����� ���២០១១����� ���២០១១

iយទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ករសងអភវឌរឍនជនបទ

យទធសាសតរាតសតពវសយផគតផគងទកសាអរត

នងអនាមយជនបទ

២០១១-២០២៥

ខរមរសាឆនរ២០១១

ii យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

 

ii

......................................................................................................................vi

. .............................................................................................................. 10

. ................................... 13

. ................................................................................................. 15

. ............................................................................................................. 19

. ........................................................................................................... 21

............................................................................................................................ 21

..................................................................................................... 22

.............................................................................................. 22

............................................................................. 23

............................................................................................... 23

.......................................................................................................... 24

.............................................................. 24

..................................................................................................................... 24

................................................................................................................ 24

........................................................................................................ 25

. ................................................................................................... 26

........................................................................................................... 26

....................................................................................................................... 31

................................................................................................................. 33

..................................................................................................................... 36

.................................................................................................. 39

..................................................................................... 39

.................................................................................................. 41

iiiយទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ii

......................................................................................................................vi

. .............................................................................................................. 10

. ................................... 13

. ................................................................................................. 15

. ............................................................................................................. 19

. ........................................................................................................... 21

............................................................................................................................ 21

..................................................................................................... 22

.............................................................................................. 22

............................................................................. 23

............................................................................................... 23

.......................................................................................................... 24

.............................................................. 24

..................................................................................................................... 24

................................................................................................................ 24

........................................................................................................ 25

. ................................................................................................... 26

........................................................................................................... 26

....................................................................................................................... 31

................................................................................................................. 33

..................................................................................................................... 36

.................................................................................................. 39

..................................................................................... 39

.................................................................................................. 41

iv យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

iii

................................................................................................................ 44

......................................................................................... 44

............................................................................. 47

. ......................................................... 51

. ........................................ 77

. ...................................................... 88

............................................ 92

. ..................................... 92

. . ..................................................... 96

.

...................................................................................... 97

......................................... 102

. .......................................... 102

............................................................... 103

. ........... 103

. ........................................................... 114

. ...................................... 120

. .................................................... 121

. . .......................................................................... 123

. ................................. 124

. .................................................................... 126

. .............................................................................. 128

. .

................................................................................................. 129

.............................................................. 130

. . .................................................. 130

vយទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

iii

................................................................................................................ 44

......................................................................................... 44

............................................................................. 47

. ......................................................... 51

. ........................................ 77

. ...................................................... 88

............................................ 92

. ..................................... 92

. . ..................................................... 96

.

...................................................................................... 97

......................................... 102

. .......................................... 102

............................................................... 103

. ........... 103

. ........................................................... 114

. ...................................... 120

. .................................................... 121

. . .......................................................................... 123

. ................................. 124

. .................................................................... 126

. .............................................................................. 128

. .

................................................................................................. 129

.............................................................. 130

. . .................................................. 130

iv

. . .................................................... 137

. .................................................................................................... 139

. . .................................................................................................................. 139

. . ........................................................................................................ 139

............................................................................................ 140

............................................................................ 148

. . .................................................................................................................. 148

. . ........................................................................................... 150

. ..................................................................................... 152

. . .............................................................................................. 153

. . ..................................................................................... 154

.

................................................................................................................................. 157

. . .................................................................................................... 157

. . .............................................................................. 158

. . ........................................................................................................... 160

. . ....................................................................................................... 163

. . ................................................................................................... 164

................................................. 166

....................................................................................... 166

............................................................................................................ 168

.................................................................................................. 170

.................................................................................................... 172

............................................................ 180

.......................................................................................................... 181

vi យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

v

............................................................................... 184

................................ 188

........................................................................................ 203

viiយទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

អករសរកាត

Acronym English Khmer

ADB Asian Development Bank ធនាគារអភវឌរឍនអាស

AISC Arsenic Inter-ministerial Sub-

Committeeអនគណៈកមមការអនដរករសងសមររបតរតពនតរយ

សារធាត អាសរនក

AMK Angkor Mikroheranhvatho

(Kampuchea) Co. Ltd (Angkor

Microfinance Kampuchea

អងគរមករហរញញវតថកមពា (អរអមខរ)

CC Commune Council ករ ម បរករសាឃសងករត

CCWC Commune Councillor for

Women and Children គណៈកមមការទទលបនទកសដរ នងកមារឃ

CDC Council for Development of

Cambodiaករមបរករសាអភវឌរឍនកមពា

CDRI Cambodia Development Re-

source Instituteវទរយាសាថរនអភវឌរឍនធនធានកមពា

CLTS Community Led Total Sanita-

tionសហ គ ម ន ដ ក នា អ ន វ តដ ន អ នា ម យ ទា ង សរ ង

CMDG Cambodian Millennium Devel-

opment Goalគោលដៅអភវឌរឍនសហសវតរសរកមពា

D&D decentralisation and deconcen-

trationវមជរឈការ នងវសហមជរឈការ

DFID Department for International

Development (official British

aid)

ភនរកងរអភវឌរឍនអនដរាត

នរចករភពអងគលរស(DFID)

DAC Disability Action Council ករ មបរករសាសកមមភពជនពការ

DORD District Office of Rural Develop-

mentការ យាល យ អ ភ វ ឌរឍ ន ជ ន ប ទ សរ ក

DPO Disabled people's organizations អងគការជនពការ

v

............................................................................... 184

................................ 188

........................................................................................ 203

viii យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

DRHC Department of Rural Health

Care (in MRD)នាយកដឋរនថរទាសខភពជនបទ

(កនងករសងអភវឌរឍនជនបទ)

DRWS Department of Rural Water Sup-

ply (in MRD)នាយកដឋរនផគតផគងទកជនបទ

(កនងករសងអភវឌរឍនជនបទ)

ERW Explosive Remnants of War សណលគររបមនទានផទះ

ETV Environmental Technology

Verificationការតរតពនតរយបចចរកវទរយាបរសាថរន

HR Human Resources ធនធានមនសរស

IDPoor Identification of Poor House-

holds Programកមម វ ធ អតដសញញរណកមមគរសារករករ

IFC International Finance Corpora-

tion of the World Bankសា រ ជ វ កមមហរញញវតថអនដរាតនរធនាគារពភព

លោក

INGO International Non-governmen-

tal organisationអងគការមនមរនរដឋរភបាលអនដរាត

IRC International Reference Centre

for Water Supply and Sanitation

(in the Netherlands)

មជរឈមណឌលសររវជររវអនដរាត សមររបការ

ផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយ (នៅបរទរស

ហឡង)

IWRM Integrated water resources man-

agementកា រ គរ ប គរ ង ធ ន ធា ន ទ ក ច មរះ

MAFF Ministry of Agriculture, Fisher-

ies and Forestsករសងកសកមម រកាខរបរមាញ នងនរសាទ

MDG Millennium Development Goal គោលដៅអភវឌរឍនសហសវតរសរ

MEF Ministry of Economics and

Financeករសងសរដឋកចច នងហរញញវតថ

mg/L milligrams per litre មលកររមកនងមយលតរ

MIME Ministry of Industry Mines &

Energyករសងឧសរសាហកមម ររ នងថាមពល

ixយទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

MIS management information sys-

temបរពនធគរបគរងពតមាន

mL Millilitres មលលតរ

MoEYS Ministry of Education, Youth

and Sportករសងអបរ យវជន នងកឡា

MOH Ministry of Health ករសងសខាភបាល

MoSVY Ministry of Social Affairs, Veter-

ans and Youth Rehabilitationករសងសងគមកចច អតតយទធជន

នងយវនតសមរបទា

MOWA Ministry of Women’s Affairs ករសងកចចការនារ

MOW-

RAM

Ministry of Water Resources

and Meteorologyករសងធនធានទក នងឧតនយម

MRD Ministry of Rural Development ករសងអភវឌរឍនជនបទ

NCDD National Committee for Sub-

National Democratic Develop-

ment

គណៈកមមការាតសមររបការអភវឌរឍនតាមបរប

បរាធបតរយរយ នៅថានរកកររមាត (គជអប)

NCDDS National Committee for Sub-

National Democratic Develop-

ment Secretariat

លរខាធការដឋរននរគណៈកមមការសមររបការអភវ

ឌរឍនតាមបរបបរាធបតរយរយនៅថានរកកររមាត

NCDM National Committee for Disaster

Managementគណៈកមមការាតគរបគរងគររះមហនដាយ

NGO Non-governmental organisation អងគការមនមរនរដឋរភបាល

NIS National Institute of Statistics វទរយាសាថរនាតសថត

NSDP National Strategic Development

Planផរនការយទធសាសដរអភវឌរឍនាត (ផយអជ)

NTU Nephelometric Turbidity Units

– a physical measurement of

turbidity in water quality

កមរតភពលអក សមររបគណភពទក

OBA output based aid ជនយផអរកតាមលទធផល

x យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

1យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ODF Open defecation free បញរឈបការបនទរបងលាមកពាសវាលពាសកាល

O&M operation and maintenance បរតបតតជការ នងការថរទា

Organic

Law

Law on Administrative Manage-

ment of Capital, Provinces, Mu-

nicipalities, Districts and Khans

ចរបា ប សដ ព កា រ គរ ប គរ ង រ ដឋ បា ល ា ជ ធា ន ខរ តដ ករ ង

សរ ក ខណឌ

PDRD Provincial Department of Rural

Developmentមនទរអភវឌរឍនជនបទខរតដ (មអជខ)

PFMRP Public Financial Management

Reform Programកមមវធកណរទមរងការគរបគរងហរញញវតថ

សាធារណៈ

pH In chemistry , pH is a measure

of the acidity or basicity of a

solution on scale of 0 to 14 (7 is

neutral)

សនទសរសនអាសត នង បាស (PH បរហាស

ខានរតវាស សលយសរយងអាសត ឬបាស ព ០ ដល

១៤ ដរល ៧ ាកមរតកណដរល)

PIF Provincial Investment Fund មលនធវនយោគខរតដ

PLAU Provincial Local Administration

Unitអងគភពរដឋបាលមលដឋរន

PRDC Provincial Rural Development

Committeeគណៈកមមការអភវឌរឍនជនបទខរតដ

RGC Royal Government of Cambodia ាជរដឋរភបាលកមពា

RWSSH Rural water supply, sanitation

and hygieneវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

Sani-

FOAM

framework for Sanitation Focus,

Opportunity, Ability, Motivationរបាយការណករបខណឌផដរតលើអនាមយ ឱកាស

សមតថភព ការលើកទកចតដ

SME small and medium enterprises សហគររសធនតច នងមធរយម

TDS Total Dissolved Solids (in water

quality)សារធាតមនរលាយកនងទក (គណភពទក)

TWG Technical Working Group ករ មការងរបចចរកទរស

2 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

TWG-

RWSSH

Technical Working Group for

Rural Water Supply, Sanitation

and Hygiene

ករ មការងរបចចរកទរសសមររបវសយផគតផគងទក

សាអរត នង អនាមយជនបទ

UNDP United Nations Development

Programកមមវធអភវឌរឍនអងគការសហបរាាត

UNICEF United Nations Children's Fund មលនធអងគការសហបរាាតសមររបកមារ

USD United States dollars ដលាលររអាមររក

VIP Ventilated Improved Pit (latrine) បងគនអនាមយដរលបានករលអឱរយមានខរយលចរញ

ចល កនងរណដរ

WASH water, sanitation and hygiene ទកសាអរត នងអនាមយ

WELL resource centre for water, sanita-

tion and environmental healthមជរឈមណឌលធនធានសមររបទកសាអរត អនាមយ

នងសខភព បរសាថរន នៅអងគលរស

WHO World Health Organisation អងគការសខភពពភពលោក

WSP Water & Sanitation Program កមមវធទកសាអរត នងអនាមយ

WSS Water supply and sanitation ការផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយ

WSSCC Water Supply and Sanitation

Collaborative Council ករ មបរករសាសហបរតបតដការវសយទកសាអរត

នងអនាមយ

WSUG Water & Sanitation User Group ករមបរើបររសទក នងអនាមយ

3យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

១. សរចកដផដើម តមរវការយទធសាសដរាតសតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ តរវបានទទល សាគរល ព

ភគពាកពនធាយរមកហើយ ដរលមានគោលបណងកណតឱរយបាននវ សរវាផគតផគងទកសាអរត នង

អនាមយ ជនបទ សមររបបរាពលរដឋរស នៅតាមតបនជនបទ នងកណតឱរយមាន ការរៀបចសាថរបន

ធនធាន ហរញញវតថ ធនធានមនសរស ពរមទាង ធនធាន ផរសរងៗទៀត ដរល ចាបាចដើមរបផដល សរវាកមម

ទាង នរះបរកប ដោយនរនដរភព ។ គោលបណងសខាន គដើមរប ពនលឿន ដណើរការនរះឆពរះៅ

សមររច បាន នវ គោលដៅ អភវឌរឍនសហសវតរសរកមពា ឆនរ២០១៥ នង សមររច បាន នវទសរសនវសយ

របសវសយ ផគត ផគង ទកសាអរត នងអនាមយជនបទ ឆនរ២០២៥ ។

ករសងអភវឌរឍនជនបទ មានការទទលខ ស តរ វ ទា ង សរង លើយទធសាសដរ នងការអនវតដសរប

តាម គោ ល កា រ ណ ណរ នា រ ប ស ករ ម កា រងរបចចរកទរសវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ ។

យទធសាសតជរនរះ តរវបានបរើបររសដោយសាថរបនគរបលដបថានរកដរលពាកពនធ រមទាងសាថរបន

ថានរកាត ថានរកកររមាត ដរគអភវឌរឍន អងគការមនមរនរដឋរភបាលាត អនដរាត នងវសយ

ឯកជន ។ ចពោះ ឯកសារ យទធសាសរតជសងខរប ន ងផទរងករដសពតមាន នងតរវបានរៀបចសមររបសាថរ

បនថានរកកររមាត ។

វសយនរះ មានដណើរការៅតាមលដបថានរកខសៗគានរមយចននដចាកមរតគរសារ នង

សហគមន កមរត ថានរ ក ឃ ថានរ ក សរ ក ថានរកខរតដ នងថានរកាត នៅតាមលដបថានរកនមយៗ មានអនក

អនវតដ ភគពាកពនធ ពរមទាងបគគលផរសរងៗគានរាចរើន ដរលពកគរមានរកៗមានទសរសនៈ នងមត

យោបល ផរសរងៗ គានរ ។ ទសរសនៈ នងមតយោបលផរសរងៗទាងអសនរះ បកបញចលគានរបានធវើ ឲរយវសយ

នរះាវសយ ដរល មានលកខណៈសមគរសាមរញ ទា ង គ ណ ត មលរ ទា ង កា រ យ ល ដងពបញហរបរឈមបរពនធ

នងដណើរការកដច ា កា រ យ ល ដ ង ពមធរយាបាយកនងការដោះសររយបញហរបរឈមទាងមល កនងការ

ជយ ឱរយ បរា ពល រដឋ តាម ជនបទ ទទលបាននវសរវាទកសាអរត នងអនាមយបរកបដោយនរនតជរភព។

យទធសាសដរដោះសររយបញហរបរឈមទាងនរះ កមានលកខណៈសមគសាមរញសរដៀងគានរដររ ។

យើង តរវ មានសកមមភពយទធសាសដរ នងសកមមភពពសាដររាចរើន នៅតាមលដបថានរកខសៗគានរ

ដើមរប ដោះ សររយបញហរបរឈមនមយៗ ។ គរបសកមមភពទាងអសនរះ ទាមទារឱរយមានកចចសមរប

សមរលដើមរប សមររចបាននវគោលបណងរមរបសយទធសាសដរនរះ ។

ករសងអភវឌរឍនជនបទ បានជរើសរសយកវធសាសដរតាមបរបចលរមដើមរបអភវឌរឍយទធសាសដរ

នរះ ដោយបានជរើសរសទបរករសាឯកទរសមយរ ប ដើ មរប ដ កនាដណើរការនរះ នងបានបងកើត ករម

សនល មយ ដោយមានការចលរមពរដឋលរខាធការ បរធាននាយកដឋរនពាកពនធ នងតណង ដរគ

អភវឌរឍន ដើមរប ដ កនាការអភវឌរឍយទធសាសដរនរះ ។ ការពគររះយោបល រមបញចលទាង ការងរ ចះ

ផទរលកនង ខរតដ មយចនន ពរមទាងសកាខរ សា លា សដ ព កា រ វ ភ គ សាថរ ន ភ ព ដោ យ មា ន កា រ ច ល រ ម ព ត ណ

ង ករ ម បរករសាឃ-សងករត (CC) គណៈ កមមការទទលបនទកសដរ នងកមារឃ (CCWC) អ ភ បា ល សរ ក

មនទរអភវឌរឍន ជនបទ ាជធាន ខរតដ នងអងគភពរដឋបាលមលដឋរន (PLAU) គរបខរតដ ករសងពាកពនធ

4 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ដរគអភវឌរឍនអងគការមនមរនរដឋរភបាល ពរមទាងវសយឯកជន។ ការពគររះយោបល កបានរម

បញចល នវ សកាខរ សាលា មយចនន ដោយមានការចលរមពអនកជនាញ ខាងវសយផគតផគង ទកសាអរត នង

អនាមយជនបទ សខានៗាចរើនរប ដើមរបដោះសររយបញហរាកលាកមយចនន ។ ការពគររះ

យោបល កបាន រម បញចល ផងដររនវការាយការណសងខរបជនករ មការងរបចចរកទរស វសយផគតផគង

ទកសាអរត នងអនាមយ ជនបទ (TWG-RWSSH) ។

យទធសាសដរមានរចនាសមពនធដចាងកររម៖

ផនរកទ១ សរចកតជផដើម ។

ផនរកទ២ បងហរញនវករបខណឌយទធសាសតជរ នងការបនរសគានររវាងយទធសាសតជរនរះ ៅនង

គោល នយោ បាយ នងផរនការផរសរងៗ ។

ផនរកទ៣ ការរៀបចគោលដៅយទធសាសតជរនរះ គផអរកលើទសរសនវសយរបសវសយផគតផគង

ទកសាអរត នង អនាមយជនបទ នងគោលដៅអភវឌរឍនសហសវតរសរកមពា ។

ផនរកទ៤ កណតនវវសាលភពយទធសាសដរនរះ (អវដរលតរវបញចល នងអវដរលមនតរវ

បញចល )។

ផនរកទ៥ ផដលនវគោលការណមយចនន ដរលយទធសាសដរនរះតរវបានពងផអរកលើ នង

ណរនាសាថរបន ទទលខសតរវវសយនរះ កនងការងរផដលសរវាកមមផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយ ។

ផនរកទ៦ ផដលនវការវភគសាថរនភពពបញហរបរឈមសខានៗនៅកនងវសយនរះនង

គោលនយោបាយបទដឋរនគតយតតជ យទធសាសដរដរលបានមកពវសយផរសរងៗពរមទាងពតមាន

មយចននផរសរងទៀត ដោយរមបញចលទាងតលរខគរបដណដបនរវសយផគតផគងទកសាអរត នង

អនាមយជនបទផងដររ ។

ផនរកទ៧ មានតាាងនរគោលដៅយទធសាសតជរ សមាសភគ នងសកមមភព ។

ផនរកទ៨ ផដលនវសមាសភគយទធសាសដរ ាមយនងគោលដៅាកលាក នងសមាសភគ

មយចននដរលចាបាចដើមរបសមររចបានគោលដៅទាងនរះ ។ ផនរកនរះ មានពតមានសងខរប នង

ការ ពនរយល ព សរចកដតរវការសមររបសមាសភគណដរលចាបាច ។

5យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ផនរកទ៩ រៀបចតាាងពរលវរលាសមររបយទធសាសតជរ នងដណកកាលអនតជរកាល ដរល

មាន នៅ កនង យទធសាសតជរ ។

ឧបសមពនធទ១ ផដលនវនយមនយសមររបពាករយគនលះាចរើនដរលតរវ បានយក មក

បរើបររសនៅកនងវសយ នងយទធសាសដរនរះ ។ នយមនយនរពាករយទាងនរះ មានសារៈសខាន

ណស ពររះវាផដល នវ ចណច មលដឋរនសមររបភសាដរលបាន ឯកភពរមគានរ នងផដលនវការ

យ ល ដ ងពពាករយបចចរកទរស ា ពសរស នៅពរលធវើការងរដោយបរើពរភសា គភសាខមររ

នងភសាអងគលរស ។ បរសន បើបគគល គរបរប បរើបររសពាករយទាងនរះកនងអតថនយដចគានរ

នះឱកាសភនតជចរឡនងមានតចាងមន ។

ឧបសមពនធទ២ ផដលនវហរតផល នងការពនរយលបនថរមៅលើគោលការណនានា

នៅកនងផនរកទ៥ ។

ឧបសមពនធទ៣ ផដលនវការណរនាបនថរម ដើមរបគាទរដលសមាសភគ នងសកមមភព កនង

ផនរកទ៨ ។

ឧបសមពនធទ៤ បងកើតាតាាងដរលបងហរញពតនាទលមអត តាមលដបថានរកខសៗគានរ កនង

ការផតជល សរវាកមម នងការផដលបរយាកាសសមសរប (Enabling Enviroment) ។ ឧបសមពនធនរះ

គាទរ នងផដលពតមានបនថរមអពសកមមភព ដរលបានរៀបាបកនងសមាសភគ៤.១.២ ។

ឧបសមពនធទ៥ ផដលនវឯកសារយោង នងបរភពនរពតមាន ដរលបានបរើបររសនៅ

កនងយទធសាសតជរ នរះ ។

២. ករបខណឌសមររបគោលនយោបាយយទធសាសតរនងផរនការបរតបតត តាាងទ១ បងហរញនវករបខណឌសមររបគោលនយោបាយវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយ

ជនបទ នងបរសាថរនយទធសាសដរ ដរលរមមានការបរើបររសឯកសារមយចនន ដចាគោលនយោបាយ

យទធសាសដរ នងផរនការ ។ ពាករយ "ផរនការយទធសាសដរ" មនតរវបានបរើបររសទរ ដើមរបជៀសវាង ការ

ភនតជ ចរឡាមយនងពាករយ "យទធសាសដរ" ។

6 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

តាាងទ១ ៖ ករបខណឌយទធសាសដរ

គោលនយោបាយ

អភវឌរឍទសរសនវសយ រយៈពរល ២៥ ឆនរ

សមររបវសយផគតផគងទកសាអរត នង

អនាមយ ជនបទ ។

កណតតនាទវធាននង វធសាសតជរ

(appr o aches) ផរសរងៗ ដរលនងតរវផរសារ

ភជរបដើមរបសមររចបានគោលដៅ ។

បរយាយទសរសនវសយ

ការបរកាសពទសដៅ ដរលវសយនរះតរវ

ធវើដណើរសមររបសាថរនភពអនាគត

បងកើតឲរយមានទដឋភពមយដរលពពណនាព

អនាគត នងទសដៅរបសវសយនរះ ។

គោលការណ

យទធសាសដរ

មធរយាបាយដរលជយឲរយគោលនយោបាយ

មានបរសទធភពខពស (ាសាពរនចមលង

រវាងគោលនយោបាយ ឬគោលដៅ

កមរតខពស នងសកមមភពលមអត) ។

យទធសាសដរនរះ រមមានទាងគោលដៅ

រយៈពរលមធរយម នងរយៈពរលវរង នង

សមាសភគរមផរសមយចននទៀត ដើមរប

គាទរនវការសមររចបានគោលដៅ

អភវឌរឍន នងដើមរបអនវតដគោល

នយោបាយ ។

គោលដៅយទធសាសដរ

គោលដៅរយៈពរលមធរយម នងរយៈពរល

វរង របសយទធសាសដរ រមបញចលគានរដើមរប

សមររចបានទសរសនវសយរម ។

គោលការណណរនា

គោលការណណរនាសមររបអនវតតជ

គោលការណណរនាបចចរកទរស

បទដឋរនផរសរងៗ

7យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ផរនការរកលរយៈពរលវរង ផរនការសមររបរយៈពរលចរើនឆនរ

ផរនការបរតបតដការបរចាឆនរ

បងកើតកនរសាមភរកចច ហើយចាតតាង

ឱរយៅបគគល ឬ ករមនមយៗដរលកណត

បញជ គោលដៅសមររបភរកចចនមយៗ

កដចាកាលបរចឆរទ អនកទទល ខសតរវ

នងការវាសវរងសមររបភពជោគជយ ។

ផរនការសកមមភព បងហរញៅបគគល ឬ

ករមនះ ពរបៀបដរលពកគរនងតរវធវើ

េដមរបសមររចគោលបណងរបសសាថរបន

ទាងមល ។

ផរនការបរចាឆនរ

សកមមភព

លទធផល

សចនាករ

ធាតចល (input)

- បគគលក

- ថវកា

- ធនធានផរសរងៗទៀត

8 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

៣. គោលដៅយទធសាសរត ទសរសនវសយរបសវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ កណតគោលដៅរម រឯគោល

ដៅអភវឌរឍនសហសវតរសរ កមពា កណតគោលដៅរយៈពរលមធរយម សមររបសាថរបនដរលធវើការកនង

វសយផគតផគងទកសាអរត នង អនាមយជនបទ ៖

ទសរសនវសយរបសវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

នៅឆនរ ២០២៥ បរាពលរដឋគរបរបនៅសហគមនជនបទ តរវមានសរវាផគតផគងទកសាអរត នង

អនាមយគរបគររន ពរមទាងរសនៅកនងបរសាថរនដរលមានអនាមយបរកបដោយនរនតជរភព ។

គោលដៅអភវឌរឍនសហសវតរសរកមពា

គោលដៅទ៧ នរគោលដៅអភវឌរឍនសហសវតរសរកមពា ៖ ធានាឱរយបាននវនរនដរភពបរសាថរន

ចណចគោលដៅទ៧.១០៖ បងកើនភគរយបរាពលរដឋជនបទឲរយទទលបានបរភពទកដរល

បាន ករ លមអ ព ២៤% នៅឆនរ១៩៩៨ ឱរយកើនដល ៥០% នៅឆនរ២០១៥ ។

ចណចគោលដៅទ៧.១២៖ បងកើនភគរយបរាពលរដឋជនបទឲរយទទលបានអនាមយដរល

មានការករលមអ ព៨.៦% នៅឆនរ ១៩៩៦ ឱរយកើនដល ៣០% នៅឆនរ ២០១៥ ។

យទធសាសតជរ

ឯកសារយទធសាសតជរនរះ កណតអតថនយ នរសរវាកមមផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយដរលអាចឲរយ

បរាពលរដឋរសនៅតាមតបនជនបទទទលយកបានពរមទាងការរៀបចសាថរបន ហរញញវតថ ធនធាន

មនសរស នងធនធានផរសរងៗទៀតដរលចាបាចសមររបការផដលសរវាទាងនរះឲរយមាននរនតជរភព ។

គោលដៅយទធសាសតជរចននបររ

តរវបានបងកើតឡើងដើមរបសមររចនវគោលដៅរយៈពរលមធរយម នង គោលដៅរម។

គោលដៅយទធសាសតជរ

១. ផនរកផគតផគងទកៈ នៅឆនរ ២០១៥ បរាជនជនបទ ៥០% នងនៅឆនរ ២០២៥ បរាជនជនបទ

១០០% នងទទលបានការផគតផគងទកដរលមានការករលមអបរកបដោយនរនតជរភព ។

២. ផនរកអនាមយៈ នៅឆនរ ២០១៥ បរាជនជនបទ ៣០% នងនៅឆនរ ២០២៥ បរាជនជនបទ

១០០% នងទទលបាន សរវាអនាមយដរលមានការករលមអ បរកបដោយនរនតជរភព នងរស

នៅ កនងបរសាថរនដរលមានអនាមយលអ ។

៣. ការលើកកមពសអនាមយៈ នៅឆនរ ២០១៥ បរាជនជនបទ ៣០% នងនៅឆនរ ២០២៥

បរា ជន ជនបទ ១០០% នងអនវតតជទមាលរបអនាមយផទរល ខលនទាកទង នងការបរើបររស ទក

សាអរត នង អនាមយ ។

9យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

៤. បរយាកាសសមសរបៈ នៅឆនរ ២០១៥ សាថរបន លខតបទដឋរនគតយតតជ នងធនធានមនសរស តរវ

បានរៀបចអភវឌរឍឲរយមានលកខណៈសមសរប ដើមរបបងកើន នងធវើឲរយមាននរនតជរភពនវ ការផដល

សរវាផគតផគងទកសាអរត នង អនាមយ នងការលើកកមពសអនាមយផទរលខលនជនដល បរា ពល រដឋ

តាមជនបទ ។

៥. ហរញញបរបទានៈ ធនធានហរញញវតថសមររបចណយលើថលរទនដើម នងលើចណយចរនតជនង អាច

រកបាន ។

គោលដៅយទធសាសដរ ចរកចរញាព រ ករម ៖

ក. សរវាកមមាកសដរងកនងការផគតផគងទកសាអរត អនាមយ នងការលើកកមពសអនាមយផទរល

ខលនតរវ ផដល ឱរយចាបតាងពការបងកើតតមរវការ រហតដលបរតបតដការសរវាកមមរយៈពរលវរង ។

សរវាកមម ទាងនរះ តរវបានពពណនានៅផនរកទ៧.១ ។

ខ. មធរយាបាយផដលសរវាទាងនរះ រមមានតនាទ នងការទទលខសតរវ របសសាថរបនពាកពនធ

វសយ ឯកជន នងសមតថភព ។ មធរយាបាយទាងនរះ តរវបានពពណនានៅផនរកទ៧.២។

ករ មទាងពរមានមខងរផរសរងៗគានរាមយនងតនាទខសៗ គានរ ស មររ ប ករ ម នមយៗ។ តនាទ ទាង

នរះមាន ៖

ការបរគលការងរ ៖ ការរៀបចកចចការតរវបានអនវតដ តាមរយៈការចាតតាង ឬ ការផទររសទធ

ការងរ ៅឱរយផនរក ឬ សាថរបនរដឋរភបាលដទរទៀត ឬ តាមរយៈការចះកចចសនរយាផទររការងរៅ

ឱរយសាថរបន ខាង កររ ដចាវសយឯកជន ឬ អងគការមនមរនរដឋរភបាលណមយ។

ការផដលជន ៖ ការផដលសរវាាកសដរង ឬ ភរកចច ។

ការគរបគរង នងសមរបសមរល ៖ មានតនាទទៅមយធានាថា ដណើរការតរវ បាន អនវតដ ដោយ

សាថរបនដរលទទលបនទកផដលសរវាកមមនះ ។

បទបញញតតជ ៖ មានតនាទឯកាជរយមយធានាថា អនកបរើបររសសរវាទទលបានសរវាដរលមាន

គណ ភព នងបទដឋរនពសរវាឯកជនកនងវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយ ហើយ អនក ផដល

សរវា កទទលបានផលដសមរមរយមយពអនកបរើបររសមកវញផងដររ ។

ការតាមដន ៖ ការបរមល ការរៀបច នងការបរើបររសពតមានពសាថរនភពាកសដរង នង ការ

បរៀប ធៀប សាថរនភពនះ ៅនងសាថរនភពផរនការ ឬ ការរពងទក ។ ការតាមដន មាន រមទាង

ការ បរើបររសពតមាន សមររបការតាមដនតរតពនតរយ សមររប ការដោះ សររយ បញហរ នងការ

រៀបច ផរន ការ ហើយវាក ា ឧ ប ក រ ណ ស មររ ប កា រ គរ ប គរ ង ដរ ល បរើ ដោ យ ស មា ជ ក សហគមន

បគគលក នង អនកគរបគរងកមមវធ1 ។

ការណរនាផនរកបចចរកទរស ៖ ការផដលការណរនាពអនកជនាញ ៅលើទដឋភពបចចរកទរស

សងគម សាថរបន ហរញញវតថ នងបរសាថរន នរការផគតផគងទកសាអរត អនាមយ នងអនាមយផទរលខលន។

អនកបរើបររស ៖ អនកបរើសរវាដរលបានផដលជន ។

1 (Shordt, 2000)

10 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ហរញញបរបទាន ៖ ការផដលមលនធ សមររបចណយលើការវនយោគលើទនដើម នងចណយ

ចរនដ ។

ទសដៅា សកល គមានការករបររពការផដលហរដឋររចនាសមពនធៅាការផដលសរវាកមម

វញ ។ នៅបរទរសកមពា ទោះបាទសរសនវសយរបសវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

បាន ផតរត សខាន ៅលើការទទលបានសរវាកមមទកសាអរត នងអនាមយយារងណកដោយ កវធសាសរតជ

នានា ដរល បាន អនវតតជភគចរើន នៅកនងការបងកើត នងអនវតតជគមររងប ណណរះ។ វាា ការ ចា បាច

តរវ ដក ចរញ ព ការ ផតរតៅលើ គមររង នង កមមវធ ដរលា សកមមភព មាន រយៈ ពរល កណត ៅា

ការ ផដល នវ សមាស ធាត ាក លាក មយ ឬ ចរើន ដរល មន កណត ពរល វរលា នរការ ផដលសរវាកមម។

សមាស ធាត នមយ ៗ កនង បរពនធ តមរវ ឲរយ បងកើត ឡើង ដោយ ពចារណ ៅ លើ គរ ប សមាសធាត ដទរ

ទៀត ទាង អស កនង បរពនធ ទាងមល ។

កនងនយ នរះ យទធសាសដរ តរវ ជៀស វាង បរើ ពាករយ ថា "ការអនវតដ" ដរល ាប ពាក ពនធ នងគមររង

នង សកមមភព ដរលបានកើតឡើងតរមតជង ហើយបញចប ដោយ មន ទាកទង ាមយ នង នរនតជរ ភព

គមររង ។ ផទយ ៅ វញ គោល គនត នរ ការ ផដល សរវា កមម នង តរវ បាន បរើជនស វញ ដើមរប ផរសារ ភជរប

នង នរនតជរភព របស សរវាកមម ទាងនះ។ ឧទាហរណ គមររងសាងសង បរពនធ ផគតផគង ទកសាអរតរម

មាន ផនរក ទន (software) សមររបការគរប គរង សហគមន គា ការ ផដល ហរដឋរ រចនា សមពនធ ដរលគររន

តរាផនរក មយដរលចា បាច សមររប សរវា កមម ផគតផគង ទក បរកប ដោយន រនដរ ភពតរបណណរះ។

នៅកនង គោល ដៅ យទធ សាសតជរទ ៤ សមតថ ភព សាថរបន ពាក ពនធ សមររប តមរវ ការ ផរសរង ៗ នៅ

កនងវសយ នរះ នង តរវ បានផលរស បដរ ៅ តាម ពរលវរ លា ៖

ពឆនរ ២០១១ ដល ឆនរ ២០១៥ សមតថភពសាថរបនកនងការផដល ហរដឋររចនាសមពនធ គរតរ តរវ បាន

បងកើន ឲរយបានឆប នងពរញលរញដើមរបសមររចគោលដៅ ។ សមតថភពនរបរតបតតជការ នងការថរទា

ដរលមានករតទាបនាពរលបចចបរបននគរតរតរវបានរៀបចដើមរបឲរយហរដឋររចនាសមពនធ ដរលមានសររប

អាចតរវបានថររករសាឲរយមានដណើរការលអ ។

នៅឆនរ២០១៥ ការបងកើនការគរបដណដបសរវាកមម តរវតរធវើឲរយសមររចបានតាមគោលដៅ

ពោល គការសាងសង នងការផដលនវសរវាកមមៅ ដលបរាជននៅតាមតបនជនបទ ដរលមនធាលរប

មាន សរវា នរះពមន បនតជរកនងពរល ាមយគានរនរះ សមតថភពដើមរបដណើរការ ការធវើឲរយមាននរនតជរភព

នង ការ ទរទរង សរវាកមមដរលមានសររប តរវបនតជឲរយមានដណើរការតៅទៀត។

នៅឆនរ២០២៥ ាមយនងការគរបដណដបដរលសមររចបាន ១០០% សមតថភព កនងការ ផដល

ហរដឋរ រចនាសមពនធថម នងលរងតរវការឲរយមានកមរតដចមនទៀតហើយ ។ ការសាងសង បរពនធផគតផគង

ទក សាអរត ថមណមយ នង តរវកមរតមកនៅតរមការផលរសបដរ ហរដឋររចនាសមពនធដរលមានសររប ការ

ករលមអ នង ការ សាងសងថម មយចននទៀត ដើមរបឆលើយតបៅនងកណើនបរាជន ។ ហរតនរះ

តមរវការសមតថ ភព កនងការកសាងថមនងថយចះ ។ សមតថភពដរលតរវការភគចរើនគសមររបបរើ

ៅលើដណើរការ នងការធវើឲរយមាន នរនតជរភព នរ សរវា កមមដរលមានសររប ពរមទាងទរទរងសរវាកមម

របសវសយនរះ តាម រយៈ រដឋបាល មលដឋរន ។

11យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

៤.វសាលភាព

រយៈពរល

យទធសាសដរនរះគរបដណដបពឆនរ ២០១១ ដលឆនរ ២០២៥ ។

តបនភមសាសតជរ

តបនទបរជជននៅបរទរសកមពា តរវបានចាតថានរកឡើងវញ នៅឆនរ ២០០៤ ។ យោងៅតាម

នយមនយថមដរលតរវបានអនវតដពឃមយៅឃមយ បានកណតថា ឃទាងឡាយណដរលមាន

លកខណៈ វនចឆយទាងអសដចខាងកររម តរវបានកណតាតបនទបរជជន ៖

(I) មានដងសតរបរាជនយារងហោចណស ២០០នាក កនងមយគឡមរតរការរ នង

(II) មានបរាជនយារងហោចណស ២.០០០នាក នង

(III) មានអតររបរសធវើការកនងវសយកសកមមតចាង ៥០ភគរយ

តបននានាដរលមនមានលកខណៈវនចឆយដចខាងលើនរះ គាតបនជនបទ នងសថតនៅ កនង

វសាលភពរបសយទធសាសដរនរះ ។ មានករណលើកលរងមយចនន ចពោះតបនដរលមាន ការបងកើត

បរពនធ ផគតផគងទកសាអរតសមររប បរ ត ប តដ កា រ អា ជ វកមម ដោយមានអាាញរបណណពករសងឧសរសាហកមម ររ

នងថាមពល ។ កនងករណនរះ ឃនះតរវបានចាតចល កនងតបនទបរជជននៅពរល ដរលមាន សរវា

ផគត ផគងទកសាអរត ហើយសថតនៅកររមការទទលខសតរវរបសករសងឧសរសាហកមម ររ នងថាមពល ។

នៅកនងពរលអនវតដយទធសាសដរនរះ គសរបពរលដរលចននបរាជនមានការកើនឡើង ដចនរះ

ឃ មយចននធនងបររកាលរយពតបនជនបទៅាតបនទបរជជន ។

ការផគតផគងទកតាមផទះ

ការផគតផគងទកតាមផទះសដៅដលទកសមររបបរភោគ ចមអនអាហារ បោកគកខោអាវ នង ទក

សមររប ងត ។ ការផគតផគងទកតាមផទះ មនបានសដៅដលទកសមររបធវើកសកមមនះទរ ។

អនាមយតាមផទះ

អនាមយតាមផទះផដរតៅលើអនាមយនៅតាមសហគមន នងតាមគរសារដោយាប បញចល

ទាង ការផលរសបដរទមាលរបផនរកអនាមយ ដើមរបបញរឈបការបនទរបងពាសវាលពាសកាល ។

ទកសាអរត នងអនាមយតាមសាលារៀន នងតាមសាថរបននានា

ការផដលសរវាផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយតាមសាលារៀន គរះសាថរនសខាភបាល (មនទរពរទរយ

មណឌលសខភព គលនក) នងគរះសាថរនសាធារណៈនានាមយចននទៀត ដរលបមរើសាធារណ ជន

កនង តបន ជនបទ ។

12 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ការផលរសបដរទមាលរបអនាមយ

ការផលរសបដរទមាលរបអនាមយ សដៅដលការលើកកមពសអនាមយ នងសកមមភព មយ ចនន ដរល

ចាបាច ដើមរបសមររចបាននវទមាលរបអនាមយផទរលខលន ដរលពាកពនធនងទកសាអរត នងអនាមយ ។

អនាមយបរសាថរន

ការគរបគរងកាកសណលរង នងាវ តរវបានាបបញចល បនដរមនបានាបបញចល ការគរប គរង សតវ

លអតបងកជងនះទរ (ពពកសតវលអត នងសតវកកររ) ។

ការគរបគរងសមាហរណកមមធនធានទក

តរវបានដកបញចលកនងការទទលបានការផគតផគងទកសាអរត ។

13យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

៥.គោលការណ គោលនយោបាយាតសដពវសយទកសាអរត នងអនាមយ ដរលតរវបានអនមតដោយាជរដឋរភ

បាល នាឆនរ២០០៣ បានបងកើតគោលនយោបាយទលទលាយមយ សមររបវសយផគតផគងទកសាអរត

នងអនាមយ ជនបទ ដោយរមបញចលទាងគោលការណណរនាទៅចននបនផងដររ ។ ទោះបា

យារងណកដោយ ចណចលមអតនរគោលនយោបាយ នងគោលការណមយចននទៀត តរវការ

បងកើតឡើង ដើមរប ា មល ដឋរន សមររបយទធសាសដរនរះ ។ គោលនយោបាយ នងគោលការណ មាន

នៅកនងផនរកនរះ ហើយ ការ ពនរយល បងហរញអពគោលការណទាងនះ នងពតមាននានា មាននៅ

កនងឧបសមពនធទ២ ។

នរនតជរភព

នរនដរភព នរសណងផគតផគតទកសាអរត នងអនាមយជនបទ នងទមាលរបអនាមយផទរលខលន គ ា

គោលដៅចមរបងនរការផដលសរវាកមម ។ នៅពរលដរលបរពនធនរះបានបងកើតរច វាតរវផដលសរវាា

អចនដររយ ដលអនកបរើបររស ទាងកនងពរលបចចបរបនន នងអនាគត។ អតថបរយោជន ដរលបានមក ព

សណង ផគត ផគង ទកសាអរត នងអនាមយជនបទ នងការលើកកមពសអនាមយផទរលខលន គរតរបនដឲរយមាន

សមររប រយៈពរលយរអងវរង ។ កតាដរសខានៗមយចនន មានដចា ៖

ធនធានទក មនតរវបរើបររសឱរយហសកមរតនះទរ

ការបពលធនធានទក តរវតរទបសាករត ាពសរសកើតចរញពបញហរកងវះអនាមយ

ការផដលសរវាបរើបររស នងថរទាបរកបដោយបរសទធភព ដើមរបធវើឱរយ សណង ផគតផគង ទក សាអរត

នងអនាមយជនបទ បានដណើរការ នងថរទាបរកបដោយនរនតជរភព ដរលធានា នវ សរវា កមមជឿ

ទកចតតជបាន ។

បរយាកាសសមសរបបរកបដោយបរសទធភព រមមានបទបញញតតជ ពតមាន សាថរបនរងមា ា មយ

នងការទទលខសតរវចរបាសលាសតាមកមរតថានរកដរលសមសរប រមទាងឥរយាបថគាទរ នង

ឆនទៈនយោបាយ ។

ការពរញចតតជចពោះ អតថបរយោជនសរដឋកចច សងគម នងសខភពដរលទទលបានពសរវានរះ

ជមរើសនរកមរតសរវាកមមសមសរប នងបចចរកវទរយាតរមតរវ

សមតថភពហរញញវតថ ដោយផអរកលើលទធភពដរលអាចចណយបាន សមតថភព នងឆនទៈ កនង

ការ ចណយ នងជនាញគរបគរងហរញញវតថ

បរពនធគរបគរងពតមានបរកបដោយបរសទធភព ។

ការគរបគរងដោយសហគមន

សហគមន តរវគរបគរងការផដលសរវាផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយដោយខលនឯង ។ សហគមន

គរតរមានអណចសមររច លើសមាសភគផរសរងៗ ដរលសហគមនទទលខសតរវ ។ បរការនរះរម

បញចល ការសមររចចតតជថាតើគរបរតបតតជលើសរវាកមមទាងនរះ ដោយខលនឯង ឬកចះកចចសនរយា ា មយ

អនកផតជលសរវាកមម ។ គោលគនតសខានៗកនងការគរប គរង ដោយសហគមន រមមាន ៖

14 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ការចលរម ៖ គរ ប ស មា ជ ក កន ង សហគមនទាងអស គរតរមានឱកាសសមើៗគានរ កនងការ ចល

រម ដណើរការអភវឌរឍ នងគរបគរង ហើយតរវមានការគាទរពសហគមនឱរយបានទលទលាយ

សមររប ការអនវតដការគរបគរងដោយសហគមន ។

ការទទលខសតរវ ៖ សហគមនមានភពមាចរសការ នងទទលយកកាតពវកចច ចលរម កនង ការ

ថរទា បរពនធទាងនរះ ។

សទធអណច ៖ សហគមនមានសទធសរបចរបាប ដើមរបសមររចចតដ ពាកពនធៅនងបរពនធផគត ផគង

ទកសាអរត នងអនាមយ តណងឲរយអនកបរើបររសទាងអស ។

ការតរតពនតរយ ៖ សហគមនអាចអនវតដ នងកណតនវលទធផលនរ សរចកដ សមររច ចតដ របស

ខលន ។

គណនរយរយភព៖ សហគមនតរវទទលយកផលវបាកនានា ដរលកើតចរញមកព ការ សមររច

ចតដរបសខលន នងទទលសាគរលថាពកគរគាមាចរសសកមមភពទាងនះផទរល ។

វធសាសដរឆលើយតបៅនងតមរវការ

វធសាសដរឆលើយតបៅនងតមរវការ គាមលដឋរនគរះសមររបការគរបគរងដោយសហគមន ។

សហគមនាអនកផដចផដើមដណើរការបងកើតសរវាកមម តាមរយៈការសនើសឲរយមានការគាទរពអាាញរធរ

ឬ អនក ផដលសរវាពាកពនធ ។ បនាទរបមក សហគមន ធវើការជរើសរសសរវាកមមទាង ឡាយដោយ ផអរក

លើ ពតមាន ាកលាកសរបៅតាម ឆនទៈ របសពកគរកនងការចណយ នងការទទល យកនវ ការទទល

ខស តរវ លើបរតបតតជការ នងការថរទានៅពរលបនតជបនាទរប ។ ចណចសខានៗ រមមាន ៖

ជមរើសនានាដរលមានពតមានាកលាក ចរញពសហគមន តាមរយៈការរៀបចផរន ការ តាម

បរបចលរម នងការចលរមអនវតដរបសសហគមន ដើមរបធានាបាននវភពាមាចរសការ ។

ការទទលខសតរវពរញលរញ របសសហគមនកនងបរតបតតជការ នងការថរទា ។

ស ហ គ ម ន តរ វ ច ល រ ម ប ដ ភ គថវកាថលរទនដើម នងតរវ ចណយលើថលរបរតបតតជការ នងការ ថរទា

ដោ យ ខល ន ឯ ង ទា ង សរ ង។

ផរសពវផរសាយជមរើសពតមាន នងបចចរកវទរយាបនថរមទៀត សមររបការបមរើសរវាកមម ។

ការចលរមបដភគ សមររបសរវាផគតផគងទកសាអរត

សហគមនតរវ ច ល រ ម ប ដ ភ គលើការ ចណយ ថលរទនដើម (Capital cost) នរការផគត ផគង ទក

ហើយតរវ ចណយ ទា ង សរ ងលើបរតបតតជការ នងការថរទា ។ សហគមន កតរវចលរមការចណយ

មយផនរកទៀត ៅលើថលរ សរវា ទរទរង ការ ថរទាដរលផតជលដោយការយាលយអភវឌរឍនជនបទសរក។

ករសងអភវឌរឍនជនបទ ាអនក រៀប ច គោលការណណរនា ហើយអាាញរធរមលដឋរនាអនកកណត

នវការ ចល រ ម ប ដ ភ គ ឱរយ បានចរបាស លាស ៅ លើ ចណយ ថលរ ចណយ ទនដើម នងចណយលើការ

គាទរលើ ថលរ សរវាថរទា ឲរយសរប ៅ តាម លកខ ខណឌ សរដឋ កចច កនង មលដឋរន។

15យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ការផដលហរញញបរបទានផនរកអនាមយ

ថវកាសា ធា រណៈសមររបអនាមយគរតរតរវបានបរើបារស សមររបជរញឲរយមានតមរវការ នង

បងកើតឲរយមានបរយាកាសសមសរប (រមទាងលទធភពនរ ការរកទញបានផលតផល បងគន អនាមយ

ដរល មានតមលរសមសរប) ដចនរះ គរសារនមយៗនងចណយថវកាផទរលរបសគរដើមរបសងបងគន។

សមររប គរសារដរលមានលទធភពគរតរវចណយ។ ការឧបតថមភធន ផទរលសមររប ការសាងសង បងគន

អនាមយ ការ ឧបតថមភធនអាច តរវបាន អនវតដចពោះគរសារករករឲរយមានបងគនបរើបររស ដើមរប សមររច

ឲរយបាន នវ ចកខវសយ។ ការឧបតថមភធនលើសណង (Hardware subsidy) គរធវើឡើង ដោយ បរយតន

បរយរង នងាជមរើសចងកររយបណណរះ ។ យនតជការផរសរងទៀតដរលមានមរនាការឧបតថមភធនគរ

ចាត ទកា អាទភព ។

សមាហរណកមម នរសរវាផគតផគងទកសាអរត អនាមយ នងការលើកកមពសអនាមយផទរលខលន

ទណដរលសហគមន នងគរសារមនបានទទលសរវាទកសាអរត នងអនាមយ នះការផដលសរវា

ផគតផគងទកសាអរត អនាមយ នងការលើកកមពសអនាមយផទរលខលន តរវដកបញចលគានរ កនង សមាស ភគ

តរ មយ ។ បនដរដោយមានលកខណៈខសគានរចរើន ដចនរះតរវមានវធសាសដរផរសរងៗគានរ ដើមរបដណើរ

ការការ ផតជល សរវាកមមទាងនះឲរយបានលអ ។ កនលរងណដរលមានការផគតផគងទកសាអរតរចហើយនះ

ចាបាចគររន តរ ផដល សរវាអនាមយ នងការលើកកមពសអនាមយផទរលខលនតរបណណរះ។

បរតបតតជការ នងការថរទា

សហគមនអនកបរើបររសសរវា គាអនកទទលខសតរវលើបរតបតតជការ នងការថរទាសរវា ផគតផគង

ទក តាមរយៈអនកតណងករមបរើបររសទក នងអនាមយ (WSUG) ដោយទទលបានការគាទរព

សរវា កមមទរទរងបរតបតតជការ នងការថរទា នៅថានរកសរក ។ បរតបតតជការ នងការថរទាបងគនតាមផទះ គា

ការ ទទលខសតរវរបសគរសារនមយៗ ។ បរតបតតជការ នងការថរទាបងគន របសសាថរបន សាធារណៈ

ណ មយ គាការទទលខសតរវរបសសាថរបននះផទរល ។

វមជរឈការ នងវសហមជរឈការ នរការផដលសរវា នងការគរបគរង

ការផដល នងគរបគរងសរវាផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយ នងការលើកកមពស អនាមយ ផទរល ខលន

នៅតាមតបនជនបទ គរតរអនលោមៅតាមគោលនយោបាយរបសាជរដឋរភបាល សដពវមជរឈការ

នង វសហមជរឈការ ដចបានចរងកនងករបខណឌយទធសាសដរសមររបកណរទមរងវមជរឈការ នង

វសហមជរឈការ (ឆនរ២០០៥) នងចរងកនងបទបញញតតជ ដចាចរបាបសដពការគរបគរងរដឋបាលាជធាន

ខរតដ ករ ង សរ ក ខណឌ (ឆនរ២០០៨) ។

គណនរយរយភព

សាថរបនទាងអសតរវមានគណនរយរយភពចពោះអនកខាងកររម នងអនកខាងលើ ។ គណនរយរយ

ភព ចពោះ អនកខាងកររម គសដៅៅលើគណនរយរយភពចពោះមាចរសឆនរត អនកទទលផល ដរគរ

កនង វសយ នងបគគលករបសខលន។ គណនរយរយភពចពោះអនកខាងលើ គសដៅៅលើ គណនរយរយ

16 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ភព ចពោះ ាជរដឋរ ភបាល នង មាចរស ជនយ។ នៅពរលបងកើតវាកមម ពរលដណើរការ នងពរល

តាមដន កដច ា ពរល រៀបចគមររង កមមវធ ឬ សកមមភពផរសរងៗទៀតកនងវសយនរះ សាថរបន

ទាងអសគរតរពចារណថា តើការងររបសពកគរ នងលទធផលទទលបាន នងមានផលបះពាល

លើអនកទាងនះយារងដចមដរច នងគរពចារណពការទទលខសតរវរបសពកគរចពោះសកមមភព

ទាងនះ ទាងរយៈពរលខល នងរយៈ ពរល វរង ។

ការបញជររបយរនឌរ

គរបសាថរបនទាងអសតរវបញជររបយរនឌរកនងពរលកពងអភវឌរឍ នងផដលសរវាកមម រម បញចល

ទាង ការគរប គរង ការតាមដន នងការវាយតមលរ។ សាថរបនតរវយកចតតជទក ដក ចពោះសដរ នងបរស

សមររបាទដឋភពរមមយនរការរៀបច អនវតដ តាមដន នងវាយតមលរ លើគោលនយោបាយ នង ការ

ផដល សរវា ដោយពនតរយមើលពទដឋភពនយោបាយ សរដឋកចច នងសងគមដើមរបឲរយបរស នងសដរទទល

បាន ផលបរយោជនសមើគានរ ហើយវសមភពនងមនមានតៅទៀតឡើយ ។

ការបញជររបបញហរពការភព

ការអភវឌរឍ នងការផដលសរវាផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ តរវអនលោម ៅ តាម ចរបាប

សដពការគាពារ នងលើកកមពសសទធជនពការ (ឆនរ២០០៩) ។ នៅអឡងពរលអភវឌរឍ នងផដលសរវារម

មាន ការគរបគរង ការតាមដន នងការវាយតមលរ គរបសាថរបនទាងអសគរតរបញជររបបញហរពការភព ។

ការ បញជររបនរះ រមមានដណើរការវាយតមលរលើផលបះពាលដលជនពការ បណដរលមកព សកមមភព

ដរល តរវរៀបចធវើកនងនះរមមាន បទបញញតតជ គោលនយោបាយ ឬកមមវធនៅកនងតបនណកដោយ

នៅគរបកមរតទាងអស ។ ហរតដចនរះហើយ គរបការផដលសរវាផគតផគងទកសាអរត នងសរវាកមមអនាមយ

ពរម ទាងការលើកកមពសអនាមយផទរលខលន តរវពចារណពតមរវការ របសជនពការ នៅគរបដណក

កាល នរវដតជគមររងរបសសាថរបនទាងនះ។

17យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

៦.ការវភាគសាថរនភាព

បញហរបរឈមសានៗ

សកាខរសាលាពគររះយោបល ដរលមានការចលរមពករសងពាកពនធ ដរគអភវឌរឍន អនកតណង

មកពសាថរបនរដឋបាល ថានរ ក កររ ម ា ត ករមបរករសាឃ ពរមទាងគណៈកមមការទទលបនទកសតជរនងកមារ

ឃ-សងករត តរវបានអញជើញចលរមផតជលយោបល នរការបងកើតយទធសាសដរវសយផគតផគងទកសាអរត

នងអនាមយ ជនបទ ។ តាមរយៈសកាខរសាលានរះ ន ង កា រ ស ករសា ដ ទរ ទៀ ត បា ន ឱរយ ដ ង ថា មាន

បញហរបរឈមាចរើន កនងការបងកើន នងធវើឱរយមាននរនដរភពនរការផតជលសរវាផគតផគងទកសាអរត នង

អនាមយ កដចា កនង ការ ករ លមអទមាលរបអនាមយផទរលខលន ។ ដើមរបកឲរយមានការបាតបងទសរសនៈមយ

ចននពអនកចលរមដរលមាន កា រ យ ល ដ ង ខ សៗគានរលើវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ នង

ភពពាកពនធគានរ នរបញហរ ទាង ឡាយ។ បញហរទាងនះតរវបានបរមលផតជគានរាចណងជើងសខានៗ

ហើយ ការ ឆលើយ តបា យទធ សាសតជរ ចពោះ បញហរ បរឈមទាងនរះ នងបញហរដទរទៀត ដរលបាន លើក

ឡើង នៅកនង ការវភគ សាថរនភព មានបងហរញនៅកនងតាាងទ២ ។

ការគរបគរងវសយផគតផគងទកសាអរតនងអនាមយជនបទ

សមតថភពមានកមរតកនងការគរបគរងវសយនរះ គាកដបារមភមយនៅគរប លដបថានរក ដរល

ពាក ពនធទាងអស ។ គរតរវការឱរយមានដណះសររយ លើការងរសមរបសមរល ដរលមនទាន មាន

ដណើរ ការលអ រវាងសាថរបនពាកពនធនៅកនងរដឋរភបាល នងសាថរបនដរលធវើការផទរលកនងវសយនរះ ។

វមជរឈការនងវសហមជរឈការដរលទាកទងនងតនាទនងការទទលខសតរវ

សរបតាមដណើរការវវឌរឍននរបរពនធវមជរឈការ នងវសហមជរឈការ នងការរៀបចរចនាសមពនធថម

តនាទ នងការទទលខសតរវនាពរលអនាគតរបសវសយនរះ បានធវើឲរយមានភពមនចរបាសលាសនៅ

កនង សាថរបនពាកពនធ ។ ដចនរះតមរវឲរយមានការចលរមពភករសាដសកមមពវសយផគតផគងទកសាអរត នង

អនាមយ ជនបទ កនងបរពនធវមជរឈការ នងវសហមជរឈការ ។

សរវាកមមនងសមតថភភាពផតលសរវា

ការផដលសរវាផគតផគងទកដលបរាពលរដឋ ១០លាននាកបនថរមទៀត ការធានា នរនតជភព នរ ការ

បនដសរវាផគតផគងទកដរលមានសររប នងការផគតផគងទកនាពរលអនាគត ហើយ នងការ ផដលលទធភព

ឱរយ បរាពលរដឋចនន ០២លានគរសារ បានបរើបររសបងគនអនាមយគាបញហរបរឈមដធមយ ។

ការ បងកើត រចនាសមពនធសាថរបន នងការបងកើនសមតថភពធនធានមនសរស ដើមរប សមរបសមរល នង

ផដល សរវាកមម ទាងនរះ គាបញហរបរឈមមយផងដររ ។ បនថរមពលើនរះ បរាពលរដឋតាម ជនបទ

សទើរតរ ទាង អសទាមទារឱរយមានការណរនាឡើងវញ កនងការអនវតដអនាមយ នរសរវាផគតផគងទកសាអរត

នង អនាមយ ជនបទ ដ ច ដរ ល ករ ម បរករសាឃមយចននបានកតសមាគរលថាការផលរសបដរទមាលរបអនាមយ

ទាម ទារ នវកចចខតខបរងបររងរយៈពរលវរង ដោយមនមរនគររនតរផដលការបណដះ បណដរល តរ មយ

ដង គ គរប គររននះទរ ។

18 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

វសយឯកជន

ការរមចណរករបសវសយឯកជនកនងការផដលសរវាលើវសយនរះ នៅមានកមរតនៅឡើយ

ដោយសារមានកតាដរមយចនន ដចាកងវះឥណទាន ហានភយនរការវនយោគ កងវះការអភវឌរឍ

ជនាញ អា ជ វ កមម ការបរកតបរជរងមនទានបានរលន ពរមទាងបរពនធនយតកមមទនខរសាយ ។

ការតាមដាន

បរពនធអងករតតាមដនសមររបវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទគាមរនការបរើបររស

បទដឋរន តរមយសមររបសាថរបនពាកពនធដរលបានចលរមកនងវសយនរះេទ ។ ករណនរះបងកឱរយមាន

ការពបាកកនងការអងករតតាមដន លើដណើរការឆពរះៅរកគោលដៅរបសវសយផគតផគងទកសាអរត

នង អនាមយជនបទ ។

បចចរកវទរយា

មានជមរើសតចតចសមររបការផគតផគងទកសាអរតាពសរសនៅតបនសងតហតហរង ។ រឯបងគន

អនា មយ កមានគរបងគនតមលរោកតចតចបណណរះ ដរលអាចឱរយបរាពលរដឋករករ មានលទធភព

ទញ បរើ បររសដោយខលនឯងបាន ។ រហតមកដលពរលនរះ នៅពទានមានដណះសររយ ៅលើ

ការបរើបររស បងគនបរកបដោយនរនដរភព នៅតបនដរលមានទកជនន នៅរដវវសរសា នងនៅតាមភម

ដរលរស នៅ លើ ទក ាបរចានៅឡើយទរ ។

សងគម-វបរបធម

ភពករករ កងវះការចលរម កងវះភពាមាចរស នងកងវះការផលរសបដរទមាលរប គា វដដមយ ដចបាន

បងហរញនៅរបភពទ១ ដរលបញហរបរឈម គតរវបបរកវដដនរះ ។

របភពទ១ ៖ វដដនរបញហរបរឈមផរសរងៗខាងសងគម នងវបរបធម

19យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

តាាងទ២ ៖ ការឆលើយតបាយទធសាសតជរចពោះបញហរបរឈម

បញហរបរឈម ការឆលើយតបាយទធសាសតជរ

ការគរបគរងលើវសយនរះ គោលដៅយទធសាសតជរទ៤ ៖

សមាសភគ៤.១ ការគរបគរងលើវសយនរះ

៤.១.១ ការរៀបចសាថរបន (Organisational arrangement) នងការ

រៀបចរចនាសមពនធឡើងវញ តាមគោលការណវមជរឈការ នង វសហ

មជរឈការ

៤.១.២ តនាទ នងការទទលខសតរវ តាមគោលការណវមជរឈការ

នងវសហមជរឈការ

៤.១.៣ អភបាលកចច នងគណនរយរយភព

៤.១.៤ គោលការណណរនា នងនតវធ

វមជរឈការ នងវសហមជរឈការ

ពាកពនធនងតនាទ នងការ

ទទលខសតរវ

គោលដៅយទធសាសតជរទ៤ ៖

សមាសភគ៤.១ ការគរបគរងលើវសយនរះ

៤.១.១ ការរៀបចសាថរបន (Organisational arrangement) នង

ការរៀបចរចនាសមពនធឡើងវញ តាមគោលការណវមជរឈការ នង

វសហមជរឈការ

៤.១.២ តនាទ នងការទទលខសតរវ តាមគោលការណវមជរឈការ

នងវសហមជរឈការ

សរវាកមម នងសមតថភព

ផដលសរវា

គោលដៅយទធសាសតជរទ៤ ៖

សមាសភគ៤.២ ការអភវឌរឍធនធានមនសរស នងសមតថភព

៤.២.១. រដឋបាលថានរកកររមាត

ការគរបដណដប នងចណច

គោលដៅ

គោលដៅយទធសាសតជរទ១ ៖

សមាសភគ១.១ ការទទលបានសរវាផគតផគងទកសាអរត

១.១.១ ការផដលហរដឋររចនាសមពនធថម

១.១.២ ការសាដររឡើងវញនវហរដឋររចនាសមពនធដរលមានសររប

សមាសភគ ១.៣ បរតបតតជការ នងការថរទា

១.៣.២ បរពនធទរទរងការថរទា

សមាសភគ១.៤ ទផរសារសមររបផលតផលទកសាអរត នងអនាមយ

១.៤.១ ខរសរសងវរកផគតផគង

គោលដៅយទធសាសតជរទ ២ ៖

សមាសភគ ២.១ ការបងកើនលទធភពទទលបានអនាមយ

20 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

វសយឯកជន គោលដៅយទធសាសតជរទ៤ ៖

សមាសភគ៤.៣. ការអភវឌរឍវសយឯកជន

៤.៣.១. ការបងកើតបរយាកាសបរកតបរជរង

៤.៣.២ លទធភពទទលបានការវនយោគ នងបររកកមច

៤.៣.៣. ការអភវឌរឍមខរបរ នងជនាញបចចរកទរស

ការតាមដន គោលដៅយទធសាសតជរទ៤ ៖

សមាសភគ៤.៤. ការធវើផរនការ នងបរពនធគរបគរងពតមាន

បចចរកវទរយា គោលដៅយទធសាសតជរទ១ ៖

សមាសភគ១.១ ការទទលបានសរវាផគតផគងទកសាអរត

១.១.៣ បចចរកវទរយាផគតផគងទកសាអរត

១.១.៤ ការអភវឌរឍបចចរកវទរយា នងសរវាកមមសមសរប

គោលដៅយទធសាសតជរទ២ ៖

សមាសភគ២.១ ការបងកើនលទធភពទទលបានអនាមយ

២.១.១ ការអភវឌរឍផនរកបចចរកវទរយា នងជមរើសបងគនអនាមយ

សងគម-វបរបធម គោលដៅយទធសាសតជរទ៤ ៖

សមាសភគ៤.៨. ភពករករ ជនាតភគតច ភពងយរងគររះ

៤.៨.១. ភពករករ

៤.៨.២.ពការភព

សមាសភគ៤.៩. ការបញរជាបយរនឌរ

ហរញញបរបទាន គោលដៅយទធសាសតជរទ៥ ៖

សមាសភគ៥.១ ហរញញបរបទាននរចណយទនដើម

៥.១.១. ហរដឋររចនាសមពនធផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយ

នងផនរកទន

៥.១.២. យនតជការហរញញបរបទានអនាមយ

៥.១.៣. ការកសាងសមតថភព

សមាសភគ ៥.២. ហរញញបរបទានលើចណយចរនតជ

ភពករករ គោលដៅយទធសាសតជរទ២ ៖

សមាសភគ ២.១ ការបងកើនលទធភពទទលបានអនាមយ

២.១.១ ការអភវឌរឍផនរកបចចរកវទរយា នងជមរើសបងគនអនាមយ

គោលដៅយទធសាសតជរទ៤ ៖

សមាសភគ៤.៨. ភពករករ ជនាតភគតច ភពងយរងគររះ

៤.៨.១. ភពករករ

21យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ហរញញបរបទាន ថមៗនរះមានការរៀបចអភវឌរឍយទធសាសរតជហរញញបរបទានលើវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយ

