILIM VE BİLİŞİM SİSTEMLERİ



veri otomatik olarak arka planda hesaplanır ve güncellenir. Bu yolla




gi de yanıltıcı olacaktır.

a ilişkin arka planda takip edilen değerlerin

çeşitli servis adımları sağlanmıştır.



eya D mevduat hesabının son bakiyesi gibi bilgiler

aha geniş zaman aralıklarına ait veriler topluca

e ulaşılır. Bu çalışmalar genellikle geçmiş dönemlere ait


mutabakatlar ve maliyet hesaplamaları

HESAPLANABİLİR Mİ?

Kullanıcılar içinde bulundukları dönem tamamlanmamış olsa bile girdiği mevcut kayıtları esas alarak ve

beraberinde tahmini giderler oluşturarak resmi niteliği olmayan bir maliyet değeri elde edebilir. Bunun için çıkış


Doküman Kodu :Açıklama :

Kapsam :Revizyon No :Yayın Tarihi :

SKOR YAZILIM VE BİLİŞİM SİSTEMLERİ



güncellenir. Bu yolla




gi de yanıltıcı olacaktır.

arka planda takip edilen değerlerin

çeşitli servis adımları sağlanmıştır.




topluca analiz edilir

Bu çalışmalar genellikle geçmiş dönemlere ait


maliyet hesaplamaları

HESAPLANABİLİR Mİ?

girdiği mevcut kayıtları esas alarak ve

iyet değeri elde edebilir. Bunun için çıkış

Doküman Kodu : VSM-01Açıklama : Vio Stok

Kapsam : Stok Maliyetlerinin HesaplanmasıRevizyon No : 1 Yayın Tarihi : Nisan 201

SKOR YAZILIM VE BİLİŞİM SİSTEMLERİ | www.skor.com.tr



güncellenir. Bu yolla adeta işletmenin





çeşitli servis adımları sağlanmıştır. Son stok



edilir ve bir dizi


Çeşitli total raporlar, gelir/gider tabloları, bilançolar, yasal

maliyet hesaplamaları bu grupta yer alır.



1 Stok Maliyet İşlemleri

Stok Maliyetlerinin Hesaplanması

2013

www.skor.com.tr



adeta işletmenin





Son stok




yasal

bu grupta yer alır.



Stok Maliyetlerinin Hesaplanması

© 2013 | SKOR YAZILIM VE BİLİŞİM SİSTEMLERİ | www.skor.com.tr

2

MALİYET HESAPLAMALARININ KAPSAMI VE UYGULAMA ALANLARI

Bir varlığın oluşumu veya elde edilmesi için katlanılan bedellerin toplamı o varlığın maliyetini oluşturur.

Maliyet hesaplama işlemi, sözü geçen varlığa sahip olmak veya onu meydana getirmek için doğrudan veya

dolaylı olarak ödenen bedellerin bir dizi aritmetik işlem sonucunda ortaya çıkarılmasıdır.

Alım ve satış faaliyeti sürdüren ticari işletmelerde maliyet kavramı yalnızca ticari malın satın alınması sırasında

katlanılan bedel üzerinde yoğunlaşırken üretim işletmelerinde durum daha farklıdır.

Mamulün üretimi için kullanılan hammadde ve malzemelerin bedellerinden oluşan maliyet (SAFİ MALİYET)

üzerine üretim faaliyetleri sırasında oluşan işçilik ve genel üretim giderlerinin dağıtımı ile nihai maliyet

(GİYDİRİLMİŞ MALİYET) bilgisine ulaşılır. Bu hesaplama süreci ÜRETİM MALİYET MUHASEBESİ olarak adlandırılır.

Üretim Maliyet Muhasebesi işlemleri bu yazının konusu değildir. Ancak Üretim Maliyet Muhasebesi işlemleri

yapılırken bu yazıda açıklanan temel araçlar ve yöntemler de kullanılmaktadır.

