STRATEŠKI PLAN RAZVOJA OPŠTINE ŠAVNIK 2012 - 2017database.uom.me/_czr-uom/repository/(042052)Strateski plan.pdf · U skladu sa Strategijom regionalnog razvoja Crne Gore 2010-2014

Crna Gora Opština Šavnik

STRATEŠKI PLAN RAZVOJA OPŠTINE ŠAVNIK

2012 - 2017

Šavnik, 9.07.2012. godine

Strateški plan razvoja opštine Šavnik 2012-2017.

2

SADRŽAJ 1 UVOD .................................................................................................................................... 3 2 KONSULTATIVNA GRUPA I METODOLOŠKI PRISTUP ...................................................... 4 3 ANALIZA POSTOJEĆEG STANJA ........................................................................................ 5

3.1 Geografske karakteristike ............................................................................................ 5 3.1.1 Položaj .................................................................................................................. 5 3.1.2 Reljef .................................................................................................................... 5 3.1.3 Klima .................................................................................................................... 6 3.1.4 Biodiverzitet .......................................................................................................... 6

3.2 Demografija i tržište rada ............................................................................................. 8 3.2.1 Demografski trend ................................................................................................ 8 3.2.2 Tržište rada ..........................................................................................................12

3.3 Društvene djelatnosti ..................................................................................................15 3.3.1 Zdravstveni sistem ...............................................................................................15 3.3.2 Obrazovni sistem .................................................................................................16 3.3.3 Socijalna zaštita ...................................................................................................18 3.3.4 Kultura .................................................................................................................19 3.3.5 Sport i fizička kultura ............................................................................................20

3.4 Ekonomsko proizvodni sistem .....................................................................................20 3.4.1 Industrija i usluge .................................................................................................20 3.4.2 Energetski sektor .................................................................................................22 3.4.3 Poljoprivreda i ribolov ...........................................................................................24 3.4.4 Šumarstvo ...........................................................................................................26 3.4.5 Turizam ................................................................................................................28

3.5 Tehnička infrastruktura ...............................................................................................29 3.5.1 Saobraćajna infrastuktura ....................................................................................29 3.5.2 Elektroenergetski sistem ......................................................................................30 3.5.3 Telekomunikacije .................................................................................................31 3.5.4 Vodovod i kanalizacija .........................................................................................32 3.5.5 Upravljanje otpadom ............................................................................................33

3.6 Zaštita životne sredine ................................................................................................34 3.6.1 Vegetacija ............................................................................................................34 3.6.2 Vode ....................................................................................................................35 3.6.3 Vazduh ................................................................................................................35 3.6.4 Zemljište ..............................................................................................................35

3.7 Administrativni kapaciteti.............................................................................................36 4 SWOT ANALIZA ...................................................................................................................40 5 STRATEŠKI DUGOROČNI CILJ (VIZIJA) OPŠTINE ............................................................44 6 PRIORITETI I MJERE ..........................................................................................................44 7 PROJEKTI ............................................................................................................................49 8 MONITORING .................................................................................................................... 135 9 FINANSIRANJE ................................................................................................................. 136 10 EX-ANTE EVALUACIJA ..................................................................................................... 138 11 PRILOZI ............................................................................................................................. 145


3

1 UVOD U skladu sa Strategijom regionalnog razvoja Crne Gore 2010-2014 i Zakonom o regionalnom razvoju (Sl. list Crne Gore 20/2011), kao i Pravilnikom o metodologiji za izradu strateškog plana razvoja jedinice lokalne samouprave, opština Šavnik pristupila je izradi Strateškog plana razvoja za period 2012 - 2017. godine. Prihvatajući strateško planiranje kao osnovni razvojni mehanizam, izradom Strateškog plana razvoja 2012 - 2017, lokalna uprava nastoji da stvori uslove za brži lokalni održivi razvoj Opštine. Uprkos ekonomskoj krizi, nastoji se da se pronađu alternativni izvori sredstava za dalja ulaganja u infrastrukturu, smanjenje nezaposlenosti u odnosu na prosjek u državi, da se zaštiti životna sredina i vodi računa o potrebama najugroženijih grupa građana. Osnovni razlozi za strateško planiranje proizilaze prije svega iż činjenice da svi projekti u bilo kojoj oblasti lokalnog razvoja zahtijevaju sinhronizovanu i koordinisanu plansku aktivnost na različitim nivoima kako opštine, tako i države. Drugi razlog je potreba jačanja administrativnih kapaciteta za apsorpciju fondova za svih pet komponenti IPA podrške, u kontekstu pristupa evropskim fondovima. Takođe, kroz adekvatno strateško planiranje na lokalnom nivou, i institucije sistema (Partnerski savjet za regionalni razvoj, resorna ministarstva i druge institucije), potrebe razvoja na lokalnom nivou postaju predmetom razmatranja u određivanju prioriteta i podrške na nacionalnom nivou. Priprema ovog strateškog dokumenta zasnovana je na participativnom pristupu, prije svega kroz formiranje konsultativne grupe čiji su članovi predstavnici različitih segmenata društva, te kroz javnu raspravu koja je održana, a koja je najširoj javnosti, građanima i njihovim udruženjima, te privredi, omogućila da daju svoj doprinos planiranju razvoja opštine Šavnik. Sem što doprinosi stvaranju socijalne kohezije, participativno strateško planiranje takođe pomaže lakše sprovođenje i bolje ostvarenje ciljeva strateških projekata. U tom smislu, lokalna uprava je nastojala da maksimalno valorizuje doprinos svih članova društva, koji su u integralnom obliku predstavljeni u ovom dokumentu.


4

2 KONSULTATIVNA GRUPA I METODOLOŠKI PRISTUP U skladu sa Pravilnikom o metodologiji za izradu strateškog plana razvoja jedinice lokalne samouprave, za potrebe procesa strateškog planiranja, opština Šavnik je formirala konsultativnu grupu koja je, zajedno sa predstavnicima lokalne uprave, učestvovala u pripremi ovog planskog dokumenta. Članovi konsultativne grupe koji su dali značajan doprinos pripremi ovog plana su:

- Kotlica Nadežda, koordinator opštinske konsultativne grupe - Radović Budimir, zamjenik koordinatora - Čurović V. Branislav, predstavnik Udruženja poljoprivrednih proizvođača opštine Šavnik - Vemić Mijoljub, predstavnik Uprave za šume - Stanjević Milojka, predstavnik Uprave za nekretnine - Vućić Tanasije, Glavni administrator - Prof.dr Nenezić Veliša - Šuntić Igor, direktor TO Šavnik - Darmanović Goran, „Čelebić“ - Lalović Dragan, Etno selo „Planinarsko selo „NEVIDIO“ - Lazarević Branko, direktor Obrazovnog centra Šavnik - Sriković Branko, predstavnik privatnog sektora - Čavor Savo, direktor NVO Evropska razvojna grupa - Bulatović Mihailo, predstavnik NVO Ljubitelji rijeke Bukovice „ALAS“ Šavnik - Ćeranić Milija, predstavnik NVO Fond za obnovu Drobnjaka Šavnik - Perišić Draga, predstavnik NVO udruženje građana i prijatelja Šavnika - Vidoje Pićurić, direktor JU Centra za kulturu, sport i medije Šavnik

Proces izrade Strateškog plana je obuhvatio sljedeće korake:

1) Formiranje Konsultativne i radne grupe za izradu Strateškog plana razvoja; 2) Analizu postojećeg stanja; 3) Izradu SWOT analize; 4) Razvoj strateškog cilja i definisanje ključnih prioriteta razvoja; 5) Definisanje mjera i projekata; 6) Plan monitoringa i finansiranje.

Strateški plan razvoja 2012 – 2017. pripremljen je uz tehničku i stručnu pomoć GIZ Crna Gora. Shodno regulativi, nakon usvajanja Nacrta Strateškog plana od strane Konsultativne grupe, organizovana je javna rasprava, sa centralnom javnom raspravom održanom 25.06.2012. godine. U periodu javne rasprave, Nacrt Strateškog plana bio je dostupan, a primjerak se mogao preuzeti na portirnici Opštine. Po završetku javne rasprave, Konsultativna grupa se sastala još jednom (9.07.2012. godine) da razmotri komentare i sugestije pristigle tokom procesa javne rasprave i integriše ih u mjeri u kojoj je to bilo moguće.


5

3 ANALIZA POSTOJE ĆEG STANJA 3.1 Geografske karakteristike

3.1.1 Položaj Opština Šavnik se nalazi u sjevernom dijelu Crne Gore u visokoplaninskoj zoni Dinarida, između 42°52'31'' i 43°7'30'' sjeverne geografske širine i 18°52'47'' i 19°22'31'' istočne geografske dužine. Opština se prostire na površini od 553 km². Teritorija opštine Šavnik smještena je na padinama, u dolinama i na površima planinskih masiva: Durmitora na sjeveru i sjevero-zapadu, Sinjajevine na sjeveru i sjevero-istoku, Moračkih planina na istoku i jugo-istoku, visoravni Krnovo na jugu i planine Vojnik na jugu i jugo-zapadu. Opštinski centar - varošica Šavnik, nalazi se na nadmorskoj visini od 840 m.n.m., na sastavcima rijeka: Bijele, Bukovice i Šavnika koje čine rijeku Pridvoricu. U varošici živi oko 456 stanovnika. Opština Šavnik se graniči sa opštinom Žabljak na sjeveru, na sjevero-istoku Mojkovcem, na istoku i jugo-istoku Kolašinom, na jugu opštinom Nikšić i na zapadu i sjevero-zapadu Plužinama. Područje opštine Šavnik je podijeljeno na osam mjesnih zajednica: Boan, Bijela, Bukovica, Previš, Duži, Mljetičak, Pošćenje i Šavnik.

3.1.2 Reljef Područje opštine Šavnik nalazi se u visokoplaninskoj zoni, sa nepovoljnom geomorfološkom strukturom uslova za naseljavanje i organizaciju djelatnosti. Izrazita diferenciranost reljefa, velike nadmorske visine (od 651 m.n.m. u kanjonu Komarnice, do 2523 m.n.m. - Bobotov kuk, najviši vrh Durmitora), velika nagnutost terena, ispresijecanost visokoplaninskih masiva (Durmitora, Vojnika, Lole), kanjonske doline rijeka (Komarnice, Bukovice, Tušinje, Bijele, Pridvorice) uslovili su neprohodnost prostora, ograničavajući mogućnost izgradnje saobraćajnica. Ovo područje ima izrazito planinski karakter, pri čemu je reljef rasčlanjen dubokim kanjonskim dolinama rijeka. Geomorfološku strukturu karakterišu elementi visokoplaninske zone krša: visoke stjenovite planine, zaobljene travne površine, pitome rečne doline, izazovni kanjoni, šumoviti predjeli. U pod-durmitorskom kraju izraženi su ostaci ledenog doba - ledničke erozije: valovi, cirkovi, uvale, jezera, morene. Pored ledničke, i hemijska erozija ostavila je svoje tragove, modifikujući


6

kanjone kao podzemne oblike: jame, pećine, podzemni tokovi, izdani. Najpoznatija i najveća jama nalazi se u Vjetrenim brdima (kota 2231 m.n.m.), dubine 898 m.

3.1.3 Klima Klimatske karakteristike ovog podneblja uslovljene su geografskim položajem prostora i nadmorskom visinom, gledajući u makro-planu, kao i nizom reljefnih raznolikosti koje opšti klimat uveliko modifikuju, tako da se na relativno malom prostoru srijeće velika raznovrsnost tipova mikro-klime. Srednje godišnje temperature kreću se od 3°C u visokoplaninskim zonama, do 8°C u Šavniku. Broj dana sa srednjom dnevnom temperaturom iznad 10°C kreće se od 100 do 140. Na cijeloj površini opštine Šavnik pokazuju se zajedničke karakteristike o vremenskoj raspodjeli padavina, tj. o pluviometrijskom režimu. Ovo područje pripada dijelu Crne Gore u kojem vlada modifikovani mediteranski pluviometrijski režim, koji se odlikuje makslimalnom količinom padavina u kasnoj jeseni i izrazitim minimumom u julu mjesecu. Broj dana sa sniježnim pokrivačem višim od 30 cm kreće se od 20 u najnižim do preko 180 u najvišim predjelima, što predstavlja veoma povoljne uslove za zimsko-turistički razvoj. Najveći prosječni broj sunčanih časova je u julu (283), a najmanji u januaru (90). Od vjetrova, najveću učestalost imaju južni 18% i sjeverni vjetar 17%. Sjevero-zapadni vjetrovi imaju učestalost 6%, a tišine su zastupljene sa 41%.

3.1.4 Biodiverzitet Flora Biljne zajednice na ovom području formirane su prema klimatskim i edafskim uslovima. Od dendroflore najznačajnije su asocijacije bukve (fagetum montanum i fagetum subalpinum). Najveća staništa ovih asocijacija su: Bukovička gora, Gora Šušića, Semolj, Treskovlje, Biovska gora, Bolj, Dragišnica i Vojnik. Druga zajednica po značaju je asocijacija jele i bukve (abijeto - fagetum) čija su staništa: Repišta, Ograđenica, Semolj, Jelje u gornjem slivu Bijele, Kondžila (sjeverne padine Vojnika) i Dragišnica. Na većim visinama i sjevernim ekspozicijama Lojanika, Boljskih greda, Ranisave i Vojnika prisutan je bor krivulj (pinus montana) i klečica (juniperus nana). Na staništima bukve i jele srijeću se: gorski javor (acer pseudoplatanus), mliječ (acer platanoides) i bijeli jasen (fraxinus exelozior). Borovnica (vacinium mirtilis) - prisutna je na višim pozicijama pašnjaka, proplanaka i indikator je kisjelih zemljišta. U nižim pozicijama, odnosno u dolinama i kanjonima srijeću se vrste: cer (cuercus ceris), kitnjak (cuercus sesilis), crni grab (ostria carpinifolija), lijeska (corilus avelana) i druge. Od zeljastih vrsta najvažniji i najatraktivniji je runolist (leontopodium alpinum), koji je zakonom zaštićena vrsta. Može se naći na padinama Lojanika, Žute grede i Ranisave. Runolist predstavlja pravi planinarski trofej, što dovodi u opasnost njegov opstanak u okviru i onako


7

malih areala. Narcis ili dokoljena (narcissus poeticus) dominira prostorima visoko-planinskih pašnjaka i livada u maju i junu, posle otapanja snijega. Na ovom području postoji i veliki broj vrsta gljiva i ljekovitog bilja. Evidentirane su 44 vrste ljekovitog bilja i šumskih plodova kao i desetak vrsta jestivih gljiva. Najznačajnije ljekovito bilje: hajdučka trava (Achillea milefoliam), breza (Betula verrucosa), glog (Crataegus oxyacantha), lincura (Gentiana lucta), zova (Sambucus nigra), kopriva (Urtica dioica), imela (Viscum album), borovnica (Vaccinium myrtillas), podbjel (Tussilogo farfara), malina (Rubus ideans), bokvica (Plantago lanceolata), itd. Planinske livade i pašnjaci obrasli su biljnim zajednicama iz porodice graminea, gdje je najzastupljenija vrsta - busika, jarac, čipac (nardus stricta). Pašnjaci se uglavnom javljaju iznad pojasa šuma i na najvišim nadmorskim visinama. Na ovom prostoru prisutan je veliki broj crnogorskih endemita: divlji kim (carum carvil), maslinica ili likovac (dafne moliana) u kanjonu Komarnice, divizma (verbascum durmitorium roxl) na južnim padinama Durmitora, lincura (gentiana lqelical roxl), ljubičica (viola naciolai pant), valerijana (valiriana braunii - blanqueti) koja raste ispod samog Bobotovog kuka na oko 2400m. Od balkanskih endemita u florističkom sastavu postoji: planinski javor (acer heldrejchii), modro lasinje (moltkea petraea), jeremičak (dache blagarajana, freyer), bedrica (pancicia serbica), pantentila montenegrina, glavičak - koji raste u kanjonu Komarnice na toplijim staništima, dinarica (crepis incarnata), mlječika (eyksorbia montenegrina), ljiljan - krin, itd. Uz relikte i endeme flore, srijeću se i zone izumrle paprati u dolini Komarnice. Fauna Postojanje brojnih životinjskih vrsta uslovljeno je specifičnostima njihovih životnih uslova, formiranih pod uticajem: klimatskih, reljefnih, hidrografskih i edafskih prilika. Za visoku i nisku divljač može se reći da su autohtonog porijekla. Na teritoriji opštine Šavnik prisutne su sledeće vrste divljači:

- Divokoza (rupicarpa rupicarpa) njena staništa su: Vojnik, kanjon Komarnice, Boljske grede, Lojanik, Sedlene grede, Ranisava.

- Srna (capreolus capreolus) - njena staništa su uglavnom bukove šume: Bukovička gora, Semolj, Biovska gora, Bolj, Dragišnica, Treskovlje.

- Divlja svinja (sus skrofa) - stanište ove vrste je znatno uže i odnosi se na niže pozicije Vojnika i pošumljeno područje oko sela Mokro (Lazi, Tunjomir i Manastirska gora).

- Zec (lepus €opeus) naseljava praktično cijelo područje šavničke opštine. Može se sresti i na visinama preko 1500m.

- Medvjed (ursus arctos) - najveće stanište medvjeda je Vojnik (Kondžila) i Dragišnica. Medvjedi upotpunjuju ambijent divljine koji je upravo karakterističan za navedena staniša.

- Vuk (canus lupus) srijeće se svuda gdje nalazi ishranu, po pravilu ne mnogo daleko od stalnih ili povremenih naselja.

- Lisica (vulpes vulpes) naseljava veliki prostor, skoro cijelo područje opštine.


8

Od ostalih sisara na ovom području srijeću se: kuna, puh, vjeverica, lasica i dr. Vidra koja živi u čistim šavničkim rijekama je među raritetima u Evropi. Značajne ptičije vrste su: tetrijeb (lyrurus tetrix) - zaštićena vrsta male brojnosti koja se može sresti na lokalitetima Dragišnice, divlja plovka (anas platyrxyncos) sreće se kao autohtona vrsta na mikro-lokacijama Pošćenskih jezera, Ševarite lokve i Vrela Bukovice, orao krstaš (aynil haliaca) koji predstavlja posebno prijatan vizuelni doživljaj, jer vrlo često dominira visovima ovih prostora, jarebica kamenjarka, soko i dr.

3.2 Demografija i tržište rada

3.2.1 Demografski trend

Stanovništvo predstavlja osnovni faktor razvoja opštine, posebno sa aspekta veličine stanovništva i njegove strukture. Kretanje broja stanovnika u periodu 1948-2003. godine bilo je prevashodno uslovljeno strukturom i rezultatima privrede, razvojem infrastrukture i društvenih sadržaja. Broj stanovnika je u konstantnom padu od 1953. godine, dok je broj domaćinstava rastao do 1961. godine kada je počeo da opada sve do danas.

Grafik 1 . Kretanje stanovništva (1971-2011) Grafik 2. Kretanje domaćinstava (1971-2011)

6842

5569

3680

2947

2070

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

8000

1971 1981 1991 2003 2011

1598

1413

1062

919

695

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

1800

1971 1981 1991 2003 2011

Izvor: Monstat

Prema podacima popisa iz 2011. godine ukupan broj stanovnika na teritoriji Šavnika iznosi 2070, što čini svega 0,33% ukupne populacije Crne Gore. Gustina naseljenosti iznosi 3,7 stanovnika/km2, čime opštinu Šavnik svrstava u opštine sa najmanjom gustinom naseljenosti u Crnoj Gori. Ukupan broj domaćinstava prema popisu 2011. godine je iznosio 695, što je čak 224 domaćinstava manje u odnosu na 2003. godinu.


9

Tabela 1. Osnovni demografski podaci Stanovništvo Broj stanovnika (Popis 2011) 2.070 Gustina naseljenosti (st/km²) 3,7 Polna struktura stanovništva

- Muško 1071 - Žensko 999

Broj domaćinstava (Popis 2011) 695 Broj članova domaćinstva (prosjek) 2,9 Prosječna starost stanovništva (Popis 2011) 42,5 Prirodni priraštaj (2010) -19 Stopa nataliteta (2010) 6,7 Stopa mortaliteta (2010) 15,8 Vitalni indeks na 100 stanovnika (2010) 42,4 Indeks starenja (2011) 1,31 Rast populacije (popis 2003/2011) -877 Izvor: Monstat U ukupnoj strukturi stanovništva, nešto veće učešće ima muška populacija koja čini 51,74%, što se može protumačiti kao pozitivan pokazatelj, imajući u vidu da razlika nije toliko značajna i da je polna struktura stanovništva dosta ujednačena. Između dva popisa (2003/11 god.) zabilježena je promjena u polnoj strukturi stanovništva. Naime, došlo je do pada ženske populacije koja je na prethodnom popisu činila 50,39% i rasta muške populacije u odnosu na tadašnjih 49,61%.

Teritorijalni raspored stanovništva ukazuje na razuđenost. U gradskom područiju živi 22,81%, dok je u ruralnim područjima smješteno 77,20% stanovništva. Između dva popisa zabilježen je porast učešća stanovništva gradskog područja u odnosu na ukupno stanovništvo opštine. Međutim, uzrok promjene teritorijalnog rasporeda stanovištva ne predstavlja povećana koncentracija stanovništva u gradskom jezgru, već je promjena uzrokovana značajnim padom cjelokupnog stanovništva, pri čemu je pad stanovništva izraženiji u ruralnim područjima (32,77%) u odnosu na gradsko, gdje je takođe zabilježen pad od 17,19%. Naseljena mjesta u opštini Šavnik su: Bare, Boan, Borovac, Vrtoč polje, Godijelji, Gornja Bijela, Gornja Bukovica, Grabovica, Gradac, Dobra Sela, Donja Bijela, Donja Bukovica, Dubrovsko, Duži, Komarnica, Kosorići, Krnja Jela, Malinsko, Miloševići, Mljetičak, Mokro, Petnjica, Pošćenje, Previš, Pridvorica, Provalija, Slatina, Strug, Timar, Tušinja, Sirovac, Kruševice i Šavnik.1

1 Podaci o stanovištvu, domaćinstvima i stanovima po naseljima dati su u Prilogu 1


10

Grafik 3. Polna struktura stanovništva Grafik 4. Teritorijalni raspored stanovništva

Muško51,74%

Žensko48,26%

Gradsko22,80%

Ostalo77,20%

Izvor: Popis 2011, Monstat

Starosna struktura stanovništva ima veoma važnu ulogu u razvoju opštine, posebno sa aspekta aktivnog stanovništva koje predstavlja osnov za razvoj privrede. Prema popisu iz 2011. godine opština Šavnik sa prosječnom starošću od 42,5 godine karakteriše stadijum duboke demografske starosti. Posebno zabrinjavajuće je povećanje prosječne starosti stanovništva koja je 2003. godine iznosila 40,7. Indeks starenja populacije2 ukazuje da se i u narednom periodu može očekivati ovaj trend, usljed negativnih promjena u strukturi mlade i stare populacije. Indeks starenja populacije je porastao sa 1,18 iz 2003. na 1,31 u 2011. godini, što se može tumačiti kao negativan pokazatelj i jedan od ograničavajućih faktora razvoja opštine. Posmatrajući po polu negativna komponetna starosne strukture je izraženija kod ženske populacije sa prosječnom starošću 44,7 godine, u odnosu na mušku populaciju 40,5 godine. Ujedno, starosna struktura je znatno nepovoljnija u ruralim područjima (sa prosječnom starošću 43,9) u odnosu na gradsko područje (37,9 godina).

Grafik 5. Starosna struktura stanovništva

2 Indeks starenja predstavlja odnos broja stanovnika preko 60 godina i broja stanovnika ispod 20 godina starosti. Ukoliko je indeks veći, stanovništvo je starije.


11

0-1920,89%

20-6051,60%

60 i više27,51%


Posljednji dostupni podaci o obrazovnoj strukturi stanovišva datiraju iz Popisa 2003. godine. U obrazovnoj strukturi dominantno je učeće stanovništva sa srednjim obrazovanjem (39,92%), zatim osnovnim obrazovanjem 27,65%, dok je učešće stanovništva sa visokim obrazovanjem svega 2,71%. Podaci o obrazovnoj strukturi stanovništva pokazuju da muška populacija ima veće učešće u višim nivoima obrazovanja, dok je ženska populacija zastupljenija u nižim nivoima obrazovanja. Isto tako, gradsko stanovnišvo ima veće učešće u većim nivoima obrazovanja u odnosu na seoska područja.3 Ukupan broj nepismenih je iznosio 85 ili 3,44% od ukupnog broja stanovnika opštine Šavnik, pri čemu je nepismenost više zastupljena kod ženskog stanovištva (5,62%) u odnosu na muško (1,23%).

Grafik 6. Obrazovna struktura stanovištva

bez školske spreme5,38%

1-3 razreda osnovne škole

3,48%

4-7 razreda osnovne škole

15,67%

osnovno obrazovanje

27,65%

srednje obrazovanje

39,92%

više obrazovanje

3,48%

visoko obrazovanje

2,71%

nepoznato1,70%


Između dva uzastopna popisa (2003/11 god.) zabilježen je pad broja stanovnika na teritoriji Šavnika i to za 877 lica odnosno 29,76%. Pad stanovništva nastao je kao posljedica negativnih prirodnih i migracionih kretanja stanovništva. Dugi niz godina, opštinu Šavnik karakteriše

3 Obrazovna stutura stanovništva prema polu data je u Prilogu 2


12

negativan prirodni priraštaj i negativan migracioni saldo. Ovakvo kretanje za posledicu ima depopulaciju i starenje stanovništva. Dok se za prirodna kretanja stanovništva vezuje depopulacija, migracije najčešće uzrokuju i starenje stanovništva, koje nastaje odseljavanjem stanovništva u potrazi za boljim uslovima života i to prije svega mladog i srednjeg stanovištva.4 Uslijed nepovoljne privredne i socijalne situacije sa ovog područja je emigrirao značajan broj stanovnika, a najveći odliv stanovništva zabilježen je osamdesetih godina. Migraciona kretanja usmjerena su u pravcu ekonomsko razvijenijih sredina, posebno u pravcu Nikšića i Podgorice.