នៅ កមពា2 ។ យទធសាសរតជនរះ បានបារនសាមរនពការវនយោគហរញញវតថ នងចណយបរតបតតជការ

ពរម ទាង គមាលរតហរញញបរបទានសមររបការផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយ ទា ង នៅ ទ ករ ង ទបរជជន

នង ជនបទ ។ ការសករសាដរលយទធសាសរតជហរញញបរបទានរបសវសយនរះបរើាមលដឋរន គការវភគ

លើ សរណរយ (scenarios) ចននបន ។ នៅកនងសរណរយ ទាងនរះ គោលដៅ អភវឌរឍន 3ពាកពនធ

នង វសយ ផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ គ ៖

បងកើនការទទលបានសរវាផគតផគងទកដរលមានការករលមអនៅតបនជនបទព ៤០.៥% កនង

ឆនរ២០០៨ ៅ ១០០% កនងឆនរ២០២៨

បងកើនការទទលបានសរវាបងគនអនាមយដរលមានការករលមអនៅតបនជនបទ ព ២៣.២ % កនង

ឆនរ២០០៨ ៅ ១០០% កនងឆនរ២០២៨

ដោយផអរកលើគោលដៅខាងលើ ការសករសានរះបានបារនបរមាណពគមាលរតហរញញបរបទានដធ

មយដរលបររបរលតាមពរលវរលា សមររប ការផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយ ។ ការបារនបរមាណ

ទាងនរះ គបានគតបញចលនវចណយទនដើមនរហរដឋររចនាសមពនធថម នងចណយលើការផលរសបតជរ

ហរដឋររចនាសមពនធចាសៗ ពរមទាងចណយចរនតជ នរ បរតបតតជការ នងការថរទា ។ ទាងនរះមនបាន

ាបបញចលនវការចណយលើផនរកទន រមមាន ការអភវឌរឍសមតថភព នងការលើកកមពសអនាមយ

ផទរលខលននងបរពនធទរទរងបរតបតតជការ នង ការ ថរទា ឡើយ ។ ការចណយនងការផដលហរញញបរបទាន

ដរលតរវបានបារនបរមាណ មាននៅកនង រប ភព ទ៣ សមររបការផគតផគងទកសាអរតជនបទ នងរបភព

ទ៤ សមររបអនាមយ ជនបទ ។

2 យទធសាសរតជហរញញបរបទានលើវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយ កពងរងចាការអនមតយលពរមពករសងពាកពនធ3 តលរខគរបដណដបាមលដឋរនគតាភគរយ គដកសរងចរញពទនននយជរឿនឆនរ២០០៨ ។

22 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

របភពទ៣ ៖ ការចណយ នងការផដលហរញញបរបទានផគតផគងទក ២០០៩-២០២៨

បរភព ៖ យទធសាសរតជាតហរញញបរបទានលើវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយ

របភពទ៤ ៖ ការចណយ នងការផដលហរញញបរបទានផនរកអនាមយ ២០០៩-២០២៨

បរភព ៖ យទធសាសរតជាតហរញញបរបទានលើវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយ

23យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

គោលនយោបាយ

មានគោលនយោបាយ នងផរនការមយចននទាកទងៅនងយទធសាសដរវសយផគតផគង

ទកសាអរត នង អនាមយជនបទ ។ យទធសាសដរនរះតរវអនវតតជតាមគោលនយោបាយ

នងផរនការទាងនះ នង រម ចណរក កនងការសមររចឱរយបាននវទសដៅដចខាងកររម ៖

យទធសាសដរចតកោណ ដើមរបកណើន ការងរ សមធម នងបរសទធភព - ដណកកាលទ២4

ចណចពាកពនធ មានដចា ៖

ការបនដអនវតដគោលនយោបាយវមជរឈការ នងវសហមជរឈការ ដើមរបធានាឱរយមានការអនវតដ "ចរបាប

សដ ព កា រ គរ ប គរង រ ដឋ បា ល ា ជ ធា ន ខរ តដ ករ ង សរ ក ខណឌ" បរកបដោយបរសទធភព តមរវឱរយ

ករសងនមយៗ រៀបចផរនការសកមមភពចរបាសលាស ដើមរបធវើបរតភកមមអណច នងមខងរ

ឱរយៅរដឋបាលថានរកកររមាត ។

គណៈកមាមរធការាតសមររបការអភវឌរឍនតាមបរបបរាធបតរយរយនៅថានរកកររមាត រៀបច

កមមវធអនវតដាតរយៈពរល ១០ ឆនរ ។

គោលដៅអាទភពដរលពាកពនធគានរ កនងយទធសាសតជរចតកោណ ដណកកាលទ២ មាន5 ៖

ធានាឲរយមានការកាតបនថយអតររភពករករបានាង១%កនងមយឆនរ នងធានាឲរយមានការ

ករលអចពរាះសចនាការសងគមសខានៗ ាពសរសកនងវសយអបរ សខាភបាល នងសមធម

យរនឌរ ។

ធានាឱរយមានកណើន កនងការគរបដណដប បរសទធភព នងគណភពសរវាសាធារណៈ នង ទទល

បានការទកចតដពសាធារណជន ។

ករសងពាកពនធតរវធានាឱរយមានការអនវតដដោយរលន នងបរកបដោយភពសរបគានររវាង កមម វធ

កណរទមរងការគរបគរងហរញញវតថសាធារណៈ (PFMRP)  នងកមមវធកណរទមរងសខានៗផរសរងៗ

ទៀតរបសាជរដឋរភបាលកមពា ាពសរសកមមវធកណរទមរងរដឋបាលសាធារណៈ នងកមមវធវមជរឈការ

នងវសហមជរឈការ ។

យទធសាសដរនរះនងផទររមខងរបរតបតដ ឱរយៅ ថានរ ក សរ កាជហានៗ ដោយអនលោមតាមចរបាប

សដព កា រ គរ ប គរ ង រ ដឋ បា ល ា ជ ធា ន ខរ តដ ករ ង សរ ក ខ ណឌ នងគោលនយោបាយវមជរឈការ នង

វសហ មជរឈការ ហើយករសមរលតនាទនៅថានរកាត នងថានរកខរតដ ។ ការផដរតសខានរបស

យទធសាសដរនរះ គការបងកើនការគរបដណដប នងករលមអការផដលសរវាកមម ដរលរមចណរក ដល

ការកាត បនថយ ភព ករ ករ ។

4 បរសាសនលើកឡើងដោយសមដរចអគគមហាសរនាបតតរជោ ហន សរន នៅកចចបរជគណៈរដឋមនដរលើកទ១ នរនតកាលទ៤ របសរដឋសភ នាថងរទ២៦ ខរកញញរ ឆនរ២០០៨ (ាជរដឋរភបាលកមពា ឆនរ២០០៨ខ)5 (ាជរដឋរភបាលកមពា ឆនរ២០០៨ខ)

24 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ផរនការយទធសាសដរអភវឌរឍនាតបចចបរបននកមមឆនរ២០០៩-២០១៣6

រាតសមររប ការអភវឌរឍនតាមបរបបរាធបតរយរយនៅថានរកកររមាត (គ.ជ.អ.ប) ។ ដណក

កាលទ១ ពឆនរ២០១១ ដលឆនរ២០១២ មានលកខណៈសខានសមររបយទធសាសដរនរះ ដោយផដរត

លើការបងកើត នងការ រៀបច សាថរបន តាមរចនាសមពនធ នងករបខណឌអភបាលកចចលអ នៅថានរកាត

នងថានរកកររមាត ។

អា ទ ភ ព ស មររ ប កា រ អ ភ វ ឌរឍ ជ នប ទ រ ម មា ន កា រ ព ងរ ង សមតថភពសាថរបន ការអភវឌរឍ ធនធាន

មនសរស នងការករលមអលទធភពទទលបានទកបរភោគបរកបដោយសវតថភព នងអនាមយ ពរមទាង

ការអបរ អពសខភព នងអនាមយ ដរលទាងអសនរះមាននៅកនងយទធសាសដរវសយផគតផគងទកស

អាត នងអនាមយជនបទ ។

គោលនយោបាយាតសដពវសយផគតផគងទកសាអរតនងអនាមយៈផនរកទIII-

វសយផគតផគងទកសាអរតនងអនាមយជនបទ7

គោលនយោបាយនរះ គ ា ម គគ ទរ សកដសខាន សមររបវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយ

ជនបទ ដរលបានកណតាគោលការណសខានៗ រមមាន ៖

តនាទរបសរដឋរភបាល ាអនកសមរបសមរលការងររបសវសយនរះដោយផដលលទធភព

អងគភពផរសរងៗទៀត កនងការផដលសរវាាកសដរង

ផដលអាទភពដលការផដលសរវាសមររបបរាជនករករ

តនាទវសយឯកជនកនងការផដលសរវា នងតនាទរដឋរភបាល កនងការផដលលទធភពឱ រយវសយ

ឯកជន សមររចបានការងរនរះ រមទាងការលើកកមពស “តមាលរភព នងការ បរកតបរជរង កនង ការ

ផដលសរវាផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយ ”

តនាទរបសសហគមន កនងការគរបគរងសណង នងសរវាផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយ របស

ពកគរ

សហគមនតរវជរើសរសបរភរទ នងកមរតនរការផដលសរវាដោយខលនឯង ។

សមររបការរៀបចសាថរបន គោលនយោបាយនរះតរវបានជនសដោយយទធសាសតជរចតកោណ

ផរន ការយទធសាសតជរអភវឌរឍនាត នងគោលនយោបាយវមជរឈការ នងវសហមជរឈការកនង ទដឋភព

មយ ចនន ដចមានកណតនៅកនងករបខណឌយទធសាសតជរសមររបកណរទមរងវមជរឈការ នង

វសហមជរឈការ8 ។ យទធសាសតជរនរះ លើកឡើងពការផលរសបដរដរលតរវកើតមានទរបើង ។

6 (ាជរដឋរភបាលកមពា ឆនរ២០០៣)7 (ាជរដឋរភបាលកមពា ឆនរ២០០៣)8 (ាជរដឋរភបាលកមពា ឆនរ២០០៥)

25យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

បទដឋរនគតយតតជ

ចរបាបពាកពនធនងយទធសាសតជរនរះ មានបងហរញនៅកនងតាាងទ៣ ។ បនតជរគាមរន ចរបាបាកលាកណ

មយ សមររប ផនរកអនាមយនះទរ ។

តាាងទ៣ ៖ ចរបាបពាកពនធនងយទធសាសតជរវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ចរបាប ភពពាកពនធនងយទធសាសតជរនរះ

ចរបាប សតជពទក

ចរបាប សតជពទក នងអនាមយ នរពរះាា

ណចករកមពា (ឆនរ២០០៤ (សរចកដ

ពរៀងចរបាប)

មនអនវតតជចពោះការផដតផគងទក សាអរត នង

អនាមយនៅតបនជនបទនះទរ លើកលរង

ការ ផគតផគង ទក តាម បពងទយោដរលដណើរ

ការ ដោយ បរតបតតជករ ឯកជន ។

អនករតរយ សដពការគរបគរងការបពលទក

(គណៈរដឋមនតជរ ឆនរ១៩៩៩ខ)

គរសារបរាពលរដឋ មនចាបាចសការអនញញរត

នះទ

េតមរវឲរយអាហារ ដឋរ ន ន ង អាជ វ កមមខានរតតច

សការ អនញញរត

អនករតរយ សដពការគរបគរងកាកសណលរង

(គណៈរដឋមនដរ ឆនរ១៩៩៩ក)

ពាកពនធតចតចាមយនងយទធសាសតជរវសយ

ផគត ផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ចរបាប សតជពកចចការពារបរសាថរន នង ការ គរប

គរង ធនធានធមមាត(ាជរដឋរភបាលកមពា

ឆនរ ១៩៩៦)

តមរវឲរយមានការវាយតមលរផលបះពាលបរសាថរន

សមររបគមររងនានា

ចរបាប សតជពការគរបគរងធនធានទក នរ

ពរះាាណចករកមពា (ាជរដឋរភបាល

កមពា ឆនរ២០០៧)

តមរវឲរយមានការគរបគរងរមគានរ នងការបរង

ចរក ការ ទទលខស តរវ សមររបអនក បរើបររស

ផរសរងៗ គានរ

អនករតរយ សដពកណតទវាាតលើកកមពស

អនាមយជនបទ (១៣ វចឆកា)

ាផនរកមយកនងការសវរងរកការគាទរលើ

ផនរកអនាមយ

ចរបាបអងគការ (Organizational Legislation)

26 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ចរបាប ភពពាកពនធនងយទធសាសតជរនរះ

ចរបាប សតជពការគរបគរងរដឋបាលាជធាន

ខរ តតជ ករ ង សរ ក ខ ណឌ (ាជរដឋរភបាល

កមពា ឆនរ២០០៨ ខ)

ផដលាបរបទទៅនររដឋបាលថានរកកររមាត

ដរលយទធសាសតជរនរះ គរអនលោមតាម

មខងរាកលា ក ស មររ ប ករ ម បរករសាករង

សរក ខណឌ នង គណៈកមមការបចចរកទរស

បញជរកខលះៗនវទនាកទនង រ វា ង ករ ម បរករសា នង

ករសងពាកពនធ

ភពពាកពនធនងអនតជរកាលនររចនាសមពនធ

បចចបរបនន នងរចនាសមពនធនាពរលអនាគតបរពនធ

តាមដនតរតពនតរយ គររមបញចលការទទល

ខ ស តរ វ រ ប ស ករ ម បរ ករសាឃ-សងករត ន ង ករ ម

បរករសា ករង សរក ខណឌ

យទធសាសរតជនរះតរវមានការ ពនតរយឡើងវញ

ដោយគណៈកមាមរធការាតសមររបការ

អភវឌរឍនតាមបរបបរាធបតរយរយនៅថានរក

កររមាត (គជអប)

ាលសណើលើការទទលខសតរវផរសរងៗ

ចា បាច តរវអនលោមតាមចរបាបអងគការ

ចរបាបសតជពការគរបគរងរដឋបាលឃសងករត

(ាជរដឋរភបាលកមពា ឆនរ២០០១)

ករ ម បរករសាឃសងករតអាចបរើបគគលក

បចចរកទរសរបស ខលន

ករ ម បរករសាឃសងករតមានសទធអណច

គរបគរងសរវាផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយ

ករសងអភវឌរឍនជនបទ នងករសងពាកពនធ

អាច ធវើបរតភកមម មខងរ នងការទទលខសតរវ

ឲរយ ៅ ករ ម បរករសាឃសងករត

មលនធផដលដោយករសងអភវឌរឍនជនបទ

នង ករ ស ង ពា ក ព នធ អា ច ឲរយ ៅ ករ មបរ ករសាឃ

សងករត

ជនយឥតសណងពមាចរសជនយអាចផដលឲរយ

ៅករ ម បរ ករសាឃ សងករត

27យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ចរបាប ភពពាកពនធនងយទធសាសតជរនរះ

បរកាសសដពការរៀបចឡើងវញនវ

រចនា សមពនធ តនាទ នងការទទល ខស តរវ

របសគណៈកមាមរធការអភវឌរឍនជនបទ ខរតតជ

ករ ង នងគណៈកមាមរធការបរតបតតជ

(គណៈកមាមរធការាត សមររបការ អភវឌរឍន

តាម បរបបរាធបតរយរយនៅថានរកកររមាត

(គ.ជ.អ.ប) ឆនរ២០០៨)

ផទររតនាទ នងការទទលខសតរវរបស

គណៈកមាមរ-ធការអភវឌរឍន ជនបទខរតតជ ឲរយៅ

គណៈកមាមរ ធ ការាត សមររបការអភវឌរឍនតាម

បរប បរា ធប តរយរយនៅថានរកកររមាត

ដកបញចលអងគភពគាទរបចចរកទរសនៅកនង

រចនាសមពនធថម

ចរបាបសងគមកចច

ចរបាប សដពកចចការពារ នងការលើក កមពស

សទធជនពការ (ាជរដឋរភបាលកមពា

ឆនរ២០០៩)

ធានាឲរយមានការចលរមពជនពការ កនងការ

កណតការផដលសរវា

សណងទកសាអរត នងអនាមយដរល ជនពការ

គរប បរភរទអាចបរើបាន

ចរបាបសតជពវសយឯកជន

សរចកដពរៀងចរបាបសមរបទាន (ECA, 2004a) គរបដណដបលើកចចសនរយាសមររបការគរបគរង

សរវា

លកខខណឌតមរវសមររបការសមរបសមរល

នង សរ វា រ ដឋ បា ល តា ម រ យៈ ករ ម បរករសា

អភវឌរឍនកមពា អាចមនមានលកខណៈ

សមសរប សមររប កចចសនរយាផគតផគងទក សាអរត

នងអនាមយជនបទនៅ ថានរ ក សរ ក នះ ទរ

វមជរឈការនងវសហមជរឈការ

ាជរដឋរភបាលបានបដរាញរចតដចពោះដណើរនរការករទមរងអភបាលកចច ។ យោងតាម ករបខណឌ

យទធសាសដរសមររបការករទមរង តាមបរបបរាធបរបតរយរយថានរកកររមាតដរលា គោលនយោបាយ

វមជរឈការ នងវសហមជរឈការ គមានគោលបណង ដើមរបបងកើតា បរពនធ គរប គរង រដឋបាលឯកភព

នៅ ថានរកាជធាន ខរ តដ សរ ក ខណឌ នងឃ សងករត9។ ចរបាបសដពការគរបគរង រដឋបាល ឃ-សងករត

(ឆនរ ២០០១) ន ង ចរបា ប សដ ព កា រ គរ ប គរ ង រ ដឋ បា ល ា ជ ធា ន ខរ តដ ករ ង សរ ក ខណឌ (ឆនរ២០០៨) 10គា សមាស ភគសខានៗនរកណរទមរងនរះ។ កាលពខរឧសភ ឆនរ២០១០ កចចបរជពរញអងគ

គណៈរដឋមនដរ បានអនមតយលពរមលើកមមវធាតសមររបការអភវឌរឍន តាមបរប បរា ធបតរយរយ នៅ

9 ាជរដឋរភបាលកមពា ឆនរ២០០៥10 ពរះាជករមលរខ នស/រកម/០៣០១/០៥ នងពរះាជករមលរខ នស/រកម/០៥០៨/០១ តាមលដប

28 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ថានរក កររមាត ដរលបានចរងថា “របៀបវារៈរបសាជរដឋរភបាលកមពា សមររប រយៈពរល ១០ឆនរ

ខាងមខ ទៀតកនងដណើរការកណរទមរងអភបាលកចចឱរយបានទលទលាយ នងសជមររ ដរល នងជះ

ឥទធ ពល ដលសាថរបនាតផរសរងទៀតផងដររ”11។

យទធសាសដរនងផរនការពាកពនធផរសរងៗ

យទធសាសដរនានាដរលពាកពនធដោយផទរលនងវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទមាន

ដច តៅ ៖

ការ ប ព ល ទ កកររ ម ដ ដោ យសារធាតអាសរនកនៅកមពា ៖ បចចបរបននកមមផរន ការសកមមភព

យទធសាសដរ អាសរនក៥ឆនរ (២០១០-២០១៥)12

យទធសាសដរហរញញបរបទានវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយនៅកមពា13

យទធសាសដរ នងផរនការរបសវសយនានាដរលពាកពនធ រមមាន ៖

យទធសាសដរសមររបកសកមម នងទក ឆនរ ២០០៦-២០១០14

ផរនការយទធសាសដរអភវឌរឍនវសយទក ឆនរ ២០០៦-២០១០15

ផរនការយទធសាសដរសខាភបាល ឆនរ២០០៨-២០១៥16

ផរ ន កា រ ស ក មម ភ ព ា ត ស មររ ប ជ ន ព កា រ រ ម ទា ង ជ ន រ ស ា ន ព ម ន បងក បកន ង ដ -សណល គររប

មនទានផទះ ឆនរ ២០០៩-២០១០17

គោលនយោបាយសាលារៀនដរលលអសមររបកមារ (២០០៧)18

គោលនយោបាយាត សដពការថររករសា នងការអភវឌរឍនៅវយកមារភព (២០១០)19

នាររតនៈ III ៖ ផរនការយទធសាសដររយៈពរល ៥ឆនរ ឆនរ ២០០៩-២០១៣20

យទធសាសដរាតសដពកចចការពារសងគមសមររបជនករករ នងជនងយរងគររះ

(សរចកតជពររង)21

11 ាជរដឋរភបាលកមពា ឆនរ២០១០12 អនគណៈកមមការអនដរករសងសមររបតរតពនតរយសារធាតអាសរនក ឆនរ២០១០13 (COWI, 2010)14 (ករសងកសកមម រកាខរបរមាញ នងនរសាទ & ករសងធនធានទក នងឧតនយម ឆនរ២០០៧ ៖ ករមការងរបចចរកទរសកសកមម នងទក ឆនរ២០០៧)15 (ករសងធនធានទក នងឧតនយម ឆនរ២០០៥)16 (ករសងសខាភបាល ឆនរ២០០៨)17 (ករសងសងគមកចច អតតយទធជន នងយវនតសមរបទា ឆនរ២០០៩)18 (ករសងអបរយវជន នងកឡា ឆនរ២០០៧)19 (ករសងអបរយវជន នងកឡា ឆនរ២០១០)20 (ករសងកចចការនារ ឆនរ២០០៩)21 (ករមបរករសាកសកមម នងអភវឌរឍនជនបទ ២០១០)

29យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ករបខណឌយទធសាសដរសមររបកណរទមរងវមជរឈការ នងវសហមជរឈការ22

ផរនការអភវឌរឍនរយៈពរលបឆនរ ផរនការាតសមររបការអភវឌរឍនតាមបរប បរាធបតរយរយ

នៅថានរកកររមាត NP-SNDD (២០១១-២០១៣)

ផរនការកសាងសមតថភពគណៈកមមការាតអភវឌរឍនតាមបរបបរាធបតរយរយនៅថានរកកររម

ាត (គជអប) សមររបឆនរ២០១០23

ផរនការយទធសាសដរសកមមភពាតសមររបការកាតបនថយហានភយគររះមហនដាយ

ឆនរ២០០៨-២០១៣24

កមមវធាតនរសកមមភពសមរបតាមការបររបរលអាកាសធាត25

តនាទនងការទទលខសតរវ

តនាទ នងការទទលខសតរវលើវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយ មានកណត នៅតាម

ករសង ពាកពនធនានា រមមាន ៖

ករសងអភវឌរឍនជនបទ ទទលខសតរវលើវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ករសងធនធានទក នងឧតនយម ទទលខសតរវរមលើការធវើផរនការ នងគរបគរង ធន ធាន ទក

ករសងឧសរសាហកមម ររ នងថាមពល ទទលខសតរវលើការផគតផគងទកតាមទបរជជនាជធាន

នងករងលើបទបញញតដនរបរពនធផគតផគងទកតាមទយោដោយ វសយ ឯកជន ការកណតបទដឋរន

គណភពទកបរភោគ គណភពទកផគតផគងតាម ទយោ

ករសងឧសរសាហកមម ររ នងថាមពល ទទលខសតរវលើគណភពទកតាមទយោដរលផគតផគង

តាមទសាធារណៈ

ករសងផរនការទទលខសតរវលើការតាមដនតរតពនតរយការ អនវតដគោលដៅ អភវឌរឍន

សហសវតរសរកមពា

រចនាសមពនធរបសករសង អភវឌរឍនជនបទ មានបងហរញនៅកនងរបភពទ៥ ។

នាយកដឋរនសខានៗដរលទទលខសតរវនៅថានរកាត រមមាននាយកដឋរនផគតផគងទកជន បទ នង

នាយកដឋរនថរទាសខភពជនបទ ដរលនាយកដឋរនទាងពរនរះ សថតនៅកររមអគគនាយក ដឋរន

បចចរ ក ទរស។ នៅថានរកកររមាត មនទរអភវឌរឍនជនបទាជធាន ខរតតជ មានការយាលយ អភវឌរឍន

ជនបទ សរ ក តរទោះបយារងណកដោយ នៅមនទានមានធនធានគរបគររន ដើមរបដណើការ

ការយាលយ ទាងអសនៅឡើយទរ មកទលបចចបរបនននរះ ។

22 (ាជរដឋរភបាលកមពា ឆនរ២០០៥)23 (គណៈកមមការាតនរលរខាធការដឋរនអភវឌរឍនបរាធបតរយរយនៅថានរកកររមាត ឆនរ២០១០)24 (គណៈកមមការគរបគរងគររះមហនដាយាត នងករសងផរនការ ឆនរ២០០៨)25 (ករសងបរសាថរន ឆនរ២០០៦)

30 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

របភពទ៥ ៖ រចនាសមពនធរបសករសងអភវឌរឍនជនបទ26

26 (ករសងអភវឌរឍនជនបទ)

31យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ការសមរបសមរល

ករសងអភវឌរឍនជនបទ ាសាថរបនទទលខសតរវសមររបវសយផគតផគងទក សាអរត នងអនាមយ

ជនបទនៅបរទរសកមពា ដោយមានការទទលខសតរវាកលាក លើការដក នា នងសមរបសមរល ។

មានយនដការពរសខាន សមររបការសមរបសមរលវសយនរះ ។ ករម ការងរ បចចរកទរសវសយផគតផគង

ទកសាអរត នងអនាមយជនបទ ដរលមាន ឯកឧតតជម រដឋមនតជរ ករសងអភវឌរឍនជនបទាបរធាន នាឱរយមាន

ការ រមសហការគានរ នៅថានរកកពលរវាង “ាជរដឋរភបាល នងដរ គ អភវឌរឍ នងធានា ឱរយបាន នវការ សមរប

សមរលមយកានតរមានបរសទធភព នងឆលើយតប ៅលើបញហរផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

នង ការលើក កមពសអនាមយផទរលខលន27” ហើយតនាទនរះ ាបបញចលទាង ការសមរបសមរល យទធ សាសតជរ

នរះផងដររ ។ ករ មការងរសមរបសមរល វសយ ផគតផគង ទក សាអរត នងអនាមយ ជនបទ ដរល ដ ក នា

ដោយករសងអភវឌរឍនជនបទ ាអនករៀបច ឱរយមាន កចច បរជ បរចា ខររវាងសាថរបន នងដរគពាកពនធ

ដើមរបផលរសបដរពតមានឱរយគានរៅវញៅមក ។

ការគរបដណដបនងចណចគោលដៅ

ផអរកតាមទនននយជរឿនទៅនវបរាាសតជរកមពាឆនរ២០០៨ បរាពលរដឋជនបទ ទទលបាន

ការ ផគត ផគងទកសាអរត នងអនាមយដរលមានការករលមអ រមាមយនងគោលដៅអភវឌរឍនសហសវតរស

រកមពា នងចណចគោលដៅរបសទសរសនវសយនរះ មានបងហរញនៅកនងតាាងទ៤ ។

តាាងទ៤ ៖ ការទទលបានសរវាផគតផគងទក នងអនាមយដរលមានការករលមអ

ឆនរ២០០៨ គោលដៅអភវឌរឍន

សហសវតរសរកមពា

ឆនរ ២០១៥

ទសរសនវសយ

ឆនរ ២០២៥

សរវាផគតផគងទក ដរល

មាន ការករលមអ

៤០.៥% ៥០% ១០០%

បងគនអនាមយ ដរល មាន

ការករលមអ

២៣,២% ៣០% ១០០%

27 (ករមការងរបចចរកទរសខាងវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ ឆនរ២០០៧)

32 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

តាាងទ៥28 បងហរញពចននបរាជន នងចននគរសារនរការគរបដណដបបចចបរបនន នងចណច

គោល ដៅនរការគរបដណដប ាមយនងកណើន ដរលតរវការ ដើមរប សមររចគោលដៅនះ ។

តាាងទ៥ ៖ គោលដៅ នងតមរវការនរកណើន

ឆនរ២០០៨ គោលដៅ អភវឌរឍន

សហសវតរសរ កមពា

ឆនរ២០១៥

ទសរសនវសយ

ឆនរ២០២៥

ចននបរាពលរដឋនៅតាមជនបទ

(យោងតាមជរឿនទៅនវបរាាសតជរ

កមពាឆនរ២០០៨)

១០.៧៨១.៦៥៥ ១២.០០២.០០០ ១៣.៩៨៣.០០០

ចននគរសារ នៅតាមជនបទ ២.៣៤៣.៨៣៨ ២.៤០០.៣០០ ២.៧៩៧.០០០

អតររកណើនចននបរាជន ១.៥៤%

សរវាផគតផគងទកសាអរត

ចននបរាជន

ដរលទទលបានសរវាទកសាអរត

៤០.៥% (២០០៨)

៤.៣៦៧.៥០០

ចននបរាជន ដរលមនបានទទល

សរវា ទកសាអរត (២០០៨)

៦.៤១៦.៥០០

គោលដៅគរបដណដបរបសគោលដៅ

អភវឌរឍនសហសវតរសរកមពា

ចននបរាជនដរលទទលបាន សរវា

ទក សាអរត ៥០%

៦.០០១.០០០

ចននបរាជន ដរលមនទទលបាន

សរវាទកសាអរត

៦.១៥១.០០០

ចននបរាជនដរលនងបងកើន ឡើង

ដើមរបទទលបានសរវាទកសាអរត

ឲរយសមររចបានតាមគោលដៅ

២០១៥

១.៦៣៣.០០០

គោលដៅគរបដណដបរបសទសរសន

វសយផគត ផគងទកសាអរត

28 (វទរយាសាថរនាតសថត ឆនរ២០០៩)

33យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ចននបរាជន ដរលនងទទលបាន

សរវាទកសាអរត ១០០%

១៤.៩៨៣.០០០

ចននបរាជនដរលនងបងកើនឡើង

ពគោលដៅអភវឌរឍនសហសវតរសរ

ដើមរបសមររចបានគោលដៅ ១០០%

៧.៩៨៣.០០០

បងគនអនាមយ

ចននគរសារមានបងគនអនាមយ

បរើបររស២៣,២% (២០០៨)

៥០០.៤០០

ចននគរសារមនទានមានបងគនអនា

មយ បរើបររស (២០០៨)

២.០៥៧.០០០

ចណចគោលដៅនរការគរបដណដប

តាមគោលដៅអភវឌរឍនសហសវតរសរ

កមពា

ចននគរសារ មានបងគនអនាមយ បរើ

បររស ៣០%

៧២០.០០០

ចននគរសារ មនទានមានបងគន

អនាមយបរើបររស

១.៦៨០.០០០

ចននបរាជន ដរលនងបងកើន ឡើង

ដើមរបទទលបានបងគន អនាមយ

បរើបររសសមររចបាន តាម គោលដៅ

២០១៥

២២០.០០០

ចណចគោលដៅគរបដណដបតាមរប

សទសរសនវសយអនាមយ

ចននគរសារ មានបងគនអនាមយ បរើ

បររស ១០០%

២.៧៩៧.០០០

ចននបរាជនដរលនងបងកើនឡើង

ពគោលដៅអភវឌរឍនសហសវតរសរ

ដើមរបសមររចបានគោលដៅ ១០០%

២.០៧៧.០០០

34 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ភពករករ នងវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយ

សរវាផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយដរលបានករលមអ មានការពាកពនធផទរលៅនងចងករម

អាទភពរបសាជរដឋរភបាល កនងការកាតបនថយភពករករ ដចបានចរងកនងយទធសាសដរចតកោណ

នង ផរនការយទធសាសដរអភវឌរឍនាត ។ ាពសរស យទធសាសដរទាងអសរបសវសយដរលពាកពនធ

នរះ បនដ ការ យកចតដទកដកចពោះផលបះពាលាវជជមានលើភពករករ ដើមរបសមររចបានគោល

បណង នរ ការ កាត បនថយភពករករ ។ ការវនយោគទន នងការយកចតដទកដកលើចណចគោល

ដៅ គរតរតរវ បាន ផដរត ៅរកបរាពលរដឋ នងតបនដរលមនទានមានសរវាផគតផគងទកសាអរត នង

អនាមយ ជនបទ ា ពសរស ផដរតៅរកតបនដរលមានអតររភពករករខពស29។

ទនាកទនងរវាងភពករករ នងការផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយ មានបងហរញនៅកនងរបភពទ៦ ។

29 (ាជរដឋរភបាលកមពា ឆនរ២០០៦)

35យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

របភពទ៥ ៖ ទនាកទនងរវាងភពករករ នងវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយ30

កងវះទកសាអរត បងគនអនាមយ នងអនាមយ ផទរលខលន

ទដឋភពនរភពករករ ផលបះពាលាគនលះ

សខភព ជងផរសរងៗដរលពាកពនធនងទកសាអរត

នងអនាមយ

ករនដោយសារកងវះអាហារបតថមភ

ដរលបណដរល មកពជងាករស

អាយកាលាមធរយម តរវបានកាតបនថយ

ការអបរ វតតជមានការសករសាកនងថានរករបសកមារ

(ាពសរសកមរងសរតរវបានកាតបនថយ

ដោយសារតរសខភព ទនខរសាយ កងវះ

អនាមយទកសាអរត ឬភរកចចតរវសវរងរក

ទកយកមកបរើបររស

យរនឌរនងការ ចល

រមកនងសងគម

សដរទទលបនទកធងនហសហរតពរកធវើឱរយ

ពកគរមានឱកាសតចតចសមររប

បរកបការងរ ដរល ទទលបាន កមររ

ជនពការ បរឈមនងភពលបាក

បររក ចណល នង

ចណយលើការបរើបររស

ថវកាដរលចណយលើការបរើបររស

ទកមាន កមរតខពស

សកាដរនពលរកបររកចណល តរវបាន

កាតបនថយដោយសារសខភព

ទនខរសាយពរលវរលា ចណយ

លើការរកទក ឬខវះឱកាសធវើអា ជ វ កមម

ដរលតរវបរើទកាសខាន

បរឈមនងការចណយលើការបរើ

បររសខពស ដោយសារតរកតាដរ រដវកាល

នងកតាដរ ផរសរងៗ ទៀត

កររពគោលដៅរបសគោលដៅអភវឌរឍនសហសវតរសរកមពាសមររបការផគតផគងទក នង

អនាមយ ដរលមានការករលអ កនៅមានការចលរមចណរកដោយផទរល ៅលើគោលដៅផរសរងៗ

ទៀតនរគោលដៅ អភវឌរឍនសហសវតរសរកមពាផងដររ ដចដរលបានបងហរញកនងបរអបទ១ ។

30 ដកសរងចរញព (Bosch, Hommann, Rubio, Sadoff, & Travers, 2002)

36 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

បរអបទ១ ៖ សារសខាននរគោលដៅអភវឌរឍនសហសរសវតរសរបរសាថរន សមររបគោលដៅផរសរងទៀត

នរគោលដៅអភវឌរឍនសហសរសវតរសរ 31

គោលដៅ ការផរសារភជរបៅនងបរសាថរន

១. លបបបាតភពករករ

នងភពអតឃលរនខាលរង

ជ វ ភពរសនៅ នងសនដសខសរបៀងរបសបរាពលរដឋករករា

រឿយៗ

ពង ផអរកៅលើ សរវាកមម នងផលតផលនរបរពនធអរកទរបស។

បរាពល រដឋករករ មនមានសទធគរបគររនចពោះធនធា

នបរសាថរន នងកងវះ លទធ ភព ទផរសារ ខវះការសមររចចតដ

នងពតមានបរសាថរន នៅមាន កមរត សមររបការយលដងរបស

ពកគរដើមរបការពារ បរសាថរន នងធវើឲរយ បរសើរឡើងនវជ វភព

នងសខមាលភពរបសពកគរ ។

២. សមររចបានការសករសា

អបរកមរតបឋមា កល

ការសវរងរកទកយកមកបរើបររស នងការរកអស

បានកាត បនថយ ពរល វរលា របសពកគរៅសាលារៀន ។

បនថរមពនរះ កងវះសរវាទកសាអរត នង

អនាមយនៅតាមតបនជនបទាឧបសគគ មយដរល គរមាន

សមតថភព មនចងផលរសៅបងរៀន នៅតាមភមករករដច

សរយាល ទាង នះ ។

៣. លើកកមពសសមធមយរនឌរ

នងផដលអណចដលសដរ

សដរ នងកមរងសរ ទទលបនទកយារងធងនធងរ កនងការសវរងរក ទក

យក មក បរើ បររស នងរកអសដត ដរលសកមមភពនរះបានកា

តបនថយពរលវរលា នង ឱកាសរបសពកគរសមររបការសករសា

អបរ អកខរភព នង សកមមភព រក បររកចណលផរសរងៗទៀត ។

ាទៅ សដរមានសទធមនសមើគានរ នង មាន លទធភពគរបគរងដធល

នងធនធានធមមាតផរសរងៗទៀត មនចរបាស លាស

ដរលធវើឲរយពកគរខវះឱកាស នង សមតថភពកនងការ ទទល បាន

ផល ផរសរង ៗ

៤. កាតបនថយអតររ

មរណៈភពរបសកមារ

ជង (ដចាជងាក) ដោយសារទកមនសាអរត

នងកងវះអនាមយពរម ទាង ការរលាកផលវដងហើមដរលទា

កទននងការបពលនានាគាពពក ជង ឈាន មខគរ

កនងការសមាលរបកមារកររមអាយ ៥ ឆនរ ។ កងវះអស សមររប

ដ ទក បរភោគ បានរមចណរកបងកឱរយមានជ ង ឆលងតាមទក

ដរលាបរភរទ ជ ង ដរល យើងអាចទបសាករតបាន ។

31 (កមមវធអភវឌរឍនរបសអងគការសហបរាាត ឆនរ២០០៣)

37យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

៥. ការលើកកមពស

សខភពមាតា

ការដងទក ររកទក នងទលអសធងនៗ

បានបះពាលដលសខភពសដរ នង

អាចធវើឱរយពកគរមានសខភពមនលអ

នងបងកផលវបាកកានតរធងន នៅកនងអឡងពរលមានផទរពោះ ។

អនាមយ មនសមសរប ធវើឱរយ អនដាយ ដល ការថរទាសខភព

ាពសរសនៅតាមតបនជនបទ ។

៦. ការបរយទធនងជង

សខានៗ (Major diseases)

២០% នរ ជ ង ដរលកើតមាននៅកនងបរទរសកពងអភវឌរឍ

ន បណដរល មក ពកតាដរហានភយបរសាថរន (ដចាជង គរ ន

ចាញ នងបារារសត) ។ វធានការ ទប សាករតដើមរបកាតបនថយ

ជ ង ស ខានៗទាងនរះ មានសារសខាន ដចគានរ ៅ

នងការពរយាបាលដររតរមានការចណយ ថវកា អសតច ាងការ

បាល។

38 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

៧.ស

រចកដសង

ខរបគោ

លដៅ

យទធសា

សដរនងសមា

សភា

គ

សមា

សភ

គបនា

ទរបបនរស

ល

ទធផល

ស

កមមភ

ព កា

រទទល

ខសត

រវ

គោល

ដៅយ

ទធសាស

តជរទ ១

៖ កា

រទទល

បានស

រវាកមមផ

គតផគងទ

កដរល

មានកា

រករល

មអ ប

រកបដោ

យនរ

នដរភ

ព

សមា

សភ

គ ១

.១ ៖

ការទ

ទលបា

នសរវាក

មមផគតផ

គងទក

១.១

.១. កា

រផដល

ហរដ

ឋររចនា

សមពន

ធថម

សហ

គមន

នងសា

ថរបននា

នា

តាមជ

នបទ

ទទល

បានស

រវា

ផគតផគង

ទកតា

ម រយ

ៈ ការ

ផដលហ

រដឋររច

នាស

មពនធថម

រៀបច

បញជសា

រពើភណ

ឌនរស

រវាផគតផ

គង

ទក ន

ងភព ខ

វះ ចន

លរះផរសរង

ៗនៅ

ថានរកស

រក

ហើយ

ចងក

រង ពតមា

នទាងន

រះនៅ ថា

នរកខរតដ

នងថា

នរកាត

។

គរបគ

រងការប

រើបររស

បរភព

ទកតា

មផទះឲ

រយបាន

តរមត

រវ ដោយ

យោងៅ

តាមគោ

លកា

រណ គ

រ ប គរ

ង ធ

ន ធា ន ទ

ក ច ម

រះ ។

កណតកា

រគាទ

រដរល

ផដលដោ

យដោ

យរដ

ឋរ

ភបាល

ដរគអ

ភវឌរឍ

ន រម

ទាង អ

ងគការម

នមរន

រដឋរភបា

ល។

ជរញ

ឱរយមា

នដណ

ើរការដ

កពាករយ

សនើស

ហរដ

ឋរ

រចនា

សមពន

ធ ថមសម

ររបសរវាផ

គតផគងទ

ក។

ការរ

ៀបចស

ហគម

នសម

ររបគរបគ

រងការសា

ង

សង

បរតប

តតជការ ន

ងថរទា

សរវាក

មមផគតផ

គងទក។

ការ

ផដលហ

រដឋររច

នាស

មពនធថម

ការត

រតពនត

រយគណ

ភពស

ណងថ

ម

ការផ

ដលមល

នធល

ើថលរទន

ដើម

(Cap

ital C

ost)

នរហ

រដឋររច

នាស

មពនធថម

មនទរអ

ភវឌរឍ

នជនប

ទខរតតជ/

ការយា

លយ

អ ភ

វ ឌរឍ ន

ជ ន បទ

សរ ក

ករស

ងអភវ

ឌរឍន ជ

នបទ

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

នងក

រសងធ

នធាន ទ

ក នង

ឧតនយ

ម

មនទរអ

ភវឌរឍ

នជនប

ទខរតដ

នង កា

រយាល

យ

អភវឌ

រឍន ជន

បទ ស

រក

មនទរអ

ភវឌរឍ

នជនប

ទខរតដ

នង កា

រយាល

យ

អភវឌ

រឍន ជន

បទ ស

រក

ការយា

លយ

អភវឌ

រឍន ជន

បទ ស

រក អង

គការ

មនម

រនរដ

ឋរភបាល

វសយ

ឯកជន

ដរល

ទទល

ភរក

ចចព

ការយា

លយ

អភវឌ

រឍន ជន

បទ ស

រក

មនទរអ

ភវឌរឍ

នជនប

ទខរតតជ

នងកា

រយាល

យ

អភវឌ

រឍន ជន

បទ ស

រក

ករស

ងសរដឋក

ចច នង

ហរញ

ញវតថ ក

នងភពា

ដរ

គាមយ

នងក

រសងអ

ភវឌរឍ

នជនប

ទ នង

ដរ

គអភវ

ឌរឍន

ពរមទា

ងសហ

គមន

39យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

១ .១

.៣ ប

ចចរកវ

ទរយាផគត

ផគងទក

១ .១

.៤ កា

រអភវ

ឌរឍបច

ចរកវទរយា

នងស

រវាកមមស

មសរប

ជមរើស

បចចរកវ

ទរយា

ដរល

មានត

មលរ

សមស

រប ស

មររប

ការ ផ

គតផគងទ

កនៅ

តបនា

ងសងត

តបនទ

ទលរង

ផល

បះពា

លដោ

យសា

រធាត

អាស

រនក

នងស

មររបស

រចកដត

រវការ

សងគម

ផរសរង

ៗ

ដរល

អាចរ

កបាន

ធវើកា

រសករសា

សររវជ

ររវ អភវ

ឌរឍ

នងសា

កលរបង

លើ បច

ចរកវទរយា

ផគតផគង

ទកនៅ

តបនា

ងសងត

នងតប

នទទល

រងផល

បះពា

ល

ដោយ

សារធា

តអាស

រនក ស

របៅតា

មនតវ

ធ

សររវជ

ររវ នងអ

ភវឌរឍ

នៅកនង

សមា

សភ

គ ទ៤

.៦

។ កា

រសករសា

សររវជ

ររវនរះ

នងរម

បញចល

ទាង

ការ ត

រតពនត

រយ ឡើងវ

ញ ន

វ ភព ស

មសរបន

រ

បចចរកវ

ទរយា ស

មររប ស

ដរដរល

ាអនក

បរើប

ររស

នងបច

ចរកវទរយា

នានា

ដរល

កពងប

រើបររស

តាមប

ណដរប

រទរស

នានា

។

ធវើកា

រសករសា

សររវជ

ររវ អភវ

ឌរឍ

នងសា

កលរបង

បច

ចរកទរស

ផគតផគង

ទក ស

មររប

បមរើស

រចកតជត

រវការ ព

សរស

របស

សងគម

រមមា

នអនកប

រើបររស

ាជន

ពការ ន

ងសដរ -ក

មារ

សរបៅ

តាមន

តវធ ស

ររវជររវ ន

ងអភវ

ឌរឍនៅ

កនង

សមា

សភ

គ ទ៤

.៦។

អនវត

ដការស

ករសាស

ររវជររវ អ

ភវឌរឍ

ន

នងពសោ

ធន សា

កលរបង

។

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

សាកល

វទរយាល

យ ដ

រល

មានល

កខណៈស

មរបតដគ

របគររន

អងគកា

រមនម

រនរដ

ឋរភបាល

នង /

ឬ

សាថរបន

ឯកជន

40 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

១.១

.៥ កា

រចរករ

លរក

ហានភ

យកនង

ការផ

ដលស

រវាកមម

វសយ

ឯកជន

ដរល

នងត

រវ

ដណើរកា

រ ផដល

សរ

វាកមមនៅ

តបនដ

រល

មានកា

រលបា

ក នង

តបន;

ដចស

រយាល

បងកើតប

រពនធចរបា

សលា

សមយ

សម

ររបបន

ថរមតម

លរ

នរកា

រធវើកា

រនៅតប

នដចស

រយាល

នង

សម

ររបរមច

ណរកក

នងការខ

ចខាត

ដរល

នង

អាចក

ើតមានឡ

ើង ដ

ើមរបា

ការល

ើកទកច

តដដល

វសយ

ឯកជន

ឱរយធ

វើការ នៅ

តបនដ

ចសរយា

ល។

បរពន

ធ នរះន

ងជយ

កនងកា

រចរករ

លរកហា

នភយ

ទាង

ឡាយ

ាមយ

ភគពា

កពនធផ

រសរងៗ

។ កា

រផដល

លើក

ទកចត

ដដល អនក

វនយោ

គឯកជ

នទាងន

រះ គា

ការ

សមស

របសម

ររបទទា

តាមយ

នង ហា

នភយ

ទាង

ឡាយ

ដរល

ពកគ

រជបប

រទះ។

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

41យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

សមា

សភ

គ ១

.២៖

ការអ

នវតដតា

មបទដ

ឋរនគណ

ភពទ

ក

១.២

.១.ផ

រនការស

វតថភ

ពទក

នង ប

រពនធត

រត ពនត

រយគណ

ភព

ទក (

Wat

er S

uppl

y Su

rvei

l-

lanc

e)

ដណើរកា

រនតវ

ធដើមរប

ឲរយកា

រ

ផគតផគង

ទក អន

លោម ៅ

តាម

សតជងដ

គណភ

ពទក

សម

ររបជនប

ទ

ទទល

យកន

វទស

រសនៈផ

រនការស

វតថភ

ពទក

សម

ររប បរើប

ររស នៅ

កនងប

រទរស

កមពា

នង រ

ៀបច

គោល

ការណ

ណរនា

សតជពផ

រនការ ស

វតថភ

ព ទក

សម

ររបករមប

រករសាឃ

-សង

ករត រម

មានផ

រនការ

សវត

ថភព ទ

កទៅ

ផអរកតា

មឯកសា

រ ណរនា

សដព

ផរនកា

រសវត

ថភពទ

ក ដ

រលរៀ

បច ដោ

យ អង

គការ

សខភ

ពពភព

លោក ។

បងកើតប

រពនធត

រតពនត

រយគណ

ភពទ

ក (W

ater

Supp

ly S

urve

illan

ce)

សម

ររបខរតដ

ហើយ

ការ ទ

ទល

ខស ត

រវ លើ ប

រតបតដកា

រតរវ ផ

ទរ រ ៅ ឱរយ

ករ ម ប

រ ករសា ស

រ

ក ន ង

ករ ម ប

រ ករសា ឃ

ស ង

ករត។

ក

រ ម បរករសា

ឃស

ងករតន

មយៗ

នង បង

កើត

ផរនកា

រ សវត

ថភព ទ

ក សម

ររបតបន

របស

ខលន ដ

រល

ាផ

នរកមយ

នរ ប

រពនធតា

មដន គ

ណភ

ព ទក។

បងកើតន

តវធម

យស

មររបធ

វើសរចក

ដសម

ររចច

តដ នង

សកម

មភពម

យចន

ន ដ

ើមរប ឆ

លើយតប

ៅនង

បរភព

ទក ដ

រលមន

សមស

របតាមប

ទដឋរនស

តជងដ

រមទា

ង ការ ត

រត ពនត

រយ បរភព

ទកផ

រសរងៗ

។

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

មនទរអ

ភវឌរឍ

នជនប

ទខរតដ

កា រ យា

ល យ

អ ភវ ឌ

រឍ ន ជ ន

ប ទ ស

រ ក

ករ ម

បរ ករសា

ឃ ស

ងករត

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

42 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

១.២

.២ កា

រការពា

រទកព

បរភព

ទក រហ

តដល

ការ ប

រើបររស

តាម ផ

ទះ

បរា

ពលរដ

ឋអនវត

ដការ

បរើប

ររសទក

បរកប

ដោយ

សវត

ថភព

ទាងកា

រទក ដ

ក ទក

ការប

រើបររស

ទកតា

មផទះ

នងកា

របរភោ

គ

ផរសពវផ

រសាយ ន

ង តរត ព

នតរយ វា

យ តម

លរ

ព បរស

ទធភព ន

រ គោល

ការណ

ណរនា

សដពកា

រលើកក

មពស អនា

មយ ផ

ទរលខលន

(Hyg

iene

Pro

mot

ion

Gui

delin

e, 2

010)

ហើយ

ករល

អគោល

ការណ

ណរនា

នរះ

បរស

នបើមា

ន ការចា

បាច

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

ឧបករ

ណបន

រសទធទក

តាមផ

ទះ

ដរល

បាន ដ

ក លកនៅ

លើទផ

រសារ

ឬដរល

បាន ផ

ដលឱរយ

ដោយ

សាថរបន

អភវឌ

រឍន នា

នា ត

រវឆលើយ

តប

ៅតា

មបទដ

ឋរនសតជងដ

បញចប ន

តវធ ស

មររប វា

យតម

លរ បចចរកវ

ទរយា

បនរសទ

ធទក តា

ម ផទះ

ETV

(Env

ironm

enta

l Tec

hnol

-

ogy)

ហើយ

នងអន

មតចរបា

បសខា

នៗនា

នាស

មររប

ការព

សោធន

ដចា

បាចស

រប តា មន

តវធ

ETV

នរះ។

កសាងស

មតថភ

ពសម

ររបធវើត

រសតជបច

ចរកវទរយា

បនរសទ

ឋ ទក ផ

រសរងៗ

។

ចរញ

លខត

បញជរកៅ

លើ ផល

តផល

ដរល

ឆលើយ

តប តា

ម បទដ

ឋរន សតជងដ

។

ផរសពវផ

រសាយ ពត

មាន ា

សាធា

រណៈ អ

ព

លខត

បញជរក ៅ

លើផល

តផល

។

ករស

ងឧស

រសាហកម

ម ររ ន

ង ថាមព

ល

ករស

ងពាណ

ជជកមម

នងក

រសងអ

ភវឌរឍ

ន

ជនបទ

43យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

សមា

សភ

គ ១

.៣៖

បរតប

តតជការ ន

ងការថ

រទា

១.៣

.១ កា

រគរបគ

រងដោយ

សហ

គមន ល

ើការប

រតបតតជកា

រ

នងថ

រទា

១.៣

.២ ប

រពនធទ

រទរងកា

រថរទា

ក

រមបរើប

ររសទក

នងអ

នាមយ

បងកើតប

រពនធទ

រទរង

ការថ

រទា ដ

រលរម

មានកា

រ

តរតព

នតរយ តា

ម ដ ន ន

វ ទ ក ក

ររ ម ដ ។

បងកើតប

រពនធទ

រទរង

កា រ ថ

រ ទា នៅ

ថានរ ក ស

រ

ក នមយ

ៗ ន

ងរៀប

ចវគគប

ណដះប

ណដរល

សម

ររប

បគគល

ក ដ

រលបា

នចាតតា

ង។

ករស

ង អភ

វឌរឍន

ជនបទ

មនទរអ

ភវឌរឍ

នជនប

ទខរតដ

សមា

សភ

គ ១

.៤៖

ទផរសារ

សម

ររបផល

តផល

ទកសា

អរត នង

អនាមយ

១.៤

.១ ខ

រសរសង

វរកផគតផ

គង ប

រាពល

រដឋ ន

ងសហ

គមនអា

ចទញ

ផលត ផ

លទក

នងអ

នាមយ

នៅទផ

រសារ កនង

តបនរ

បស ពក

គរ តា

ម

រយៈខ

រសរ

សង

វរកនរកា

រផគតផ

គង

រៀបច

គមររងដ

ើមរបបង

កើតគោល

គនត

នងកា

រអនវ

តតជ ខ

រសរសង

វរកផគតផ

គងអណ

ដងសនប

នង

ផលតផ

ល ផគត

ផគង ទក

សាអរត

នងបង

គនអនា

មយ

នងអនា

មយខលន

បររណ

ផរសរង

ៗទ

ៀត ដោ

យ ផ

អរក

លើកា

រណរនា

ផរសរង

ៗដ

រលបោ

ះពមភផ

រសាយដោ

យកម

ម

វធទក

សាអរត

នងអនា

មយរប

សធនា

គារព

ភពលោ

ក

កដចា

គោល

ការណ

ណរនា

មយចន

នទៀត

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

គាទ

រដោយ

ដរគអ

ភវឌរឍ

គោល

ដៅយ

ទធសាស

រតជទ ២

៖ កា

រទទល

បានអ

នាមយ

ដរល

មានកា

រករល

មអ

44 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

សមា

សភ

គ ២

.១ ៖

ការប

ងកើនល

ទធភពទ

ទលបា

នអនា

មយ

បរា

ពលរដ

ឋតាមគ

រសារទ

ញស

មាភររសា

ង

សង

នងប

រើបររស

បងគនអ

នាមយ

កណតប

ងកើតប

រពនធផរស

ពវផរសាយ

នងវា

យតម

លរ

វធសា

សដរ នា

នា ដ

ចា ស

ហ គ ម

ន ដ ក នា

អនវត

ដន

អនាមយ

ដើមរប

ផលរស

បដរ ទមា

លរប អនា

មយផ

ទរលខលន

។

អនវត

ដវធសា

សដរនា

នាដ

ើមរបជរ

ញឱរយ

សហ

គមន

នងគ

រសារន

មយៗ

ផលរស

បដរទមា

លរបកនងកា

រឈានៅ

រក កា

រ បរើប

ររស បង

គន អនា

មយ

លើកស

ទយផល

តផល

ផនរកអ

នាមយ

នៅតា

មទផរសា

រ នៅ តា

ម មល

ដឋរន

តាមរ

យៈដ

ណើរកា

រទផរសា

រសងគម

។

បងកើតឱ

រយមានផ

លតផ

ល ន

ងសរវាក

មមអនា

មយ

នៅ តា

ម សរ ក

ឃ ន

ងសហ

គមន

តាមរ

យៈកា

រកសា

ង ស

មតថភ

ពាងស

ណង

នងទផ

រសារកនង

មលដ

ឋរន។

ទញស

មាភររសា

ងសងប

ងគន។

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

តាមរ

យៈ

មនទរអ

ភវឌរឍ

នជនប

ទខរតដ

នង កា

រយា

លយ

អភវឌ

រឍនជន

បទ ស

រក

ការយា

លយ

អភវឌ

រឍនជន

បទ ស

រក

តាម រ

យៈ អ

ងគការម

នមរនរ

ដឋរភបា

ល

នងវស

យ ឯក

ជន

វសយ

ឯកជន

អងគកា

រមនម

រនរដ

ឋរភបាល

សាថរបន

នា

នាដ

រលបណ

ដះបណ

ដរលកច

ចការ អា

ជ វ កម

ម

នងបច

ចរកទរស

គរសា

រ

45យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

២.១

.១

ជមរើស

បរភ

រទបងគន

អនាមយ

ផរសរង

ៗ ន

ងការ

អភវឌ

រឍ បច

ចរកវទរយា

ជមរើស

បរភ

រទបងគន

អនាមយ

ដរល

មាន

តមលរស

មសរប

អាចឲ

រយគរសា

រ ករក

រ បផត

ទញបា

ន

ធវើកា

រសករសា

សររវជ

ររវ

ដើមរប

កណតន

វជម

រើសបង

គន

អនាមយ

ដរល

មានត

មលរោ

ក (ទា

ងនៅកនង

បរទ

រស

កមពា

នងប

រទរស

ផរសរង

ៗទ

ៀត)

ហើយ

បងកើត

នង

ផរសពវផ

រសាយបលង

គរបង

គន ដ

រលស

មសរបស

មររបប

រើ

បររស

នៅស

ហគម

ន។

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

ជមរើស

បរភ

រទបងគន

អនាមយ

ដរល

មាន

តមលរស

មសរបស

មររបគ

រសាររស

នៅកន

ងតបន

លចទ

ក (F

lood

-pro

ne a

reas

)

នងនៅ

តាមភ

មបណ

ដរតទក

(Flo

atin

g vi

llage

s)

ធវើកា

រសករសា

សររវជ

ររវ

ដើមរប

កណតប

រភរទប

ងគន

(ទាងនៅ

កនងប

រទរស

កមពា

នងប

រទរស

ផរសរង

ៗទ

ៀត)