FİİLİ MALİYET HESAPLAMALARI

Standart maliyet hesaplamalarında öncelikle giriş maliyet bedelleri hesaplanır. Dönem içi stok çıkışları bu

maliyet değerine göre düşülür ve kalan mal miktarı ve kalan maliyet bilgisine ulaşılır.

Fiili maliyet ise kullanıcının isterse faydalanabileceği ve resmi maliyet hesaplamalarında dikkate alınması söz

konusu olmayan çeşitli giderlerin ilgili stoklara yansıtılmasıyla oluşabilecek maliyetleri görmek için kullanılabilir.

Ayrıca, eğer şu kadar giderimiz daha olsaydı stok maliyetleri ne olurdu türünden senaryoların da

çalıştırılabilmesine yardımcı olur.

Aynı veritabanında standart maliyet hesaplamaları yapılıp buna göre muhasebe entegrasyonu

gerçekleştirilirken öte yandan tahmini giderler ve çeşitli varsayımlardan hareketle fiili maliyet hesaplamaları da

yapılabilir ve her iki durum ayrı ayrı raporlanabilir.

Fiili maliyet hesaplamaları bu yazının konusu kapsamında değildir. Bu tür bir çalışma yapılması amaçlanıyorsa

veri giriş yöntemleri ve hesaplama süreciyle ilgili bir Vio yazılım destek uzmanından yardım alınması önerilir.

STANDART MALİYET HESAPLAMA ŞEKİLLERİ VE KULLANICININ ROLÜ

Stoklara ilişkin standart maliyet hesaplamalarında kullanıcı, maliyet düzenleme yöntemi seçimi ve maliyet

hesaplaması yapılırken stokların hangi niteliklerinin dikkate alınacağının belirlenmesi aşamasında etkindir.

Maliyet düzenleme yöntemi olarak Ağırlıklı ortalama, FIFO ve Dönemsel Ortalama yöntemlerinden biri

seçilebilir.


3

Stok nitelikleri açısında bakıldığında ise kullanıcı, bir stokun bulunduğu ambar (yer bazında maliyet) ile birlikte

stok ek özelliklerinden (hareket detayı, model, renk, lot no vb.) hangisi veya hangilerine göre maliyet

hesaplaması yapılacağını seçer.

MALİYET SIFIRLAMA VE TEKRAR HESAPLAMA

Yapılan hesaplamanın yanlış olduğu ve yeni baştan hesaplanması gerektiği düşünülüyor ise ML-VS menü

adımında bulunan MALİYET SIFIRLAMASI komutu çalıştırılır. Sıfırlama ekranında seçim aralığı verilebilmektedir.

Programda ilk defa maliyet hesaplaması yapılacak olsa dahi önce maliyet değerlerinin sıfırlanması önerilir.

Vio ticari programında maliyet hesaplama işlemi bir servis adımı ile gerçekleştirilmektedir. ML-VM menü

kısayolu ile girilen ÇIKIŞ MALİYET DÜZENLEMESİ adımı sadece kullanıcının isteği üzerine çalıştırılır. Otomatik

hesap yapan bir düzenekten özellikle kaçınılmıştır. Kullanıcı bu servis adımına girer. Seçim aralığı verir ve

maliyet hesaplamasını yaptırır.

ÇIKIŞ MALİYET DÜZENLEMESİ servis adımının çalıştırılması veritabanında maliyet değerlerinin tutulduğu özel

tablolardaki bilgilerin güncellenmesini sağlar. Dolayısıyla herhangi bir zamanda alınan maliyet içerikli raporlar

çıkış maliyet düzenlemesinin en son çalıştırıldığı duruma ait değerleri gösterecektir.

Eğer stoklara ilişkin devir/giriş/çıkış/transfer/virman/üretim/sayım eksiği/sayım fazlası/alım/satış vb. yeni bir

hareket girişi olmuş, varolan kayıtlarda değişiklik yapılmış ya da silinmiş ise çıkış maliyet düzenlemesinin tekrarı

gerekir.