Grafik 7. Prirodno kretanje stanovništva Grafik 8 . Unutrašnje migracije5

1922

13

20

1614

1714

34

27

32 31 30

21

3033

0

5

10

15

20

25

30

35

40

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Rodjeni Umrli

15 12

311

6

44 45

86 8389

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

2006 2007 2008 2009 2010

Doseljeni Odseljeni

Izvor: Monstat 3.2.2 Tržište rada

Zaposlenost Od 2004. godine sve do 2009. godine, Šavnik je bilježio blagi rast zaposlenih lica, da bi nakon toga usljed ekonomske krize, koja je uslovila pad privredne aktivnosti, uslijedio i začajan pad zaposlenih. Najveći pad broja zaposlenih lica u posmatranom periodu zabilježen je u 2010. godini. Pad broja zaposlenih nastavljen je i u 2011. godini. Prosječan broj zaposlenih u prvih šest mjeseci iznosio je 210, što predstavlja i namanji broj zaposlenih u posmatranom periodu. U strukturi zaposlenih dominatno učešće ima muška populacija.

Grafik 9. Prosječna zaposlenost tokom godine Grafik 10. Polna struktura zaposlenih

4 Podaci o prirodnim i mehaničkim kretanjima su data u Prilogu 3 5 Lica koja su promijenila mjesto prebivališta unutar granica Crne Gore tj. broj odseljenih i doseljenih lica.


13

296272 280 279

291 296 295

240

210

0

50

100

150

200

250

300

350

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 I-VI 2011

182

168

182190 189 189

168 167

114104

9889

102 107

127

73

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

200

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Muškarci Žene

Izvor: Monstat Nezaposlenost Uporedo sa padom broja zaposlenih, zabilježen je i pad stope nezaposlenosti. Najniža stopa nezaposlenosti u posljednjih desetak godina je zabilježena je u junu 2011. godine, kada je iznosila svega 9,33%. Pad broja nezaposlenih uzrokovan je migracijama radno sposobnog stanovništva ka privredno razvijenijim centrima u potrazi za zaposlenjem. Odliv kadrova, kao osnovnog faktora razvoja, predstavlja ograničavajući faktor za dalji razvoj privrede. Prema posljednjim podacima, na dan 30.06.2011. godine, broj nezaposlenih je iznosio 121, među kojima su 62 lica kratkoročno nezaposlena (do jedne godine čekanja na posao) i 59 dugoročno nezaposlenih lica (preko jedne godine čekanja na posao).

Grafik 11. Stopa nezaposlenosti Grafik 12. Kratkoročno i dugoročno nezaposleni

26,7

22,47

18,67

14,9312,15 10,91

11,54 12,12 11,24

35,733,23

27,37

18,81

15,34 14,42

10,64 11,499,33

0

5

10

15

20

25

30

35

40

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 VI 2011

Crna Gora Šavnik

418

346

263

180

141114

75 8362

45

85 9264 58

73 63 66 59

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 VI-2011

Kratkoročna Dugoročna

Izvor: Zavod za zapošljavanje U strukturi nezaposlenih lica na 30.06.2011. godine, najviše ima lica sa IV stepenom stručne spreme - 41, zatim, lica sa III stepenom stručne spreme - 37, dok je 11 lica sa VII stepenom stručne spreme. Karakteristično je napomenuti da na evidenciji Zavoda za zapošljavanje ima 21 lice preko 50 godina starosti, što čini 17,36% od ukupno nezaposlenih lica. Pripadnici ove populacije spadaju u teže zapošljive osobe, usljed nepostojanja tražnje za njima, uglavnom zbog obrazovnih profila i nespremnosti prekvalifikacije, uslijed čega teže dolaze do ponovnog zaposlenja.

Grafik 13. Kvalifikaciona struktura nezaposlenih Grafik 14. Starosna struktura nezaposlenih


14

I19,01%

II7,44%

III30,58%

IV33,88%

VII9,09%

Preko 18 do 25 godina18,18%




Preko 50 godina17,36%

Izvor: Zavod za zapošljavanje, 30.06.2011. Na smanjeni obim privredne aktivnosti i slabe mogućnosti zapošljavanja ukazuje i podatak o oglašenim radnim mjestima. Duži niz godina prisutna je neravnoteža između potrebe za radnom snagom i raspoloživih obrazovnih profila. Kancelarija zavoda za zapošljavanje Šavnik je u periodu 2010. godine primila i oglasila 24 prijave o slobodnim radnim mjestima, za ukupno 25 slobodnih radnih mjesta, a u prvih šest mjeseci 12 prijava za 12 radnih mjesta. Nasuprot tome, broj prijavljenih je u porastu. Ukupan broj novoprijavljanih lica na Zavodu u 2010. je iznosio 195, dok se u prvih šest mjeseci 2011. godine prijavilo 75 lica.

Grafik 15. Slobodna radna mjesta i novoprijavljeni

134 137

168

141131

171

196

7656

95

6454

7969

2512

0

50

100

150

200

250

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 I-VI 2011

Novoprijavljeni Slobodna radna mjesta

Izvor: Zavod za zapošljavanje

Bruto i neto zarade Kretanje prosječne bruto i neto zarade u opštini Šavnik bilježe konstantan rast od 2006. do 2010. godine. Prosječna neto zarada u prvih šest mjeseci 2011. godine je iznosila 431 €o, dok je bruto zarada iznosila 643 €a.

Grafik 16. Kretanje bruto i neto zarade


15

376420

526 546

616 613

245285

358393 413 411

0

100

200

300

400

500

600

700

2006 2007 2008 2009 2010 I-VI 2011

Bruto plata Neto plata

Izvor: Monstat

3.3 Društvene djelatnosti 3.3.1 Zdravstveni sistem Zdravstvena zaštita u opštini Šavnik organizovana je na nivou Zdravstvene stanice u Šavniku (pripada Domu zdravlja u Nikšiću) i dvije ambulante (u Boanu i Bukovici). Zdravstvena stanica izgrađena je 1970. godine na zemljištu koje zauzima ukupnu površinu 6.833m2. Ukupna bruto površina objekta iznosi 682m2. Objekat se sastoji od prizemlja i prvog sprata. Spratni dio zgrade se ne koristi. U prizemlju se nalazi jedna ambulanta, kartoteka, prostorija za intervencije. U dvije prostorije organizovan je stacionar sa pet kreveta. Ukupan broj zdravstvenih radnika je devet, od čega u Šavniku radi jedan ljekar, specijalista opšte medicine i osam zdravstvenih radnika sa srednjom stručnom spremom. Pružanje zdravstvenih usluga u ambulantama u Boanu i Bukovici je organiziovan svakodnevno od strane zdravstvenog radnika sa srednjom spremom i jednom nedeljno od ljekara. Zdravstvene usluge se vrše i kroz kućne posjete koje su veoma zastupljene. Trenutna zdravstvena zaštita nije na zadovaljavajućem nivou, uslijed nedostatka kadra i imajući u vidu da ljekarsku pomoć vrši jedna osoba. Iako u sklopu zdravstvene zaštite postoji stacionar on se uglavnom ne koristi zbog infrastrukturnih i kadrovskih nedostataka, pa se pacijenti kojima je potrebno bolničko liječenje zbrinjavaju u Bolnici Nikšić. Problem zdravstvene zaštite predstavlja i nepristupačnost terena i loša povezanost sela unutar opštine.


16

Do 2008. godine u Šavniku, u sklopu zdravstvene stanice radio je jedan stomatolog. Od 2008. godine funkcioniše privatna stomatološka ordinacija, gdje se stomatološke usluge pružaju u toku dva radna dana. U Šavniku postoji jedna gradska apoteka „Montefarm“ u kojoj su zaposlena tri tehničara. Nema farmaceuta. 3.3.2 Obrazovni sistem Obrazovni sistem na području opštine Šavnik se obavlja kroz osnovno i srednje obrazovanje. Mrežu obrazovnih institucija čini tri osnovne i jedna srednja škola. Osnovno obrazovanje U opštini Šavnik rade tri osnovne škole: “Obrazovni centar“ Šavnik, O.Š. “Bogdan Kotlica“ Boan i O.Š. „Jovan Ćorović“ Gornja Bukovica. Matična O.Š. „Obrazovni centar“ Šavnik je kapaciteta 270 učenika. Školske godine 2011/2012. školu pohađa 101 učenik iz: Šavnika, Graca, Mokrog, Miloševića, Kruševica; Bijele, Previša, Dobrih Sela, Mljetička, Godijelja, Grabovice, Duži, Dubrovska, Pridvorice, i Pošćenja. U školi rade 23 nastavnika. Osnovna i srednja škola nalaze se u istoj zgradi i rade u toku jedne smjene. Obzirom na ukupan broj učenika u osnovnoj i srednjoj školi (130) i činjenicu da su kapaciteti dovoljni za još 100 učenika nije potrebno formirati izgradnju novog objekta ili razdvajanja ove dvije škole. U 2010/2011. godini izvršena je određena rekonstrukcija objekta uz podršku Ministarstva prosvjete Crne Gore i donacije Vlade Japana. Rekonstukcija je obuhvatila: promijenjenu stolarije, renoviranje ulaza, urađen je sanitarni čvor, izvršeni molersko-farbarski radovi. Škola i dalje ima dotrajalu fasadu koju je nužno izmijeniti, kao i neadekvatno grijanje za klimatske uslove Šavnika. Potrebno je uvesti parno grijanje u svim prostorijama škole. Škola nema fiskulturnu salu, već se nastava fizičkog vaspitanja odvija u učionici. Neophodno je izgraditi modernu fiskulturnu salu koja bi bila namijenjena primarno učenicima centra, ali bi se mogla koristiti i za rekreaciju mladih i građana opštine Šavnik. U okviru ove obrazovne institucije su i četvororazredna područna odjeljenja:

- Odjeljenje u Bijeloj sa osam učionica kapaciteta 240 učenika, školske 2010/2011. godine upisano pet učenika. U Donjoj Bijeloj postojala je osmogodišnja škola, koja sada radi kao četvorogodišnja u sastavu škole u Šavniku.

- Odjeljenje u Dužima sa jednom učionicom kapaciteta 30 učenika, školske 2010/2011. upisalo je tri učenika

- Odjeljenje u Godijeljima sa jednom učionicom kapaciteta 30 učenika, školske 2010/2011. upisao je jedan učenik.

- Odjeljenje u Dubrovskom sa jednom učionicom kapaciteta 30 učenika. Škola je bila ugašena 1999. godine. Školske 2010/2011 školu pohađa tri učenika.

- Odjeljenja u Pošćenju i Miloševićima ne rade.


17

Pored navedenih postoje objekti pojedinih četvorogodišnjih škola koja ne rade zbog nedostatka učenika:

- Odjeljene u Mokrom sa jednom učionicom kapaciteta 30 učenika, ne radi od 1998. godine.

- Odjeljenje u Komarnici sa jednom učionicom kapaciteta 30 učenika ne radi od 2001. godine.

- Odjeljenje u Grabovici sa jednom učionicom kapaciteta sa 30 učenika ne radi od 1993. godine.

Osnovna škola „Bogdan Kotlica“ u Boanu je kapiciteta 180 učenika. Školu pohađa 32 učenika, a nastavu izvodi 11 nastavnika. Matična škola u Boanu ima dva kabineta i šest specijalizovanih učionica, biblioteku sa 17 hiljada knjiga, fiskulturnu salu i računarsku učionicu sa internetom. Školski objekat je površine 1.263m2, u dobrom stanju. Planira se renoviranje mokrog čvora za koji su sredstva obezbijeđena. Područna odjeljenja:

- U područnom odjeljenju Bare upisano je sedam učenika u četiri razreda. Nastavu izvodi jedan profesor razredne nastave. Školski objekat je renoviran 2008. godine.

- U područnom odjeljenju u Timaru upisana su dva učenika. Nastavu izvodi jedan profesor razredne nastave. Školski objekat u Timaru je renoviran 2009. godine.

- O.Š. „ Bogdan Kotlica“ Boan ima objekte još u četiri sela: Malinsko, Strug, Sirovac i Krnja Jela, ali ova područna odjeljenja ne rade. Na ovim objektima neophodno je izvršiti određene popravke (prozori, vrata, krov).

Osnovna škola „Jovan Ćorović“ u Gornjoj Bukovici kapaciteta je 180 učenika. Školu pohađa svega 19 učenika. Nastavu u školi i područnim odjeljenjima izvodi 10 nastavnika. Stanje objekta nije na zadovaljavajućem nivou. Neophodno je izvršiti rekonstrukciju postojećeg objekta (nova fasada, sanacija zidova, zamjena stolarije, opremanje škole). Dvorište oko škole je ograđeno žičanom ogradom koja predstavlja prijeteći faktor za sigurnost djece, posebno nižeg uzrasta. U sastavu škole rade i četvororazradna područna odjeljenja:

- Odjeljenje u Donjoj Bukovici kapaciteta 30 učenika ne radi. - Odjeljenje u Slatini kapaciteta 30 učenika koje pohađa šest učenika.

Srednje obrazovanje Opština Šavnik ima Srednju poljoprivrednu školu (u sklopu Obrazovnog centra) u kojoj su četiri odjeljenja. Nastavu izvodi 10 nastavnika, a pohađa 29 učenika. Obrazovni profil je tehničar stočarske proizvodnje. Predškolsko vaspitanje U Šavniku postoji Dječji vrtić (u sklopu Obrazovnog centra Šavnik) u kome ima 10 djece. Vrtić se nalazi u istoj zgradi sa Domom učenika. Vrtić i Dom učenika imaju posebne ulaze. Vrtić ima posebnu prostoriju sa ručavanje, učionicu, spavaonu, sanitarni čvor i dvorište sa igraliištem.


18

Kuhinja je zajednička za vrtić i Dom učenika. Na zgradi je potrebno izvršiti rekonstrukciju krova i fasade. 3.3.3 Socijalna zaštita Socijalnom zaštitom stanovnika Šavnika, kao svojom djelatnošću prvenstveno se bavi područna služba Centra za socijalni rad Nikšić organizovana kao sastavni dio JU Centar za socijalni rad opština Nikšić, Plužine i Šavnik. Djelatnost Službe temelji se na odredbama Zakona o socijalnoj zaštiti, Porodičnog zakona i drugim zakonskim i podzakonskim aktima. Aktivnost Službe usmjerene su u dva pravca: socijalni rad na materijalnom obezbjeđenju porodice i specijalizovani stručni rad. Područna služba Centra za socijalni rad u opštini Šavnik koristi dvije kancelarije površine 22m2. U područnoj službi su zaposlena četiri lica, dva sa visokom i dva sa srednjom stručnom spremom. Socijalna zaštita lica koja se nalaze u stanju socijalne potrebe odvija se kroz sljedeće oblike:

� materijalno obezbjeđenje porodice, � lična invalidnina, � njega i pomoć drugog lica, � smještaj u ustanovu, � smještaj u drugu porodicu, � pomoć za vaspitanje i obrazovanje djece i mladih sa posebnim potrebama, � troškovi sahrane, � jednokratne pomoći.

Pored ovih prava, Država finansira i druge oblike socijalno-zaštitnih prava i savjetodavni rad u oblasti porodično-pravnih odnosa i sl. Naknadu za njegu i pomoć drugih lica ostvaruju slijepa i nepokretna lica, koja nijesu zbog prirode svoje bolesti u mogućnosti da se staraju o sebi, a nakon sprovedenog postupka i datog mišljenja od strane ljekarske komisije.

Zakonom o socijalnoj i dječjoj zaštiti utvrđena su osnovna prava iz dječje zaštite i to:

� oprema za novorođeno dijete,

� dodatak za djecu,

� naknada po osnovu rođenja djeteta,

� naknada zarade za rad sa polovinom punog vremena,

� odmor i rekreacija.


19

Prema podacima Ministarstva rada i socijalnog staranja u septembru 2010. godine, broj porodica korisnika materijalnog obezbjeđenja porodice (MOP) je iznosio 100, a broj članova 196. Podaci ukazuju na teško materijalno stanje porodica, imajući u vidu da je svaka sedma porodica korisnik materijalne pomoći. U strukturi korisnika MOP-a najzastupljenije su jednočlane porodice.

Grafik 17 . Korisnici MOP-a Grafik 18. Struktura korisnika MOP-a

94

100102 102

107 107

111

100

85

90

95

100

105

110

115

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

jednočlana porodica59,00%

dvočlana porodica14,00%

tročlana porodica

8,00%

četvoročlana porodica

9,00%

petočlana porodica10,00%

Izvor: Ministarstvo rada i socijalnog staranja Pravo na dječji dodatak ostvaruje se do navršenih 18 godina života. Međutim, kako redovno srednje školovanje može trajati duže od 18-te godine, izmjenama Zakona o socijalnoj i dječjoj zaštiti, korišćenje ovog prava je produženo do završetka redovnog školovanja u srednjoj školi. Broj porodica koje su koristile pravo dječijeg dodatka na 30.09.2010. godine iznosio 36, a djece koja ostvaruju pravo na dječiji dodatak 65. Iz navedenog se vidi da je broj socijalno-zaštitnih prava visok, naročito MOP-a što ukazuje na problem siromaštva u ovoj opštini. 3.3.4 Kultura Poslove razvoja kulture sporta i medija na području opštine vrši JU Centar za kulturu, sport i medije Šavnik. Površina objeka iznosi 1.243 m2. Dom kulture je objekat sa višenamjenskom salom od 360 mjesta. Infrastruktura doma je nezadovoljavajuća. U sali nema grijanja, adekvatne rasvjete i ozvučenja. Ovakvo stanje onemugućava korišćenje sale u zimskom periodu i otežava kvalitetno održavanje predstava i drugih manifestacija. U gradskom jezgru opštine je locirana biblioteka sa 2.500 naslova i 3.500 knjiga. Biblioteka radi u sastavu Centra za kulturu kao samostalna institucija koju finansira lokalna samouprava. Smještena je u dvije nefunkcionalne prostorije. Prostorija u kojoj se nalaze knjige površine je 20m2, dok je u drugoj prostoriji smještena Kancelarija Opštinske izborne komisije, pa se ne može koristiti kao čitaonica. Sve škole u Šavniku imaju biblioteke, međutim u njima nije urađena numerizacija i klasifikacija, pa se fond knjiga ne može prikazati. Izuzetak je škola u Boanu koja ima uređenu biblioteku sa potpunom numerizacijom i klasifikacijom. Od osnivanja JU Centra za kulturu, sport i medije u zadnje tri godine organizovano je više sportskih i kulturnih manifestacija, a neke od njih su i tri višednevne manifestacije „Šavničko kulturno ljeto“ u okviru koje su organizovane pjesničke večeri kod spomenika Vuka Karadžića u


20

selu Petnjica, izložba slika slikarske kolonije i zavičajnih slikara u prostoriji Centra, osam predstava za djecu i omladinu i četiri kulturne manifestacije zabavnog karaktera. Na području opštine lociran je određeni broj zaštićenih spomenika kulture, važnih istorijskih obilježija i tragova arheoloških lokaliteta koji nijesu istraživani. Prema podacima Republičkog zavoda za zaštitu spomenika, na području teritorije opštine Šavnik nalazi se 15 spomenika kulture od kojih jedan pripada spomenicima II kategorije i 14 spomenika III kategorije. 3.3.5 Sport i fizi čka kultura U Opštini Šavnik ne postoji sportska hala, stadion, ni poligon. Sportski tereni za mali fudbal iako postoje, veoma su u lošem stanju, izraubovani, pa i nemaju svoju namjenu. JU Centar za kulturu sport i medije je preko Fudbalskog saveza Crne Gore i Opštine Šavnik pokrenuo akciju izgradnje stadiona za male sportove u opštinskom centru. U prvom kvartalu 2010. godine na prostoru sela Mljetičak urađen je ski lift i organizovana škola skijanja za djecu i omladinu. Za ovu školu kupljena je i odgovarajuća oprema za skijanje. U prostorijama Centra radi Škola stonog tenisa. Godine 2010. formiran je klub malog fudbala kao i Škola fudbala „Šavnik“ za djecu uzrasta do dvanaest godina. U Opštini postoje sportski tereni i fiskulturna sala u okviru škole u Boanu, koji se u pojedinim slučajevima koriste i za rekreaciju građana. Samo škola u Boanu ima fiskulturnu salu, dok se u Šavniku nastava odvija u učionici i sportskim terenima. Fiskulturna sala u Boanu je nedovoljno opremljena. Sportska infrastruktura je veoma skromna. Budući da su fiskulturne sale i sportski tereni u sklopu škola, oni nijesu od velikog značaja za rekreaciju ostalog dijela stanovništva, ne zadovoljavaju ni potrebe djece budući da se koriste ograničeno vrijeme i to u samo dvije škole. Takođe, nema uslova za usmjeravanje sportista niti mogućnosti da se kroz razvoj ove djelatnosti utiče na poboljšanje kvaliteta zdravlja stanovništva.

3.4 Ekonomsko proizvodni sistem

3.4.1 Industrija i usluge Prirodni resursi, geografski položaj Šavnika i okruženja, demografska struktura i saobraćajna povezanost sa okruženjem u najvećoj mjeri su odredili ekonomski razvoj opštine. U poslednjih dvadeset godina dogodile su se brojne promjene u privrednom razvoju. Pomenute promjene, su imale obilježje zaostajanja i stagnacije u periodu devedesetih godina, kada je i ugašen najveći broj fabrika koje su imale svoje pogone u brojnim gradovima širom Crne Gore. Danas, privredni razvoj opštine se zasniva na sektoru malih i srednjih preduzeća u oblasti turizma, poljoprivrede, trgovine i uslužnih djelatnosti. Privredni kapaciteti tekstilne industrije, poljoprivredni objekti farmi i otkupna mjesta, pogoni drvo i metaloprerade i proizvodnje građevinskog materijala i fabrika vode u Gornjoj Bukovici više ne


21

rade. Kao posljedica toga javlja se nizak društveni proizvod, nizak životni standard građana, niska zaposlenost i migracije stanovništva ka drugim privredno razvijenijim sredinama. Od industrijskih objekata radi jedino fabrika za flaširanje vode u Gusarevcima - Gornja Bukovica i to sa malim kapacitetom. Takođe, na teritoriji opštine Šavnik nije razvijena zanatska djelatnost. Vrlo značajan resurs predstavljaju izvori pitke vode za flaširanje u komercijalne svrhe, kao što su: Krnovsko vrelo, Šavnička glava, Oko Bijele, izvori u Bukovici i dr. Na području opštine nalaze se mineralne sirovine:

� Bentonit - u ležištu Donje Bukovice dokazane su rezerve, od oko 730.000t, a u susjednom lokalitetu zvanom Njive su procijenjene rezerve C2 kategorije oko 25.000t.

� Bigar - poznata ležišta su Tavani i Zukva. U ležištu Tavani, koje se nalazi u ataru sela Podmalinsko na lijevoj strani rijeke Bukovice, dokazane su rezerve od 275.000m3 stijenske mase, odnosno 116.000m3 blokova. Sa desne strane Bukovice, u blizini manastira “Podmalinsko” nalazi se ležište Zukva koje je praktično otkopano za potrebe oblaganja Hrama Hristovog Vaskrsenja u Podgorici, kao i u druge svrhe.

� Šljunak i pijesak - lokaliteti na karstnoj površi teritorije opštine Šavnik, uglavnom pored puteva


22

3.4.2 Energetski sektor Šavnik posjeduje značajan hidroenergetski potencijal u slivu Komarnice, koji čitav pripada opštini. Međutim, ekonomska valorizacija, praktično nije ni počela. Trenutno, u Šavniku radi samo jedna mala hidroelektrana na rijeci Šavnik. Razvoj energetskog sektora zasnivaće se na izgradnji HE Komarnica i razvoju malih hidroelektrana u okviru sliva rijeke Komarnice. Projekat izgradnje HE Komarnica (Opštine Plužine i Šavnik) Prema postojećoj dokumentaciji, HE Komarnica bi bila čeona hidroelektrana i akumulacija u slivu rijeke Pive. Lokacija brane se nalazi na kraju uspona postojeće akumulacije HE Piva. Planirana je izgradnja lučne betonske brane visine 176m. Mašinska hala hidroelektrane bi bila pribranska, sa dva agregata instalisane snage 168MW i godišnje proizvodnje od 232GWh. Kota uspora akumulacije ograničena je položajem grada Šavnika (818 mnv). Izgradnja hidroelektrane »Komarnica« je nesporna u prostornim i vodoprivrednim planovima Crne Gore. U okruženju nema industrijskih kapaciteta, saobraćajnica, privrednih objekata i domaćinstava koji bi bili ugroženi, već bi akumulacija potopila samo kanjon, nenaseljeno i neplodno područje. U skladu sa Odlukom o izradi Detaljnog prostornog plana za prostor višenamjenske akumulacije na rijeci Komarnici od 17. juna 2010. godine, u otvorenom postupku javne nabavke za obrađivača tog plana izabran je »WINsoft« d.o.o. Podgorica. Ugovorom koji je 08.12.2010. godine zaključen između Ministarstva uređenja prostora i zaštite životne sredine i izabranog obrađivača predviđeno je da se Detaljni prostorni plan za prostor višenamjenske akumulacije na rijeci Komarnici čija je izrada u toku. Paralelno sa izradom Detaljnog prostornog plana planirana je izrada Strateške procjene uticaja na životnu sredinu. Izabran je obrađivač za izradu Strateške procjene uticaja na životnu sredinu i zaključen ugovor. U okviru Projekta izgradnje HE Komarnica, u toku 2011. godine planirana je realizacija sljedećih aktivnosti:

- Izrada i usvajanje Detaljnog prostornog plana za prostor višenamjenske akumulacije na rijeci Komarnici i Strateške procjene uticaja na životnu sredinu;

- Završetak istražnih radova od strane EPCG; - Donošenje odluke o modelu izgradnje HE Komarnica; - Izrada katastra nepokretnosti u slivu Komarnice; - Izrada Koncesionog akta i Tenderske dokumentacije.