ហើយ

បងកើត

នងធ

វើតរស

ដសាកល

របង ល

ើបរភ

រទបងគន

ដរល

សមស

របសម

ររបភមល

ចទក

នងភម

បណដរតទ

ក ស

របៅតា

មនតវ

ធសររវជ

ររវ

នងអភ

វឌរឍន

កនងស

មាស

ភគ

៤.៦

។

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

46 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

សមា

សភ

គ២.២

៖ ប

រតបតតជកា

រ នងកា

រថរទា

អនកផតជល

សរវាក

មម ដ

រលមា

ននៅមល

ដឋរន

អាចអ

នវតដកា

រគរបគ

រង ស

ណល

អាង

សតជកលា

មក ន

ងសាតររយ

ក កាកស

ណល

ចរញ

ពបងគន

បរកប

ដោយ

សវត

ថភព

សរប

តាមន

តវធ

បរតប

តដការ

បងកើតន

តវធស

មររបកា

រគរបគ

រ

ងកាកស

ណល

នរអា

ងសតជកលា

មក

នងសា

ដររយកកា

កសណ

លច

រញ។

បងកើតប

រពនធស

មររបប

នរសទធ

ការទ

កដកកា

កសណ

ល ឬ

ការប

រើបររស

ឡើងវ

ញ

នវកា

កសណ

លន

រអាងស

តជក លា

មកពប

ងគន។

បងកើតស

រវាសាដររស

មាអរតអា

ងសតជកលា

មក ន

ងរណ

ដរបងគន

រមា

មយ នង

ការប

ណដះប

ណដរល

ពការទ

កដកកា

ក

សណ

លបង

គនបរកប

ដោយ

សវត

ថភព។

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

វសយ

ឯកជន

កររមកា

រឧបត

ថមភព

មនទរ អ

ភវឌរឍ

នជនប

ទខរតដ

ការយា

លយ

អភវឌ

រឍន ជន

បទ ស

រក

47យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

សមា

សភ

គ ២

.៣ ៖

អនា

មយនៅ

តាមសា

លារៀ

ន គ

រះសាថរនស

ខាភបា

ល ន

ងសាថរបន

ដទរទ

ៀតនៅ

តាមទ

ជនបទ

២.៣

.១ អ

នាមយ

នៅតា

ម

សាលា

រៀន

នងកា

រអបរ

អនាមយ

ផទរល

ខលន

សាលា

រៀនមា

នបងគន

អនាមយ

ដរល

មាន

ការក

រលអហ

ើ យ ស

សរសា ន

ស ស

រស យ ល

ដ ង ព

ការអ

នវតដអ

នាមយ

ផទរល

ខលនប

រកប

ដោយ

សវត

ថភព

បងកើតន

វបទដ

ឋរនថានរកា

ត

ដរល

មានកា

រ កណ

តពចន

នសស

រស

នងបគ

គលកស

មររបប

ងគននម

យៗ

នងមា

នការ

បរងច

រកបនទប

បងគ ន ស

មររ ប ក

មរ ង បរ ស

កមរងស

រ

បគគល

ក នង

កមារព

ការ។

រៀបច

នងថ

រទាបញ

ជសារព

ើភណឌស

ណងផ

គតផគ

ងទក

នងស

ណងប

ងគនអនា

មយ ដ

រលមា

នសររបក

នង

សាលា

រមបញ

ចលទា

ងសាថរនភ

ពធវើឱរយ

ដណើរ កា

រ

បងគន អ

នាមយ

នង ទ

ក នៅ គ

រប សាលា

ទាងអ

ស។

សាងស

ងបងគន

អនាមយ

សមស

របនៅតា

មសា

លា រ

ៀន ទា

ងអស

កនងតប

នជនប

ទ ដោ

យប

រើ វធសា

សរតជឆ

លើយតប

ៅតា

មតម

រវការ។

បងកើត

នងផដល

នវកា

រអបរ

មលដ

ឋរនព ប ន

ន ជ វ ត

ដរល

ាផ

នរកមយ

នរកម

មវធស

ករសាស

នល

សរបគា

នរាមយ

នង កា

រផតជល

ហរដ

ឋររចនា

សមពន

ធ។

ករស

ងអបរ

យវជ

ន នង

កឡា ន

ង

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

ករស

ងអបរ

យវជ

ន នង

កឡា

រមា

មយ ន

ងសាលា

រៀន

ករស

ងអបរ

យវជ

ន នង

កឡា

រមា

មយ សា

លារៀ

ន

ករស

ងអបរ

យវជ

ន នង

កឡា

រមា

មយ សា

លារៀ

ន

48 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

២.៣

.២ អ

នាមយ

នៅតា

ម

គរះសា

ថរនសខា

ភបាល

នង

គរះសា

ថរនសខា

ភបាល

នងសា

ថរបនដទ

រទៀត

នៅតា

មទជន

បទ

មាន ប

ងគន អនា

មយ ដ

រលមា

នការក

រលអ

បងកើតប

ទដឋរនថា

នរកាត

ដរល

មានក

ណត ព

ចននអ

នក ជ ង

សម

ររក កនង ម

ណឌល

សខភ

ព នង

អនក

ជ ង ដ

រ ល ម ក

ពគររះ ជ

ង ស

មររបប

ងគនអនា

មយ

នមយ

ៗ ដោ

យមា

នការប

រងចរក ប

នទប បង

គន សម

ររប

បរស

សរតជ ន

ងជនព

ការ។

រៀបច

នងថ

ររករសាប

ញជសា

រពើភណ

ឌ នរស

ណង

ផគតផគង

ទក ន

ងបងគន

អនាមយ

ដរល

មានស

ររប ដោ

យាប

បញចល

ទាងសា

ថរនភពដ

ណើរកា

ររបស

វា

នៅតា

មគរះ សា

ថរនសខា

ភបាល

នងសា

ថរបនដទ

រទៀត

នៅ ទជ

នបទ ។

សាងស

ងបងគន

អនាមយ

នៅគ

របគរះសា

ថរន

សខា

ភបាល

នងសា

ថរបន ដទ

រទៀត

នៅទជ

នបទ

ដោយ

បរើវធ

សាស

ដរ ឆលើយ

តបតា

មតម

រវការ

ករស

ងសខា

ភបាល

ករស

ងសខា

ភបាល

រមា

មយនង

កា

រយា- ល

យ ស

ខា ភ បា

ល ស

រ កបរតប

តតជ

ឬអាា

ញរធរ ពា

កពនធ

ករស

ងសខា

ភបាល

រមា

មយនង

ការ យា

ល យ

ស ខា

ភ បា ល

សរ ក

ឬសាថរបន

ពាកព

នធ

២.៣

.៣ អ

នាមយ

បរសា

ថរន

ទាងកា

កសណ

លាវ

នងរង

ផរនកា

រ សម

ររបអនវ

តតជាយ

ទធសាស

ដរ

សម

ររប អនា

មយបរ

សាថរន

ដោយ

ផអរកល

ើតមរវកា

រាកស

តជរង

ធវើកា

រសករសា

សររវជ

ររវពប

រពនឋបង

ហរកា

កសណ

លាវ

ដើមរប

វាយតម

លរទហន

របញហរ

នងស

ណើដណ

ះសររយ

ាយ

ទធសាស

ដរ។

ធវើកា

រសករសា

សររវជ

ររវពកា

កសណ

លរង

ដើមរប

វាយតម

លរ ទហន

របញហរ ន

ងសណ

ើដណះស

ររយ

ាយ

ទធសាស

ដរ។

អភវឌ

រឍ នងអ

នវតដផ

រនការដ

ើមរបដោ

ះសររយ

ការ

បងហរ កា

កសណ

លាវ

នងកា

រទកដ

កសណ

លរង

។

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

នងមន

ទរអភវ

ឌរឍនជ

នបទខ

រតដ

49យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

គោល

ដៅយ

ទធសាស

តជរទ៣៖

ការផ

លរសបដរ

ឥរយា

បថផ

នរកអនា

មយផ

ទរលខលន

សមា

សភ

គ ៣

.១ ៖

ការល

ើកកមពស

អនាមយ

ផទរល

ខលន

បរា

ពលរដ

ឋបានយ

ល ដ ង

នងអ

នវតដ

អនាមយ

ផទរល

ខលន ប

រកប ដោ

យស

វតថភ

ព

ពាកព

នធនងកា

រ បរើប

ររសទក

សាអរត

នងបង

គន អនា

មយ

អនមត

នងផ

រសពវផរសា

យគោ

លកា

រណណ

រនា ស

ដព

ការ ល

ើកកមពស

អនាមយ

ផទរល

ខលនតា

មដន

តរតព

នតរយ

ការអ

នវតដ

នង វាយ

តមលរ ប

រសទធភ

ព នរកា

រផលរស

បតជរ

ទមាលរបក

នងការ ប

រតបតតជ អ

នាមយ

លអ។

ពនតរយ

មើល

ឡើង វ

ញ ន

ងករស

មរល

គោល

ការណ

ណរនា

សដពកា

រ លើកក

មពសអនា

មយផ

ទរលខលន

បនា

ទរប ព

ការវា

យ ត

មលរ ប

រសទធភ

ព នរកា

រអនត

តជគោល

ការណ

ណរនា

នរះ។

ធវើកា

រអង

ករតទននន

យមល

ដឋរន

នងតា

មដនកា

រអនវ

តដ អនា

មយ ហ

ើយាយ

ការណ

លទធផ

ល ៅ

ឱរយ កា

រយាល

យ អភ

វឌរឍន

ជនបទ

សរក

។

ធវើយ

ទធនាកា

រផរសព

វផរសាយ

ពការផ

លរសបដរ

ឥរយា

បថ

អនាមយ

ផទរល

ខលន នៅ

តាមស

ហគម

ន នង

តាមផ

ទះ។

ធវើកា

រអបរ

បណដះប

ណដរល

ាទ

ៀងទា

ត

នងវគ

គបបនស

ដព ការផ

លរសបដរ

ឥរយា

បថអនា

មយផ

ទរលខ

លន

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

នងក

រសងស

ខាភបា

ល

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

នងក

រសងស

ខាភបា

ល

សាថរបន

លើកក

មពសកា

រ ផលរស

បដរ

ទមាលរប

អនាមយ

ការយា

លយ

អភវឌ

រឍនជន

បទ ស

រក

តាម រ

យៈ គ

ណៈក

មមការទ

ទលបន

ទកសដរ

នង កមា

រឃ ន

ងសាថរបន

លើកក

មពសកា

រ

ផលរស

បដរ ទមា

លរបអនា

មយ

គណៈក

មមការ ទ

ទលបន

ទកសដរ

នងកមា

រឃ រម

ាមយ

នង

មនដរល

ើកកមពស

អនាមយ

នរកា

រយាល

យអភ

វឌរឍន

ជនបទ

សរក

50 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

គោល

ដៅយ

ទធសាស

តជរទ៤ ៖

ការអ

ភវឌរឍ

នងកា

របរតប

តដលើមធ

រយាបាយ

នានា

ដើមរប

សម

ររចឱរយបា

នសរវាផ

គតផគងទ

កសាអរត

នងអនា

មយជន

បទប

រកបដោ

យនរ

នដរភ

ព

សមា

សភ

គ៤.១

៖ កា

រគរបគ

រងវស

យផគត

ផគងទក

សាអរត

នងអនា

មយជន

បទ

វសយ

ផគតផគង

ទកសា

អរត

នងអនា

មយ ជ

នបទ

តរវបា

នរៀប

ចឲរយបា

នសមស

រប

នងដណ

ើរការប

រកប

ដោយ

បរស

ទធភព

ដើមរប

ឱរយដណ

ើរ

ការស

មររចបា

ននវគោ

លដៅ

អភវឌ

ឍនស

ហស

រសវតរសរក

មពា ន

ង ទស

រសន

វសយ

របស

គោល

នយោបា

យា

ត

សតជព វ

សយ

ផគតផគង

ទកសា

អរត

នងអនា

មយ ជន

បទ

សម

របសម

រល ន

ងគរបគ

រងសកម

មភព នា

នា ន

រ ការ

ផលរស

បដរ សា

ថរបន ក

នង យទធសា

សដរ ន

រះ រម

ាមយ

នង

ផរនកា

រ សកម

មភព

០៥

ឆនរ ។

តាមដ

ន តរតព

នតរយកា

ររកចម

រើនសកម

មភព

នង ស

មទធ

ផលរប

សយ

ទធសាស

ដរ សតជពវ

សយ

ផគតផគង

ទកសា

អរត នង

អនាមយ

ជនបទ

។

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

ករ ម កា

រ ង រ ប

ចចរ ក ទ

រ ស វ ស

យ

ផគ ត ផគ ង

ទ ក សា

អរ ត នង

អនាមយ

ជនបទ

៤.១

.១

ការរ

ៀបចអ

ងគភពសា

ថរបន

នងកា

រករ ស

មរល

រចនា

សមពន

ធ

កររមប

រពនធវម

ជរឈកា

រ

នងវស

ហមជ

រឈការ

ការផ

ដលស

រវាកមមផ

គតផគងទ

កសាអរត

នង

អនាមយ

ជនបទ

នងកា

រលើកក

មពស

អនាមយ

ផទរល

ខលន ត

រវបានស

មរប

សម

រល គ

របគរង

នងតា

មដន

យារងមា

ន បរស

ទធភ ព នៅ

ថានរ ក ស

រ ក

ព ង

រ ងការយា

លយ

អភវឌ

រឍន ជន

បទ ស

រ ក តា ម ស

រ ក

នមយ

ៗ ដោ

យមា

នការគា

ទរពម

នទរ អភ

វឌរឍន

ជនបទ

ខរតដ ។

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

រមា

មយ

មនទរអ

ភវឌរឍ

នជនប

ទខរតដ

51យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

៤.១

.២.ត

នាទ

នង កា

រ

ទទល

ខស ត

រវកររម

បរពន

ធវមជរឈ

ការ

នងវស

ហមជ

រឈការ

តនាទរ

បសសា

ថរបនកនង

វសយ

ផគត

ផគងទក

សាអរត

នងអនា

មយជន

បទ

តរវបា

នកណ

តចរបាស

លាស

ដកឱ

រយបរើប

ររសស

រចកតជប

រកាស

ដរល

កណត ព

តនាទ រ

បស

សាថរបន

ពាកព

នធកនងវ

សយ

នរះ។

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

៤.១

.៣. អ

ភបាល

កចច ន

ង

គណន

រយរយភ

ព

មានយ

នដការគ

ណន

រយរយភ

ពបរកប

ដោយ

បរស

ទធភពស

មររបកា

រអនវ

តតជ

នៅថា

នរកមល

ដឋរន

បងកើតន

តវធដ

ើមរបធ

វើឱរយអា

ាញរធរ

មលដ

ឋរន មា

ន

គណន

រយរយភ

ពចពោ

ះសហ

គមន

កនងកា

រផដល

សរវា

ផគតផគង

ទកសា

អរត អ

នាមយ

នងអ

នាមយ

ផទរល

ខលន រម

ទាង កា

រ បរើប

ររស យ

នតជការ ស

ហគម

ន ដ

ើមរបតា

មដន

នង

តរតព

នតរយន

រការផ

តជល ស

រវាកមម។

បងកើត គោ

លកា

រណណ

រនា ស

មររបរ

ដឋបាល

មលដ

ឋរន

(អនកផ

ដលស

រវា នង

សាថរបន

គាទ

រ) ពរ

បៀប

កនងកា

រធានា

ឲរយ

បានន

វគណ

នរយ

រយភព

ចពោះអ

នកខាង ល

ើ នង

អនកខា

ងកររម។

បងកើតឲ

រយមានប

រពនធមយ

សម

ររបការយា

លយ

អភវ

ឌរឍន ជ

នបទ ស

រក ដ

ើមរបស

វរងរក ព

តមាន

ទទល

ពតមា

ន

នងមត

តរឡ

ប (ឧ

ទាហ

រណ កា

រតអញ

តអររ)

ដរល

ទទល

បានព

សហ

គមន

គរសា

រ នង ក

រ មបរ ករសា

ឃ រម

ទាង

បរពន

ធ តាមដ

ន បរៀប

ធៀប

ការ អ

នវតតជ រ

វាង ថា

នរកសរក

នងស

ហគម

ននមយ

ៗ។

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

52 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

៤.១

.៤.

គោល

ការណ

ណរនា

នងនត

វធ

ការផ

តជលស

រវាកមមប

រកបដោ

យប

រសទធ

ភពា

មយ នង

បទដ

ឋរនសតជងដ

ផរសរង

ៗ

ដើមរប

ឲរយមា

ន គណ

នរយ

រយភព

ពនតរយ

ឡើងវ

ញគោ

លកា

រណណ

រនា ន

ង នតវ

ធ ផរសរង

ៗ

ដរល

មានស

ររប ហ

ើយក

រសម

រល ប

ើចាបា

ច។

បងកើតគោ

លកា

រណណ

រនា ន

ងនតវ

ធថមៗ

តាមត

មរវកា

រ

កនងផ

នរកផរសរង

ៗន

រយទធសា

សដរន

រះ ។

ចង ក

រង ឯកសា

រ គោល

ការណ

ណរនា

នង ផ

រសពវផរសា

យ ៅ

ឲរយ សា

ថរបនថា

នរកាត

អាា

ញរធរមល

ដឋរន

អនកផដល

សរវាក

មម ក

រ ម

បរ ករសា

សរ ក

នង ឃ

ពរម ទា

ង សហ

គមន

អនក ប

រើ បររស

។

តាមដ

នតរតព

នតរយកា

រ បរើប

ររស ន

ងបរស

ទធភព

នរ

គោល

ការណ

ណរនា

នងកា

រករស

មរល

បរស

ន បើ ចា

បាច។

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

ាមយ

នងដ

រគ វស

យផគត

ផគងទក

សាអរត

នងអនា

មយជន

បទ

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

ាមយ

នងដ

រគ វស

យផគត

ផគងទក

សាអរត

នងអនា

មយជន

បទ

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

មនទរអ

ភវឌរឍ

នជនប

ទខរតដ

ាយកា

រណៅ

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

53យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

សមា

សភ

គ៤.២

៖ កា

រអភវ

ឌរឍធន

ធានម

នសរស ន

ងសមត

ថភព

៤.២

.១. ថា

នរកាត

នងរដ

ឋបាល

ថានរកក

ររមាត

សមត

ថភពស

មររបស

មរបស

មរល

នងធ

វើឱរយមា

ននរន

ដរភព ន

រ ការ ផ

តជល

សរវាក

មម នៅថា

នរកកររមា

ត ដ

រល

គាទ

រ ដោយ

ថានរកា

ត

ព ងរ ង ស

មតថភ

ពមន

រតជ ការយា

លយ

អភវឌ

រឍនជន

បទ

សរក។

រៀបច

ផរនកា

រលមអត

សម

ររបអភវ

ឌរឍនស

មតថភ

ព

ដើមរប

កណត៖

បទពសោ

ធន ន

ងជនា

ញ ស

មររបក

ចចការចា

បាច

នៅ ថា

នរ ក ខរ

តតជ ន ង

ថានរ ក ស

រ ក ។

សមត

ថភព

នងចន

នបគគល

កដរល

មានស

ររប។

ការប

ណដះប

ណដរល

បនថរមដ

លបគ

គលក

ដរល

តរវ

បពរញ

តនាទ។

ថវកា

សម

ររបការអ

នវតតជផ

រនការ។

សម

របសម

រលកា

រធវើផ

រនការអ

ភវឌរឍ

សមត

ថភព

ាមយ

នង វស

យ ដទ

រៗទ

ៀត ន

ងដណ

ើរការវម

ជរឈកា

រ

នងវស

ហមជ

រឈការ ដ

ើមរបធា

នាថា

ការអ

ភវឌរឍ

សមត

ថភព

ទាងអ

ស ន

ះ អា

ចធវើៅ

បាន

។

អនវត

តជផរនកា

រអភវ

ឌរឍនស

មតថភ

ពដរល

បានប

ងកើត រ

ច។

បងកើតវ

គគបណ

ដះបណ

ដរលរយ

ៈពរល

ខល ស

មររប ម

នរតជ

ថានរកក

ររមាត

នងបគ

គលកព

សាថរបន

ពាកព

នធនានា

។

ករស

ង អភវ

ឌរឍនជ

នបទ

នង

មនទរអ

ភវឌរឍ

នជនប

ទខរតដ

ករស

ងអភវ

ឌរឍន ជ

នបទ

ករស

ងអភវ

ឌរឍន ជ

នបទ

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

នងសា

ថរបន ផដល

វគគ បណ

ដះបណ

ដរល

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

54 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

សមា

សភ

គ ៤

.៣ ៖

ការអ

ភវឌរឍ

វសយ

ឯកជន

៤.៣

.១.

ការប

ងកើតប

រយាកា

ស

បរកត

បរជ

រង

កចចស

នរយាផដល

សរវាក

មមµស

មររប

សហ

គររស

ធនតច

នងម

ធរយម

ដរល

ពាកព

នធនងវ

សយ

ផគតផគង

ទកសា

អរត

នងអនា

មយ

ជនបទ

តរវបា

នធវើឡ

ើង

ដោយ

កនង ប

រយាកា

សប

រកតប

រជរង

បរកប

ដោយ

ការទ

ទលខស

តរវខ

ពស

បងកើតន

តវធប

នថរមច

ននប

ដើមរប

ធានា

ឲរយមា

នការគោ

រពកច

ចសនរយា

នងន

តវធល

ទធកមម

៖

- ធវើ ឲ

រយ ករមប

រើបររស

ទក ន

ងអនា

មយមា

នតនា

ទកនងក

ចច

សនរយា

ដច

នរះ កច

ចសនរយា

នរះគ

ធវើឡ

ើងរវាង

អាា

ញរធរមា

នស

មតថកច

ច រមគា

នរាមយ

នងក

រមបរើប

ររស ទក

នងអ

នាមយ

ាភ

គមាខរងា

មយនង

ភគមា

ខរងទៀត

ដរល

ា ក

រ ម

ហនឯ

កជន

។

- យោងៅ

តាមដ

ណើរកា

រដរញ

ថលរ ត

រវផរសព

វផរសា យ

ៅ

ឲរយ ស

ហគម

នអនកប

រើបររស

អពកា

រដរញ

ថលរ រស

យក

អនកម

រការ ដ

រលមា

នតម

លរទាបា

ងគរ បផ

ត ចន

ន ប

នាករ

មទាង កា

របារនសា

មរនតម

លរ ដោយ

អាា

ញរធរ មា

ន

សមត

ថកចច (

រមទា

ងរប

ៀបន

រការបា

រនសាមរនដ

រលផ

តរត

លើគោ

លកា

រណថ

លរពលកម

ម គរឿង

ចករ ន

ងសមា

ភររៈ)។

- ពរល

កចចស

នរយាន

រការសា

ងសង ត

រវបានប

ញចប

តរវ

ធវើកា

រ ផរសព

វផរសាយ

ពតមា

នផលវកា

រាសា

ធារណ

ៈ អព

គណនរ

បសគម

ររងដល

សហ

គមន

ដោយ

ភជរប ា

មយ

នង ពត

មាន ល

មអត ពថ

វកាកនង

គមររង

ដរល

បាន ច

ណយ

កនងកា

រ អនវ

តតជផរនកា

រ អភវ

ឌរឍ ស

មតថភ

ព ។

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

55យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

រៀបច

នងច

ងករងផ

រសពវផរសា

យគោ

លកា

រណណ

រនាស

តជ

ព ការទ

ទល ខស

តរវ គ

ណន

រយរយភ

ព កា

រពរយាក

រណ ន

ង

តមាលរភ

ព ស

មររបវ

សយ

ឯកជន

។

ផរសពវផ

រសាយគោ

លកា

រណណ

រនាន

រះ ៅ

ការយា

លយ

រដឋបា

ល ថា

នរកកររមា

ត ទាងអ

ស ដ

រលពា

កពនធន

ង

វសយ

នរះ

នង ក

រមបរករសា

ឃ-ស

ងករត

។

ផរសពវផ

រសាយគោ

លកា

រណណ

រនាខា

ងលើ ៅ

សហ

គររស

ធនតច

នងម

ធរយមទា

ងអស

ដរល

មានច

ណបអា

រមមណ

កនងកា

រ ផតជល

សរវាក

មមផគតផ

គងទកសា

អរត នង

អនាមយ

។

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

មនទរអ

ភវឌរឍ

នជនប

ទខរតតជ

ការយា

លយ

អភវ

ឌរឍនជ

នបទស

រក

វសយ

ឯកជន

មានកា

រជឿា

កកនងកា

រវន

យោគ ល

ើបរតប

តតជការ ផ

ដល

សរវាក

មមផគតផ

គងទកសា

អរត

នងអនា

មយជន

បទរយ

ៈពរល

វរង

កចចស

នរយាស

មររបអ

នកផតជល

សរវាក

មម រម

មាន កា

រ វន យោ

គ

លើហ

រដឋររច

នាស

មពនធ ដ

រលមា

នរយ

ៈពរល

យារង ហោ

ច

ណស

១០

ឆនរ ដ

ើមរបឲ

រយអនកម

រការអា

ច ពង

រកទនវ

ន យោគ

ហើយ

អាច ទ

ទល បា

ន ចណ

ល ពកា

រវនយោ

គ នះ ម

កវញ

។

កចចស

នរយា ន

រះ រម

មាន ប

ទបរបញ

ញតតជផលវច

របាប ស

មររប កា

របញ

ចប

កចចស

នរយាមន

ពរល

កណត

កនង ករ

ណ ដ

រល កា

រផតជល

សរវាក

មម

មន បា

ន លអ ។

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

56 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

៤.៣

..២

លទធភ

ពទទល

បាន

ទនស

មររបកា

រវនយោ

គ

នងប

ររកកមច

មានកា

រផតជល

បររកក

មចទរងទ

ររយ

តច ដ

លអា

ជវកម

មធនតច

នងម

ធរយម

នៅជន

បទ ស

មររបកា

រផតជល

សរវាក

មម

នងផល

តផល

នរកា

រផគតផ

គងទកសា

អរត

នង អនា

មយ

កណតរ

ក នង

រករសាឲ

រយមានធ

នធានា

មលធន

សម

ររប

ការវន

យោគ

តាមរ

យៈសា

ថរបនមក

រហរញ

ញវតថ។

សាថរបន

មករហ

រញញវត

ថ

៤.៣

.៣.

ការអ

ភវឌរឍ

ជនាញ

អាជវ

កមម ន

ងបច

ចរកទរស

អាជវ

កមមធន

តច ន

ងមធរយ

ម

ដរល

បមរើស

រវាផគតផ

គងទកសា

អរត

នងអនា

មយ ជន

បទ មា

នសមត

ថភព

ា មល

ដឋរនល

ើការគ

របគរងអា

ជវកម

ម

នងកា

រគរបគ

រងហរញ

ញវតថ

កណតរ

កសាថរបន

បណដះប

ណដរល

សមស

រប

នងបង

កើតកមមវ

ធបណ

ដះបណ

ដរល។

ផតជលវគ

គបណដះប

ណដរល

ដលស

ហគ

ររសខា

នរតតច

នងមធ

រយម នៅ

ថានរកម

លដ

ឋរន។

ផតជលកា

រណរនា

លើកា

រតាមដ

ន ត

រតពនត

រយ នង

គាទ

រដលអា

ជវកម

មខានរតត

ច។

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

អងគកា

រមនម

រនរដ

ឋរភបាល

សាថរបន

នងសា

កលវទ

រយាលយ

ដរល

ផដលវគ

គបណដះ

បណដរល

អាជវ

កមម

អងគកា

រមនម

រនរដ

ឋរភបាល

សាថរបន

នងសា

កលវទ

រយាលយ

ដរល

ផដលវគ

គប

ណដះ

បណដរល

អាជវ

កមម

57យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

សមា

សភ

គ៤.៤

៖ កា

រធវើផ

រនការ ន

ង ប

រពនធគ

របគរងព

តមាន

បរពន

ធគរបគ

រងពតមា

នរមម

យត

រវ

បាន ប

រើបររស

សម

ររបធវើផ

រនការ

នង គ

របគរងវ

សយ

ផគតផគង

ទក

សាអរត

នង អនា

មយ ជន

បទ ប

រកប

ដោយ

បរស

ទធភព

ធវើកណ

រទមរងប

រពនធគ

របគរងព

តមានប

ចចបរបន

ន ាមយ

នងទន

ននយផ

រសរងៗ

សម

ររបបង

កើត ឲរយមា

ន បរពន

ធ គរបគ

រង

ពតមា

ន រមម

យ ។

ធវើឲ

រយបរពន

ធគរបគ

រងពតមា

នអាចប

រើបានដោ

យអនក

ពាកព

នធទាងអ

សនៅ

កនងវស

យន

រះ ន

ងដកវា

ៅកនង

គរហ

ទពរ ន

ងតាមរ

យៈម

ធរយាបា

យ ផ

រសរងៗ

សម

ររប

បររស

រយ ទា

កទងដ

លអនក

ពាកព

នធ ដ

រល គា

មរនលទធភ

ព

បរើប

ររស អន

ធណរត។

ធានា

ថា ទ

នននយ

ទាងអ

សអព

ហរដ

ឋររចនា

សមពន

ធ សាថរបន

នងកតា

តរសងគម

តរវបា

នបរមល

ហើយ

ចរកច

រញា

ផនរក ស

តជរ

បរស

កមា

រ ជនព

ការ ន

ងជនា

តភគត

ច ។

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

មនទរអ

ភវឌរឍ

ន ជនប

ទខរតដ

នងកា

រយាល

យអភ

វឌរឍន

ជនបទ

សរក

សមា

សភ

គ៤.៥

៖ កា

រវាយ

តមលរ ន

ងការរ

ៀនស

តរ

បរពន

ធចរករ

លរក

ចណរះដ

ង នង

បទ ពសោ

ធន ដមា

នបរស

ទធភព

ពបគគល

នមយ

ៗ ន

ងករមនា

នា

ដរល

ធវើកា

រលើ ទដ

ឋភព ផ

រសរងៗ

គានរ

សម

ររបភគ ពា

កពនធ

នរវស

យផគត

ផគង

ទកសា

អរត នង

អនាមយ

ជនបទ

បងកើតប

រពនធច

រករល

រកលទឋផ

លន

រ ការវា

យ តម

លរ កររម

ការ គ

របគរង រ

បសក

រមការង

រ សម

របសម

រល វស

យ ផគត

ផគង

ទកសា

អរត នង

អនាមយ

ជនបទ

។

ធវើកា

រវាយ

តមលរ ន

ង ផរសព

វផរសាយ

នវល

ទធផល

ឲរយ បា

ន ទល

ទលាយ

កនងវស

យ ផគត

ផគងទក

នងអ

នាមយ

នងកា

រសករសា

លើ

ទដឋភ

ព ាកលា

ក នង

វធសា

សដរ មយ

ចននក

នងវស

យ ន

រះ។

ករស

ង អភវ

ឌរឍនជ

នបទ

ករស

ង អភវ

ឌរឍនជ

នបទ

58 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

សមា

សភ

គ៤.៦

៖ កា

រសររវជ

ររវ កា

រអភវ

ឌរឍ ន

ងការច

នរបរឌត

នតវធ

ដលអតល

អនមយ

តរវបា

នអនវ

តដ

សម

ររបការស

ករសាស

ររវជររវ

ការអ

ភវឌរឍ

នងកា

រ ចនរប

រឌត

ខាងប

ចចរកវ

ទរយាថម

ហើយ

នងវធ

សាស

ដរផនរកទ

ន

បងកើតន

តវធា

លកខណ

ៈបរពន

ធ សម

ររបអនវ

តតជការធ

វើ

ពសោធន

ការអ

នមត

នងផរស

ពវផរសាយ

អពវធ

សាស

ដរ នងល

ទធ

ផលអភ

វឌរឍប

ចចរកវ

ទរយាថមៗ

។

បងកើតគ

ណៈក

មាមរធកា

រសម

ររបណរនា

នង

អនមត

កនងកា

រងរន

រះ។

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

សមា

សភ

គ៤.៧

៖ ទ

នាកទ

នង ទនាកទ

នងប

រកបដោ

យ

បរស

ទធ ភព ទា

ងកនង

នងក

ររវសយ

ផគតផគង

ទកសា

អរត

នងអនា

មយជន

បទ

បងកើត

នងអន

វតតជយ

ទធសាស

រតជទនាកទ

នង

ដើមរប

ដោះស

ររយបញ

ហរផរសរង

ៗ រម

មាន៖

- លើកក

មពសមខ

មាតរ

បសវស

យន

រះនៅកនង

ឆកន

យោបា

យ តា

មរយ

ៈការផ

រសពវផរសា

យពឥ

ទធ ពល

របស

វសយ

នរះ

ៅល

ើទដឋភ

ពនយោ

បាយ

ា អា

ទភព នា

នា

ដចា

ការអ

ភវឌរឍ

សខភ

ព នង

សរដឋក

ចច។

- ធវើឲ

រយវសយ

នរះមា

នការទា

កទាញ

ចពោះសា

រពត មា

ន។

- ផរសព

វផរសាយ

យទធសា

សតជររប

សវស

យ ន

រះ ទា

ងនៅកនង

នងក

ររវសយ

ផគតផគង

ទកសា

អរត នង

អនាមយ

ជន ប

ទ។

- បង

កើតយនតជកា

រទនា

កទនង

អនតជរក

រសង។

- កណ

តទននន

យស

ខានៗ

- នង

ពតមា

នដរល

ចាបា

ច។

- បង

កើត បណ

ដរញ ន

ងយនតជកា

រទនា

កទនង

ផទរកនង

។

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

នងដ

រគអភវ

ឌរឍន

59យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

សមា

សភ

គ៤.៨

៖ ភ

ពករក

រ ជនា

តភគត

ច ភ

ពងយ

រងគ

ររះ

៤.៨

.១. ភ

ពករក

រគ

រសារក

រករបផ

ត នង

គរសា

រ ងយ

រងគ

ររះ បផត

តរវបា

នផដល

អាទភ

ព

សម

ររបការទ

ទលបា

នសរវា ផ

គតផគង

ទកសា

អរត នង

អនាមយ

ជនបទ

ផតជលអា

ទភពដ

លតប

នករក

របផត

នង តប

ន ដរល

ពធាលរប

មាន កា

រ គាទ

រ ដើមរប

ផតជលស

រវាកមម ផ

គតផគង ទ

កសាអរត

នង

អនាមយ

ជនបទ

។

កណតរ

កសរក

នងឃ

ករក

របផតនៅ

កនងខ

រតតជ នង

គរសា

រករក

របផតនៅ

កនងភម

ដោយ

យោង តា

ម បញ

ជកណត គ

រសារ

ករក

រ ដរល

តរវបា

ន បង

កើត ឡើង

នង រក

រសា ដោយ

មនទរ ផ

រនការ

ខរតតជ។

សាថរបន

អភវឌ

រឍនស

រវាកមម

សាថរបន

អភវឌ

រឍនស

រវាកមម

៤.៨

.២. ព

ការភ

ពស

រចកតជត

រវការន

ងកតជបា

រមភ

របស

ជនពកា

រ តរវបា

នដោះស

ររយ

ាអា

ទភព

កនង កា

រ ផតជល

សរវាក

មម

ផគតផគង

ទកសា

អរត នង

អនា

មយ ជន

បទ ន

ង លើកក

មពសកា

រ ផលរស

បតជរឥរ

យាបថ

អនាមយ

ផទរល

ខលន

ការប

ងកើត

នងកា

រផតជល

សរវាផ

គតផគងទ

កសាអរត

នង

អនាមយ

ជនបទ

តរវគោ

រពតា

មចរបាប

សតជពក

ចចគាពា

រ

នងកា

រលើកក

មពសស

ទធជនព

ការ (

ឆនរ២

០០

៩)។

គមររង

នងកម

មវធទក

សាអរត

នងអនា

មយជន

បទ

ទា

ងអស

នងត

រវពចា

រណល

ើសរចក

តជតរវកា

រ របស

ជនពកា

រ

នៅគ

របដណ

កកាល

នរកា

ររៀប

ច នង

អនវត

តជ គមររង

នងកម

មវធ។

អងគកា

រជនព

ការ ន

ងតរវបា

នបញ

ចល ឬ

ធវើា

តណង

នៅកនង

ដណើរកា

រ ពគ

ររះ យោបល

គណៈក

មមការ ឬ

ករមប

រករសាផតជល

យោបល

។

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

ករមប

រករសាស

កមមភ

ពជនព

ការ

ដរគអ

ភវឌរឍ

ន នង

អនក

ផតជលស

រវាទាងអ

ស

អនកផតជល

សរវាទា

ងអស

ករមកា

រងរប

ចចរកទ

រសវស

យផគត

ផគងទក

សាអរតន

ងអនា

មយ

ជនបទ

ករស

ងអភវ

ឌរឍន ជ

នបទ

គណៈក

មាមរធកា

រ នងក

រមបរករសា

ផរសរង

ៗទ

ៀត

60 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

សមា

សភ

គ ៤

.៩ ៖

ការប

ញរជាប

យរនឌ

រ

យរនឌ

រ តរវបា

នបញ

ជររបៅកនង

វសយ

ផគតផគង

ទកសា

អរត នង

អនាមយ

ជនបទ

ពនតរយ

ឡើងវ

ញ ន

ងធវើបច

ចបរបននភ

ពផរនកា

រ សកម

មភព

បញរជាប

យរនឌ

រ។

ពនតរយ

ឡើងវ

ញាល

គោល

ការណ

ណរនា

នងនត

វធដ

រល មា

ន សររប

នងត

រវបង

កើតនៅព

រលខា

ងមខ

របស

វសយ

ផគតផគង

ទកសា

អរត នង

អនាមយ

ជនបទ

ដើមរប

ធានា

ថាគោ

លកា

រណណ

រនា ន

ង នតវ

ធទាងន

រះ

បានប

ញជរកន

ង ណរនា

អពបញ

ហរយរនឌ

រ បាន គ

របគររន។

បងកើតវ

គគតរង

ទសអព

យរនឌ

រ សម

ររបមន

រតជរដឋរភបា

ល

ករមប

រករសា ាជ

ធាន

ខរតតជ

ករង

សរក

ខណឌ ឃ

សង

ករត

នង អនក

ផតជល ស

រវាកមម

កនងវស

យ ផគត

ផគង ទក

សាអរត

នង

អនាមយ

ជនបទ

។

រៀបច

វគគតរ

ងទស

អពយ

រនឌរ ស

មររបភ

គ ពាកព

នធ

ទាងឡា

យ។

ករមកា

រងរប

ញរជាប

យរនឌ

រ

នរក

រសង អ

ភវឌរឍ

នជនប

ទ

ាមយ

ករស

ងកចចកា

រនារ

ករមកា

រងរប

ញរជាប

យរនឌ

រ

នរក

រសងអ

ភវឌរឍ

នជនប

ទ

ាមយ

ករស

ងកចចកា

រនារ

ករមកា

រងរប

ញរជាប

យរនឌ

រ

នរក

រសង អ

ភវឌរឍ

នជនប

ទ

ាមយ

អងគកា

រផដល

ការ

បណ

ដះ

បណដរល

អងគកា

រផដល

ការប

ណដះប

ណដរល

61យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

សមា

សភ

គ ៤

.១០

៖ ប

រសាថរន ផល

បះពា

លបរ

សាថរនប

ណដរល

មក ព

សរវាផ

គតផគងទ

កសាអរត

នងអនា

មយ

ជនបទ

តរវបា

នយល

ដងនៅ

គរប

លដ

ប ថានរកទា

ងអស

ហើយ

ផលបះ

ពាល

ទាងន

រះ

នងត

រវបានកា

តបនថយ

នៅកនង

ដណើរ

ការ អ

ភវឌរឍ

នង ផ

ដលស

រវាកមម

ធវើកា

រសករសា

ពកម

រតយល

ដង ន

ង ទនា

កទនង

រវាង

សរវាផ

គតផគងទ

កសាអរត

នងអនា

មយ ន

ងផល

បះពា

ល

បរសា

ថរន រម

ទាង កា

រ គរបគ

រងធនធា

នទកច

រះ ន

ង

ផលបះ

ពាល

ដល ស

ខភព ។

កសាងគោ

លកា

រណណ

រនា ន

ងនតវ

ធ ដ

ើមរប

ដោះស

ររយ ផល

បះពា

លបរ

សាថរន

រមទា

ងចរបាប

ដរល

ពាកព

នធ

កនងកា

រផតជល

សរវា ផ

គតផគងទ

កសាអរត

នងអនា

មយ ជន

បទ។

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

62 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

សមា

សភ

គ ៤

.១១

៖ កា

រគរបគ

រង នង

កាតប

នថយហា

នភយ

គររះម

ហនតជា

យ ន

ងការប

ររបរល

អាកា

សធា

ត

សរវាផ

គតផគងទ

កសាអរត

នងអនា

មយ

ជនបទ

តរវបា

នអភវ

ឌរឍ ដោ

យកា

ត

បនថយ

ផលបះ

ពាល

គររះម

ហនតជា

យ

នង ហា

នភយ

នរកា

រ បររប

រល

អាកា

សធា

ត

សម

របសម

រលា

មយគណ

ៈកមា

មរធការា

តគរបគ

រ

ងគររះម

ហនតជា

យ ន

វវធានកា

រ តរៀម

បងកររ ន

ង គរបគ

រង

គររះម

ហនតជា

យ។

ករស

មរល

លកខណ

ៈ បច

ចរកទរស

សម

ររបសណ

ងផគតផ

គង

ទកសា

អរត នង

អនាមយ

ជនបទ

កនងត

បនង

យ រង

គររះ

ដោយ

ទកជន

ន។

រៀបច

ផរនទ

ចងអល

បងហរញ

ពតបន

ងយ

រងគ

ររះ ដោយ

ទក ជន

ន ាង

សងត

នងបង

កើតវធា

នការកា

ត បនថយ

ផល

បះពា

ល។

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

គណៈក

មាមរធកា

រ ាត

គរបគ

រងគររះម

ហនតជា

យ

63យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

គោល

ដៅយ

ទធសាស

តជរទ៥ ៖

ហរញ

ញបរបទា

នសម

ររបវស

យ ផគត

ផគង ទក

សាអរត

នងអនា

មយ ជន

បទ

សមា

សភ

គ៥.១

៖ ហ

រញញបរប

ទានន

រចណយ

ទនដ

ើម

៥.១

.១. ហ

រដឋររច

នាស

មពនធ

ផគតផគង

ទក សា

អរត

នងអនា

មយ ជន

បទ

នងផ

នរកទន

ធវើឲ

រយ មាន ម

លនធ

ហរញ

ញវតថចា

បាច

សម

ររប ផតជល

ហរដ

ឋររចនា

សមពន

ធថម

នងកា

រជស

ជលហ

រដឋររច

នាស

មពនធ

ដរល

មានស

ររប ន

រសរវា ផ

គតផគង ទ

កសាអរត

នង អនា

មយជន

បទ

រៀបច

ផរនកា

រវនយោ

គវស

យផគត

ផគងទក

សាអរត

នង

អនាមយ

ជនបទ

។

តសមត

ឲរយមា

នការប

ងកើនន

វមល

នធគា

ទរពា

ជរដ

ឋរ

-

ភបាល

ដោយ

បងហរញ

ព ផល

ចណរញ

សរដឋក

ចច

នង ស

ងគមកច

ច ដរល

បានម

ក ពកា

រ វនយោ

គ លើស

រវា

ផគតផគង

ទកសា

អរត នង

អនាមយ

ជនបទ

។

ពនតរយ

ឡើងវ

ញល

ើសមា

មាត

រនរកា

រចល

រមបដ

ភគ

ពសហ

គមនក

នងខរតតជ

នងស

រកនមយ

ៗ ៖

- បង

កើតនតវ

ធ នង

លកខណ

ៈវនច

ឆយ ស

មររប ក

ណតអ

តររចល

រមបដ

ភគរ

បសស

ហគម

ន។

- កណ

តអត

ររចលរម

បដភ

គនៅតា

មមល

ដឋរន

ដោយ

អនលោ

ម តាម ន

តវធ ដ

រលបា

នបង

កើត ឡើង។

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទា

មយ

នង ក

រសង ស

រដឋកចច

នងហ

រញញវត

ថ

នងដ

រគអភវ

ឌរឍន

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

ាមយ

នងក

រ

មការង

របច

ចរកទរស

វសយ

ផគតផគង

ទក

សាអរត

នងអនា

មយជន

បទ

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

ាមយ

ករស

ង សរដឋក

ចច នង

ហរញ

ញវតថ

នងអា

ាញរធរ

មល ដ

ឋរន

64 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

៥.១

.២.

យនតជកា

រផដល

ហរញ

ញបរប ទា

ន

ផនរកអ

នាមយ

ការផ

តជល ហ

រញញបរប

ទានផ

នរកអនា

មយ ន

ង

អនវត

ដយនដកា

រដរល

មានកា

រសាកល

របង ត

រ

មតរវហ

ើយបង

ហរញថា

មានប

រសទធភ

ព

ខពសកនង

ការទ

ទល បា

ន សរវា

អនាមយ

បរកប

ដោយ

នរនតជរ

ភព

ដើមរប

ការពា

រ

សខភ

ព នង

កាតប

នថយផល

បះពា

ល

អវជជមា

នដល

បរសា

ថរន

បងកើតក

រមការង

រដើមរប

ដកនា

នងណ

រនាកា

របង

កើត

ជមរើស

យនតជកា

រ នានា

សម

ររបការធ

វើហរញ

ញបរបទា

ន

ផនរកអ

នាមយ

ដោយ

បរើនត

វធកនង

សមា

សភ

គទ៦

៖

ការស

ករសាស

ររវជររវ កា

រអភវ

ឌរឍ ន

ងការច

នរបរឌត

។

បងកើតឲ

រយមានកា

រសាកល

របងដក

ពសោធន

យនតជកា

រ

ផដល ហ

រញញបរប

ទាន។

តាមដ

នតរតព

នតរយប

រសទធភ

ព នរយ

នតជការន

ះ

ដោយ

ពនតរយ

ៅល

ើការដ

រលបា

នាបប

ញចល

ឫ

មនបា

នាប ប

ញចល

ករមគោ

លដៅ

ដរល

តរវទ

ទល

បានហ

រញញបរប

ទាន ន

ងការ ទ

ទលយ

កឥរយា

បថអន

វតតជ

អនាមយ

លអ។

ធវើកា

រវាយ

តមលរប

រៀបធ

ៀបយ

នតជការផ

ដលហ

រញញបរប

ទា

នទាងឡា

យបនា

ទរបពដ

កឲរយអ

នវតតជម

យរយ

ៈកនលង

មក។

បងកើតឲ

រយមានគោ

លកា

រណណ

រនា ស

តជពយនតជកា

រ

បរកប

ដោយ

បរស

ទធភពស

មសរបស

មររបក

រម

គោល

ដៅ

ផរសរង

ៗ។

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

ាមយ

ករស

ង

សរដឋក

ចច

នងហ

រញញវត

ថ នងដ

រគអភវ

ឌរឍន

ដរគអ

ភវឌរឍ

ន អា

ាញរធរ

មលដ

ឋរន

អងគកា

រ មន ម

រនរដ

ឋរភបាល

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

ាមយ

នងក

រសង

សរដឋក

ចច

នងហ

រញញវត

ថ ពរមទា

ងដរ គ អ

ភវឌរឍ

ន

65យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

៥.១

.៣.

ការអ

ភវឌរឍ

សមត

ថភព

មានម

លនធ

សម

ររប អភវ

ឌរឍ ស

មតថភ

ព

សាថរបន

នងវ

សយ

ឯកជន

នៅល

ើ ការ

គរបគ

រង នង

ផតជលស

រវាកមមផ

គតផគង

ទក សា

អរត នង

អនាមយ

ជនបទ

ពរម ទា

ង

ការ ល

ើក កមពស

អនាមយ

ផទរល

ខលន

បារនសា

មរនថវកា

ចណយ

លើផ

រនការអ

ភវឌរឍ

នសម

តថភព

បារនសា

មរនថវកា

ចណយ

លើកា

រអភវ

ឌរឍវស

យឯក

ជន។

តសមត

ឲរយមា

នការប

ងកើនន

វមល

នធគា

ទរពរ

ដឋរភបា

ល ដោ

យបង

ហរញព ផ

លចណ

រញស

រដឋកចច

នងស

ងគមកច

ច ដរល

បានម

ក ពកា

រ វនយោ

គលើស

រវាផគត

ផគងទក

សាអរត

នង អនា

មយ ជន

បទ។

សវរងរ

កដរគអ

ភវឌរឍ

ន ដ

ើមរបចល

រម

នងផតជល

មលនធ

គាទ

រផរនកា

រអភវ

ឌរឍនស

មតថភ

ព

នងអភ

វឌរឍន

វសយ

ឯកជន

។

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

ករមកា

រងរប

ចចរកទ

រសវស

យផគត

ផគងទក

សាអរត

នងអនា

មយជន

បទ

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

ាមយ

ករស

ង សរដឋក

ចច នង

ហរញ

ញវតថ

66 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

សមា

សភ

គ ៥

.២ ៖

ហរញ

ញបរបទា

នលើចណ

យចរ

នតជ

មានថ

វកាចណ

យចរ

នដ ស

មររប ន

រនដរ-

ភព ន

រ សរវាផ

គតផគងទ

កសាអរត

នងអនា

-

មយ ជន

បទ

ចណយ

សម

ររបបរតប

តតជការល

ើសរវាផ

គតផគងទ

កសាអរត

រមទា

ងការទ

ទាតថ

លរចណយ

លើបគ

គលក

ឬ

អនក ម

រការ ច

ណយ

លើកា

រជស

ជល ន

ងការថ

រទា

ពរមទា

ង គរឿង

បនាលរស

នងកា

រចល

រម បដ

ភគ ដ

ល

បរពន

ធ ទរទ

រង ការ ថ

រទា ។

បងកើត

នងគ

របគរងម

លនធ

ថរទា

តាមរ

យៈកា

រ

ចលរម

បដភ

គ ា ប

រចាពគ

រសារអ

នកបរើប

ររស។

ករមគ

រសារន

មយៗ

នងបង

ថលរចណ

យល

ើការប

រើ

បររស

នងថ

រទាបង

គនអនា

មយរប

សពក

គរផ

ទរល រម

មាន

ការ គ

រប គរង កា

ក សណ

ល លា

មក ន

ង ការសា

តររយក កា

ក

សណ

ល ទា

ងនះច

រញ ។

រៀបច

ថវកា

នងប

រងចរក

ពរមទា

ងផតជល

មលនធ

សម

ររប ចណ

យ ចរ

នតជលើកា

រសម

របសម

រល ន

ងតរត

- ពនត

រយ ការផ

តជលស

រវាកមម

ដោយ

អនលោ

ម តាមវ

ដដ នរ កា

រ

គរប គ

រង ហរញ

ញវតថនា

ពរល

បចចបរប

នន នង

អនាគត

។

អនកប

រើបររស

តាមផ

ទះ

តាមរ

យៈក

រម បរើ ប

ររស ទក

នងអនា

មយ

ករមប

រើបររស

ទក ន

ងអនា

មយ

អនកប

រើបររស

តាមផ

ទះ

ករស

ងសរដឋក

ចច នង

ហរញ

ញវតថ ន

ង

បរពន

ធហរញ

ញវតថថា

នរកកររមា

ត

67យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

សមា

សភ

គ ៥

.២ ៖

ហរញ

ញបរបទា

នលើចណ

យចរ

នតជ

មានថ

វកាចណ

យចរ

នដ ស

មររប ន

រនដរ-

ភព ន

រ សរវាផ

គតផគងទ

កសាអរត

នងអនា

-

មយ ជន

បទ

ចណយ

សម

ររបបរតប

តតជការល

ើសរវាផ

គតផគងទ

កសាអរត

រមទា

ងការទ

ទាតថ

លរចណយ

លើបគ

គលក

ឬ

អនក ម

រការ ច

ណយ

លើកា

រជស

ជល ន

ងការថ

រទា

ពរមទា

ង គរឿង

បនាលរស

នងកា

រចល

រម បដ

ភគ ដ

ល

បរពន

ធ ទរទ

រង ការ ថ

រទា ។

បងកើត

នងគ

របគរងម

លនធ

ថរទា

តាមរ

យៈកា

រ

ចលរម

បដភ

គ ា ប

រចាពគ

រសារអ

នកបរើប

ររស។

ករមគ

រសារន

មយៗ

នងបង

ថលរចណ

យល

ើការប

រើ

បររស

នងថ

រទាបង

គនអនា

មយរប

សពក

គរផ

ទរល រម

មាន

ការ គ

រប គរង កា

ក សណ

ល លា

មក ន

ង ការសា

តររយក កា

ក

សណ

ល ទា

ងនះច

រញ ។

រៀបច

ថវកា

នងប

រងចរក

ពរមទា

ងផតជល

មលនធ

សម

ររប ចណ

យ ចរ

នតជលើកា

រសម

របសម

រល ន

ងតរត

- ពនត

រយ ការផ

តជលស

រវាកមម

ដោយ

អនលោ

ម តាមវ

ដដ នរ កា

រ

គរប គ

រង ហរញ

ញវតថនា

ពរល

បចចបរប

នន នង

អនាគត

។

អនកប

រើបររស

តាមផ

ទះ

តាមរ

យៈក

រម បរើ ប

ររស ទក

នងអនា

មយ

ករមប

រើបររស

ទក ន

ងអនា

មយ

អនកប

រើបររស

តាមផ

ទះ

ករស

ងសរដឋក

ចច នង

ហរញ

ញវតថ ន

ង

បរពន

ធហរញ

ញវតថថា

នរកកររមា

ត

៨. សមាសភាគយទធសាសរត សមាសភគាចរើន នៅកនងគោលដៅយទធសាសតជរទ១ ទ២ នងទ៣ តមរវឲរយមានគោលការណ

ណរនា នងនតវធសមររបអនវតដ ។ គោលដៅយទធសាសតជរទ៤ បាន ចរង ព សមាសភគមយ សមររប

ការ រៀបច គោលការណណរនា នងនតវធ សមររប អនវតដ ទាងនះ ។

គោលដៅយទធសាសតរទ១៖ការទទលបានសរវាផគតផគងទកសាអរត

ដរលមានការករលអបរកបដោយនរនដរភាព

ដណកកាលចមរបង សមររបការផដលសរវាផគតផគងទកសាអរត មានបគ ៖

ការអភវឌរឍ នងការរៀបចផរនការ រមបញចលទាងការបងកើតតមរវការតាមរយៈការផរសពវផរសាយ

សណើពសហគមន ចពោះការផដលមលនធ ការរៀបចគមររងសនើសការវាយតមលរ នង ការ ចាត

អាទភព ពរមទាងការបញជនសណើសមលនធ។

ការផដលហរដឋររចនាសមពនធ រមបញចលទាងការរៀបច នងចលនាសហគមន ការពនរយលព

ជមរើស បចចរកទរស នានា ដរលអាច ទទល យក បានការ សមររច ចតដ លើ ជមរើស បចចរកទរស

ដរល ពរញ ចតដ ការពរមពរៀង ការបងកើតករមបរើបររសទក នងអនាមយការបណដះ បណដរលសដ ព

ការគរបគរងនងថរទាដោយសហគមន ការចរកចាយ នងលក ផលត ផល ទក សាអរត នងអនាមយ

ពរមទាងការកសាងហរដឋររចនាសមពនធ

បរតបតដការ រម បញចលទាងការតរតពនតរយមើលការគរបគរងលើសរវាកមម ពសណក ករម

បរើបររសទក នង អនាមយ ការថរទា នងជសជលដោយមានកចចគាទរពរដឋបាលមលដឋរនលើ

ផនរកតាមដននងតរត ពនតរយ នងការបណដះបណដរល រយៈពរលខល ដើមរបបងកើនជនាញ នង

ចណរះ ដង ថមៗ ។

សមាសភាគ១.១៖ការទទលបានសរវាផគតផគងទកសាអរត

១.១.១ ការផដលហរដឋររចនាសមពនធថម

ការគរបដណដបដរលមានសររប នងកមរតនរការផដលហរដឋររចនាសមពនធថមបានបងហរញឲរយយើញ

ថាបរទរសកមពា សថតនៅលើគនលងផលវឆពរះៅសមររចគោលដៅអភវឌរឍនសហសរសវតរសរកមពាឆនរ ២០១៥ ។

ទោះ ប ា យារង នរះ កដ ចាបពឆនរ២០១៥ៅនងទាមទារឲរយមានការពនលឿនកមរត នរ ការ ផដល ហរដឋរ រចនា

សមពនធ ថម ដើមរបសមររចឲរយ បាន តាមទសរសនវសយ ផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយ ជនបទ ពោល គ

បរាជន រស នៅជនបទាងអសនងទទល បាន សរវាផគតផគងទកសាអរតដរល មានការករលមអ ។

ដោយផអរកលើគោលការណនរវធសាសដរឆលើយតបៅនងតមរវការ នងការគរបគរងដោយ

សហគមន ការពនលឿននរះពាកពនធៅនងការបងកើត នង រៀបចផរនការសមររប ហរដឋរ រចនាសមពនធថម

ដោយ រមបញចលទាង ការធវើបញជសារពើ ភណឌ នរសរវាដរលមានសររប ការ បងកើត តមរវ ការ ការរៀបច

សហគមន សមររបការគរបគរង នងការ ផដល ហរដឋរ រចនាសមពនធ ដោយវ សយឯកជន ។

68 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ការគរបគរងធនធានទកចមរះ គាដណើរការតាមបរពនធមយ សមររបអភវឌរឍ បរកប ដោយ

នរនតជរភព លើការបរងចរក នង តាមដនតរតពនតរយការ បរើបររស ធនធានទក កនង បរបទ បមរើ

បរយោជន សងគម សរដឋកចច នងបរសាថរន32 ។ ការគរបគរងធានទក ាប បញចល ទាង ការ បរងចរក

ធនធាន ទក សមររប ការ បរើបររស លើវសយផរសរងៗ គ ា ការ ទទល ខសតរវ របសករសងធនធានទក

នងឧតនយម ។

លទធផល សហគមន នងសាថរបននានាតាមជនបទ

ទទលបានសរវាផគតផគងទកតាម រយៈ ការ

ផដលហរដឋររចនាសមពនធថម

ការទទលខសតរវ

សកមមភព រៀបចបញជសារពើភណឌនរសរវាផគតផគង

ទក នងភព ខវះ ចនលរះផរសរងៗនៅថានរក

សរក ហើយចងករង ពតមាន ទាង នរះ

នៅថានរកខរតដ នងថានរកាត ។

គរបគរងការបរើបររសបរភពទកតាម

ផទះឲរយបាន តរមតរវ ដោយយោងៅ

តាមគោលការណគរបគរងធនធាន

ទកចមរះ ។

កណតការគាទរដរលផដលដោយ

ដោយរដឋរភបាល ដរគអភវឌរឍន

រមទាង អងគការមនមរន រដឋរភបាល។

ជរញឱរយមានដណើរការដកពាករយ

សនើសហរដឋរ រចនា សមពនធថមសមររប

សរវាផគតផគងទក។

ការរៀបចសហគមនសមររបគរបគរង

ការសាងសង បរតបតតជការ នងថរទា

សរវាកមមផគតផគងទក។ការផដលហរដឋរ

រចនាសមពនធថម

ការតរតពនតរយគណភពសណងថម

ការផដលមលនធលើថលរទនដើម

(Capital Cost) នរហរដឋររចនាសមពនធថម

មនទរអភវឌរឍនជនបទខរតតជ/

ការយាលយ អភវឌរឍនជនបទសរក

ករសងអភវឌរឍន ជនបទ

ករសងអភវឌរឍនជនបទ នង

ករសងធនធាន ទក នង

ឧតនយម

មនទរអភវឌរឍនជនបទខរតដ នង

ការយាលយ អភវឌរឍន ជនបទ សរក

មនទរអភវឌរឍនជនបទខរតដ នង

ការ យាលយ អភវឌរឍន ជនបទ សរក

ការយាលយអភវឌរឍន ជនបទ

សរក អងគការមនមរនរដឋរភបាល

វសយឯកជនដរល ទទល ភរកចចព

ការយាលយ អភវឌរឍន ជនបទ សរក

មនទរអភវឌរឍនជនបទខរតតជ នង

ការ យាលយ អភវឌរឍន ជនបទ សរក

ករសងសរដឋកចច នងហរញញវតថ

កនងភពាដរ គាមយ នង ករសង

អភវឌរឍនជនបទ នងដរ គ អភវឌរឍន

ពរមទាងសហគមន

32 (Cap-Net, Global Water Partnership, & UNDP, 2005)

69យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

១.១.២ការសាដររឡើងវញហរដាឋររចនាសមពនធដរលមានសររប

ហរដឋររចនាសមពនធផគតផគងទកាចរើន ដរលបានកសាងកាលពពរលកនលងៅ បាន បាក បរក

ខចខាតដោយសារមលហរតផរសរងៗាចរើន ហើយឥឡវព អាច បរើបររស បាន ទៀតទរ។ ដចនរះ

ចា បាច តរវសវរងយលពទហ នងមលហរត ផរសរងៗ នរការបាក បរក ខច ខាត ទាងនរះ មនពរលធវើការ

សាដររ ឡើង វញ នវសនបអណដងទក នង ហរដឋររចនា សមពនធផគតផគងទក ផរសរងៗ ទៀត ។

លទធផល សហគមន នងសាថរបននានាតាមជនបទ

ទទលបាន សរវា ផគ ត ផគងទកសាអរត តាម

រយៈការសាដររឡើង វញនវហរដឋររចនា

សមពនធដរលមានសររប ដរលអាចធវើៅបាន

ការទទលខសតរវ

សកមមភព ធវើការសករសាសររវជររវ ដើមរបកណតទហ

នងមល ហរត នរ ការខចខាតកនលងមក

នងដើមរប កណត ពតមលរ ដើមរប បរៀបធៀប

សមររបការជសជល ឬ ការសាងសងថម។

បងកើតនតវធ

នងគោលការណណរនាសតជអព

ការសាដររ ឡើង វញ នវហរដឋររចនាសមពនឋ

ដរលសដៅ ៅ លើ មល ហរត នរការ

ខចខាត ពមន ។

ជរញឱរយមានដណើរការដកពាករយសនើស

សមររបការ សាដររឡើងវញនវហរដឋររចនា

សមពនធផគតផគង ទក។

ការរៀបចសហគមនដើមរបគរបគរងការ

សាងសងបរតបតតជការ

នងការថរទាសរវាផគតផគងទក។

ការសាដររឡើងវញនវហរដឋររចនាសមពនធ

ដរលមានសររប

ការតរតពនតរយ គណភព

នរការសាតររឡើងវញ

ការផដលមលនធលើថលរទនដើម សមររប

ការសាដររឡើងវញនវហរដឋររចនាសមពនធ

ករសងអភវឌរឍនជនបទ

មនទរអភវឌរឍន ជនបទខរតដ នង

ការយាលយអភវឌរឍនជនបទ

សរក

ករសងអភវឌរឍនជនបទ

ការយាលយ អភវឌរឍន ជនបទ

សរកអងគការមនមរនរដឋរភបាល

វសយឯកជន ដរលទទល

ភរកចចព ការយាលយអភវឌរឍន

ជនបទ សរក

វសយឯកជន តាមរយៈ

ការយាលយ អភវឌរឍន ជនបទ

សរក

ការយាលយអភវឌរឍនជនបទ

សរក

ករសងសរដឋកចច នងហរញញវតថ

កនងភពាដរគាមយនង

ករសងអភវឌរឍន ជនបទ នង

ដរគអភវឌរឍន នងសហគមន

70 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

១.១.៣បចចរកវទរយាផគតផគងទក

ជមរើសសមររបការផគតផគងទក

ជមរើសបចចរកវទរយាផរសរងៗសមររបផគតផគងទកសាអរត តរវបាន ចាតថានរកាពរបរភរទ គ បរភរទ

ដរល មានការករលមអ នងបរភរទដរលមនមានការករលមអ ( តាាង ទ៦)33 ។ ជមរើសទាងនរះ

គផអរក ៅ លើ នយមនយ ដរលកណតដោយកមមវធតាមដន រមគានរ (JMP) របសមល នធ អងគការ

សហបរាាត សមររប កមារ (UNICEF) នងអងគការសខភពពភពលោក (WHO) ។ សាថរបន ឬ

អងកការណាមយ ដែល ផដល ហេដឋារចនាសមពនធផគតផគងទកថមនងតរវធវើឱយ សរប ទៅ តាមជមរើសដែល

មាន ការ ករ លមអ ។ ចណត ថានរកនរះ នងតរវ បរើបររស សមររប ាលការធវើអងករតទាងអសដរលចង

ពនតរយមើល លើការ ទទល បាន ការ ផគតផគងទក នងអនាមយ ដរល មាន ការករលមអ ។

តាាងទ៦៖ ជមរើសការផគតផគងទក ដរលមានការករលមអ នងមនមានការករលមអ

បរភពទកដរលមានការករលអ កណតសមាគរល

១. ទកភជរបៅតាមផទះ ការផគតផគងទកតាមទយោ៖ បើទកតរវយក ចរញ ព បរភព ទកលើដ ទកនះតរវតរបនរសទធ ឱរយសរប ៅតាម បទដឋរន គណ ភពទកសមររបបរភោគ

២.ទកដរលតៅ បពងសមររប បរើ នៅ ទសាធារណៈ

៣. អណដងសនប ឬ ខង

៤. អណដងជកដរលមានការការពារ អណដងជកដរលមានការការពារ តរវមាន ៖-លទរនាបការពារអណដង (lining)

-ខោនរះអណដង (លលយចរញខពសផតពដ)-ខឿនអណដង (platform)

-គមរប (cover)

៥. ការសដក ទកភលៀង ដរលមាន ការករ លមអ នងការការពារតរមតរវ

អាងសដកទកភលៀងតរវបានចាតទកថា មានការករលមអ នង ការ ការពារតរវមាន ៖-បទជតទាងសរង-មានករបាលរបនរសមររបបើកទក -សដកទកបានយារងហោចណស ៣.០០០ លតរ