STOK MALİYET HESABI HIZLI TUR

Maliyet hesaplama işlemleri için aşağıdaki ön gereklilikler tamamlanmalı ve ardından hesaplama işlemine

geçilmelidir.

- İlgili dönem başı stok miktar ve maliyet değerlerinin girilmesi

- Yılbaşında veya açılışta girilmesi gereken stok devir fişleri eksik ise tamamlanır.

- Eğer hesaplama işlemi yıl ortasındaki veya sonundaki bir döneme ait ise yılbaşından(veya açılıştan)

itibaren geçen tüm dönemlerin maliyet hesaplamalarının daha önce yapılmış olması gerekir.

- Bu döneme ait fişlerden eksik olanlar tamamlanır. Özellikle irsaliye kaydı var fakat faturaya

dönüşmemiş olanların faturaları işlenir.

- Maliyetler sıfırlanır. (ilgili dönem seçilerek).

- Çıkış Maliyet Düzenlemesi çalıştırılır. (İlgili dönem seçilerek)

- Maliyet raporları alınarak son durum incelenip işlem tamamlanır.


4

MALİYET SIFIRLAMA

ML-VS Maliyet Sıfırlaması adımına girilir. Seçim aralığı belirlenir. İşlem başlatılır.

NOT: Eğer üretim maliyet muhasebesi modülü kullanımda değilse maliyet sıfırlaması adımında Sıfırlama Şekli

seçeneği gözükmeyecektir.

HAMMADDE MALİYETLERİNİ HESAPLAMA (ÇIKIŞ MALİYET DÜZENLEMESİ)

ML-VM Çıkış Maliyet Düzenlemesi adımına girilir. Seçim aralığı verilip işlem başlatılır.

Düzenleme şekli (Dönemsel Ortalama) değişikliği ML-EM Stok Maliyet Parametreleri adımından yapılır.

Tüm stokların maliyetinin hesaplanabilmesi için Stok, Stok Grup veya Muh. Stoklar Hesabı başlangıç ve bitiş

değerleri boş bırakılıp yalnızca tarih aralığı verilir.

En çok çevrim sayısı bir stokun maliyetinin yeniden hesaplanması gerekir ise bu tekrarın üst sınırını belirler.

Karmaşık stok virman hareketlerinden kaynaklanabilecek sonsuz tekrarların önlenmesi bu yolla sağlanır.


5

Muhasebe koduna göre

düzenle seçeneği, ancak

muhasebe kayıtları

dikkate alınarak maliyet

hesabı yapılıyorsa

anlamlıdır.

Bu seçenek işaretlenerek

maliyet düzenlemesi

yapılır ise raporların da

stok koduna göre değil

muhasebe hesabına göre

ayarlanarak alınması

gerekir.

Her tür bilginin ön muhasebeden alındığı durumlarda bu kutucuk işaretlenmez.

Maliyet düzenleme işleminin yapıldığı bilgisayarın donanım özelliklerine, stok çeşitliliğine ve stok hareket fişi

(üretim, virman, transfer, alım, satış, iade vb…) adedine bağlı olarak bu işlem birkaç saniye veya birkaç saat

sürebilir. Bu süreçte yeni kayıt girilmemesi, mevcut kayıtlarda değişiklik/silme işlemi yapılmaması ve bilgisayarın

performansını etkileyebilecek uygulamaların kapalı tutulması önerilir.

ORTALAMA MALİYET KAVRAMI

Bir stokun son hesaplanan maliyet değeri programda ortalama maliyet olarak adlandırılmıştır. Bu değer resmi

olarak herhangi bir anlam ifade etmez. Yalnızca pratik yoldan bir stokun son hesaplanan maliyetini görmek ve

buna göre çeşitli raporlar almayı amaçlar.

Ortalama maliyet aynı zamanda elle girilebilen bir değerdir. Kullanıma açıldıktan sonra Excel'den toplu yükleme

yoluyla ya da ilgili stoku seçme Değiştir butonuna basarak ortalama maliyet değerini ilgili sahaya elle girme

şekline doldurulabilir.