Aktivnosti na izradi Koncesionog akta i Tenderske dokumentacije će se realizovati nakon usvajanja Detaljnog prostornog plana i Strateške procjene uticaja na životnu sredinu, završetka istražnih radova od strane EPCG i donošenja odluke o modelu izgradnje HE Komarnica od strane Vlade.


23


24

Razvoj malih hidroelektrana U okviru sliva rijeke Komarnice za istraživanje i izgradnju malih hidroelektrana predviđeni su vodotoci: Bukovica, Pridvorica, Tušinja i Bijela. U cilju valorizacije hidropotencijala gornjih tokova izrađen je elaborat o lokacijama malih HE, za koje su vršena mjerenja. Na osnovu elaborata ponuđene su koncesije na tenderu za izgradnju mHE, a koje su predviđene planskim ili strateškim dokumentima i važećom Vodoprivrednom osnovom Crne Gore. Za male hidroelektrane na rijeci Tušinji, već je potpisan i sklopljen Ugovor o izgradnji. Planira se izgradnja četiri mHE ukupne instalisane snage 6,02 MVA i moguće godišnje proizvodnje od 16,5 GWh. Tabela 2. Lista izdatih koncesija za male hidroelektrane

Postrojenje vodotok N E Q inst

Nivo dokumentacije MW GWh m³/s

HE Skočanski Potok Tušinja 0,92 2,65 1,2 Studija HE Paleški Potok Tušinja 0,36 1,05 0,5 Studija HE Sirovac Tušinja 2,92 8,40 3,3 Studija HE Tušinja Tušinja 1,52 4,40 1,2 Idejno rješenje Izvor: Ministarstvo ekonomije Projektom izgradnje HE Komarnica planiran je dalekovod 110 KW Brezna - Dobra Sela- Krnovo, čime će se riješiti problem priključenja malih hidroelektrana u opštini Šavnik na distriburivnu mrežu. U cilju razvoja energetskog sektora na teritoriji opštine Šavnik, neophodno je ralizovati niz projekata kao što su: izgradnja hidroelektrane Komarnica, izgradnja malih elektrana na rijeci Bukovici, Tušinji, Bijeloj, Grabovici i dr.6 Prored hidropontencijala postoji značajan potencijal za izgradnju vjetro elektrana na područjima: Krnovo, Lola, Sinjajevina, Ivica i Timarsko polje. Za pomenute lokacije potrebno je izvršiti dodatna mjerenja. 3.4.3 Poljoprivreda i ribolov Stanje poljoprivrede je na nezadovoljvajućem nivou u odnosu na potencijale sa kojim raspolaže opština, pošto se izuzetno veliki resursi (preko 30.000 ha poljoprivrednog zemljišta) veoma malo koriste. Poljoprivreda ima potencijal da bude noseća privredna grana Šavnika, ali samo uz uslov da se usmjere podsticaji na razvoj ove oblasti. Bogatstvo pašnjaka, livada i tradicija, svakako su

6 Pregled potencijalnih lokacija malih hidroelektrana je dat u Prilogu – Tabela 5


25

faktori koji opravdavaju razvoj sve traženijih prozvoda zdrave hrane, što Šavnik može obezbijediti. Poljoprivredno zemljište zauzima 32.191 ha ili 58% ukupne teritorije opštine. Najveći dio poljoprivrednog zemljišta čine pašnjaci i livade, dok oranične površine i voćnjaci čine svega 22%. Tabela 3. Poljoprivredno zemljište prema kategorijama korišćenja, ha

Ukupno Obradiva površina

Pašnjaci svega oranice i

bašte voćnjaci livade

32191 7118 343 50 6725 25073

Izvor: Statistički godišnjak 2010, Monstat

Poljoprivredna prozvodnja Najplodnija zemljišta za poljoprivrednu proizvodnju se nalaze u dolinskim proširenjima rijeke Komarnice, Bijele, Bukovice i Tušine. Najplodnija zemljišta (oranice i bašte) na 343 ha i voćnjaci 50 ha, čine svega 0,7% površine opštine. Na njima se odvija ekstezivna poljoprivredna proizvodnja ječma, ovsa, raži, heljde, krompira i kontinentalnog voća.

Jedan od osnovnih ograničavajućih faktora razvoja poljoprivrede je mali procenat zemljišta visokih bonitetnih klasa. U strukturi zemljišta dominiraju zemljišta slabijih katastarskih klasa (V-VIII), sa učešćem od 75,86%, što uslovljava i nedovoljno produktivnu biljnu proizvodnju. Najplodnije oranične površine i površine pod voćnjacima zauzimaju 0,3%. Zemljišta II i III bonitetne klase je malo i nalaze se u uskim proširenjima riječnih dolina i nagibima na 20%.

Stočarstvo Razvoj stočarstva (govedarstva i ovčarstva) predstavlja značajan potencijal razvoja poljoprivrede u skladu sa značajnim zemljišnim potencijalima (45,3%) i livadama (12%). Na području opštine Šavnik, uglavnom u visinskom pojasu iznad 1.500 m, formiran je veliki broj privremenih stočarskih naselja - katuna.

Tabela 4. Stočni fond

Vrsta Broj grla Broj gazdinstava

Uslovno grlo UG 3.727 540

Goveda 2.376 457

Ovce 14.887 188

Koze 703 68

Svinje 572 266

Živina 4.053 338

Konji, magarci, mule 108 81 Izvor: Popis poljoprivrede 2010, Monstat


26

Stočne farme na području opštine se nalaze u vlasništvu individualnih poljoprivrednih proizvođača. Uglavnom su to farme koje prosječno broje 50-80 ovaca, a oko 30 farmera imaju stada preko 100 ovaca. Govedarske farme najčešće broje 4-6 dok je svega 11 farmera ima više od 10 krava. Prema podacima Poljoprivrednog popisa 2010. godine na području šavničke opštine trenutno ima 14.887 ovaca i 2.376 goveda. Stočni fond je u stalnom opadanju. Na teritoriji opštine Šavnik prisutno je kozarstvo, svinjarstvo, živinarstvo i pčelarstvo, ali su u značajnoj mjeri nerazvijeni u odnosu na govedarstvo i ovčarstvo, koje predstavljaju osnovne grane stočarstva. Poljoprivredna gazdinstva koja se isključivo bave poljoprivredom i žive od nje su ekstezivnog karaktera. Problemi u otkupu mlijeka dodatno su se odrazili na smanjenje broja muznih krava, a značajne količine se nisu nudile na tržištu već su prerađivane za sopstvenu potrošnju. Veterinarska zaštita u opštini Šavnik je organizovana preko privatne Veterinarske ambulante „Veterinarska ambulanta Sinjajevina“, a veterinarsku zaštitu obavlja jedan diplomirani veterinar i jedan veterinarski tehničar. Ribarstvo Sve šavničke rijeke su bogate ribom, a najznačajnije vrste su: potočna pastrmka (salmo truta) i lipljen (thymalleus thymalleus). Najbrojnija je potočna pastrmka, iako su se sa formiranjem Pivskog jezera znatno modifikovali raniji uslovi, što može imati i neželjene posledice za ovu plemenitu vrstu ribe. Riblji fond u svim vodama, iako još uvijek solidan, znatno je manji od potencijalnih mogućnosti. Glavni razlog ovakvog stanja je nekontrolisani izlov ribe u poslednjih dvadesetak godina. U opštini Šavnik može se vršiti proizvodnja ribe na intezivan način i sportsko-turističko ribarenje. Najznačajnije je istaći: potočnu pastrmku i lipljen. Za sada postoje 2-3 ribnjaka koji proizvode ribu za sopstvene potrebe i čiji kapaciteti iznose od 1-5 tona. 3.4.4 Šumarstvo Šume i šumsko zemljište kao značajno prirodno blago i obnovljiv resurs u državnom i privatnom vlasništvu, zauzimaju prostor od 19323,76ha ili 35% teritorije opštine, sa ukupnom drvnom masom od 1.982.276m³, od toga 1.766.744m³ u državnim i 215.532m³ u privatnim šumama. Šume na području Opštine prostorno su podijeljene na četiri gazdinske jedinice za državne šume:

- Bijela- Vojnik 4.339,22 ha - Bukovica 5.978,86 ha - Komarnica - Dragišnica 4.411,50 ha - Sinjajevina- Semolj 1.817,00 ha


27

Ukupno : 16.546,58 ha Država je preko uprave za šume 2008. godine dala dvije gazdinske jedinice na koncesiono korišćenje i to Bijelu-Vojnik, i Komarnicu- Dragišnicu (SL.list CG 10/2008). Šume i šumsko zemljište imaju proizvodnu, ekološku i socijalnu funkciju. Proizvodne šume: naglašena je proizvodna funkcija šuma. Država preko Uprave za šume u skladu sa Nacionalnom šumarskom politikom, planom razvoja šumarstva i planovima gazdovanje vrši: obnavljanje postojećih i podizanje novih šuma uz maksimalno korišćenje metodologija i nauke iz oblasti šumarstva. Zaštitne šume su šume gdje zaštitna i ekološka funkcija imaju primat nad privrednom funkcijom, a ustanovljavaju se na osnovu elaborata koje izrađuje uprava za šume. Površina zaštitnih šuma na području Opštine Šavnik iznosi 3.621 ha. Šume za posebnu namjenu su ogledna dobra, parkovi u ovom slučaju NP „Durmitor“ čija površina iznosi 693ha. Neobraslo šumsko zemljište: Na području Opštine Šavnik površina neobraslog šumskog zemljišta iznosi 3.797,39 ha od čega se više od 900 ha može koristiti za pošumljavanje što znatno doprinosi povećanju drvne mase i ukupnom razvoju šumarstva na području Opštine. Planirani godišnji etat

- Državne šume 14.216 m3 - Privatne šume 2.205 m3

Ukupno: 16.421 m3 Tekući godišnji prirast 22.185 m3 Šume su povezane putevima kroz šumu (javni+šumski) u dužini 141,8km od toga su javni putevi 62,4 km i van šume (javni + šumski) 227,7 km od toga su javni 200,1km. Učešće vrsta drveta:

- Četinari ukupno: 211.705 m3 - Jela 193.862 m3 - Smrča 12.403 m3 - Ostali četinari 4.805 m3

Prema evidenciji u hronikama radova na području opštine Šavnik u desetogodišnjem periodu 2000-2010 god. Izvršena je sječa bruto cca mase 90.500 m3 ili neto:

- Individualna sječa (koncesionar) 16.768 m3 - Za potrebe građana državna šuma 26.495 m3 - Za potrebe građana privatna šuma 29.004 m3


28

Drvoprerada na području Šavnika nije razvijena, zapravo na području opštine Šavnik ne postoji ni jedno registrovano preduzeće koje se bavi drvopreradom ili sječom šuma, već se konsesije dodjeljuju preduzeću iz druge opštine. 3.4.5 Turizam Pored velikih prirodnih turističkih potencijala (zimski turizam, ljetnji turizam, lovni turizam, agro-komplementarni turizam, vjerski turizam i njihove modifikacije), turizam kao privredna grana u Šavniku je na jako niskom stupnju razvoja. Osnovnu razvojnu prepreku predstavlja neadekvatna putna infrastruktura. U Šavniku trenutno postoje sledeći smještajni kapaciteti:

- Hoteli ”Šavnik” i ”Boan” (zatvoren) - Planinarsko selo ”Nevidio” - Odmorište ”Jatak” - Ribarsko naslje ”Alas” - U izgradnji su eko-sela na Mokrom i Kruševicama.

Od ugostiteljskih objekata trenutno rade restorani u Pošćenju i Kruševicama, te nekoliko kafana u Šavniku, Mljetičku, Boanu i Bukovici. Posljednih godina primjetan je rast broja turista koji posjećuju Šavnik, koji je praćen sve većim brojem stranih gostiju. U 2010. godini zabilježen je rekordan broj gostiju i noćenja. Prema podacima Monstata ukupan broj gostiju u 2010. godini je iznosio 991 i ostvareno je 16.410 noćenja. Međutim, treba imati u vidu da je poslednih godina u hotelskim objektima bio smješten veliki broj građevinskih radnika koji su bili angažovani na izgradnji puta Risan – Žabljak, tako da podaci ne odslikavaju pravo stanje dolazaka turista.

Grafik 19. Dolasci gostiju Grafik 20 . Ostvarena noćenja

20

359302

192

741

501 509

991

0

200

400

600

800

1000

1200

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

22

30361820

228

4484

807

3212

16410

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

14000

16000

18000

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Izvor: Mostat Puštanjem u rad magistralnog puta Risan-Žabljak, koji povezuje primorije i sjever Crne Gore, a koji prolazi kroz Šavnik, stvoreni su uslovi za bolje saobraćajno povezivanje Šavnika sa okruženjem.


29

Trenutno postoje uslovi za bavljenje: planinarenjem, alpinizmom, biciklizmom, ribolovom i jahanjem. Na ovom prostoru nalaze se atraktivne planine: Durmitorski masiv, Sinjajevina, Moračke planine, Krnovo sa najsjevernijim izdancima, Ostrvicom i Krnovskom glavicom, masiv Vojnika i dr. Pored planinskih masiva, tu su i kanjoni Nevidio, Komarnice, Pridvorice, Bijele i Bukovice. Jezera, koja se nalaze na ovom prostoru su: Zeleni vir, Pošćenjska jezera i vještačko Pivsko jezero. Kristalno bistre rijeke, pune potočne pastrmke: Tušinja, Bukovica, Bijela, Šavnik, Pridvorica, Komarnica i Grabovica, dopunjuju i oplemenjuju opšti ambijent ovog kraja. Pored klasičnih ljetnjih i zimskih turističkih motiva šavnički prostor omogućava i razvoj lovnog i ribolovnog turizma. Čitav prostor opštine Šavnik predstavlja povoljno stanište za život lovne, dlakave i pernate divljači (medvjed, divokoza, srna, divlja svinja, zec, lisica, vuk, tetrijeb, jarebica). Njihova brojnost je znatno manja od mogućnosti staništa, nego i pored toga lovni, kontrolisani turizam mogao bi se odvijati kao segment integralne turističke valorizacije ovog prostora. Još uvijek živa, sela i zaseoci i visoko- planinski katuni su prostorno razvojna osnova na koju se valorizacija baznih resursa (agro-turističkih) može osloniti. Na ovom prostoru nalaze se spomenici kulture: manastir Podmalinsko, manastir Svetog Đorđa u Bijeloj, spomen park „Vukovi korijeni“ - posvećen Vuku Stefanoviću Karadžiću u Petnjici, spomen kuća Novice Cerovića u Tušinji.

3.5 Tehnička infrastruktura 3.5.1 Saobra ćajna infrastuktura Razvoj sektora saobraćaja i njegova infrastruktra je posebno važan faktor ubrzanja za privredni razvoj Opštine i predstavlja osnovnu bazu. Putnu infrastrukturu opštine Šavnik sačinjava mreža magistralnih i regionalnih puteva i lokanih i nekategorisanih puteva. Izgradnjom kvalitetnog puta Risan- Nikšić –Šavnik –Žabljak-Pljevlja položaj Šavnika se mijenja u pozitivnom smislu. Osnovna saobraćajna veza Šavnika sa okruženjem je magistralni put Risan - Nikšić - Šavnik – Žabljak-Pljevlja, koji je najkraća veza crnogorskog primorja (Bokokotorskog zaliva) sa sjeverom Crne Gore. Druga saobraćajna komunikacija je regionalni put Nikšić - Šavnik - Tušinja - Bukovica - Žabljak. Dio ovog puta od Boana, preko Tušinje do Bukovice, nakon rekonstrukcije ima veću propusnu moć. Treća značajna komunikacija je regionalni put Mioska (magistralni put Podgorica - Kolašin) - prevoj Semolj - Boan. Ovaj put je često neprohodan u zimskom periodu. Ovaj putni pravac karakterišu veoma loši saobraćajni elementi, veliki usponi i padovi, mali radijusi krivina, česti odroni i loše održavanje.


30

Teritorijom šavničke opštine prolazi dio regionalnog puta Žabljak - Sedlo - Dobri do - Trsa - Plužine. Ovaj put je loših vertikalnih i horizontalnih karakteristika, služi kao ljetnja komunikacija između Žabljaka i Plužina, i predstavlja dio kružnog turističkog puta oko Durmitora. Lokalno povezivanje naselja sa regionalnim putevima je generalno veoma nezadovoljavajuće. Iako su lokalni putevi do skoro svih sela asfaltirani, elementi puteva su nepovoljni (veliki usponi i padovi, serpentine, mali radijusi krivina, nedovoljne širine). Takođe, u opštini Šavnik ne postoji organizovan lokalni saobraćaj. Ukupna dužina lokalnih puteva na teritoriji opštine Šavnik iznosi 122km, od toga 108,5km asfaltirani i 13,5km neasfaltirani.7 Pored navedenih lokalnih puteva opština Šavnik ima razvijenu mrežu katunskih i šumskih puteva u dužini od 187km. Ovi putevi su u dosta lošem stanju. Komunikacija ovim putevima se odvija u ljetnjem periodu. Nedostajuće komunikacione mreže se odnose na putne pravce koje treba rekonstruisati i dovesti u stanje prohodnosti u zimskom periodu, prije svega Boan - Tunel Semolj - Crkvine, Dubrovsko - Dragaljevo - Plužine i Šavnik - Bijela. Preko područja opštine Šavnik trasirane su tri planinske biciklističke staze i to: Nikšić - Bijela - Trsa - Brstanovica ; Nikšić - Boan - Žabljak ; Nikšić - Lola - Sinjavina –Mojkovac, što čini nove prednosti za razvoj turizma. 3.5.2 Elektroenergetski sistem Elektroenergetska infrastruktura Temelj elektroenergetskog sistema predstavlja mreža dalekovoda 35 kV dužine 28km, koji sa izvorne strana napajanja Brezna-Šavnik-Žabljak i odvodom za Boan kao i dvije male elektrane (za ostrvski rad) sa instalisanom snagom od 2x100 kVA i dvije trafostanice 35/10 kV pojedinačne instalisane snage 2x1 MVA, jedna locirana u gradu Šavniku (Dobra sela) i druga locirana u Boanu. Prenosna mreža Prenosnu mrežu sačinjava:

� 35kV dalekovod od Brezne do Šavnika (Dobra sela sa prečnikom užeta od 95mm2) � 35kV mreža od Šavnika (Dobra sela - Slatina - Žabljak) sa krakom Slatina - Boan

prečnikom užeta 50 mm2 � TS-35/10 Šavnik (Dobra sela) � TS-35/10 Boan

7 Lokalni putni pravci i njihova dužina su dati u Prilogu 4


31

U postojećem stanju sistem prenosa električne energije preko dalekovoda 35kV je nesiguran i ne obezbjeđuje kvalitetan prenos elektrićne energije, zbog malog presjeka i preopterećenosti TS-a 110/35 kV u mjestima napajanja (Nikšić, Pljevlja) . Distributivna mreža Na gradskom području je podzemna kablovska mreža dosta dobrog kvaliteta. Na vangradskom području mreža je vazdušna na pojedinim dionicama je zastarjela i lošeg kvaliteta, a provodnici su malog presjeka. Stubovi su amortizovani u najvećem dijelu i ne ogovaraju propisanim tehničkim uslovima. Mreža 0,4kV kojom je pokrivena cijela teritorija opštine Šavnik ne zadovoljava potrebe potrošača. Tabela 5. Dužine distributivnih vodova (NV – nadzemni vod, KV – kablovski vod)

NV 35kV KV 35kV NV 10kV KV 10kV NV 0,4kV kV 0,4kV Ukupno

km km km km km km km

Šavnik 27.100 0,90 84.300 2.820 197.900 5.500 317.601

Tabela 6. Broj i snaga trafostanica

TS 35/10kV TS 10/0,4kV STR 10/0,4kV

Broj TS Ins.snaga Broj TS Ins.snaga Broj TS Ins.snaga kom MVA kom MVA kom MVA

Šavnik 2 2 7 3,57 50 3,22

Tabela 7. Broj potrošača po naponskim nivoima

35 kV 10 kV 0,4kV 0,4kV domaćinstva Ukupno

Šavnik 1 0 55 1.610 1.666

3.5.3 Telekomunikacije Fiksna telefonija Opština Šavnik je pokrivena fiksnom telefonijom i to sa savremenim digitalnim komutacionim čvorom LC Šavnik instalisanog kapaciteta od 448 priključaka od kojih je priključeno 203. Na LC čvor Šavnik optičkim kablom povezan je RRS Boan i RRS Bukovica. Komutacioni čvor Boan ima 320 priključaka od kojih je 94 uključeno. Komutacioni čvor Bukovica ima 128 priključaka od kojih je 98 uključeno. U komutacionom čvoru LC Šavnik postoji široko pojasni servis ADSL i IPTV. Sva tri komutaciona čvora povezana su kablom tipa TK00V i TK59GM. Kroz Šavnik prolazi optički kablovski pravac Nikšić- Žabljak. RTV i kablovski distributivni sistem Razvoj emisione tehnike ne prati potrebe stanovništva. Distribuciju signala radio i televizije državnih i privatnih stanica vrši RDCCG. Na području opštine egzistira i jedan MMDS (TV Total) sa malim brojem priključaka.


32

Mobilna telefonija Opštinu Šavnik pokrivaju sva tri crnogorska operatera mobilne telefonije preko svojih baznih stanica:

� Telenor - pet baznih stanica � T- mobile - četiri bazne stanice � M-tel - dvije bazne stanice

Pokrivenost mobilnom telefonijom se može okarakterisati kao dobra. 3.5.4 Vodovod i kanalizacija Vodovod Snabdijevanje gradskog dijela vodom riješeno je zahvatanjem sa izvorišta „Glava Šavnika“ udaljenog oko 500 m sjeverno od naselja Šavnik. Način vodosnabdijevanja je gravitacioni za donji dio naselja i potisno-gravitacioni za gornji dio naselja. Za snadbijevanje gornje zone naselja koristi se sabirni bazen Turija zapremine oko 120m³. Dužina glavnog vodovoda je oko 3km, dok je dužina sekundarnog (distributivnog) sistema oko 1.500m. Na vodovodnoj mreži priključeno je 150 korisnika. Napajanje naselja se vrši sa količinom zahvaćene vode i na osnovu paušalne procjene (ne postoje vodomjeri) iznosi oko 35.000 do 40.000m³, dok je količina isporučene vode od 27.000 do 30.000m³ na godišnjem nivou. Količine vode koja se fakturise prema korisnicima obračunava se paušalno na osnovu utvrđenih normi i iznosi 5 m³ po članu, što predstavlja potrošnju vode po domaćinstvu od 35 do 20m³ mjesečno. Na seoskom području u opštini Šavnik postoji veći broj nezavisnih vodovodnih sistema. U većini naseljima su izgrađeni (Kruševice, Mokro, Seoca, Bare, Komarnica, Pošćenje) ili djelimično izgrađeni (Godijelji, Duži, Grabovica, Bukovica, Slatina, Mljetičak, Timar, Krnja jela, Sirovac, Bijela, Miloševići). Takođe, postoje pojedina naselja kod kojih nije na adekvatan način riješeno vodosnadbijevanje (Previš, Dobra sela, Duži, Dubrovska, Borovac, Strug, Malinsko). Za dio ovih naselja postoji projektna dokumentacija.

Postojeći sistem gradskog i seoskih vodovoda karakteriše:

� Nekvalitetno izgrađeni vodozahvati; � Mali broj prikjlučenih domaćinstava; � Nekvalitetno izvedeni cjevovodi; � Neriješeno održavanje, a posebno sanitarno-higijenski tretman i praćenje kvaliteta vode; � Nedovoljna izgrađenost vodovoda � Slabo zaštićena izvorišta koja se koriste (nijesu formirane sanitarne zone);

Kanalizacija Kanalizaciona mreža je izgrađena na teritoriji naselja Šavnik. Oko 60% naselja je priključeno na kanalizacionu mrežu. Kanalizacija se ispušta u rijeku Bikovicu (sa lijeve i desne strane korita rijeke), čime se zagađuje rijeka i negativno utiče na stanje vodotoka nizvodno od Šavnika, a time i na ukupno stanje životne sredine. Fekalna i atmosferska kanalizaciona mreža su u lošem


33

stanju, pa je i ovaj problem potrebno dugoročno riješiti uz pomoć države Crne Gore. Ovo se odnosi kako na rekonstrukciju mreže, tako i na njeno proširenje u djelovima grada gdje ne postoji fekalna kanalizacija, nego se koriste septičke jame. Kanalizacioni sistem u gradu karakteriše:

� Neizgrađen glavni sabirni kolektor, te se otpadne vode ispuštaju u vodotok rijeka. � Nema uređaja za primarni i sekundarni tretman otpadnih voda; � Nedovoljni kapaciteti izgrađene mreže; � Nizak stepen izgrađenosti; � Dotrajalost izgrađenih kanalizacija; � Komercijalni subjekti ispuštaju otpadne vode u vodotoke bez ikakvog pred-tretmana.

3.5.5 Upravljanje otpadom Čvrsti otpad na području opštine sakuplja JP preduzeće Komunalne djelatnosti Šavnik pomoću jednog vozila – samopodizača za otvorene kontenjere od 3m³. Ovaj otpad se odlaže na n€eđenu deponiju Zauglina (nije ograđena). Deponija se nalazi na 0,8km od gradske zone 600 m od Obrazovnog centra Šavnik. Kroz samu deponiju protiče potok koji se u periodu većih padavina uliva u rijeku Bijelu. Sakupljanje čvrstog otpada osim iz naselja Šavnik vrši se i iz Boana, Bukovice, Bijele i Pošćenja. Sakupljanje otpada sa područja ostalih sela za sada nije moguće jer nedostaju kontejneri. Količina otpada koji se godišnje sakupi i odloži na deponiju je cca 536t. Od toga se na deponiju odloaže oko 300t. Otpad se uništava samozapaljivanjem, što je u suprotnosti sa standardima EU. Količine medicinskog i drugog takozvanog opasnog otpada su neznatne. Postojeća deponija komunalnog otpada za čvrsti otpad iz stanova i poslovnih prostorija locirana je u blizini vodotoka rijeke Bijele, koju direktno ugrožava, ne može služiti toj namjeni, pa bi izbor odgovarajućeg rješenja trebalo ubrzati. Ista je n€eđena i neobezbijeđena. Nalazi se samo na 30 m od magistralnog puta Nikšić - Žabljak i nekoliko stotina metara od rijeke Bijele, te kao takva ne odgovara namjeni i predstavlja potencijalnu opasnost za zagađivanje ne samo neposrednog lokaliteta već i šire. Neutralisanje neselektivnog otpada sagorijevanjem predstavlja mogući izvor zagađenja relativno čistog vazduha. Programom odvoza čvrstog otpada obuhvaćeno je područje grada i jednog broja sela. Na seoskom području nije prisutan program sakupljanja i odvoza smeća. Privremene deponije se formiraju na neprimjerenim mjestima, na kojima ne postoji nikakav tretman otpada. Prostornim planom i Strateškim master planom upravljanja otpadom na nivou Crne Gore, predviđena je izgradnja regionalne sanitarne deponije u Nikšiću i to za potrebe opština: Nikšić, Šavnik i Plužine.