៦. សរះទកដរល មាន ភជរបាមយអាងចមររះទកសាអរត

TBD

បរភពទកដរលមនមានការករលមអ

33 (ករសងអភវឌរឍនជនបទ នងដរគអភវឌរឍន ឆនរ២០០៨)

71យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

៧. អណដងជកដរលមនមានការការពារ

៨. សរះ សទង ឬ អរ

៩. ការសដកទកភលៀងដរលមនមាន ការករ លមអ នងការការពារតរមតរវ

១០. ទកផដលដោយអនកដើរលក ទាងនរះ គាជមរើសដរលមនមានការករលអពពររះតរ តមលរនងការពបាកកនងការទទល បាន ទកនះយក មក បរើ បររស

១១. ទកចរកដប

១២. ការផដលទកតាមរថយនដដកទក

ជមរើសបចចរកវទរយាផគតផគងទក

សាថរបនណកដោយដរលផដលហរដឋររចនាសមពនធផគតផគងទកថម តរវផដលឱរយសហគមននវ ជមរើស

ដរលមានការករលអ សរបតាមលកខណៈបចចរកទរស សងគម សរដឋកចច កនងបរបទ មលដឋរន ។ កតាតរ សងគម

តរវពចារណៅលើភព ងយសរល កនងការ បរើបររសទកសាអរតសមររបសដរ កមារ នងសរចកដតរ វការ

ផរសរងៗរបសជនពការ ។ សហគមននងជរើសរសបចចរកវទរយា ដរលពកគរពរញចតដ ផអរកលើ ការ យល

ដង គរបគររន អព ជមរើសដរលអាចបរើបររសបាន កនងសាថរនភពទតាងភមសាសតជ រាក សដរង ។

សាថរបន ដរល ផដល ហរដឋររចនា សមពនធៅឲរយសហគមននងកណត ជមរើសដរលអាចបរើបររសបានហើយ

ពនរយល ពជមរើស ទាងនរះ ៅ ដលសហគមន ដោយរៀបាបអពគណសមរបតដ នងគណវបតដ នរ ជមរើស

នមយៗ ។ ពតមាននរះ តរវរមបញចលថលរសាងសង នងជសជល ពរមទាងថលរ បរតបតដការ ពរញ

មយឆនរ ដរល ផដរតលើថលរគរឿងបនាលរសដរលតរវផលរសបដរនៅពរលដរលបចចរកវទរយានរជមរើសនះ

លរង ដណើរ ការតៅទៀត ។

១.១.៤ការអភវឌរឍបចចរកវទរយានងសរវាកមមសមសរប

បចចរកវទរយាដរលសមសរប នងមានតមលរសមរមរយសមររបការផគតផគងទក នៅតបនាងសងត

គព ទាន មានទលទលាយនៅឡើយទរកនងបរទរសកមពា ។ នៅតបនដរលរង ផលបះពាលដោយ

សារធាត អាសរនក តរវមាន ជមរើសទក ផរសរង ៗ កររព បរភពទក កររម ដ ។ ការតមរវបចចរកវទរយា

ឱរយសម សរប ៅ នង តមរវ ការសងគម ដចា យរនឌរ នងពការភព កមានភពចាបាចផងដររ ។

72 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

លទធផល ជមរើសបចចរកវទរយាដរលមានតមលរ សមសរប សមររប ការ

ផគត ផគង ទកនៅ តបនាងសងត តបនទទលរងផលបះពាល

ដោយ សារធាតអាសរនក នងសមររបសរចកដតរវការសងគម

ផរសរងៗ ដរលអាចរកបាន

ការទទលខសតរវ

សកមមភព ធវើការសករសាសររវជររវ អភវឌរឍ នងដកពសោធន

លើបចចរក វទរយា ផគត ផគងទកសាអរត នៅ

តបនាងសងត នងតបនទទលរងផលបះពាល

ដោយ សារធាតអាសរនក សរបៅ តាមនតវធ

សររវជររវ នងអភវឌរឍន នៅ កនង សមាសភគ ទ

៤.៦ ។ ការសករសាសររវជររវនរះ នងរមបញចល

ការ ពនតរយ មើលឡើងវញពភពសមសរប

នរបចចរកវទរយាសមររប អនក បរើ បររស ាសដរ កមារ

ជនពការ នងបចចរកវទរយានានា ដរល បាន បរើ ដោយ

បរទរសផរសរងៗ ។

ធវើការសករសាសររវជររវ អភវឌរឍ នងដកពសោធន

លើបចចរកវទរយាផគត ផគង ទក សមររបសរចកដតរវ

ការនានារបសសងគម ដោយរមបញចល ទាង

អនកបរើបររសាជនពការ នងសដរ សរប ៅ តាមនតវធ

សររវជររវ នង អភវឌរឍន នៅកនងសមាសភគទ៤.៦ ។

អនវតដការសករសាសររវជររវ នងអភវឌរឍ

នងដកពសោធន

ករសងអភវឌរឍន

ជនបទ

ករសងអភវឌរឍន

ជនបទ

ផនរកបចចរកទរសរបស

សាកលវទរយាលយ

ដរល មានលកខណៈ

សមរបតដ គរប គររន

អងគការមនមរន

រដឋរភបាល នង ឬ

សាថរបន ឯកជន

73យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

១.១.៥.ការចរករលរកហានភយកនងការផដលសរវាកមម

ការផដលសរវាបចចរកទរស នៅតបនដចសរយាល នងតបនដរលពបាក គមាន តមលរថល រាង

តបនដរលមានភពងយសរល នងថលរាងតបនដរល បចចរកវទរយាមានរចហើយ ។ ថលរបនថរមនរះ គ

ដោយសារហរតផលពរយារង ៖ទ១-ការ ចណយបនថរមលើការដកជញជនសមាភររៈ ការលើកទកចតដ

បគគ ល ក នងភសដភរផរសរងៗ នងទ២-ហានភយនរការធវើការនៅតបន ដរលមនអាចដងចរបាសព

សាថរនភព ទកកររម ដ នងគណភពទក ។ ការចណយខពសនរបញហរនរះ តរវតរមានការទទលសាគរលព

អាាញធរ មាន សមតថកចច នងដរគ អភវឌរឍន ។

លទធផល វសយឯកជន ដរលនងតរវ ដណើរការ ផដលសរវាកមមនៅ

តបនដរលមានការលបាក នង តបនដចសរយាល

ការទទលខសតរវ

សកមមភព បងកើតបរពនធចរបាសលាសមយ សមររបបនថរមតមលរ

នរការធវើ ការ នៅ តបនដចសរយាល នង សមររប

រមចណរកកនងការខចខាត ដរល នង អាចកើតមាន

ឡើង ដើមរបាការលើកទកចតដ ដល វសយ ឯកជន

ឱរយធវើការ នៅតបនដចសរយាល។ បរពនធនរះនង

ជយ កនង ការចរករលរកហានភយទាងឡាយាមយ

ភគពាកពនធផរសរងៗ ។ ការផដល លើក ទកចតដដល

អនកវនយោគឯកជនទាងនរះ គាការ សមសរប

សមររបទទាតាមយនង ហានភយទាង ឡាយ

ដរល ពក គរ ជបបរទះ។

ករសង

អភវឌរឍនជនបទ

សមាសភគ ១.២ ៖ ការអនវតដបទដឋរនគណភពទក

ការផគតផគងទកតាមសហគមនជនបទ តរវអនលោមៅតាមបទដឋរនគណភពទកសមររប

បរភោគ34 ។ បទដឋរននរះ បានបងកើតបារារមរតរអាទភពាចរើន សមររបការផគតផគងទកខានរតតចនៅ

តាមជនបទ35 រមាមយនងភពញកញាបនរការយកសណកទក សមររបធវើការវភគរកមររោគ ដច

បាន បងហរញ កនង តាាងទ៧ ។

34 (ករសងឧសរសាហកមម ររ នងថាមពល ឆនរ២០០៤)35 (ករសងឧសរសាហកមម ររ នងថាមពល ឆនរ២០០៤)

74 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

តាាងទ៧៖ បារារមរតរគណភពទកសខានៗ សមររបការផគតផគងទកខានរតតច

បារារមរតរ កមរតអតបរមា

សនទសរសនអាសត នងបាស (pH ) ៦,៥ -៨,៥

ភពលអក ៥ NTU (ខានរតវាសកហាប សមររប

គណ ភពទក)

សារធាតអាសរនក ០,០៥ មលកររមកនងមយលតរ

សារធាតដរក ០,៣ មលកររមកនងមយលតរ

នតររត ដចា NO3- ៥០ មលកររមកនងមយលតរ

នតររត ដចា NO2- ៣ មលកររមកនងមយលតរ

សារធាតមនរលាយទាងសរងកនងទក (TDS) ៨០០ មលកររមកនងមយលតរ

កមរតមររោគ ទមរងកល ឬអកល ដរលធន នងកដៅ ០ កនង ១០០ មលលតរ

ភពញកញាបកនងការកយសណកទក សមររប ការវភគ

ម ករប ចពោះ បរាជន តច ាង ៥.០០០ នាក

សណកគរ ១ រៀងាលខរ

ភពញកញាបកនងការកយសណកទកសមររប វភគ

ធាតផរស អសរាងគ

មយដង កនងមយឆនរ

១.២.១.ផរនការសវតថភភាពទកនងបរពនធតរតពនតរយគណភាពទក

បទដឋរនគណភពទកសមររបបរភោគ បានចរងថា៖ ករមអនកតរតពនតរយគណភព ទកមក

ពសាថរបនពាកពនធថានរកាត នងថានរកកររមាត តរវអនវតដបទដឋរនទាងនរះ ាមយនង ការទទល ខស

តរវចរបាសលាស ។ មនទរអភវឌរឍនជនបទខរតដតរវទទលខស តរវបងកើត បរពនធតរត ពនតរយ គណ ភព ទក

ហើយការទទលខសតរវនៅកមរតសហគមន តរវផទររៅឱរយករមបរករសាសរក ខណឌ នង ករម បរករសា

ឃ សងករត ។ ការទទលខសតរវ នងការផទររភរកចច មាននៅកនងឧបសមពនធទ១ ។ បរពនធតរតពនតរយ

នរះអាច តរវបានបញចលគានរ ាមយនងបរពនធទរទរងការថរទានៅថានរកសរក ។

មរយារងវញទៀត បទដឋរនគណភពទកសមររបបរភោគ កតមរវឱរយមានការអងករតសាថរនភពអ

នា មយ (Sanitary survey) នៅតាមបរភពទកសរបៅតាមគោលការណណរនា36 របសអងគការ សខ

ភព ពភពលោក ផងដររ ។ អងគការសខភពពភពលោក ដរលរៀបចបទដឋរនទាងនរះ បានបងកើត

គោល គនតាចរើននរផរនការសវតថភពទក 37 ។ ករមបរករសាឃ សងករតនងអនវតដបទដឋរនទាងនរះ

ាដណើរការតាមបរបចលរម ដើមរបជយសហគមនឱរយយលដងពសារៈសខាននរការការពារបរភព

ទក នង ការបរើបររសទកដរលមានសវតថភព ។ 36 (អងគការសខភពពភពលោក ឆនរ២០០៣)37 (អងគការសខភពពភពលោក ឆនរ២០០៥)

75យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

លទធផល ដណើរការនតវធដើមរបឲរយការផគតផគងទក អនលោម ៅ

តាម សតជងដគណភពទកសមររបជនបទ

ការទទលខសតរវ

សកមមភព ទទលយកនវទសរសនៈផរនការសវតថភពទក

សមររប បរើបររស នៅកនងបរទរសកមពា នង រៀបច

គោលការណ ណរនា សតជព ផរន ការ សវតថភព ទក

សមររបករមបរករសាឃ-សងករត រមមានផរន ការ

សវតថភព ទកទៅ ផអរកតាមឯកសារ ណរនា សដព

ផរនការ សវតថភពទក ដរលរៀបច ដោយ អងគការ

សខភពពភពលោក ។

បងកើតបរពនធតរតពនតរយគណភពសមររបខរតដ

ហើយ ការ ទទល ខស តរវ លើ បរតបតដការតរវ ផទររៅ

ឱរយករមបរករសាសរក នង ករម បរករសាឃ សងករត។

ករមបរករសា ឃសងករតនមយៗនង បងកើត ផរនការ

សវតថភព ទក សមររបតបនរបសខលន ដរល ាផនរក

មយ នរ បរពនធតាមដន គណភព ទក។

បងកើតនតវធមយសមររបធវើសរចកដសមររចចតដ នង

សកមមភព មយចនន ដើមរប ឆលើយតប ៅនង បរភព

ទក ដរលមន សមសរប តាមបទដឋរនសតជងដ រមទាង

ការ តរត ពនតរយ បរភពទកផរសរងៗ ។

ករសងអភវឌរឍន

ជនបទ

មនទរអភវឌរឍន

ជនបទខរតដ

ការយាលយ

អភវឌរឍនជនបទ

សរក

ករមបរករសាឃ

សងករត

ករសងអភវឌរឍន ជនបទ

១.២.២ការការពារទកពបរភពទករហតដលការបរើបររសតាមផទះ

ករសងអភវឌរឍនជនបទ នងដរគអភវឌរឍ បានកណតទមាលរបអនាមយផទរលខលនបយារងដរលតរវ

លើកកមពស។ ទមាលរបមយដរលពាកពនធដោយផទរលៅនងទក គការបរភោគទកមនមានសវតថភព ។

លទធផល បរាពលរដឋអនវតដការបរើបររសទកបរកប

ដោយសវតថភព ទាងការទក ដក ទក ការ

បរើ បររស ទកតាមផទះ នងការបរភោគ

ការទទលខសតរវ

សកមមភព ផរសពវផរសាយ នង តរត ពនតរយ វាយ តមលរ ព បរសទធ ភព នរ គោលការណណរនា សដពការលើកកមពស អនាមយ ផទរលខលន

(Hygiene Promotion Guideline,

2010) ហើយករលអគោលការណ ណរនានរះ បរសនបើមាន ការចាបាច

ករសងអភវឌរឍន ជនបទ

76 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

កនងរយៈពរលពរបឆនរចងកររយនរះ ធងចមររះសរារមច បានតរវណរនាឱរយបរើបររស នៅ

កនង បរទរសកមពា ដរលនរះគាផនរកមយ នរខរសរសងវរក ផគតផគងទក ដរលមាន សវតថភព នៅចណច

បរ ភោគ ។ ដណើរការបងកើត នងពសោធនឱរយបានលអតលអន ដើមរបធានាថា ធងចមររះទាងនរះ

នង ផលត ទក ដរល មានសវតថភព សរបតាមបទដឋរនគណភពទកសមររបបរភោគ នងដើរត ាគរ

មយ សមររប ការបងកើតបចចរកវទរយាបនរសទធទកតាមផទះទៀតផង ។ បចចបរបនននរះ គមររងរៀប ចដើមរប

បងកើត នត វធ តរត- ពនតរយបចចរកវទរយាបរសាថរន (ETV) ដរលនងរមបញចលសកមមភពមយចននដច

ា ការធវើ ពសោធន នងការតាមដនៅលើ បចចរកវទរយាចមររះ ទកតាមផទះ នងសហគមន។ ចរបាប

សដពការ គរបគរង គណភព នងសវតថភពរបសផលតផល នងសរវាកមម (ឆនរ ២០០០) ដរលរៀបច

ដោយ ករសង ពាណជជកមម គមាន ការ ពាកពនធៅនងនតវធតរតពនតរយបចចរកវទរយាបរសាថរន (ETV)38

នរះ។

លទធផល ឧបករណបនរសទធទកតាមផទះ ដរលបាន ដក លកនៅលើ

ទផរសារ ឬដរលបាន ផដលឱរយដោយ សាថរបន អភវឌរឍន នានា

តរវឆលើយ តប ៅតាមបទដឋរន

ការទទលខសតរវ

សកមមភព បញចប នតវធ សមររប វាយតមលរ បចចរកវទរយា បនរសទធទក

តាម ផទះ ETV (Environmental Technology Verifica-

tion) ហើយនង អនមត ចរបាបសខានៗនានាសមររប

ការពសោធន ដចាបាចសរប តា មនតវធ ETV នរះ។

កសាងសមតថភពសមររបធវើតរសតជបចចរកវទរយា បនរសទឋ

ទក ផរសរងៗ ។

ចរញលខតបញជរកៅ លើ ផលតផល ដរល ឆលើយតប

តាម បទដឋរន ។

ផរសពវផរសាយ ពតមាន ាសាធារណៈ អព លខតបញជរក ៅ

លើផលតផល ។

ករសងឧសរសាហកមម

ររ នង ថាមពល

ករសងពាណជជកមម

នងករសងអភវឌរឍន

ជនបទ

38 (ាជរដឋរភបាលកមពា ឆនរ២០០០)

77យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

សមាសភាគ១.៣៖បរតបតតការនងការថរទា១.៣.១ការគរបគរងដោយសហគមនលើការបរតបតតការនងការថរទា

សហគមនអនកបរើបររសមានការទទលខសតរវាចមរបងលើបរតបតតជការ នងថរទាសរវាផគតផគង

ទកតាមសហគមន។ សហគមននមយៗនងជរើសរសករមបរើបររសទក នងអនាមយ (WSUG)

ដើមរប គរបគរងបរតបតតជការលើសរវាផគតផគងទក។ ករមបរើបររសទក នងអនាមយ តរវតរាតណង

ឱរយសហគមន របសខលន កនងនះរមមានទាងសមាជកសដរ នងតណងជនាតភគតច ជនពការ នង

ករម ងយ រងគររះដទរទៀត ។ សហគមន នងជរើសរសករមបរើបររសទក នងអនាមយ របស

ពកគរសាាថម តាមពរលវរលាមយទៀងទាតដរលបានកណត ។

ករមបរើបររសទក នងអនាមយ អាចបរើវធ សាសដរ ខសៗ គានរ ដើមរបដណើរការសរវាផគត ផគងទក ។

ជមរើសផរសរងៗរមមាន ៖

ជលបគគលកដោយឲរយបៀវតរសឱរយអនវតដបរតបតតជការ ថរទា នងជសជល ាបរចា

ធវើកចចសនរយាាមយអនកផដលសរវាកមមឯកជនខានរតតច ឱរយដណើរការសរវាកមម

ករមបរើបររសទក នងអនាមយ ដរលនៅជតគានរ រមសហការគានរ ដើមរបធវើ កចចសនរយា ាមយ

អនកផដលសរវាឯកជនខានរតធ ឱរយដណើរការសរវាកមម ។

១.៣.២បរពនធទរទរងការថរទា

តាមបទពសោធនាសាកលបានបងហរញថា ការបណដះបណដរលករម បរើបររស ទក នងអនាមយ

នងផដលការគាទររយៈពរលមយ ឬពរឆនរកនងពរលគមររងកពងអនវតតជ ហើយដរលសណងផគតផគងទក

នៅថមនៅឡើយមនទានគរបគររនទរ សមររបធានាបាន នវនរនដរភពរយៈពរលវរង សមររប ហរដឋររចនា

សមពនធរបវនដ នងការគរបគរងដោយករមបរើបររសទក នងអនាមយ ។ ការគាទរដលការ គរប គរង

នៅថានរកសហគមន គាករណចាបាច បរសនបើយើងចងឲរយបរពនធផគតផគងទកមាននរនដរភព ។ ការ

គា ទរ នរះមនមរនមាននយថា ាការទាញយកការទទលខសតរវពសហគមនកន ង ការគរប គរ ងនះ

ទរ បនតជរមាននយថា ាការផដលដបនាមរនបចចរកទរស ការបណដះបណដរល នងដបនាមរនកនងការគរប គរង

ដើមរប ឱរយសហគមនអាចគរបគរងសកមមភពនរះដោយខលនឯងបាន ។ សខានយើងតរវតាមដនថា តើ

សហគមនគរបគរងបរពនធផគតផគងទករបសគរបានជោគជយដររឬទរ? ហើយតរវធវើសកមមភព ដើមរប

ដោះ សររយបញហរបរសនាមាន39។ ការគាទរគរបញចលផងដររ នវការតាមដននវទកកររមដនៅទ

កនលរង ដរលទកកររមដតរវបានយកមកបរើ ។

បរពនធទរទរងការថរទានងតរវបងកើតឡើង នងដណើរការ កររមសមតថកចចរបស ករមបរករសា

សរក ខណឌនមយៗ តាមរយៈករមបរករសាឃសងករត ។ មខងរសខានៗនរបរពនធគាទរសាថរបននរះ

មាន ចរង កនងឧបសមពនធទ៣ ។ ការចណយលើដណើរការសរវាកមមនរះ តរវមានការរម ចណរក រវាង

សហគមន អនកបរើបររស នងរដឋបាលមលដឋរន (តាមរយៈវភជនថវកាបរចាឆនរពថានរកាត) ។ បរពនធ

ទរទរងការថរទា នងតរវបងហរញពសារៈបរយោជនរបសវា ៅកានសហគមនអនកបរើបររស ដើមរប

ឲរយ ពក គរយលថា ការ ចណយរបសពកគរគបានផលតរឡបមកវញ។

39 ចរញពសរចកដពរៀងយទធសាសដរវសយរយៈពរលដបឆនរ ពឆនរ២០០១-២០១០ (ករសងអភវឌរឍនជនបទ)

78 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

លទធផល ករមបរើបររសទក នងអនាមយ កដច ា

សហគមន ទទលបានការណរនា បចចរកទរស

ការបណដះ បណដរល នង ការបងហរញផទរល ដើមរប

ធានាឱរយបាននវ នរនដរភពរយៈពរល វរង សមររប

គរបគរង សរវាផគតផគងទកដោយសហគមន

ការទទលខសតរវ

សកមមភព បងកើតបរពនធទរទរង ការថរទាដរលរមមាន

ការ តរត ពនតរយ តាមដននវទកកររមដ ។

បងកើតបរពនធទរទរង ការថរទានៅថានរក

សរក នមយៗ នង រៀបចវគគបណដះបណដរល

សមររប បគគលក ដរល បាន ចាតតាង។

ករសង អភវឌរឍនជនបទ

មនទរអភវឌរឍនជនបទខរតដ

ការផដលមលនធលើបរតបតតជការ នងថរទា

ឆនទៈនយោបាយ គាកតាដរសខាន កនងការបងកើតបរពនធទរទរងបរតបតតជការ នងថរទាឱរយបាន

ជោគជយ ដចនរះហរញញវតថ នងតរវបានគរយកចតតជទកដកផដលឲរយគរបគររនដើមរបឲរយបរាពលរដឋ

ទទល បានសរវា ។ បាជយ នរហរដឋររចនាសមពនធផគតផគងទកមយចនន នាពរលកនលងមកគរាកដ

បារមភដ ធ មយ នៅថានរកាត ។ ផទយៅវញ ការយកចតតជទកដកខាលរងមានតរនៅលើការសាដររឡើង

វញ ឬការផលរសបដរ សណងផគតផគងទក ាាងការដោះសររយបញហរបរឈមនានាដើមរបធានាកនងការ

បនដដណើរការផគតផគង ទក ឱរយបានជោគជយ ។ ចាបាចតរវមានការខតខបរងបររងាចរើនទៀត

ដើមរបបងកើនការយល ដង នៅ កមរត នយោបាយលើការគរបគរងបញហរទាងនរះ។ សចនាករជោគជយ

កនងបញហរនរះ គការបរង ចរក ហរញញវតថ បរចាឆនរឲរយបានគរបគររននៅកនងថវកាាត សមររបចណយ

ចរនដ លើបរពនធ គរបគរង បរតបតតជ ការ នងថរទា ដរលបានបងកើតឡើង ។

ពតមានទាងនរះ មាននៅកនងគោលដៅយទធសាសតជរទ៥ សមាសភគទ២ សដពការ ផដល មលនធ ចរនដ។

សមាសភាគ១.៤៖ទផរសារសមររបផលតផលទកសាអរតនងអនាមយ

១.៤.១ ខរសរសងវរកផគតផគង

ខរសរសងវរកផគតផគង គាពាករយបរើសមររបដណើរការទាកទងនងសកមមភពទាងអសពាកពនធ

នង លហរ នងការផលរសបដរទនញ ចាបតាងពដណកកាលវតថធាតដើម រហតៅដលដណកកាល

អនក បរើ បររសចងកររយ ពរមទាងលហរពតមានទាងឡាយដរលពាកពនធ40 ។

40 ផនរកនរះ គផអរកៅលើ (Oyo, 2002)

79យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

គោលដៅាមលដឋរននរខរសរសងវរកផគតផគងទាងអស គដើមរបផដលជននវផលតផលដលអមយា

មយនងបររកចណរញកនងកមរតសមរមរយ ។ ដើមរបសមររចបាននវគោលដៅនរះ ផលតផល តរវតរ

ឆលើយ តបៅនងការចងបានរបសអតថជន ដរលពាកពនធៅនង ៖

ភពដរលអាចរកបាន

តមលរសមរមរយអាចទទលយកបាន

គណភពលអ

ការផដលជនបានទានពរលវរលា

ដើមរបឱរយខរសរសងវរកផគតផគងបានដណើរការៅមានបរសទធភព ចាបាចតរវមានតមរវការទនញ

នងសរវាកមមដរលខរសរសងវរកផគតផគងនរះផដលជន ។ ដើមរបបងកើតឱរយមានតមរវការផលតផលកតាដរ

សខាន រមមានតមលរសមរមរយ នងភពងយសរលខាងបចចរកវទរយារបសផលតផលនះ ។ ដើមរបឱរយ

វសយឯកជន ចល រមកនងខរសរសងវរកផគតផគងនរះ ចាបាចតរវមានការលើកទកចតដឱរយបានគរបគររន

ដចា មាន តមរវ ការ ចរើនលមមផលតផល ហើយមានផលចណរញ សមរមរយ នងមានលខតបទដឋរន

គតយតតជ លើការ បរកត បរជរង។ ាចងកររយ ដើមរបបងកើតនងធវើឱរយមាននរនដរភពខរសរសងវរកផគតផគង

តរវមានលហរពតមាន តរម តរវ រវាងភគពាកពនធ ការគរបគរងខរសរសងវរកផគតផគងបរកបដោយបរសទធ

ភព នងបរយាកាស សម សរប ដរលមនរតបនដងដលការធវើពាណជជកមម ។

លទធផល បរាពលរដឋ នងសហគមនអាចទញ ផលត ផលទក

នង អនាមយ នៅទផរសារ កនង តបនរបស ពកគរ តាម

រយៈខរសរ សងវរក នរការផគតផគង

ការទទលខសតរវ

សកមមភព រៀបចគមររងដើមរបបងកើតគោលគនត នង

ការអនវតតជ ខរសរសងវរកផគតផគងអណដងសនប

នង ផលតផល ផគតផគង ទក សាអរត នងបងគន

អនាមយ នងអនាមយខលន បររណ ផរសរងៗ ទៀត

ដោយ ផអរក លើការណរនា ផរសរងៗដរលបោះពមភ

ផរសាយ ដោយកមមវធទកសាអរត

នងអនាមយរបស ធនាគារ ពភពលោក កដចា

គោលការណណរនាមយចននទៀត

ករសងអភវឌរឍន

ជនបទ

គាទរដោយ

ដរគអភវឌរឍ

ការណរនាលើផនរកនរះមាននៅឧបសមពនធទ៣ ។

80 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

គោលដៅយទធសាសតរទ២៖ការទទលបានអនាមយដរលមានការករលមអ

សមាសភាគ២.១៖ការបងកើនលទធភាពទទលបានអនាមយ បទពសោធនាសាកលបានបងហរញថា វធសាសតជរ ដរលបានបរើកនលងៅ កនងការ លើក កមពស

អនាមយ ដោយផតរតលើការសាងសងប ងគនអនាមយ មនសវទទលបានលទធផល កនង ការពងរក ការ

គរប ដណដបអនាមយបរកបដោយនរនតជរភពឡើយ ។ ការបងកើតឲរយមានតមរវការ សមររបអនាមយ

ដោយផតរតលើការផលរសបតជរទមាលរបាមយគានរនងការធវើឲរយមានសរវា នងផលតផល គាយទធសាសរតជ

ដរលមានបរសទធភពាង។ បទពសោធន នៅកនងបរទរសកមពា កាលពបនាមរនឆនរមនបងហរញថា៖

ថវកា គមររង អាច រម ចណរកបានតរមតរ ២០% បណណរះកនងការបងកើនការគរបដណដបបងគនអនាមយ

តរ ថវកា ាង ៨០% ដរល វនយោគលើការសាងសងអនាមយនៅតាមគរសារ តរវទទលបនទកដោយ

គរសារខលន ឯង ផទរល ចពោះ ការចណយទាងនះ41។ ដោយហរតថាមលនធសមររប ឧបតថមភធនដល

គរសារ នៅ តាម ជនបទ ឱរយ មានបងគនមានចននមនគរបគររននះបរការសខាន គតរវចណយមល

នធ ដរលមាន នរះឱរយមាន បរសទធភព នងសកតជសទធ ។ លើសពនរះៅទៀត ការយលដងពកតាដរ

លើកទកចតតជ នង កតាដរ ាង សទះ ដើមរបឲរយបរាពលរដឋផលរសបដរៅរកការអនវតដអនាមយបរកបដោយស

វតថភព កនៅមនទាន គរប គររន ផងដររ ។

ហរតនរះហើយវធសាសដរដើមរបឲរយបរាពលរដឋទទលបានអនាមយ នងផដរតៅ លើការ បងកើត

តមរវការ ដើមរបឱរយបរាពលរដឋ នងគរសារនមយៗ មានតមរវការបងគនអនាមយ នងអាច ទទល បាន

បងគន ទាងនះ ដោយការចណយខលនឯងផទរល ពរមទាងផដរតផងដររៅលើសរវាកមម ដើមរបថរទា

បងគន ទាងនះកនង រយៈពរលវរង ដចាការបមកាកសណលចរញពបងគន នងការ សាដររ ភកចរញ ពល

សតជក លាមកាដើម ។ វធសាសដរមយចនន បានបងហរញពភពជោគជយរចមកហើយនៅបរទរសកមព

ា កបនដរចាបាចតរវធវើការសររវជររវបនដទៀត ដើមរបបងហរញព បរសទធភពរ បស វធសាសដរទាង នរះ

កនងរយៈ ពរលវរង ។ កចចខតខបរងបររងលើការលើកកមពសអនាមយនងផតរតៅលើ ៖

ការផលរសបដរទមាលរបអនាមយ តាមរយៈវធសាសដរដចា សហគមនដកនាអនវតដអនាមយ

(Commu- nity-Ley Total Sanitation)។ ចាបាចតរវទទលសាគរលថា ការសមររចបានអនាមយ

ដរលមានការករលអ ទាលតរឆលងកាតតាមដណកកាលាចរើនរមមានដណកកាលទ១ គតរវ

ឱរយបរាពលរដឋពចារណចពោះទមាលរបរបសពកគាត នងឱរយពកគាតបងកើតនវតមរវការចងបាន

បងគនអនាមយ ។ ដណកកាលទ២ គតរវធានា ឱរយ បរាជនដរលមនទានមានលទធភព ទញ

សមាភររៈសាងសងបងគន តរវបរើបររសបងគន សាមញញ សន (Basic level of toilet) ហើយដណក

កាលទ៣ គតរវធានាឱរយ បរាពលរដឋ មាន បងគន អនាមយដរលមានការករលអ បរើបររស ។

ទផរសារអនាមយ (Sanitation Marketing) ចពោះបរភរទបងគនាចរើន ដរលមាន តមលរ សមរមរយ

បរាជនអាចទញបាន ាពសរសសមររបអនកករករ ។

ការកសាងសមតថភពដលវសយឯកជន នងការធានានវបរយាកាសដរលអាចឱរយសហគររស

ខានរតតចផដលសរវាកមមអនាមយបាននៅតាមតបនជនបទ ។

41 (កមមវធទក នងអនាមយ ឆនរ២០០៨)

81យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ការអភវឌរឍយនដការផនរកហរញញវតថ ដើមរបធានាថា គរសារករករអាចមានលទធភពទញបងគន

បាន កណតនៅកនងផនរកទ៥.១.២ .

បនតជការសករសា ដោយបរើករបខណឌដចា SaniFOAM42 ដើមរបសវរងយលពឥរយាបថផនរក

អនាមយ នងបងកើតនវវធសាសតជរទទលបានអនាមយដបរសទធភព ។

លទធផល បរាពលរដឋតាមគរសារទញសមាភររសាងសង

នងបរើបររសបងគនអនាមយ

ការទទលខសតរវ

សកមមភព កណតបងកើតបរពនធផរសពវផរសាយ នងវាយតមលរ

វធសាសដរ នានា ដចា សហគមនដកនា

អនវតដន អនាមយ ដើមរប ផលរសបដរ ទមាលរប

អនាមយផទរលខលន។

អនវតដវធសាសដរនានាដើមរបជរញឱរយសហគមន

នងគរសារ នមយៗផលរសបដរទមាលរបកនងការឈាន

ៅរក ការ បរើបររស បងគន អនាមយ

លើកសទយផលតផលផនរកអនាមយ នៅតាម

ទផរសារ នៅ តាម មលដឋរន តាមរយៈដណើរ

ការទផរសារសងគម ។

បងកើតឱរយមានផលតផល នងសរវាកមមអនាមយ

នៅ តាម សរក ឃ នងសហគមន តាមរយៈការ

កសាង សមតថភព ាងសណង នងទផរសារ

កនងមលដឋរន។

ទញសមាភររសាងសងបងគន។

ករសងអភវឌរឍន

ជនបទ តាមរយៈ

មនទរអភវឌរឍនជនបទ

ខរតដ នង ការយា លយ

អភវឌរឍនជនបទ សរក

ការយាលយអភវឌរឍន

ជនបទ សរក តាម រយៈ

អងគការមនមរន

រដឋរភបាល នងវសយ

ឯកជន

វសយឯកជនអងគការមនមរន

រដឋរភបាល

សាថរបននានា

ដរលបណដះបណដរល

កចចការ អាជវកមម

នងបចចរកទរស

គរសារ

42 (Devine, 2009) ការណរនាអព SaniFOAM: ករបខណឌវភគទមាលរបអនាមយ ដើមរបកសាងនវកមមវធអនាមយដរលមាន បរសទធភព បោះពមពដោយ កមមវធទក នងអនាមយ

82 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

បចចរកវទរយាអនាមយ នយមនយបចចរកទរសអនាមយ តរវបានកណតាពរបរភរទ គបរភរទមានការករលមអ នង

បរភរទមនមានការករលមអ ដចមានបងហរញនៅកនងតាាងទ៨43។ ការបរងចរកនរះផអរកលើការកណត

នយមនយ កនងកមមវធពនតរយរមគានរ (Joint Monitoring Programme) របសមលនធអងគការសហ

បរាាត សមររបកមារ (UNICEF) នងអងគការសខភពពភពលោក (WHO) ។ ការបរងចរក

នរះនង តរវបរើបារសសមររបាលការធវើអងករតទាងអស ដរលចងពនតរយមើល ពការ ទទលបាន

សរវាផគតផគង ទកសាអរត នងអនាមយដរលមានការករលមអ។

តាាងទ៨៖ ជមរើសបងគនអនាមយដរលមានការករលមអ នងមនមានការករលមអ

ជមរើសបងគនអនាមយដរលមានការករលមអ ជមរើសបងគនអនាមយមនមានការករលមអ

១. បងគនចាកទកភជរបៅនងបរពនធលបងហរទក (Flush or pour flush to sewerage)

៥. បងគនអនាមយសាធារណៈ ឬ បងគន បរើ បររសរមគានរ (Any type of Public or shared

latrine)

២. បងគនចាកទកភជរបៅនងអាងសតជកលាមក ឬរណដរបងគន (Flush or pour flush to

septic tank or pit)

៦. បងគនចាកទកដរលភជរប ៅ នង កនលរង ផរសរងទៀត (Flush or pour flush to else-

where)

៣. បងគនសងតមានផរនតរមតរវសមររបានជះ ( Pit latrine with slab)

៧. បងគនសងតគាមរនផរនតរមតរវ សមររប ានជះ (Open pit latrine without slab)

៤. បងគនអនាមយដរលបានករលមអឲរយមានខយល ចរញ ចល កនងរណដរ (Ventilated Im-

proved Pit latrine)

៨. បងគនជះដកទក (Latrine overhanging

water)

៩. បរភរទបងគនផរសរងៗទៀត

១០. គាមរនបងគន

២.១.១ ជមរើសបរភរទបងគនអនាមយផរសរងៗ នងការអភវឌរឍផនរកបចចរកវទរយា

បើទោះាគោលបណងរយៈពរលវរង គធវើយារងណឱរយបរាពលរដឋទទលបាន នវជមរើស

បងគន អនាមយដរលមានការករលមអកដោយ កមានការទទលសាគរលថា គោលបណងនរះ អាច សមររច

ៅបាន លះតររតរដើរតាមដណកកាលសនរសមៗបណណរះ។ គោលបណងដបង គតរវធវើ យារង ណ ឱ

យបរាពលរដឋផលរសបដរឥរយាបថ ដោយបនទរបងកនងបងគនអនាមយ ទោះា បរភរទដរល មានការករ លមអ

ឬ កបរភរទបងគនមនមានការករលមអ (បងគនសាមញញ ) កដោយ វាបរសើរាង ការ បនទររបង ពាស វាល

43 (ករសងអភវឌរឍនជនបទ នងដរគអភវឌរឍ ឆនរ២០០៨)

83យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ពាស កាល ។ ចណរឯគោលបណងរយៈពរលមធរយមគថា នៅពរលដរលបរាជន ចាបផដើម អនវតដ

គោលការណអនាមយ ហើយនះយើងនងជរញពកគាតឱរយជរើសរសការ បរើបររស បងគន អនាមយ

ដរលមានការករលមអ ដោយអភវឌរឍបងគនបនតជចមតជងៗ។

ដើមរបឱរយបរាពលរដឋករករបផត អនវតដបាននវគោលការណលើកកមពសអនាមយ យើង តរវការ

បនថរមនវជហានាចរើននៅដណកកាលដបង កនងគោលបណង ផដលឱរយពកគាត នវជមរើស មានតមលរ

ទាប ាចរើនទៀត ដរលមានលកខណៈសមរមរយសមររបសដរ កមារ នងជនពការ ។

លទធផល ជមរើសបរភរទបងគនអនាមយដរលមាន

តមលរសមសរប អាចឲរយគរសារករករ បផត ទញបាន

ការទទលខសតរវ

សកមមភព ធវើការសករសាសររវជររវ ដើមរបកណតនវជមរើស

បងគន អនាមយ ដរលមានតមលរោក (ទាងនៅកនង

បរទរស កមពា នង បរទរស ផរសរងៗទៀត)

ហើយបងកើត នង ផរសពវផរសាយបលងគរបងគន ដរល

សមសរបសមររបបរើ បររស នៅសហគមន។

ករសងអភវឌរឍន

ជនបទ

នៅបរទរសកមពា បរភរទបងគនអនាមយដរលមានតមលរសមរមរយ នៅមនទានមានគរបគររន

នៅឡើយទរ នៅតាមភមបណដរតទក នងតបនលចទក ។

លទធផល ជមរើសបរភរទបងគនអនាមយ ដរលមាន តមលរសម

សរប សមររប គរសាររសនៅកនងតបនលចទក

(Flood-prone areas) នងនៅតាមភមបណដរតទក

(Floating villages)

ការទទលខសតរវ

សកមមភព ធវើការសករសាសររវជររវ ដើមរបកណតបរភរទ

បងគន (ទាង នៅ កនងបរទរសកមពា នងបរទរស

ផរសរងៗទៀត) ហើយបងកើត នងធវើតរសដ

សាកលរបង លើបរភរទបងគន ដរលសមសរប

សមររប ភមលចទក នងភមបណដរតទក សរប

ៅតាម នតវធសររវជររវ នងអភវឌរឍន កនង

សមាសភគ ៤.៦។

ករសងអភវឌរឍនជនបទ

84 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

សមាសភាគ២.២.៖បរតបតតការនងការថរទា

គរសារនមយៗ នងទទលខសតរវលើការថរទា ការពារការខចខាត នងការករបររបងគន របស

ពកគរឲរយរតតរមានអនាមយ ។

សាលារៀននងគរះសាថរនសាភបាល

អនកគរបគរងសាលារៀន ឬគរះសាថរនសខាភបាលនងទទលខសតរវចពោះបរតបតតជការ នង ការ

ថរទាបងគនអនាមយ សមររបផដលជនដលបគគលក សសរស នងអនកជមង ។

ការសាតររសមាអរតអាងសតកលាមកនងរណតរបងគន

បងគនសងត នងបងគនចាកទក តមរវឱរយមានការបងហរ ឬបមកាកសណលចរញ ពរមទាងសាដររភក

ចរញពអាងសតជកលាមក ។ ការយាលយអភវឌរឍនជនបទសរក នងធវើការាមយវសយឯកជន ដើមរប

បងកើតសរវាកមមបមកាកសណលលាមក ពរមទាងផដលការបណដះបណដរលសដពការគរបគរងកាក

សណល បរកបដោយសវតថភព កររមការគាទរពសណកមនទរអភវឌរឍនជនបទខរតដ ។

លទធផល អនកផតជលសរវាកមមដរលមាននៅមលដឋរន

អាចអនវតដការគរបគរង សណល អាង សតជកលាមក

នងសាតររយក កាកសណល ចរញពបងគន បរកប ដោយ សវតថ

ភព សរប តាមនតវធបរតបតដការ

ការទទលខសតរវ

សកមមភព បងកើតនតវធសមររបការគរបគរងកាកសណល

នរអាងសតជកលាមក នង សាដររយកកាកសណលចរញ។

បងកើតបរពនធសមររបបនរសទធ ការទកដកកាកសណល

ឬ ការបរើ បររស ឡើងវញនវកាកសណលនរអាងសតជកលា

មកពបងគន។

បងកើតសរវាសាដររសមាអរតអាងសតជកលា

មក នងរណដរបងគនរមា មយ នង

ការបណដះបណដរលពការទកដកកាក សណលបងគនបរកប

ដោយ សវតថភព ។

ករសងអភវឌរឍនជនបទ

ករសងអភវឌរឍនជនបទ

វសយឯកជន កររមការ

ឧបតថមភព មនទរ អភវឌរឍន

ជនបទខរតដ ការយាលយ

អភវឌរឍន ជនបទ សរក

85យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

សមាសភាគ២.៣៖អនាមយនៅតាមសាលារៀនគរះសាថរនសាភបាលនងសាថរបនដទរទៀតនៅតាមជនបទ

២.៣.១ អនាមយនៅតាមសាលារៀន នងការអបរអនាមយផទរលខលន

នៅពរលដរលសាលារៀនខវះខាតការផគតផគងទកាមលដឋរនកដចាបងគនអនាមយ នងកនលរង

លាងដរ សសរសសាលាទាងនះនងមនមានទមាលរបអនវតតជអនាមយលអទរ ដចនរះការកើតមាន ជងលើ

កមារ ដចាជងាក នងជងពរនចពោះសសរសសាលានងមានកមរតខពស ។ ាលទធផល បញហរនរះ

នង បះពាលដលការចលរៀនរបសកមារ បនថយអតររចះឈមរះចលរៀន បងកើនអវតដមានរបសសសរស

នងធវើឱរយគណភពសករសាកនងថានរកធាលរកចះ ពរមទាងធវើឱរយកមារឆបបោះបងចោលការសករសាទៀត

ផង ។ ជងកបានធវើឱរយសមតថភពសករសាធាលរកចះផងដររ ដរលតរវបានវាសសទងបានតាមរយៈសក

មមភពសករសា លទធផលនរការសករសា នងផលតភពនរការសករសា ។ កងវះកនលរងអនាមយសមរមរយអា

ចបងអរកកមារមន ឱរយចលរៀន ាពសរសកមរងសរកនងអឡងពរលកពងមានរដវ អាចមនៅសាលា

ដោយសារតរកងវះភព បទបាង ។

ដោយសារតរកមារបានចណយពរលវរលាាចរើននៅកនងសាលា នងជវញបរវរណសាលា

ដចនរះបរសាថរនសាលាចាបាចតរវតរបរកបដោយសខភព សវតថភព នងសនដសខ ដើមរបបងកលកខណៈ

ងយ សរលដលការរៀនសតរ ឱរយសរបៅតាមគោលនយោបាយាត សដពសាលាកមារមរតរ ( Child

Friendly School)44 ។ ការផដលសណងបងគនអនាមយ ដោយបរកចរកបនទបបរស នងសរតជ អាចាវធ

មយដើមរបបងកើនការចលរៀនរបសកមរងសរ ។ មរយារងទៀត សាលារៀនកបានផដលឱកាស ឲរយកមារ

ដរល ាអនកសថតកររមការថរទាពសាលា ាមយនង “ គរ ” ផនរកអនាមយផងដររ ។ ពពររះតរសាថរន

ភព បងគនគាមរនអនាមយនៅតាមសាលារៀន បានធវើឱរយកមារយលខសពសារៈសខាននរអនាមយ

ហរតនរះ សាលារៀនតរវកាលរយៅាកនលរងលអបផត ដើមរបបងកើតឥរយាបថអនាមយផទរលខលនលអ (ក

ដចា ឥរយាបថ ដទរទៀត) ពរមទាងផដលនវគរបរសាថរន ដរងមា ។ កមារដរលរៀនពការអនវតដ

អនាមយលអ នៅ សាលា អាចកាលរយៅាអនកផរសពវផរសាយផនរកសខភពដសខាននៅតាមផទះ45 ។

44 ករសងអបរយវជន នងកឡា ឆនរ២០០៧45 (Mooijman, Berg, Jensen, & Bundy, 2005)

86 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

លទធផល សាលារៀនមានបងគនអនាមយដរលមាន

ការករលអហើយសសរសានសសរស យលដង ពការអនវតដអនាម

យផទរលខលនបរកប ដោយសវតថភព

ការទទលខសតរវ

សកមមភព បងកើតនវបទដឋរនថានរកាត ដរលមានការ កណតពចនន

សសរស នងបគគលកសមររបបងគននមយៗ នងមានការ

បរងចរកបនទប បងគន សមររប កមរងបរស កមរងសរ បគគលក

នងកមារពការ។

រៀបច នងថរទាបញជសារពើភណឌសណងផគតផគងទក

នងសណង បងគន អនាមយ ដរលមានសររបកនង សាលា

រមបញចលទាងសាថរនភព ធវើ ឱរយដណើរ ការ បងគន អនាមយ

នង ទក នៅ គរប សាលា ទាងអស។

សាងសងបងគនអនាមយសមសរបនៅតាមសាលារៀន

ទាងអស កនង តបនជនបទ ដោយបរើ វធសាសរតជឆលើយតប

ៅតាមតមរវការ។

បងកើត នងផដលនវការអបរមលដឋរនពបននជវត ដរលា

ផនរកមយ នរកមមវធសករសាសនល សរបគានរាមយ នង

ការផតជលហរដឋររចនាសមពនធ។

ករសងអបរ

យវជន នង

កឡា នង

ករសងអភវឌរឍន

ជនបទ ករសងអបរ

យវជន នង

កឡា រមាមយ

នងសាលារៀន

ករសងអបរ

យវជន នងកឡា

រមាមយ

សាលារៀនករសងអបរ

យវជន នងកឡា

រមាមយ

សាលារៀន

កររមវធសាសតជរឆលើយតបៅនងតមរវការ សាលារៀននងជរើសរសជមរើសនានាទាកទងនង

កមរតនរការចលរម សរវាកមម នងយនដការនរការផដលសរវា ។ វធសាសដរបរភរទនរះ អាចធវើឱរយសាលា

រៀនធវើការសមររចចតដលើការវនយោគអនាមយ នងការផគតផគងទក នងធវើឱរយសាលានះកណត

បរភរទបចចរកវទរយា នងកមរតនរសរវាកមម ដរលគរពរញចតដ ដោយផអរកលើឆនទៈ កនងការចលរម ។

វធសាសដរឆលើយតបៅនងតមរវការ នងធានាថា បគគលកសាលារៀន កមារ (ទាងកមាា កមារ)

គណៈកមាមរធ ការទរទរងសខភពសាលារៀន ដរលមានសររប ពរមទាង ភគពាកពនធ សខានៗ ផរសរង

ទៀត ចលរម កនងការរៀបចផរនការអនវតដ បរើបារស នងថរទាសរវាផគតផគងទកសាអរត បងគនអនាមយ

នង ការ បរតបតតជអនាមយផទរលខលន46។

46 (Mooijman et al., 2005)

87យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

២.៣.២.អនាមយនៅតាមគរះសាថរនសាភបាលនងសាថរបនដទរទៀតនៅតាម

ជនបទ

លទធផល គរះសាថរនសខាភបាល នងសាថរបនដទរទៀត

នៅតាមទ ជនបទ មាន បងគន អនាមយ

ដរលមានការករលមអ

ការទទលខសតរវ

សកមមភព បងកើតបទដឋរនថានរកាត ដរលមានកណត ព

ចននអនកជងសមររក កនង មណឌលសខភព

នង អនក ជង ដរលមក ពគររះ ជង

សមររបបងគនអនាមយ នមយៗ ដោយមាន

ការបរងចរក បនទប បងគន សមររប បរស សរតជ

នងជនពការ។

រៀបច នងថររករសាបញជសារពើភណឌ

នរសណង ផគតផគង ទក នងបងគន

អនាមយដរលមានសររប ដោយាប បញចល

ទាងសាថរនភពដណើរការរបសវា

នៅតាមគរះ សាថរនសខាភបាល នង

សាថរបនដទរទៀត នៅ ទជនបទ ។

សាងសងបងគនអនាមយនៅគរបគរះសាថរន

សខាភបាល នងសាថរបន ដទរទៀត

នៅទជនបទ ដោយបរើវធសាសដរ

ឆលើយតបតាមតមរវការ

ករសងសខាភបាល

ករសងសខាភបាល រមាមយនង

ការយាលយសខាភបាល

សរក ឬអាាញរធរ ពាកពនធ

ករសងសខាភបាល

រមាមយនង

ការយាលយ

សខាភបាលសរក ឬ

សាថរបន ពាកពនធ

២.៣.៣អនាមយបរសាថរនទាងកាកសណលរងនងរាវ

ការគរបគរងកាកសណលាវនៅមនទានបានចាតទកថាាបញហរសខាននៅឡើយទរមកទល

បចចបរបនននរះ សហគមនារឿយៗបានបរើបររសកាកសណលាវដោយផទរលដើមរបដបនលរបងករ នង

ដណផរសរងៗាលកខណៈខានរតតច ។ ចាបាចតរវមានការសករសាពបញហរ ដើមរបកណតវសាលភព នង

ទហ នរបញហរ កដចាដើមរបកណតនវសកមមភពដរលតរវធវើ ។

សរដៀងគានរនរះដររ ការចោលកាកសណលរង កមនទានបានលើកមកដោះសររយ នៅឡើយ

ទរ តាមតបនជនបទ ។ បញហរគរបគរងកាកសណលរង ទនងកានតររកធឡើងៗ ាមយនងការកើន

ឡើងនរការបរើបររសកញចបថង ដរលបានលកនៅតាមតបនជនបទ នងការកើនឡើងនវការបរើបររស

ថងបាលរសទក ។ ាថមមដងទៀតតរវមានការសករសាពបញហរនរះ ដើមរបកណតវសាលភព នងទហនរបញហរ

កដចាដើមរបកណតនវសកមមភពដរលតរវធវើ ។

88 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

លទធផល ផរនការ សមររបអនវតតជាយទធសាសដរ

សមររប អនាមយ បរសាថរន

ដោយផអរកលើតមរវការាកសតជរង

ការទទលខសតរវ

សកមមភព ធវើការសករសាសររវជររវពបរពនឋបងហរកាក

សណលាវ ដើមរប វាយតមលរទហនរបញហរ

នងសណើដណះសររយ ា យទធ សាសដរ ។

ធវើការសករសាសររវជររវពកាកសណលរង

ដើមរប វាយតមលរ ទហនរបញហរ នងសណើ

ដណះសររយ ាយទធសាសដរ។

អភវឌរឍ នងអនវតដផរនការដើមរបដោះសររយ

ការបងហរ កាកសណលាវ នងការទកដក

សណលរង។

ករសងអភវឌរឍន

ជនបទ

ករសងអភវឌរឍន

ជនបទ

ករសងអភវឌរឍន ជនបទ

នងមនទរអភវឌរឍន

ជនបទខរតដ

គោលដៅយទធសាសតរទ៣៖ការផលរសបដរឥរយាបថផនរកអនាមយផទរលខលន

សមាសភាគ៣.១៖ការលើកកមពសអនាមយផទរលខលន

ថមៗនរះ ករសងអភវឌរឍនជនបទ នងដរគអភវឌរឍននានា ដរលធវើការទាកទននងការផលរសបដរ

ឥរយាបថផនរកអនាមយផទរលខលន បានសមររចចតដផដរតលើឥរយាបថបរឈមនងគររះថានរកសខានប

ដរលតរវធវើការយកចតតជទកដកតាមរយៈការលើកកមពសផនរកអនាមយ ៖

ការបនទរបងពាសវាលពាសកាល

ការមនលាងសមាអរតដរ

ការបរភោគទកគាមរនសវតថភព

ករមបរករសាឃ សងករត នងគណៈកមមការទទលបនទកសដរ នងកមារឃ សងករត បានសងករតយើញ

ពតមរវការនរការអបរាបនដបនាទរបពការផលរសបដរឥរយាបថផនរកអនាមយផទរលខលន បនាទរបពសកមមភព

ផរសពវផរសាយលើកដបង ។

ការវាយតមលរពបរសទធភពនងផលបះពាលនរសកមមភពរបសគមររងដរល ពរយាយាមលើក

កមពសការផលរសបដរឥរយាបថផនរកអនាមយផទរលខលននរះនៅ មានការលបាក ពររះថាមានការសររវជររវ

មលដឋរន (Baseline) តចតចដរលអាចឲរយយើងវាសវរងពការផលរសបដរ ឥរយាបថទាងនះ។ ដោយ

ហរតថាការអងករតនៅមានកមរត ភគចរើនផអរកលើកមរងសណរ ដោយគាមរនការធវើសងករតដោយ

ផទរល នះឡើយ ។ ហរតនរះហើយទើបលទធផលដរលបានមក គគររនតរបងហរញពការយលយើញ

នង ឥរយាបថរបសបរាពលរដឋ បនដរមនបររកដថាាការអនវតដាកសដរងរបសពកគាតនះទរ ។

89យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

លទធផល បរាពលរដឋបានយលដង នងអនវតដ

អនាមយផទរលខលន បរកប ដោយសវតថភព

ពាកពនធនងការ បរើបររសទកសាអរត នងបងគន អនាមយ

ការទទលខសតរវ

សកមមភព អនមត នងផរសពវផរសាយគោលការណណរនា សដព

ការ លើក កមពស អនាមយផទរលខលន តាមដនតរត

ពនតរយ ការអនវតដ នង វាយតមលរ បរសទធភព នរការ

ផលរស បតជរ ទមាលរបកនងការ បរតបតតជ អនាមយលអ។

ពនតរយ មើល ឡើង វញ នងករសមរលគោលការណ

ណរនា សដព ការ លើកកមពសអនាមយផទរលខលន

បនាទរប ព ការវាយ តមលរ បរសទធ ភព នរការអនវតតជ

គោលការណ ណរនានរះ។

ធវើការអងករតទនននយមលដឋរន នងតាមដនការ

អនវតដ អនាមយ ហើយាយការណ លទធផល ៅឱរយ

ការយាលយ អភវឌរឍន ជនបទ សរក ។

ធវើយទធនាការផរសពវផរសាយពការផលរសបដរឥរយាបថ

អនាមយខលន បររណ នៅតាមសហគមន នងតាម

ផទះ។

ធវើការអបរបណដះបណដរលាទៀងទាត នងវគគ

បបនសដព ការ ផលរស បដរឥរយាបថអនាមយផទរលខលន

ករសងអភវឌរឍនជនបទ

នងករសងសខាភបាល

ករសងអភវឌរឍនជនបទ

នងករសងសខាភបាល

សាថរបនលើកកមពស ការ

ផលរសបដរ ទមាលរប អនាមយ

ការយាលយអភវឌរឍនជនបទ

សរកតាម រយៈ គណៈកមមការ

ទទលបនទកសដរ នង កមារឃ

នងសាថរបនលើកកមពសការ

ផលរសបដរ ទមាលរបអនាមយ

គណៈកមមការ ទទលបនទកសដរ

នងកមារឃ រមាមយនង

មនដរ លើកកមពសអនាមយ នរ

ការយាលយអភវឌរឍនជនបទ

សរក

គោលដៅយទធសាសតរទ៤៖ការអភវឌរឍនងការបរតបតដលើមធរយាបាយនានា

ដើមរបសមររចឱរយបានសរវាផគតផគងទកសាអរតនងអនាមយជនបទបរកបដោយ

នរនដរភាព

សមាសភាគ៤.១៖ការគរបគរងវសយផគតផគងទកសាអរតនងអនាមយជនបទ

យទធសាសដរតមរវឱរយមានការផលរសបដរសខានៗ នៅ កនងការ រៀប ចសាថរបនសមររបវសយផគតផគង

ទក សាអរត នងអនា មយ ដរលរមមានការធវើវមជរឈការលើ ការ ផដលសរវា កមមផគត ផគង ទកសាអរត នងអនាមយ

90 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ដលថានរកសរក តាមរយៈវសយឯកជន កដចាសកមមភព លើ ចណចាកលាកមយចនន ។ ករសង

អភ វឌរឍន ជន បទនងដកនា ការសមរបសមរល ាមយ សាថរបន ដរលពាកពនធដចាករសងសរដឋកចច

នងហរញញវតថ ករសងមហាផទរ នង គណៈកមមការសមររបការអភវឌរឍនតាមបរបបរាធបតរយរយនៅថានរ

កកររមាត (NCDD) ។

លទធផល វសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយ

ជនបទ តរវបានរៀបច ឲរយបានសមសរប

នងដណើរការបរកប ដោយបរសទធភព

ដើមរប ឱរយ ដណើរការសមររច បាន នវ

គោលដៅអភវឌរឍនសហសរស វតរសរកមពា នង

ទសរសន វសយរបសគោលនយោបាយាត

សតជព វសយផគត ផគង ទកសាអរត នងអនាមយ

ជនបទ

ការទទលខសតរវ

សកមមភព សមរបសមរល នងគរបគរងសកមមភព

នានា នរ ការ ផលរសបដរ សាថរបន កនង

យទធសាសដរ នរះ រម ាមយនង ផរនការ

សកមមភព ០៥ឆនរ ។

តាមដន តរតពនតរយការរកចមរើន

សកមមភព នង សមទធផលរបស

យទធសាសដរ សតជពវសយផគតផគង ទក

សាអរត នង អនាមយជនបទ។

ករសងអភវឌរឍនជនបទ

ករមការងរបចចរកទរស

វសយផគតផគងទកសាអរត

នងអនាមយជនបទ

៤.១.១ការរៀបចអងគភាពសាថរបននងការករសមរលរចនាសមពនធកររមបរពនធវម

ជរឈការនងវសហមជរឈការ

ទសរសនវសយរបសាជរដឋរភបាលកមពា ដរលមានលើកឡើងនៅកនងករបខណឌយទធសាសដរ

សមររបកណរទមរងវមជរឈការ នងវសហមជរឈការ គដើមរប ៖

បងកើតបរពនធគរបគរងថានរកាជធាន ខរតដ-ករង សរក-ខណឌ នងឃ-សងករត ដោយផអរក លើគោល

ការណ “ ការចលរមតាមបរបបរាធបតរយរយ ” ។ បរពនធនរះនងបរតបតដការដោយមានតមាលរភព នង

គណ នរយរយ ភព ដើមរបលើកកមពសការអភវឌរឍថានរកមលដឋរន នងការផដលសរវាសាធារណៈ ដើមរប បពរញ

ឱរយបាននវសរចកដតរវការរបសបរាពលរដឋ នងរមចណរកកនងការកាតបនថយភពករករនៅកនងដរនដ

រៀងៗខលន ។47

47 (ាជរដឋរភបាលកមពា ឆនរ២០០៥)

91យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ទសដៅគោលនយោបាយនរះ តរវបានបញជរកតាមការអនមតចរបាប សដពការគរបគរងរដឋបាល

ាជធាន ខរតដ ករង សរក ខណឌ (“ចរបាបអងគការ organic law”)48 ។ ផរនការយទធសាសដរអភវឌរឍនាត

(ផយអជ) កទទលសាគរលពសរចកដតរវការលើកណរទមរងចាបាច នៅកនងរដឋបាលសាធារណៈ នង

កណរ ទមរងតាមវសយដើមរបធវើឲរយបរសើរឡើង ឆពរះៅរកការសមររចបានទសរសនវសយរយៈពរល

វរងរបសាជរដឋរភបាល49 ។

សរវាផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយតាមផទះ គាសរវាមលដឋរនដសខានសមររបសហគមន

នង គរសារ ។ ហរតនរះ ការរៀបចឱរយមានការផដលសរវា តរវបងកើត នងគរបគរងនៅថានរកមលដឋរន ។

ករមបរករសាឃសងករត មនអាចមានលទធភពជរើសរសបគគលកបចចរកទរសជនាញ សមររបការ

ងរផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយបាននះទរ ។ បចចបរបនន អនកដរលមានចណរះដងបទពសោធន នង

សមរបទាសមររបការងរកនងវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ នៅមានកមរតនៅឡើយ។

នាពរលអនាគត យវជនវយកមរងដរលនងចលរមកនងទផរសារការងរ ហើយមានចណបអារមមណ

ធវើការនៅ កនងវសយនរះកទនងនៅតរមានកមរតដដរល ។

ដោយធនធានមនសរស នងហរញញវតថនៅមានកមរត ហរតនរះហើយកមរតថានរក សមរមរយបផត

សមររបការគរបគរងការផដលសរវានៅកររមគោលនយោបាយ នងចរបាបវមជរឈការ នងវសហមជរឈការ

គកមរតថានរកសរក ខណឌ ដោយមានករមបរករសាសរក ខណឌ ាអងគភពទទលខសតរវនៅមលដឋរន

ដរលគាទរដោយរដឋបាលមយ (រមទាងការយាលយបចចរកទរស) ដរលមានមនដរាជការាអនកបមរើ

ការងរកនងរដឋបាលនះ ។ សរកនមយៗនងទទលបានធនធានសមតថភព នងហរញញវតថ ដើមរបបមរើ

ឱរយករមបរករសាឃ នៅ កនងតបនភមសាសដររបសខលន ។ នៅដណកកាលដបង ករសងអភវឌរឍនជនបទ

នងពងរង ការយាលយអភវឌរឍនជនបទសរក។ នៅដណកកាលកររយមកទៀត នៅពរល ដណើរ

ការវមជរឈការ នងវសហមជរឈការ មខងរ នងតនាទ របសការយាលយអភវឌរឍន ជនបទ សរក នង តរវ

ពនតរយ ឡើងវញ ដើមរបឲរយសរបៅតាមបរបបរាធបតរយរយ សមររបសរវាមលដឋរន។

លទធផល ការផដលសរវាកមមផគតផគងទកសាអរត នង អនាមយ

ជនបទ នង ការ លើកកមពស អនាមយផទរលខលន

តរវបានសមរប សមរល គរប គរង នងតាមដន

យារងមាន បរសទធភពនៅថានរកសរក

ការទទលខសតរវ

សកមមភព ពងរងការយាលយ អភវឌរឍន ជនបទ សរកតាម

សរក នមយៗ ដោយ មានការគាទរពមនទរ

អភវឌរឍន ជនបទ ខរតដ ។

ករសងអភវឌរឍនជនបទ

រមាមយមនទរអភវឌរឍន

ជន បទខរតដ

48 (ាជរដឋរភបាលកមពា ឆនរ២០០៨ក)49 កថាខណឌ៣.០១ នង ៣.០៧ នៅកនងផរនការយទធសាសដរអភវឌរឍនាត ឆនរ២០០៦-២០១០