Stokların maliyetleri cinsinden değerlendirilmesi ve raporlanması amacıyla kullanılabilir. Başkaca herhangi bir

fonksiyonu yoktur. (Bu değerin girilmesi ya da girilmemesi programda yapılacak maliyet hesaplarını etkilemez.)


6

Kullanıma açmak için ML-EM Stok Maliyet Parametreleri

adımına gidilir. onay kutusu

işaretlenir. Menü tazelemesi sonrasında stok tanımında

Ortalama Maliyet sahası devreye girer. Ayrıca ML-VO Ortalama

Maliyet Aktarımı adımı da devreye girer.

Ortalama maliyet değerlerinin programda belirli bir tarihte hesaplanan maliyet verilerine göre otomatik olarak

doldurulması için ML-VO Ortalama Maliyet Aktarımı adımına girilir.

Stok aralığı veya grup aralığı verilip (boş bırakılırsa tüm stoklar) hangi tarihe ait (boş bırakılırsa son hesaplanan)

maliyet değerlerinin stoklara işleneceği bilgisi girilir. İşlem başlatılır. Birkaç saniye içinde seçilen aralığa ait

stokların tanımlarındaki ortalama maliyet değerleri güncellenmiş olur.

Bu veriyi kullanarak rapor almak için örneğin ST-LS Son Stok Raporu adımında var olan raporlardan biri (ya da

yeni bir rapor oluşturulabilir) seçilerek rapor tanımında "Değerleme Bilgileri" grubu altındaki "Ort.Maliy.Değeri"

sahası rapora dahil edilir.

Alınan rapor mevcut stokların miktarsal olarak son durumunu ve son güncellenen maliyet değeri cinsinden

değerleme bedelini verecektir.


7

MALİYETE İLİŞKİN GENEL BİLGİLER

MİKTAR/MALİYET İLİŞKİSİ VE MALİYETE ESAS BELGELER

Bir malın miktarı ile maliyeti arasında doğrusal bir orantı söz konusudur. İdeal şartlarda malın miktarı arttıkça

(giriş oldukça) maliyeti de artar. Ancak bazı durumlarda miktar değişimi olsa dahi toplam maliyetin değişmediği

görülür.

Tedarikçiden gelen bir hammadde veya malzemenin kabulünde alım faturası yerine sevk irsaliyesiyle girişinin

yapılması bu duruma bir örnektir. İrsaliye ile girişi yapılan bu mal fiziki envantere miktarsal olarak girmiş fakat

faturası henüz düzenlenmediğinden maliyet olarak giriş yapmamıştır. Maliyete esas olan belge faturadır ve bu

malın maliyeti ilgili fatura sisteme girilinceye kadar sıfır (0) olarak kabul edilir.

Bu durum ilgili malın faturası gelince düzelir ki alım irsaliyesiyle girişi yapılan bir malın satıcısı tarafından aynı

aya ait ve irsaliye tarihinden itibaren en çok 7 gün içinde düzenlenmiş faturasının sisteme kaydedilmesi gerekir.

Birçok sevk irsaliyesinde yalnızca ilgili malın miktarına ait bilgiler vardır. İrsaliye üzerinde fiyat bilgisi yer alsa

dahi maliyet için daima faturalara bakılır.

Aynı durum iade hareketleri için de geçerlidir. Stok miktarında değişime neden olan iade işleminde önce irsaliye

ile sevkiyat yapılır ve fatura daha sonra düzenlenir ise bu iki belge arasındaki geçen sürede maliyet değerleri

yanıltıcı olabilir. Üretime hareketleri, stok virmanları vb. işlemlerde maliyet değerleri farklı çıkacaktır.

Maliyet değerleri dönem sonunda tekrar tutarlı hale gelir.