34

3.6 Zaštita životne sredine Postojeća situacija u pogledu kvaliteta zaštite životne sredine ukazuje na nužnost nove politike (cjelovit i dugoročan program) prema svom prostoru i njegovim resursima. Program zaštite bi se odnosio na više segmenata zaštite životne sredine, a prvenstveno na zaštitu: vegetacije, voda i zemljišta, kao i razvoj komunalne infrastrukture. 3.6.1 Vegetacija Na teritoriji opštine Šavnik gravitira veliki vegetacioni pokrivač. Šume su najznačajniji faktor održavanja ekološke ravnoteže i stabilnosti eko sistema. Upoređujući stanje šuma sa nekim drugim područjima može se konstatovati da su šume dobro očuvane i postaju kandidati za zaštićena prirodna dobra kao parkovi prirode, što znači da se u prothodnom periodu dobro gazdovalo. Otvorenost šuma iz 1975. godine sa 2,2 m/ha povećne je na primjer u području Bukovice na 14m/ha u šumi i 19 m/ha van šume. Zdravstveno stanje šuma se može ocijeniti kao zadovoljavajuće. Uprava za šume prateći zdravstveno stanje, shodno programu praćenja zdravstvenog stanja na nivou države, ima postavljene dvije bioindefikacione tačke na području Šavnika i to jedna u Dubrovsku iznad kanjona Komarnice i druga u Bukovičkoj gori u blizini Malog Modrog Rta. Uticaj kisjelih kiša i aerozagađenje ostavlja trag na zdravstveno stanje, dok je štetni uticaj čovjeka sveden na minimum jer šumskih krađa gotovo da nije bilo. Štete prilikom sječe i izvoza šuma su neznatne. Šume na području opštine Šavnik spadaju u sljedeće kategorije ugroženosti:

� II kategorija - kulture crnog bora, izdanačke šume i šikare hrasta u kanjonima, sastoine bora krivulja.

� III kategorija - prebirne sastoine u kojima dominira jela, šumske kulture, izdaničke šume hrasta van kanjona.

� IV kategorija - visoke i izdaničke šume bukve na suvim staništima i južnim ekspozicijama.

Sušni vremenski periodi od juna do oktobra mjeseca na staništima posebno krečnjačke podloge čine povoljne uslove za stvaranje požara. Blagovremeno otkrivanje požara, spremnost službe zaštite spašavanja lokalne samouprave su osnovni faktori od kojih direktno zavisi veličina štete. Organizovanost službe zaštite i spašavanja nije na zavidnom nivou. Često je potreba intervenicija vatrogasne jedinica iz Nikšića. Pored važnih privrednih-šumskih vrsta drveća (bukva, jela, smrča) ovo područje je bogato drugim šumskim proizvodima a prvenstveno ljekovitim biljem, gljivama i plodovima. Dosadašnji način organizovanja ovog posla nije na zavidnom nivou. Nema razrađenih upustava prema obimu, vrstama i periodima rada, kao ni dovoljna kontrola u korišćenju i njezi. Zbog korišćenja


35

na neadekvatan način na ovom prostoru su ugrožene pojedine vrste (lincura, lipa, borovnica). Određene vrste su nepoznate i neiskorišćene. 3.6.2 Vode Dominantan izvor zagađivanja voda su kanalizacija i komunalne otpadne vode koje se direktno ispuštaju u rijeku, kao i nepostojanje adekvatnih uređaja za taloženje i prečišćavanje voda prilikom tovljenja riba, čime se zagađuje rijeka i negativno utiče na stanje vodotoka. Pored komunalnih otpadnih voda, neadekvatno riješeno pitanje odlaganje otpada na deponiji kroz koju direktno prolazi potok i odvodi u rijeku, dodatno zagađuje vode. Posebnu pažnju treba posvetiti neplanskoj i nekontrolisanoj eksploataciji šljunka iz rječnih korita, koja kao posljedicu ima urušavanje i nestanak vodotokova. Navedeno stanje se može popraviti izgradnjom kanalizacione mreže i sistema za prečišćavanje, sprječavanjem ili ograničavanjem unošenja u vode opasnih i štetnih materija, odlaganjem otpadnih i drugih materija na područjima koja ne mogu uticati na pogoršanje kvaliteta voda i prečišćavanjem zagađenih voda. Kontrolu hemijsko-biološke ispravnosti vode za piće neophodno je vršiti redovno na svim vodoizvorištima. 3.6.3 Vazduh U opštini nema većih zagađenja, osim eventualnog uništavanja otpada samozapaljivanjem. U pogledu vrijednosti sadržaja zagađujućih materija, SO2 i dima, može se ocijeniti da kvalitet vazduha pripada klasi čistog vazduha. Važećim dokumentima je ograničena izgradnja privrednih subjekata koji izazivaju veća zagađenja vazduha, a za manje privredne subjekte sprovodi se stroga procedura izrade Elaborata procjene uticaja na životnu sredinu, za svaki konkretni projekat. 3.6.4 Zemljište O kvalitetu zemljišta trenutno nema dovoljno podataka. Zbog toga je neophodno izvršiti ispitivanja, na osnovu kojih bi se izvršila rejonizacija i predlog specijalizacije proizvodnje. Zbog ograničenih kvalitetnih poljoprivrednih površina, treba dati prioritet adekvatnoj zaštiti ovog resursa. Primjenom koncepta integralne zaštite treba primijeniti posebne mjere kao što su: po mogućnosti navodnajvanje i melioracija, ograničena upotreba vještačkih đubriva i veća stručna pomoć poljoprivrednim proizvođačima.


36

3.7 Administrativni kapaciteti Organizaciona struktura Organizacija i rad organa opštine Šavnik definisani su statutom i drugim propisima, u skladu sa Zakonom o lokalnoj samoupravi. Organi opštine Šavnik su Skupština opštine, koja predstavlja zakonodavnu vlast i Predsjednik opštine, koji predstavlja izvršnu vlast. Prema Odluci o organizaciji i načinu rada lokalne uprave opštine Šavnik, lokalna uprava u Šavniku organizovana je kroz sljedeće organe:

� Sekretarijat lokalne uprave � Zajednička stručna služba � Služba zaštite i spašavanja i � Komunalna policija.

Radi obezbjeđivanja vršenja poslova od neposrednog interesa za lokalno stanovništvo opština Šavnik je osnovala JP „Komunalne djelatnosti“ i dvije javne ustanove: Turističku organizaciju Šavnik i Centar za kulturu, sport i medije. U toku je priprema nove organizacione strukture organa lokalne uprave. Ljudski resursi U lokalnoj samoupravi Šavnik zaposleno je ukupno 65 lica (u lokalnoj upravi 45, u Centru za kulturu pet, u Turističkoj organizaciji jedan i JP „Komunalne djelatnosti“ 14) od čega 39 muškaraca i 26 žena. Struktura zaposlenih prema obrazovanju:

- osnovno 4 - KV-VK 7 - SSS 27 - VS 7 - VSS 20

Struktura zaposlenih u lokalnoj samoupravi prema radnom stažu: - do 5 god. 10 - od 5 do 10 god. 6 - od 10 do 15 god. 3 - od 15 do 20 god. 3 - od 20 do 25 god. 6 - preko 25 god. 17

Struktura zaposlenih u JP „Komunalne djelatnosti“ prema radnom stažu: - Od 5 do 10 god. 5 - Od 10 do 15 god. 6 - Od 15 do 20 god. -


37

- Od 20 do 25 god. 1 - Preko 25 god. 2

Struktura zaposlenih prema radnom stažu u Centru za kulturu, sport i medije: - od 5 do 10 god. 1 - od 10 do 15 god 2 - preko 25 god. 2

U Turističkoj organizaciji Šavnik radi jedno lice sa manje od pet godina radnog staža. Sa aspekta kvalifikacione strukture i iskustva u obavljanju poslova u lokanoj samoupravi i javnim ustanovama na lokalnom nivou, može se ocijeniti da je struktura zaposlenih zadovoljavajuća. U pogledu poznavanja stranih jezika i korišćenja informacionih tehnologija, potrebna je dodatna edukacija zaposlenih radi efikasnijeg rada. U narednom periodu, fokus će biti na poboljšanju efikasnosti rada organa lokalne samouprave, kao jednog od osnova za realizaciju samog plana. Tehni čki kapaciteti Organi lokalne uprave rade u zgradi „Spomen doma“ koja se nalazi u opštinskom centru gdje koriste 18 kancelarija i jednu salu za sastanke. Službe lokalne uprave relativno su dobro tehnički opremljene. Posjeduju 23 kompjutera sa 17 štampača i jednim skenerom, kao i 20 lap topova. Opštinske službe koriste internet u nekoliko kancelarija. JP.“Komunalne djelatnosti“ radi u dvije kancelarije koje su smještene u drugoj zgradi opštinskog centra. Za sprovođenje svojih aktivnosti, preduzeće ne posjeduje svu neophodnu građevinsku mehanizaciju. Centar za kulturu, sport i medije koristi dvije kancelariju u zgradi Spomen doma. Objekti u kojima se vrše kulturno-zabavne djelatnosti, nijesu u potpunosti opremljene i nedostaju neki od osnovnih uslova za normalno održavanje kulturno-zabavnih programa, pogotovo u zimskom periodu. Turistička organizacija opštine Šavnik radi u jednoj kancelariji koja je smještena u Hotelu „Šavnik“ i ima jedan kompjuter. Kapaciteti za koriš ćenje EU fondova Opština Šavnik, kao i sve ostale lokalne samouprave u Crnoj Gori, ima mogućnost da koristi sredstva iz dostupnih fondova Instrumenta za predpristupnu pomoć. Iskorišćenost dostupnih fondova u velikoj mjeri zavisi od kapaciteta lokalnih samouprava da pripreme i implementiraju projekte. Trenutno, u opštini Šavnik radi 5 zaposlenih na poslovima pripreme i sprovođenja projekata finansiranih iz dostupnih EU fondova, dok prije dvije godine nije bilo zaposlenih koji su se bavili ovom oblašću. Porast broja zaposlenih koji se bavi ovim poslovima, ukazuje da je prepoznat značaj korišćenja EU fondova i jačanja ljudskih kapaciteta. Značajnu podršku jačanju kapacita zaposlenih, opština Šavnik je dobila od Zajednice opština Crne Gore, putem projekta Tehnička


38

pomoć lokalnim samoupravama u pripremi projekata za EU fondove. Međutim, još uvijek ne postoji formirana jednica za pripremu i sprovođenje projekata finansiranih iz EU sredstava. U prethodne dvije godine, pripremljen je jedan projekat koji je odobren u okviru dostupnih fondova EU. Projekat je pripremljen uz pomoć Tima za tehničku podršku reforme lokalne samouprave u saradnji sa Zajednicom opština Crne Gore. Opština Šavnik je na poziv koji je objavila delegacija Evropske unije u Crnoj Gori, a odnosi se na grant za male infrastrukturne projekte, aplicirala sa projektom „Izgradnja i opremanje vatrogasne stanice. Ukupna vrijednost projekta iznosi 556.061,80€, a planirano je da se realizuje u roku od 13 mjeseci. Prioritetne potrebe za jačanje apsorpiconih kapaciteta prepoznate su u:

� većim finansijskim sredstvima na raspolaganju za pripremu i sprovođenje projekata, � bolje osposobljenim zaposlenima; � boljoj saradnji sa jednicima lokalne samouprave, � boljoj organizaciji i upravljanjem u okviru lokalne smaouprave � boljim tehničkim uslovima rada

Kada su u pitanju specifične vještine pripreme i sprovođenja projekata finansiranih iz EU fondova postoji potreba za:

� boljim znanjem engleskog jezika, � pripremi projektne dokumentacije; � izvještavanjem o napretku projekta; � evaluaciji projekta i � poznavanju postupka procijene uticaja na životnu sredinu.

Planovi i strateška dokumenta Važan pokazatelj razvijenosti lokalnih samouprava je ažurnost u donošenju strateških dokumenata. Nepostojanje ili zastarjelost dokumenata za planiranje ukazuje na ozbiljan nedostatak srednjoročne i dugoročne razvojne orjentacije lokalne uprave. Stupanjem na snagu novog Zakona o uređenju prostora i izgradnji objekata (Sl. List CG, br. 51/08) lokalne samouprave imaju obavezu da donesu novi Prostorno-urbanistički plan lokalne samouprave. Opština Šavnik je toku izrade i donošenja Prostorno-urbanističkog plana, koji se realizuje u okviru projekta Zemljišne administracije i upravljanja (LAMP). Stupanjem na snagu Zakona o regionalnom razvoju Crne Gore („Službeni list CG“ br. 20/11), opština je u obavezi da donese strateški plan razvoja, čija je izrada u toku. Pored ovog osnovnog strateškog dokumenta, postoji potreba za izradom sektorskih strategija. Opština Šavnik nije donijela lokalni Plan upravljanja otpadom za period 2008-2012. godine, bez obzira što je to bila obavezna da uradi na osnovu člana 17. Zakona o upravljanju otpadom („Sl. list CG“, broj 80/05). Takođe u cilju podrške izrade, koordinacije i implementiranja strateških planova na nivou opštine, potrebno je kadrovski znatno ojačati sektor strateškog i sektorskog planiranja.


39

Budžet Tabela 8. Budžet od 2006. do 2011. godine

2006 2007 2008 2009 2010 2011 Plan 2012

Tekući 418.736,70 492.832,14 888.849,52 779.571,91 838.484,33 982.029,28 961.828,87 Kapitalni 314.719,78 99.523,92 511.000,58 178.339,33 120.517,07 57.785,78 851.479,51 Ukupno 733.465,48 592.356,06 1.399 850,10 957.911,24 959.001,40 1.039.815,06 1.813.308,38

Izvor: Lokalna samouprava Tabela 9. Struktura prihoda od 2006. do 2011. godine

2006 2007 2008 2009 2010 2011

Plan 2012

Sopstveni i ostali prihodi

218.999,61 325.663,16 869.780,88 310.289,82 270.660,90 454.503,37 657.360,96

Transferi, donacije i pomoć

529.838,00 387.223,00 714.864,18 797.165,78 1.046.268,71 1.132.052,20 1.155.947,40

Pozajmice i krediti 14.850,00 321.481,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00

Ukupno 763.687,61 1.034.367,16 1.584.645,06 1.107.455,60 1.316.929,61 1.586.555,57 1.813.308,36

Izvor: Lokalna samouprava


40

4 SWOT ANALIZA SWOT analiza predstavlja presjek svih faktora koji utiču na stanje i razvoj opštine Šavnik. Snage i slabosti su unutrašnji pozitivni i negativni elementi na koje se može uticati, dok su šanse i prijetnje spoljašnji pozitivni i negativni faktori na koje se ne može uticati, ali se mogu predvidjeti, usaglašavati, i može im se prilagođavati. SWOT analiza izrađena je u skladu sa dosadašnim rezultatima analize.

PREDNOSTI SLABOSTI

Demografija, rad, socijalno staranje i ostale društvene djelatnosti

• Organizovana socijalna zaštita

• Organizovana javna ustanova za razvoj kulturno-zabavnih djelatnosti

• Prisutnost četvororazednih područnih odjeljenja osnovnih škola na ruralnim područjima

• Prisustvo spomenika kulture

• Depopulacija • Nepovoljna starosna struktura

stanovništva • Visok odliv obrazovanih ljudi • Nedadekvatna zdravstvena zaštita • Nedekvatna opremljenost Doma

kulture za organizovanje kulturno-zabavnih programa

• Nepostojanje infrastrukture za razvoj sporta i fizičke kulture

• Odliv radno sposobnog stanovništva

• Dugoročna nezaposlenost

Ekonomski razvoj

• Geomorfološke karakteristike • Biološka raznovrsnost (flora i

fauna) • Prisutnost mineralnih sirovina • Stimulativni opštinski propisi

za investitore • Privredna zona • Obnovljivi izvori energije

(hidropotencijal, vjetar, sunce) • Raspoloživo poljoprivredno

zemljište • Potencijali za razvoj raznih

vidova turizma (seoski,vjerski, pješački, lovni i sl)

• Nerazvijena privredna djelatnost i infrastruktura

• Nedostatak specijalističkih kadrova • Nedostatak kvalitetnog hotelskog

smještaja • Nedostatak investiciono – tehničke

dokumentacije • Usitnjenost i neobrađenost

poljoprivrednih površina • Nizak stepen obrade proizvoda • Neorganizovan otkup

poljoprivrednih proizvoda • Neadovoljna promocija Šavnika

Infrastruktura

• Dobra saobraćajna povezanost sa primorijem i sjeverom saobraćajnicom Risan-Nikšić-Šavnik-Žabljak

• Relativno dobra mreža

• Slaba komunalna opremljenost na ruralnim područjima (vodovod, kanalizacija, regulacija fekalnih i otpadnih voda)

• Loš kvalitet lokalnih puteva na


41

regionalnih i magistralnih puteva

• Relativno dobra el.energetska infrastruktura u gradskom području.

• Dobra infrastruktura za snabdijevanje vodom u gradskom području

• Razvijena telekomunikaciona mreža

ruralnim područjima i slaba povezanost seoskih područja sa gradskim jezgom

• Nedovoljno razvijen sektor informacionih tehnologija

• Nedovoljno razvijena sekundarna el.energetska infrastruktura

• Nepostojanje sistema za prečišćavanje otpadnih voda

• Nepostojanje sanitarne deponije

Životna sredina

• Očuvan kvalitet vazduha, vode i zemljišta

• Veliko bogatstvo biodiverziteta

• Izuzetan prorodni ambijent, • Posjedovanje vrijednog

zaštićenog područja (NP Durmitor)

• Aktivne NVO i civilni sektor u oblasti životne sredine

• Nedekvatna opremljenost komunalih službi za obavljanje svojih djelatosti

• Nepostojanje zakonske regulative i njihove primjene na lokalnom niovu (plan upravljanja čvrstim otpadom, lokalni plan zaštite biodiverziteta)

• Neadekvatno upravljanje čvrstim komunalnim otpadom

• Prisutnost divljih deponije u ruralnom području

• Mala pokrivenost kanalizacionom mrežom grada

Administrativni kapaciteti

• Formirani organi i službe u skladu sa zakonom

• Solidna tehnička opremljenost • Dobra interna komunikacija i

povezanost organa i službi

• Nedovoljan broj kadrova sa specifičnim znanjem i vještinama

• Višak zaposlenih • Nedovoljna informatička obučenost

i poznavanje stranih jezika • Zastarjelost planskih dokumenata • Nepostojanje sektorskih strategija

razvoja ŠANSE PRIJETNJE

Demografija, rad, socijalno staranje i ostale društvene djelatnosti

• Edukacija preko ZZZCG • Program aktivne politike

zapošljavanja • Ulaganje u cjeloživotno

obrazovanje • Otvaranje novih obrazovnih

institucija i programa • Obuke o EU programima • Angažovanje nedostajuće

radne snage iz okruženja • Angažovanje kreativnih i

• Nizak prirodni priraštaj stanovništva • Dalja depopulacija stanovništva • Nezainteresovanost za pojedina

obrazovna zanimanja • Nedostatak sredstava za realizaciju

projekata iz oblasti društvenih djelatnosti


42

stručnih kadrova

Ekonomski razvoj

• Valorizacija potencijala prirodnih bogastava (turizam);

• Valorizacija obnovljivih izvora energije

• Razvoj poljoprivrede. • Razvoj novih trendova u

turizmu (biciklizam, lovni turizam, splavarenje i sl.)

• Rastuća međunarodna tražnja za ruralnim turizmom

• Razvoj informacione tehnologije

• Transfer znanja i tehnologija • Jačanje i razvoj sektora MSP

• Svjetska ekonomska kriza; • Manjak investitora, • Siva ekonomija • Globalna konkurencija u svim

područjima privredne djelatnosti • Nemogućnost privlačenja

sredstava za razvoj obnovljivih izvora energije

Infrastruktura

• Poboljšanje putne infrastrukture

• Izgradnja regionalne deponije • Privatno-javno partnerstvo

• Nedostatak sredstava za realizaciju infrastrukturnih projekata

• Nepronalažnje investitora za ulaganja u infrastrukturu

Životna sredina

• Proširivanje zaštićenih područja

• Primjena evropskih principa i standarda u oblasti životne sredine

• Mogućnost gajenja ljekovitog bilja koji bi smanjilo eksploataciju prirodnih vrsta

• Unapređenje upravljanja šumama, uz veći stepen uključenosti lokalnih samouprava

• Nestručna upotreba pesticida i zagađenje zemljišta

• Neadekvatna i nekontrolisana sječa šuma

• Neplanska ekspoatacija šljunka i pijeska iz rječnih tokova

• Nekontrolisan lov i ribolov (korišćenje nedozvoljenih sredstava);

• Nestručna i nekontrolosana eksploatacija ljekovitog bilja i šumskih plodova

• Nelegalna gradnja koja ugrožava prirodne i druge vrijednosti

• Elementarne nepogode

Administrativni kapaciteti

• Mogućnost uspostavljanja novih usluga kroz forme međuopštinske saradnje

• Uspostavljanje jedinice za razvoj ljudskih resursa u lokalnoj upravi

• Uspostavljanje savjetodavne

• Odliv kvalitetnog kadra; • Neusklađenost politika razvoja

lokalne samouprave i države • Nepovoljni izvori eksternog

finansiranja • Usporen proces decentralizacije • Nesprovođenje donesenih


43

jedinice za podršku privrede • IPA fondovi i donatori

strateških planova

5 STRATEŠKI DUGOROČNI CILJ (VIZIJA) OPŠTINE U 2016. godini Šavnik je opština u kojoj je stvoren ambijent i uslovi za kvalitetan život i rad ljudi, sa razvijenom poljoprivredom, raznovrsnom turističkom ponudom i očuvanim prirodnim okruženjem. 6 PRIORITETI I MJERE Prioritetne oblasti, odnosno prioriteti treba da doprinesu postizanju strateškog cilja. Svaki prioritet predstavljen kroz niz mjera u nekom sektoru/oblasti i predstavlja okvir za pripremu i izradu konkretnih razvojnih projekata. Prioritet 1 Stvaranje uslova za kvalitetan život ljudi Mjera 1.1 Poboljšanje infrastrukture u gradskom i seoskom području

Projekat 1: Izrada projektne dokumentacije za lokalne puteve Projekat 2: Asfaltiranje puta Bare – Timar preko Štičija Projekat 3: Asfaltiranje puta Vrtoč polje - Odrag Projekat 4: Modernizacija katunskog puta Odrag – Okruglica – Kričačko polje - Starac Projekat 5: Nasipanje dionice puta Tušinja – Cer, 3km Projekat 6: Nasipanje puta Timar – Timarsko polje – Kamena gora Projekat 7: Rekonstrukcija i asfaltiranje lokalnog puta Gornja Bukovica – Gusarevci Projekat 8: Rekonstrukcija i asfaltiranje puteva u selu Strug u dužini od 10 km Projekat 9: Saniranje potpornih zidova na putu Cikavac – Žuta greda

Projekat 10: Rekonstrukcija i asfaltiranje lokalnog puta Donja Bukovica – Borovac, 3km Projekat 11: Rekonstrukcija mosta u Donjoj Bukovici Projekat 12: Rekonstrukcija i asfaltiranje lokalnog puta u selu Sirovac, 5km Projekat 13: Rekonstrukcija i izgradnja mostova u Sirovcu Projekat 14: Rekonstrukcija i izgradnja seoskih puteva u selima Mokro i Gradac, 5km Projekat 15: Rekonstrukcija i izgradnja seoskog puta Gornja Bukovica – Provalija, 4km Projekat 16: Rekonstrukcija i nasipanje katunskog puta Gusarevac- Božova česma – Ivica

– Godijelji u dužini 6km Projekat 17: Rekonstrukcija i nasipanje katunskog puta Potrk – Zakosi – Lola – Lola

Moračka – Strug Javorje u dužini 20km Projekat 18: Rekonstrukcija i nasipanje seoskih puteva na Slatini, 7km Projekat 19: Rekonstrukcija katunskog puta Laza – Štirni do, 4km Projekat 20: Rekonstrukcija lokalnog puta Krnja Jela – Bare, do Timara, 6km Projekat 21: Rekonstrukcija lokalnog puta Pošćenje – Komarnica Projekat 22: Rekonstrukcija lokalnog puta Pošćenje - Pridvorica, 3km Projekat 23: Saniranje postojećeg prelaza preko Ždrijela na putu Šavnik – Bijela Projekat 24: Rekonstrukcija i nasipanje katunskog puta Krnjača – Studena sa krakom za

Boban i Prijespu Projekat 25: Rekonstrukcija i nasipanje puta Dubrovsko- Bezuje, sa asfaltiranjem, 4 km Projekat 26: Popravka mosta Nevidio


45

Projekat 27: Rekonstrukcija i nasipanje lokalnog puta tunel Ivica – Klisura u dužini od 2km Projekat 28: Rekonstrukcija i izgradnja katunskog puta Božov do – Javorje – Semolj,

dužine 12 km Projekat 29: Rekonstrukcija i asfaltiranje lokalnog puta Crvena ploča – Godijelji dužine