92 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

នាពរលបចចបរបនន ថានរកសរកនៅមនទានមានសមតថភពនៅឡើយទរ បនដរនៅរយៈពរល០៥ឆនរ

ខាងមខ ថានរកសរកនងអាចបងកើតបរពនធគាទ រដរលចាបាចដើមរបផដលលទធភពឱរយស ហគមនអាច

ទទល បានសរវា នងរករសាសរវានះឱរយមាននរនដរភព។ ផនរកនរះកណតនវសាថរនភពដរលនៅចង

កររយ ដរលចាបាចតរវធវើឡើងាដណកកាល ដើមរបសមររចការងរនរះ ដចមាន កណត នៅ

កនងផរន ការ អនវតដន ដរលមានភជរបមកាមយ ។

៤.១.២តនាទនងការទទលខសតរវកររមបរពនធវមជរឈការនងវសហមជរឈការ

តនាទ នងការទទលខសតរវ តរវបានកណតនៅកនងគោលនយោបាយាតសតជព ការ ផគត ផគង ទក

សាអរត នងអនាមយ (ផនរក III - ការផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ)50 ។ នៅថានរកកររមាត

ចណច ទាងនរះតរវបានជនសដោយចណចមយចនន ហើយនងតរវករសមរលឱរយសរបៅតាម

គោល នយោបាយ វមជរឈការ នងវសហមជរឈការ51 នងចរបាបដរលពាកពនធ52 ។ ការផលរសបដរនៅថានរកាត

គថា ករសង អភវឌរឍនជនបទ បតជរពការគរបគរងគមររង នងកមមវធៅាការគរបគរងវសយ ដោយ

អនលោម តាមគោលនយោបាយាតវញ ។ តនាទទាងឡាយតរវបានសងខរបនៅកនងតាាងទ៩

នងមាន បងហរញ ា ដរយាកររមនៅកនងឧបសមពនធទ៤ ។ តនាទលមអត មានបងហរញនៅកនងតាាងពរ

កនងឧបសមពនធទ៥ ដរល តាាង មយបងហរញអពការផដលសរវា នងតាាងមយទៀតបងហរញអពបរយាកា

សសមសរប ។

50 (ាជរដឋរភបាលកមពា ឆនរ២០០៣)51 ករបខណឌាយទធសាសដរសមររបកណរទមរងវមជរឈការ នងវសហមជរឈការ (ឆនរ២០០៥)52 ចរបាបសដពការគរបគរងរដឋបាលាជធាន ខរតដ ករង សរក ខណឌ ពរះាជករមលរខ នស/រកម/០៥០៨/០១៧

93យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

តាាងទ៩ ៖ តនាទ របសអងគភពនមយៗ

អងគភព ឬ ករម តនាទ

ករសងអភវឌរឍន

ជនបទ

ធានាឱរយមានហរញញបរបទានសមររបវសយផគតផគងទកសាអរត

នង អនាមយ ជនបទ

បងកើត ផរសពវផរសាយ នងអនវតដគោលនយោបាយ បទបញញតដ នង

យទធ សាសដរ ផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

រៀបចផរនការសមររបដកអនវតដគោលនយោបាយ

សមរបសមរល ជនយពខាងកនង នងពខាងកររ ពរមទាង កចច

អនដាគមន លើវសយនរះ

អភវឌរឍ នងលើកកមពសជនយបចចរកទរស កនងវសយធនធានមនសរស

បងកើតកមមវធអភវឌរឍន សររវជររវ នងអបរសហគមន

កសាង នងពងរងយនដការ ឬបរពនធតាមដនតរតពនតរយ នងវាយតមលរ

សមតថភព បពរញការងររបសវសយនរះ ដើមរបធានាវឌរឍនភពឆពរះៅ

រកទសរសនវសយរបសវសយនរះ តាមចណចគោលដៅ

ការសវរងរកការគាទរ

ដកនា នងសមរបសមរលការដលផតជលសរវាកមមទកសាអរត នងអនាមយ

មនទរអភវឌរឍន

ជនបទខរតដ

បរមលទនននយ នងពតមានចាបាចសមររបធវើផរនការ

រៀបចផរនការអភវឌរឍនខរតដ នងថវកាដរលពាកពនធ

សមរបសមរល តាមដនតរតពនតរយ នងវាយតមលរគរបកមមវធ

នងគមររងអភវឌរឍនជនបទ

ផដលការគាទរ ដលសហបរតបតដការ នងការសមរបសមរល

អនដរនាយកដឋរន នៅកនងវសយសរវាផគតផគងទកសាអរត នង

អនាមយជនបទថានរកខរតដ

ផដលការគាទរ ដលការអភវឌរឍវសយឯកជន ាពសរសការអភវឌរឍ

វសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ការសវរងរកការគាទរ

94 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ការយាលយ

អភវឌរឍន

ជនបទសរក

ការអភវឌរឍសមតថភពរបសករមបរើបររសទក នងអនាមយ

គាទរករមបរើបររសទក នងអនាមយ (ណរនាលើការគរបគរង ហរញញវតថ

នងការថរទា ការដោះសររយជមលរះ)

ការឃលរមើល នងតរតពនតរយគណភពទក

ការបរមលទនននយ សមររបបរពនធគរបគរងពតមាន

ការបរករសាបចចរកទរស សមររបការសាថរបនា នងការគរបគរង គណ ភព

របស ហរដឋររចនាសមពនធថម

ការគរបគរងលើគណភពនរការផដលហរដឋររចនាសមពនធថម

ការលើកកមពសអនាមយផទរលខលន

វសយឯកជន ផដលសរវាផគតផគងទកសាអរត នង អនាមយជនបទ

អងគការមនមរន

រដឋរភបាល53

ចលរមសមរលការផដលសរវាកមម54

ចលរមអបរសហគមន ការលើកកមពសការយលដង ការលើក កមពស

នងការធវើទផរសារអនាមយ

ចលរមកសាងភពាដរគ នងការលើកកមពសបណដរញការងរ

ចលរមកសាងសមតថភព

ចលរមសររវជររវ នងការចនរបរឌត

ចលរមកនងការសនទនាគោលនយោបាយ

លទធផល តនាទរបសសាថរបនកនងវសយផគតផគងទកសាអរត

នងអនាមយជនបទ តរវបានកណតចរបាសលាស

ការទទលខសតរវ

សកមមភព ដកឱរយបរើបររសសរចកតជបរកាស ដរល កណត

ពតនាទ របស សាថរបន ពាកពនធកនងវសយនរះ។

ករសងអភវឌរឍនជនបទ

៤.១.៣អភបាលកចចនងគណនរយរយភាព

គោលការណមយនរគោលការណកណរទមរងវមជរឈការ នងវសហមជរឈការ គគណនរយរយភព

វសយសាធារណៈ ដរលពងរងគណនរយរយភពនៅគរបានថានរក ហើយដរលផតជលលទធភពឲរយបរា

ពលរដឋ ពនតរយលើកចចការរដឋបាល នងហរញញវតថនររដឋបាលទាងនះ ។ លើសពនរះៅទៀត សាថរបន

នងបគគល ទាងអសនៅកនងវសយនរះ មានគណនរយរយភពយារងចរើន ចពោះសកមមភពរបសខលន

ាលកខណៈ សងគមកចច ហរញញវតថ បចចរកទរស នងបរសាថរន ។

53 ដកសរងចរញព (Carrard, Pedi, Willetts, & Powell, 2009)54 អងគការមនមរនរដឋរភបាល គរជៀសវាងននានរការបងកើតរចនាសមពនធផដលសរវាសរបគានរ ដរលអាចបងវរង ាាងបនថរម នងពងរង ការចនរបរឌតដរលមានសររប នងសាថរបននានាកនងបរទរស (Carrard et al., 2009) ។ ឧទាហរណ ការផដលសរវាផទរល ដរលកាត ការងរវសយឯកជន ។

95យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

លទធផល មានយនដការគណនរយរយភពបរកប ដោយបរសទធភព

សមររប ការ អនវតតជ នៅថានរកមលដឋរន

ការទទលខសតរវ

សកមមភព បងកើតនតវធដើមរបធវើឱរយអាាញរធរមលដឋរន មាន

គណនរយរយភព ចពោះសហគមន កនងការផដល សរវា

ផគតផគងទកសាអរត អនាមយ នងអនាមយផទរលខលន រម

ទាង ការ បរើបររស យនតជការ សហគមន ដើមរបតាមដន

នង តរតពនតរយនរការផតជល សរវាកមម។

បងកើត គោលការណណរនា សមររបរដឋបាលមលដឋរន

(អនកផដល សរវា នងសាថរបនគាទរ)

ពរបៀបកនងការធានាឲរយ បាននវ គណនរយរយ ភព

ចពោះអនកខាង លើ នង អនកខាងកររម។

បងកើតឲរយមានបរពនធមយសមររបការយាលយអភវឌរឍន

ជនបទ សរក ដើមរបសវរងរក ពតមាន ទទលពតមាន

នងមតតរឡប (ឧទាហរណ ការតអញតអររ) ដរល ទទល

បានពសហគមន គរសារ នង ករមបរករសាឃ រម ទាង

បរពនធ តាមដន បរៀបធៀប ការ អនវតតជ រវាង ថានរកសរក

នងសហគមននមយៗ។

ករសងអភវឌរឍន

ជនបទ

ករសងអភវឌរឍន

ជនបទ

ករសងអភវឌរឍន

ជនបទ

៤.១.៤គោលការណណរនានងនតវធ

គោលការណណរនា នងនតវធ គាការចាបាចដើមរបឲរយវធសាសរតជ នងនតវធ កនងការផតជល

សរវាផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយ ពរមទាងការលើកកមពសអនាមយមានបទដឋរនរមមយ ។ គោល

ការណណរនា គរកណតបទដឋរនាមលដឋរន ដរលនងធវើឲរយបរសើរឡើងចពោះការផដលសរវា បើមាន

ការអនវតដតាមគោលការណនរះបានតរមតរវ ។ គោលការណណរនានះ កនងកណតបទដឋរន

សមររបគណ នរ យរយភពបរសើរឡើងផងដររ ដរលសហគមននងដងពគោលការណណរនានះ

អពអវ ដរលពកគរគររពងទកពអនកផដលសរវា ។

គោលការណណរនា នងតរវរៀបចឡើង នងបងកើតាសៀវភៅណរនា សដពសរវាផគតផគងទក

សាអរត នងអនាមយជនបទលមអត ដោយមានការណរនាាកលាកលើ ៖

ការរៀបចផរនការ

ទនាកទនង

ការរៀបច នងការកៀរគរសហគមន

ការធវើសរចកដសមររច លើការជរើសរសបចចរកវទរយា ដោយសហគមន

96 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ការសាដររហរដឋររចនាសមពនធផគតផគងទកសាអរត

ការរៀបចផរនការសវតថភពទក ដោយបរើទមរងទៅ (generic format)

ឆលើយតបៅនងការផគតផគងទក ដរលមនគោរពតាមបទដឋរនគណភពទក

សហគមនដកនាអនវតដនអនាមយទាងសរង

ទផរសារអនាមយ

ការលើកកមពសអនាមយ

គោលការណ នរការទទលខសតរវ គណនរយរយភព ភពបររកដបរា នងតមាលរភព សមររប

វសយឯកជន

ការបញជររបយរនឌរ

ផលបះពាលបរសាថរន នងនតវធផដលសរវាផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយ

បរពនធគរបគរងពតមាន

គណនរយរយភព (សងគមកចច ហរញញវតថ បចចរកទរស នងបរសាថរន) សមររប រដឋបាល មលដឋរន

អនកផតជលសរវា នងអងគភពគាទរ

លទធផល ការផតជលសរវាកមមបរកបដោយបរសទធ ភពាមយ

នង បទដឋរន ផរសរងៗ ដើមរបឲរយមាន គណនរយរយភព

ការទទលខសតរវ

សកមមភព ពនតរយឡើងវញគោលការណណរនា

នង នតវធ ផរសរងៗ ដរល មានសររប

ហើយករសមរល បើចាបាច។

បងកើតគោលការណណរនា នងនតវធថមៗ

តាមតមរវការ កនងផនរកផរសរងៗនរយទធសាសដរ

នរះ ។

ចង ករង ឯកសារ គោលការណ ណរនា

នង ផរសពវផរសាយ ៅ ឲរយ សាថរបនថានរកាត

អាាញរធរមលដឋរន អនកផដលសរវាកមម

ករមបរករសាសរក នង ឃ ពរម ទាង សហគមន

អនក បរើ បររស ។

តាមដនតរតពនតរយការ បរើបររស

នងបរសទធភព នរ គោលការណ ណរនា

នងការករសមរល បរសន បើ ចាបាច។

ករសងអភវឌរឍនជនបទ

ាមយនងដរគ

វសយផគតផគងទកសាអរត

នងអនាមយជនបទ

ករសងអភវឌរឍនជនបទ

ាមយនងដរគ

វសយផគតផគងទកសាអរត

នងអនាមយជនបទ

ករសងអភវឌរឍនជនបទ

មនទរអភវឌរឍនជនបទខរតដ

ាយការណៅ

ករសងអភវឌរឍនជនបទ

97យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

សមាភាគ៤.២ការអភវឌរឍធនធានមនសរសនងសមតថភភាព

៤.២.១. ថានរកាត នង រដឋបាលថានរកកររមាត

នាពរលបចចបរបនន ថានរកសរកមនទានមានសមតថភពនៅឡើយទរ បនតជរនងអាចបងកើតបរពនធ

គាទរ ដរលចាបាច នៅកនង ការយាលយអភវឌរឍនជនបទសរក កនងរយៈពរល៥ឆនរ ដើមរប ផតជលលទធភព

ឲរយសហគមនអាចទទលបានសរវា នងអាចធវើឲរយសរវាមាននរនតជរភព ។ អាសរយ តាម ទហ សរក

តរវមាន មនរតជ ២ ឬ៣នាក សមររបមខងរគាទរបរតបតតជការ នងការថរទា បកនង ចនន បគគលក បរហាក

បរហរលគានរនរះសមររបការងរលើកកមពសអនាមយ55។ កនងរយៈពរលខល រហតដល រយៈ ពរល

មធរយម សរកនមយៗ កនងតរវការមនរតជបចចរកទរសយារងហោចណសមានរក ដើមរបផតជល បរករសា

បចចរកទរស ដលករមបរករសាឃ នងករមបរើបររសទក នងអនាមយ សមររប ការគរប គរង ការ សាង សង

នងគណភព នរហរដឋររចនាសមពនធថម ។ ការយា លយ អភវ ឌរឍន ជនបទ សរក នមយៗ នងមានយារង

ហោចណសសរតជមានរក កនងករមការងរ ។

បគគលកបមរើការងរនៅកនង ការយាលយអភវឌរឍនជនបទ សរក តរវតរមាន សមតថភព ា មល

ដឋរន ដើមរបអនវតដការងរ ដរលបានដកឱរយ ឬតរវតរមានសមរបទា ដើមរបសករសា នងទាញ យក សមតថភព

ទាង នរះ ។

ការអភវឌរឍសមតថភពចមរបងៗរបសករមបរករសាឃ នងបរពនធគាទររដឋបាលនងប ចចរកទរសនរ

រដឋបាល ថានរកកររមាត កពងតរវបានរៀបចាផរនការ នងអនវតតជដរល ាផនរក មយ នរ ដណើរ ការ

វមជរឈការ នងវសហមជរឈការ។ ចាបាចតរវមានការសមរបសមរលលអរវាងវសយនានា នង ដណើ រ ការ

វមជរឈការ នងវសហមជរឈការ ដើមរបធានាថា ការអភវឌរឍសមតថភពរមមយអាចធវើៅបាន។

55 ទោះបាតាមទរសតជ ការងរនរះមនអាចរមបញចលាមយបគគលកករសងសខាភបាល នៅថានរកសរក តមរវការ លើតនាទ ធវើឲរយការងរនរះតរវធវើពរញមរង ។ ការងរនរះមនគររមបញចលាមយការទទលខសតរវផរសរងទៀតនះទរ ។

98 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

លទធផល សមតថភពសមររបសមរបសមរល

នងធវើឱរយមាននរនដរភព នរ ការ ផតជល សរវាកមម

នៅថានរកកររមាត ដរល គាទរ ដោយ ថានរកាត

ការទទលខសតរវ

សកមមភព ពងរងសមតថភពមនរតជ ការយាលយអភវឌរឍន

ជន បទ សរក។

រៀបចផរនការលមអតសមររបអភវឌរឍន

សមតថភព ដើមរបកណត៖

- បទពសោធន នងជនាញ សមររបកចចការចា

បាចនៅថានរកខរតតជ នងថានរកសរក ។

- សមតថភព នងចននបគគលកដរលមាន

សររប។

- ការបណដះបណដរលបនថរមដលបគគលក ដរល

តរវ បពរញតនាទ។

- ថវកាសមររបការអនវតតជផរនការ។

សមរបសមរលការធវើផរនការអភវឌរឍ

សមតថភព ាមយ នង វសយ ដទរៗទៀត

នងដណើរការវមជរឈការ នងវសហមជរឈការ

ដើមរបធានាថា ការអភវឌរឍ សមតថភព ទាងអស

នះ អាចធវើៅបាន ។

អនវតតជផរនការអភវឌរឍនសមតថភពដរលបាន

បងកើត រច។

បងកើតវគគបណដះបណដរលរយៈពរលខល សមររប

មនរតជ ថានរកកររមាត នងបគគលកពសាថរបនពាក

ពនធនានា។

ករសងអភវឌរឍនជនបទ

នង មនទរអភវឌរឍនជនបទ

ខរតដ

ករសងអភវឌរឍន ជនបទ

ករសងអភវឌរឍន ជនបទ

ករសងអភវឌរឍនជនបទ

នងសាថរបន ផដល វគគ

បណដះបណដរល

ករសងអភវឌរឍនជនបទ

99យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

សមាសភាគ៤.៣ការអភវឌរឍវសយឯកជន

គោលនយោបាយាតបានចរងអព ‹ការបងកើតបរយាកាសបរកតបរជរង ដរល លើក ទកចតតជ ឲរយ

វសយឯកជនផតជលសរវាផគតផគងទកសាអរត នង អនាមយជនបទបរកបដោយបរសទធភពតមលរដរល ឆលើយ

តប ៅនងតមរវការរបសសហគមន ាពសរសតបនដរលពមានសរវា› ។56 ផអរក លើចណចនរះ

យទធ សាសរតជនះ សអាងៅលើវសយឯកជន ដរលមានតនាទដសខាន កនង ការ ផតជល សរវាកមម ដល

សហគមន ជនបទ នងករមគរសារនមយៗ។ សរវាកមមទាងនរះ មានតាងពការផតជល ហរដឋររចនា សមពនធ

រយៈពរលខលដលរយៈពរលវរង ពរមទាងការធវើបរតបតតជការនរការផគតផគងទក នងសរវាកមម គាទរ ា

រៀង រហត ។ ពាករយ ‹វសយឯកជន› គរបដណដបលើអងគភព នងឯកតតជជនាចរើនបរភរទ ។ ទាងនរះ

រមមាន សបរបករ នងាងកបោរ ាងមារសនតាមភម នងឃ ទផរសារ ឬហាងនៅមលដឋរន ផលតករ នៅ

មលដឋរន ករមហនខងអណដង អនកផតជលបរករសា (ឯកតតជជន នងករមហន) នងករមហនឯកទរស ។

មានផនរកចននប ដរលគាទរដលការអភវឌរឍវសយឯកជន ៖

ការបងកើតបរយាកាសបរកតបរជរង រមមានតមាលរភព នងការបរកតបរជរង ដោយមាន ទនាក

ទនងកចចសនរយារវាងករមបរើបររសទក នងអនាមយ អនកផតជលសរវាកមម នង អាាញរធរមលដឋរន

ការទទលបានការវនយោគលើទនដើម នងបររកកមច

ការអភវឌរឍ ជនាញបចចរកទរស នង អាជវកមម

៤.៣.១.ការបងកើតបរយាកាសបរកតបរជរង

មានកតាតរមយចនន ពាកពនធនងការបងកើតបរយាកាសសមសរប សមររបសហគររសធនតច

នងមធរយម ដរលកតាតរទាងនះភគចរើនសថតនៅកររទហការងរវសយផគតផគងទកសាអរតនងអនាមយ

ជនបទ នងយទធសាសរតជនរះ ។ កតាតរនានាមានបងហរញនៅកនងបរអបទ២ ។

56 (ាជរដឋរភបាលកមពា ឆនរ២០០៣) ជពក ៥ ៖ ការចលរមពវសយឯកជន

100 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

បរអបទ២ ៖ លកខណៈវនចឆយសមររបវាសវរងបរយាកាសអាជវកមមនៅថានរកខរតតជកនងបរទរសកមពា

ចណយសចលរម ពរលវរលា ដរលករមហនបរើ ដើមរបចះបញជ នងទទលបាន

អាាញរបណណ ចាបាច ទាង អស ដើមរបចាបផតជើមអាជវកមម ចនន

អាាញរបណណដរលតរវការ នងចណយ ផលវការ ទាង អសកនងការ

ទទលបានអាាញរបណណ-ការអនញញរត ។

សទធគរបគរងទរពរយសមរបតតជ សទធផលវការ ចពោះបរវរណអាជវកមមនងសនតជសខនរសទធកានកាប

នៅពរលទទល បាន ដ នងមានបណណកមមសទធតរមតរវ

តមាលរភព វាសវរងថាតើករមហនមានលទធភពទទលបានពតមាន ដរលពក

គរតរវការ អព បទបញញតតជ នងនតវធរបសាជរដឋរភបាល ពរមទាង

ឯកសារផលវចរបាបដរល ចាបាច សមររប បរតបតតជការធរកចច

ថាតើពតមានអពបទបញញតតជ នងឯកសារផលវចរបាប មាន ផតជលជន

អនកគរបគានរដរលសនើស នងថាតើគោលនយោបាយ នងចរបាបថមៗ

តរវបាន បររ សរយ ទាកទងៅករមហន នង តរវបានអនវតតជតាមកា

រកណតដររឬយារងណ ។

ពរលវរលា ចណយ

ចពោះការគោរពតាម

បញញតតជ

វាសវរងពរលវរលា ដរលករមហនបរើ ចពោះការគោរពតាមបទ

បញញតតជ របស ាជរដឋរភបាល ពរលវរលាដរលពកគររងចាដើមរប

បញចបនតវធ ពរមទាងភព ញក ញាបដរលករមហនតរវបាន

ចះធវើអធការកចច ដោយទភនរកងរ រដឋបាលនៅ មលដឋរន

ចណយកររផលវការ -

សណក

វាសវរង ភពញកញាប ដរលករមហនបងថលរកររផលវការ ដចា

សណក នង បររក ទក តរ (kickbacks) ដើមរបទទលកចចសនរយា

ពរដឋរភបាល កមរតដរល ការបង បររក កររ ផលវការនរះបងកា

ឧបសគគដល បរតបតតជការអាជវកមម នង ថាតើការបង បររក កររ

ផលវការមាន លកខណៈអាចទសរសនទាយបាន នង សមររចបាន

លទធផលដរល រពង ទក ឬ យារងណ ។

101យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ការចលរម វាសវរងថាតើករមហនតរវបានពគររះយោបលអពគោលនយោ

បាយខរតតជ ដរល បាន សនើឡើង នងថាតើសមាគមន អាជវកមម ឬ

ករមដរលទទលបាន ផល បរយោជន ផរសរងទៀតតសមតតាងនាម

ឲរយមាចរសអាជវកមមឬយារងណ ។

ការបងកររបទលមើស វាសវរងចណយដរលករមហនបានបង ដរលបងកពការលច

ពរមទាង ចណយ បងកររ បទឧករដឋ ដរលបងឲរយសរវាសនតជសខ

នងបងបររក ថលរការពារ ។

រដឋបាលពនធដរ វាសវរង នតវធ រដឋបាលទាងពរ ទាកទងនងការបងពនធ នង

ចណយពនធកនងខរតតជ ។

ការតរៀមលកខណៈ ាមន

របសអនកដកនានៅថានរក

ខរតតជ

វាសវរងភពចនរបរឌត នងឆនទៈរបសអាាញរធរខរតតជកនងការបក

សររយគោល នយោបាយ នងបទបញញតតជាត ដើមរបបពរញបណង

របសករមហន ឯកជន នង កសាង គនតផតជចផតជើមរបសខរតតជខលន

ដើមរបលើកកមពសការ អភវឌរឍវសយឯកជន ។

ការដោះសររយជមលរះ វាសវរងការពរញចតតជរបសករមហន ចពោះលទធផលនរវធសាសរតជ

ផលវការ នង កររ ផលវ ការកនងការដោះសររយជមលរះកនងខរតតជរបស

ពកគរ ។

បរភព ៖ (សាជវកមមហរញញវតថអនតជរាត & មលនធអាស ឆនរ២០០៩)

សកមមភពមយចននដរលទាកទងាកលាកៅនងការផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយអាច

តរវ យក មកអនវតតជ ដើមរបករលមអលកខខណឌសហគររសធនតច នងមធរយមកនងការផតជលសរវាលើវសយ

នរះ ។ វធានលទធកមមរបសាជរដឋរភបាលកមពា រមទាង មលនធឃ-សងករត មលនធវនយោគខរតតជ

មានគរប គររន សមររបដកដរញថលរសរវា នងគមររង ។ អវដរលាសរចកតជតរវការនះ គធវើ យារង ណ

ធា នាឲរយមានការ គោរពចរបាប ដោយលបបបាតការរមគនត នងការអនវតដមនតរមតរវកនង ដណើរ

ការ ដក ដរញ ថលរ នង កនងពរលអនវតតជកចចសនរយា ។

102 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

លទធផល

កចចសនរយាផដលសរវាកមមµសមររប សហគររសធនតច

នងមធរយម ដរល ពាកពនធនងវសយផគតផគងទកសាអរត នង

អនាមយជនបទ តរវបាន ធវើ ឡើង ដោយកនង បរយាកាស

បរកតបរជរងបរកប ដោយ ការទទល ខស តរវ ខពស

ការទទលខសតរវ

សកមមភព បងកើតនតវធបនថរមចននប ដើមរបធានា

ឲរយមានការគោរពកចចសនរយា នងនតវធលទធកមម ៖

- ធវើឲរយករមបរើបររសទក នងអនាមយមានតនាទ កនង

កចច សនរយា ដចនរះ កចចសនរយានរះគធវើឡើងរវាងអាាញរ

ធរមានសមតថកចច រមគានរាមយនងករមបរើបររស ទក

នងអនាមយ ាភគ មាខរងាមយនងភគមាខរងទៀត

ដរលា ករមហនឯកជន ។

- យោងៅតាមដណើរការដរញថលរ តរវផរសពវផរសា យៅ

ឲរយ សហគមន អនកបរើបររស អពការដរញថលរ រស យក

អនកមរការ ដរលមានតមលរទាបាងគរ បផត ចនន ប

នាករមទាង ការបារន សាមរន តមលរ ដោយ អាាញរធរ មាន

សមតថកចច (រមទាងរបៀប នរការបារន សាមរនដរលផតរត

លើគោលការណថលរពលកមម គរឿងចករ នង សមាភររ)។

- ពរលកចចសនរយានរការសាងសង តរវបានបញចប តរវ

ធវើការ ផរសពវ ផរសាយ ពតមានផលវការាសាធារណៈ អព

គណនរបស គមររង ដល សហគមន ដោយ ភជរប ា

មយ នង ពតមាន លមអត ពថវកាកនង គមររង ដរល បាន

ចណយ កនងការ អនវតតជផរនការ អភវឌរឍ សមតថភព ។

ករសងអភវឌរឍន

ជនបទ

103យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

រៀបច នងចងករងផរសពវផរសាយគោលការណណរនាសតជ

ព ការទទល ខស តរវ គណនរយរយភព ការពរយាករណ

នង តមាលរភព សមររប វសយ ឯកជន។

ផរសពវផរសាយគោលការណណរនានរះ ៅ ការយាលយ

រដឋបាល ថានរក កររម ាត ទាងអសដរលពាកពនធនង

វសយនរះ នងករម បរករសា ឃ-សងករត ។

ផរសពវផរសាយគោលការណណរនាខាងលើ

ៅសហគររស ធនតច នង មធរយម ទាងអស

ដរលមានចណបអារមមណ កនងការ ផតជលសរវាកមម ផគត

ផគង ទកសាអរត នងអនាមយ។

ករសងអភវឌរឍន

ជនបទ

ករសងអភវឌរឍន

ជនបទ

មនទរអភវឌរឍន

ជនបទខរតតជ

ការយាលយ

អភវឌរឍនជនបទ

សរក

លទធផល វសយឯកជន មានការជឿាកកនងការវន យោគ

លើបរតបតតជការ ផដល សរវាកមមផគតផគងទកសាអរត

នងអនាមយជនបទរយៈពរលវរង

ការទទលខសតរវ

សកមមភព កចចសនរយាសមររបអនកផតជលសរវាកមម រមមាន ការ វន

យោគ លើ ហរដឋរ រចនាសមពនធ ដរលមានរយៈពរល

យារង ហោច ណស ១០ ឆនរ ដើមរប ឲរយ អនកមរការអាច

ពងរកទនវន យោគ ហើយ អាច ទទល បាន ចណល

ពការ វនយោគ នះ មកវញ។ កចចសនរយា នរះ រម មាន

បទបរបញញតតជផលវ ចរបាប សមររប ការបញចប កចចសនរយាមន

ពរល កណត កនង ករណ ដរល ការផតជល សរវាកមម មន

បាន លអ ។

ករសងអភវឌរឍន

ជនបទ

104 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

៤.៣.២លទធភាពទទលបានទនសមររបការវនយោគនងបររកកមច

មានការបារនសាមរនថា តមរវការសរបលើឥណទាន ពសណកសហគរនអាជវកមមខានរតតចបផត

នងខានរតតច អាចមានចនន ១០០ ដល ១២៥លានដលាលររអាមររក ។ មានតរមតរ ៤៥ ភគរយ ៅ

៥៥ ភគរយ នរទកបររកនរះបណណរះ តរវបានផតជលដោយអនកផតជលសរវាហរញញវតថដរលមានសររប។

វសយ ហរញញវតថនៅមនទានមានការអភវឌរឍនៅឡើយទរ ដោយខវះធនាគារអភវឌរឍនជនបទ នង

បណដរញ ហរញញវតថជនបទមានលកខណៈទនខរសាយ ។ មានធនាគារពាណជជ នងធនាគារឯកទរសចនន

១៧បណណរះដរលបរតបតតជការនៅភនពរញ នងទរមខរតតជសខានៗ។ ការអភវឌរឍសកមមភព ផតជលកមច

ពាណជជ កមម មានការលបាកនៅកនងតបនជនបទ ដោយការចណយបរតបតតជការខពស ខវះសមតថភព

កនង ការផទៀងផទរត នងអនវតតជសទធកានកាបទរពរយសមរបតតជ នងសកមមភពសរដឋកចចមានកមរតទាប ។

លទធផល នះ គថាបរាជនភគចរើននៅជនបទ សទើរតរមនអាចទទលបាន ទមរងផលវការ នរសរវា

ហរញញវតថ ទៀត ផង57។

សាថរបនមករហរញញវតថមយចនន សថតកនងដណើរការកសាងបណដរញនៅជនបទ ដរលនងា

បណដរញ សមររបផតជលកមចខានរតតច ដលករមគរសារនមយៗ នងអាជវកមមឯកជនតចៗ ។ ឧបសគគ

ចមរបង ចពោះ ការងរនរះ គមលធនសមររបកមចកនងអតររការបររកទាប ដរលអាចឲរយបរាពលរដឋ

ជនបទ ករករ ទទលយកបាន ។

លទធផល មានការផតជលបររកកមចទរងទររយតច

ដលអាជវកមម ធន តច នងមធរយម នៅជនបទ

សមររបការផតជលសរវាកមម នងផលតផល

នរការផគតផគងទកសាអរត នង អនាមយ

ការទទលខសតរវ

សកមមភព កណតរក នងរករសាឲរយមានធនធាន

ាមលធនសមររប ការវនយោគ

តាមរយៈសាថរបន មករ ហរញញវតថ។

សាថរបនមករហរញញវតថ

៤.៣.៣.ការអភវឌរឍជនាញអាជវកមមនងបចចរកទរស

សរចកតជតរវការលើជនាញអាជវកមមមលដឋរន កនងការគរបគរង នងហរញញវតថ មានលើក ឡើង ា

ញកញាប ថាាការលបាកកនងការជរញឲរយអាជវកមមខានរតតចមានការអភវឌរឍ ។

57 (អងគរមករហរញញវតថកមពា ឆនរ ២០០៩AMK, 2009)

105យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

លទធផល អាជវកមមធនតច នងមធរយម

ដរលបមរើសរវាផគតផគងទកសាអរត នង អនាមយ

ជនបទ មានសមតថភព ា មលដឋរនលើការគរបគរង

អាជវ កមម នងការគរបគរងហរញញវតថ

ការទទលខសតរវ

សកមមភព កណតរកសាថរបនបណដះបណដរលសមសរប

នងបងកើត កមម វធ បណដះបណដរល។

ផតជលវគគបណដះបណដរលដលសហគររសខានរត

តច នងមធរយម នៅ ថានរកមលដឋរន។

ផតជលការណរនាលើការតាមដន តរតពនតរយ

នង គាទរដល អាជវ កមម ខានរតតច។

ករសងអភវឌរឍនជនបទ

អងគការមនមរនរដឋរភបាល

សាថរបន នងសាកលវទរយាលយ

ដរលផដលវគគបណដះ

បណដរលអាជវកមម

អងគការមនមរនរដឋរភបាល

សាថរបន នងសាកលវទរយា

លយដរលផដលវគគបណដះ

បណដរលអាជវកមម

សមាសភាគ៤.៤ការធវើផរនការនងបរពនធគរបគរងពតមាន

ការធវើផរនការសមររបវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ ចាបាចតរវផអរកលើ ពតមាន

តរម តរវ នងអាចទកចតតជបាន ។

106 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

លទធផល បរពនធគរបគរងពតមានរមមយតរវ បាន បរើបររស

សមររបធវើផរនការ នង គរបគរងវសយផគតផគងទក

សាអរត នង អនាមយ ជនបទ បរកប ដោយបរសទធភព

ការទទលខសតរវ

សកមមភព ធវើកណរទមរងបរពនធគរបគរងពតមានបចចបរបនន

ាមយ នង ទនននយ ផរសរងៗ សមររបបងកើត ឲរយមាន

បរពនធ គរបគរង ពតមាន រមមយ ។

ធវើឲរយបរពនធគរបគរងពតមានអាចបរើបាន

ដោយអនកពាកពនធទាង អសនៅកនងវសយនរះ

នងដកវាៅកនង គរហទពរ នងតាមរយៈ

មធរយាបាយ ផរសរងៗ សមររប បររសរយ

ទាកទងដលអនកពាកពនធ ដរល គាមរនលទធភព

បរើបររស អនធណរត។

ធានាថា ទនននយទាងអសអពហរដឋររចនាស

មពនធ សាថរបន នង កតាតរ សងគម តរវបានបរមល

ហើយចរកចរញា ផនរក សតជរ បរស កមារ

ជនពការ នងជនាតភគតច ។

ករសងអភវឌរឍនជនបទ

ករសងអភវឌរឍនជនបទ

ករសងអភវឌរឍនជនបទ

មនទរអភវឌរឍន ជនបទខរតដ

នងការយាលយអភវឌរឍន

ជនបទ សរក

ករបខណឌសមររបបរពនធគរបគរងពតមាន មានផតជលជនកនងឧបសមពនធទ៣ ។

សមាសភាគ៤.៥ការវាយតមលរនងការរៀនសតរ

ាការសខាន អនកពាកពនធនងវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ តរវរៀនសតរអព

បទ ពសោធន នរការបរើបររសវធសាសរតជផរសរងៗគានរ ពគានរៅវញៅមក ។ ទោះបាសាថរបននមយៗ

ធវើការ វាយ តមលរលើការងររបសពកគរកដោយ កមនមានបរពនធសមររបចរករលរកបទពសោធន ព

ការ វាយ តមលរ នះ នៅឡើយទរ ។ ហើយកមនមានបរពនធសមររបធវើការវាយតមលរ នងសករសាអព

វធសាសរតជផរសរងៗ សមររបវសយនះដររ58 ។ បរធានបទបរបនរះ នងរមមានការសករសាអពមខងរ

របសករមបរើបររស ទក នងអនាមយ (កតាតរដរលជរញ ឬ ាាងភពជោគជយ បញហរយរនឌរ)

នងអពមលហរតដរលបរស ឬសរតជតរឡប ឬមនតរឡបមករកការបនទរបងពាសវាលពាសកាលវញ ។

58 លើលរងការវាយតមលរថមៗ របសសហគមនដកនាអនវតតជនអនាមយ។

107យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

លទធផល បរពនធចរករលរក ចណរះដង នង បទ ពសោធន

ដមានបរសទធភព ពបគគល នមយៗ នងករមនានា

ដរលធវើការលើ ទដឋភព ផរសរងៗគានរ សមររបភគ ពាកពនធ

នរវសយផគតផគង ទកសាអរត នងអនាមយ ជនបទ

ការទទលខសតរវ

សកមមភព បងកើតបរពនធចរករលរកលទឋផលនរ ការវាយ តមលរ

កររមការ គរបគរង របសករមការងរ សមរបសមរល វសយ

ផគតផគង ទកសាអរត នង អនាមយ ជនបទ។

ធវើការវាយតមលរ នង ផរសពវផរសាយ នវលទធផល ឲរយ បាន ទល

ទលាយ កនងវសយ ផគតផគងទក នងអនាមយ នងការ

សករសា លើ ទដឋភព ាកលាក នង វធ សាសដរ មយចនន

កនងវសយ នរះ។

ករសង អភវឌរឍន

ជនបទ

ករសង

អភវឌរឍនជនបទ

សមាសភាគ៤.៦.ការសររវជររវការអភវឌរឍនងការចនរបរឌត

ជមរើសបចចរកទរសមយចនន នរសរវាផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ តរវបានបងកើត

ឡើងបានយារងលអនៅកមពា ។ បនតជរ នៅមានបញហរបរឈមកនងការអភវឌរឍ នងបរើបររស បចចរកវទរយា

សមសរប នៅតបនជបការលបាក មានដចាការផគតផគងទកនៅកនងតបនងយរងគររះាងសងត

ដោយ គាមរនទកកររមដ នងបងគនកនងតបនងយរងគររះដោយទកជននតាមរដវ ។ ដចគានរនរះដររ

មានវធ សាសរតជ ាចរើនបានបងកើតឡើង ដើមរបផតជលសរវាផគតផគងទក កដចាវធសាសតជរ ដរលទើបតរ

ណរនា ឲរយអនវតតជថមៗ សមររបអនាមយ ដចា សហគមនដកនាអនវតតជនអនាមយ នងការធវើទផរសារ

សងគម ។

ទោះាយារងនរះកតជ សរចកតជតរវការ ផរអកការបចចរកទរស នងវធសាសតជរបនថរមទៀតកនៅតរមាន ។

ទាងនរះអាចា ការសមរបតាមវធសាសរតជដរលធាលរបបានបរើកនងបរទរសផរសរងៗទៀត ឬការអភវឌរឍ

គនត ថមៗ ដើមរបបពរញតាមសរចកតជតរវការនៅកនងបរទរសកមពា ។ មនថាបរើវធសាសតជរ មយណ

ក ដោយ ការសខាន គតរវអនវតតជនៅតបនជនបទ ដោយបរងបរយតន តាមរយៈអនវតតជនសាកលរបង ធវើ

តរសតជ នងផទៀងផទរតតរមតរវមននងដកឲរយអនវតតជកនងលកខណៈទៅ ។ កនងដណើរការនរះ សខាន

តរវចងចាថា គបរាពលរដឋ នងសហគមនករករ នងសរតជាពសរស កនងនាមាអនក គរបគរង លើការ

បរើបររសទក នងអនាមយតាមផទះ តរវបានសនើឲរយទទលយកហានភយៅកនងជវភពរសនៅ នង

សខភព របសពកគរ កនងការសាកលរបងវធសាសរតជថមៗ ។

108 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

លទធផល នតវធដលអតលអនមយ តរវបានអនវតដ

សមររបការសករសាសររវជររវ ការអភវឌរឍ នងការ ចនរបរឌត

ខាងបចចរកវទរយាថម ហើយ នងវធសាសដរ ផនរកទន

ការទទលខសតរវ

សកមមភព បងកើតនតវធាលកខណៈបរពនធ សមររបអនវតតជការធវើ

ពសោធន ការ អនមត នងផរសពវផរសាយអពវធសាសដរ

នងលទធផលអភវឌរឍ បចចរកវទរយា ថមៗ។

បងកើតគណៈកមាមរធការសមររបណរនា នង

អនមតកនងការងរនរះ។

ករសងអភវឌរឍន

ជនបទ

ករសងអភវឌរឍន

ជនបទ

គណៈកមមការ នងនតវធមានពណនាលមអត នៅកនងឧបសមពនធទ៣ ។ គណៈកមមការនរះនង

ទទលខសតរវផងដររលើការវាយតមលរ នងការសករសា ។

សមាសភាគ៤.៧.ទនាកទនង

ការផដលអាទភពទាប ដោយាជរដឋរភបាលដលវសយនរះនាពរលបចចបរបននពរមទាងកងវះការ

យលដង អពបញហរទកសាអរត នងអនាមយជនបទ នងបញហរ ឥរយាបថ កនងការអនវតតជ អនាមយ កនង

ចណមអនកនៅកររវសយនរះ គាកតជបារមភដធងនធងរ ។ ទនាកទនងពតមាន លើសរចកតជតរវការ

នងអាទភពរបសវសយនរះ បញហរ នងបចចរកវទរយានានាកនងវសយនរះ គនៅមានលកខណៈទនខរសាយ

នៅតាម លដបថានរក ពោលគទាងថានរកាត ទាងថានរកខរតតជ ទាងថានរកសរក នងទាងថានរកសហគមនរវាង

ករសង នង មនរតជដរលាអនកធវើសរចកតជសមររចចតតជ ពរមទាងរវាងដរគអភវឌរឍន នងាជរដឋរភបាល ។

109យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

លទធផល ទនាកទនងបរកបដោយ បរសទធ ភព ទាងកនង

នងកររវសយ ផគតផគងទក សាអរត នងអនាមយជនបទ

ការទទលខសតរវ

សកមមភព បងកើត នងអនវតតជយទធសាសរតជទនាកទនង ដើមរបដោះ

សររយបញហរ ផរសរងៗ រមមាន៖

- លើកកមពសមខមាតរបសវសយនរះនៅកនងឆក

នយោបាយ តាម រយៈការផរសពវផរសាយពឥទធ ពល របស

វសយនរះ ៅលើទដឋភព នយោបាយ ា អាទភព

នានា ដចាការអភវឌរឍសខភព នង សរដឋកចច។

- ធវើឲរយវសយនរះមានការទាកទាញចពោះសារពតមាន។

- ផរសពវផរសាយយទធសាសតជររបសវសយ នរះ ទាងនៅកនង

នង កររ វសយ ផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយ ជន បទ។

- បងកើតយនតជការទនាកទនងអនតជរករសង។

- កណតទនននយសខានៗ នងពតមានដរលចាបាច។

- បងកើត បណដរញ នងយនតជការទនាកទនង ផទរកនង ។

ករសងអភវឌរឍនជនបទ

នងដរគអភវឌរឍន

សមាសភាគ៤.៨ភាពករករជនាតភាគតចភាពងាយរងគររះ

ទាកទងៅនងភពករករ ជនាតភគតច នងភពងយរងគររះ យទធសាសដរាត គាពារស ងគម

សមររបជនករករ នងជនងយរងគររះ បានកណតករមងយរងគររះពសរស រមមានកមារ កពររ

មនសរសចាសជា សដរមរមារយរសនៅាមយកន ជនពការ នងបរាពលរដឋ មានផទកមររោគអរដស

នង/ឬ ជងរបរង59។

៤.៨.១.ភាពករករ

ការកាតបនថយភពករករ គាអាទភពខពសរបសាជរដឋរភបាល ។ ការសមររចបានវឌរឍនភព

កនង ការកាតបនថយភពករករ ដរលាបញហរពហវសយ អាសរយលើគោលនយោបាយគាទរ ពលរដឋ

ករករ ារម នងកចចខតខបរងបររងនៅកនងវសយទាងអស ។ អាសរយហរតនរះ យទធសាសរតជតាម

វសយទាង អស គររករសាការផតរតលើឥទធពលាវជជមានៅលើភពករករ ។ ាពសរស ការវនយោគ

ាគោលដៅ គរតមរងទសៅរកបរាពលរដឋ នងតបនដរលខវះខាតសរវា ាពសរសកនលរងដរល

មានអតររ បររវារ ឡងភពករករខពស ។60

សៀវភៅណរនាការអនវតតជ សតជពនតវធសមររបកណអតតជសញញរណគរសារករករ61ផតជល នវ ដណើរ

ការ នង សចនាករ សមររបកណតរកគរសារករករ ហើយបងកើតាបញជគរសារករករកនង ភម នមយៗ ។

59 (ករមបរករសាកសកមម នងអភវឌរឍនជនបទ ឆនរ២០១០)60 ផរនការយទធសាសរតជអភវឌរឍនាត ឆនរ២០០៥-២០១០ (ាជរដឋរភបាលកមពា ឆនរ២០០៦)61 (ករសងផរនការ ឆនរ២០០៨)

110 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ជហានទ៦ នរដណើរការនរះបានបញជរកថាទនននយគរសារករករ តរវចងករង នងរករសាដោយ មនទរ

ផរនការខរតតជ ដើមរបឲរយអងគការបរើបររស នងផតជលសរវាដលគរសារករករ ។62

លទធផល គរសារករករបផត នង គរសារ ងយ

រងគររះ បផត តរវបានផដលអាទភព

សមររបការទទលបានសរវា ផគតផគង

ទកសាអរត នង អនាមយជនបទ

ការទទលខសតរវ

សកមមភព ផតជលអាទភពដលតបនករករបផត

នង តបន ដរល ពធាលរប មាន ការ គាទរ

ដើមរប ផតជលសរវាកមម ផគតផគង ទកសាអរត

នង អនាមយជនបទ។

កណតរ កសរក

នងឃករករបផតនៅកនងខរតតជ នង

គរសារករករបផតនៅកនងភម

ដោយយោង តាម បញជ កណត គរសារ

ករករ ដរល តរវបាន បងកើត ឡើង នង

រករសា ដោយ មនទរ ផរនការ ខរតតជ។

សាថរបនអភវឌរឍនសរវាកមម

សាថរបនអភវឌរឍនសរវាកមម

ជនាតភគតច

ការផតជលសរវាផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយ នងការលើកកមពសសខភព នងគោរព តាម គោល

នយោបាយាតសតជពការអភវឌរឍជនាតភគតច (ឆនរ២០០៩) ។ ាពសរស ាលសរចកតជ តរ វការ

ផនរក វបរបធម ឬ ការបរតបតតជពសរស នងតរវយកមកធវើការពចារណ នៅពរលបងកើតសរវា ។

៤.៨.២.ពការភាព

ករសងសងគមកចច អតតយទធជន នងយវនតសមរបទា បានរៀបចផរនការសកមមភពាត

សមររប ជនពការ រមទាងអនករសានមានជវតពគររបមន គររបសណលមនទានផទះ (ឆនរ២០០៩-

២០១១) ។

ការដោះសររយបញហរពការភព នងរមបញចលនវដណើរការវាយតមលរផលបះពាល ៅលើ ជន

ពការ នរគមររងសកមមភពទាងឡាយរមទាងចរបាប គោលនយោបាយ ឬកមមវធ កនងគរបតបន នៅ

គរប លដបថានរក ដោយទទលយកនវកតជបារមភ នងបទពសោធនរបសជនពការបញចលកនងការបងកើ

តការ អនវតតជ ការតាមដនតរតពនតរយ នងវាយតមលរគោលនយោបាយ នងកមមវធកនងគរបទដឋភព

នយោបាយ សរដឋកចច នងសងគមកចច នះភពសមើគានរចពោះឱកាសសមររបជនពការ នងអាចសមររច

បាន ដោយ ជៅគ ជយ ។

62 នរះាផនរកនរគមររងដរលទៅហៅថា គមររងអតតជសញញរណកមមគរសារករករ

111យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

សខានតរវចងចាានចចថាមានសណឋរនាចរើននរជនពការ ។ ជនពការាករម មនតរមតរ

មាន ភពចះអនខរសាយផនរកាងកាយផរសរងៗគានរ ដរលតរវការការយកចតតជទកដកខសគានរបណណរះទរ

ថរមទាងបងហរញពភពខសគានររវាងសរចកតជតរវការពសរសសមររបបរស នងសរតជ កមារ នងមនសរសចាស

បរាពលរដឋមកពទករង ឬជនបទ ឬមានសាវតាវបរបធម សាសនា ឬបរពរណខសៗគានរ ។

លទធផល សរចកតជតរវការនងកតជបារមភ របសជនពការ

តរវបានដោះសររយ ាអាទភព កនង ការ ផតជល

សរវាកមម ផគតផគងទកសាអរត នង អនាមយ ជនបទ

នង លើកកមពសការ ផលរសបតជរឥរយាបថ អនាមយ

ផទរលខលន

ការទទលខសតរវ

សកមមភព ការបងកើត នងការផតជលសរវាផគតផគ

ងទកសាអរត នងអនាមយ ជនបទ តរ

វគោរពតាមចរបាបសតជពកចចគាពារ

នង ការលើកកមពសសទធជនពការ

(ឆនរ២០០៩)។

គមររង នងកមមវធទកសាអរត នងអនាមយ

ជនបទ ទាងអសនងតរវពចារណ

លើសរចកតជតរវការ របស ជនពការ នៅ គរប

ដណកកាលនរការរៀបច នងអនវតតជ

គមររង នងកមមវធ។

អងគការជនពការ នងតរវបានបញចល

ឬធវើាតណង នៅកនង ដណើរការ ពគររះ

យោបលគណៈកមមការ ឬ ករមបរករសា ផតជល

យោបល ។

ករសងអភវឌរឍនជនបទករមបរករសា

សកមមភពជនពការ ដរគអភវឌរឍន

នងអនក ផតជលសរវាទាងអស

អនកផតជលសរវាទាងអស

ករមការងរបចចរកទរសវសយផគត

ផគងទកសាអរតនងអនាមយ

ជនបទ ករសងអភវឌរឍន ជនបទ

គណៈកមាមរធការ នងករមបរករសា

ផរសរងៗទៀត

ាការសខានណសដរលការយកចតតជទកដក តរវធវើៅលើជនពការគរបបរភរទទាងអស ។

ាទៅគរសងករតយើញអងគការជនពការ ភគចរើនតណងឲរយករមជនមាន ពការ ភពាក លាកផនរក

ណ មយ (ខាវរកភនរក រងរបសដោយសារសងរគាម ាដើម) ខណៈដរលករម ដរលមាន ពការ ភព

ផរសរង ទៀត មនតរវបានរមបញចល ។ បើអាចធវើៅបាន អនកតណងសរតជពការ គរចលរមផងដររ ដើមរប

រម បញចល ការបញរជាបយរនឌរ ។

សមាសភាគ៤.៩ការបញរជាបយរឌរ

ការបញជររបទដឋភពយរនឌរ ៅគរបបរភរទនរសកមមភព (ដរលហៅថា ការបញជររបយរនឌរ)

គាយទធសាសរតជដរលទទលសាគរលាសាកល សមររបការលើកកមពសសមភពយរនឌរ ។ ការបញរជាប

នរះ មនមរនាចណចចងកររយនះទរ បនតជរវាាមធរយាបាយៅរកគោលដៅ សមភព យរនឌរ ។

112 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ការបញរជាប នរះ ពាកពនធនងការធានាថា ទដឋភពយរនឌរ នងការយកចតតជទកដកលើ គោលដៅ

សមភពយរនឌរ គាសនលនរសកមមភពទាងអស ដចាការកសាងគោលនយោបាយ ការ សររវជររវ

ការតសមត ការសនទនា ការធវើចរបាប ការបរងចរកធនធាន ពរមទាងការធវើផរនការ ការ អនវតតជ នង

ការតាមដនតរតពនតរយកមមវធ នងគមររង ។ ការកសាង ឲរយមានការ យល ដង គរបគររន កនង ការ ងរ

បញរជាបយរនឌរ តមរវឲរយមានភពចរបាសលាស ចពោះទសរសនាទាន យរនឌរ នងសមភព63 ។

ករសងកចចការនារ បានផរសពវផរសាយផរនការនាររតនៈ III ដរលាផរនការយទធសាសរតជរយៈ

ពរល ៥ឆនរ (២០០៩ ២០១៣) សមររបសមភពយរនឌរ នងការផតជលសទធអណចដលសរតជនៅកមព

ា ដរលរម ចណរក ដលការបញរជាបយរនឌរ ។ មានការលើកបញជរកថា ‹ទោះបាមានវឌរឍនភពលអ

កនងការ បញរជាប យរនឌរៅកនងគោលនយោបាយ កមមវធ នងយនតជការនានា ដើមរបគាទរការបញរជាប

យរនឌរនៅ ថានរកាត នងថានរកកររមាតកដោយ កសមតថភពសមររបធវើការវភគយរនឌរ នងការ

តស មតដោយ ផអរក លើភសតជតាង នៅតរមានភពទនខរសាយនៅឡើយ ។ ការធវើសខដមនយកមម

ផរនការ បញរជាប យរនឌរ ាមយនងយទធសាសរតជរបសវសយនានា នងយនតជការតាមដនតរតពនតរយ

នង ការបរមល ធនធាន ឲរយ បាន គរបគររន សមររបការអនវតតជបរកបដោយបរសទធភព នៅតរាបញហរ

បរឈម›64។ ផរន ការ នរះរមមានផងដររកមមវធបញរជាបយរនឌរ ដរលកណតលទធផល ឬ ចណច

គោលដៅ សមររប ការ បញរជាបយរនឌរ នៅថានរកវសយ នងការបញជររបយរនឌរកនងកមមវធកណរទមរង

របសាជរដឋរភបាល ។ ចណចពាកពនធនានាកររមការងរនរះ មានដចតៅ ៖

ការកាតបនថយភពករករដរលឆលើយតបៅនងយរនឌរ នងគោលនយោបាយ នងសរវាកមម

អភវឌរឍនជនបទ

សរវាសខាភបាល ទកសាអរត នងអនាមយតរវបានលើកកមពស ាពសរស ផតរតលើសរតជ នង

កមារ

កមមវធាតសមររបការអភវឌរឍនតាមបរបលទធបរាធបតរយរយនៅថានរកកររមាត គមាន

លកខណៈឆលើយតបៅនងយរនឌរ ។

នៅកនងករសងអភវឌរឍនជនបទ មានករមធវើសកមមភពបញរជាបយរនឌរ ហើយករសង អភវឌរឍន

ជនបទ គាករសងមយកនងចណមករសងដបង ដរលបានបងកើតផរនការសកមមភពបញរជាប

យរនឌរឆនរ២០០៦-២០១០ ។ បនតជរ ទាងខលមសារ នងការអនវតតជផរនការ នៅទនខរសាយនៅ

ឡើយ ។65

63 (OSAGI, 2001)64 (ករសងកចចការនារ ឆនរ២០០៩)65 (Pennells, 2009)

113យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

លទធផល យរនឌរ តរវបានបញជររបៅកនង វសយ ផគតផគង

ទកសាអរត នង អនាមយ ជនបទ

ការទទលខសតរវ

សកមមភព ពនតរយឡើងវញ នងធវើបចចបរបននភពផរនការ

សកមមភព បញរជាប យរនឌរ។

ពនតរយឡើងវញាលគោលការណណរនា នង

នតវធដរល មាន សររប នងតរវបងកើតនៅពរល

ខាងមខ របស វសយ ផគតផគង ទក សាអរត នង

អនាមយ ជនបទដើមរបធានាថាគោលការណ

ណរនា នង នតវធទាងនរះ បានបញជរកនង

ណរនាអពបញហរយរនឌរ បាន គរបគររន។

បងកើតវគគតរងទសអពយរនឌរ សមររបមនរតជ

រដឋរភបាល ករម បរករសា ាជធាន ខរតតជ ករង

សរក ខណឌ ឃ សងករត នង អនក ផតជល សរវាកមម

កនងវសយ ផគតផគង ទកសាអរត នង អនាមយ

ជនបទ។

រៀបចវគគតរងទស អពយរនឌរ សមររបភគ

ពាកពនធ ទាង ឡាយ

ករមការងរបញរជាបយរនឌរ

នរករសង អភវឌរឍនជនបទ

ាមយករសងកចចការនារ

ករមការងរបញរជាបយរនឌរ

នរករសងអភវឌរឍនជនបទ

ាមយករសងកចចការនារ

ករមការងរបញរជាបយរនឌរ

នរករសង អភវឌរឍនជនបទ

ាមយអងគការផដលការ

បណដះ បណដរល

អងគការផដលការបណដះបណដរល

ទដឋភពផរសរងៗ ទៀតនរការបញរជាបយរនឌរ មានរមបញចលកនងសមាសភគពាកពនធនរ យទធ

សាសរតជនរះ ។

សមាសភាគ៤.១០បរសាថរន

ការផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយ មានផរសារភជរបយារងជតសនតៅនងបរសាថរន ។ ការផគតផគងទក

អាសរយលើការទទលបានទកមានគណភពលអពបរសាថរន ហើយអនាមយមនលអអាចនងធវើឲរយមាន

ការបពលបរភពទក នងបងកើនបនទក ជងៅកនងបរសាថរន ថរម ទៀត ។ ការយលដងអពបញហរនរះ នង

អពការគរបគរងធនធានទកចមរះ នៅថានរកសហគមន នងថានរក កររមាតនៅមានកមរត នៅឡើយ ។

ករសងបរសាថរនបានអនមតចរបាប ដរលរមមានចរបាបការពារបរសាថរន នងការគរបគរង ធន ធាន

ធមមាត នងបរកាសាចរើន បនតជរការអនវតតជចរបាបទាងនរះនៅកនងការផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយ

ជនបទ តរវការការណរនាចរបាសលាសាងនរះទៀត ។

114 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

លទធផល ផលបះពាលបរសាថរនបណដរលមក ព

សរវា ផគត ផគង ទកសាអរត នងអនាមយ

ជនបទ តរវបានយល ដង

នៅគរប លដប ថានរកទាងអស

ហើយផលបះពាល ទាង នរះ

នងតរវបានកាតបនថយនៅកនង ដណើរ

ការ អភវឌរឍ នង ផដលសរវាកមម

ការទទលខសតរវ

សកមមភព ធវើការសករសាពកមរតយលដង

នង ទនាកទនង រវាង

សរវាផគតផគងទកសាអរត

នងអនាមយ នង ផលបះពាល

បរសាថរន រម ទាង ការ គរបគរង ធន

ធានទកចរះ នង ផលបះពាល

ដល សខភព ។

កសាងគោលការណណរនា

នងនតវធ ដើមរប ដោះសររយ

ផលបះពាលបរសាថរន រមទាង ចរបាប

ដរលពាកពនធ កនងការផតជលសរវា

ផគតផគង ទកសាអរត នងអនាមយ

ជនបទ។

ករសងអភវឌរឍនជនបទ

ករសងអភវឌរឍនជនបទ

សមាសភាគ៤.១១.ការគរបគរងនងការកាតបនថភយហានភយគររះមហនត

រាយនងការបររបរលអាកាសធាត

ហានភយគររះមហនតជាយធៗ ដរលបះពាលលើការផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

គគររះ ទកជនន នងគររះាងសងត ។ ហានភយទាងនរះ ទនងនងកើនឡើង ាមយនងការបររបរល

អាកាសធាត រមាមយនងហានភយបនថរមនរការកើនឡើងកមពសទកសមទរ ដរលជះឥទធពល ៅ

លើ តបនឆនររផងនះ គអាចបងកឲរយមានការជររបចលាតអបល ដរលបះពាលដលទកកររមដ ។

គណៈកមាមរធការាតគរបគរងគររះមហនតជាយដរលមាននាយករដឋមនរតជាបរធាន តរវបាន µ

ចាត តាងឲរយដកនាការគរបគរងគររះមហនតជាយ រមទាងការកាតបនថយហានភយគររះមហនតជាយ

ការ តរៀម លកខណៈចពោះគររះមហនតជាយ នងការសមរបសមរលការអនវតតជ កនងករណមានគររះ

មហនតជាយ ។ គណៈកមាមរធការាតគរបគរងគររះមហនតជាយបានផរសពវផរសាយ ផរនការយទធសាសរតជ

សកមមភព ាតសមររបការកាតបនថយហានភយគររះមហនតជាយ ឆនរ២០០៨-២០១៣ ។

115យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

លទធផល សរវាផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយ

ជនបទតរវបានអភវឌរឍ ដោយ កាត បនថយ

ផលបះពាល គររះមហនតជាយ នង ហានភយ

នរការ បររបរល អាកាសធាត

ការទទលខសតរវ

សកមមភព សមរបសមរលាមយគណៈកមាមរធការាតគរប

គរងគររះ មហនតជាយ នវវធានការ តរៀមបងកររ នង

គរបគរង គររះ មហនតជាយ ។

ករសមរលលកខណៈ បចចរកទរស

សមររបសណងផគតផគង ទក សាអរត នងអនាមយ

ជនបទ កនងតបនងយ រងគររះ ដោយ ទក

ជនន។

រៀបចផរនទចងអលបងហរញពតបនងយរងគររះ

ដោយ ទក ជនន ាងសងត នងបងកើតវធានការកាត

បនថយ ផល បះពាល។

ករសងអភវឌរឍនជនបទ

ករសងអភវឌរឍនជនបទ

ករសងអភវឌរឍនជនបទ

គណៈកមាមរធការ ាត

គរបគរងគររះមហនតជាយ

គោលដៅយទធសាសតរទ៥៖ហរញញបរបទានសមររបវសយ

សមាសភាគ៥.១.ហរញញបរបទាននរចណាយទនដើម

បរភពហរញញបរបទាន រមមាន ៖

រដឋរភបាល តាមបណដរករសងផរសរងៗ នងតាមរយៈមលនធឃ-សងករត

វភគទានពអនកបរើបររស ( ាសាចបររក សមាភររពលកមម 66នងតាមរយៈការ សងៅ ហរញញ

បរប ទានវសយឯកជន)