MALİYET HESAPLAMALARINDA DİKKAT EDİLECEK ÖNEMLİ NOKTALAR

DEVİR MALİYET DEĞERLERİ

Bir stokun maliyetinin hesaplanması için hem miktarının hem de giriş maliyetinin doğru olması gerekir. Bu

aşamada en sık karşılaşılan problem bir önceki dönemden devrederek gelen stokun maliyet değerine net olarak

ulaşılamaması sorunudur.

Stok devir fişlerinde sadece miktarlar değil aynı zamanda maliyet değerleri de bulunmalıdır.

Maliyet muhasebesi uygulaması yapılan yerlerde özellikle yarı mamul stoklar için geçerli olmak üzere devreden

işçilik ve devreden güg sahaları da ayrıca sağlanmıştır. Yarı mamullerin hammadde maliyeti ayrı bir sahaya işçilik

ve güg devir maliyetleri de diğer sahalara girilmelidir.

İşçilik ve güg değerleri yalnızca mamul cinsinden bir stok için hammadde maliyetiyle birleştirilerek verilebilir.


8

NEGATİF STOK PROBLEMİ

Stok miktarının eksiye düşmesi (negatif stok) durumu da başka bir önemli engeldir. Programda bu konuya ilişkin

bir parametre bulunuyor olsa da geçmiş dönemdeki kayıtların silinmesi/değiştirilmesi veya araya yeni kayıtların

eklenmesi nedeniyle stok miktarı sıfırın altına düşebilir ve bu durum sadece son stok miktarına bakılarak tespit

edilemeyebilir. Hareket raporu alınıp detaylı inceleme yapılmalı ve herhangi bir hareketten sonra stok

miktarının eksiye düşmediği tespit edilmelidir.

Bazı durumlarda kaydın istenilen şekilde tamamlanamaması veya çift birimli bir stokun birimler arası dönüşüm

katsayısının değiştirilmesi vb. nedenlerle son stok miktarı yanıltıcı olabilir. Son stok miktarlarını düzenlemek ve

veritabanındaki bilgiyi güncellemek için stok servis işlemleri bölümünde ST-VT Son Stok Düzenlemesi çalıştırılır.

Son stok düzenlemesi, stokların ambarlardaki son durumunu kesinleştiren önemli bir servis adımıdır!

KARMAŞIK VİRMAN HAREKETLERİ

Ne kadar az virman yapılırsa maliyet hesabı da o kadar sağlıklı olacaktır.

Stok hareketleri açısından bazen bir malın yerine bir diğer malın kullanıldığı durumlar sıkça yaşanır. Örneğin A

malından devamlı surette giriş (alım, üretim, satış iadesi, başka bir stoktan virmanla gelen vb.) hareketi var ve

hiç çıkış hareketi olmadığından son stok miktarı aşırı yüksek görünüyor olsun. Bununla birlikte B malından

sürekli çıkış (satış, üretime harcama, sarf, alım iade, başka bir stoka virmanla giden vb.) hareketi var ve hiç giriş

hareketi olmadığı için sürekli olarak stok miktarı negatif görünüyor olsun. Sayım yapıldığında fark edilen bu

durumun düzeltilebilmesi için virman işlemi en kesin ve tek çözümdür.

Nasıl olsa böyle bir çözüm var düşüncesiyle stok miktarlarını kontrol etme gereği duymayan bir kullanıcı dönem

sonunda düzeltme amaçlı olarak çok sayıda virman hareketi girer. Bu hareketler arasında aynı iki stok arasında

NORMAL VİRMAN ve TERS VİRMAN (A'nın B'ye ve B'nin tekrar A'ya virmanlanması) yapılır ise maliyet

hesaplamalarını uzatan ve hatta engelleyen ciddi bir yapay sorun yaratılmış olur.

TERS VİRMAN yapılmamış olsa dahi herhangi bir stok ne kadar çok virman işlemi görmüş ise o stokun

maliyetinin hesaplanması da o denli uzun sürecektir. Çünkü her virman hareketinden sonra bu stoka giriş yapan

stokların maliyetleri ve bu stokun maliyetinin aktarılacağı diğer stoklar için tekrar tekrar hesaplama yapılacaktır.