2km Projekat 30: Nastavak izgradnje lokalnog puta u Godijeljima do magistralnog puta Projekat 31: Izgradnja 3,5km vodovoda sa bazenom sa izvorišta Previška vrela za

rješavanje problema snabdijevanja vodom takozvane „visoke zone“ u naselju Šavnik

Projekat 32: Rekonstrukcija gradskog vodovoda u naselju Šavnik Projekat 33: Elektrifikacija katuna pomoću solarne energije (Studena, Boban, Robova

Greda, Dobri Do, Ivica, Sinjajevina, Kravica, Lola, Krnovo) Projekat 34: Izrada projektne dokumentacije vodovoda u selu Bijela Projekat 35: Rekonstrukcija i izgradnja seoskih vodovoda u Boanu, Tušinji, Bijeloj,

Bukovici, Godijeljima, Previšu i Dobrim Selima

Projekat 36: Vodosnabdijevanje u bezvodnim područjima Strug, Malinsko, Dobra Sela, Duži, Dubrovsko)

Projekat 37: Izgradnja autobuske stanice Šavnik Projekat 38: Uređenje naselja Šavnik (gradska zona) Projekat 39: Rješavanje stambenih pitanja socijalno ugroženih domaćinstava

Mjera 1.2 Unapređenje uslova obrazovanja, zdravstvene i socijalne zaštite Projekat 40: Rekonstrukcija i adaptacija školskih objekta u Komarnici, Dužima, Pošćenju,

Strug, Malinsko, Sirovac, Krnja Jela i Timar Projekat 41: Rekonstrukcija Doma učenika i dječijeg vrtića Projekat 42: Otvaranje staračkog doma u Šavniku

Mjera 1.3 Stvaranje uslova za sportske i kulturne aktivnosti stanovništva Projekat 43: Izgradnja sportske sale u Šavniku Projekat 44: Izgradnja sportsko rekreativnog kampa

Prio ritet 2 Razvoj i unapre đenje privrednih djelatnosti (poljoprivreda, turizam , energetika i sl.) i lokalne ekonomije

Mjera 2.1 Poboljšanje poslovnog ambijenta Projekat 45: Popis imovine opštine Šavnik i poboljšanje katastarske evidencije

Projekat 46: Izrada Prostorno-urbanističkog plana Projekat 47: Izrada DUP-a Bukovice sa Provalijom i Vrtoč Poljem Projekat 48: Izrada DUP-a Kruševice sa Krnovskom glavicom i Mekim Dolima Projekat 49: Izrada DUP-a Šavnika Projekat 50: Izrada DUP mjesne zajednice Pošćenje (obuhvata Petnjicu, Pridvoricu i

Komarnicu Mjera 2.2 Razvoj i unapređenje poljoprivredne proizvodnje sa fokusom na stočarstvo i

organsku proizvodnju Projekat 51: Formiranje službe za poljoprivredu i ruralni razvoj Projekat 52: Izrada biznis plana i projekta izgradnje mljekare u MZ Boan i Bukovica Projekat 53: Izgradnja stočne pijace u Šavniku i u Boanu Projekat 54: Izrada biznis plana i projekta za izgradnju pogona za proizvodnju voćnog


46

čaja u Gornjoj Bukovici (Đuričin Do) Mjera 2.3 Razvijanje raznovrsne turističke ponude, turističkih kapaciteta i promocija

turizma Projekat 55: Organizovanje početničkog alpinističkog kursa kao osnovu za školu za

vodiče Projekat 56: Izgradnja Ski Centra Zvijezda Projekat 57: Formiranje gorske službe spašavanja Projekat 58: Izrada projektne dokumentacije i izgradnja kampa ispred kanjona Nevidio Projekat 59: Izrada i realizacija projekta ferate Boljske grede Projekat 60: Postavljanje putokaza na već markiranim stazama Projekat 61: Izrada projektne dokumentacije i izgradnja planinskog doma i kampa u

Dobrom dolu Projekat 62: Markiranje planinarskih i biciklističkih staza po projektu PUP-a Šavnik Projekat 63: Izrada projektne dokumentacije i izgradnja planinskog skloništa na Zelenom

Viru Mjera 2.4 Razvoj energetike kroz valorizaciju obnovljivih izvora energije i mjere

energetske efikasnosti Projekat 64: Izrada lokalnog energetskog plana opštine Šavnik Projekat 65: Izrada publikacije obnovljivih izvora energije

Mjera 2.5 Razvoj sektora MSP-a i zanatskih djelatnosti Projekat 66: Zanatsko trgovački centar u Šavniku Projekat 67: Inoviranje elaborata i promovisanje izvora pitke vode - Krnovsko vrelo, Oko

Bijele i Šavnička glava za flaširanje u komercijalne svrhe

Mjera 2.6 Marketing i promocija investicionih mogućnosti u opštini Šavnik Projekat 68: Promocija turističke ponude i lokaliteta Šavnika Projekat 69: Izrada internet prezentacije opštine Šavnik

Prioritet 3 Zaštita i o čuvanje životne sredine Mjera 3.1 Mjere za kontrolisanu upotrebu i eksploataciju prirodnih resursa

Projekat 70: Uređenje korita rijeka Tušinje,Komarnice i Bukovice Mjera 3.2 Održivo gazdovanje šumama, zaštićenim područjima i lovištima

Projekat 71: Izrada plana razvoja šumarstva za opštinu Šavnik i plana gazdovanja za gazdinsku jedinicu Komarnica - Dragišnica

Projekat 72: Izrada lovno privredne osnove za lovište Šavnik i posebno lovište Komarnica-Dragišnjica

Projekat 73: Pošumljavanje šumskih površina Projekat 74: Formiranje područja Zavrh pošćenjski kao zone za uzgoj divljači Projekat 75: Proglašenje sjeverne padine Vojnika kao područja posebne zaštite Projekat 76: Obilježavanje zaštićenih šumskih predjela Projekat 77: Izgradnja vatrogasnog doma, kadrovsko i tehničko ospososbljavanje Službe

žaštite i spašavanja Mjera 3.3 Mjere za spriječavanje zagađenja voda

Projekat 78: Uklanjanje objekata koji su izvor zaraze, od izvora rijeka do ušća Bukovice, Tušinje,Bijele, Šavnika i Komarnice


47

Projekat 79: Izgradnja rešetki za zaustavljanje otpada duž rijeka Mjera 3.4 Razvoj i unapređenje komunalne infrastrukture

Projekat 80: Izrada projekta sanacije odlagališta otpada Zauglina i izgradnja transfer stanice za kratkoročno odlaganje otpada

Projekat 81: Tehničko opremanje JP "Komunalne djelatnosti" Šavnik Projekat 82: Izrada studije izvodljivosti za deponiju građevinskog otpada Projekat 83: Izrada projektne dokumentacije a zatim i realizacija projekta izgradnje

sistema za odvođenje otpadnih voda i kanalizacije u naselju Šavnik Projekat 84: Izgradnja regionalne sanitarne deponije za odlaganje čvrstog otpada za

Nikšić, Šavnik i Plužine


48

Strateški plan razvoja opštine Šavnik za period 2012-2017, Nacrt

49

7 PROJEKTI U skladu sa prethodno definisanim dugoročnim ciljem i prioritetima, slijedi pregled projekata čija realizacija je planirana u okviru Strateškog plana razvoja opštine Šavnik za period 2012 - 2017. Realizacija projekata u okviru usaglašenih prioriteta i mjera, u funkciji je ostvarenja strateškog cilja opštine Šavnik. Spisak projekata je postavljen ambiciozno sa opredjeljenjem da se svi predloženi projekti uvrste u Strateški plan, te da ukoliko ne budu realizovani u planskom periodu budu preneseni za naredni. Predloženi projekti nijesu svrstani po redu prioriteta, već po redu predlaganja te će red prioriteta biti određen krajem svake tekuće godine za narednu godinu. Ovaj dio će odrediti Predsjednik i ukoliko bude potrebno angažovaće Konsultativnu grupu.

Projekat 1: Izrada projektne dokumentacije za lokal ne puteve Prioritet 1. Stvaranje uslova za kvalitetan život ljudi

Mjera 1.1 Poboljšanje infrastrukture u gradskom i seoskom području

Aktivnosti: Izbor lokalnih puteva za koje će se raditi projekti Izrada projektne dokumentacije Opis projekta: Cilj projekta je da se uradi projektna dokumentacija za lokalne puteve koji će biti rađeni u 2012. godini. Tokom realizacije Strateškog plana razvoja opštine Šavnik biće izrađena projektna dokumentacija i za ostale puteve u zavisnosti od raspoloživih sredstava. Očekivani rezultati: Izrada projektne dokumentacije za odabrane lokalne puteve. Ciljne grupe: Opština Stanovništvo Indikatori: Broj urađenih projektnih dokumenata. Potencijalni partneri: Direkcija javnih radova

Rizici: Nedostatak finansijskih sredstava

Monitoring i evaluacija Lokalna uprava

Period implementacije 2012

Budžet:

Budžet će biti naknadno utvrđen u zavisnosti od odabranih puteva 100% Direkcija javnih radova


50

Projekat 2: Asfaltiranje puta Bare – Timar preko Šti čija

Prioritet 1: Stvaranje uslova za kvalitetan život ljudi Mjera 1.1: Poboljšanje infrastrukture u gradskom i seoskom području Aktivnosti:

- Odabir izvođača - Radovi na putu (nasipanje tampona, valjanje, priprema asfalta, asfaltiranje) - Monitoring

Opis projekta: Lokalni put Bare - Timar trenutno nije u adekvatnom stanju i neophodno je nasuti tampon debljine 25cm i sanirati veće rupe, a zatim jedan dio presvući asfaltom debljine 5cm a drugi, neasfaltirani, dio sa dva sloja debljine 10cm (6+4). Očekivani rezultati: Bolja povezanost naselja koji gravitiraju ovom putnom pravcu.

Ciljne grupe: Lokalno stanovništvo Indikatori: Ugrađeno 1650m3 tampona. Ugrađeno 6500m2 asfalta u dva sloja.

Potencijalni partneri: Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja Direkcija javnih radova Potencijalni strani donatori Rizici: Nedostatak finansijskih sredstava u budžetu opštine. Nepostojanje projektne dokumentacije.

Monitoring i evaluacija: Određivanje nadzornog organa koji će pratiti dinamiku i kvalitet radova i podnositi izvještaje lokalnoj upravi.

Period implementacije 10 dana

Budžet: 140.000€

Struktura finansiranja projekta 100% Direkcija javnih radova


51

Projekat 3: Asfaltiranje puta Vrto č polje - Odrag

Prioritet 1: Stvaranje uslova za kvalitetan život ljudi Mjera 1.1 : Poboljšanje infrastrukture u gradskom i seoskom području Aktivnosti:

- Odabir izvođača - Radovi na putu (nasipanje tampona, valjanje, priprema starog sloja asfalta, asfaltiranje) - Monitoring

Opis projekta: Lokalni put Vrtoč polje - Odrag trenutno nije u adekvatnom stanju i neophodno je nasuti tampon debljine 25cm i sanirati veće rupe, a zatim jedan dio presvući asfaltom debljine 5cm a drugi, neasfaltirani, dio sa dva sloja debljine 10cm (6+4). Očekivani rezultati: Bolja povezanost katuna koji gravitiraju ovom putnom pravcu. Ciljne grupe: Lokalno stanovništvo Indikatori: Ugrađeno 2400m3 tampona. Ugrađeno 19250m2 asfalta u dva sloja. Potencijalni partneri: Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja. Direkcija javnih radova. Potencijalni strani donatori.

Rizici: Nedostatak finansijskih sredstava u budžetu opštine. Nepostojanje projektne dokumentacije. Monitoring i evaluacija Određivanje nadzornog organa koji će pratiti dinamiku i kvalitet radova i podnositi izvještaje lokalnoj upravi.


Budžet: 400.000€



52

Projekat 4: Modernizacija katunskog puta Odrag – Okruglica – Kri čačko polje - Starac Prioritet 1: Stvaranje uslova za kvalitetan život ljudi

Mjera 1.1: Poboljšanje infrastrukture u gradskom i seoskom području

Aktivnosti: - Odabir izvođača - Radovi na putu (ravnanje, nasipanje i valjanje puta) - Monitoring

Opis projekta: Kako bi se katunski put Odrag – Okruglica – Kričačko polje – Starac doveo u optimalno stanje neophodno je izvršiti ravnanje puta građevinskom mehanizacijom, a zatim nasuti tampon debljine 25cm i izvaljati ga. Očekivani rezultati: Bolja povezanost katuna koji gravitiraju na ovom putnom pravcu. Ciljne grupe: Lokalno stanovništvo Indikatori: Ugrađeno 11.625m3 tampona.

Potencijalni partneri: Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja Direkcija javnih radova Potencijalni strani donatori

Rizici: Nedostatak finansijskih sredstava. Nepostojanje projektne dokumentacije. Monitoring i evaluacija Određivanje nadzornog organa koji će pratiti dinamiku i kvalitet radova i podnositi izvještaje lokalnoj upravi.

Period implementacije 1 mjesec

Budžet: 65.000€

Struktura finansiranja projekta 50% Opština

50% Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja


53

Projekat 5: Nasipanje dionice puta Tušinja – Cer, 3km Prioritet 1: Stvaranje uslova za kvalitetan život ljudi

Mjera 1.1: Poboljšanje infrastrukture u gradskom i seoskom području Aktivnosti:

- Odabir izvođača - Radovi na putu (nasipanje i valjanje puta) - Monitoring

Opis projekta: Dionica puta Tušinja – Cer se ne nalazi u adekvatnom stanju. Kako bi se poboljšali uslovi za život lokalnog stanovništva neophodno je izvršiti nasipanje tampona debljine 25cm i valjanje tampona.

Očekivani rezultati: Poboljšane karakteristike puta. Bolja saobraćajna povezanost naselja i industrijskih objekata koja se nalaze duž ovog puta.

Ciljne grupe: Lokalno stanovništvo

Indikato ri: Izvršeno nasipanje puta u dužini 3km.




Budžet: 10.000€




54

Projekat 6: Nasipanje puta Timar – Timarsko polje – Kamena gora Prioritet 1: Stvaranje uslova za kvalitetan život ljudi

Mjera 1.1 : Poboljšanje infrastrukture u gradskom i seoskom području

Aktivnosti: - Odabir izvođača - Radovi na putu (nasipanje i valjanje puta) - Monitoring

Opis projekta: Dionica puta Timar – Timarsko polje – Kamena gora se ne nalazi u adekvatnom stanju. Kako bi se poboljšali uslovi za život lokalnog stanovništva neophodno je izvršiti nasipanje tampona debljine 25cm i valjanje tampona.

Očekivani rezultati: Poboljšane karakteristike puta. Bolja saobraćajna povezanost naselja i industrijskih objekata koja se nalaze duž ovog puta.


Indikatori: Izvršeno nasipanje puta u dužini 6km.

Potencijalni partneri: Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja. Direkcija javnih radova. Potencijalni strani donatori. Rizici: Nedostatak finansijskih sredstava u budžetu opštine. Nepostojanje projektne dokumentacije. Monitorin g i evaluacija Određivanje nadzornog organa koji će pratiti dinamiku i kvalitet radova i podnositi izvještaje lokalnoj upravi. Period implementacije 20 dana

Budžet: 20.000€




55

Projekat 7: Rekonstrukcija i asfaltiranje lokalnog puta Gornja Bukovica – Gusarevci

Prioritet 1: Stvaranje uslova za kvalitetan život ljudi


Aktivnosti: - Odabir izvođača - Radovi na putu (nasipanje tampona, valjanje, priprema starog sloja asfalta, asfaltiranje) - Monitoring

Opis projekta: Lokalni put Gornja Bukovica - Gusarevci trenutno nije u adekvatnom stanju i neophodno je nasuti tampon debljine 25cm i sanirati veće rupe, a zatim jedan dio presvući asfaltom debljine 5cm a drugi, neasfaltirani, dio sa dva sloja debljine 10cm (6+4). Očekivani rezultati: Poboljšane karakteristike puta. Bolja saobraćajna povezanost naselja i industrijskih objekata koja se nalaze duž ovog puta.


Indikatori: Nasuto, uvaljano i asfaltirano 2,8 km puta. Presvučeno novim slojem asfalta 500 m puta.

Potencijalni partneri: Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja Direkcija javnih radova Fabrika vode „Diva“ Potencijalni strani donatori



Budžet: 140.000€

Struktura finansiranja projekta 80% Fabrika vode "Diva"

20% Direkcija javnih radova


56

Projekat 8: Rekonstrukcija i asfaltiranje puteva u selu Strug u dužini od 10 km Prioritet 1: Stvaranje uslova za kvalitetan život ljudi


Aktivnosti: - Odabir izvođača - Radovi na putu (nasipanje, valjanje, tamponiranje puta) - Stavljanje podloge za asfalt i ravnanje asfalta - Izrada betonskih rigola

Opis projekta: Putevi u selu Strug se ne nalaze trenutno u adekvatnom stanju i neophodno ih je rekonstruirati, odnosno aflatirati. Projekat će se sprovodti na sljedećim putnim pravcima: krak od postojećeg asfalta do kuće Šaja Ćetkovića 2 km, Božov Do - Jovanov Do 1,8 km, Božov Do - Kućišta 1,2 km, Božov Do - Požarnica 4 km, Česma Malinsko- Donje Selo 1 km.

Očekivani rezultati: Poboljšanje karakteristika puta. Bolja povezanost mjesnog stanovništva sa katunima.

Ciljne grupe: Lokalno stanovništvo Biciklisti

Indikatori: Ugrađeno 7000 m3 tampona u dva sloja Ugrađeno 5000 t asfaltne mase Asfaltirano 10km puta. Potencijalni partneri: Direkcija javnih radova Strani donatori Rizici: Nedostatak finansijskih sredstava. Nepostojanje projektne dokumentacije.

Monitoring i evaluacija Određivanje nadzornog organa koji će pratiti dinamiku i kvalitet radova i podnositi izvještaje lokalnoj upravi.


Budžet: 500.000,00 €



57

Projekat 9: Saniranje potpornih zidova na putu Cika vac – Žuta greda Prioritet 1: Stvaranje uslova za kvalitetan život ljudi Mjera 1.1: Poboljšanje infrastrukture u gradskom i seoskom području

Aktivnosti: - Odabir izvođača - Čišćenje odrona - Priprema za betoniranje i betoniranje potpornog zida Opis projekta: Potporni zidovi na putu Cikavac - Žuta greda nisu u adekvatnom stanju i potrebno je uraditi sanaciju pukotina na njima kako bi se zaštitili učesnici u saobraćaju. U tom cilju je neophodno otkloniti odrone i zakrpiti rupe u potpornom zidu da bi se spriječili dalji odroni. Očekivani rezultati: Poboljšana bezbjednost puta na ovoj dionici.

Ciljne grupe: Lokalno stanovništvo Indikatori: Ugrađeno 1m3 kamenog materijala i 2m3 betona.

Potencijalni partneri: Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja. Direkcija javnih radova. Potencijalni strani donatori.

Rizici: Nedostatak finansijskih sredstava. Nepostojanje projektne dokumentacije. Monitoring i evaluacija Određivanje nadzornog organa koji će pratiti dinamiku i kvalitet radova i podnositi izvještaje lokalnoj upravi.


Budžet: 10.000€



58

Projekat 10: Rekonstrukcija i asfaltiranje lokalnog puta Donja Bukovic a – Borovac, 3km



Aktivnosti: - Odabir izvođača radova - Izvođenje radova (ravnanje postojećeg puta, nasipanje, valjanje i asfaltiranje puta)

Opis projekta: Radi obezbjeđivanja kvalitetnijih uslova života za lokalno stanovništvo i bolje povezanosti ruralnih mjesta sa centralnim dijelom neophodno je izvršiti rekonstrukciju i asfaltiranje puta u dužini od 3 km, koji se trenutno nalazi u lošem stanju. Predviđeno je da tampon bude debljine 25cm i da bude utaban valjkom a nakon toga i da se izvrši asfaltiranje sa dva sloja asfalta debljine 10cm (6+4) kako bi se rekonstruisanom putu produžio vijek trajanja, odnosno olakšalo saobraćanje vozila. Očekivani rezultati: Poboljšane karakteristike puta. Bolja saobraćajna povezanost naselja koja se nalaze duž ovog puta. Ciljne grupe: Lokalno stanovništvo Indikatori: Izvršeno ravnanje puta u dužini 3km. Ugrađeno 2250m3 tampona. Ugrađeno 9000m2 asfalta.

Potencijalni partneri: Direkcija javnih radova Strani donatori Rizici: Nedostatak finansijskih sredstava. Nepostojanje projektne dokumentacije. Monitoring i evaluacija Određivanje nadzornog organa koji će pratiti dinamiku i kvalitet radova i podnositi izvještaje lokalnoj upravi.


Budžet: 190.000€




59

Projekat 11: Rekonstrukcija mosta u Donjoj Bukovici



Aktivnosti: - Odabir izvođača radova - Izvođenje radova (čišćenje oštećenog dijela oporca mosta, betoniranje) - Monitoring Opis projekta: Kako bi se obezbijedila sigurnost mosta u Donjoj Bukovici neophodno je očistiti oštećeni dio oporca mosta od materijala koji je voda nanijela. Pukotine se moraju popuniti betonom da bi se produžio vijek trajanja ovog mosta i poboljšala njegova stabilnost

Očekivani rezultati: Poboljšana stabilnost i spriječeno dalje oštećenje mosta u Donjoj Bukovici.

Ciljne grupe: Lokalno stanovništvo Indikatori: Ugrađeno 2m3 betona. Potencijalni partneri: Direkcija javnih radova Rizici: Nepostojanje projektne dokumentacije. Monitoring i evalua cija Određivanje nadzornog organa koji će pratiti dinamiku i kvalitet radova i podnositi izvještaje lokalnoj upravi.


Budžet: 10.000€




60

Projekat 12: Re konstrukcija i asfaltiranje lokalnog puta u selu Si rovac, 5km

Prioritet 1: Stvaranje uslova za kvalitetan život ljudi Mjera 1.1 : Poboljšanje infrastrukture u gradskom i seoskom području Aktivnosti:

- Odabir izvođača - Izvođenje radova (ravnanje postojećeg puta, nasipanje puta, valjanje puta i asfaltiranje puta) - Monitoring

Opis projekta: Radi obezbjeđivanja kvalitetnijih uslova života za lokalno stanovništvo i bolje povezanosti sela Sirovac sa centralnim dijelom neophodno je izvršiti rekonstrukciju i asfaltiranje puta u dužini od 5km, koji se trenutno nalazi u lošem stanju. Predviđeno je da tampon bude debljine 25cm i da bude utaban valjkom a nakon toga i da se izvrši asfaltiranje sa dva sloja asfalta debljine 10cm (6+4) kako bi se rekonstruisanom putu produžio vijek trajanja, odnosno olakšalo saobraćanje vozila. Očekivani rezultati: Poboljšane karakteristike puta. Bolja saobraćajna povezanost naselja koja se nalaze duž ovog puta.


Indikatori: Izvršeno ravnanje puta u dužini od 5km. Ugrađeno 3750m3 tampona. Ugrađeno 15000m2 asfalta.




Budžet: 320.000€



61

Projekat 13: Rekonstrukcija i izgradnja mostova u S irovcu



Aktivnosti: - Odabir izvođača - Rekonstrukcija postojećeg mosta - Izgradnja novog mosta

Opis projekta: Kako bi se postojeći most doveo u adekvatno stanje neophodno je izvršiti nasipanje tampona oko stope mosta. Takođe, potrebno je izgraditi novi betonski most, dužine 25m i širine 3m i iskopati temelje za oporce. Oporci mosta moraju biti od armiranog betona, dimenzija 3,5×3×1,5, sa armaturom R∅22. Nakon toga će se pristupiti zgradnji ploče mosta od armiranog betona, dužine 25m, širine 3m, debljine 0,5m, sa armaturnim mrežama Q. Očekivani rezultati: Poboljšana komunikacija dijela naselja Sirovac koje se nalazi na lijevoj obali rijeke Tušinje. Bolja saobraćajna povezanost naselja koja se nalaze duž ovog puta.


Indikatori: Izvršeno nasipanje 20m3 materijala oko stope oštećenog mosta. Izvršen iskop temelja za oporce mosta. Ugrađeno 2700kg armature u oporce. Ugrađeno 75m3 betona. Ugrađeno 950kg armaturne mreže MAR524. Potencijalni partneri: Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja Direkcija javnih radova Potencijalni strani donatori Rizici: Nedostatak finansijskih sredstava u budžetu opštine. Nepostojanje projektne dokumentacije.



Budžet: 30.000€



62

Projekat 14: Rekonstrukcija i izgradnja seoskih put eva u selima Mokro i Gradac, 5km Prioritet 1: Stvaranje uslova za kvalitetan život ljudi Mjera 1.1 . Poboljšanje infrastrukture u gradskom i seoskom području

Aktivnosti: - Odabir izvođača - Izvođenje radova (probijanje, nasipanje i valjanje puta) - Monitoring

Opis projekta: Radi obezbjeđivanja kvalitetnijih uslova života za lokalno stanovništvo i povezanosti ruralnih mjesta Mokro i Gradac sa centralnim dijelom neophodno je probijanje puta u dužini od 2km kao i rekonstrukcija postojećeg puta koji se trenutno nalazi u lošem stanju. Predviđeno je da tampon bude debljine 25cm i da bude utaban valjkom kako bi mu se produžio vijek trajanja, odnosno olakšalo saobraćanje vozila. Očekivani rezultati: Poboljšane karakteristike puta. Bolja saobraćajna povezanost naselja koja se nalaze duž ovog puta.

Ciljne grupe: Lokalno stanovništvo Indikatori: Rekonstruisan postojeći put Probijeno 2 km novog puta. Ugrađeno 3750m3 tampona. Potencijalni partneri: Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja Direkcija javnih radova Potencijalni strani donatori Rizici: Nedostatak finansijskih sredstava u budžetu opštine. Nepostojanje projektne dokumentacije.