កមច67 នងជនយឥតសណង ពដរគអភវឌរឍន (ពហភគ ទវរភគ នងអងគការ មនមរន រដឋរ ភ បាល)

យទធសាសរតជហរញញបរបទានវសយ សនើឡើងនវមធរយាបាយចននប សមររបកាតបនថយចណច ខវះ

ខាត ផនរកហរញញបរបទាន ដរលកនងនះមធរយាបាយពរពាកពនធនងវសយជនបទ68 ៖

ការកើនឡើងខពស កនងការគាទរដោយថវកាសាធារណៈ កនងអឡងពរលនរះដលឆនរ២០១៥

-បនាទរបមកអាច ថយចះកនងអឡងពរលកររយឆនរ២០២០

ការកើនឡើងតចតចកនងហរញញបរបទានឯកជន ដរលផតជលដោយគរសារផទរល

66 នៅកនងគោលនយោបាយាត សហគមនតរវ បងវភគទានសាបការអនវតតជ នងការសាងសងសណងទកសាអរត នងអនាមយ កនងនះមានថវការ កលាង ពលកមម សមាភររៈ នងវភគទានាទរងផរសរងៗទៀត ។67 កមចកអាចចាតាហរញញបរបទានរដឋរភបាល ពររះថាហរញញបរបទាននរះតរវសងមកវញនាពរលអនាគត ដោយចណលរបសរដឋ ។68 វធទប(ការដឡើងថលរៅលើអនកបរើបររស) គពាកពនធតរាមយវសយទករងបណណរះ ។

116 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

យទធសាសរតជហរញញបរបទានវសយ សនមតថាជនយអភវឌរឍនផលវការនងនៅមានកនងកមរតថររ (គត

ា ដលាលររអាមររក) កនងអឡងពរលអនវតតជនយទធសាសរតជទាងមល នងបានសនមតថាជនយនរះន ងមន

អាច កើនឡើងទរ។ កមានការរពងដររថា មាចរសជនយធៗ ដចា ធនាគារអភវឌរឍនអាស នងកាត

បនថយ ជនយឥតសណង ហើយបងកើនបរមាណបររកកមច (បើាជរដឋរភបាលកមពា មានបណង ទទល

បាន កមច ទាង នះ)។69

សហគមននងតរវចលរមបដភគចពោះចណយមលធនលើហរដឋររចនាសមពនធ ។ សមាមាតរ

នរ ការ ចលរមបដភគនរះ តរវអនវតតជកនងសណឋរនដចគានរ ដោយអងគការគាទរផរសរងៗគានរ បនតជរអាចតរវ

មាន ភពខសៗគានរតាមតបនផរសរងៗនៅនងបរទរស អាសរយតាមលកខខណឌសរដឋកចចនៅមលដឋរន។

នតវធ នងតរវកសាងឡើង សមររបរដឋបាលថានរកកររមាត ដើមរបកណតការចលរមវភគ ទាន ា ភគ

រយ តាមខរតតជ ឬសរក ។

៥.១.១.ហរដាឋររចនាសមពនធផគតផគងទកសាអរតនងអនាមយនងផនរកទន (Software)

លទធផល ធវើឲរយ មាន មលនធហរញញវតថចាបាច

សមររប ផតជល ហរដឋរ រចនាសមពនធថម

នងការជសជលហរដឋររចនាសមពនធ ដរល

មានសររប នរសរវា ផគតផគង ទកសាអរត នង

អនាមយ ជនបទ

ការទទលខសតរវ

សកមមភព រៀបចផរនការវនយោគវសយផគតផគងទកស

អាត នង អនាមយជនបទ។

តសមតឲរយមានការបងកើននវមលនធ

គាទរពាជរដឋរ ភបាល ដោយបងហរញព

ផលចណរញសរដឋកចច នង សងគមកចច

ដរលបានមក ពការ វនយោគ លើសរវា ផគត

ផគងទកសាអរត នង អនាមយ ជនបទ។

ពនតរយឡើងវញលើសមាមាតរនរការ

ចលរមបដភគ ពសហគមនកនងខរតតជ

នងសរកនមយៗ ៖

- បងកើតនតវធ នងលកខណៈវនចឆយ សមររប កណ

តអតររចលរមបដភគរបសសហគមន។

- កណតអតររចលរមបដភគនៅតាមមលដឋរន

ដោយ អនលោម តាម នតវធ ដរលបានបងកើត

ឡើង។

ករសងអភវ

ឌរឍនជនបទាមយ

នង ករសង សរដឋកចច

នងហរញញវតថ

នងដរគអភវឌរឍន

ករសងអភវឌរឍនជនបទ

ាមយនងករមការ

ងរបចចរកទរសវស

យផគតផគងទកសាអរត

នងអនាមយជនបទ

ករសងអភវឌរឍនជនបទ

ាមយ ករសង

សរដឋកចច នងហរញញវតថ

នងអាាញរធរមល ដឋរន

69 (COWI, 2010)

117យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

៥.១.២.យនតការផតលហរញញបរបទានផនរកអនាមយ

បទពសោធននៅកមពា នងបរទរសផរសរងៗទៀតបានបងហរញថា ការឧបតថមភធនផទរលសមររប

ហរដឋររចនាសមពនធអនាមយ មនមានបរសទធភពកនងការលើកកមពសការសាងសងបងគន ហើយនង

ការ ផលរសបតជរឥរយាបថអនាមយដរលធានានវការបរើបររសបងគនអនាមយនះទរ។មានបញហរមយច

នន ពាក ពនធនងការបរើបររសវធសាសរតជនះដរលបញហរទាងនះ រ មមានតមលរដខពសន រការសាងសង

ហរដឋររចនា សមពនធ ការធវើឲរយអនថយផរសារសមររបអនាមយ ការាាងការលើកកពសបរភព ហរញញបរបទាន

ផរសរងៗ ទៀត (ាពសរស ហរញញបរបទានគរសារ នងពាណជជកមម) ភពាមាចរស នងការបរើបររសបងគន

ពរម ទាង ការទទលបាន ឱកាសដោយគរសារធរធារនៅកនងពរលដរលមាន ការផតជលការគាទរ សមររប

គរសារ ករករ ។ ការឧបតថមភធនលើសណងបងគន គរធវើឡើងដោយបរងបរយតន នងា ជមរើស ចង

កររយ បណណរះ។ ថវកាសា ធា រណៈសមររបអនាមយគរតរតរវបាន បរើបារសសមររប ជរញ ឲរយមាន

តមរវការ នងបងកើតឲរយមានបរយាកាសសមសរប (រមទាងលទធភពនរ ការរកទញបាន ផលត ផល

បងគនអនាមយ ដរលមានតមលរសមសរប) ដើមរបឲរយគរសារនមយៗចណយ ថវកាផទរល រ បស គរដើមរប

សងបងគន។ ការ ឧបតថមភធន ផទរលសមររបការសាងសងបងគនអនាមយ ការឧបតថមភធនអាច តរវបាន

អនវតដ ចពោះ គរសារ ករករឲរយមានបងគនបរើបររស ដើមរបសមររចឲរយបាននវចកខវសយ។ ការឧបតថមភធន

សមររបគរសារ ករករ ដើមរបទទលបានបងគនអនាមយ អាចធវើៅបានតាមយនតជការផរសរងៗ ដរលមាន

បងហរញ នៅកនង ទពរ កររយៗ។

អវដរលតរវការនះ គហរញញបរបទាន ដរលផតរតលើការផតជលឲរយនវលទធផលដរលអាចវាស

វរង នងអាចសមររចបាន កនងការសមររចបានលទធផលដរលបររថានរចងបាន ។ ការឧបតថមភធនដោយ

ផអរក លើ លទធផល គាមធរយាបាយមយ កនងការផតជលហរញញបរបទានសាធារណៈដលផនរកអនាមយ

ដរលមាន បរសទធ ភព ហើយដរលផលបះពាល លើលទធភពទទលបានសរវា នងបរសទធភពផ នរក

បរសាថរនអាច វាសវរងបាន។ វាាវធសាសរតជមយដរលការវនយោគអាចរមបញចល ាមយគណភព

នរការអនវតតជដរល កពងតរវបានគរលើកទកចតតជ។ បញហរបរឈមសខានកនងវសយអនាមយ ( សរវា

ផរសរងៗទៀត ដរលមន មរន ាការផតជលហរដឋររចនាសមពនធសទធសាធ បនតជរតមរវឲរយមានការផលរស បតជរ

ឥរយាបថ នងការអនវតតជ ដរលបានចាកឫសយារងជររៅកនងផនតគនត) គថាលទធផលដរលសមររច

បានមានការលបាក កនងការ វាសវរង នងកានតរលបាកៅទៀតកនងការកណតថាលទធផលនរះបាន

មកពវធសាសរតជណមយ។70 យនតជការផតជលជនយដោយផអរកតាមលទធផល (OBA) ដរលមាន

សកាតរនពលសមររបបរភរទ សរវាអនាមយ ផរសរងៗមានបងហរញកនងតាាងទ១០។

70 (Trémolet & Evans, forthcoming)

118 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

តារាងទ១០៖យនតការផតលជនយដោយផអរកតាមលទធផល

សមររបបរភរទសរវាអនាមយផរសរងៗ

បរភរទសរវា ខទងចណយផតជលឲរយខលះ

ផអរកលើលទធផល ាកសតជរង

លទធផលាសចនាករ

(សមររបតាមដន

តរតពនតរយ នង ការទទាត)

ចណយ

ថលរដើម

ចណយបរតបតតជការ

ផនរកទន

ទផរសារអនា មយ បររកខរបគគលក

ចណយដកជញជន

ការអភវឌរឍសមាភររៈ

ចននទសរសនៈកចច នង

ការ បរជ ជរញ លើកទកចតតជ

ចននបរាពលរដឋ

សមររច ចតតជ

វនយោគលើការ សងបងគន

កររយព មានទសរសន កចច

ចលនាសងគម

ដោយមានការជរញ

លើកទកចតតជ

ភម-

សហគមនបញរឈបការ

បនទរបងពាសវាល

ពាសកាល

ការលើកកមពស

អនាមយផទរលខលន

ចននបរាពលរដ

ឋបរកាន

យកការអនវតតជ អនាមយ

ផទរលខលន

មករហរញញវតថ

សមររបគរសារ

ឧបតថមភធនអតររ

ការបររក

នងចណយ

កសាងផលតផល

ហរញញវតថថម

ទហបររកកមច ដរលបាន

ផតជល ឲរយ (ដោយសារការ

ឧបតតជមភ ធនតរវបងកប

នៅកនងអតររការបររក

ការចរញ បររក ធវើឡើង

បរសនបើបររកកមច តរវបាន

ផតជលឲរយ)

119យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ផនរករង

ការសងបងគននៅនងកនលរង

(បងគនដរល បរើ រណដរល

ឬអាង សតជក លាមក)

ចណយ

សាងសង

ភម-សហគមន បាន

កាលរយៅ ា ភមដរលមាន

ការបញរឈប ការ

បនទរបងលាមក ពាសវាល

ពាសកាល

ចននបងគនសាងសង

សមររប គរសារដរលមាន

លកខណៈ គរបគររនអាច

ទទលបាន

ចននផរន

នងចានបងគនតរវ បាន

លកឲរយ គរសារដរល មាន

លកខណៈវនចឆយ គរបគររន

សាតររសមាអរតកាកសណល

បងគន ឬអាង សតជក លាមក

ចណយនរការ

ចាបផតជើម

ឧបករណ នង

ការសាតររឡើង

វញាដបង

ចណយបរតបតតជការ

ឧបករណ បររង

បររកខរ ចណយ

សមររបការទកដក

លាមក

ចននបងគន

ដរលសាតររសមាអរត រច

សមររប គរសារដរលមាន

លកខណៈវនចឆយ គរបគររន

ទហកាកសណល

ដរលបាន យកចរញ

ដកជញជនសណលបងគន

នងទកល ៅកនលរងដរល

មានការអនញញរតទកដក

សណល

ចណយនរការ

ចាបផតជើមការ វន

យោគ

បររកខរ បររង

ចណយសមររប

ចាក កាកសណល

ចោល

ចននបងគន

ដរលសាតររសមាអរត រច

សមររបគរសារដរលមាន

លកខណៈវនចឆយគរបគររន

ទហសណលដរលតរវដក

ជញជនៅកនលរងទកដក

សណលដរលមានការ

អនញញរត

ដកសរងចរញព (Trémolet & Evans, forthcoming)

កនងពរលបចចបរបនន នៅបរទរសកមពា បទពសោធនអពទមរងនរការផតជលឧបតតជមភធន បរកប

ដោយ ភពចនរបរឌតនៅមានកមរតនៅឡើយ ។ ករសងអភវឌរឍនជនបទ នងបងកើតករមការងរ

ដើមរប ណរនា លើការកសាងយនតជការផរសរងៗ សមររបធវើហរញញបរបទានផនរកអនាមយ ។ ករមនរះនង

120 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

រម មាន អនក តណង ពករសងសរដឋកចច នងហរញញវតថ ដរគអភវឌរឍន អងគការមនមរនរដឋរភបាល នងគរះ

សាថរន មករ ហរ ញញវតថ ។

វធសាសរតជផរសរងៗគានរ នងតរវបងកើតឡើងសមររបករមនមយៗដរលមនបានទទលសរវា នង

សមររប ការផតជលការលើកកមពសអនាមយដបង នងហរដឋររចនាសមពនធ ពរមទាងបរតបតតជការ នង ការ

ថរទារយៈពរលវរង ។ ករមគោលដៅសមររបវធសាសរតជនមយៗ គរតរវកណតឲរយបាន ចរបាសលាស

ហើយភាពខវះចនលោះតរវតែលើកឡើងដើមបឲយមានការអនមតវធសាសរត បនថែមទៀត ដែល មាន

លកខណៈ បពរញគានរ ។71

វធសាសរតជសមររបការឧបតថមភធនផនរកទន នងផនរករង នងតរវគតពកតាតរមយចនន ដចមានលើក

ឡើងកនងឧបសមពនធទ៣ ។

71 (Robinson, 2010)

121យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

លទធផល ការផតជល ហរញញបរបទានផនរកអនាមយ នង

អនវតដយនដការ ដរល មានការសាកលរបង តរ

មតរវហើយបងហរញថាមានបរសទធភព

ខពសកនងការទទល បាន សរវា អនាមយ បរកប

ដោយ នរនតជរភព ដើមរបការពារ សខភព

នងកាតបនថយផលបះពាល អវជជមាន

ដលបរសាថរន

ការទទលខសតរវ

សកមមភព បងកើតករមការងរដើមរបដកនា

នងណរនាការបងកើត ជមរើស យនតជការ នា

នាសមររបការធវើហរញញបរបទាន ផនរក

អនាមយ ដោយបរើនតវធកនងសមាសភគទ៦

៖ ការសករសាសររវជររវ ការអភវឌរឍ

នងការចនរបរឌត។

បងកើតឲរយមានការសាកលរបងដកពសោធន

យនតជការ ផដល ហរញញបរបទាន។

តាមដនតរតពនតរយបរសទធភព

នរយនតជការនះ ដោយ

ពនតរយៅលើការដរលបានាបបញចល ឫ

មនបានាប បញចល ករមគោលដៅដរលតរវទទល

បានហរញញបរបទាន នងការ

ទទលយកឥរយាបថអនវតតជ អនាមយលអ។

ធវើការវាយតមលរបរៀបធៀបយនតជការផដលហរ

ញញបរបទានទាងឡាយបនាទរបពដកឲរយអនវតតជមយរ

យៈកនលងមក។

បងកើតឲរយមានគោលការណណរនា

សតជពយនតជការ បរកប ដោយ

បរសទធភពសមសរបសមររបករម គោលដៅ

ផរសរងៗ។

ករសងអភវឌរឍនជនបទ

ាមយករសង

សរដឋកចច នងហរញញវតថ

នងដរគអភវឌរឍន

ដរគអភវឌរឍន

អាាញរធរមលដឋរន អងគការ មន

មរនរដឋរភបាល

ករសងអភវឌរឍនជនបទ

ករសងអភវឌរឍនជនបទ

ករសងអភវឌរឍនជនបទ

ាមយនងករសង សរដឋកចច

នងហរញញវតថ ពរមទាងដរ គ

អភវឌរឍន

122 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

៥.១.៣.ការអភវឌរឍសមតថភភាព

ចណយសមររបការអភវឌរឍសមតថភព កនងសមាសភគ៤.២ នងសមររបការអភវឌរឍវសយ

ឯកជន កនងសមាសភគ៤.៣ មនបានរមបញចលកនងយទធសាសរតជហរញញបរបទានវសយនះទរ

។ការបារន សាមរនការចណយតរវធវើឡើងនៅកនងផរនការអភវឌរឍនសមតថភព ។

លទធផល មានមលនធ សមររប អភវឌរឍ សមតថភព

សាថរបន នងវសយឯកជន នៅលើ ការ គរបគរង

នងផតជលសរវាកមមផគតផគងទក សាអរត នងអនាមយ

ជនបទ ពរម ទាង ការ លើក កមពសអនាមយផទរលខលន

ការទទលខសតរវ

សកមមភព បារនសាមរនថវកាចណយលើផរនការ

អភវឌរឍនសមតថភព

បារនសាមរនថវកាចណយលើការ

អភវឌរឍវសយឯកជន។

តសមតឲរយមានការបងកើននវមលនធគាទរពរ

ដឋរភបាល ដោយ បងហរញ ព ផលចណរញសរដឋកចច

នងសងគមកចច ដរលបានមក ពការ វនយោគលើសរវាផគ

តផគងទកសាអរត នង អនាមយ ជនបទ។

សវរងរកដរគអភវឌរឍន ដើមរបចលរម

នងផតជលមលនធ គាទរផរនការ អភវឌរឍនសមតថភព

នងអភវឌរឍន វសយ ឯកជន។

ករសងអភវឌរឍនជនបទ

ករសងអភវឌរឍនជនបទ

ករមការងរបចចរកទរ

សវសយផគតផគងទកសាអរត

នងអនាមយជនបទ

ករសងអភវឌរឍនជនបទ

ាមយករសង សរដឋកចច

នងហរញញវតថ

សមាសភាគ៥.២.ហរញញបរបទានលើចណាយចរនត

អនលោមតាមគោលនយោបាយាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

សហគមន នងារបរងការចណយបរតបតតជការទាងសរងសមររប សរវាផគតផគងទកសាអរតរមទាងការទ

ទាត ដល បគគលក ឬអនកមរការ ចណយលើការជសជល នងការថរទា នងការផលរសបតជរគរឿងបនាលរស

(ដច មានលើកឡើងកនងសមាសភគ១.៣) ។ ករមបរើបររសទក នងអនាមយ គរបងកើត

នងរករសាមល នធ ថរទា ដើមរបការងរនរះ ដោយមានវភគទានាបរចាពគរសារអនកបរើបររស ។ ករម

បរើបររសទក នង អនាមយ នងបញចរញពតមានពរញលរញ នងាបរចាអពគណន ជនដល

សហគមនដរលបរើបររសទក។ គរសារទាងអសនងារបរងថលរចណយលើបរតបតតជការ នងការ

ថរទាបងគនរបសពកគរផទរល រម មានការគរបគរងកាកសណលលាមកកនងលសតជក នងការសាតររ

សមាអរតនៅពរលចាបាច ។

123យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ការចណយលើដណើរការបរពនធទរទរងការថរទា នងជយចរញដោយសហគមនអនកបរើ

បររស (ពមលនធថរទារបសខលន) នងរដឋបាលនៅមលដឋរន (តាមរយៈការបរងចរកថវកាវភជន

បរចាឆនរព រដឋរភបាលថានរកាត) ។

ចណយចរនតជនរការសមរបសមរល នងការពនតរយមើលលើការផតជលសរវា នងតរវារបរងដោយ

រដឋបាលថានរកាត នងថានរកកររមាត ចរញពការបរងចរកវភជនថវកាបរចាឆនរ ។

ចណយនរការបនតជផតជលការលើកកមពសអនាមយ នងការអបរ (ផនរកនរសមាសភគ៣.១) នង

តរវទទាតចរញពខទងចណយផនរកសងគមនរមលនធឃ-សងករត ។

បចចបរបនននរះ បរពនធហរញញវតថរបសរដឋរភបាល កពងតរធវើកណរទមរង។ កមមវធកណរទមរង

ការគរបគរងហរញញវតថសាធារណៈ (PFMRP) ដរលបានចាបផតជើមនៅឆនរ២០០៤ ហើយបចចបរបនននរះ

សថត កនងដណកកាលទពរ ាយានកនងការសមររចឲរយបានការងរកណរទមរងនរះ។ ចរតលកខណ នរ

បរពនធមានដរលនងកើតឡើងនរះរមមាន72

ការបរងចរកមខងរចរបាសលាសតាមផលវចរបាប នងអណចសារពើពនធ សមររបថានរកាត

នងថានរកកររមាត បនតជរសថតនៅកនងបរពនធថវកាតរមយដចគានរ ដរលគរបដណដបគរបការយា លយ

មខងរ កមមវធ នងគមររងទាងអសរបសរដឋរភបាល។

ករបខណឌវភគសរបគានរ នៅគរបវសយទាងអស ដោយការចាយវាយ ឬរៀបចថវកា តរវធវើ

ឡើង ៅតាមខទងរដឋបាល សរដឋកចច នងមខងរ ឬកមមវធដរលកណតបងហរញព ការចណយ ពាក

ពនធនងភពករករ នងដរលគាទរទសដៅទៅនរការគរបគរងចណយសាធារណៈឆពរះ ៅរកការ

សមររចលទធផលគោលនយោបាយ ។

ករបខណឌផលវចរបាបនរបរពនធហរញញវតថថានរកកររមាត កកពងតរវបានកសាងផងដររ រមមាន

ការរៀបច ‹ចរបាបសតជពរបបហរញញវតថ នងការគរបគរងទរពរយសមរបតតជរបសរដឋបាលថានរកកររមាត› ។

ទាងនរះនងកណតយនតជការសមររបកណតថវកាវភជនបរងចរក នងការផតជលថវកាចរនតជ សមររប

បរពនធ រដឋបាលថានរកខរតតជ នងថានរកសរក រមទាងបណដរមនទរ នងការយាលយនៅថានរកទាងនះ ។

72 (ករសងសរដឋកចច នងហរញញវតថ ២០១០)

124 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

លទធផល មានថវកាចណយចរនដ សមររប នរនដរ-ភព នរ

សរវាផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយ ជនបទ

ការទទលខសតរវ

សកមមភព ចណយសមររបបរតបតតជការលើសរវាផគតផគងទក

សាអរត រមទាង ការ ទទាតថលរចណយលើបគគលក ឬ

អនក មរការ ចណយ លើការ ជស ជល នងការថរទា

ពរមទាង គរឿង បនាលរស នងការចលរម បដភគ ដល

បរពនធ ទរទរង ការ ថរទា ។

បងកើត នងគរបគរងមលនធថរទា តាមរយៈការ

ចលរម បដភគ ា បរចាពគរសារអនកបរើបររស។

ករមគរសារនមយៗនងបងថលរចណយលើការបរើ

បររស នងថរទា បងគនអនាមយរបសពកគរផទរល

រមមាន ការ គរប គរង កាក សណល លា មក នង

ការសាតររយក កាក សណល ទាងនះចរញ ។

រៀបចថវកា នងបរងចរក ពរមទាងផតជលមលនធ

សមររប ចណយ ចរនតជលើការសមរបសមរល

នងតរត ពនតរយ ការផតជល សរវាកមម ដោយ អនលោម

តាមវដដ នរ ការ គរប គរង ហរញញវតថ នា ពរលបចចបរបនន

នង អនាគត ។

អនកបរើបររសតាមផទះ

តាមរយៈករម បរើ បររស

ទក នងអនាមយ

ករមបរើបររសទក

នងអនាមយ

អនកបរើបររសតាមផទះ

ករសងសរដឋកចច

នងហរញញវតថ នងបរព

នធហរញញវតថថានរកកររម

ាត

៩.តារាងពរលវរលា

យទធសាសរតជនរះគរបដណដបអឡងពរលពឆនរ ២០១១ - ២០២៥ ដរលា កាល បរចឆរទ កណត

កនង គោលនយោបាយាតសតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ ដើមរបសមររច ឲរយបាន

ទសរសន វសយ របសវសយនរះ កនងការផតជលលទធភពទទលបាន សរវាដលបរាពលរដឋ នៅតាម

ជនបទ ទាងអស ។ ឆនរ ២០១៥ ាកាលបរចឆរទកណតកនងការសមររចឲរយបានគោលដៅអភវឌរឍន

សហសវតរសរ កមពា។

៩.១.អនតរកាល

កនងអឡងពរលពឆនរ២០១១-២០១៥ នងមានអនតជរកាលមយ ។ កនងអឡងពរលនះ ការ ផលរស

បតជរធៗ កនងការរៀបចសាថរបន នងការកសាងសមតថភព នងតរវបានធវើឡើង ។ គោលបណង គធវើឲរយ

មាន ការផលរសបតជរឲរយបានទានពរលវរលា ដើមរបឆលើយតបៅនង កណើន ដធធរង នរ ការផតជលសរវា

ដរល តរវ ការរវាងឆនរ២០១៥-២០២៥ ។

ការកសាងសមតថភាពចាបាចតរវសមរបសមរលជាមយការផលាសបតរកនងការរៀបចសថាបន

125យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

រម ទាង ការ កសាងសមតថភព សមររបដណើរការផរសរងៗ ដចាផរនការ កសាងសមតថភព របស

គណៈកមាមរធ ការ ាត សមររបការអភវឌរឍតាមបរបបរាធបតរយរយនៅថានរកកររមាត ឆនរ ២០១០ ។

សកមមភពសមររបការផលរសបតជរ ពរមទាងពរលវរលា នងលដបលរខរៀង នងតរវ កណត នៅ

កនង ផរនការអនវតតជនរយៈពរលបររឆនរ។

៩.២.ការពនតរយឡើងវញ

ករសងអភវឌរឍនជនបទ នងពនតរយឡើងវញតាមកាលកណតទៀងទាត លើការវវឌរឍ នរការ

អនវតដ យទធសាសដរនរះ ។ បរសនបើមានការចាបាច ករសងនងធវើការករតមរវ ដោយយកចតដទក ដក

ៅ លើការផលរសបតជរ នរតមរវការ នងកាលៈទរសៈ ាពសរសៅលើការ ឆលើយតប ៅ នង ដណើរ ការ

វវឌរឍន នរវមជរឈការ នងវសហមជរឈការ។ ការពនតរយឡើងវញលើកទ១ នងតរវ អនវតដ កនង ឆមាសទ១

នរ ឆនរ ២០១៣ ដរលាពាកកណដរលផលវនររយៈពរលអនដរកាល ។

ឧបសមពនធទ១៖នយមនយ

ការទទលបានសរវាផគតផគងទក

សាអរត (Access to water supply

services)

លទធភពទទលបានបរភពទកករលអមយ ដរលសថតនៅ

ចងយ ១៥០មរតរ ពលនៅដឋរនអនកបរើបររស ។

បរភពទក “ករលមអ” គាបរភពទក ដរលអាចផដលនវទក

“សវតថភព” ដចាការ ត បណដរញទកនៅតាមផទះ

នងទកបានមកពអណដងខងាដើម ។

ការទទលបានអនាមយសមសរប

(Access to adequate sanita-

tion)

គា លទធភពទទលបានអនាមយករលមអ តរមតរវមយ

នៅតាម លនៅដឋរន។

វធសាសដរ (Approaches) មធរយាបាយកនងការអនវតដកមមវធ ឬ គមររង (តនាទ

នងវធាន) ។

កមរតាមលដឋរននរសរវាផគតផគ

ងទក នងអនាមយ (Basic level of water supply and sanitation

service)

បរមាណទកាមលដឋរនសមររបមនសរសមានរក កនងមយថងរគ

២០លតរ ដរលអាចរកបានពបរភពទកករលអនៅចមាងរយ

១៥០មរតរ ពលនៅដឋរនអនកបរើបររស ។

សហគមន (Community) ករមមនសរសាកលាកដរលសថតនៅកនងការអនវតដសកមមភពរ

បសវសយផគតផគងទកសាអរត នង អនាមយជនបទ ។

73 (ករសងអភវឌរឍនជនបទ នងដរគ ឆនរ២០០៨) ពតមានបចចបរបនននរះ មនទានគរបគររនដើមរបបងកើតទនាកទនងរវាងការ ទទលបានទក បរកបដោយសវតថភព នងការទទលបានបរភពទកសាអរតនៅឡើយទរ ។ ពាករយពរខាងលើអាចនងចរឡគានរ ឬតរវបានបរើជនសឱរយគានរៅ វញៅមក

126 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ការចលរមថវកាដោយសហគមន

(Community cost-sharing)

ការចណយដោយសមាជកនរសហគមនអនកបរើបររស

សរវាកមម ៅលើមលនធថលរទនដើម ថលរចណយចរនដ

ថលរបរតបតដការ នង ថរទា ឬកអាចាថលរអវផរសរងៗទៀតពាកពនធ

នងសរវាកមម ដរល តរវបានផដលឱរយ ។

វមជរឈការ (Decentralisation) ាជរដឋរភបាលកមពា ផដលឱរយករមបរករសាថានរកកររម

ាត នវ ភព ាមាចរស លើមខងរ រដឋរភបាល អណច

នងធនធានផរសរងៗ ដើមរប ឆលើយតបៅនងតមរវការនានាតាម

មលដឋរន ។ ករម បរករសា តរវតរទទលខសតរវចពោះបរាព

លរដឋតាមមលដឋរន ។

វសហមជរឈការ (Deconcentra-tion)

ាជរដឋរភបាល ករសង ឬសាថរបនផរសរងៗទៀត

ធវើបរតភកមម មខងរ នងធនធានផរសរងៗ ៅឱរយ

អងគភព ថានរក កររមរបសខលន ឬៅឱរយថានរកករមបរករសា

ដទរទៀតដើមរបបពរញ ការងរកនង នាម ាជរដឋរភបាល ករសង

ឬកា សាថរបន ។ អងគភពថានរកកររម ឬ ករមបរករសាតរវតរ

មានគណនរយរយភពចពោះ ាជរដឋរភបាល ករសង ឬសាថរបន

សរបតាមតមរវ ការផរសរងៗ នរ បរតភ កមម នះ។

ភពឆលើយតបៅនងតមរវការ

(Demand responsiveness)

សកមមភព ឬវធសាសដរផរសរងៗ ដរលធានាឱរយអនក បរើបររស

ទទលបាន ទនញ ឬសរវាកមម ដរលពកគរចងបាន នងសមគរ

ចតដចណយៅលើទនញ ឬសរវាកមមនះ ។

ដរគអភវឌរឍន

(Development partners)

មាចរសជនយ ធនាគារអភវឌរឍន

ឬអងគការអភវឌរឍនពហភគនានា ។

ពការភព (Disability) មនសរសពការ គាពលរដឋណមយ ដរលបាតបងសររៈ ឬ

សមតថ ភព ឬមានជមងផលវចតដ ដរលបណដរលឱរយមាន ការលបាក

កនង ជវត បរចាថងរ ឬ សកមមភពកនងសងគមរបសគាត ហើយ

បណដរល ឱរយ មាន ភពខសបលរកគានរយារងខាលរងពមនសរសធមមតា

ឬ ា មនសរស ដរល មានលខតបញជរកពពការភព ដរល ចរញ

ដោយ ករសង សខាភបាល ។

ទកសមររបបរភោគ

(Drinking Water)

ទកដរលមានគណភពសរបតាមបទដឋរនសតជងដគណភពទ

កសាអរត ហើយមានសវតថភពកនងការទទលទាន។

127យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ការបរើបររសសរវាបរកបដោយ

បរសទធភព

(Effective use of services)

ការបរើបររស នងការគរបគរងសរវាផគតផគងទកសាអរត នង អនា

មយតាមរបៀបដរលយើងរពងទកថានងអាចទទលបានា

អតបរមានវអតថបរយោជនផនរកសខភព សរដឋកចច នង ផលត

ភព ។

ការផដលសទធអណច (Empower-

ment)

កចចបរងបររង ដរលធវើឡើងដោយបគគល ឬករមនរបគគល ណ

មយ ដើមរបកសាង នងពងរង ភពមាចរសការ នងទនកចតដ

របស សហគមន តាមរយៈការជរញឱរយ មានការ ចនរបរឌត នង

សកាដរនពលចនរបរឌតផទរលខលនរបសសហគមន ។

បរយាកាសសមសរប

(Enabling Environment)

គោលនយោបាយផរសរងៗ ជនយហរញញវតថនានា

អងគភពផលវការ នងអងគការ សហគមន នងភពាដរគ

ដរលរមគានរគាទរ នង លើកសទយដលការផដលសរវាកមមបរកប

ដោយបរសទធភព នង បរសទធផល។

សមធម

(Equity)

បរកាខរ ឬសណងផគតផគងទក នងអនាមយ ដរលសមាជក កនង

សហគមន ទាងអស អាច បរើបររសបាន ដោយ មន មាន ការ

បរង ចរកភរទ ឬ លកខខណឌសងគមឡើយ។

អនាមយបរសាថរន

(Environmental sanitation)

ការគរបគរងកតាដរទាងឡាយនៅកនងបរសាថរនរបវនដ

ដរលអាចមានផលបះពាលធងនធងរដលសខភព

នងសខមាលភពបរាជន ។ អនាមយបរសាថរននរះ

ាធមមតារមបញចលទាងការបងហរ កាក សណលតាមល

ការគរបគរងកាកសណលរង នងការតរត ពនតរយ

សតវលអតបងកជង បនថរមពលើសកមមភពផរសរងៗ ដរល

សថតនៅកររមរបភពអនាមយ ។

ការវាយតមលរ

(Evaluation)

ការតរតពនតរយ ការបរមល នងការវភគ ពតមាន អពការ

អភវឌរឍ គមររងកនលងមក ដើមរបធវើការ សមររច ចតដលើការ

បនដ គមររង នង/ឬ ករលមអ ការអនវតដ គមររងដរល មាន ភព

សរដៀងគានរ នងវសយទាងមលតរមដង ។

យរនឌរ

(Gender)

តនាទ ឥរយាបថ សកមមភព នងលកខណៈសមរបតដទាងឡាយ

ដរល មានកនងសងគម នងតរវបានសងគមចាតទកថា សមសរប

សមររប បរស នងសដរ ។

ផនរករង

(Hardware)

ហរដឋររចនាសមពនធរបវនដ ដចា អណដងទក អណដងសនប នង

បងគនាដើម ។

128 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

អនាមយផទរលខលន

(Hygiene)

ឥរយាបថទាងឡាយដរលទាកទងៅនងការទក នង ការ បរើ

បររសទកនៅកនងផទះ ពរមទាងការអនវតដអនាមយផរសរងៗ ។

អនាមយផទរលខលនលអ គាការអនវតដមយដរលធវើឱរយខលនយើង

ការ រសនៅរបសយើង នងទកនលរងដរលយើងធវើការសាអរតាន

ចច ដើមរបការពារមនឱរយឆលងជង នងរោគាផរសរងៗ ។

បរសាថរនបរកបដោយអនាមយ

(Hygienic environment)

បរសាថរនដរលសាអរត ហើយមនអាចបងកឱរយមាន ជង ពាក ពនធ នង

ទក នងលាមក ។

អនាមយដរលមានការករលមអ

(Improved sanitation)

បងគនចាកទក ដរលតរវបានភជរបៅនងបរពនធលបងហរទក

សអយ ឬភជរបៅនងអាងសតជកលាមក ឬរណដរមានគមរប

បងគនសងត ដរល មានផរន ឬបងគនអនាមយ ដរលមានទយោ

ខរយល ចរញ ចលកនងរណដរ ។

ការផគតផគងទកដរលមានការករលមអ

(Improved water supply)

ទកបានពបរភពដរលទនងាផដលនវទក “សវតថភព”

ដចា ទក ត បណដរញ តាមផទះ នងទកដរលបានមកពកា

រខងអណដងា ដើម73។ ជមរើសបចចរកទរសមយចនន

មាននៅកនងតាាងទ៦ ផនរកទ៨។

ការថរទា

(Maintenance)

សកមមភពផរសរងៗដរលតមរវឱរយមាន ដើមរបទរទរង បនដការ ផគត

ផគង ទកឱរយមានដណើរការសមសរប ។ ការថរទា អាចតរវបាន

ចរក ចរញា៖

ការថរទាតាមបរបការពារ ពោលគការ តរត ពនតរយ ទៀង ទាត

នងការផដល សរវាកមម ដើមរប ការពារ សមាភររ នង កាត បនថយការ

ខចខាត ឱរយនៅ កមរត អបរប បរមា។

ការថរទាតាមបរបជសជលពោលគ ការជស ជល បនដច

បនដច នងការផលរសបដរគរឿងបនាលរសបាកបរក នង ររច

រលមយចនន ដើមរបឱរយបរកាខរ បរើបររស ទាង នះ

អាចដណើរការបានឡើងវញ។

ការថរទាពរលជបវបតដ ការឆលើយតបផរសរងៗ ដរល មនបាន

រៀបចទកាមនៅនងការខចខាតបនាទរន នងការតអញតអររ

របសអនកបរើបររស ដើមរប សាដររឡើង វញ នវការផគតផគងដរលមន

មានដណើរការ។

129យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

បរពនធគរបគរងពតមាន

(ការ តាម ដន)

(Management information

systems (Monitoring))

ការពនតរយ ការបរមល នងការវភគពតមាន ដើមរបឱរយការ

អនវតដ នងលទធផល ដរលទទលបាន មានភពកានតរ បរសើរ

ឡើង ។ អវដរលសខាននះ គការបរៀបធៀបគានរ រវាង សាថរន

ភព ាកសដរង នងសាថរនភពដរលបានរពងទកាមន (បាន

រៀប ច ទកាមន) ហើយបនាទរបមក ធវើយារងណឱរយភព ាក

សដរង នងការរពងទកសថតនៅាមយ គានរ ។

មករហរញញវតថ

(Microfinance)

ការផដលសរវាកមមផនរកហរញញវតថដចា បររកកមច

នងបររកបញញើ ៅឱរយបរាពលរដឋ ករករ

គរសារមានចណលតច នង សហ គររស ធនតច។

អងគការមនមរនរដឋរភបាល

(NGOs)

អងគការមនមរនរដឋរភបាល ាពសរសករមអងគការមនរក បររក

ចណរញ ដរលកនងនះ រមមានដចា អងគការអនដរាត នង

អងគការ ថានរកាត ពរមទាងអងគការកនងសរកទាងអស ។

បរតបតដការ

(Operation)

ាលគរបដណើរការ នងការដោះសររយ ៅលើការ ផគតផគង

ទក បរចាថងរ ពាកពនធនងសកមមភពមយ ចននដចា៖

បរតបតដការសខានៗនានា ដរលចាបាចកនងការផដល ទក

សមររបបរភោគបរកបដោយសវតថភពៅដលអនកបរើ

បររស ដចាការចាបផដើម នងការ បញរឈប មារសន បម ទក

ការផគតផគងបររងឥនធនៈ នងការគរបគរងសនទះសនប

ការបរើបររសបរកាខរឱរយបានតរមតរវពសណកអនកបរើបររស

ដើមរបធានាឱរយបាននវការបរើបររស មានរយៈ ពរល យរអងវរង

ដចា ការបរើបររសខរសរពរ នងធង ទក នៅ ឯអណដង

ការបរើបររសសនប នងការ បរើបររស ករបាល របនរនៅឯកនលរងផគ

តផគងទកសាធារណៈ ។

ភពាមាចរសលើបរពនធឬសរវាកមមផគ

តផគងទក

(Ownership of system or ser-

vice)

គរបគរងៅលើការធវើសរចកដសមររចចតដ នងការ ចាត ចរង

លើ បរពនធ ឬ សរវាកមមផគតផគងទកដរលតរវបានផដលឱរយ ។

ចណយចរនដ

(Recurrent cost)

ការចណយចាបាចាបរចា ដើមរបធានាឱរយបានថាបរពនធ ឬ អវ

មយដរលបានដឡើងរច នងបនដដណើរការគរាទពរញចតដ។

130 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

តនាទ

(Roles)

ការទទលខសតរវចបងរបសអនកពាកពនធសខានៗកនងវសយ

នរះ ។

វធាន

(Rules)

គោលការណណរនា គោលនយោបាយ

នងចរបាប ផរសរងៗដរល បរកប ដោយតមាលរភព

សមររបតមរងសកមមភពនានា ឆពរះ ៅ

រកគោលដៅទាងឡាយរបសវសយទក នងអនាមយ

នងណរនា អនកពាកពនធឱរយអនវតដៅតាមតនាទរបសពកគររៀ

ងៗខលននៅ កនងវសយនរះ ។

សហគមនជនបទ

(Rural communities)

ការតាងភមលនៅ ដរលមានទតាងសថតនៅ ភមសាសដរ

កររតបន ទករង ។

បរភព ទក សមររបបរភោគ ដរល

មាន សវតថភព

(Safe drinking water source)

បរភពមយដរលផដលទកទៀងទាត បរកបដោយ គណភព

សរបតាមបទដឋរនគណភពទកសមររបបរភោគនៅកមពា ឬ

សរបតាមគណភព ដរលចរងបណដរះអាសននដទរទៀត ។

អនាមយ

(Sanitation)

ការគរបគរង នងការទកដក កាកសណលាវ (ទក នម)

នងលាមករបសមនសរស នងកាក សណល ាវដរល បាន មក ព

ការបរើបររសតាមផទះ។

សណលកនងអាងសតជកលាមក

(Septage)

កាកសណលលាមកទាងឡាយកនងអាងសតជកលាមក កនង

នះ មានភកលាមកនៅបាតអាង ទក នងកាកលាមក ដរល

អណដរត ខាងលើ។

ទផរសារសងគមផនរកអនាមយ

(Social marketing of sanita-

tion)

ការបរើបររសវធសាសដរទផរសារ ដើមរបសមររចនវ តាម

គោលដៅ សងគម ។ វធសាសដរទផរសារ មានសកមមភពផរសរងៗ

ដើមរបទទល បាន អតថជន នងបញចះបញចលពកគរឱរយទញ នង

បរើបររស ផលតផល ឬសរវាកមមណមយ ។ វធសាសដរទផរសារ

មាន សមា ស ភគបនយារងគ ផលតផល តមលរ ទតាង

នងការផរសពវផរសាយ ដរល អាចនងតរវបានករបររឱរយសរបតាមវ

ធសាសដរទផរសារសងគម ។

131យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ផនរកទន

(Software)

សកមមភពដរលទាកទងនងការករលមអការផគតផគងទក

សាអរត នង អនាមយ ដរលមនរម បញចលនវការសាងសង

នងបរើបររស ហរដឋររចនាសមពនធ ។ ពោលគថា

ផនរកទនសដៅ លើ បរយា កាស សមសរប ពរមទាង បរពនធ

នងនតវធ របស បរយា កាសនះ ការលើកកមពសអនាមយ

នងអនាមយផទរលខលន (រម បញចលទាង

សហគមនដកនាអនវតតជនអនាមយ នងវធសាសដរ ទផរសារ

សងគម) ការបណដះបណដរល ការជរញសកមមភព នង ការ

កសាង សមតថភពសហគមន។

អនកពាកពនធ

(Stakeholder)

ភគដរលមានចណបអារមមណដោយផទរលៅនងសកមម

ភព ឬ កចចអនដាគមនចរបាសលាសណមយនៅកនងវសយទក

នង អនាមយ។

ឧបតថមភធន

(Subsidy)

ទមរងនរការផដលជនយហរញញវត

ថ ដរលតរវបានផដលឱរយបគគល អាជវកមម ឬ

កវសយ សរដឋកចចណមយ ដើមរបសមររចបាន

គោលបណងគោលនយោបាយាកលាកណមយ។

ឧទាហរណ ឧបតថមភធន អាចតរវបានបរើ ដើមរបគា ទរដល

បណដរអាជវកមម ទាង ឡាយណដរលអាចនងបាជយ

បើគាមរនការឧបតថមភធន នះ ទរ

ឬកបរើដើមរបគាទរសកមមភពនានា ដរលសកមមភពទាង នះ

អាចនងមនកើតមានឡើង បើគាមរនការឧបតថមភធនទរនះ។

សរវាបរកបដោយនរនដរភព

(Sustainable services)

សរវាផរសរងៗដរលមានទាងធនធានហរញញវតថ នងធនធាន

មនសរស សមររបបរតបតតជការ ការថរទា នងការផលរស បដរ គរឿង

បនាលរស នងយកចតដទកដកៅលើទដឋភព បចចរកទរស

សងគម សាថរបន នងបរសាថរន ដើមរបឱរយសរវា ទាងនរះ

អាចបនដផដលនវ សរវាកមម ាមលដឋរន ដរលអាច ទទល យក

បាន ។

ទសរសនវសយ

(Vision)

គោលដៅវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

រយៈពរល ២៥ឆនរ ដចដរលបាន ចរងកនង គោល

នយោបាយាត សដពការ ផគត ផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

(សមមើលផនរកទ៥.១)។

132 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ករមងយរងគររះ

(Vulnerable groups)

ាពាករយទៅបរើសមររបចាតបរភរទករមម

នសរសដរលកនងនះមានអនកករករ ជនពការ

នងបរាជនរងគររះដោយសារ សងគររម នងជមលរះ

កមារ នងយវជន មនសរសចាស សដរ នងជន ាតភគតច ។

បរភរទមនសរសខលះអាចចាតចលកនង ករមចរើន ាង មយកនងច

ណមបរភរទករមមនសរសខាងលើ ។ ភពងយ រងគររះ គ

ាបពាកពនធៅនងភពបរឈមនងហានភយ (ការ តកសលត

នងកមរតនរភពករករ) នងសមតថភពគរបគរង (ធន ធាន ន

ងលទធភពទទលបានសណញសវតថភព) ។

បរសាថរនទក

(Water environment)

ាបរពនធជលសាសដរ ដរលនៅកនងនះសហគមន មយមាន

ដណើរការៅបាន ។ បរសាថរនទក អាចនងមានទហធាង

សហគមន ឧទាហរណដចា អាងទនលរ ។

ធនធានទក

(Water resource)

ទកដរលអាចយកមកបរើបររសបាន ដចាបង ទនលរ

ឬសរទាប ទកកររមដ ។ វា កអាចាបបញចលទាងទកភលៀងផ

ងដររ ។

បរភពទក

(Water source)

កនលរងដរលទក អាចតរវបានទាញយកមកបរើ ដចា កនលរង

ទក ចរញតាមភន ឬអណដង ។ បរភពទកនរះអាច ាទនលរ

ឬកបងផង ដររ អាសរយលើបរបទ ។

ការផគតផគងទក

(Water supply)

ទកបរើបររសកនងផទះ ដចាទកសមររបផក លាងសមាអរត ងត

នងទកបរើបររសសមររបសកមមភព សរដឋកចចតាម ផទះ មយ

ចននទៀត ។

133យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ឧបសមពនធទ២៖សាវតានរគោលការណ១.១.នរនតរភាព

នរនតជរភពនរសណងផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយដរលមានការករលមអ នងឥរយាបថផនរក

អនាមយ ផទរលខលនគរតរាគោលដៅគនលះ នរការផដលសរវា ។ នយមនយដសាមញញ នរពាករយ ថានរនតជរ

ភពគាការបនតជ ដណើរការគរបពរលរហត ទាកទននងសរវាកមមផគតផគងទកសាអរត នង អនាមយពរម

ទាងការអនវតតជ អនាមយ ។ នៅពរលដរលសណងទាងនះបងកើតឡើងភលរម បរពនធទាង នរះ គរតរ

ផដល នវ សរវាកមមាអចនតជររយ ដលអនកបរើបររស (នងអនកដរលបរើបររស បរពនធទាងនរះ នា ពរល

អនាគត) ។

របមនតជសមររបនរនតជរភពកមមវធផគតផគងទកសាអរត អនាមយ នងការទទល យកនវ ឥរយាបថ ផនរក

សវតថភពអនាមយមនមរនមានតរមយនះទរ ។ អនកពាកពនធកនងវសយផគតផគង ទក សាអរត នង

អនាមយ ជនបទ គរពចារណលើកតាតរអនតជរទនាកទនងមយចនន នងបញហរដរលរមចណរក ធវើ ឲរយ

នរនតជរភព កាន តរ បរសើរឡើង ឬកកងវះខាតនរនរនតជរភពដចា៖

ផលបះពាលផនរកបរសាថរន

ធនធានទក មនគរតរវបានបរើបររសឲរយហសហរតពរកនះទរ។ ការយកទក មក បរើបររស

មនមរនតរមតរអនកបរើបររសតាមផទះនះទរ គបរបមនគរបរើបររសឲរយលើស ព លទធភព ដរល

ធមមាតអាចបងកើតឡើងវញបាន ។ ការបរើបររសទក កររមដ សមររបវសយកសកមម អាច មាន

ផលបះពាលយារងធងនធងរដលធនធានទក ។

ធនធានទកគរតរតរវបានការពារ មនឲរយមានការបពល ាពសរសការបពលដរល បណដរល មកព

កងវះ អនាមយ ។

បរយាកាសសមសរប

ការផដលនវចរបាប បទបញញរត ការអបរ ពតមាន នងការលើក ទកចតតជ ដទរទៀត។

មានសាថរបនរងមានៅថានរកណមយដរលសមសរប ដចាភនរកងរ ទក សាអរត នងរចនាសមពនធ

សហគមន ដរលបងកើតតាមផលវចរបាប មានការទទលខស តរវ ចរបាស លាស មានហរញញវតថ គា ទរ

គរប គររន មានការរៀបចលអ នងតណងឲរយអនកបរើបររស ទាងអសមានសតជរ នង គរសារ ករករ។

មានឥរយាបថគាទរ ដចាការបតជរាញរចតតជរបសភនរកងរទកសាអរត នងសហគមន កនង ការ ចរក

រលរក នវ ការទទលខសតរវ ការបងកើតនវភពាមាចរសកមមសទធចរបាសលាស នងរម ចណរក

ដលការគាទរផនរក ហរញញវតថដលសរវាកមមទាងនរះ ។

ឆនទៈនយោបាយនងការបតជរាញរចតតជ ដចាអនកនយោបាយគរធានាឲរយបានថា គោល ការណ នរការ

គរបគរងដោយផអរកលើសហគមន តរវបានលើកកមពសនងលើកទកចតតជ ។ មធរយា បាយនរការ

សមររចនវបរការនរះ រមមានការបដរាញរចតតជកនងការផដល ធនធានគរបគររន ដល វសយ នរះ សមររប

គាទរ នងបណដះបណដរលសហគមន អពបរពនធ គាទរការ បរើ បររស នងការថរទាកដចាការ

សាងសង ថមៗ ។

134 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ផលបរយោជនផនរកសរដឋកចច សងគម នងសខភព

ភពមានសររបនរការឲរយតមលរដលគណបរយោជននរការផគតផគងទក មានសវតថភព នង អនាមយ ។

ផលបរយោជនទាងនរះរមមាន ផលបរយោជនផនរកសរដឋកចច នងសងគម កដច ា ការ លើកកមពស

សខភព ។ ការផរសាភជរបៅនងវធសាសតជរភពប រកបដោយន រនតជរភពន រកា ររសនៅអា ចគាទរ

ដលការឲរយតមលរនរះ ។

ជមរើស នរកមរតសរវាកមមសមសរប នងបចចរកវទរយាសមសរប

កមរតសរវាដរលមានតមលរសមរមរយ នងអាចគរបគរងបាន ហើយដរល អាច ធវើ ឲរយ បរសើរ ឡើង

នៅពរលកររយ នៅពរលដរលសាថរនភព សងគម-សរដឋកចច មានការរកចមរើន ។ បរពនធ ទាង នរះ

មន គរ មាន ទហធ ពរក សមររប ការ គរប គរងដោយអនកបរើបររស នះទរ។

បចចរកវទរយាដរលងយសរល មានតមលរសមរមរយ នងអាច ទទល យក បាន ដចាភពពរញ

ចតតជ លើ បចចរកវទរយា នងបរពនធមានបទដឋរនតរមតរវ ដរល ងយសរលបរតបតតជការ នង ថរទា

ទនៀមទលាបបរពរណអាចទទលយក បាន នងងយសរសបរើបររស សមររប ភរទ ទាង ពរ។

ការផដលនវការបរតបតតជ នងថរទាបរកបដោយបរសទធភព

ជនាញ នងភពបនបរសប ពោលគការបណដះបណដរលបគគលកភនរកងរ នង សមាជក សហគមន

នវ ជនាញចាបាចសមររបការបរតបតតជ នងថរទា។

ខរសរសងវរកផគតផគងដមានបរសទធភពសមររបគឿងបនាលរស សមាភររ នង បរកាខរ ដចា សមាភររ ដរល

សក តរវតរអាចរកបានយារងងយសរល ដើមរបឲរយសហគមន អាចរករសា បរពនធ ឲរយ ដណើរ ការ ។

បរពនធគាទរដមានបរសទធភព ដើមរបធានាថាសហគមនអាចអនវតតជភរកចច ទទល ខសតរវ សមររប

ការ គរបគរងសរវាកមមទាងនរះបាន ។

នរនតជរភពផនរកហរញញវតថ

សមតថភព នងឆនទៈកនងការចណយ រមមានទាងការចល រម ថលរ ទនដើម នរ បរពនធ ទាងន រះ ។

ការបងកើតនវបរពនធបររកកមច នងមលនធបងវល សមររបការបរតបតតជ នងការ ថរទា ។

ការកណតរក នងសមរលដលជមរើសកានតរចរើន សមររប ការរកបររកចណល របសអនក

បរើបររស។

ជនាញកនងការគរបគរងហរញញវតថ ាពសរសនៅកនងបរបទដរលសហគមន កពងតរវ បាន គរ

បរគលអណចឲរយ មាននវការទទលខសតរវផនរកហរញញវតថ។ លើកទកចតតជ នង លើក កមពស ការ

សនរស បររក របសសហគមន នងគណនរយរយភព ។

បរពនធគរបគរងពតមាន

ពតមានដរលអាចទកចតតជបាន មានសារសខានណស ដើមរបដងថា តើនរនតជរភពអាចទទល ជោគ

ជយ នងបនតជៅទៀតបានដររឬទរ ហើយថាតើចាបាចតរវធវើសកមមភព ដើមរប ករ តមរវ ការ បាជយ

ដររឬទរ ។

135យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

១.២.ការគរបគរងដោយសហគមន

គោលនយោបាយាតកណតនវតនាទ នងការទទលខសតរវមយចននសមររបសហគម

ន នង ករម បរើបររសទក នងអនាមយ ។ តនាទនងការទទលខសតរវទាងនរះនងតរវបាន កណត

មតជងទៀត នៅ កនងគោលការណនរការគរបគរងសហគមន ដរលាវធសាសតជរដរល តរវ អនវតតជ កនង

ការ ផដល សរវា ។ គោលការណនរះសងកតធងនលើអណចកនងការសមររចចតតជ ដោយ ខលន ឯង របស

សហគមន សមររប សមាស ភគាចរើនដរលសហគមនទទលខសតរវ ។ ទដឋភពសខានៗ កនង

ការ គរបគរង សហគមន រម មាន ៖74

ការចលរម ៖ ចាបាចតរវធានាថាសមាជកសហគមនទាងអសមានកាលានវតតជភពសមើគានរ

កនង ការចលរមរៀបចផរនការ នងការសមររចចតតជដរលទាកទងៅនងបរភរទ នងកមរត នរ

សរវាកមម ផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយ ដរលពកគរទទលបាន នងវធដរលសរវាកមម ទាង នះ

នងតរវទទលបានហរញញវតថ អនវតតជ គរបគរង នងតរតពនតរយ75 ។ ចា បាច តរវ តរ មាន នវការ

គាទរពសហគមនដទលទលាយ សមររប ការអនវតតជ នរការ គរបគរង សហគមន ។ ការចលរម

របសសហគមន តរវតរ បនតជ ា រៀង រហត ។

ការទទលខសតរវ ៖ សហគមនតរវមានភពាមាចរស នងយកចតតជទកដកចពោះ បរពនធ

ទាងនរះ។ បើទោះបាគរចងបាននវភពាមាចរស កមមសទធសរប ចរបាប ផលវការ នរ ហរដឋររចនា

សមពនធរបវនតជ កកមមសទធនរះអាចនងមនអាចៅរចទរ នៅកនងករបខណឌចរបាប ដរល មាន សររប

នាពរលបចចបរបនន ។ អវដរលមានភព សខានដររនះ គការទទលអារមមណថា ាមាចរស កមមសទធ ព

សណកសហគមនអនកបរើ បររស ។

អណច៖ សហគមនមានសទធអណចសរបចរបាបកនងការសមររចចតតជលើបរពនធទាងនរះ កនងនា ម

តណងឲរយអនកបរើបររស ។

ការតរតពនតរយ ៖ សហគមនអាចអនវតតជ នងកណតនវលទធផលនរការ សមររចចតតជ របស ខលន ។

សហគមនតរវតរតរតពនតរយដោយផទរល ឬដោយបរយោលៅលើបរតបតតជការ នង ការគរបគរង

នរបរពនធផគតផគងទករបសសហគមន។ ពាករយថាតរតពនតរយ មាន នយថា សមតថភពកនងការសមររ

ចចតតជាយទធសាសតជរសតជពដណើរការ ចាបចរញ ព ដណក កាលរៀប ចដបង ដលការបរតបតតជ

នងថរទារយៈពរលវរង ។

គណនរយរយភព ៖ សហគមនទទល យកនវផលវបាក នរ ការ សមររច ចតតជរបសខលន នង យល ថាព

កគរាអនកដរលតរវធវើសកមមភព ទាងឡាយ ។

ចាបចរញពចណចទាងនរះ ចាបាចតមរវឲរយសហគមនធវើការសមររចចតតជ កនងការជរើសរស

បរភរទ បចចរកវទរយា កមរត សរវា ការរៀបចសងគម បទបញញរត នរការបរើបររស នងយនតជការ ផនរក

ហរញញវតថ ។ សហគមនទទលខសតរវលើការថរទា នងជសជល ពរមទាងកចចការហរញញវតថ ។

74 ពងផអរកដោយផនរកៅលើ (Lockwood, 2004)75 យកចរញពគោលការណណរនាទ ៤ នៅកនងគោលនយោបាយាតផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយ

136 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

១.៣វធសាសតរឆលើយតបទៅនងតមរវការ

វធសាសតជរឆលើយតបៅនងតមរវការ គាមលដឋរនគរះសមររបការគរបគរងសហគមន ។ នៅ

កនង ចណចនរះ សហគមនផដចផដើមនវដណើរការនរការអភវឌរឍសរវាកមម ដោយសនើសការគាទរព

អាាញរ ធរ ពាកពនធ ឬកអនកផដលសរវា ។ បនាទរបមកទៀត សហគមនធវើការជរើសរស ដោយមាន ពតមាន

គរប គររន សដពជមរើសសរវា ដោយ ផអរកលើឆនទៈកនងការចណយចពោះសរវានះ នងការទទលយក

ការ ទទល ខសតរវ សមររប ការបរតបតតជ នង ថរទាាបនតជ។ គោលការណគនលះរមមាន76 ៖

ការជរើសរសដោយសហគមន តាមរយៈការរៀបចផរនការដរលមានការចល រម នង សហគមន

ចល រម កនង ការអនវតតជដើមរបធានានវភពាមាចរស។

ការទទលខសតរវយារងពរញលរញកនងការគរបគរងសហគមន សមររបការបរតបតតជ នង ថរទា ។

ការចលរមចណរករបសសហគមនអនកបរើបររសៅលើការចណយទនដើម នង ការ ចណយ

ទាងសរង លើ ការ បរតបតតជ នង ថរទា ដោយសហគមនអនកបរើបររស ។

ជរញឲរយមានជមរើសផដលសរវាឲរយបានកានតរចរើន ។

ដើមរបឆលើយតប ៅនងតមរវការ អាាញរធរឬអនកផដលសរវាតរវផដលដលអតថជនទាងអសនវ ៖

ពតមាន សតជពបចចរកវទរយា នងសរវាកមមដរលខលនផដលឲរយ ការចណយទនដើម នង ចណយ ចរនតជ

នងវធសាសរតជថរទា។ល។

ជមរើស (ឲរយបានចរើនបផតដរលអាចៅរច) សតជពសរវាកមមនរះ ៖ បរភរទនរបចចរកវទរយា ទតាង

បញជអនកមរការ ការបងកើតគណៈកមមការគរបគរងចណចបរភពទក របៀបបរមល មលនធ

ាដើម។

កាលានវតតជភពកនងការសមររចចតតជចពោះជមរើសទាងអស ។

កាលានវតតជភពកនងការមានឥទធពល ឬ តរតពនតរយដណើរការ នរការបងកើត នង គរប គរង សរវា ៖

ការយលពរមកនងការសាងសង នងការយលពរមលើការទទាតឲរយអនក មរការ ា ដើម77 ។

ការយាលយអភវឌរឍនជនបទសរក នងតរវផដល ពតមាន តាមរយៈករមបរករសា ឃ សតជពកាលានវតតជ

ភពសមររបការបងកើតសរវា ដើមរបាមលដឋរន សមររបវធសាសតជរ ឆលើយតប ៅ នង តមរវការ ។

១.៤.ការចលរមកនងការចណាយ

នៅកនងគោលនយោបាយាត តមរវឲរយសហគមនតរវ “បរចាចរគកនងការអនវតតជនងការកសាង

សណងផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយ ដចាហរញញវតថ កមាលរងពលកមម សមាភររ នងការបរចាចរគទមរង

ដទរៗ ទៀត”។

ការចលរមកនងការចណយ គដើមរបធានាថាអនកទទលផលបរយោជន បានចណយ សមររប

សរវា ដរល ខលន ទទល នងដើមរបបងកើតនវអារមមណ នរភពា មាចរសសមររប ការថរទា សណង បរកប

76 កមមវធទក នងអនាមយនៅអាពរចខាងកើត77 យកលនាចរញពកណតហរតគោលការណណរនាាយទធសាសតជរ គមររង PCB កមពា កមមវធទក នងអនាមយនៅអាសអាគនរយ ឆនរ២០០១

137យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ដោយ បរសទធភព ។ អនកបរើបររសសរវាផគតផគងទក គាបរភពសថតសថររ នរ ការផដល មលនធ