A'dan B'ye ve tekrar B'den A'ya virman yapılmasa dahi dolaşmalı yoldan ters virman (A'dan B'ye, B'den C'ye ve

C'den tekrar A'ya) durumu da ciddi bir sorundur. Kolay fark edilemeyen bu durumun engellenmesinin tek yolu

mümkün olabildiğince virman hareketinden kaçınmaktır.

DOĞRUSAL ÜRETİM

Standart üretim işleminde düzgün doğrusal bir yol izlendiğinde çeşitli hammadde stokları girer ve bu işlemden

yarı mamul ve mamul cinsinden stoklar elde edilir. Bununla beraber üretim tamamlandığında çeşitli yan ürünler

de elde ediliyor olabilir.


9

H:Hammadde, Y:Yarı Mamul ve M: Mamul olmak üzere;

Doğrusal üretim modelinde her zaman hammaddeler yarı mamule, yarı mamuller de mamule dönüşür.

H -> Y -> M

Pratik üretim yapılan işletmelerde hammaddelerden direkt mamul elde edilebilir.

H -> M

Bununla birlikte yarı mamul derinliği çok yüksek ürünlerde yarı mamul kademe sayısı daha fazladır.

H -> Y -> Y -> Y ->……-> M

Doğrusal üretim modelinde bir yarı mamulün miktarı yeterli olmadığında dışarıdan tedarik veya fason olarak

yaptırma gibi yöntemlere sıkça başvurulur. Sadece üretim yoluyla elde edilmeyen, dışarıdan tedarik edilebilen

bu tür stoklar için HAMMADDE CİNSİNDEN ikinci bir stok kartı açılması, dışarıdan alımların bu yeni stok kartında

takibi şiddetle tavsiye edilir.

Üretime harcanan bu stokların takibi için en doğru yol ilgili üretim fişindeki yarı mamul stokunun yerine tedarik

edilen bu hammadde stokunun yazılması veya ek bir satır açılarak ilave edilmesidir.

Eğer toplu formülize üretim yapılıyor ve tedarik edilen bu yarımamulün hangi üretim fişine yazılacağına karar

verilemiyor ise uygun bir tarih belirleyip virman yoluyla ilgili yarımamule aktarılması çözümü uygulanır.

Benzer bir durum satış için de geçerlidir. Üretim zincirinde bir çok yerde yarı mamul olarak geçen bir stok talep

edilmesi halinde bir mamulmüş gibi satılıyor olabilir. Bu durumda satış sırasında kullanılmak üzere bu yarı

mamul stokuyla aynı özelliklerde yeni bir MAMUL STOK kartı açılır. Satış hareketi öncesinde basit bir üretim fişi

ile yarı mamulden mamule dönüşüm yapılarak karmaşıklık önlenir.

TERS ÜRETİM

Bazı üretim işletmelerinde satılmış olan bir ürün iade edildiğinde veya daha satılamadan raf ömrünü

doldurduğunda eğer yeniden satışa uygun değil ise (son kullanma tarihi geçmiş/ ambalajında hasar var vs.)

yeniden üretime girmek üzere parçalama/eritme/demonte etme vb. işlemlere tabi tutulabilmektedir.

Yapılmaması gereken işlem modeli şöyledir!!!

M -> Y -> H

Doğrusal üretim modelinin uygulandığı bir işletmede asla bir mamul başka bir yarı mamule veya hammaddeye

dönüşemez!

Bu sorun Vio ticari programında ters üretim adı verilen özel bir yöntemle çözümlenir. Üretim fişi yine doğrusal

üretim fişine benzemektedir. Farklı olan ise ters üretim kutucuğunun işaretlenmesidir.