Budžet: 250.000€



63

Projekat 15: Rekonstrukcija i izgradnja seoskog put a Gornja Bukovica – Provalija, 4km


Mjera 1.1: Poboljšanje infrastrukture u gradskom i seoskom području Aktivnosti:

- Odabir izvođača - Izvođenje radova (probijanje, nasipanje i valjanje puta) - Monitoring

Opis projekta: Radi obezbjeđivanja kvalitetnijih uslova života za lokalno stanovništvo i povezanosti mjesnog centra Gornja Bukovica sa centralnim dijelom neophodno je probijanje puta u dužini od 2km kao i rekonstrukcija postojećeg puta koji se trenutno nalazi u lošem stanju. Predviđeno je da tampon bude debljine 25cm i da bude utaban valjkom kako bi se produžio vijek trajanja puta, odnosno olakšalo saobraćanje vozila.

Očekivani rezultati: Poboljšane karakteristike puta. Bolja saobraćajna povezanost naselja koja se nalaze duž ovog puta.

Ciljne grupe: Lokalno stanovništvo Indikatori: Rekonstruisan postojeći put Probijeno 2 km novog puta. Ugrađeno 2500m3 tampona.


Monitoring i evaluacija Određivanje nadzornog organa koji će pratiti dinamiku i kvalitet radova i podnositi izvještaje lokalnoj samoupravi.


Budžet: 200.000€




64

Projekat 16: Rekonstrukcija i nasipanje katunskog p uta Gusarevac - Božova česma – Ivica – Godijelji u dužini 6km



Aktivnosti : - Odabir izvođača - Izvođenje radova (probijanje, nasipanje i valjanje puta) - Monitoring

Opis projekta: Kako bi se omogućili bolji životni uslovi u ruralnoj sredini neophodno je sanirati katunski put Gusarevac- Božova česma – Ivica – Godijelji, dužine 6km. Potrebno je izravnati put građevinskom mehanizacijom, nasuti tampon debljine 25cm i izvršiti valjanje tampona. Očekivani rezultati: Poboljšane karakteristike puta. Bolja saobraćajna povezanost katuna koji se nalaze duž ovog puta.


Indikatori: Ugrađeno 3.800m3 tampona.

Potencijalni partneri: Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja Direkcija javnih radova Strani donatori Rizici: Nedostatak finansijskih sredstava. Nepostojanje projektne dokumentacije.

Monitoring i evaluacija Biće određen nadzorni organ koji će pratiti dinamiku i kvalitet radova i podnositi izvještaje lokalnoj upravi.


Budžet: 19.000€




65

Projekat 17: Rekonstrukcija i nasipanje katunskog p uta Potrk – Zakosi – Lola – Lola Mora čka – Strug Javorje u dužini 20km

Prioritet 1 : Stvaranje uslova za kvalitetan život ljudi


Aktivnosti: - Odabir izvođača - Izvođenje radova (ravnanje, nasipanje i valjanje puta) - Monitoring

Opis projekta: Putni pravac Potrk – Zakosi – Lola – Lola Moračka – Strug Javorje u dužini 20km predstavlja dio markirane planinske biciklističke staze. Potrebno je izravnati put građevinskom mehanizacijom, nasuti tampon debljine 25cm i izvršiti valjanje tampona.

Očekivani rezultati: Poboljšane karakteristike puta. Bolja saobraćajna povezanost katuna koji se nalaze duž ovog puta. Ciljne grupe: Lokalno stanovništvo Turisti Planinari Biciklisti Indikatori: Ugrađeno 12.500m3 tampona.

Potencijalni partneri: Turistička organizacija Direkcija javnih radova Strani donatori

Rizici: Nedostatak finansijskih sredstava. Nepostojanje projektne dokumentacije. Monitoring i evaluacija Biće određen nadzorni organ koji će pratiti dinamiku i kvalitet radova i podnositi izvještaje lokalnoj upravi.


Budžet: 62.500€




66

Projekat 18: Rekonstrukcija i nasipanje seoskih put eva na Slatini, 7km Prioritet 1: Stvaranje uslova za kvalitetan život ljudi



Opis projekta: Radi obezbjeđivanja kvalitetnijih uslova života za lokalno stanovništvo i povezanosti Slatine sa centralnim dijelom neophodno je izvršiti rekonstrukciju postojećeg puta u dužini od 7km, koji se trenutno nalazi u lošem stanju. Predviđeno je da tampon bude debljine 25cm i da bude utaban valjkom kako bi mu se produžio vijek trajanja, odnosno olakšalo saobraćanje vozila. Očekivani rezultati: Poboljšane karakteristike puta. Bolja saobraćajna povezanost naselja koja se nalaze duž ovog puta.

Ciljne grupe: Lokalno stanovništvo.

Indikatori: Izvršeno ravnanje puta u dužini 7km. Ugrađeno 4.400m3 tampona. Potencijalni partneri: Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja. Direkcija javnih radova. Strani donatori.

Rizici: Nedostatak finansijskih sredstava u budžetu opštine. Nepostojanje projektne dokumentacije. Monitoring i evaluacija Biće određen nadzorni organ koji će pratiti dinamiku i kvalitet radova i podnositi izvještaje lokalnoj upravi.


Budžet: 25.000€




67

Projekat 19: Rekonstrukcija katunskog puta Laza – Štirni do, 4km Prioritet 1: Stvaranje uslova za kvalitetan život ljudi



Opis projekta: Radi obezbjeđivanja kvalitetnijih uslova života za lokalno stanovništvo i povezanosti ruralnih mijesta sa centralnim dijelom neophodno je saniranje katunskog puta u dužini od 4 km, koji se trenutno nalazi u lošem stanju. Potrebno je da tampon bude debljine 25cm i da se izvrši valjanje kako bi put bio doveden u adekvatno stanje Očekivani rezultati: Poboljšane karakteristike puta.

Ciljne grupe: Lokalno stanovništvo. Indikatori: Izvršeno ravnanje puta u dužini 4km. Ugrađeno 2.500m3 tampona. Potencijalni partneri: Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja Direkcija javnih radova Potencijalni strani donatori Rizici: Nedostatak finansijskih sredstava u budžetu opštine. Nepostojanje projektne dokumentacije. Monitoring i evaluacija Biće određen nadzorni organ koji će pratiti dinamiku i kvalitet radova i podnositi izvještaje lokalnoj upravi. Period implementacije 20 dana

Budžet: 200.000€




68

Projekat 20: Rekonstrukcija lokalnog puta Krnja Jel a – Bare, do Timara, 6km Prioritet 1: Stvaranje uslova za kvalitetan život ljudi


Aktivnosti: - Odabir izvođača - Izvođenje radova (proširivanje krivina, rekonstrukcija priključka na regionalni put, krpljenje rupa) - Monitoring

Opis projekta: Radi obezbjeđivanja kvalitetnijih uslova života za lokalno stanovništvo i bolje povezanosti sa regionalnim putem neophodno je izvršiti rekonstrukciju priključka na regionalni put, sa ciljem smanjivanja podužnog nagiba. Takođe, potrebno je proširiti kolovoz u krivinama radi bolje preglednosti. Oštećeni dijelovi asfalta će biti sanirani presvlačenjem novim slojem.

Očekivani rezultati: Poboljšane karakteristike puta. Bolja saobraćajna povezanost naselja koja se nalaze duž ovog puta.

Ciljne grupe: Lokalno stanovništvo. Indikatori: Rekonstruisani priključak lokalnog puta na regionalni put. Poboljšane karakteristike 4 kritične krivine. Ugrađeno 1000m2 asfalta.

Potencijalni partneri: Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja Direkcija javnih radova Strani donatori

Rizici: Nedostatak finansijskih sredstava u budžetu opštine. Nepostojanje projektne dokumentacije.



Budžet: 30.000€



69

Projekat 21: Rekonstrukcija lokalnog puta Poš ćenje – Komarnica

Prioritet 1 : Stvaranje uslova za kvalitetan život ljudi Mjera 1.1: Poboljšanje infrastrukture u gradskom i seoskom području

Aktivnosti: - Odabir izvođača - Izvođenje radova (rekonstrukcija puta - probijanje trase puta, nasipanje i valjanje, asfaltiranje i

popravka mosta - Monitoring

Opis proj ekta: U cilju rekonstrukcije lokalnog puta Pošćenje - Komarnica neophodno je izvršiti probijanje 300m puta po novoj trasi kao i ravnanje puta građevinskom mehanizacijom. Nakon toga potrebno je nasuti tampon debljine 25cm i presvući ga asfaltom. Takođe, predviđeno je nasipanje materijala oko stope mosta.

Očekivani rezultati: Poboljšane karakteristike puta na dionici do Skakavice – Nevidio. Bolja saobraćajna povezanost naselja koja se nalaze duž ovog puta.

Ciljne grupe: Lokalno stanovništvo Indikatori: Probijeno 300m puta. Izvršeno ravnanje 1,5km puta. Nasuto i uvaljano 1.200m3 tampona. Asfaltirano 300m puta, širine 3m. Nasuto 10 m3 materijala na stope mosta. Potencijalni partneri: Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja. Direkcija javnih radova. Potencijalni strani donatori. Rizici: Nedostatak finansijskih sredstava u budžetu opštine. Nepostojanje projektne dokumentacije.



Budžet: 40.000€




70

Projekat 22: Rekonstrukcija lokalnog puta Poš ćenje - Pridvorica, 3km



Aktivnosti: - Odabir izvođača - Izvođenje radova (sanacija, nasipanje, valjanje puta i izgradnja dva mosta propusta) - Monitoring

Opis projekta: Kako bi se lokalni put Pošćenje - Pridvorica doveo u adekvatno stanje neophodno je prvo izvršiti ravnanje puta, dužine 3 km, građevinskom mehanizacijom. Nakon toga potrebno je nasuti tampon debljine 25cm i izvršiti valjanje tampona. Izgradnja dva propusta, od kojih je jedan sa jednom betonskom cijevi ∅1000, a drugi sa dvije. Očekiva ni rezultati: Poboljšana drenaža puta. Poboljšane karakteristike puta. Bolja saobraćajna povezanost naselja koja se nalaze duž ovog puta. Ciljne grupe: Lokalno stanovništvo

Indikatori: Izvršeno ravnanje 2,5km puta. Nasuto i uvaljano 1.900m3 tampona. Ugrađeno 9 cijevi ∅1000, l=1m u dva propusta i ugrađeno 2m3 betona. Ugrađeno 5m3 pijeska oko betonskih cijevi. Ugrađeno 20m3 tampona oko betonskih cijevi. Potencijalni partneri: Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja Direkcija javnih radova Strani donatori Rizici: Nedostatak finansijskih sredstava u budžetu opštine. Nepostojanje projektne dokumentacije. Monitoring i evaluacija Biće određen nadzorni organ koji će pratiti dinamiku i kvalitet radova i podnositi izvještaje lokalnoj upravi.

Period impl ementacije 30 dana

Budžet: 135.000€



71

Projekat 23: Saniranje postoje ćeg prelaza preko Ždrijela na putu Šavnik – Bijela Prioritet 1: Stvaranje uslova za kvalitetan život ljudi Mjera 1.1 : Poboljšanje infrastrukture u gradskom i seoskom području Aktivnosti: - Odabir izvođača radova - Saniranje kritičnih mjesta u stijeni - Postavljanje zaštitnih mreža - Izrada potpornog zida - Postavljanje odbojnih ograda - Monitoring Opis projekta: Kako bi se postojeći prelaz preko Ždrijela na putu Šavnik - Bijela neophodno je izvršiti skidanje materijala u stijeni pikamerom i postaviti zaštitine viseće mreže na dužini od 150m. Nakon toga potrebno je pristupiti izradi potpornog zida dužine 20m, visine 3m i postaviti odbojnu ogradu.

Očekivani rezultati: Poboljšana bezbjednost puta na ovoj dionici. Ciljne grupe: Lokalno stanovništvo.

Indikatori: Uklonjeno 5m3 materijala sa kritičnih mjesta u stijeni. Postavljeno 750m2 viseće zaštitne mreže. Izgrađen AB potporni zapremine 50m3. Postavljeno 250m odbojne ograde. Potencijalni partneri: Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja Direkcija javnih radova Potencijalni strani donatori

Rizici: Nedostatak finansijskih sredstava. Nepostojanje projektne dokumentacije.



Budžet: 40.000€




72

Projekat 24: Rekon strukcija i nasipanje katunskog puta Krnja ča – Studena sa krakom za Boban i Prijespu Prioritet 1: Stvaranje uslova za kvalitetan život ljudi Mjera 1.1: Poboljšanje infrastrukture u gradskom i seoskom području Aktivnosti:

- Odabir izvođača - Izvođenje radova (ravnanje, nasipanje i valjanje puta) - Monitoring

Opis projekta: Opština Šavnik ima razvijenu mrežu katunskih i šumskih puteva u dužini od 187 km. Komunikacija ovim putevima se odvija u ljetnjem periodu. Katunski putevi su dosta u lošem stanju. Stoga, radi obezbjeđivanja kvalitetnijih uslova života za lokalno stanovništvo neophodno je saniranje katunskog puta u dužini od 20 km, koji se trenutno nalazi u lošem stanju. Potrebno je da tampon bude debljine 25cm i da se izvrši valjanje kako bi put bio doveden u adekvatno stanje Očekivani rezultati: Poboljšane karakteristike puta. Bolja saobraćajna povezanost naselja i industrijskih objekata koja se nalaze duž ovog puta.


Indikatori: Izvršeno nasipanje puta u dužini 20km.

Potencijalni partneri: Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja Direkcija javnih radova Potencijalni strani donatori Rizici: Nedostatak finansijskih sredstava. Nepostojanje projektne dokumentacije.



Budžet: 70.000€




73

Projekat 25: Rekonstru kcija i nasipanje puta Dubrovsko - Bezuje, sa asfaltiranjem, 4 km Prioritet 1: Stvaranje uslova za kvalitetan život ljudi


Aktivnosti: - Odabir izvođača - Izvođenje radova (ravnanje, nasipanje, valjanje i asfaltiranje puta) - Monitoring

Opis projekta: Potrebna je rekonstrukcija i nasipanje puta Dubrovsko –Dragaljevo u dužini od 4 km. Putni pravac predstavlja najkaraću vezu između opština Šavnik i Plužine. Očekivani rezultati: Bolja saobraćajna povezanost stanovništva dvije susjedne opštine.

Ciljne grupe: Lokalno stanovništvo Turisti Biciklisti Indikatori: Ugraditi 3000 m3 tampona Ugraditi podloge 800 m3 Ugraditi asfaltne mase 2000 t

Potencijalni partneri: Direkcija javnih radova Ministarstva poljoprivrede i ruralnog razvoja

Rizici: Nedostatak finansijskih sredstava Nedostatak projektne dokumentacije Monitoring i evaluacija Biće određen nadzorni organ koji će pratiti dinamiku i kvalitet radova i podnositi izvještaje lokalnoj upravi.


Budžet: 210.000 €

Struktura finansiranja projekta 10.000 Opština

200.000 Direkcija javnih radova Projekat će biti kandidodvan kod EU fondova


74

Projekat 26: Popravka mosta Nevidio



Aktivnosti: - Utvrditi postojeće stanje mosta i obim radova - Raspisivanje tendera za opravku mosta - Izvođenje radova (sanacija rasponske konstrukcije, sanacija obalnog oporca, izrada dilatacije) - Monitoring i kontrola izvođača radova

Opis projekta: Potrebno je analizirati postojeće stanje mosta kako bi se uvidio stepen oštećenosti i obim radova koji treba da se izvedu na rekostruciji mosta. Nakon utvrđivanja postojećeg stanja, potrebno je odabrati izvođača radova. Po odabiru izvođača radova na raspisanom tenderu slijede pripremni radovi, postavljanje viseće skele i skidanje postojeće oplate, sanacija rasponske konstrukcije, sanacija obalnog oporca, izrada dilatacije. Projekat je potrebno konstatno nadzirati do završetka sanacije mosta. Očekivani rezultati: Unaprijedjena funkcionalnost mosta i spriječavanje daljeg oštećenja. Ciljne grupe: Lokalno stanovništvo Indikatori: Broj saniranih oštećenja na mostu Stepen povećanja prometa u odnosu na period prije sanacije mosta Potencijalni partneri: Direkcija javnih radova Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja Ministarstvo turizma Potencijalni strani donatori

Rizici: Nedostatak sredstava u budžetu. Ne postojanje planske dokumentacije Monitoring i evaluacija Određivanje nadzornog organa koji će pratiti dinamiku i kvalitet radova i podnositi izvještaje lokalnoj upravi. Period implementacije 30 dana

Budžet: 24.930€


50% Direkcija javnih radova 10% Ministarstvo održivog razvoja i turizma


75

Projekat 27: Rekonstrukcija i nasipanje lokalnog pu ta tunel Ivica – Klisura u dužini od 2km


Mjera 1.1 . Poboljšanje infrastrukture u gradskom i seoskom području

Aktivnosti: - Odabir izvođača radova - Izvođenje radova (ravnanje, nasipanje, valjanje i asfaltiranje puta) - Monitoring

Opis projekta: Ravnanje puta građevinskom mehanizacijom, nasipanje tampona u debljini 25cm i valjanje. Asfaltiranje sa dva sloja asfalta debljine 10cm (6+4). Očekivani rezultati: Poboljšane karakteristike puta. Bolja saobraćajna povezanost naselja koja se nalaze duž ovog puta. Ciljne grupe: Lokalno stanovništvo Potencijalni turisti. Potencijalni preduzetnici. Indikatori: Ugrađeno 1500m3 tampona. Ugrađeno 6000m2 asfalta.


Rizici: Nedostatak finansijskih sredstava. Nepostojanje projektne dokumentacije.



Budžet: 150.000€




76

Projekat 28: Rekonstrukcija i izgradnja katunskog p uta Božov do – Javorje – Semolj, dužine 12 km Prioritet 1 : Stvaranje uslova za kvalitetan život ljudi


Aktivnosti: - Formiranje koordinacionog tima - Obezbijeđivanje tehničke dokumentacije - Raspisivanje tendera - Monitoring i kontrola projekta

Opis projekta: Potrebno je formirati koordinacioni tim koji će rukovoditi projektom i obezbijediti potrebnu tehničku dokumentaciju. Po odabiru izvođača radova, potrebno je sprovoditi kontolu i monitornig radova do prijema puta. Izvođač radova bi obavio probijanje puta i obradu kosina, ravnanje puta građevinskom mehanizacijom i nasipanje tampona debljine 25cm i na kraju valjanje puta. Očekivani rezultati: Rekonstruisan i probijen put u dužini od 12km. Poboljšane karakteristike puta. Bolja saobraćajna povezanost naselja koja se nalaze duž ovog puta. Ciljne grupe: Lokalno stanovništvo Turisti Indikatori: Probijanje 6km novog puta. Ugrađeno 7500m3 tampona. Stepen povećanja prometa na putu u odnosu na period prije rekonstrukcije Potencijalni partneri: Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja Direkcija javnih radova Potencijalni strani donatori

Rizici: Nedostatak finansijskih sredstava. Nepostojanje projektne dokumentacije. Monitoring i evaluacija Određivanje nadzornog organa koji će pratiti dinamiku i kvalitet radova i podnositi izvještaje lokalnoj upravi. Period implementacije 1 godina

Budžet: 57.000€




77

Projekat 29: Rekonstrukcija i asfaltiranje lokalnog puta Crvena plo ča – Godijelji dužine 2km



Aktivnosti: - Formiranje koordinacionog tima - Raspisivanje tendera - Izvođenje radova (nasipanje, valjanje, asfaltiranje) - Monitoring i kontrola projekta

Opis projekta: Kako bi se poboljšala infrastruktura lokalnog puta Crvena ploča - Godijelji potrebno je formirati koordinacioni tim koji će sprovesti pripremne radove i organizaciju projekta. Nakon odabira izvođača radova koji zadovoljava uslove tendera potrebno je sprovesti radove na nasipanju puta tamponom debljine 25cm i valjanje puta, zatim slijedi asfaltiranje puta gdje bi debljina asfalta bila 10cm (dva sloja debljine 6cm i 4cm). Projekat bi se pratio i kontrolisao od strane kordinacionog tijela do prijema puta. Očekivani rezultati: Rekonstruisan put Poboljšane karakteristike puta Bolja saobraćajna povezanost naselja koja se nalaze duž ovog puta Ciljne grupe: Lokalno stanovništvo Indikatori: Rekonstrusan put dužine 2km. Ugrađeno 1500m3 tampona. Ugrađeno 6000m2 asfalta. Debljina asvalta 10cm.

Potencij alni partneri: Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja Direkcija javnih radova Potencijalni strani donatori Rizici: Nedostatak finansijskih sredstava. Nepostojanje projektne dokumentacije.

Monitoring i evaluacija Određivanje nadzornog organa koji će pratiti dinamiku i kvalitet radova i podnositi izvještaje lokalnoj upravi. Period implementacije 10 dana

Budžet: 127.500€



78

Projekat 30: Nastavak izgradnje lokalnog puta u God ijeljima d o magistralnog puta



Aktivnosti: - Formiranje koordinacionog tima - Obezbijeđivanje tehničke dokumentacije - Raspisivanje tendera - Izvođenje radova (probijanje, nasipanje, valjanje, asfaltiranje) - Monitoring i kontrola

Opis projekta: Poboljšanjem infrastrukture u opštini Šavnik stvorili bi se uslovi za unapređenje i razvoj ove opštine, uzimajući u obzir da je Šavnik jedna od najnerazvijenih opština u Crnoj Gori. Iz toga razloga od velikog su značaja projekti koji doprinose poboljšanju lokalne infrastrukuture i povezivanju sa magistralnim putevima. U tom cilju potrebno je obaviti radove na probijanju puta građevinskom mehanizacijom, nasipanje tampona u debljini 25cm i valjanje. Zatim bi slijedilo asfaltiranje puta dvoslojno (6cm + 4 cm). Očekivani rezultati: Izgrađen lokalni put u Godijeljima. Bolja saobraćajna povezanost naselja koja se nalaze duž ovog puta.

Ciljne grupe: Lokalno stanovništvo Indikatori: Probijeno 2km puta Ugrađeno 1500m3 tampona Ugrađeno 6000m2 asfalta Potencijalni partneri: Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja Direkcija javnih radova Potencijalni strani donatori

Rizici: Nedostatak finansijskih sredstava. Nepostojanje projektne dokumentacije. Monitoring i evaluacija Određivanje nadzornog organa koji će pratiti dinamiku i kvalitet radova i podnositi izvještaje lokalnoj upravi. Period implementacije 20 dana

Budžet: 130.000€

Struktura finanasiranja projekta 30% Opština

40% Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja 30% Vojska Crne Gore


79

Projekat 31: Izgradnja 3,5 km vodovoda sa bazenom sa izvorišta Previška vrela za rješavanje problema snadbijevanja vodom takozvane „visoke zone “ u naselju Šavnik


Mjera 1.1: Poboljšanje infrastrukture u gradskom i seoskom području Aktivnosti

- Mjerenje izdašnosti izvora i kvaliteta vode - Izrada projektne dokumentacije - Radovi na izgradnji dijela vodovoda - Prijem radova

Opis projekta: Dosadašnje vodosnadbijevanje visoke zone Šavnika nije redovno zbog čestih kvarova na crpnom postrojenju. Izgradnjom ovog vodovoda u dužini 3,5 km navedeni nedostaci bili bi otklonjeni. Prema predviđanjima, vodovod bi pokrio potrebe 200 korisnika. Očekivani rezultati: Bolje i urednije vodosnadbijevanje Manji gubici na mreži

Ciljne grupe: Stanovništvo Privredni i drugi subjekti Indikatori: Izgrađeno 3,5 km vodovoda. Priključeno 200 korisnika. Potencijalni partneri: Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja Direkcija javnih radova Javno preduzeće "Komunalne djelatnosti"

Rizici: Nedostatak finansijskih sredstava Neriješeni imovinsko pravni odnosi Monitoring i evaluacija Lokalna samouprava će formirati radnu grupu koja će imati zadatak da prati realizaciju projekta.


Budžet: 200.000€

Struktura finansiranja projekta 100% Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja

ili kandidovanje kod fondova EU


80

Projekat 32: Rekonstrukcija gradskog vod ovoda u naselju Šavnik

Prioritet 1: Stvaranje uslova za kvalitetan život ljudi Mjera 1.1 : Poboljšanje infrastrukture u gradskom i seoskom području

Aktivnosti - Snimanje niske zone vodosnabdijevanja - Izrada projektne dokumentacije - Zamjena dotrajalih cijevi i armatura - Prijem radova

Opis projekta: Postojeći sistem gradskog vodovoda karakteriše: nekvalitetno izgrađeni vodozahvati; mali broj prikjlučenih domaćinstava; nekvalitetno izvedeni cjevovodi; neriješeno održavanje, a posebno sanitarno-higijenski tretman i praćenje kvaliteta vode; nedovoljna izgrađenost vodovoda. Kako bi se gradski vodovod u Šavniku doveo u adekvatno stanje neophodno je prvo izvršiti snimanje postojećeg stanja vodovoda a zatim pristupiti izradi projektne dokumentacije. Nakon toga je potrebno ugraditi muljne ventile i vazdušne ventile. Očekivani rezultati: Bolje snadbijevanje stanovništva vodom Smanjenje gubitaka na mreži Ciljne grupe: Stanovništvo Privredni subjekti Indikatori: Rekonstruisan gradski vodovod Ugrađeni ventili Potencij alni partneri: Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja Javno preduzeće "Komunalne djelatnosti" Rizici: Nedostatak finansijskih sredstava Ugrožavanje postojeće putne infrastrukture Monitoring i evaluacija JKP će biti zaduženo za izradu projekta i praćenje njegove realizacije


Budžet: 20.000€


30% Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja 20% Ministarstvo održivog razvoja i turizma


81

Projekat 33: Elektrifikacija katuna pomo ću solarne energije (Studena, Boban, Robova Greda, Dobri Do, Ivica, Sinjajevina, Kravica, Lola, Krnovo )

Prioritet 1: Stvaranje uslova za kvalitetan život ljudi Mjera 1.1: Poboljšanje infrastrukture u gradskom i seoskom području Aktivnosti

- Priprema tenderske dokumentacije - Ugradnja solarnih uređaja za male potrošače (rasvjeta, TV, punjenje mobilnih telefona) - Prijem radova - Monitoring

Opis projekta: U Šavniku postoji veliki broj privremenih stočarskih naselja-katuna, koji su naseljeni tokom letnjeg i jesenjeg perioda. Na katunima snabdijevanje električnom energijom nije obezbijeđeno ili je neadekvatno, a jedno od riješenja je elektrifikacija katuna pomoću solarne energije. Instalacijom fotonaponskih solarnih sistema rješili bi se problemi snabdijevanja električnom energijom, što bi smanjilo potrebu za elektrifikacijom određenih područja, a energija dobijena na ovaj način bila bi besplatna za korisnike objekata. Fotonaponski solarni sistem obezbijeđuje direktno pretvaranje solarne energije u električnu energiju i može da funkcioniše samostalno tj. da je nezavistan od elektroenergetske mreže. Na ovaj način se obezbjeđuje snabdijevanje električnom energijom za oko 40 seoskih domaćinstava. Očekivani rezultati: Obezbijeđeno snabdijevanje solarnom energijom u katunima opštine Šavnik.