សមររប ការ ថរទា ទៀងទាតសរវាផគតផគងទកសាអរត ។ អនកបរើបររស នង ចណយ ចពោះថលរសរវា

បរសនបើសរវានរះ អាច ទក ចតតជបាន នងឆលើយតបៅនងតមរវការ របស ពក គរ ។ ហរតនរះហើយ

ាការចាបាចណសកនង ការ ជរញសហគមនចលរម កនងការកណត នវចណច ដច ា ៖

កមរត នងបរភរទនរសរវាដរលពកគរចងបាន ។

សរវាកមមនានាដរលពកគរអាចមានលទធភពចណយបាន ។

សរវាកមមនានាដរលពកគរអាចគរបគរងកនងបរតបតតជការ នងថរទា ។

បដភគរបសសហគមន សមររបការចណយទនដើមនរហរដឋររចនាសមពនធផគតផគង ទក សាអរត

គរ តរតរវបានកណតដោយអាាញរធរមលដឋរន សរបតាមសាថរនភព សរដឋកចច កនងតបនផទរល ដោយ

យោង តាម សាមររត នរគោលការណណរនារបសករសងអភវឌរឍនជនបទ ។ ការបរចាចរគ អាច ា ថវកា

ឬ មន មរន ថវកា ដរលានចចកាល អាចា កមាលរង ពលកមម នងសមាភររដរលមានកនងតបន ។ ការចល

រមនរះ កបាន ាបបញចលផងដររ នវ ការចណយពរលវរលាដោយមន គត បររក កមរររបសករមបរើ

បររសទក នង អនាមយ ។ ការរៀបចនតវធ នងលកខណៈ វនចឆយកនងការកណត សមា មាតរនរការ

ចលរម របស សហគមន គា សកមម ភព មយដរលមានចរងនៅកនង យទធសាសតជរ វសយ ផគត ផគងទកសាអរត

នង អនាមយ ។ នៅ កនលរងណដរលសហគមនអាចមានលទធភព ចលរម ចណរក កនង ការចណយ

បានទាងសរងនះ គរ គរ តរ លើក ទកចតតជ នងជរញការចលរមបរបនរះ ។

សហគមនគរចណយទាងសរង ៅលើចណយចរនតជសមររបការបរតបតតជ នងថរទា ។ ការ

ចណយ ដរលមនមានាថវកា អាចាផលតផលកសកមម ឬ ផលតផលដទរៗទៀត ដរលអាច

បលរង ៅាទកបររកសមររបការចណយចរនតជបាន ។ សហគមនគរតរចលរម កនងចណយ លើ

សរវា គាទរការថរទាដរលនងបងកើតឡើងនៅកនង ការយាលយអភវឌរឍនជនបទសរកនមយៗ ។ ចនន

នរ ការ ចណយទាង នរះ នងតរវបានកណត ដោយ នតវធដចាការចណយទនដើម ដររ។

១.៥.ការផតលហរញញបរបទានផនរកអនាមយ

ការសករសាមយនៅកនងបរទរសកមពាកាលពឆនរ២០០៧ បានរកយើញថា យនតជការឧបតថមភធន មន

បាន ដណើរការលអនះទរ ។ នៅកនងអឡងពរលនះ គមររងអនាមយភគចរើនបានផដលនវការ

ឧបតថមភធនារបវនតជជនដលគរសារដោយមានចននកណតនៅកនងភមគោលដៅរបសខលន ។ ផទយព

គោលនយោបាយរបសវសយដរលផតរតលើការកាតបនថយភពករករ គរយើញថា ារឿយៗ ការ

ឧបតថមភ ធន ារបវនតជតរវធាលរកៅកនងដរគរសារដរលមនមរនាអនកករករ ដរលគរសារទាងនះ មាន

លទធភព រមចណរកកនងការបងបររកតាមតមរវការរបសគមររង ឬ កាគរសារដរលមាន ឥទធពលៅ

លើ ករម អនក ដរលចាតចរង ថវកា សមររប ការផដលបងគន របស គមររង ។78

78 (Robinson, 2007)

138 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ការសករសាថមមយនៅកនងបរទរសកមពាបានបងហរញថា ការផដលហរញញបរបទាន សារធារណៈ

សមររប ផនរក អនាមយ មនទានៅដលករមបរាជនរសនៅកររមបនាទរតភពករករនៅឡើយទរ ។

នៅកនង គមររង មយ ៩០ភគរយ នរការផដលហរញញបរបទានសារធារណៈ បានធាលរកៅកនងដរ

គរសារ ដរល មន មរន ាអនកករករ ហើយគមររងទផរសារអនាមយចននពរ តមរវឲរយគរសារនមយៗ

ចណយយារង តច ចនន ៣០ដលាលររអាមររក ដើមរបទទលបាននវបងគនមយ ។ ទនននយបងហរញអព ឆនទៈ

កនង ការ ចណយ បញជរក ថា ទក បររកចនន១០ដលាលររអាមររកគាចននអតបរមាដរលគរសារករករ

ភគចរើន មាន ឆនទៈកនង ការ ចណយដើមរបទទលបានបងគនមយ ។79

ភសតជតាងពបរទរសកមពានរះ បានគាទរដលសរចកតជសមាអរង ដរលបានមក ព បទពសោធន

អនតជរ ាតទាកទងៅនងការបរើបររសការ ឧបតថមភធន។ សរចកដសមាអរងនរះទាកទងាសខានៅ

នង បញហរ ដរល បណដរលមក ពការ រៀបចមន បាន លអ ឬ កកងវះការគតគរពរបៀបដរលការឧបតថមភធន

តរវបាន អនវតតជ ដោយរមមាន ៖80

បងគនដរលបានតាមការឧបតថមភធនាចរើន មានតមលរខពសទាងដរលគាមរនភពចាបាចសោះ ដោយ

សារតរការកណតបទដឋរនខពសដរលធវើដោយកមមវធនះ ។

ការឧបតថមភធនអាចធវើឲរយខចដលបរភពមលនធដទរៗទៀត ដចាគរសារខលនឯង ដរល ចង រង ចា

ដើមរបទទលបានបងគនដោយមនបាចចណយ ាាងចណយ ថវកា សាងសង បងគន ខលន ឯង

ាផលវបាកនរបញហរទាងពរនរះ កមមវធឧបតថមភធនាចរើនអាចនងមនមានហរញញវតថរងមា នងមន

មានថវកាគរបគររនកនងការចណយសមររបការគរបដណដបដរលតមរវឲរយមាននះ ទរ។

ការឧបតថមភធនអាចាាងនវការចនរបរឌត (ការបងកើតថម) ដោយហរតតរការគរបគរង នង ការ កណ

តបរភរទបងគនដរលអាចសាងសងបាន តរវធវើឡើងដោយអនកនៅថានរកកណដរល។

ការកណតបរជាជនគោលដៅមនបានលអបណដាលឲយការឧបតថមភធនធលាកទៅកនងដៃគរសារ

នងសហគមនអនកមាន ាាងៅដលបរាជនករករ។

ការផតជរកផតជលធើវឲរយបរាជនរងចាបងគនដរលបានដោយការឧបតថមភធន ាាង សាងសង វា

ដោយខលនឯង។

តមរវការមនពតបររកដ ពោលគ នៅពរលដរលគរសារាចរើនទទល បាននវបងគន ឬ សរវា កមម

ដរលបាន ដោយការឧបតថមភធនពពររះតរពកគរអាចទទលបានវា ខណៈដរល បងគន ឬ សរវា

កមមទាងនរះមនមរនា តមរវការពតបររកដ របសពកគរ។

ាការសខានណសកនងការយលពសមាសធាតនរអនាមយដើមរបកណតទកនលរង នងរបៀប កនង

ការផដលការឧបតថមភធន ។ ការចណយសរបផនរកអនាមយ រមបញចលនវការចណយ ផនរកទន 81ដច

ា ៖

ការគាទរ នងបងកើតនវបរយាកាសសមសរប។

សកមមភពផលរសបដរឥរយាបថផនរកអនាមយ។

79 (Robinson, 2010)80 សងខរបចរញព (Evans et al., 2009)81 យកលនាចរញព (Evans et al., 2009)

139យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ការចណយលើការងរទផរសារអនាមយ (ការវាយតមលរទផរសារ ការលើកកមពសតមរវការ ការ ច

ណាយលើសកមមភាពសហគមនដកនាអនវតតនអនាមយអនតរាគមនដើមបភញោចដលការផគតផគ

ងនវទនញនងសរវាសមរមរយ (ឧទាហរណ ការគាទរដលការបណដះបណដរល ឬ ហរញញវតថ ដល

អនកផដលសរវាឯកជន) ាដើម។

ហើយករមបញចលនវការចណយផនរករងដចា ៖

ការចណយលើហរដឋររចនាសមពនធ នងសរវាសាធារណៈ (ការចណយទនដើម នង បរត បតតជ ការ)

។ ាឧទាហរណ សាលារៀន នងបងគនសាធារណៈ ាដើម។

ការចណយលើហរដឋររចនាសមពនធ នងសរវាឯកជន (ការចណយទនដើម នង បរតបតតជការ)

នរបងគនអនាមយតាមគរសារ ។

សកមមភពទាងអសនរះតរវការមលនធឧបតថមភ ាថវកាសាធារណៈ ដចាពរដឋរភបាល ដរគ

អភវឌរឍន អងគការមនមរនរដឋរភបាល ឬ ថវកាឯកជន ដចាគរសារផទរល ការវន យោគ ផនរក ឯកជន

ដោយ រមទាងមករហរញញវតថ។

ការវនយោគៅលើអនាមយសមររបគរសារមយ គមនតរមតរផតជលផលបរយោជនតរមតរ

គរសារ នះបណណរះទរ ថរមទាងផតជលផលបរយោជនដលសហគមន ទាងមលផងដររ។ នរះគា

ហរតផល ដសខានមយសមររប ការវន យោគ សាធារណៈ លើ ផនរកអនាមយ ។ គរសារខលះមនបាន ឲរយ

តមលរ អពសារសខាននរអនាមយចពោះសហគមននះទរ។82

ការអភវឌរឍផនរកអនាមយនៅតាមគរសារនៅជនបទនរបរទរសកមពា ចរបាស ា តរវការ ា ចា

បាច នវការឧបតថមភធន ។ ការឧបតថមភធននងផដរតលើការចណយ លើផនរកទន ដរល មាន ាយនៅកនង

បញជ សមាសភគខាងលើ ហើយការឧបតថមភធន ដើមរបធានាឲរយគរសារដរលករករាងគ រមានប ងគន

សមរមរយ ក អាចបរើបររសបានដររ ដោយបរើនវ យនតជការ ផរសរងៗ ដរលបញជៀស នវបញហរ ដរល លើក

ឡើង ព ខាង លើ។

១.៦សមាហរណកមមឬការធវើដោយឡរកពគនរនរវសយផគតផគងទកសាអរត

អនាមយនងការលើកកមពសអនាមយផទរលខលន

បររកដហើយថាការផគតផគងទក អនាមយ នងឥរយាបថផនរកអនាមយផទរលខលន មាន ទនាក

ទនង នង គានរ ៅវញៅមក លើបញហរសខភព នងជមង ការចមលងរោគៅបរភពទកតាមរយៈភពគាមរន

អនាមយ តមរវ ការទកសមររបផនរកអនាមយ នងភសតជតាងដរលថា ការរមបញចលនរសមាសភគទាងប

នរះ មាន ផល បះ ពាលខាលរងៅលើសខភព បើធៀបៅនងការលើកកមពសតរសមាសភគណ

មយ ។

មនតរបណណរះ កមានភពខសគានរដសខានរវាងលកខណៈនរសមាសភគនមយៗ ។ ាទៅ

វសយផគតផគង ទកសាអរតគាសរវាកមមរបសសហគមន កបនតជរផលបរយោជន (ពរមទាងផលបះពាល

ដរល កើតអព ការផគតផគងទកមនលអ) គបានដលបគគល ឬនៅតាម គរសារ នមយៗ ។ ផទយៅវញ បងគន

អនាមយគសមររបគរសារនមយៗ ហើយ ផដលផល បរយោជន ដលគរសារនមយៗរៀងខលន កបនតជរ

82 ( Trémolet & Evans, forthcoming)

140 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

បរសនបើ បងគនអនា មយមនមាន សវតថភព ឬមានការបនទរបងពាសវាលពាសកាល នះនងមាន

ផលបះពាលឲរយខចដលសខភព បរសាថរន សមររបសហគមនទាងមល ។ តមរវការផគតផគងទកដរល

មាន ការករលមអ គកើតឡើង ដោយ ខលនឯង បនតជរតមរវការផនរកអនាមយ នងការផលរសបតជរឥរយាបទ

អនាមយ ផទរលខលន ទាមទារឲរយមាន ការ បងកើតឡើង នងលើកកមពស។

១.៧.បរតបតតការនងថរទា

ដចដរលបានបញជរកយារងចរបាសនៅកនងគោលនយោបាយាត សហគមនអនកបរើបររស ទទល

ខសតរវសមររបការបរតបតតជ នងថរទាសរវាកមមផគតផគងទកសាអរត តាមរយៈករមបរើបររសទក នង

អនាមយ ដរលាតណងឲរយសហគមន ។ បរតបតតជការ នងថរទាបងគននៅតាមគរសារ គាការ ទទល

ខសតរវរបសគរសារនមយៗ ។ បរតបតតជការ នងថរទាបងគននៅតាម សាថរបន គាការ ទទល ខសតរវ

របស សាថរបននះផទរល ។

ឥឡវនរះមានការទទលសាគរលកានតរចរើនឡើងថា សហគមនភគចរើននងមនមានសមតថភព

កនងការគរបគរង បរពនធផគតផគងទកសាអរតរបសពកគរនះទរ បើមនមានជនយ ពខាងកររ ។

បើទោះបា មានវធសាសតជរដរលមានការ ករលមអដោយផដរតៅលើការបងកើនសមតថភពគរប

គរងក ដោយ កហាក ដច ាមនអាចៅរចដររ កនងការសងរឃមថាសហគមនជនបទអាចទរទរងខលន

ឯងបាន ទាងសរងនះ ា ពសរសនៅអឡងឆនរដបង បនាទរបពបរពនធទាងនរះតរវបានសាងសង។

ការកើនឡើង នរ ការទទល សាគរល នវភពមានកមរតនរការគរបគរងសហគមននរះ គផអរក លើបទ

ពសោធន កនងការចះ អនវតតជ ាក សដរង ាចរើន ពសណកអនកអនវតតជការងរផទរល នង សាថរបនាចរើន

ជវញ ពភពលោក ។83 ដចោនរះ ហើយ ដើមរប ធានាឲរយសហគមនបពរញបាននវការទទលខសតរវកនងការ

រៀបច នងគរបគរង សរវា ផគត ផគងទក សាអរត នរះ រដឋរភបាល នងភនរកងរគាទរដទរៗទៀតនងផដលជន

នវបរពនធគាទរមយ ។

១.៨.កណរទមរងវមជរឈការនងវសហមជរឈការ

ករបខណឌយទធសាសតជរសមររបកណរទមរងវមជរឈការ នងវសហមជរឈការ (ឆនរ២០០៥) បាន

កណត នវ គោលការណមលដឋរនមយចននសមររបដណើរការ វមជរឈការ នងវសហមជរឈការ ។ វសយ

ផគត ផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ ពរមទាងយទធសាសតជរនរវសយនរះ គរតរអនលោមតាម គោល

ការណទាងនរះ កនងការរៀបចសាថរបនរបសខលន ដើមរបធានាការផតជលសរវាទាងនរះដល សហគមន

ជនបទ ។

ករបខណឌយទធសាសតជរសមររបដណើរការវមជរឈការ នងវសហមជរឈការ បានកណតនវគោលដៅ

យទធសាសតជរចននពរសមររបកណរទមរងបរពនធគរបគរងរដឋបាលថានរកាជធាន/ខរតតជ/ករង សរក/ ខណឌ

នង ឃ/សងករត ដរលគោលដៅទាងពរនរះគ ៖

83 (Rosensweig F., 2000; Lockwood H.. 2002; Schouten and Moriarty, 2003). In (Lockwood, 2004). See also IRC, June 2002, Background paper for “Beyond the Community”, e-conference on scaling up community manage- ment of rural water supply, http://www.irc.nl/manage/debate/econf.html

141យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ពងរង នងពងរកបរាធបតរយរយកនងតបន។

ជរញការអភវឌរឍកនងមលដឋរន នងកាតបនថយភពករករ ។

ដោយមានកណរទមរងដរលផរអកលើគោលការណសខានៗដចខាងកររម ៖84

តណងតាមបរបបរាធបតរយរយ ៖ កណរទមរងនងពងរងនវតនាទ នរករមបរករសានៅ

រដឋបាល ាជធាន/ខរតតជ/ករង សរក/ខណឌ នងឃ/សងករត ដរលតរវបងកើតឡើងសរបតាម គោល

ការណបរាធបតរយរយ ដោយពងរកអណច កាតពវកចច ការទទលខសតរវ នង ធន ធាន រ បស

ពកគរ ។

ការចលរមរបសបរាពលរដឋ ៖ កណរទមរងនរះនងបញចលនវបរពនធ នង ដណើរការ ដើមរប

ធានាថាបរាពលរដឋ ពសរសសតជរ ករមជនងយរងគររះ នងករមជនាត ភគ តច អាចចលរ

មកនងដណើរការនរការសមររចចតតជ នៅនងកមរតថានរកាជធាន/ខរតតជ/ករង សរក/ខណឌ នងឃ/

សងករត ។

គណនរយរយភពនរវសយសាធារណៈ ៖ កណរទមរងនរះ នងពងរងគណនរយរយភព នៅ

រដឋបាលគរបថានរក ពរមទាងសមរលការតរតពនតរយរបសបរាពលរដឋ ៅ លើ កចចការរដឋបាល

នងហរញញវតថ នររដឋបាលទាងនះ ។

បរសទធភព ៖ កណរទមរងនងធវើឲរយសរវាសាធារណៈ ចលៅកានតរករបររ អនកបរើបររស សរវា

តាមរយៈការអនញញរតឲរយបរាពលរដឋចលរមកនងការរៀបច នងតរតពនតរយសរវា សាធារណៈ

ដើមរបឲរយ សរវាទាងនរះឆលើយតបៅនងតមរវការ នងអាទភព កនង តបន របស ពក គរ ។ កណរ

ទមរងនរះកនងធើវឲរយបរសើរឡើងនវការងររដឋបាល នងការងរ សមរប សមរល ថរមទាងពងរង

សមតថភពគរបគរងាជធាន/ខរតតជ/ករង សរក/ខណឌ នងឃ/សងករត ដើមរបលើកកមពសគណភពសរវា

នងពងរកការផដលជនសរវាសាធារណៈ ។

ការផដរតលើការកាតបនថយភពករករ ៖ កណរទមរងនងពងរងសមតថភពកនងមលដឋរន កនង

ការបរើបររសធនធានកនងគោលបណងគាទរដលសកមមភពកាតបនថយភពករករ ា ព សរស

សមររបករមជនងយរងគររះ ករមជនាតភគតច ពរមទាងសតជរនងកមារ ដើមរប សមររច បាន

នវគោលដៅអភវឌរឍនសហសវតរសរកមពា ។

ការផគតផគងទកសាអរតនៅតាមផទះគាសរវាកមម នៅនង មលដឋរន សមររប សហគមន ។ សរដៀង

គានរ នរះដររ គរគរតរលើកកមពស នង សមរបសមរលនវអនាមយ ដរលផដលជន ផលបរយោជន សមររប

សហគមន ទាង មល ដោយផអរក លើ គរសារនមយៗមានបងគនអនាមយ នងបរើបររស នៅនង កមរត

មលដឋរន ។

ករមបរករសាឃទាងអស នងមន អាចមានលទធភព ចណយ កនងការ ជល បគគលកឯកទរស ជនាញ

សមររប វសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយបានទរ ។ នាពរលបចចបរបនន ចននមនសរសដរលមាន

ចណរះ ដង បទពសោធន នងសមរបទាគរបគររន សមររបធវើការកនងវសយផគតផគងទកសាអរត នង

អនាមយជនបទ នៅ មានកមរត ។ ហើយកនងពរលអនាគត ចននយវជនដរលចលៅកនងទផរសារការ

84 សរងចរញព (ាជរដឋរភបាលកមពា ឆនរ២០០៥)

142 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ងរ ហើយមាន ចណប អារមមណធវើការងរកនងវសយនរះ កទនងានងនៅតរមានកមរតផងដររ ។

ដចនរះហើយ យោងតាមធនធានមនសរស នងហរញញវតថនៅមានកមរត នងៅតាមគោលការណវមជរឈការ

នង វសហ ម ជរឈការ នះកមរតថានរកសមសរបកនងការធានាដលការ ផដល ជន នវ សរវាផគតផគងទកសាអរត

នងអនាមយ ជនបទ គនៅនងកមរតថានរកសរក ។

១.៩.គណនរយរយភាព

គរបសាថរបនទាងអសមានការទទលខសតរវកនងការរករសានវគណនរយរយភព ។ អវដរល គរចង

ដង នះ គថាតើគណនរយរយភពលើផនរកអវ នងចពោះអនកណ ? ចមលើយសមររបសណរ នះ

គពត បររកដ ណស មនមរនតរមតរគណនរយរយភពលើផនរកហរញញវតថបណណរះនះទរ បនតជរក

បញចល នវ គណនរយរយ ភពសមររបទដឋភព នងផលបះពាលផនរកសងគម បចចរកវទរយា នងបរសាថរន

នរការផដលសរវាផងដររ ។ គណនរយរយភពគាបរធានបទសខានមយដោយឡរករបសវា ហរតនរះ

យើងនង ពចារណ ចពោះ តរ ទដឋ ភពនរការផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយពរមទាងបចចរកវទរយា នរ

វសយ នរះ បណណរះ ។ ដចនរះ សាថរបន នានាមានគណនរយរយភពាចរើន ដោយគណនរយរយភពចពោះ

អនកខាង កររម រមមាន អនកទទល ផល មាចរសឆនរត បគគលកថានរកកររម នងអនកគាទរ នង គណនរយរយ ភ

ពចពោះអនកខាងលើរមមានមាចរសជនយ ឬ រដឋរភបាល។85

ាការសខានតរវមានការញរកឲរយដចរវាងគណនរយរយភពលើមខងរដរល មាន រយៈ ពរល ខល

សមររបធនធាន ការបរើបររសធនធាន ពរម ទាង ផលបះពាលរយៈពរលខល ៅ នង គណនរយរយភពា

យទធសាសតជរ សមររបផលបះពាល ដរល សកមមភពរបសសាថរបនមយ មានៅ លើ សាថរបនដទរ នង

បរសាថរន ផរសរងទៀត។ 86 តាាងទ១១ បងហរញពរបៀប ដរល គមររង នងកមមវធផគតផគងទក សាអរត នង

អនាមយ រម នងបចចរកវទរយារបសខលនបនរសៅនងផនរកទាងពរ ដោយមាននវគណនរយរយភពចពោះអនក

ខាងលើ នង អនក ខាងកររម ។87

85 យកលនាចរញព Edwards M. and Hulme D., 1995, NGO Performance and Accountability: Introduction and Overview, in Non-Governmental Organisations - Performance and Accountability, ed. Edwards M. and Hulme D., Earthscan Publications Ltd., London.86 Avina J., 1993, The evolutionary life cycle of non-governmental development organisations, in Public Administration and Development, Vol.13, No.5 (December), quoted in Edwards and Hulme (1995).87 យកលនាចរញព Ockelford, J., 1996. Technical and Management Issues. In: Smout I. (Editor), Water and NGOs: Proceedings of an ODA Workshop. Loughborough University, Loughborough, UK

143យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

តារាងទ១១៖គណនរយរយភាពនៅកនងវសយផគតផគងទកសាអរតនងអនាមយ

គណនរយរយភព មខងរ (ធនធាន ការបរើបររស ធន

ធាន នងផលបះពាលភលរមៗ)

យទធសាសតជរ

(ផលបះពាលៅលើសាថរបន

នង បរសាថរនផរសរងទៀត)

ចពោះអនកខាងលើ

(អនកផដល ជនយ រដឋរ ភ

បាល ថានរកលើ)

បរាជនដរលតរវគរបដណដប

ចណយកនងមនសរសមានរក

ហរញញវតថនងថវកា

បគគលក

នតវធ

ការបរើបររសសមាភររៈ នង

ឧបករណដរលផលតកនង បរទរស

ការទាញយកមកវញពការ

ចណយ

សរបៅតាមគោល

នយោបាយាត

ឥទធពលៅលើគោល

នយោបាយាត

សមរបសមរល

សហបរតបតតជការ

រចនាសមពនធនងយនតជការគាទរ

ឧបតថមភធន

ការចលរមចណយ

យរនឌរ

ការកណតបទដនរន

ការអភវឌរឍបចចរកវទរយាថមៗ

ការតរតពនតរយនងវាយតមលរ

ភពាអាជព

ចពោះអនកខាងកររម

(អនក ទទល ផល

មាចរសឆនរត បគគលក

រដឋរភបាល

ថានរកកររម)

ការវាយតមលរពតមរវការ

សហគមនកនងការសមររចចតតជ

ជមរើសបចចរកវទរយា

ធនធានឬសមាភររនៅនង មលដឋរន

ការអនវតតជដរលមានសររប

យរនឌរ

តមលរសមរមរយអាចទទលយកបាន

ភពដរលអាចចណយបាន

ភពសមសរបសមររបការបរត

បតតជនងការថរទានៅថានរកភម

ភពរកបាននរគរឿងបនាលរស

ការបណដះបណដរល

ផលបះពាលផនរកបរសាថរន

យរនឌរ

សខភព

ការតរតពនតរយនងវាយតមលរ

ភពាអាជព

144 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

នៅកនងបរទរសកមពា ពាករយថា “គណនរយរយ ភព” គសដៅ ៅ នងកចចការអនវតតជ ផនរក

គណនរយរយ (ដចាការបរើបររសបរកប ដោយ តមាលរភពនរមលនធ សាធារណៈ) ដោយពាករយទាងពរ

នរះ សងតរ មាន នយដចគានរនៅកនងភសាខមររ ។88 ការអភវឌរឍគណនរយរយភពនៅកនងអភបាលកចចនរ

បរទរស កមពា គរ តរពង ផអរក លើចណច ដចខាង កររម ៖89

គណនរយរយភព គាគណតមលរដរលមានលកខណៈបគគល រដឋបាល នងនយោបាយ ដរល គរ

យើញ មាននៅគរបបរពនធរដឋរភបាលកនងទមរងផលវការ នងមនផលវការ នងកនងទមរងនយោ បាយ នង

រដឋបាល ។

គណនរយរយភពមនតរមតរាទនាកទនងរវាងតអងគពរនះទរ បនតជរតរវ ទទល ខសតរវទាង

យនតជការវនយ នងធនធានដើមរបធានាឲរយបរពនធអភបាលកចច មយ ដណើរ ការបរកបដោយ ការទទល

ខស តរវ ។

កមពាចាបាចគរតរាមាចរស នរបរពនធអភបាលកចចដរលបរកបដោយគណនរយរយភព នង ឆលះ

បញចរងពគណតមលររបសកមពា ។ បរពនធនរះចាបាចតរវកណតគោល ដៅ កនង ការ កសាង ទនកចតតជ

នងការពារបរយោជនសាធារណៈ ាពសរសបរយោជនរបសជនករករ បរក បដោយបរសទធភព

នងបរកបដោយការទទលខសតរវខពស ។

គណនរយរយភពទាមទារឲរយមានការគាទរព ថានរកខពស ការចលរមព សាធារណជន នងការ ឆលើយតប

ផនរកនយោបាយ អពរយាករតភពនងការទទលខសតរវផរនករដឋបាលពរមទាងភពច មរះដតរមតរវ

នរការបរងចរកកាតពវកចច ។

បរពនធគណនរយរយភពដរលបរសើរ នងតរវបងកើតឡើងដើមរប បរង ចរកតនាទ នងការទទល

ខសតរវាកលាក ធនធានគរបគររន នងមានលកខណៈបររកដ បរា ការសមរប សមរល តាម

រយៈខរសរបណដយ នងទទង តមាលរភព ការពងរងចរបាប ពរមទាងការលើកទកចតតជ សមររប ភគទាងអស

ឲរយធវើការងរ ។

១.១០.ការបញជររបយរឌរ

នៅកនងកមមវធនាររតនៈទ III ផរនការយទធសាសតជរបររឆនរចាបពឆនរ ២០០៩ ដលឆនរ ២០១៣

ដើមរបសមភពយរនឌរ នងការផតជលអណចដលសតជរកនងបរទរសកមពា ករសងកចចការនារ បាន បរកាស

ថាការធវើសខដមនយកមមផរនការបញជររបយរនឌរ ាមយនងយទធសាសតជររបសវសយ នានាពរម

ទាង យនតជការនរការតាមដនតរតពនតរយ នងកៀរគរធនធានគរបគររនសមររបការ អនវតតជបរក បដោយ

បរសទធ ភព នៅតរាបញហរបរឈមនៅឡើយ ។

ករមបរករសាសនតជសខសរដឋកចចនងសងគមរបសអងគការសហបរាាត កណតនយមនយនរពាករយ

“ការបញជររបយរនឌរ” ថាាដណើរការ នរការវាសវរងនវ “ភពទទលរងផលបះពាលរបស សតជរ

នងបរស ពសកមមភពទាងឡាយដរលបានរៀបច ធវើ ដរល រម មាន ការរៀបចចរបាប គោលនយោបាយ

ឬ កមមវធនៅគរបផនរកនងគរបកមរត ។ នរះា យទធសាសតជរមយសមររបការធវើឲរយកងវលរបសសតជរ

88 (Eng & Craig, 2009)89 (Eng & Craig, 2009)

145យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

នងបរស ៅាទដឋភព រមមយកនងការ រៀប ច អនវតតជ តាមដនតរតពនតរយ នងវាយតមលរ គោល នយោ

បាយ នង កមម វធ នៅគរបទដឋភព តាងពនយោបាយ សរដឋកចច នងសងគម ដើមរបឲរយសតជរ នងបរស

ទទល បានផល បរយោជនសមើគានរ ហើយ វសមភពរវាងសតជរ នងបរសនងមនមានទៀតទរ” ។90

ការបញជររបយរនឌរមាននយថា ការទទលសាគរលនវតនាទ តមរវការ នងការរម ចណរក ខសៗ

គានរ របសសតជរ នងបរស ៖91

តើសរតជនងទទលបានផលបរយោជនដចបរសដររឬទរ ?

តើសរតជ នងបរសបានទទលការបរករសាសតជពការតឡើង ជមរើស បចចរកវទរយា ការរៀបច សាថរបន

នងថាតើគនត របសពកគរតរវបាន យកៅ ពចារណ កនង ការ រៀបចគមររងដររឬទរ?

តើការលើកកមពសផនរកអនាមយផដរតផទរលដលជនដរលារឿយៗ ទទលខសតរវ ចពោះ ការ ងរ

នរះ ពោលគសតជរពរញវយ នងថាតើ បណដរញ ទនាកទនង ឆលើយតបមន ផលវការ នរ សតជរ នង បរស តរវ

បានបរើបររសដើមរបបងកើតសារអបរសខភពដររឬទរ ?

តើតមរវការាចរើនៅលើពរលវរលារបសសតជរ នងតមលរកាលានវតតជភពដរល សតជរជប បរទះ តរវ

បាន ទទលសាគរលដររឬទរនៅពរលរៀបចផរនការ ដើមរបរមបញចល សតជរៅ កនងការ ពភករសា នង

ការចលរម ?

តើការទទលខសតរវផរសរងៗគានររវាងសតជរ នងបរសកនងការចាតចរងថវកាគរសារតរវបាន គត បញចល

ដររ ឬទរនៅពរលបារន សាមរន នវឆនទៈនងលទធភពកនងការចណយ ?

១.១១.ការបញរជាបពការភាព

ការបញជររបពការភព រមបញចលដណើរការនរការ វាសវរងនវ ភពទទលរង ផល បះពាលរបស

ជន ពការ កនង សកមមភព ទាងឡាយដរលរៀបច ឡើង រម មានការរៀបចចរបាប គោលនយោបាយ

ឬ កមមវធ នៅ គរប ផនរកនងគរបកមរត ។ តាម រយៈការធវើឲរយកងវល នងបទពសោធន របស

ជនពការៅាទដឋភព រមមយកនង ការរៀបច អនវតតជ តាមដនតរតពនតរយ នងវាយ តមលរ

គោលនយោបាយ នងកមមវធ នៅគរប ទដឋភព ទាងឡាយរមមាននយោបាយ សរដឋកចច នងសងគម

នះគោល ដៅ ចង កររយនរសមភព នរ កាលា នវតតជភព សមររប ជនពការ នងអាចសមររចបាន ។92

មានបរភរទនរវធសាសតជរផរសរងៗគានរ សមររបធើវ នៅពរលដរលលើកឡើងមក ដោះសររយ នវ

បញហរ ពការភព ៖

- គមររងផដរតលើពការភពដរលផដលនវសរវាកមមនានាដរលផដរតលើមនសរសមានពការភព។

- ការបញជររបបញហរពការភពទទលខសតរវកនងការពចារណលើតមរវការ នងសទធនរជនពការនៅ

គរប វសយទាងអស។

- វធសាសតជរតាមផលវពររមគានរ គាការរមបញចលគានរនវវធសាសតជរទាងពរខាងលើ នរគមររង ផដរតលើ

ពការភព នងការបញជររបបញហរពការភព។

90 ករមបរករសាសនតជសខសរដឋកចចនងសងគមរបសអងគការសហបរាាត ឆនរ១៩៩៧ លើកឡើងនៅកនងកមមវធទកសាអរត នង អនាមយនៅអាសអាគនរយ ឆនរ២០០០91 WELL/DFID, 199892 (កមមវធទកសាអរត នងអនាមយ ឆនរ២០០០)

146 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ផនរកដសខានមយនរវធសាសតជរនរះគការធវើឲរយបររកដថាអងគការជនពការ (DPO) តរវបាន រម

បញចល ឬ តណងឲរយ នៅកនងគរបដណើរការនរការបរករសា គណៈកមមការ ឬ ករមបរករសាភបាល ។ ការ

ដរល សខានផងដររនះតរវរមបញចលជនពការគរបបរភរទនៅកនងដណើរការ ពររះថាអងគការជន

ពការ នមយៗភគចរើន តណងឲរយករមមនសរស ដរល ពការភពាកលាកណមយ (ឧទាហរណ ពការ

ភនរក ការរងរបស ដោយ សារ សងគររមាដើម) នៅ ខណៈ ដរលករមជនពការដទរទៀត មនតរវ បាន ាប

បញចល ។ បើអាចៅរច អនកតណងសរតជពការគរតរចលរម ដើមរបឲរយមាន ការ បញជររបយរនឌរ ។

ាការសខានតរវចងចាកនងចតតជនវភពចមរះគានរនរជនពការ ។ ជនពការដរល រមគានរា ករមមន

តរម តរមាននវពការភពផរសរងៗគានរដរលតមរវឲរយ មានការយកចតតជទកដកខសៗ គានរ បណណរះនះទរ

ក បនតជរ បានបងហរញនវភពខសគានររវាងតមរវការពសរសសមររបបរស នងសរតជ កមរង នង មនសរសចាស

មនសរស រសនៅតបនបរជជននងតបនជនបទ ឬ មានវបរបធម សាសនា នងទនៀម ទមាលរប ផរសរងៗគានរ ។

ដចនរះហើយ ាការសខានកនងការមាននវការសហបរតបតតជការយារងជតសនទធរវាងជនពការ ឬ អងគការ

ជនពការនមយៗ នងអនកបងកើត នងអនកផដលសរវាកមម ។

ឧបសមពនធទ៣៖គោលការណណរនាដើមរបទរទរងសកមមភាព

យនតជការផដលហរញញបរបទានផនរកអនាមយ

ការអភវឌរឍវធសាសតជរដោយថានរកាត នវយនតជការផដលមលនធសមររបផ នរកទន នងផនរករងនរ

សរវាអនាមយកករតគរសារ ចាបាចតរវពចារណនវកតាតរមយចនន ហើយដរគ អភ វឌរឍន ទាង អស

គរតរពចារណចពោះកតាតរទាងអសនះ នៅពរលបងកើត នង អនវតតជការអនតជាគមន នានា លើ យនតជ ការ

ផតជល ហរញញបរបទានអនាមយ ។ កតាតរទាងនរះ តរវបានសរងចរញ ពឯកសារ យោង មយ ចនន93 ។

កតាតរទទៅ

ការឧបតថមភធន គរតរសមររចឲរយបានតាមលទធផល នរគោលនយោបាយដរល បានគររង ទក បរការ

នរះមនតរមតរតមរវឲរយមានការបងកើតឧបតថមភធនដឈាលរសវរនះទរ តរ ក តមរវ ឲរយ មាន ការកណត

ឲរយចរបាសលាសអពអវខលះដរលាគោលដៅគោលនយោបាយ ។ តរវ ធវើ ការ ជរើសរស នងថលងថលរង

អពករម អនកទទលផលផរសរងៗគានរ គរវាងអនកមាន នងអនកករ អនក ជនបទ នងអនក ទករង ពរមទាង

រវាងគោលដៅរយៈពរលខល នងរយៈពរលវរង ។

សមរបតរនៅតបនជនបទ ការចណយគតរវរមបញចលទាងការចណយលើថលរទនដើម នង ការ

ចណយផនរកបរតបតតជការ នង ថរទាកនងរយៈពរលវរង ឧទាហរណ ការចណយ លើ ការ សាង

សង នងការចណយបរតបតតជការលើការសាតររសមាអរត កាក សណល លាមក នងការទក ដក កាក

សណល ។

ដើមរបកឲរយខចដលដណើការរៀបចចាតចរង សមររបការផតជលសរវាដរលកពងធវើ ការបាន លអ

នះការរៀបចការផដលហរញញបរបទានសាធារណៈផនរកអនាមយ តរវពចារណ លើ បរភរទ ផរសរង ៗ

នរអនកផដលសរវា នងមនតរវគតថាការផដលសរវាទាងអស តរវ តរធវើដោយ វសយ សាធារណៈ

93 រមបញចល (Evans et al., 2009; Mehta, 2003; Robinson, 2010),

147យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

នះឡើយ។

ការតរតពនតរយ នងវាយតមលរដសមសរប គាផនរកមយដសខាននរតមាលរភព ហើយផនរកនរះ

ចាបាចតរវតរទទលបានការផដលហរញញបរបទានពរញលរញ ដរលាផនរកមយនរការឧបតថមភធន ។

ផនរកទននរអនាមយ៖ ការគាទរ នងបងកើតនវបរយាកាសសមសរប ដចាសកមមភពផលរស បដរ

ឥរ យាបថ អនាមយ ការចណយ លើ ការងរ ទផរសារអនាមយ។

សមាសធាតផនរកទននរះ គរតរតរវបានដណើការកនងរបៀបដរលមនធវើឲរយមានការបះពាលដល

តមរវការ ឬ មាន ឥទធ ពល មនសមរមរយដលការផគតផគងទនញ នងសរវាកមមអនាមយ ។ សមាស ធាត

ទាងនរះ កមន តរវ ឲរយមាន ផលបះពាល ា វជជមានដលឆនទៈគរសារ កនងការវនយោគធនធានរបស

ពក គរ ផទរល ៅលើផនរកអនាមយ នះ ដររ ។

ផនរករងនរអនាមយ៖ ចណយលើហរដឋររចនាសមពនធ នងសរវាកមមឯកជន

ាកសតជរង ការឧបតថមភធនាចរើនករណ មនបានផរសាភជរបៅនង គោលបណង ចរបាស លាស

ដើមរបសមររចឲរយបាននវកមរតនរអតររគរប ដណដបណឡើយ ហើយាញកញាប វា បានផដល

លទធផល មកវញ នវការឧបតថមភធនកនងកមរតដខពស ៅដលបរាជន មយ ចនន តចហើយ នង

បាជយកនងការសមររចបាន នវអតររ គរប ដណដបខពស។ ការរៀបចគមររងឧបតថមភធន តរវធវើ ទរបើង

ដោយយោងលើចននបរាជនអនកទទលផលទាងអស ដើមរបឲរយ ការពងរកសរវា អាច សមររច

បាននវអតររគរបដណដបខពសកនងរយៈពរលកណតមយ ។ បរសទធភពនរការគរប ដណដប នង

ពងរកសរវាកមម កផរសាភជរបៅនង ការកណត បរាជន គោលដៅផងដររ ពររះ ការ កាតបនថយការ

លរច ធាលរយ ឲរយនៅកមរតអបរបបរមា នងអាចកាត បនថយ ការចណយ លើ ការ ឧបតថមភធន នង អាច

ពងរក អតររគរបដណដប ាមយនងកមរតធនធានដរលមាន ។

ាការចាបាច តរវវាយតមលរឲរយបាននវតមរវការពតបររកដសមររបការឧបតថមភធន ។ ការ ពចារណ

សមររបការវាយតមលរនរះ រមបញចលទាង កមរតបររក ចណល កនង ចណម ករម គោល ដៅ នង

កមរតនរភពងយរងគររះ ដចា កមារ កពររ មនសរសចាសជា សដរមរមារយ រសនៅាមយ

កនតចៗ ជនពការ នងបរាពលរដឋ មាន ជមងារររ។

ាការសខាន តរវផរសារភជរបៅនងការគាពារសងគម ពរមទាង យនតជការ កណត ករម គោល ដៅ

ដរលមានសររប ដចានតវធសមររបការធវើអតតជសញញរណកមម ចពោះគរសារករករ ដរលធវើ ដោ

យករសងផរនការរមាមយនងទនននយ តាមខរតតជ នមយៗ94 ។ នតវធទាងនរះ អាចតរវ បាន

បរើបររស ាមយនងការកណត បនថរមនវ ផរនទភម ឬ គរសារ ដើមរបធានាដល ការ កណត

ករមគោលដៅ ដរលសដៅៅលើ បរាជន ករករ ។

ការឧបតថមភធន តរវតរៅដលករមគោលដៅដរលយើងចងបាន ។ បរការនរះទាម ទារ ឲរយ មាន

ភពចរបាសលាសថា តើនរណាជន គោល ដៅដរលយើងចងបាន ហើយថា តើធវើ យារង ណ

ទើបការ ឧបតថមភ ធន នរះ បាន ៅដលពកគរបានយារងលអបផត ។ ភពខវះចនលរះអាច នង កើត មាន

ឡើងតាម រយៈ ការ ាបបញចលគរសារដរលមានជវភពធធារ នងមនបានាប បញចល គរសារ ករករ ។

94 (ករសងផរនការ ឆនរ២០០៨) តរវបានសាគរលាទៅថាា “គមររងកណតអតតជសញញរណកមមចពោះគរសារករករ”

148 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

បរការនរះទាមទារឲរយមានការតរតពនតរយដមតចត ដើមរបតាមដន វធ ដរល ធានា ថា ការ ឧបតថមភ

ធន បានៅដលករមគោលដៅដរលយើងចងបាន ។

ាទៅ ការវាសវរងដបរសើរនរការកណតករមគោលដៅតមរវឲរយមានការចណយ រដឋ បាល ខពស

នងគរធវើការថលងថលរងដើមរប កាត បនថយ ការចណយកនងការឧបតថមភធន ដរលកើតឡើង ដោយ សារ

ការ កណត ករមគោលដៅបានតរមតរវ ។

ការឧបតថមភធន តរវតរអនវតតជកនងរបៀបចរបាសលាស នងមានតមាលរភព ដោយហរត ថា ការ ឧបតថមភធន

រមមានការបរើបររសថវកាសាធារណកនងចននដចរើននះ កមមវធឧបតថមភធ នចា បាច តរវ តរ ចរបាស

លាស នងមានតមាលរភព ហើយធានាថា គរសារ ឬ សហគមនដរល មាន លកខណៈ វនចឆយគរប

គររន នងទទលបាននវការឧបតថមភធន ហើយតរវ ផដលនវយនតជការ សមររប បណដងសារទកខដចរបាស

លាស កនង ករណ ដរលមានការកើតឡើងនវភពខសឆគង ។

បរពនធគទរការថរទា

តាមបទពសោធនាសាកល បានបងហរញថា ការបណដះបណដរលករម បរើបររស ទក នង អនាមយ

នង ការ ផដលការគាទរ រយៈពរលមយ ឬ ពរឆនរ កនងរចនា សមពនធ ពរលគមររង នងមនគរប គររន កនង

ការ ធានាឲរយ បាន នវនរនដរភពរយៈពរលវរងសមររបហរដឋររចនាសមពនធរបវនដ នងការគរបគរ ងដោយ

ករម បរើបររស ទក នងអនាមយនះឡើយ ។ ការគាទរការគរបគរងនៅថានរកសហគមនគាករណ

ចា បាច បរសនបើយើងចង ឲរយបរពនធ ផគតផគង ទក មាននរនដរភព ។ ការគាទរនរះមនមរនមាននយថា

ាការ ទាញយកមខងរគរបគរងព សហគមននះទរ ។ បនតជរមាននយថា ាការផដល ដបនាមរន

នងការ បណដះ បណដរល បចចរកទរស នងគរបគរង ដើមរបឱរយសហគមន អាចគរប គរង សកមមភព នរះ

ដោយខលនឯងបាន ។ សខានយើងតរវតាមដន ថាតើសហគមនគរបគរង បរពនធ ផគត ផគង ទក របសគរ

បានជោគជយដររឬទរ នង ដោះសររយបញហរដរលមានដោយរបៀបណ 95។

បរពនធគាទរការថរទា នងតរវបរពរតៅកររមសមតថកចច ការយលយអភវឌរឍនជនបទសរក

នមយៗ តាមរយៈករមបរករសាឃ-សងករត។ មខងរសខានៗនរបរពនធគាទរដរលមានលកខណៈា

សាថរបន នរះ គ96 ៖

ជនយផនរកបចចរកទរស ៖ ផដលនវដបនាមរន នងគោលការណណរនាចពោះបរធានបទមយ ចនន

ដើមរបគាទរដលករមបរើបររសទក នងអនាមយ កដចាផដល នវដបនាមរន ឯកាជ កនង ករណ ដរលទ

មរងខលះតរវមានភគកណដរលមយចលពាកពនធ ាការចាបាច ។

ការបណដះបណដរល ៖ ការបណដះបណដរលាបនតជបនាទរប តរវផតជលជនដលសមាជក ករម បរើ បររស

ទក នងអនាមយ លើបរធានផរសរងៗដោយាបបញចលទាងការបរតបតតជ នងការ ថរទា ហរដឋរ រចនា

សមពនធរបវនតជ គណនរយរយ នង ការលើកកមពសអនាមយ កដចាការ កសាង សមតថភព នៅ

កមរតសហគមន ។

95 ចរញពសរចកដពរៀងយទធសាសដរវសយរយៈពរលដបឆនរ ពឆនរ២០០១-២០១០ (ករសងអភវឌរឍនជនបទ ឆនរ២០០១)96 បរភព ៖ Lockwood 2002:22; EHP http://www.ehproject.org (Lockwood, 2004)

149យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ការតរតពនតរយ នងការបរមលពតមាន ៖ ការតរតពនតរយាបរចានរដណើរការរបសបរពនធ ពរមទាង

ការផដលយោបលលើពតមានសមររបសកមមភពតរវករតមរវ ។

ការសមរបសមរល នងការជយសមរល ៖ ជយបងកើតនវការផរសាភជរបរវាងរចនាសមពនធ គរប គរង

សហគមន នងអងគភពខាងកររ ដរលអាចាវសយរដឋ ឬឯកជន ។

ការធានារកបានគរឿងបនាលរសសមររបសនបអណដង នៅទផរសារកនងមលដឋរន ។

ឆនទៈនយោបាយគាកតាដរសខាន កនងការបងកើតបរពនធគាទរការបរតបតតជនងថ រទាឱ រយបានជោ គ

ជយ ដចនរះហរញញវតថ នងតរវបានគរយកចតតជទកដកផដលគរបគររនសមររបការ សមររច បាន អតររ

គរប ដណដប ថមៗ ។ ការបាជយនរសរវាផគតផគងទកសាអរតមយចនន នាពរលកនលងមក គរ តរ ា

កដបារមភដធមយ នៅថានរកាត ។ ផទយៅវញ ការ យកចតតជទកដកខាលរង មានតរនៅលើការសាដររ ឡើងវញ

នវសណង ផគតផគង ទក ាាងការដោះសររយបញហរបរឈមធៗ កនងការបនដ ដណើរ ការ ផគត ផគង ទក

ឱរយបានជោគជយ ។ ចា បាច តរវមាន ការខតខបរងបររងាចរើនទៀត ដើមរបបងកើនការយល ដង

ថានរកនយោបាយលើបញហរ ទាង នរះ។ សចនាករជោគជយកនងបញហរនរះ គការបរង ចរក ហរញញវតថ

បរចាឆនរឲរយបានគរបគររននៅ កនង ថវកា ាត សមររបចណយចរនដលើបរពនធ បរតបតតជការ នងថរទា

ដរលបានបងកើតឡើង ។

បរពនធតរតពនតរយគណភពទក

កចចការទទលខសតរវ សមររបការផគតផគងទកជនបទ ដកសរងពឯកសារ បទដឋរនគណភព ទក

បរភោគ ឆនរ២០០៤ ដចមាននៅកនងតាាងទ ១២ ខាងកររម ។

តារាងទ១២៖ការទទលខសតរវលើបរពនធតរតពនតរយគណភាពទក

ការទទលខសតរវ កចចការ នងបរតភកមម

ក. អនវតតជកមមវធតរតពនតរយគណភពទកបរភោគ

សរបតាមគោលការណណរនាថានរកាត

ការទទលខសតរវារម ៖ ករសង អភវឌរឍន

ជនបទ នាយកដឋរនផគតផគងទកជនបទ ។

ការ ទទល ខសតរវតាមបរតភកមម សមររប

ខរតតជនមយៗ ៅកាន មនទរ អភវឌរឍន ជនបទ

ខរតតជ

ខ. អនវតតជ នងថរទាកមមវធតរតពនតរយគណភព ទក

បរភោគ

មនទរអភវឌរឍនជនបទខរតតជ កនងខរតតជនមយៗ

គ. វភគពតមានដរលបងហរញ ដោយសរវាកមម

ផគតផគង ទក

មនទរអភវឌរឍនជនបទខរតតជ កនងខរតតជនមយៗ

150 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ឃ. មានបរកាខរមនទរពសោធនសមសរបដើមរប បងកើត

សកមមភពតរតពនតរយ

ការយាលយអភវឌរឍនជនបទសរក

មនទរឧសរសាហកមម ររ នងថាមពលកនង ខរតដ

នមយៗ

ង. វាយតមលរាបរពនធលើហានភយ

សខភពមនសរស ដោយការតរតពនតរយបរភពទក

លកខណៈរប សាសតជរ នរបរពនធទក (ការ

តរតពនតរយអនាមយ) ពរមទាងបរវតតជ

នងននានរការគណភពទក បរភោគ

ផនរកបចចរកទរសនរការយាលយអភវឌរឍន

ជនបទសរក

ច. សវនកមមកមមវធតរតពនតរយគណ ភពទក

បរភោគ

ករសងអភវឌរឍនជនបទ

ឆ. ផដលពតមានដលសាធារណជនពគណភព

ទកបរភោគ នងហានភយដរលទាកទង

ការយាលយអភវឌរឍនជនបទសរក

នងករមបរករសាឃសងករត

ជ. រករសានវកណតហរតសតជពលកខណៈគណភព ទក

បរភោគ

ការយាលយអភវឌរឍនជនបទសរក

ធវើរបាយការណៅកាន មនទរ អភវឌរឍន

ជនបទ ខរតតជ

ឈ. រករសាទកធនធានដរលបើកទលាយ សមររប ឲរយ

សាធារណជនបងហរញពភពរអរទា នងកងវល

ការយាលយអភវឌរឍនជនបទសរក

ញ. ផដលពតមានដលសរវាកមមផគតផគងទក អពភព

មន បរករត ដរលរកយើញនៅកនងបរពនធទក នង

តមរវ ឲរយមាន សកមមភព ករ តមរវ ។

ការយាលយអភវឌរឍនជនបទសរក

ធវើរបាយការណៅកាន

មនទរអភវឌរឍនជនបទខរតតជ

ដ. ឯកភពលើកមមវធជរើសរសសណក ដរល

បាន បងហរញដោយសរវាកមមផគតផគងទក

ការយាលយអភវឌរឍនជនបទសរក

ធវើរបាយការណៅកាន

មនទរអភវឌរឍនជនបទខរតតជ

ឋ. រៀបចផរនការសវតថភពទកបរចាឆនរ ករមបរករសាឃសងករត កររមការ ណរនាព

ការយាលយអភវឌរឍនជនបទសរក

ឌ. សកមមភពដើមរបលបបបាតាលគររះថានរក

ឬកហសឆគងណមយ

ការយាលយអភវឌរឍនជនបទសរក

ការធវើតរសដគណភពទកលើកដបង នងតរវបានអនវតដដោយ ការយាលយអភវឌរឍនជនបទ

សរក។ ចពោះការធវើតរសដនរះ ការយាលយអភវឌរឍនជនបទសរក នមយៗនង តរវ បាន បពាក

ឧបករណ ធវើ តរសដ តាមទកនលរង ដរលអាចយរបានចននមយសមររបការធវើ តរសដ មករជវ សាសដរនៅ

នងកនលរង ការ ធវើ តរសដ លើបារារមរតររបវនតជនានា នងបរដបតរសគណភពទកសមររបរកបារារ

មរតរសារធាត គម ។ បើ ចា បាច ការធវើតរសដ នរះ នងតរវបានគាទរ តាមរយៈការយក សណក

ទកៅមនទរពសោធនខរតដ ដរល ដណើរ ការដោយ ករសងឧសរសាហកមម ររ នង ថាមពល ។

151យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ការអភវឌរឍខរសរសងវរកផគតផគង

ការណរនា តរវបានដកសរងព Oyo, A.(2002)សតជអពការបងកើតសងវរកផគតផគង ពវសយ ឯក

ជន បរកប ដោយ ជោគជយ ៖ មគគទរសកសមររបអនកអនវតតជការផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយ ជនបទ

ផលត ដោយ កមមវធទកសាអរត នងអនាមយ។ សមមើលការបោះពមពផរសាយ សមររបពតមាន ពរញ

លរញ សតជព ការ បងកើតខរសរសងវរកផគតផគង ។

របភពទ ៨ បងហរញពតនាទសនល នងសកមមភពរមផរសមយចនន ចាបាចសមររប បរតបតដការ ខរសរ

សងវរកបរកបដោយបរសទធភព ។ តាាងទ ១៣ បងហរញពសកមមភព ចាបាច មយ ចនន សមររប

ការបងកើត នងធវើឱរយមាននរនដរភពខរសរសងវរកផគតផគងផលតផលទកសាអរត នងអនាមយ ។

របភពទ៨ ៖ ខរសរសងវរកផគតផគង

152 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

តាាង

ទ ១

៣ ៖

សកម

មភពម

យចន

នសម

ររបការអ

ភវឌរឍ

នងកា

រធវើឱរយ

មានន

រនដរភ

ពនរខ

រសរសង

វរកផគតផ

គង

អវខលះ

?ដោ

យរប

ៀបណ

?

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

នងក

រសងពា

កពនធ

មាចរស

ជនយ

នង អ

ងគការម

នមរន

រដឋរ ភបា

ល

លើកទ

កចតតជដ

លកា

របង

កើត នង

អភវឌ

រឍសហ

គររស

ធនតច

នងម

ធរយម

យល

ពធមមា

តនរតម

រវការ

ចលរម

កនងកា

រពភ

ករសា ា

មយនង

អនកជនា

ញ ស

ហគ

ររស ធន

តច ន

ង

មធរយម

កនងវស

យដទ

រទៀត

។

ពចារណ

ចពោះកា

រជរើស

រសអនក

សម

របសម

រល អភ

វឌរឍន

ដរល

ាអនក

ឯកទ

រសអភ

វឌរឍន

ធរកច

ច

ដើមរប

គរបគ

រងគរបត

បនន

រសហ

គររស

ធនតច

នង មធ

រយមព

រលដ

រលគម

ររងកពង

រៀបច

បង

កើត

។

តនា

ទ នងរ

មបញ

ចលកា

រសម

របសម

រ

លរវា

ងភនរកង

រ អ

ភវឌរឍ

ន នង

វសយ

ឯកជន

ការអ

ភវឌរឍ

នងអ

នវតតជ

យទធសា

សតជរខ

សរស

ងវរកផ

គតផគង

ពរមទា

ង ការផ

ដល ជ

នាញ

អភវឌ

រឍនធរ

កចចចា

បាចដ

ល ក

រម អភ

វឌរឍន

វសយ

ទក ដ

ើមរបរម

បញចល

វសយ

ឯកជន

ៅកនង

គមររង

។ ជ

យដល

មាចរស

ជនយ

នងអង

គការម

នមរនរ

ដឋរភបា

ល

កនងកា

រដកនា

វាយតម

លរទផរសារ

ដើមរប

កណតន

វថាមវ

នតជ នរ បរ

សាថរនទ

ៅន

រធរកច

ច

ពរមទា

ងសកា

ដរនពល

តមរវកា

រ វសយ

ទក ។

ផដលមល

នធ ន

ងដកនា

ការ វា

យតម

លរ ទ

ផរសារ ដោ

យស

មរបស

មរល

ាមយ

ភនរក

ងរ អ

ភវឌរឍ

ន ដទ

រទៀត

រដឋរភបា

ល ន

ង អនក

ឯកទ

រសផ

នរក

សហ

គររស

ធន តច

នង

មធរយម

ដើមរប

កណតន

វថាមវ

នតជនរ បរ

សាថរន

ទៅន

រ អា

ជ វ កម

ម ពរមទា

ង សកា

ដរនពល

តមរវ កា

រវសយ

ទក ។

153យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

អវខលះ

?ដោ

យរប

ៀបណ

?

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

នងក

រសងពា

កពនធ

មាចរស

ជនយ

នង អ

ងគការម

នមរន

រដឋរ ភបា

ល

បងកើតវ

ធសាស

តជរសម

រប

សម

រលមា

ចរសជន

យ

សម

ររបាល

គមររង

ដើមរប

ធវើ ឲ

រយ មានា

អតបរ

មានវ

សកា

តរនពល

ទផរសារ

ដរល

អាច រ

កបាន

ពរមទា

ង តម

រវ

ការនៅ

កនងមល

ដឋរន។

បងកើតយ

នតជការដ

រលមា

ចរសជន

យអា

ច

សម

របសម

រល វធ

សាស

តជររបស

ពក

គរកនង

ការផ

ដលជន

ហរដ

ឋរ រចនា

សមពន

ធ

ដោយ

ផរសាភ

ជរបាមយ

រដឋរភបា

ល ។

ជរើស

រសបច

ចរកវទរយា

តរមត

រវ

សម

ររបគម

ររង

ការប

រើបររស

វធសា

សតជរដ

រលមា

នល

កខណៈស

មរបស

មរល

កនងកា

រដកនា

ការ វា

យតម

លរបចចរកវ

ទរយា ដ

ើមរប ធា

នាថា

បចចរកវ

ទរយា គ

សមស

របតាមទ

ផរសារដោ

យ

បពរញ

ចតតជ ដល

តមរវកា

រ របស

អតថជ

ន ។

បរកា

រ នរះ ន

ងធវើឲ

រយមានកា

ររម

បញចល

គានរនវ

ជនាញ

ខាង ប

ចចរកវ

ទរយា

បទពសោ

ធន អភ

វឌរឍន

ទផរសារ

ពរមទា

ង

ចណរះដ

ងពស

មតថភ

ព នង

ទន

រនរ

អនកប

រើបររស

ចងក

ររយ ា

មយ

នងទស

រសនវស

យរយ

ៈពរល

វរងន

រ

នរនតជរ

ភព

។

154 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

អវខលះ

?ដោ

យរប

ៀបណ

?

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

នងក

រសងពា

កពនធ

មាចរស

ជនយ

នង អ

ងគការម

នមរន

រដឋរ ភបា

ល

លើកទ

កចតតជកា

រអភវ

ឌរឍ

សហ

គររស

ធនតច

នងមធ

រយម តា

មរយ

ៈ

គរឿង

លើកទ

កចតតជផ

រសរងៗ

កណតន

វកម

រតចណ

រញដ

រល

សហ

គររស

ធនតច

នងម

ធរយម

ដរល

មានស

ររបកពង

បរតប

ត

ត តា

មរយ

ៈការអ

ងករតស

ហគ

ររសធន

តច

នង មធ

រយម ព

រមទាងជ

នដណ

ងដល

ស

ហគ

ររសធន

តច ន

ងមធរយ

មអពស

កាដរ

នពល

នរកា

រចណ

រញកនង

វសយ

ទក

(ដោយ

បរើនវ

ការរក

យើញ

ដរល

បាន ម

ក ព

ការ វា

យតម

លរទផរសារ

)។

លើកទ

កចតតជកា

រដរញ

ថលរស

មាភររៈ

តាមរ

យៈទ

ផរសារ ន

ងអត

ររកនងស

រក ។

លើកទ

កចតតជឲ

រយអតថ

ជនជរ

ញកា

រអភ

វឌរឍវស

យ

ឯកជន

តាមរ

យៈកា

រធវើឲ

យតម

រវការផ

លតផ

លរប

ស អ

តថជន

តរវបា

នដងៅ

ដលស

ហគ

ររសធន

តច

នងមធ

រយម

ដោយ

ធានា

ថាអត

ថជនដ

ងពរប

ៀប ន

ង អន

កដរល

ពកគ

រតរវប

ងហរញ

ឲរយដ

ងពកដបា

រមភរ

បស ខលន

។

ជៀស

វាងស

កមមភ

ពដរល

រខានដ

លទ

ផរសារ ន

ងដរល

មនល

ើក ទក

ចតតជដល

វសយ

ឯកជន

ដចា

ការផ

ដល

សមា

ភររៈដោ

យមន

គតថ

លរ ឬកប

ញជរទញ

ាដ

ការច

ណយ

កនងភ

គរយ

ធាមន

។

155យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

អវខលះ

?ដោ

យរប

ៀបណ

?

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

នងក

រសងពា

កពនធ

មាចរស

ជនយ

នង អ

ងគការម

នមរន

រដឋរ ភបា

ល

លើកក

មពសកា

រទទល

បា

នពតមា

នដល

អតថជ

ន

នងអនក

ពាកព

នធនងខ

រសរ

សង

វរកផគតផ

គង

ដោយ

សម

របសម

រលរវា

ងភនរកង

រអនវ

តតជ

នង រដ

ឋរភបាល

បរមល

ផដពតមា

ន សដពត

មរវ

ការ អ

តថជន

កនងទ

មរង ស

មសរបស

មររប

អនក ពា

ក ពនធ ន

ងខរសរស

ងវរក ផ

គតផគង

ដើមរប

បងហរញ

ពកាលា

នវតតជភ

ព ធរ

កចច ។

សម

រលដល

លហ

រពតមា

នាមយ

ខរសរស

ងវរកផ

គតផគង

ដោយ

ធវើឲ

រយខរសរស

ងវរកផ

គត

ផគងមា

នភពសា

មញញ ដ

រលម

ើលយ

ើញ

កានត

រចរបាស

ពតម

រវការអ

តថជន

នង

ថាមវ

នតជទផរសា

រ ដោយ

បងកើន ស

កាតរនព

ល

នរទតា

ងអនកពា

ក ពនធ

។ ព

រលពក

គរ

នៅជត

គានរ ន

ះពកគ

រ កាន ត

រ ងយ

សរល

កនងកា

រទនា

ក ទនង

គានរ ។

ធានា

ថាអត

ថជនដ

ងពកន

លរងដរល

តរវៅ

ដើមរប

ទទល

បានគ

រឿងបនា

លរស ឧ

បករណ

ថមៗ ឬ

សរវាក

មម ជស

ជល ន

ងការព

នតរយា

បរចា

ថាកា

រ

ធានា

នរះ នៅ

តរបន

តជ ។

ពចារណ

ដលកា

រធវើឲ

រយងយ

សរល

ដល

ការប

ងកើតស

រវាកមមអ

ភវឌរឍ

ន

អា ជ វ

កមម (

BD

S)

ដើមរប

ដើរត

នាទា

ភគទ

បកនង

ខរសរស

ងវរកផ

គតផគង

ដោយ

ផដល នវ

មជរឈម

ណឌល

កណដរល

នរពត

មាន

ដើមរប

ផដលជន

ដល ដ

រគនានា

។

បងកើត

នងធ

វើឲរយមា

ននរន

តជរភពខ

រសរសង

វរកផគតផ

គង

156 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

អវខលះ

?ដោ

យរប

ៀបណ

?