10

Burada program ilgili dönem verilerine bakarak önce mamulün maliyetini hesaplar. Ardından bu mamulün

dönüştüğü hammadde veya yarı mamule ne kadarlık bir pay aktarılacağını belirler.

Özellikle tekrar kullanılamayacak olan ambalaj, etiket vb atıl stokların maliyetinin de ilgili hammaddeye

aktarılması bu özel işlem türünün getirdiği en önemli çözümdür.

KENDİNE DÖNÜŞEBİLEN STOKLAR

Bazı durumlarda bir stokun yalnızca belli bir niteliğini değiştiren üretim hareketleri vardır. Aynı stok üretime

girer ve sadece belli bir özelliği değişerek üretimden çıkar. Bu tür üretim işlemlerinde her bir nitelik için farklı bir

stok kartı açılmasına gerek kalmaması amacıyla kendine dönüşebilen stoklar modeli kurgulanmıştır.

Bir stokun boyanması, üzerindeki aksesuarın değiştirilmesi, kimyasal işleme tabi tutulması, zımparalanması,

elekten geçirilerek farklı bir ebadının elde edilmesi vb… gibi ayrıntıların yine aynı stok kodu kullanılarak takibi

amaçlanıyorsa kendine dönüşebilen stoklar yapısı bu aşamada tercih edilmelidir.

Burada ilgili işlem sırasında kullanılan bir malzeme varsa (örneğin sürülen boya) sadece o kadar bir maliyet

artışından söz edilebilir. Herhangi bir malzeme kullanılmıyor, sadece işçilik ve genel üretim gideri anlamında bir

maliyet alıyor ise yine bu model düzgün çalışacak ve ilgili üretim departmanından gerektiği gibi pay alacaktır.

STOK MİKTARINA İLİŞKİN KURALLAR

Bir stokun maliyetinin hesaplanmasında programsal olarak hatalı hesaplama ve hatalı sonuçlar oluşmaması için

stok miktarının herhangi bir zaman aralığında herhangi bir depoda eksi bakiyeye düşmediği (stok miktarının

sıfırın altında olması durumu) kontrol edilmelidir.

Eğer böylesine bir düşüş var ve daha sonraki tarihlere ait fişlerle stok miktarı negatiflikten kurtuluyor ise Vio

gerekli ortalama maliyet hesabını yapabilir ve yine mantıklı bir sonuca ulaşılır.

Ancak ayrıntılı maliyet raporları alındığında stok miktarının sıfırın altına düştüğü tarihlerde maliyet değerinin de

eksi değerler gösterebileceği unutulmamalıdır.

Bir malın herhangi bir depodaki durumu veya ambar ayırmaksızın stok miktarı incelendiğinde daima aşağıdaki

eşitlik kuralının sağlandığı görülür.

DEVİR MİKTARI + GİREN MİKTAR = ÇIKAN MİKTAR + KALAN MİKTAR

ÖRNEK:


11

Hem üretimde kullanılan hem de ticari olarak satışa sunulan bir hammadde stokunun dönem başında

depolardaki miktarı 400 adet olsun. Dönem içinde bu stoktan ihtiyacı karşılamak üzere 200 adet alım yapılsın.

Alınan 200 stokun 30 tanesi bozuk çıktığı için satıcıya iade edilsin. Bir müşterinin talebi üzerine 250 tanesi

satılsın. Daha önce başka bir müşteriye satılmış olan 120 tane stok iade alınsın. Üretim işlemleri sırasında başka

bir mamulün yapımında 150 adedi kullanılsın. 70 tanesi üretim dışı faaliyetler nedeniyle sarf edilsin. Son stok

durumu nedir?