Ciljne grupe: 40 seoskih domaćinstva Poljoprivredni proizvođači Indikatori: Ugrađeni sistemi za solarno napajanje. 40 domaćinstava koriste sisteme za solarno napajanje. Potencijalni partneri: Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja Ministarstvo ekonomije Strani donatori Rizici: Niska ekonomska moć građana. Nedovoljno angažovanje na projektu. Monitoring i evaluacija Uključivanje savjetodavne Službe za poljoprivredu na praćenju i izradi planske dokumentacije


Budžet:

Vrijednost projekta će naknadno biti utvrđena Struktura finansiranja projekta

20% Opština 80% Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja


82

Projekat 34: Izrada projektne dokumentacije vodovod a u selu Bijela Prioritet 1: Stvaranje uslova za kvalitetan život ljudi Mjera 1.1: Poboljšanje infrastrukture u gradskom i seoskom području Aktivnosti

- Raspisivanje tendera za odabir obrađivača - Izrada projektne dokumentacije

Opis projekta: Projekat se odnosi na izradu projektne dokumentacije za vodovod u selu Bijela. Izradom vodovoda spojili bi se dosadašnji individualni vodovodi i obezbijedilo snabdijevanje sa izvorišta „Biovsko Vrelo“. Prema procijenama vodovod bi trebalo da pokrije potrebe od 150 do 200 korisnika. Očekivani rezultati: Izrađena projektna dokumentacija vodovoda u selu Bijela

Ciljne grupe: Lokalno stanovništvo Indikatori: Izgrađen projekat vodovoda u selu Bijela.

Potencijalni partneri: Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja Donatori Rizici: Nedostatak finansijskih sredstava

Monitoring i evaluacija Projekat izgradnje projektne dokumentacije za vodovod u selu Bijela će pratiti radna grupa koju treba da imenuje Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja u saradnji sa opštinom Šavnik Period implementacije 90 dana

Budžet: 5.000€




83

Projekat 35: Rekonstrukcija i izgradnja seoskih vod ovoda u Boanu, Tušinji, Bijeloj, Bukovici, Godijeljima, Previšu i Dobrim Selima

Prioritet 1. Stvaranje uslova za kvalitetan život ljudi


Aktivnosti: Utvrditi izvorišta sa kojih će se graditi vodovodi Uraditi analize vode Ispitati imovinsko pravne odnose prije izrade tehničke dokumentacije Izrada tehničke dokumentacije i idejna rješenja Odabrati izvođača Monitoring Opis projekta: U opštini Šavnik postoje pojedina naselja kod kojih nije na adekvatan način riješeno vodosnabdijevanje (Previš, Dobra sela, Bijeloj, Bukovici, Godijelji). Postojeći sistem gradskog i seoskih vodovoda karakterišu nekvalitetno izgrađeni vodozahvati, mali broj prikjlučenih domaćinstava, nekvalitetno izvedeni cjevovodi, neredovno održavanje posebno sanitarno-higijenski tretman i praćenje kvaliteta vode, slabo zaštićena izvorišta koja se koriste (nijesu formirane sanitarne zone). Očekivani rezultati: Unaprijeđena vodovodna mreža i snabdijevanje vodom izgradnjom novih i rekonstrukcijom postojećih vodovoda Ciljne grupe: Lokalno seosko stanovništvo

Indikatori: Broj novih korisnika vodovodne mreža Broj izgrađenih vodovoda Potencijalni partneri: Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja Donatori

Rizici: Neriješeni Imovinsko-pravni odnosi Nemogućnost obezbjeđivanja novčanih sredstava

Monitoring i evaluacija Formiranje Službe pri opštini koja će pratiti izgradnju vodovoda na seoskom području kao i njihovo korišćenje Period implementacije 5 godina

Budžet: 985.000€ :

- Vodovod Boan i Tušinja 400.000€ Vodovod Bijela (Podgradina) 50.000€

- Vodovod Godijelja 20.000€ - Vodovod Previš 200.000€

- Vodovod Dobra Sela 300.000€ - Vodovod Bukovica 15,000€

Struktura finansiranja: Vodovod Boan i Tušinja finanasiraće Vlada Crne Gore. Za ostale vodovode predviđeno je da Opština, Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja i lokalno stanovništvo učestvuju sa po 10%, a sponzori sa


84

30% u strukturi finansiranja. Takođe, ovi projekti će biti kandidovani kod projekata EU.

Projekat 36: Vodosnabdijevanje u bezvod nim podru čjima (Strug, Malinsko, Dobra Sela, Duži, Dubrovsko)

Prioritet 1. Stvaranje uslova za kvalitetan život ljudi Mjera 1.1 Poboljšanje infrastrukture u gradskom i seoskom području Aktivnosti: Snimanje terena Identifikacija lokacija za bušenje Izrada projektne dokumentacije za bušenje Bušenje na identifikovanim lokacijama Ispitivanje kvaliteta vode Monitoring Opis projekta: Projekat predviđa stvaranje preduslova za snabdijevanje vodom bezvodnih područja. To prije svega podrazumijeva vršenje snimanja/ispitivanja prisutnosti vode na bezvodnim područjima Sistematsko ispitivanje kvaliteta vode neophodno je vršiti radi zaštite korišćenja i upotrebe površinskih i podzemnih voda i vodenih ekosistema, kao i radi praćenja zagađenosti voda. Očekivani r ezultati: Poboljšanje uslova života lokalnog stanovništva putem boljeg snabdijevanja pijaćom vodom mjesnog stanovništva. Ciljne grupe: Lokalno stanovništvo Indikatori: Broj identifikovanih mjesta za bušenje Izvještaj o ispitivanju vode na identifikovanim lokacijama Potencijalni partneri: Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja Uprava za vode Sponzori Rizici: Nedostatak novčanih sredstava za projekat

Monitoring i evaluacija Opštinska služba za vodosnabdijevanje seoskog domaćinstva

Period i mplementacije 5 godina

Budžet: 200.000€

Struktura finansiranja: Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja 30 %

Opština 30% Lokalno stanovništvo 10%

Sponzori 30 % Ovi projekti će biti kandidovani kod projekata EU


85

Projekat 37: Izgradnja autobusk e stanice u Šavniku Prioritet 1. Stvaranje uslova za kvalitetan život ljudi

Mjera 1.1 Poboljšanje infrastrukture u gradskom i seoskom području Aktivnosti: Formiranje projektnog tima Određivanje lokacije autobuske stanice Izrada projektne dokumentacije (idejno rješenje, glavni projekat, elaborat o procjeni uticaja na životnu sredinu, itd.) Izbor izvođača radova Monitoring Opis projekta: Šavnik je opština bez autobuske stanice, a putnici se primaju na autobuskom stajalištu. Projekat izgradnje nove autobuske stanice ima za cilj stvaranje povoljnijih uslova za transport putnika, kao I investiranje i modernizaciju međugradskog, prigradskog i gradskog autobuskog saobraćaja. Tokom realizacije projekta razmotriće se i mogućnost javno-privatnog partnerstva.

Očekivani rezultati: Izgradnjom autobuske stanice stvoreni uslovi za povezivanje opštine Šavnik sa ostalim opštinama drumskim saobraćajem kao i prilika za širenje usluga auto-prevoznika.

Ciljne grupe: Lokalno stanovništvo Turisti

Indikatori: Broj prolazaka autobuskih prevoznika Broj putnika u toku jedne godine

Potencijalni partneri: Ministarstvo saobraćaja Privredni subjekti Donatori

Rizici: Nemogućnost obezbjeđivanja finansijskih sredstava Neriješeni imovinsko-pravni odnosi Loš izbor izvođača radova Monitoring i evaluacija Nadležni sekretarijat lokalne uprave Period implementacije 12-18 mjeseci

Budžet: Iznos vrijednosti projekta 250.000 €

20% Opština 30% Ministarstvo saobraćaja i pomorstva

50% Privredni subjekti


86

Projekat 38: Projekat ur eđenja naselja Šavnik (gradska zona)

Prioritet 1. Stvaranje uslova za kvalitetan život ljudi Mjera 1.1 Poboljšanje infrastrukture u gradskom i seoskom području

Aktivnosti: Snimanje postojećeg stanja Izrada projektne dokumentacije za uređenje ulica i trotoara, vodovodnih, atmosferskih i kanalizacionih, elektroinstalacija Uređenje fasada i krovova, trotoara, parkinga stambenih i privrednih objekata Uređenje zelenih površina Popravka ulica i trga u gradskom centru Rekonstrukcija i izgradanja ulične rasvjete Uređenje prostora oko gradske kapele Uređenje gradskog groblja Odabrati izvođače radova za svaki projekat Opis projekta: Iako se opština Šavnik suočava sa ubrzanim opadanjem broja stanovništva, opštinski centar ima dobar strateški položaj zbog blizine regionalnih turističkih destinacija na sjeveru Crne Gore (Nacionalni park Durmitor, skijaški tereni na Savinom Kuku i Žabljak). Projekat obuhvata aktivnosti na uređenju javnih površina centralne (gradske) zone naselja Šavnik. Projekat ima za cilj uređenje uže gradske zone, rekonstrukciju ulica, trotara, ulične rasvjete, kako bi gradska zona dobila novi izgled. Projekat uređenja naselja Šavnik će se realizovati fazno. Za 2012. godinu već je obezbijeđeno od Direkcije javnih radova 200.000€ kojim će se urediti gradski trg i ulice kroz naselje.

Očekivani rezultati: Ostvarivanjem ravnoteže između lijepo uređenog i funkcionalnog prostora podiže se kvalitet cjelokupnog javnog prostora najužeg dela centra naselja. Ciljne grupe: Lokalno stanovništvo Turisti Indi katori: Broj popravljenih fasada, krovova Broj postavljenih svetiljki ulične rasvjete Broj rekostruisanih ulica u gradskom jezgru Uređeno gradsko groblje Potencijalni partneri: Direkcija javnih radova Komunalno preduzeće Ministarstvo za uređenje prostora i zašitu životne sredine Rizici: Nedostatak finansijskih sredstava Loš odabir izvođača radova Monitoring i evaluacija Nadležni sekretarijat lokalne uprave. Period implementacije 2 godine



25% Opština 25% Vlada Crne Gore


87

Projekat 39: Rješavanje stambenog pitanja socijalno -ugroženih i stambeno nezbrinutih porodica Prioritet 1. Stvaranje uslova za kvalitetan život ljudi Mjera 1.1 Poboljšanje infrastrukture u gradskom i seoskom području Aktivnosti: Analiza situacije (popis ugroženih domaćinstava; popis praznih stanova itd.) Razgovor sa vlasnicima stanova i definisanje uslova ustupanja/kupovine Definisanje uslova za konkurs; Raspisivanje konkursa i dodjela stanova; Monitoring. Opis projekta: Cilj projekta je pomaganje socijalno ugrozenih domaćinstava, rješavanje stambenih problema i stambeno obezbjeđenje stanovništva smještenog u barakama.

Očekivani rezultati: Otkupom praznih stanova doprinijelo bi se rješavanju problema porodica, zbrinjavanja porodica čije su kuće i barake stradale zbog posledica nevremena u zimskom periodu i isteka roka upotrebe, kao i drugih socijalno i stambeno ugroženih porodica. Ciljne grupe: Lokalno stanovništvo- socijalno ugrožena domaćinstva/stambeno nezbrinute porodice

Indikatori: Broj otkupljenih/useljenih stanova; Broj popisanih, ugroženih domaćinstava; Broj dodijeljenih stanova; Broj domaćinstava prijavljenih na konkurs. Potencijalni partneri: Fond za solidarnu stambenu izgradnju Centar za socijalni rad Opština Šavnik Fond PIO Sindikalne organizacije

Rizici: Proces dodjele stanova neadekvatno izvršen (netransparentno, informacije o kriterijumima dodjele nedostupni) Nedostatak finansijskih sredstava za realizaciju projekta Monitoring i evaluacija Formirano radno tijelo zaduženo sa monitoring projekta (sastavljeno od potencijalnih partnera) Period implementacije 1-4 godine



75% ostali solidarno


88

Projekat 40: Rekonstrukcija i adaptacija školskih o bjekta u Komarnici, Dužima, Poš ćenju, Strug, Malinsko, Sirovac, Krnja Jela i Timar

Prioritet 1. Stvaranje uslova za kvalitetan život ljudi

Mjera1.2 Unapređenje uslova obrazovanja, zdrastvene i socijalne zaštite Aktivnosti:

- Snimanje stanja objekata - Obezbijeđivanje sredstava - Pronalaženje izvođača radova - Rekonstrukcija školskih objekata - Monitoring

Opis projekta: Školski objekti u seoskom području su zastarijeli i potrebna je njihova rekonstrukcija kao bi se zaštitili od daljeg propadanja i vratili u fukcionalno stanje. U većini objekata prije svega neophodno je zamijeniti stolariju i krov. Većina školskih objekata je van funkcije, ali postoji potreba za korišćenjem školskog prostora za organizovanje škole za planinare i ljubitelje kanjoninga, kao i za njihov smještaj u ljetnjem periodu. Takođe, objekti bi koristili mjesnim zajednicama za održavanje kulturnih manifestacija i u druge svrhe. Očekivani rezultati: Renovirani školski objekti u selima: Komarnici, Dužima, Pošćenju, Strug, Malinsko, Sirovac, Krnja Jela i Timar. Ciljne grupe: Lokalno stanovništvo Učenici Turisti Indikatori: Površina renoviranih objekata Broj zamjenjene stolarije Potencijalni partneri Ministarstvo prosvjete i sporta Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja Ministarstvo turizma Opština Donatori

Rizici: Nemogućnost obezbijeđivanja finansijskih sredstava

Monitoring i evaluacija Osnovati radnu grupu za praćenje realizacije projekta Period implementacije 2012 - 2017

Budžet: Iznos vrijednosti projekta 110.000 € 50% Ministarstvo prosvjete i sporta

40% Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja 10% Opština


89

Projekat 41: Rekonstrukcija Doma u čenika i dje čijeg vrti ća Prioritet 1. Stvaranje uslova za kvalitetan život ljudi Mjera1.2 Unapređenje uslova obrazovanja, zdrastvene i socijalne zaštite Aktivnosti:

- Snimanje stanja - Odabir izvođača - Izvođenje radova - Monitoring

Opis projekta: Dječji vrtić i Dom učenika se nalaze u istoj zgradi. Zgrada ima 5 soba, posebnu prostoriju za ručavanje, učionicu, kuhinju, sanitarni čvor i dvorište sa igralištem. Na zgradi je potrebno izvršiti rekonstrukciju krova i fasade. S obzirom da je relativno mali broj učenika korisnika doma, dom učenika bi se mogao prenamjeniti u dom za mlade ili bi mogao raditi u ljetnjem periodu kao dom mladih (kroz projekat „Evropa za mlade“), a tokom školske godine kao dom učenika.

Očekivani rezultati: Rekonstruisana i fukcionalna zgrada Doma učenika i dječijeg vrtića. Cil jne grupe: Učenici Indikatori: Rekonstruisan krov škole. Popravljena fasada. Potencijalni partneri Ministarstvo prosvjete i sporta Direkcija javnih radova Donatori Rizici: Mala finansijska ulaganja.

Monitoring i evaluacija Osnivanje radne grupe za praćenje realizacije projekta sastavljene od predstavnika opštine, škole i ministarstva.

Period implementacije 6-12 mjeseci



60% Ministarstvo prosvjete i sporta 10% Donatori



90

Projekat 42: Otvaranje stara čkog doma u Šavniku Prioritet 1. Stvaranje uslova za kvalitetan život ljudi Mjera 1.2 Unapređenje uslova obrazovanja, zdravstvene i socijalne zaštite Aktivnosti:

- Pokretanje inicijative (SO Šavnik, Predsjednik opštine, Stručne službe, ...) - Formiranje stručne komisije, - Analiza postojećeg stanja, - Izrada projekta, - Realizacija projekta (opremanje i useljenje doma) - Monitoring

Opis projekta: Inicijativu za otvaranje staračkog doma pokreće SO Šavnik na redovnoj sjednici i zadužuje predsjednika da preduzme neophodne mjere za realizaciju projekta. Potom, formiraće se stručna komisija, sastavljena od predstavnika Opštine, Ministarstva rada i socijanog staranja i Ministarstva zdravlja. Zadatak stručne komisije je da utvrdi trenutno stanje Zdravstvene stanice (u kojoj je planirano da se otvori starački dom) i predloži mjere za realizaciju projekta. Potom će se izraditi projektna dokuementacija i realizovati projekat. Otvaranje staračkog doma ne zahtjeva grube građevisnke radove, jer je zgrada Zdravstvene stanice Šavnik nedavno obnovljena. Trenutno se koristi manje od 25 % kapaciteta Zdravstvene stanice. Projekat ima za cilj zbrinjavanje socijalno ranjive grupe stanovnika (stara, siromašna i bolestna lica), prvenstveno iz opština Šavnik, Plužine i Žabljak. Očekivani rezultati: Zgrada Zdravstvene stanice Šavnik privedena namjeni i otvoren starački dom.

Ciljne grupe: Staračka i samačka domaćinstva pobrojanih opština Šavnik, Plužine i Žabljak Lokano stanovništvo Indikatori: Odluka o formiranju stručne komisije Odluka o otvaranju staračkog doma Broj lica korisnika doma Potencijalni partneri: Ministarstvo rada i socijanog staranja, Ministarstvo zdravja, Inostrani donatori, NVO sektor Mediji Rizici: Nezainteresovanost partnera Neadekvatna promocija staračkog doma Mali broj korisnika Monitoring i evaluacija Monitoring vrši pomenuta stručna komisija sastavjena od predstavnika lokalne uprave i nadležnih ministarstava.

Period implementacije 6 mjeseci

Budžet: Iznos vrijednosti projekta biće naknadno određen nakon pristupanja izradi projektna

Ministarstvo rada i socijalnog staranja - nemedicinsko opremanje Ministarstvo zdravlja - medicinska oprema

Donatori - pomoć


91

Projekat 43: Izgradnja sportske sale u Šavniku

Prioritet 1. Stvaranje uslova za kvalitetan život ljudi Mjera 1.3 Stvaranje uslova za sportske i kulturne aktivnosti stanovništva Aktivnosti:

- Obezbijediti prostor za izgradnju objekta - Izrada projektno-tehničke dokumentacije - Odabir izvođača radova - Opremanje sale - Monitoring

Opis projekta: Sportska infrastruktura u opštini Šavnik je veoma skromna. Postoje fiskulturne sale i sportski tereni u sklopu dvije škole, međutim oni ne zadovoljavaju potrebe fizičkog obrazovanja djece. Takođe, nema uslova za usmjeravanje sportista niti mogućnosti da se kroz razvoj ove djelatnosti utiče na poboljšanje kvaliteta zdravlja stanovništva. Izgrađena sala bi ispunjavala uslove fiskulturne sale, košarkaškog, rukometnog i odbojkaškog terena u zatvorenom prostoru. Realizacijom projekta poboljšaće se kvalitet nastave fizičkog obrazovanja u osnovnoj i srednjoj školi i rada sportskih klubova. Očekivani rezultati: Izgrađena i funkcionalna sportska sala. Ciljne grupe: Učenici Sportisti Sportski klubovi Stanovništvo Indikatori: Izrađena projektno-tehnička dokumentacija Površina izgrađene sportske sale Broj i vrsta nabavljenje opreme Potencijalni partneri: Ministarstvo prosvjete i sporta Centar za kulturu Donatori

Rizici: Neblagovremeno obezbjeđivanje novčanih sredstava. Nepovoljni vremenski uslovi.

Monitoring i evaluacija Praćenje realizacije projekta će vršiti lokalna uprava i Centar za kulturu.

Period implementacije 2013/2014

Budžet: Iznos vrijednosti projekta biće definisan nakon izrade projektne dokumentacije.



92

Projekat 44: Izgradnja sportsko -rekreativnog kampa Prioritet 1. Stvaranje uslova za kvalitetan život ljudi Mjera 1.3 Stvaranje uslova za sportske i kulturne aktivnosti stanovništva Aktivnosti:

- Izrada projektno-tehničke dokumentacije - Raspisivanje tendera za odabir javno-privatnog partnera - Izgradnja stadiona za mali fudbal i terena za tenis - Izgradnja biciklističke staze, - Izgradnja ljetnje pozornice, - Izgradnja auto i šator kampa - Monitoring

Opis p rojekta: Projekat bi se realizovao faznom izgradnjom, a započeo bi izgradnjom stadiona za mali fudbal. Sportsko rekreativni kamp izgradiće se na pogodnoj lokaciji u opštinskom centru u Šavniku. Realizacijom projekta povećaće se interesovanje mladih da se bave sportom. Takođe, projekat će doprinijeti poboljšanju kvaliteta života stanovnika i obogaćenju turističke ponude. Očekivani rezultati: Izgrađen i funkcionalan sportsko-rekreativni kamp.

Ciljne grupe: Stanovništvo Turisti Indikatori: Projektno-tehnička dokumentacija Površina izgrađenog sportsko-rekreativnog kampa Nabavljenja i postavljena oprema Potencijalni partneri: Ministarstvo kulture Fudbalski savez CG Centar za kulturu, sport i medije Donatori Rizici: Nedostatak finansijskih sredstava Vremenski uslovi Monitoring i evaluacija Lokalna samouprava će imenovati radnju grupu koja će imati zadatak da prati tok radova. Period implementacije 2013- 2016

Budžet: Iznos vrijednosti projekta i struktura finansiranja biće definisani nakon izrade projektne dokumentacije.

Struktura finansiranja projekta JPP


93

Projekat 45: Popis imovine opštine Šavnik i poboljš anje katastarske evidencije

Prioritet 2. Razvoj i unapređenje privrednih djelatnosti (poljoprivreda, turizam, energetika i sl.) i lokalne ekonomije Mjera 2.1 Poboljšanje poslovnog ambijenta

Aktivnosti: - Formirati višeparitetnu komisiju za razgraničenje - Izrada plana snimanja - Obilježavanje katastarskih parcela - Avionsko snimanje - Rad komisije za razgraničenje - Formiranje baze podataka nepokretne imovine opštine

Opis projekta: Zakonom o državnoj imovini u članu 20. stav 1. („Sl. list RCG" br. 44/99) propisano je da su državni organi jedinice lokalne samouprave i organi koji obavljaju javnu službu i koji koriste državnu imovinu dužni da vode evidenciju o stanju i kretanju te imovine u skladu sa zakonom. Cilj projekta je uspješno razgraničenje državne i privatne imovine i pravilno evidentiranje imovine u katastar nepokretnosti. Da bi se popisala imovina opštine Šavnik potrebno je formirati višeparitetnu komisiju za razgraničenje u cilju učešća stranaka u postupku radi razgraničenja imovine. Potom, potrebno je izraditi plan snimanja, obilježavanje državne i privatne imovine, avionsko snimanje. Komisija za razgraničenje vrši potrebne poslove (poziva stranke, izrađuje skice), nakon čega se donosi rješenje na osnovu koga se upisuje imovina u katastar nepokretnosti. Izrada katastra nepokretnosti dovešće do poboljšanja katastarske evidencije, stvarnog upisa prava na nepokretnostima, izradu katastarskih planova u digitalnom obliku sa svim nepokretnostima na području opštine. Očekivani rezultati: Obilježena i upisana imovina u katastar nepokretnosti.

Ciljne grupe: Stanovništvo Opština Indikatori: Broj upisanih nepokretnosti u katastar Baza podataka nepokretne imovine opštine

Potencijalni partneri: Uprava za nekretnine Rizici: Loši klimatski i vremenski uslovi, loša vidljivost. Nezainteresovanost građana za razgraničenje imovine. Nemogućnost pronalaženja finansijskih sredstava. Monitoring i eva luacija Monitoring će vršiti formirani nadzorni tim. Tokom realizacije projekta pratiće se realizacija projekta preko oglasa i obavještenja putem javnih medija, sastanaka sa predstavnicima KO, javnih tribina, redovnog obavještavanja, pisanih materijala i uputstava. Period implementacije 2013-2014

Budžet: Nosilac projekta je Uprava za nekretnine, a tačna vrijednost projekta utvrđiće se naknadno.