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

នងក

រសងពា

កពនធ

មាចរស

ជនយ

នង អ

ងគការម

នមរន

រដឋរ ភបា

ល

លើកក

មពសកា

រទទល

បាន

ការ ផ

ដលហ

រញញបរប

ទានដ

ល

សហ

គររស

ធនតច

នង ម

ធរយម

តាមរ

យៈកា

រ ជយ

បងកើត វ

សយ

ហរញ

ញបរបទា

ន ាផលវ

ការ

កណតថា

អវដរល

ាតម

រវការស

មររបកា

រផដល

ហ

រញញបរប

ទាន

នងឧប

សគគក

នងការទ

ទលបា

ន

ហរញ

ញបរបទា

ន ។

កណតផ

លតផ

លហ

រញញបរប

ទានដ

រល

សមស

របដរល

ឆលើយ

តបបា

នយារង

លអៅ

នងតម

រវការ រប

ស ស

ហ គ

ររស

ធនតច

នងម

ធរយម

ពរមទា

ងលើក ទ

ក ចតតជ

ដល សា

ថរបនហ

រញញវត

ថ ដើមរប

បងកើនច

នន

ផលតផ

ល ដ

រល ពក

គរអា

ចផដល

ជន ។

កសាងទ

នកចត

តជសាថរបន

ហរញ

ញវតថល

ើវសយ

ផគត ផគង

ទក ដោ

យប

រើបររស

ការរក

យើញ

ព

ការ វា

យ តម

លរ ទផរសារ

។

កសាងស

មតថភ

ពវស

យហ

រញញវត

ថ

ឧទាហ

រណ តា

ម រយ

ៈការប

ណដះប

ណដរល

បរា

ជនពកា

រវាយ

តមលរហា

នភយ

។

157យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

អវខលះ

?ដោ

យរប

ៀបណ

?

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

នងក

រសងពា

កពនធ

មាចរស

ជនយ

នង អ

ងគការម

នមរន

រដឋរ ភបា

ល

វនយោ

គលើហ

រដឋររច

នា-

សមពន

ធ

វនយោ

គលើហ

រដឋររច

នាស

មពនធ ដ

រល ា

ផនរ

កនរ កម

មវធ ដ

ើមរបជយ

អភវឌ

រឍខរសរ ស

ងវរក

ផគតផគង

វសយ

ឯកជន

កនងគ

មររង ផ

គតផគង

ទក សា

អរតជនប

ទ ។

បងកើតគោ

លនយោ

បាយ

ដើមរប

គាទ

រការអ

ភវឌរឍ

ទផរសារ

រយៈព

រលវរង

បងកើតគោ

លនយោ

បាយ

ដរល

គា

ទរកា

រអភវ

ឌរឍទផ

រសារ រ

យៈព

រលវរង

ាា

ងគររនត

រការទ

ទលបា

នពនធដ

រ កនង

រយៈព

រលខល

។

បងកើតម

ខងរគ

របគរងខ

រសរ

សង

វរក ផគតផ

គង

លើកទ

កចតតជប

រតបតតជក

រខរសរ

សង

វរកផគតផ

គងវស

យ ឯក

ជន

ដើមរប

ផដលធន

ធានចា

បាចស

មររប កា

រគរប

គរង ខ

រសរសង

វរកផគតផ

គងឲរយមា

នបរស

ទធភព

កនងសា

ថរបន រប

សពក

គរ ។

កណតស

កាដរនព

លរប

សស

ហគ

ររសធន

តច ន

ង មធរយ

ម ដ

ើមរបផដល

តនាទគ

របគរង

ខរសរ ស

ងវរក ផ

គតផគង

ដោយ

ផអរកល

ើមលដ

ឋរន

ពាណ

ជជ កមម

។

បណដះប

ណដរល

បគគល

កគម

ររង ដ

ើមរប

ផដលជនា

ញគ

របគរងខ

រសរសង

វរកផគតផ

គង

កនងអឡ

ងពរល

អនវត

តជគមររង

ពរម ទា

ង

អភវឌ

រឍយនតជកា

រដរល

នងនៅ

តរមា

ន ា បន

តជ

បនាទរប ព

គមររង បា

ន បញ

ចប ។

158 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

អវខលះ

?ដោ

យរប

ៀបណ

?

ករស

ងអភវ

ឌរឍនជ

នបទ

នងក

រសងពា

កពនធ

មាចរស

ជនយ

នង អ

ងគការម

នមរន

រដឋរ ភបា

ល

បងកើតទ

ផរសារស

មររប

សរវាក

មម អភវ

ឌរឍនអា

ជវកម

ម

វាយតម

លរពតម

រវការដ

រលមា

នសររបន

ង

សកា

ដរនពល

នរតម

រវការស

មររបគា

ទរកា

រអភវ

ឌរឍអា

ជវកម

មកនង គ

របវស

យ (

វសយ

កសកម

ម ដកជ

ញជន

ថាមព

ល ា

ដើម)

ដើមរប

ឲរយមា

នតម

លរទាប

ពរមទា

ងបង

កើន បទ

ពសោធន

ឲរយ បា

ន ាអត

បរមា

។

នៅព

រលដ

រលបង

កើតការគា

ទរកា

រអភវ

ឌ

ឍអា

ជវកម

ម តរវធា

នាថា

មានយ

ទធសាស

តជរ

ចរកច

រញ ដ

រល ចរបា

សលា

ស

សម

ររបជនយ

ការព

ខាង ក

ររ ។

159យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

តមរវការសមតថភពសមររបការយាលយអភវឌរឍនជនបទសរក

យោងតាមជរឿនទៅនវបរាសាសរតជរបសបរទរសកមពា ឆនរ២០០៨ កមពាមានខរតតជចនន

២៤ សរកចនន ១៨៥ ឃចនន ១ ៦២១ នងភមចនន ១៤ ០៧៣97 ។ ចននភមកនងមយ ឃមាន ចនន

ខសៗគានរព ៣ ៅ ៣០ ភម ដោយមានចននាមធរយម ៨,៧ ។ ចននឃាមធរយមកនងមយសរក គ ៨,៨។

មានកចចការសខានៗចននប ដរលាមខងរកនងការគាទរបរតបតតជការ ដរលតរវផតជលនៅ ថានរក

សរក ៖

ការអភវឌរឍសមតថភពករមបរើបររសទក នងអនាមយ។

ការគាទរដលករមបរើបររសទក នងអនាមយ (បងហរតបងហរញអព ការគរបគរង ហរញញវតថ ការ

ថរទា នងការដោះសររយទនាស)។

ការតរតពនតរយគណភពទក។

ការបរមលទនននយសមររបបរពនធគរបគរងពតមាន។

នៅភមនមយៗ គរចះតាមដនយារងហោចណសបរចាតរមាស បើមនតជរគាទរមានរកតរវចះៅ

០១ភម កនងមយថងរ ដចនរះរយៈពរលមយឆនរ មនរតជនះចះផទរលបរមាណ ១៥០ ថងរ នង ៥០ថងរ សមររប

ធវើ ការ កនង ការយាលយ ។ មនតជរគាទរមានរកៗ នងទទលបនទកចះភមចនន ៣៧ ភម ហរតដចនរះ គរតរវ

ការយារងហោចណសមនតជរគាទរចនន ៣៨០នាក ដើមរបគរបដណដបភមចនន ១៤.០៧៣ ភម ។

នរះ មាននយថា តរវមានមនរតជ ០២នាក កនងមយសរក ។ សមររបការជយគានរៅវញៅមក នង

ធវើការងរាករម គរមានយារងហោចណស ០២ នាក កនងមយសរក នង ០៣ នាក កនងមយសរក

ចពោះសរកណដរលមានបរាជនចរើន ។ សរបគរតរវការមនតជរគាទរបរមាណ៤៥០នាកដើមរប

គា ទរ ការ ផតជលសរវារយៈពរលវរង ដរលគរបគរងដោយករមបរើបររសទក នងអនាមយ កនងនាម ា

តណង ឲរយសហគមន ។

បើសរវានរះតរវបរគលឲរយវសយឯកជនធវើ វសយឯកជននងតរវបរើចនន បគគលក ចះផទរល

បរហាក បរហរលគានរ បកនងគណៈគរបគរង ដោយយារងហោចណសកតរវមានមនតជរ ០១ នាក

ពថានរក សរក សមររបធវើការតាមដនតរតពនតរយ នងមើលការខសតរវ ។

សមររប ការលើកកមពសអនាមយ តរវមានចននបគគលកឯកទរសថានរកសរកបរហាកបរហរល

គានរ។ ាថមមតជងទៀត បើការងរនរះតរវបរគលឲរយវសយឯកជនធវើ សរកនមយៗនងតរវ ការ មនរតជ មានរក

ធវើ ការ តាមដនតរតពនតរយ នងមើលខសតរវ ។

ពរយៈពរលខល ៅរយៈពរលមធរយម សរកនមយៗនងតរវបរើបគគលកបចចរកទរស យារងហោច

ណស ០១ នាក ដើមរបផតជលបរករសាបចចរកទរសដលករមបរករសាឃ នងករមបរើបររសទក នង អនាមយ

សមររបការសាងសង នងការគរបគរងគណភពហរដឋររចនាសមពនធថមៗ។

97 (វទរយាសាថរនសថតាត ឆនរ២០០៨)

160 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

សរចកតជតរវការបគគលកមានសងខរបកនង តាាងទ១៤ ដរលបងហរញនវ ជមរើស ផរសរងៗគានរ រវាង

ការ ចាត ចរងផតជលសរវា ដោយបគគលកមាន នៅកនង អងគភព ឬ កបរគលឲរយវសយឯកជន។ ាការ

ចាបាចតរវ មានការ វាយតមលរសមតថភពលមអត ដរលាផនរកមយនរផរនការអ ភវឌរឍនស មតថភព ដើមរប

កណតថា តើបទពសោធន នងជនាញរបសពកគរគរបគររនសមររបកចចការទរ នង តរវ ការបណដះ

បណដរល បនថរម ទៀត ដរលឬទរ ។

តារាងទ១៤៖តមរវការបគគលកនៅថនរកសរក

មានកនងអងគភព កចចសនរយាាមយឯកជន

បគគលកថានរកសរក បគគលកថានរកសរក បគគលកឯកជន

គាទរផនរកបរតបតតជការ ៤៥០ ១៨៥ ៤៥០

លើកកមពសអនាមយ ៤៥០ ១៨៥ ៤៥០

ជនយបចចរកទរស

សមររបសណងថម១៨៥ ១៨៥

សរប ១០៨៥ ៥៥៥ ៩០០

បរពនធគរបគរងពតមាន

ការតាមដនតរតពនតរយ សដៅលើការបរមល ចងករង នងបរើបររសពតមាន អពសាថរនភព

ាក សតជរង ហើយបរៀបធៀបវាៅនងសាថរនភពផរនការ ឬ ការរពងទក ។ ចណចសខាននះ គ

‹តើការបរមល វភគ នងបរើបររសពតមាននរះមានលកខណៈសមហរតផលដររឬយារងណ ? តើ វា

មាន បរយោជនដររឬទរ? តើគរអាចបរើវាដើមរបចាតវធានការករលអសាថរនភពបានដររឬទរ?›98

ពតមានអាចតរវបានបរើបររស នងចាតាសកមមភពកនងការតាមដនតរតពនតរយ សមររបដោះ សររយ

បញហរ នងធវើផរនការ ។ វាាឧបករណសមររបការងរគរបគរងដោយសមាជកសហគមន បគគលក នង

អនក គរបគរង ។ ពតមានគរតរវបានចាតាសកមមភពតាមដរលអាចធវើៅបាន នៅថានរកមលដឋរន នង

ដរល អាចសការគាទរពថានរក លើ បរសនបើកនងករណចាបាច។99 អនកពាកពនធ ផរសរងៗ នៅគរប លដប

ថានរក នងមានការ ទទល ខសតរវ នងភរកចចចរបាសលាសកនងដណើរការបរពនធគរបគរង ពតមាន ហើយ

នងមានការ បរើ បររស ាកលាកចពោះពតមានទាងនះ ។ ករបខណឌការទទលខសតរវនងការ

បរើ បររសាកលាក មានបងហរញកនងតាាងទ១៥ បរពនធគរបគរងពតមាន។

ពតមានដរលតរវបរមលនងចរកចរញាពរចណងជើង គបរសទធផល នងបរ ស ទធ ភព។

បរសទធ ផល មាននយពាកពនធនងការ អនវតតជសមររច បាន គោលដៅ ដោយចណយធនធានតចតច

98 (Shordt, 2000)99 (Shordt, 2000)

161យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

កនង រយៈ ពរលខលបផត ហរតនរះវាមានលទធផលដចា100 ៖

ចននអណដងសាងសងរចកនងមយឆនរ។

ថលរសាងសង នងទកបររកដរលបានចណយ។

ចននមនសរសទទលបានការបណដះបណដរល។

ចននករមបរើបររសទក នងអនាមយបងកើតរចកនងមយឆនរ។

បរ ស ទធ ភព គាការបរើបររសនងការអនវតតជលទធផលដរលបាន គររង ទក ដើមរបសមររចបាន

លទធផលរម នងគោលដៅ ។ វាផតរតលើបញហរដចា101 ៖

តើសណង ឬសរវាកមមបនតជដណើរការដររឬទរ ?។

ការបរើបររសសណងតាមផរនការ។

ការផលរសបតជរឥរយាបថអនាមយ។

ការបរើបររសជនាញថមដោយបគគលក ដរលបានទទលការបណដះបណដរល។

អតថបរយោជនដចាបនទកការងរថយចះសមររបសរតជ ដោយសារសណងទកសាអរត នង

អនាមយ ថម។

ដណើរបរពរតតជៅនរករមបរើបររសទក នងអនាមយ។

ករសងអភវឌរឍនជនបទ នងកសាងបរពនធគរបគរងពតមាន ដោយពគររះាមយអនកពាកពនធ

ទាងអស នងបរើបររសសៀវភៅដរលមានចណងជើងថាតរតពនតរយសកមមភពដើមរបបរសទធផល

(ផនរក ១ នង ២ )ដោយ K.Shordt (ឆនរ ២០០០) ផរសពវផរសាយដោយមជរឈមណឌល សររវជររវអនតជរាត

សមររប ការផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយ (IRC) ។ បរពនធគរបគរងពតមាន គរ តរ មានលកខណៈ ា

ការចលរមដោយាបបញចលទាងការចលរមរបសករមបរាពលរដឋករករ នងករម អនក ងយ រង គររះ។

តារាងទ១៥៖បរពនធគរបគរងពតមាន

លដបថានរក នងអងគភព ការទទលខសតរវ នងកចចការ ការបរើបររសពតមាន

ថានរកាត

100 (Shordt, 2000)101 (Shordt, 2000)

162 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ករសង អភវឌរឍន ជនបទ គរបគរងរមលើបរពនធគរប

គរងពតមាន

ថរទាបរពនធទនននយ

បកសរបពតមានពខរតតជ

នងភគពាកពនធ

បរមលពតមានអពធនធានមនសរស

នងសរចកតជ តរវការលើធនធានមនសរស

នៅកនងវសយ

ធវើផរនការាត

សមររបសរចកតជ តរវ

ការលើវសយ ផគតផគងទក

សាអរត នងអនាមយជនបទ

រៀបចគមររង

នង កណត គោលដៅ

ាមយដរគអភវឌរឍន

ធវើផរនការសមររបសរ

ចកតជតរវការលើសមតថភពធ

នធាន មនសរស

អងគការមនមរន

រដឋរភបាល

ដកជនរបាយការណសកមមភព នង

សមទធផល

រៀបចគមររង

នងកណត គោលដៅ

ខរតតជ

មនទរអភវឌរឍន ជនបទ បកសរបពតមានថានរកសរក

ដកពតមានជនករសងអភវឌរឍនជន

បទ

ធវើផរនការ នងកណត

គោល ដៅ នរការ ផតជល

ហរដឋរ រចនា សមពនធថមធានា

ឲរយមានដណើរ បរពរតតជៅ

នងការបរើបររស សរវាកមម

ករមហនខង អណដង រៀបចបញជអណដង

ដកជនកណតតររខងអណដង

ទនននយទកកររមដ

សមររប ការ ខងអណដង

សរក

ការយាលយ អភវឌរឍន

សរក

បរមលពតមានពករមបរើបររសទក

នង អនាមយ នងសហគមន

ដកពតមានជនមនទរអភវឌរឍនជនបទ

ាយការណៅករមបរករសាសរក

វធានការធានាឲរយ

មានដណើរបរពរតតជៅ

នងការបរើបររស សរវាកមម

សហគមន

ករមបរើបររសទក នង

អនាមយ

បរមលពតមានអពការបរើបររស

នង ដណើរ បរពរតតជៅរបសសណង

នងសរវាទកសាអរត នង អនាមយ

វធានការភលរមៗ

កនងការដោះ សររយ

បញហរកនងដណើរការ

ការសករសាសររវជររវ អភវឌរឍ នងការចនរបរឌត

គណៈកមមការសមររបតរតពនតរយមើលការសករសាសររវជររវ អភវឌរឍ នងការចនរបរឌត មាន

សមាជកពករសងសាម នងដរគអភវឌរឍន នងមានរមបញចលអនកឯកទរស តាមការចាបាច សមររប

ការ សករសាសររវជររវាកលាក ។

163យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

នតវធរមមាន ៖

ការដកពាករយសនើសពអនកសររវជររវ ាទមរងកណតបងហរញទសរសនទាន។

ការពចារណ នងឯកភព ឲរយធវើការសររវជររវព គណៈកមមការ ដោយផអរកលើ លកខណៈ វ ន ចឆយ

កណត មានដចា តើពាករយសនើសសករសាសររវ ជររវ មានលើកឡើងពបញហរយរនឌរ ភព ករករ

នងការមនបានាប បញចលផនរក សងគម នៅកនង ទហការងរ របស ខលនដររឬទរ?

ធវើតរសតជលើបចចរកវទរយា ឬ វធសាសរតជ ដរលឯកភពដោយគណៈកមមការ នង អនក សករសា សររវជររវ។

របាយការណវឌរឍនភពាបរចា រមមានទនននយ នរការធវើតរស ពអនក សករសា សររវ ជររវ ដក ជន

គណៈកមមការ ដោយមានការបរជពភករសាគានរាទៀងទាត ។

ការឯកភពចងកររយពគណៈកមមការ ដើមរបអនញញរតឲរយអនវតតជបចចរកវទរយា ឬដណើរ ការ កនង កមរត

ទលទលាយនៅកមពា។

ផរសពវផរសាយបចចរកវទរយា ឬ វធសាសរតជដោយអនកសករសាសររវជររវ។

ាផនរកនរការចនរបរឌតលើបចចរកវទរយា វធសាសរតជដរលតរវឆលងកាតដណើរការនរះ រមមាន

វធ សា សរតជ ថមសមររបបងគនអនាមយ ការលើកកមពសអនាមយ នងហរញញបរបទាន ដោយាប បញចល

ការ អនវតតជ ការឧបតថមភធនាដើម ។

164 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ឧបសមពនធទ៤ការរៀបចអងគភាព

165យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ឧបសមពនធទ៥៖តនា

ទនៅ

កនងកា

រផដលស

រវាកមមនងបរយា

កាសសមស

រប

តាាង

មារទ

រសន

រការផ

ដលស

រវាកមម

តនាទ

ចមរបង

បនាទរបប

នរស

ចាតតា

ង

ផដលឲ

រយ

គរបគ

រង/ស

មរបស

មរល

ធវើនយ

តកមម

តាមដ

ន

ផដលយោ

បលបច

ចរកទរស

អនកប

រើបររស

166 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ដណកកា

លកា

រអភវ

ឌរឍ

នងរៀ

បចផ

រនការ

ការផ

ដលហ

រដឋររច

នាស

មពនធ ដោ

យរម

ទាង

បរកា

ខរផនរកទ

ន

បរតប

តដការ

លើកក

មពស

អនាមយ

សមា

សភ

គ ស

រវាកមម

ការប

ងកើត

តមរវកា

រ

កៀរគ

រ

ធនធា

ន

ការច

រកចាយ

នងល

ក

ផលតផ

ល

ទកសា

អរត

នងអនា

មយ

ការផ

គតផគង

ទក

អនាមយ

បរតប

តដការ

ការថ

រទា ន

ង

ជសជល

បរពន

ធផគតផគង

ទក

បរពន

ធគាទ

រ

សម

ររបការ

បរតប

តតជការ

នងថ

រទា

នៅស

ហ

គមន

លើកក

មពស

អនាមយ

កមរត

សាថរបន

ថានរកា

តក

រសងនា

នា

ករស

ងអភវ

ឌរឍន

ជនបទ

ចាតតា

ងគ

របគរង/

ស ម

រប

សម

រល

តាមដ

នតា

មដន

តាមដ

នតា

មដន

តាមដ

នតា

មដន

ករស

ងសរដឋក

ចច នង

ហរញ

ញវតថ

ផដលឲ

រយ

ករស

ងមហា

ផទរ

ករស

ងសខា

ភបា

ល

ករស

ងផរនកា

រ

167យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ដណកកា

លកា

រអភវ

ឌរឍ

នងរៀ

បចផ

រនការ

ការផ

ដលហ

រដឋររច

នាស

មពនធ ដោ

យរម

ទាង

បរកា

ខរផនរកទ

ន

បរតប

តដការ

លើកក

មពស

អនាមយ

សមា

សភ

គ ស

រវាកមម

ការប

ងកើត

តមរវកា

រ

កៀរគ

រ

ធនធា

ន

ការច

រកចាយ

នងល

ក

ផលតផ

ល

ទកសា

អរត

នងអនា

មយ

ការផ

គតផគង

ទក

អនាមយ

បរតប

តដការ

ការថ

រទា ន

ង

ជសជល

បរពន

ធផគតផគង

ទក

បរពន

ធគាទ

រ

សម

ររបការ

បរតប

តតជការ

នងថ

រទា

នៅស

ហ

គមន

លើកក

មពស

អនាមយ

ករស

ងកចចកា

រនារ

ករស

ងអបរ

យវជ

ន

នងកឡា

ករស

ងបរសា

ថរន

ករស

ងសងគម

កចច

ករស

ងធនធា

ន ទក

នងឧត

នយម

ដរគអ

ភវឌរឍ

នផដល

ឲរយ

ផដល យោ

បល

បចចរកទ

រស

ផដល

យោបល

បចចរកទ

រស

ផដល

យោបល

បចចរកទ

រស

ផដល

យោបល

បចចរកទ

រស

ផដល

យោបល

បចចរកទ

រស

168 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ដណកកា

លកា

រអភវ

ឌរឍ

នងរៀ

បចផ

រនការ

ការផ

ដលហ

រដឋររច

នាស

មពនធ ដោ

យរម

ទាង

បរកា

ខរផនរកទ

ន

បរតប

តដការ

លើកក

មពស

អនាមយ

សមា

សភ

គ ស

រវាកមម

ការប

ងកើត

តមរវកា

រ

កៀរគ

រ

ធនធា

ន

ការច

រកចាយ

នងល

ក

ផលតផ

ល

ទកសា

អរត

នងអនា

មយ

ការផ

គតផគង

ទក

អនាមយ

បរតប

តដការ

ការថ

រទា ន

ង

ជសជល

បរពន

ធផគតផគង

ទក

បរពន

ធគាទ

រ

សម

ររបការ

បរតប

តតជការ

នងថ

រទា

នៅស

ហ

គមន

លើកក

មពស

អនាមយ

គរះសា

ថរនហរញ

ញវតថ

ផដលឲ

រយ

អងគកា

រមនម

រន រដ

ឋរ-

ភបាល

ផដលឲ

រយផដល

យោបល

បចចរកទ

រស

ផដល

យោបល

បចចរកទ

រស

ផដល

យោបល

បចចរកទ

រស

ផដល

យោបល

បចចរកទ

រស

ផដលឲ

រយ

វសយ

ឯកជន

ករមហ

នខង

អណដង

ផដលឲ

រយ

ឈមញ

ធវើអា

ជវកម

មផដល

ឲរយ

ផលតក

រផដល

ឲរយ

ផដលឲ

រយផដល

ឲរយ

169យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ដណកកា

លកា

រអភវ

ឌរឍ

នងរៀ

បចផ

រនការ

ការផ

ដលហ

រដឋររច

នាស

មពនធ ដោ

យរម

ទាង

បរកា

ខរផនរកទ

ន

បរតប

តដការ

លើកក

មពស

អនាមយ

សមា

សភ

គ ស

រវាកមម

ការប

ងកើត

តមរវកា

រ

កៀរគ

រ

ធនធា

ន

ការច

រកចាយ

នងល

ក

ផលតផ

ល

ទកសា

អរត

នងអនា

មយ

ការផ

គតផគង

ទក

អនាមយ

បរតប

តដការ

ការថ

រទា ន

ង

ជសជល

បរពន

ធផគតផគង

ទក

បរពន

ធគាទ

រ

សម

ររបការ

បរតប

តតជការ

នងថ

រទា

នៅស

ហ

គមន

លើកក

មពស

អនាមយ

ករមហ

នជនា

ញ កា

រផដល

ឲរយ

ផដលឲ

រយផដល

ឲរយ

ផដលឲ

រយ

ទបរករសា

ផដល

យោបល

បចចរកទ

រស

ផដល យោ

បល

បចចរកទ

រស

ផដល

យោបល

បចចរកទ

រស

ការផ

ដល

យោបល

បចចរកទ

រស

ផដល

យោបល

បចចរកទ

រស

ការអ

បរ /

បណដះប

ណដរល

ថានរកខ

រតតជរដ

ឋរភបាល

ករមប

រករសាខ

រតតជ

មនទរអ

ភវឌរឍ

នជនប

ទ

ខរតតជ

ចាតតា

ងតា

មដន

តាមដ

នតា

មដន

តាមដ

នតា

មដន

តាមដ

ន

ផដល

យោបល

បចចរកទ

រស

ផដល

យោបល

បចចរកទ

រស

ផដលយោ

បល

បចចរកទ

រស

170 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ដណកកា

លកា

រអភវ

ឌរឍ

នងរៀ

បចផ

រនការ

ការផ

ដលហ

រដឋររច

នាស

មពនធ ដោ

យរម

ទាង

បរកា

ខរផនរកទ

ន

បរតប

តដការ

លើកក

មពស

អនាមយ

សមា

សភ

គ ស

រវាកមម

ការប

ងកើត

តមរវកា

រ

កៀរគ

រ

ធនធា

ន

ការច

រកចាយ

នងល

ក

ផលតផ

ល

ទកសា

អរត

នងអនា

មយ

ការផ

គតផគង

ទក

អនាមយ

បរតប

តដការ

ការថ

រទា ន

ង

ជសជល

បរពន

ធផគតផគង

ទក

បរពន

ធគាទ

រ

សម

ររបការ

បរតប

តតជការ

នងថ

រទា

នៅស

ហ

គមន

លើកក

មពស

អនាមយ

អងគភ

ពរដឋបា

ល

មលដ

ឋរន ខរតតជ

ធវើនយ

ត

កមម

ដរគអ

ភវឌរឍ

នផដល

ឲរយ

ផដលយោ

បល

បចចរកទ

រស

ផដល

យោបល

បចចរកទ

រស

ផដល

យោបល

បចចរកទ

រស

ផដល

យោបល

បចចរកទ

រស

គរះ សា

ថរន ហ

រញញវត

ថ /

មករ ហ

រញញវត

ថ

ផដលឲ

រយ

អងគកា

រមនម

រន រដ

ឋរ-

ភបាល

ផដលឲ

រយផដល

ឲរយ

វសយ

ឯកជន

ឈមញ

ធវើអា

ជវកម

ម

ទផរសារ

ផដលឲ

រយផដល

ឲរយ

ផដលឲ

រយ

171យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ដណកកា

លកា

រអភវ

ឌរឍ

នងរៀ

បចផ

រនការ

ការផ

ដលហ

រដឋររច

នាស

មពនធ ដោ

យរម

ទាង

បរកា

ខរផនរកទ

ន

បរតប

តដការ

លើកក

មពស

អនាមយ

សមា

សភ

គ ស

រវាកមម

ការប

ងកើត

តមរវកា

រ

កៀរគ

រ

ធនធា

ន

ការច

រកចាយ

នងល

ក

ផលតផ

ល

ទកសា

អរត

នងអនា

មយ

ការផ

គតផគង

ទក

អនាមយ

បរតប

តដការ

ការថ

រទា ន

ង

ជសជល

បរពន

ធផគតផគង

ទក

បរពន

ធគាទ

រ

សម

ររបការ

បរតប

តតជការ

នងថ

រទា

នៅស

ហ

គមន

លើកក

មពស

អនាមយ

ករមហ

នខងអ

ណដង

ផដលឲ

រយ

អនកផល

តផដល

ឲរយ

ផដលឲ

រយ

ករមហ

នជនា

ញកា

រផដល

ឲរយ

ផដលឲ

រយផដល

ឲរយ

ផដលឲ

រយ

វទរយាសា

ថរនបណ

ដះ-

បណដរល

ថានរកស

រកក

រមបរករសា

ចាតតា

ងធ

វើនយតក

មមធ

វើនយត-

កមម

ធវើនយ

ត-

កមម

ចាតតា

ង

អភបា

លស

រកគ

របគរង/

សម

រប

សម

រល

ធវើនយ

តកមម

ធវើនយ

ត-

កមម

ធវើនយ

ត-

កមម

ចាតតា

ង

អងគកា

រមនម

រនរដ

ឋរ-

ភបាល

ផដលឲ

រយផដល

ឲរយ

172 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ដណកកា

លកា

រអភវ

ឌរឍ

នងរៀ

បចផ

រនការ

ការផ

ដលហ

រដឋររច

នាស

មពនធ ដោ

យរម

ទាង

បរកា

ខរផនរកទ

ន

បរតប

តដការ

លើកក

មពស

អនាមយ

សមា

សភ

គ ស

រវាកមម

ការប

ងកើត

តមរវកា

រ

កៀរគ

រ

ធនធា

ន

ការច

រកចាយ

នងល

ក

ផលតផ

ល

ទកសា

អរត

នងអនា

មយ

ការផ

គតផគង

ទក

អនាមយ

បរតប

តដការ

ការថ

រទា ន

ង

ជសជល

បរពន

ធផគតផគង

ទក

បរពន

ធគាទ

រ

សម

ររបការ

បរតប

តតជការ

នងថ

រទា

នៅស

ហ

គមន

លើកក

មពស

អនាមយ

វសយ

ឯកជន

ឈមញ

ធវើអា

ជវកម

ម

អនកផល

តកនងម

លដ

ឋរនផដល

ឲរយ

ផដលឲ

រយផដល

ឲរយ

ករមហ

នជនា

ញផដល

ឲរយ

ផដលឲ

រយផដល

ឲរយ

ថានរកឃ

ក

រមបរករសា

សមៀន

នងប

គគលក

តាមដ

នតា

មដន

តាមដ

នតា

មដន

តាមដ

ន

វសយ

ឯកជន

ឈមញ

ធវើអា

ជវកម

មផដល

ឲរយ

ផដលឲ

រយផដល

ឲរយ

អនកផល

តកនងម

លដ

ឋរន

សបរប

ករដ

រលមា

ន

មលដ

ឋរនកនងភ

ម/ឃ

ផដលឲ

រយផដល

ឲរយ

ផដលឲ

រយផដល

ឲរយ

173យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ដណកកា

លកា

រអភវ

ឌរឍ

នងរៀ

បចផ

រនការ

ការផ

ដលហ

រដឋររច

នាស

មពនធ ដោ

យរម

ទាង

បរកា

ខរផនរកទ

ន

បរតប

តដការ

លើកក

មពស

អនាមយ

សមា

សភ

គ ស

រវាកមម

ការប

ងកើត

តមរវកា

រ

កៀរគ

រ

ធនធា

ន

ការច

រកចាយ

នងល

ក

ផលតផ

ល

ទកសា

អរត

នងអនា

មយ

ការផ

គតផគង

ទក

អនាមយ

បរតប

តដការ

ការថ

រទា ន

ង

ជសជល

បរពន

ធផគតផគង

ទក

បរពន

ធគាទ

រ

សម

ររបការ

បរតប

តតជការ

នងថ

រទា

នៅស

ហ

គមន

លើកក

មពស

អនាមយ

ាងមា

រសនប

ម

ដរល

មាន

មលដ

ឋរន កនង

ភម/ឃ

ផដលឲ

រយផដល

ឲរយ

ផដលឲ

រយ

សហ

គមន

ផដលឲ

រយអនក

បរើប

ររស

គរបគ

រង/

សម

រប

សម

រល

គរបគ

រង/

សម

រប

សម

រល

ផដលឲ

រយផដល

ឲរយ

អនក

បរើប

ររស

អនក

បរើប

ររស

តាមដ

នតា

មដន

តាមដ

នតា

មដន

តាមដ

នតា

មដន

គរសា

រផដល

ឲរយ

អនកប

រើបររស

អនក

បរើប

ររស

អនក

បរើប

ររស

ផដលឲ

រយផដល

ឲរយ

អនក

បរើប

ររស

អនក

បរើប

ររស

174 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

តាាង

មារទ

រសន

របរយា

កាស

សមស

រប

តនាទ

ចមរបង

បនាទរបប

នរស

ចាតតា

ង

ផដលឲ

រយ

គរបគ

រង/ស

មរបស

មរល

ធវើនយ

តកមម

តាមដ

ន

ផដលយោ

បលបច

ចរកទរស

អនកប

រើបររស

175យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

បរភ

រទប

រពនធ ន

ងនតវ

ធស

មតថភ

ព

ធនធា

ន មនស

រស

សមត

ថភពវ

សយ

ឯកជន

ការរ

ៀនស

តរដក

បទ ព

សោធន

សមា

សភ

គសរវាក

មមបញ

ញតកមម

នងគោ

ល-

នយោបា

យ

ការណ

រនា

នងនត

វធ

ការប

ណដះ-

បណដរល

បរយា

កាស

បរកត

បរជ

រង

ជនាញ

អាជវ

កមម /

បចចរកទ

រស

វនយោ

គ

នងប

ររកកមច

ការវា

យ ត

មលរ

ការស

ររវជររវ

ការសា

កលរបង

នង កា

រធវើឱរយ

មាន ស

ពលភ

ព

កមរត

សាថរបន

ថានរកា

តក

រសងនា

នា

ករស

ងអភវ

ឌរឍន

ជនបទ

ផដលឲ

រយចា

តតាង

ចាតតា

ងផដល

ឲរយ

ចាតតា

ងចា

តតាង

ធវើនយ

តកមម

គរបគ

រង/

សម

របសម

រល

គរបគ

រង/

សម

របសម

រល

ករស

ងសរដឋក

ចច នង

ហរញ

ញវតថ

ផដលឲ

រយ

ករស

ងមហា

ផទរ

ផដលឲ

រយ

ករស

ងសខា

ភបាល

ករស

ងផរនកា

រ

ករស

ងកចចកា

រនារ

176 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

បរភ

រទប

រពនធ ន

ងនតវ

ធស

មតថភ

ព

ធនធា

ន មនស

រស

សមត

ថភពវ

សយ

ឯកជន

ការរ

ៀនស

តរដក

បទ ព

សោធន

សមា

សភ

គសរវាក

មមបញ

ញតកមម

នងគោ

ល-

នយោបា

យ

ការណ

រនា

នងនត

វធ

ការប

ណដះ-

បណដរល

បរយា

កាស

បរកត

បរជ

រង

ជនាញ

អាជវ

កមម /

បចចរកទ

រស

វនយោ

គ

នងប

ររកកមច

ការវា

យ ត

មលរ

ការស

ររវជររវ

ការសា

កលរបង

នង កា

រធវើឱរយ

មាន ស

ពលភ

ព

ករស

ងអបរ

យវជ

ន

នងកឡា

ករស

ងបរសា

ថរន

ករស

ងសងគម

កចច

ករស

ងធនធា

នទក

នងឧត

នយម

ដរគអ

ភវឌរឍ

នផដល

យោបល

បចចរកទ

រស

ផដល យោ

បល

បចចរកទ

រស

ផដល យោ

បល

បចចរកទ

រស

ផដល យោ

បល

បចចរកទ

រស

ផដល យោ

បល

បចចរកទ

រស

ផដល យោ

បល

បចចរកទ

រស

ផដល យោ

បល

បចចរកទ

រស

ផដលហ

រញញ-

បរបទា

ន

ផដលហ

រញញ-

បរបទា

ន

ផដល

ហរញ

ញបរបទា

ន

ផដល

ហរញ

ញបរបទា

ន

ចាតតា

ងចា

តតាង

ផដលហ

រញញ-

បរបទា

ន

គរះសា

ថរនហរញ

ញវតថ

ផដលឲ

រយផដល

ឲរយ

177យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

បរភ

រទប

រពនធ ន

ងនតវ

ធស

មតថភ

ព

ធនធា

ន មនស

រស

សមត

ថភពវ

សយ

ឯកជន

ការរ

ៀនស

តរដក

បទ ព

សោធន

សមា

សភ

គសរវាក

មមបញ

ញតកមម

នងគោ

ល-

នយោបា

យ

ការណ

រនា

នងនត

វធ

ការប

ណដះ-

បណដរល

បរយា

កាស

បរកត

បរជ

រង

ជនាញ

អាជវ

កមម /

បចចរកទ

រស

វនយោ

គ

នងប

ររកកមច

ការវា

យ ត

មលរ

ការស

ររវជររវ

ការសា

កលរបង

នង កា

រធវើឱរយ

មាន ស

ពលភ

ព

អងគកា

រមនម

រនរដ

ឋរ-

ភបាល

ផដល យោ

បល

បចចរកទ

រស

ផដលឲ

រយផដល

ឲរយ

ផដលឲ

រយផដល

ឲរយ

វសយ

ឯកជន

ករមហ

នខងអ

ណដង

អនកប

រើបររស

អនក

បរើប

ររស

ឈមញ

ធវើអា

ជវកម

មអនក

បរើប

ររស

អនកប

រើបររស

អនកផល

តអនក

បរើប

ររស

អនកប

រើបររស

ករមហ

នជនា

ញផដល

ឲរយ

ផដលឲ

រយផដល

ឲរយ

ទបរករសា

ផដលឲ

រយផដល

ឲរយ

ផដលឲ

រយ

ការអ

បរ /

បណដះប

ណដរល

ផដលឲ

រយផដល

ឲរយ

ថានរកខ

រតតជរដ

ឋរភបាល

ករមប

រករសាខ

រតតជ

178 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

បរភ

រទប

រពនធ ន

ងនតវ

ធស

មតថភ

ព

ធនធា

ន មនស

រស

សមត

ថភពវ

សយ

ឯកជន

ការរ

ៀនស

តរដក

បទ ព

សោធន

សមា

សភ

គសរវាក

មមបញ

ញតកមម

នងគោ

ល-

នយោបា

យ

ការណ

រនា

នងនត

វធ

ការប

ណដះ-

បណដរល

បរយា

កាស

បរកត

បរជ

រង

ជនាញ

អាជវ

កមម /

បចចរកទ

រស

វនយោ

គ

នងប

ររកកមច

ការវា

យ ត

មលរ

ការស

ររវជររវ

ការសា

កលរបង

នង កា

រធវើឱរយ

មាន ស

ពលភ

ព

មនទរអ

ភវឌរឍ

នជនប

ទ

ខរតតជ

ផដលឲ

រយចា

តតាង

គរបគ

រង/

សម

រប-

សម

រល

ចាតតា

ងគ

របគរង/

សម

របសម

រល

អងគភ

ពរដឋបា

ល

មល-ដ

ឋរន

ដរគអ

ភវឌរឍ

នផដល

យោបល

បចចរកទ

រស

ផដល យោ

បល

បចចរកទ

រស

ផដល យោ

បល

បចចរកទ

រស

ផដល យោ

បល

បចចរកទ

រស

ផដល យោ

បល

បចចរកទ

រស

ចាតតា

ងចា

តតាង

គរះសា

ថរនហរញ

ញវតថ /

មករហ

រញញវត

ថ

ផដលឲ

រយ

អងគកា

រមនម

រនរដ

ឋរ-

ភបាល

ផដលឲ

រយផដល

ឲរយ

ចាតតា

ងចា

តតាង

វសយ

ឯកជន

ឈមញ

ធវើអា

ជវកម

មអនក

បរើប

ររស

ករមហ

នខងអ

ណដង

អនកប

រើបររស

អនក

បរើប

ររស

អនកប

រើបររស

179យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

បរភ

រទប

រពនធ ន

ងនតវ

ធស

មតថភ

ព

ធនធា

ន មនស

រស

សមត

ថភពវ

សយ

ឯកជន

ការរ

ៀនស

តរដក

បទ ព

សោធន

សមា

សភ

គសរវាក

មមបញ

ញតកមម

នងគោ

ល-

នយោបា

យ

ការណ

រនា

នងនត

វធ

ការប

ណដះ-

បណដរល

បរយា

កាស

បរកត

បរជ

រង

ជនាញ

អាជវ

កមម /

បចចរកទ

រស

វនយោ

គ

នងប

ររកកមច

ការវា

យ ត

មលរ

ការស

ររវជររវ

ការសា

កលរបង

នង កា

រធវើឱរយ

មាន ស

ពលភ

ព

អនកផល

តអនក

បរើប

ររស

អនកប

រើបររស

អនក

បរើប

ររស

ករមហ

នជនា

ញកា

រផដល

ឲរយ

វទរយាសា

ថរនបណ

ដះ

-បណ

ដរល

ផដលឲ

រយផដល

ឲរយ

ថានរកស

រកក

រមបរករសា

អនកប

រើបររស

អនក

បរើប

ររស

អនកប

រើបររស

អភបា

លស

រកអនក

បរើប

ររស

អនកប

រើបររស

អនក

បរើប

ររស

អងគកា

រមនម

រនរដ

ឋរ-

ភបាល

អនកប

រើបររស

កា

រផដល

ឲរយ

វសយ

ឯកជន

ឈមញ

ធវើអា

ជវកម

មអនក

បរើប

ររស

អនកប

រើបររស

អនក

បរើប

ររស

អនកផល

តកនង

មលដ

ឋរន

អនកប

រើបររស

អនក

បរើប

ររស

អនកប

រើបររស

ករមហ

នជនា

ញផដល

ឲរយ

180 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

បរភ

រទប

រពនធ ន

ងនតវ

ធស

មតថភ

ព

ធនធា

ន មនស

រស

សមត

ថភពវ

សយ

ឯកជន

ការរ

ៀនស

តរដក

បទ ព

សោធន

សមា

សភ

គសរវាក

មមបញ

ញតកមម

នងគោ

ល-

នយោបា

យ

ការណ

រនា

នងនត

វធ

ការប

ណដះ-

បណដរល

បរយា

កាស

បរកត

បរជ

រង

ជនាញ

អាជវ

កមម /

បចចរកទ

រស

វនយោ

គ

នងប

ររកកមច

ការវា

យ ត

មលរ

ការស

ររវជររវ

ការសា

កលរបង

នង កា

រធវើឱរយ

មាន ស

ពលភ

ព

ថានរកឃ

ក

រមបរករសា

អនកប

រើបររស

អនក

បរើប

ររស

សមៀន

នងប

គគលក

អនកប

រើបររស

អនក

បរើប

ររស

វសយ

ឯកជន

ឈមញ

ធវើអា

ជវកម

មអនក

បរើប

ររស

អនកប

រើបររស

អនកផល

តកនង

មលដ

ឋរន

អនកប

រើបររស

អនក

បរើប

ររស

អនកប

រើបររស

សបរប

ករដ

រលមា

ន

មលដ

ឋរន កនង

ភម/ឃ

អនកប

រើបររស

អនក

បរើប

ររស

អនកប

រើបររស

ាងមា

រសនប

ម ដ

រល

មាន

មលដ

ឋរនកនង ភ

ម/

ឃ

អនកប

រើបររស

អនក

បរើប

ររស

អនកប

រើបររស

សហ

គមន

គរសា

រ

181យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

ឧបសមពនធទ៦៖ឯកសារយោង

• AISC. (2007). ការផទកសារធាតអាសរនកនៅកនងទកកររមដ នៅបរទរសកមពា ៖ ផរនការ

សកមមភពយទធសសដរ ២០១០ កណរថមទ ១០ ៖ អនគណៈកមាមរធការអនដរករសងទទលបនទក

សារធាតអាសរនក

• AMK. (2009). កមពា នងបរសាថរនមករហរញញវតថ ទាញយកមកនៅថងរទ១៧ ខរមនា ឆនរ២០១០

ព http://www.amkcambodia.com/Microfinance.aspx?Idtopnav==4

• Bartram J, Corrales L, Davison A, Deere D, Drury D, Gordon B, et al. (2009).

សៀវភៅ ណរនាសតជពផរនការសវតថភពទក ៖ ការគរបគរងហានភយមយជហានមតជងៗ សមររប

ការផគតផគងទកផក ទករងហរសណរវ ៖ អងគការសខភពពភពលោក

• Bosch, C., Hommann, K., Rubio, G., Sadoff, C., & Travers, L. (2002). ទកសាអរត នង

អនាមយ In J. Klugman (Ed.), សៀវភៅបរភព សមររបយទធសាសរតជកាតបនថយភពករករ

ចរបាបលរខ ២ ៖ មារករសរដឋកចច នងដណើរការតាមវសយ ទករងវារសនតោន ៖ ធនាគារ

ពភពលោក

• Cap-Net, ភពាដរគនរទកសាកល & UNDP. (2005). ផរនការគរបគរងធនធានទកចមរះ ៖

មគគទរសកបរតបតតជការ នងសៀវភៅណរនាសតជពការបណដះបណដរល ព http://www.cap-net.org/ TMUploadedFiles/FileFor67/IWRM_Plan.doc

• Carrard, N., Pedi, D., Willetts, J., & Powell, B. (2009). ការចលរមរបសអងគការ

មនមរនរដឋរភបាល កនងវសយអនាមយ ៖ កាលានវតតជភពកនងការធវើឲរយមានអតថបរយោជនកនង

កមរតអតបរមា វទរយាសាសរតជ នងបចចរកវទរយាទកសាអរត

• Carter, R. C. (2009). វចារណកថា ខរសរទក ចរបាបលរខ ២៨ (No. 4).

• ករមបរករសាអភវឌរឍនកសកមម នងជនបទ (២០១០) យទធសាសដរាតគាពារសងគម សមររប

បរាពលរដឋករករ នងជនងយរងគររះ ។ (ពងរៀង)

• ករមបរករសារដឋមនរតជ (1999a). អនករតរយសតជពការគរងគរងសណលរង លរខ ៣៦អនករ.បក កមពា ៖

ាជរដឋរភបាលកមពា

• ករមបរករសារដឋមនរតជ (1999b). អនករតរយសតជពការគរងគរងការបពលទក លរខ ២៧អនករ.បក

កមពា ៖ ាជរដឋរភបាលកមពា

• COWI. (2010). យទធសាសរតជធវើហរញញបរបទានវសយទកសាអរត នងអនាមយសមររបកមពា ៖

ចងកររយ ៖ កមមវធទកសាអរត នងអនាមយ

• Davis, J., & Brikke, F. (1995). ធវើឲរយការផគតផគងទករបសអនកដណើរការ ៖ បរតបតតជការ

នងការ ថរទាបរពនធផគតផគងទកសាអរតខានរតតច ទករងឡាអរ ៖ មជរឈមណឌលទកសាអរត នងអនាមយ

អនតជរាត នរមជរឈមណឌលសររវជររវអនតជរាត សមររបការផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយ

• Devine, J. (2009). ការណរនាឲរយអនវតតជ SaniFOAM ៖ ករបខណឌវភគឥរយាបថអនាមយ

ដើមរបរចនាកមមវធអនាមយបរកបដោយបរសទធភព ៖ កមមវធទកសាអរត នងអនាមយ

• ECA. (2004a). សរចកតជពរៀងចរបាបសតជពសមរបទាន (rev.2) ៖ ករមហនសហការបរករសាសរដឋកចច (Economic Consulting Associates Limited).

182 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

• ECA. (2004b). សរចកតជពរៀងគោលនយោបាយ PPI ៖ ករមហនសហការបរករសាសរដឋកចចសមររប

ាជរដឋរភបាល ធនាគារពភពលោក PPIAF.

• Eng, N., & Craig, D. (2009). គណនរយរយភព នងការគរបគរងធនធានមនសរសកររមវមជរឈការ

កមពា ភនពរញ ៖ វទរយាសាថរនធនធានអភវឌរឍនកមពា

• Evans, B., Voorden, C. v. d., & Peal, A. (2009). មលនធសាធារណៈសមររបអនាមយ ៖

ពហមខនរការឧបតថមភធនលើអនាមយ ទករងហរសណរវ ៖ ករមបរករសាសហការផគតផគងទក នង

អនាមយ

• សាជវកមមហរញញវតថអនតជរាត & មលនធអាស (2009). ការដកពនទបរយាកាសធរកចចថានរក

ខរតតជ នៅកមពា ៖ វធានការនរអភបាលកចចសរដឋកចច នងគោលនយោបាយនយតកមម ៖

សាជវកមមហរញញវតថអនតជរាត នរធនាគារពភពលោក នងមលនធអាស

• Lockwood, H. (2004). ការពងរកការគរបគរងរបសសហគមនលើការផគតផគងទក Delft, NL:

មជរឈមណឌលទកសាអរត នងអនាមយអនតជរាតនរមជរឈមណឌលសររវជររវអនតជរាត សមររបការ

ផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយ

• ករសងកសកមម រកាខរបរមាញ នងនរសាទ នងករសងធនធានទក នងឧតនយម (២០០៧)

យទធសាសដរ សមររបកសកមម នងទក ឆនរ២០០៦-២០១០ ។

• ករសងសរដឋកចច នងហរញញវតថ (2010). កមមវធកណរទមរងការគរបគរងហរញញវតថសាធារណៈ

(PFMRP) ៖ ទសរសនវសយ ទាញយកមកនៅថងរទ១៨ ខរឧសភ ឆនរ២០១០ ព http://www.mef.gov.kh/pfmrp-vision.php

• Mehta, M. (2003). បរឈមនងបញហរធវើហរញញបរបទានសមររបការផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយ ៖

ការលើកទកចតតជដើមរបលើកកមពសកណរទមរង ធនធានអានភព នងការកណតទសដៅ បរសើរ

ឡើង ទករងវារសនតោន ៖ កមមវធផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយនរធនាគារពភពលោក

• ករសងបរសាថរន (២០០៦) កមមវធសកមមភពលនាថានរកាត ឆលើយតបៅនងបមររបមរលអាកា

សធាត ។

• ករសងសខាភបាល (២០០៨) ផរនការយទធសាសដរសខាភបាល ឆនរ២០០៨-២០១៥ ៖

នាយកដឋរនផរនការ នងពត មានសខាភបាល

• ករសងឧសរសាហកមម ររ នងថាមពល (2004). បទដឋរនគណភពទកសមររបបរភោគ

• ករសងផរនការ (2008). សៀវភៅណរនាការអនវតតជសតជពនតវធកណតរកគរសារករករ

• Mooijman, A., Berg, C. v. d., Jensen, L. O., & Bundy, D. (2005). អនាមយ នងទកសាអរតតាម

សាលារៀន ៖ ការណរនាឲរយមានកញចបឧបករណនៅលើវរបសាយ www.schoolsanitation.org:

ធនាគារពភពលោក UNICEF កមមវធទកសាអរត នង អនាមយ

• ករសងសងគមកចច អតតយទធជន នងយវនតសមរបទា (2009). ផរនការសកមមភពាតសមររបជ

នពការ នងជនរសានពគររបមនកបកនងដ-សណលគររបមនទានផទះ ២០០៩-២០១១

• ករសងកចចការនារ (2009). នាររតនៈ III ៖ ផរនការយទធសាសរតជរយៈពរលបររឆនរ ២០០៩-

២០១៣ ៖ ករសងកចចការនារ

183យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

• ករសងធនធានទក នងឧតនយម (២០០៥) ផរនការយទធសាសដរអភវឌរឍន សមររបវសយ

ទកសាអរត ឆនរ២០០៦-២០១០

• ករសងអភវឌរឍនជនបទ អងគការលរខរបសករសងអភវឌរឍនជនបទ ទាញយកមកនៅថងរទ២៧

ខរ ឧសភ ឆនរ២០១០ ព http://www.mrd.gov.kh/index.php?option=com_content&view=article&id=101&Itemid=74&lang=en

• ករសងអភវឌរឍនជនបទ (2001). វសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ ៖ យទធសាសរតជវសយ

រយៈពរល ១០ឆនរ ៖ ២០០១-២០១១ (សរចកតជពរៀង) ៖ ករសងអភវឌរឍនជនបទ

• ករសងអភវឌរឍនជនបទ & ដរគ (2008). លទធភពទទលបានការផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយ ៖

នយមនយសមររបបរើនៅកនងអងករតាត ៖ ករសងអភវឌរឍនជនបទ

• គណៈកមាមរធការាតគរបគរងគររះមហនដាយ នងករសងផរនការ (២០០៨) ៖ ផរនការ

សកមមភពយទធសាសដរាត សមររបកាតបនថយហានភយគររះមហនដាយ ឆនរ២០០៨-២០១៣

• គណៈកមមការសមររបការអភវឌរឍតាមបរបបរាធបតរយរយនៅថានរកកររមាត (2008). បរកាស

សតជពការទទលសាគរលរចនាសមពនធ តនាទ នងការទទលខសតរវរបសគណៈកមាមរធការបរតបតតជ

នង គណៈកមាមរធការអភវឌរឍនខរតតជ-ករង លរខ ៦៨ គជអប ៖ គណៈកមមការាតសមររបការ

គរបគរងកណរទមរងវមជរឈការ នងវសហមជរឈការ

• លេខាធការដឋាននៃគណៈកមមការសមរាបការអភវឌឍនតាមបែបបរជាធបតេយយ

នៅថានរកកររមាត (២០១០) ផរនការកសាងសមតថភពរបស គណៈកមមការសមររបការអភវឌ

ឍនតាមបរបបរាធបតរយរយនៅថានរកកររមាត (គជអប) សមររបឆនរ ២០១០ ។

• វទរយាសាថរនសថតាត (2008). ជរឿនទៅនរកមពា ២០០៨ -ការសរបចននបរាជនបណដរះ

អាសនន ៖ វទរយាសាថរនសថតាត នងករសងផរនការ

• វទរយាសាថរនសថតាត (2009). ជរឿនទៅនរកមពា ២០០៨ - របាយការណសតជពលទធផល

ជរឿនាតចងកររយ ៖ វទរយាសាថរនសថតាត

• OSAGI. (2001). ការបញរជាបយរនឌរ ៖ យទធសាសរតជសមររបលើកកមពសសមភពយរនឌរ

ទាញយកមកនៅថងរទ១២ ខរឧសភ ឆនរ២០១០ ព http://www.un.org/womenwatch/osagi/pdf/factsheet1.pdf

• Oyo, A. (2002). ការបងកើតសងវរកផគតផគងពវសយឯកជនបរកបដោយជោគជយ ៖ មគគទរសក

ធនធានសមររបអនកអនវតតជការផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ ៖ កមមវធទកសាអរត នង

អនាមយ

• Pennells, L. (2009). សមភពយរនឌរ &ការវភគសាថរនភពសមភព ៖ ទកសាអរត នងអនាមយ

នៅកមពា ៖ ករសងអភវឌរឍនជនបទ នង UNICEF.

• ាជរដឋរភបាលកមពា (1996). ចរបាបសតជពកចចការពារបរសាថរន នងការគរបគរងធនធានធមមាត ៖

ករសងបរសាថរន

• ាជរដឋរភបាលកមពា (2000). ចរបាបសតជពការគរបគរងគណភព នងសវតថភពផលតផល នង

សរវា៖ ករសងពាណជជកមម

184 យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

• ាជរដឋរភបាលកមពា (2001). ចរបាបសតជពការគរបគរងរដឋបាលឃ-សងករត នស/រកម/០៣០១/០៥៖

ករសងមហាផទរ

• ាជរដឋរភបាលកមពា (2003). គោលនយោបាយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយាត (គោល-

នយោបាយាត) ភនពរញ ៖ ករមបរករសារដឋមនរតជ ាជរដឋរភបាល

• ាជរដឋរភបាលកមពា (2005). ករបខណឌយទធសាសរតជសមររបកណរទមរងវមជរឈការ នង

វសហមជរឈការ (ការបកបររកររផលវការ)

• ាជរដឋរភបាលកមពា (2006). ផរនការយទធសាសរតជអភវឌរឍនាត (NSDP) ២០០៦-២០១០

• ាជរដឋរភបាលកមពា (2007). ចរបាបសតជពការគរបគរងធនធានទកនរពរះាាណចករកមពា ៖

ករសងធនធានទក នងឧតនយម

• ាជរដឋរភបាលកមពា (2008a). ចរបាបសតជពការគរបគរងរដឋបាលាជធាន ខរតតជ ករង សរក ខណឌ

ពរះាជករម លរខ នស/រកម/០៥០៨/០១៧ ពរះាាណចករកមពា

• ាជរដឋរភបាលកមពា (2008b). យទធសាសរតជចតកោណសមររបកណើន ការងរ សមធម នង

បរសទធភព - ដណកកាលទ II ៖ រដឋសភ

• ាជរដឋរភបាលកមពា (2008c). យទធសាសរតជចតកោណសមររបកណើន ការងរ សមធម នង

បរសទធភព - ដណកកាលទ II ៖ ជហានៅមខ ទាញយកមកនៅថងរទ២៦ ខរឧសភ ឆនរ២០១០

ពhttp://www.pcspgroup.com/userfiles/file/goverment_document/E%20%20 Foreword%20.pdf

• ាជរដឋរភបាលកមពា (2009). ចរបាបសតជពកចចការពារ នងលើកកមពសសទធជនពការ ៖ ករសង

សងគមកចច អតតយទធជន នងយវនតសមរបទា

• ាជរដឋរភបាលកមពា (2010a). កមមវធាតសមររបការអភវឌរឍតាមបរបបរាធបតរយរយនៅថានរក

កររមាតៈ ឆនរ២០០៩-២០១៩ ៖ លរខាធការដឋរននរគណៈកមមការសមររបការអភវឌរឍនតាម

បរបបរាធបតរយរយនៅថានរកកររមាត ។

• ាជរដឋរភបាលកមពា (2010b). បចចបរបននភពផរនការយទធសាសរតជអភវឌរឍនាត ២០០៩-២០១៣

(សរចកតជពរៀងពភករសា) ៖ ករសងផរនការ

• Robinson, A. (2007). អនាមយជនបទនៅកមពា ៖ ជហានៅមខ? សកមមភពាយទធសាសរតជ

ករលអអនាមយជនបទនៅកមពា ៖ កមមវធទកសាអរត នងអនាមយ

• Robinson, A. (2010). ហរញញបរបទានអនាមយនៅជនបទកមពា ៖ ការពនតរយឡើងវញ នង

អនសាសន ៖ កមមវធទកសាអរត នងអនាមយ នងធនាគារអភវឌរឍនអាស

• Shordt, K. (2000). ការតាមដនតរតពនតរយសកមមភពសមររបបរសទធភព ៖ ការករលអ

ទកកមមវធអនាមយបរសាថរន Delft: មជរឈមណឌលទកសាអរត នងអនាមយអនតជរាតនរមជរឈមណឌល

សររវជររវអនតជរាត សមររបការផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយ

• Trémolet, S., & Evans, B. (forthcoming). ជនយផអរកលើលទធផល សមររបអនាមយបរកប

ដោយនរនតជរភព ៖ ភពាដរគាសាកលសមររបជនយផអរកលើលទធផល (GPOBA) នង

កមមវធទកសាអរត នងអនាមយ

185យទធសាសរតជាត សតជពវសយផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយជនបទ

• ករមការងរបចចរកទរសសមររបវសយផគតផគងទកសាអរត នង អនាមយជនបទ (២០០៧) ពងរៀង

លកខខណឌយោង

• ករមការងរបចចរកទរសខាងកសកមម នងទក (២០០៧) យទធសាសដរសមររបកសកមម នងទក

ឆនរ២០០៦-២០១០ ៖ ករសងកសកមម រកាខរបរមារញ នងនរសាទ នងករសងធនធានទក នង

ឧតនយម

• កមមវធអភវឌរឍនអងគការសហបរាាត (២០០៣) របាយការណអភវឌរឍនធនធានមនសរស ២០០៣ ៖

គោលដៅ អភវឌរឍនសហសរសវតរសៈ កចចពរមពរៀងកនងចណមបរទរសនានា ដើមរបបញចបភព

ករកររបសមនសរស នៅញវយក ៖ Oxford University Press

• មជរឈមណឌលធនធានទក សមររបទកសាអរត អនាមយ នងសខភពបរសាថរន (WELL) សមររប

ភនរកងរអភវឌរឍនអនតជរាតនរចករភពអងគលរស (DFID). (1998). សៀវភៅណរនាសតជពកមមវធ

ផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយទករងឡង ៖ WEDC សមររប ភនរកងរអភវឌរឍនអនតជរាតនរ

ចករភពអងគលរស (DFID)

• ធនាគារពភពលោក (2006). ការគរបគរងហានភយ នងភពងយរងគររះនៅកមពា ៖ ការវាយ

តមលរ នងយទធសាសរតជសមររបកចចការពារផនរកសងគម

• អងគការសខភពពភពលោក (2003). គោការណណរនាសមររបគណភពទកផក ៖ ចរបាបលរខ

៣ ការគរបគរងគណភពទកផកកនងការផគតផគងតាមសហគមនតចៗ ទករងហរសណរវ ៖ អងគការ

សខភពពភពលោក

• អងគការសខភពពភពលោក (2005). ផរនការសវតថភពទក ៖ ការគរបគរងគណភពទកពតបន

គរបដណដបដលអនកបរើបររស ទករងហរសណរវ ៖ អងគការសខភពពភពលោក

• កមមវធទកសាអរត នងអនាមយ (2004). ករណធវើទផរសារលើការងរអនាមយ ៖ កមមវធទកសាអរត

នងអនាមយអាហរវក

• កមមវធទកសាអរត នងអនាមយ (2008). តមរវការ នងការផគតផគងអនាមយនៅកមពា ៖ ការកណត

រកការលបាកចពោះការបងកើនការគរបដណដបនរការងរអនាមយ

• កមមវធទកសាអរត នងអនាមយ (2010). ឯកសារសតជពសាថរនភព ៖ ការផគតផគងទកសាអរត នងអនាមយ

សមររបជនពការ (សរចកតជពរៀង) ៖ កមមវធទកសាអរត នងអនាមយ

• ករមបរករសាសហបរតបតតជការវសយទកសាអរត នងអនាមយ & អងគការសខភពពភពលោក (2005).

ការលើកកមពសអនាមយ ៖ មគគទរសកកសាងកមមវធ ទករងហរសណរវ ៖ អងគការសខភពពភពលោក