Devir Miktarı

Devir: 400

Giren Miktarlar:

Alım: 200

Satış İadesi: 120

Çıkan Miktarlar:

Üretim: 150

Sarf:70

Satış: 250

Alım İade: 30

DEVİR:400

GİREN:320

ÇIKAN:500

DEVİR + GİREN = ÇIKAN + KALAN

400 + 320 = 470 + KALAN

KALAN = 400 + 320 - 500

KALAN=220

Çıkış maliyet düzenlemesi ne zaman çalıştırılırsa o duruma ait değerler veritabanında saklanır. Rapor

istendiğinde son çalıştırılan maliyet düzenlemesine ait veriler esas alınarak döküm verilir. Eğer maliyetlerin

değişmesine neden olabilecek yeni kayıtlar girilmiş, var olan kayıtlarda düzeltme/silme yapılmış ise mevcut

maliyet değerleri güvenilirliğini yitirir. Bu durumda maliyet sıfırlaması yapılması gerekir.


12

MALİYET DENKLİK KURALI

Stok miktarlarında bir sorun yoksa stokların hammadde maliyetlerinin hesaplaması yapılır. İşçilik ve genel

üretim giderlerinin stoklara dağılımının düzgün bir şekilde yapılabilmesi için stokların hammadde maliyetlerinin

doğru hesaplanmış olması gerekir. Hesaplama işlemi maliyet servis işlemlerinden biri olan ML-VM Çıkış Maliyet

Düzenlemesi adımıyla yapılır. Bu adım, devirden başlayarak stokun gördüğü her hareketi dikkate alır ve o

döneme ait maliyet değerlerini yeniden hesaplayarak ilgili veritabanına yazar.

Hangi yöntem ve araçlar kullanılırsa kullanılsın maliyet hesaplamalarına bir bütün olarak bakıldığında aşağıda

belirtilen eşitliğin hem hammaddeler açısından hem de mamuller açısından her zaman sağlanması istenir. Sözü

geçen eşitlik şudur:

Devir Maliyeti + Giren Maliyet = Çıkı ş Maliyeti + Kalan Maliyet

Bu denklik kuralını basit bir örnekle inceleyelim.

ÖRNEK:

Dönem başı elde bulunan hammadde maliyetleri toplamı 10.000 TL olsun.

Depolarda önceki dönemlerden kalan, satışa hazır ve 7.000 TL'lik mamul bulunsun.

Dönem içinde 5.000 TL'lik ilave hammadde alımı yapılsın.

Hammaddelerin 13.000 TL'lik bölümü kullanılarak mamuller üretilsin.

Geçmiş dönemlerde üretilmiş olup satışa hazır durumda olan ve bu dönemde üretilen mamullerden toplam

maliyeti 11.000 TL olan bir kısım ürün, üzerine bir miktar kar konularak satılsın.

Hammadde ve mamuller açısından maliyet denklik kuralını çalıştıralım ve kalan maliyetleri bulalım.

Hammaddeler açısından durum:

Hammadde Devir maliyeti = 10.000 TL

Dönem içi Giren Hammadde Maliyeti = 5.000 TL

Dönem içi Toplam Hammadde Maliyeti (devir + giren) = 15.000 TL dir.

Kalan Hammadde Maliyeti = DEVİR + GİREN - ÇIKAN

= 10.000 TL + 5.000 TL - 13.000 TL

= 2.000 TL


13

İlgili dönemde 13.000 TL'lik hammadde kullanılarak üretim yapılmışsa geriye 15.000 - 13.000 = 2.000 TL'lik

hammadde kalmıştır.

Mamuller açısından durum:

Mamul Devir Maliyeti = 7.000 TL

Dönem İçi Giren Maliyet = 13.000 TL

Çıkan Maliyet = 11.000 TL

Kalan Mamul Maliyeti =DEVİR + GİREN - ÇIKAN

= 7.000 TL + 13.000 TL - 11.000 TL

= 9.000 TL

SKOR YAZILIM VE BİLİŞİM SİSTEMLERİ - (NİSAN 2013)

Documents

STOK MALİYET İŞLEMLERİ - skor.com.tr STOK MALIYET ISLEMLERI.pdfüzerine üretim faaliyetleri sırasında oluşan işçilik ve genel üretim giderlerinin dağıtımı ile nihai