100% Uprava za nekretnine


94

Projekat 46: Izrada Prostorno -urbanisti čkog plana

Prioritet 2. Razvoj i unapređenje prvirednih djelatnosti (poljoprivreda, turizam, energetika i sl.) i lokalne ekonomije Mjera 2.1 Poboljšanje poslovnog ambijenta Aktivnosti: Kako se projekat relazuje u saradnji sa Ministarstvom održivog razvoja i turizma putem kreditnog aranžmana sa Svjetskom bankom aktivnosti na realizaciji ovog projekta isključivo su vezane za ministarstvo, odnosno za kancelariju LAMP koja radi u okviru ministarstva i koje je nosilac projekta a opštine Šavnik je identifikovana kao korisnik. S tim u vezi aktivnosti opštine svode se na koordinaciju sa obrađivačem plana u dijelu dostavljanja potrebnih informacija, kao i kordinaciju sa opštinskim Savjetom za planiranje koji vrši ocjenu kvaliteta izrade PUP-a. Sam proces izrade PUP-a podijeljen je u sljedeće faze: Faza I: Pripremni poslovi; Faza II: Analiza postojećeg stanja; Faza III: Izrada više scenarija i odabir najpovoljnijeg u saradnji sa ključnim zainteresovanim stranama; Faza IV: Izrada Nacrta plana i pribavljanje mišljenja nadležnih ministarstava, institucija na državnom i lokalnom nivou; Faza V: Javna rasprava; Faza VI: Izrada Predloga plana; Faza VII: Konačna verzija Plana i proces donošenja. Opis projekta: Prostorno-urbanisticki plan se radi za prostor cijele opštine, a generalni urbanistički koncept za opštinsko središte i urbanistički koncept za važnija naselja. U skladu sa članom 50 Zakona o uređenju prostora i izgradnji objekata («Sl.list Crne Gore», broj 51/08), Plan će biti rađen na kartama razmjere 1:25000 (za cio obuhvat plana), 1:10000, 1:5000 ili topografsko-katastarskim planovima razmjere 1:2500 (za generalni urbanistički koncept za opštinsko središte i urbanistički koncept za važnija naselja). Opšti ciljevi: - stvaranje formalne i planske pretpostavke za osmišljen razvoj, organizaciju i uređenje prostora

opštine, u skladu sa deklarisanom politikom i razvojnim opredjeljenjima na državnom nivou, a na principima održivog razvoja;

- podsticanje uravnoteženog/ravnomjernijeg teritorijalnog razvoja i racionalne organizacije, uređenja, rezervacije i zaštite prostora;

- unapređenje kvaliteta življenja stvaranjem uslova za: ublažavanje depopulacionih trendova, ostanak i povratak stanovništva odnosno zadovoljavanje njihovih potreba (javne službe, komunalna infrastruktura, uslužne aktivnosti); i privređivanje lokalnog stanovništva (diverzifikacija ekonomskih aktivnosti, stvaranje uslova za zapošljavanje, programi razvoja turizma, poljoprivrede, MSP i dr.) kompatibilnog sa funkcijama zaštite prirodnih vrijednosti;

- efikasno, racionalno i organizovano korišćenje ljudskih, prirodnih i izgrađenih (antropogenih) potencijala u socioekonomskom, prostornom i ekološkom pogledu;

- zaštita javnog interesa, područja i objekata od javnog interesa, identifikacija i zaštita javnih dobara; - promocija, aktiviranje i odgovorno upravljanje raspoloživim prirodnim i stvorenim resursima,

životnom sredinom i kulturnim dobrima; - uključivanje svih aktera i interesnih grupa u donošenje i implementaciju strateških planskih rješenja

itd. (javni, privatni, nevladin sektor); Posebni ciljevi:

- racionalno korišćenje prostora radi povećanja funkcionalne i razvojne efikasnosti; - racionalno korišćenje poljoprivrednog, građevinskog, šumskog i drugog zemljišta; - obezbjeđenje uslova za uređenje i izgradnju prostora i naselja; - smanjivanje prostornih ograničenja za razvoj (neplanska izgradnja, nedostatak infrastrukture i javnih


95

službi, sanacija degradiranih prostora i dr.); - spriječavanje degradacije i zaštita poljoprivrednog zemljišta, šuma, zaštićenih prirodnih dobara; - zaštita prirodne i kulturne baštine; - sanacija, zaštita i očuvanje životne sredine - povećanje dostupnosti disperzne mreže naselja, razvoj sekundarnih centara i ravnomjerniji socio-

ekonomski razvoj, posebno razvoj ruralnog područja; - rekonstrukcija, izgradnja i kvalitetno održavanje saobraćajne, hidrotehničke, energetske i

telekomunikacione infrastrukture kojom se obezbjeđuje racionalna organizacija prostora, integralan razvoj i uređenje prostora;

- poboljšanje saobraćajne dostupnosti (magistralne i regionalne putne mreže) prema okruženju i povezanosti centara u mreži naselja sa zonama razvoja turizma

- stvaranje uslova za razvoj cjelogodišnjeg turizma, kao i efikasnu zaštitu i prezentaciju prirode i prirodnih vrijednosti;

- razvoj specijalizovanih vidova prevoza za različite kategorije korisnika (lokalnog stanovništva i turista, npr.);

- usklađivanje različitih ili suprotnih interesa u korišćenju prostora; - uspostavljanje efikasnog Geografskog informacionog sistema PUP-a za potrebe implementacije

plana, monitoringa zaštite, korišćenja i izgradnje prostora i drugi. Očekivani rezultati: Izrađen Prostorno urbanistički plan opštine Šavnik sa i stvorena formalna i planska pretpostavka za osmišljen razvoj, organizaciju i uređenje prostora. Ciljne grupe: Privredna društva Stanovništvo NVO-sektor

Indikatori: Broj građevinskih i upotrebnih dozvola Građevinske dozvole za stambene i poslovne objekte Naplata naknada za komunalno opremanje građevinskog zemljišta Urađen PUP. Potencijalni partneri: Kako je Ministarstvo održivog razvoja i turizma nosilac projekta, njegovi partneri na projektu su: UNDP- United Nations Development Programme GIZ- Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit

Rizici: Nedostatak potrebnih informacija u cilju izrade što kvalitetnijeg PUP-a.

Monitoring i ev aluacija Proces izvještavanja ide od koordinatora za izradu PUP-a kojeg je imenovala opština, prema Savjetu za planiranje koji zauzima konačan stav o kvalitetu dokumenta tokom svake faze realizovanja projekta i koji dalje izvještava Predsjednika opštine. Savjet za planiranje opštine Šavnik je odgovoran za evaluaciju PUP-a. Period implementacije Projekat je u fazi realizacije, a period implementacije je 2011/2012. godina.

Budžet: Nosilac projekta je Ministarstvo održivog razvoja i turizma koje je putem kreditnog aranžmana sa

Svjetskom bankom finansijer izrade PUP-a u cjelosti.


96

Projekat 47: Izrada DUP -a Bukovice sa Provalijom i Vrto č Poljem

Prioritet 2. Razvoj i unapređenje privrednih djelatnosti ( poljoprivreda, turizam, energetika i sl.) i lokalne ekonomije

Mjera 2.1 Poboljšanje poslovnog ambijenta Aktivnosti:

- Donošenje odluke o pristupanju izradi DUP-a Bukovice sa Provalijom i Vrtoč Poljem - Izrada tenderske dokumentacije - Raspisivanje tedera za izradu projekta - Izbor projektanta - Izrada DUP-a Bukovice sa Provalijom i Vrtoč Poljem - Javna rasprava - Usvajanje DUP-a od strane Skupštine.

Opis projekta: Projekat izrade DUP-a Bukovice sa Provalijom i Vrtoč Poljem će obuhvatiti razradu poljoprivrednih, stočarskih, vikendaških i turističkih zona i na taj način stvoriti uslove za povratak ljudi u te krajeve.

Očekivani rezultati: Izrađen i usvojen predloženi planski dokument i stvoreni preduslovi za poboljšanje i unapređenje poslovnog ambijenta (gradnju objekata, privlačenje investitora, komunalno opremanje zemljišta). Ciljne grupe: Domaće stanovništvo Privredni subjekti Indikatori: Odluka o odabiru izvođača Izrađen DUP-a Bukovice sa Provalijom i Vrtoč Poljem Broj komentara na javnoj raspravi Odluka o usvajanju DUP-a Potencijalni partneri: Vlada Crne Gore Privrednici Donatori Rizici: Otpor dijela stanovništva. Katastarski problemi. Nedostatak stručnog kadra za vršenje pripremnih poslova. Monitoring i evaluacija Sektor za urbanizam će u ime lokalne samouprave pratiti aktivnosti oko realizacije projekta i uraditi finalni izvještaj nakon realizacije projekta.

Period implementacije Do 01.01.2015. godine

Budžet:

200.000,00€ Struktura finansiranja projekta 50% Opština Šavnik

40% Vlada Crne Gore 10 % Privrednici Šavnika


97

Projekat 48: Izrada DUP -a Kru ševice sa Krnovskom glavicom i Mekim Dolima Prioritet 2. Razvoj i unapređenje privrednih djelatnosti (poljoprivreda, turizam, energetika i sl.) i lokalne ekonomije Mjera 2.1: Poboljšanje poslovnog ambijenta

Aktivnosti: - Donošenje odluke o pristupanju izradi DUP-a Kruševice sa Krnovskom glavicom i Mekim Dolima - Izrada tenderske dokumentacije - Raspisivanje tendera za izradu projekta - Izbor projektanta - Izrada DUP-a Kruševice sa Krnovskom glavicom i Mekim Dolima - Javna rasprava - Usvajanje DUP-a od strane Skupštine

Opis projekta: Projektom će se obuhvatiti teritorija MZ Bijela sa Krnovskom glavicom kao potencijalnim skijalištem i Mekim Dolima kao mini skijalištem. Pored toga DUP-om će se obuhvatiti već započeti poslovni objekti, postojeći ribnjaci i farme. Očekivani rezultati: Izrađen i usvojen predloženi planski dokument, i stvaranje preduslova za poboljšanje i unapređenje poslovnog ambijenta (gradnju objekata, privlačenje investitora, komunalno opremanje zemljišta). Ciljne grupe: Lokalno stanovništvo Privredni subjekti Indikatori: Odluka o odabiru izvođača Izrađen DUP Kruševice sa Krnovskom glavicom i Mekim Dolima Broj komentara na javnoj raspravi Odluka o usvajanju DUP-a Potencijalni partneri: Vlada Crne Gore Donatori

Rizici: Katastarski problemi Otpor dijela stanovništva Nedostatak stručnog kadra za vršenje pripremnih poslova. Monitoring i evaluacija Sektor za urbanizam će u ime lokalne samouprave pratiti aktivnosti oko realizacije projekta i uraditi finalni izvještaj nakon realizacije projekta

Period implementacije Do 01.01. 2014. godine

Budžet: 200.000,00€

Struktura finansiranja projekta 50% Opština Šavnik

40% Vlada Crne Gore 10 % Privrednici Šavnika


98

Projekat 49: Izrada DUP -a Šavnika Prioritet 2. Razvoj i unapređenje privrednih djelatnosti (poljoprivreda, turizam, energetika i sl.) i lokalne ekonomije Mjera 2.1: Poboljšanje poslovnog ambijenta Aktivnosti:

- Donošenje odluke o pristupanju izradi DUP-a. - Određivanje nosioca pripremnih poslova - Izrada tenderske dokumentacije - Raspisivanje tendera za izradu projekta - Izbor projektanta - Izrada DUP-a - Sprovođenje javne rasprave - Usvajanje DUP-a od strane Skupštine

Opis projekta: Detaljnim urbanističkim planom određuju se uslovi za izgradnju objekata u naselju Šavnik, na način koji obezbjeđuje sprovođenje prostorno-urbanističkog plana. DUP se obavezno donosi za sva naselja ili djelove naselja koja se odrede prostorno-urbanističkim planom opštine. Izradom DUP-a kvalitetno će se riješiti urbanistički problemi u opštini Šavnik Očekivani rezultati: Izrađen i usvojen DUP Šavnik i stvoreni preduslovi za prostorni razvoj Šavnika.

Ciljne grupe: Stanovištvo Šavnika Potencijalni investitori Indikatori: Odluka o odabiru izvođača Izrađen DUP-a Broj komentara na javnoj raspravi Odluka o usvajanju DUP-a Potencijalni partneri: Vlada Crne Gore Donatori Rizici: Nedostatak ekonomskih sredstava. Nedostatak stručnog kadra za vršenje pripremnih poslova. Mala zainteresovanost stanovništva i nadležnih institucija i nespremnost da daju svoje mišljenje i sugestije u procesu izrade planskog dokumenta. Monitoring i evaluacija Organ nadležan za vršenje pripremnih poslova će pratiti kompletan proces izrade DUP-a i redovno izvještavati donosioca odluke o izradi, odnosno izvršni organ jedinice lokalne samouprave. Moguće je i formirati tijelo za stručnu ocjenu DUP-a sastavljeno od stručnjaka iz raznih oblasti povezanih sa ovom tematikom. Period implementacije 1 mjesec za izradu programskog zadatka i donošenje odluke o izradi. 2 mjeseca za sprovođenje tendera, izbor obrađivača i ostale pripremne poslove. 6 mjeseci za rad na terenu, izradu nacrta i praćenje aktivnosti. 1 mjesec za sprovođenje javne rasprave. 2 mjeseca za izradu predloga i dostavljanje skupštini na usvajanje. Ukupno trajanje: maksimalno godinu dana.


99

Budže t: Uključen u izradu PUP-a

Svjetska banka je finansijer izrade DUP-a Šavnik u cjelosti.

Projekat 50: Izrada DUP -a MZ Pošćenje (obuhvata Petnjicu, Pridvoricu i Komarnicu ) Prioritet 2. Razvoj i unapređenje privrednih djelatnosti (poljoprivreda, turizam, energetika i sl.) i lokalne ekonomije

Mjera 2.1 Poboljšanje poslovnog ambijenta

Aktivnosti: - Donošenje odluke o pristupanju izradi DUP-a. - Određivanje nosioca pripremnih poslova - Izrada tenderske dokumentacije - Raspisivanje tendera za izradu projekta - Izbor projektanta - Izrada DUP-a - Sprovođenje javne rasprave - Usvajanje DUP-a od strane Skupštine

Opis projekta: Projektom će se obuhvatiti cijela teritorija MZ Pošćenje čime će se sačuvati ruralna tradicionalna arhitektura i spriječiti građenje netipičnih objekata. Takođe će se omogućiti razvoj turizma, stočarstava i poljoprivrede bez ugoržavanja životne sredine. Postoji mogućnost razvoja ruralnog, planinskog i ekstremnog turizma ( rafting, kanjoning i alpinizam). Ovo prvenstveno u Pošćenju i dijelu Komarnice. Postoji potencijal za razvoj poljoprivrede i stočarstva naročito u Komarnici i dijelu Petnjice. Očekivani rezultati: Izrađen i usvojen MZ Pošćenje i stvoreni preduslovi za prostorni razvoj.

Ciljne grupe: Lokalno stanovništvo Privredni subjekti Indikatori: Odluka o odabiru izvođača Izrađen DUP-a Broj komentara na javnoj raspravi Odluka o usvajanju DUP-a Potencijalni partneri: Vlada Crne Gore Strani donatori Privrednici

Rizici: Otpor dijela stanovništva Katastarski problemi Monitoring i evaluacija Lokalna samouprava , sektor za urbanizam

Period implementacije 2013

Budžet: 200.000€

Struktura finansiranja projekta 10% Opština Šavnik

40% Vlada Crne Gore 50% Privrednici Šavnika


100

Projekat 51: Formiranje službe za poljoprivredu i r uralni razvoj

Prior itet 2. Razvoj i unapređenje privrednih djelatnosti (poljoprivreda, turizam, energetika i sl.) i lokalne ekonomije Mjera 2.2 Razvoj i unapređenje poljoprivredne proizvodnje sa fokusom na stočarstvo i organsku proizvodnju Aktivnosti: - Donošenje odluke o formiranju službe za poljoprivredu i ruralni razvoj - Obezbjeđivanje neophodne opreme i sredstava za rad ove službe - Angažovanje stručnog kadra - Obuka stručnog kadra

Opis projekta: Osnovni cilj projekta kojim se formira služba za poljoprivredu i ruralni razvoj je unapređenje poljoprivredne proizvodnje i uvođenje savremene tehnologije u proizvodnju. Zadatak Službe je pružanje stručnih savjeta i pomoći poljoprivrednim proizvođačima kao i redovna koordinacija između Ministarstva poljoprivrede i ruralnog razvoja i poljoprivrednih proizvođača. Na ovaj način doprinijeće se jačanju i osavremenjavanju proizvodnje kao i dostizanju većeg nivoa edukacije i informisanosti samih proizvođača. Očekivani rezultati: Formirana i funkcionalna Služba za za poljoprivredu i ruralni razvoj.

Ciljne grupe: Poljoprivredni proizvođači

Indikatori: Odluka o formiranju službe za poljoprivredu i ruralni razvoj. Broj zaposlenih u službi za poljoprivredu i ruralni razvoj. Potencijalni partneri: Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja Rizici: Nedovoljna zainteresovanost poljoprivrednih proizvođača za saradnju sa službom Nedovoljna organizovanost unutar same službe Deficit stručnog kadra Monitoring i evaluacija Monitoring će vršiti radna grupa za praćenje projekta sastavljena od predstavnika Ministarstva poljoprivrede i ruralnog razvoja i lokalne samouprave.


Budžet:

Vrijednost projekta će naknadno biti utvrđena


101

Projekat 52: Iz rada biznis plana i projekta izgradnje mljekare u M Z Boan i Bukovica

Prioritet 2 Razvoj i unapređenje privrednih djelatnosti ( poljoprivreda, turizam energetika i sl.) i lokalne ekonomije. Mjera 2.2 Razvoj i unapređenje poljoprivredne proizvodnje sa fokusom na stočarstvo i organsku proizvodnju Aktivnosti: Raspisivanje tendera za odabir obrađivača Izrada biznis plana i projekta za izgradnju mljekare Promocija mogućnosti ulaganja u mljekaru Monitoring Opis projekta: Osnovni cilj ovog projekta je izrada biznis plana i projekta mljekare u MZ Boan i Bukovica. Izrađeni biznis plan i projekat biće predstavljeni potencijalnim investitorima koji su zainteresovani za ulaganje u poljoprivredni sektor. Izgradnjom mljekare stvorili bi se kvalitetni preduslovi za povećenje broja muznih grla kao i povećanje krupnih poljoprivrednih proizvođača mlijeka. Izgradnja mljekare u mjesnim zajednicama doprinijela bi povećanju prihoda domaćinstava, povećanju broja zaposlenih, kao i zadržavanju stanovnika u ruralnim područjima. Očekivani rezultati: Izrađen biznis plan i projekat izgradnje mljekare koji je promovisan potencijalnim investitorima.

Ciljne grupe: Investitori

Indikatori: Odluka o odabiru obrađivača Izrađen jedan biznis plan izgradnje mljekare Projektna dokumentacija Broj i vrsta promotivnih aktivnosti Potencijalni partneri: Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja Ministarstvo ekonomije Rizici: Nezainteresovanost investitora za ulaganje u sektor mljekarstva. Monitoring i evaluacija Osnivanje stručne komisije za praćenje projekta koja će biti sastavljena od predstavnika opštinske službe za poljoprivredu i Ministarstva poljoprivrede koji će vršiti nadzor realizacije projekta i dati njegovu ocjenu. Period implementacije 12-24 mjeseca

Budžet: 35.000,00 €

Struktura finasiranja projekta: 100% Investitor


102

Projekat 53: Izgradnja sto čne pijace u Šavniku i u Boanu Prioritet 2. Razvoj i unapređenje privrednih djelatnosti ( poljoprivreda, turizam energetika i sl.) i lokalne ekonomije

Mjera 2.2 Razvoj i unapređenje poljoprivredne proizvodnje sa fokusom na stočarstvo i organsku proizvodnju

Aktivnosti: - Priprema tehničke dokumentacije (izrada idejnog projekta, glavnog projekta i ostale potrebne

dokumentacije ) - Obezbjeđivanje potrebnih sredstava - Odabir izvođača radova - Izgradnja pijačne infrastrukture - Uređenje pijace neophodnom opremom (pijačne tezge, vage, oprema za poslovni i magacinski

prostor, itd) - Monitoring

Opis projekta: Razvoj stočarstva (govedarstva i ovčarstva) predstavlja značajan potencijal razvoja poljoprivrede. Stočne farme na području opštine se nalaze u vlasništvu individualnih poljoprivrednih proizvođača. Prema podacima Poljoprivrednog popisa 2010. godine na području šavničke opštine trenutno ima 14.887 ovaca i 2.376 goveda. Izgradnjom stočnih pijaca u Šavniku i Boanu značajno bi se olakšala trgovina stokom. Očekivani rezultati: Poboljšani uslovi trgovine stokom otvaranjem stočne pijace u Šavniku i Boanu

Ciljne grupe: Poljoprivrednici (stočari) Indikatori: Površina izgrađene pijace u Šavniku Površina izgrađene pijace u Boanu Broj zaposlenih radnika Postavljena neophodna oprema (pijačne tezge, vage, oprema za poslovni i magacinski prostor, itd). Potencijalni partneri: Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja USAID

Rizici: - Stočna pijaca nije u skladu sa planskom dokumentacijom. - Nepoštovanje ekoloških standarda prilikom izgradnje stočne pijace.

Monitoring i evaluacija Osnivanje radne grupe sastavljene od predstavnika udruženja stočara i predstavnika opštinske službe za poljoprivredu koja će podnijeti izvještaj organima lokalne samouprave i donatorima



103

Budžet: Vrijednost projekta će naknadno biti utvrđena

50% Opština 50% Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja


104

Projekat 54: Izrada biznis plana i projekta za izgr adnju pogona za proizvodnju vo ćnog čaja u Gornjoj Bukovici ( Đuri čin Do) Prioritet 2. Razvoj i unapređenje privrednih djelatnosti (poljoprivreda, turizam energetika i sl.) i lokalne ekonomije Mjera 2.2 Razvoj i unapređenje poljoprivredne proizvodnje sa fokusom na stočarstvo i organsku proizvodnju

Aktivnosti: Raspisivanje tendera za odabir obrađivača Izrada biznis plana i projekta za izgradnju pogona za proizvodnju voćnog čaja u Gornjoj Bukovici Promocija mogućnosti ulaganja u pogon za proizvodnju voćnog čaja Monitoring Opis projekta: Osnovni cilj ovog projekta je izrada biznis plana i projekta za izgradnju pogona za proizvodnju voćnog čaja u Gornjoj Bukovici. Izrađeni biznis plan i projekat biće predstavljeni potencijalnim investitorima koji su zainteresovani za ulaganje u poljoprivredni sektor. Opština Šavnik ima dobre preduslove za otvaranje pogona za proizvodnju voćnih čajeva, s obzirom da na ovom području postoji raznovrsno bilje i šumski plodovi. Očekivani rezultati: Izrađen biznis plan i projekat za izgradnju pogona za proizvodnju voćnog čaja i promovisan potencijalnim investitorima. Ciljne grupe: Investitori Indikatori: Odluka o odabiru obrađivača Izrađen jedan biznis plan Izrađena projektna dokumentacija Broj i vrsta promotivnih aktivnosti Potencijalni partneri: Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja Ministarstvo ekonomije Rizici: Nezainteresovanost investitora za ulaganje u pogon za proizvodnju voćnog čaja.

Monitoring i evaluacija Formiranje radne grupe sastavljene od predstavnika lokalne samouprave i ministarstva poljoprivrede koja će sagledati sve neophodne aktivnosti vezane za ovaj projekat.

Period implementacije 12-24 mjeseca

Budžet:

Vrijednost projekta će naknadno biti utvrđena 100% Investitor


105

Projekat 55: Organizovanje po četni čkog alpinisti čkog kursa kao osnovu za školu za vodi če

Prioritet 2. Razvoj i unapređenje privrednih djelatnosti (poljoprivreda, turizam, energetika i sl.) i lokalne ekonomije

Mjera 2.3 : Razvijanje raznovrsne turističke ponude, turističkih kapaciteta i promocija turizma.

Aktivnosti: - Obezbjeđenje potrebne opreme za održavanje kursa - Odabir učesnika - Organizacija kursa - Provjera znanja učesnika

Opis projekta: Projekat predviđa organizovanje aplinističkog kursa, koji je polazna osnova za organizovanje škola za planinske vodiče i gorske službe spasavanja u narednom periodu. Početnički urbanistički kurs je neophodan za sve buduće kandidate gorske službe spasavanja i planinske vodiče. Planirano je da svi učesnici ovog kursa budu stanovnici opštine Šavnik. Očekivani rezultati Najmanje 10 učesnika je uspješno završilo početnički aplinistički kurs. Ciljne grupe: Lokalno stanovništvo Indikatori Lista odabranih učesnika Broj održanih obuka Broj učesnika koji su završili kurs Potencijalni partneri: Planinarski savez Crne Gore Gorska služba spasavanja Crne Gore

Rizici: Nezainteresovanost za pohađanje alpinističkog kursa.

Monitoring i evaluacija Planinarsko društvo Nevidio - Šavnik Period implementacije 01.08.2012.godine.


Struktura finansiranja projekta Učesnici 10%

Lokalna uprava 10% Donatori 80%


106

Projekat 56: Izgradnja Ski Centra „ZVIJEZDA“ Šavni k, Kruševice -Krnovska glavica

Prioritet 2 Razvoj i unapređenje privrednih djelatosti i lokalne ekonomije

Mjera 2.3: Razvijanje raznovrsne turističke ponude, turističkih kapaciteta i promocija turizma Aktivnosti: Izrada potrebne dokumentacije za izgradnju žičare Izbor izvođača radova Izrada potrebne dokumentacije za ski lift Izbor izvođača radova Izrada potrebne dokumentacije za izgradnju restorana Izbor izvođača radova Monitoring Opis projekta: Projekat će se odvijati u tri faze. Prva faza obuhvata izgradnju i stavljanje u funkciju dvosjedne žičare kapaciteta 1500 skijaša na sat. Ova faza takođe uključuje i izgradnju restorana i SKI – Bar-a kapaciteta oko 2000 gostiju, skijašnice i garaže za ratrake. Druga faza projekta obuhvata izgradnju i stavljanje u pogon ski-lifta dužine 80 m kapaciteta 600 skijaša na sat. Treća faza obuhvata izgradnju restorana Vidikovac na vrhu skijališta kapaciteta 100 mjesta. Takođe, projekat uključuje kreiranje karakteristične turističke ponude - organizovanje radionica alpinizma, preživljavanje u prirodi sa avanturističkim turama i posjetama i boravku kanjonu Nevidio, škola jahanja. Očekivani rezultati: Završetkom prve faze sezona rada se očekuje četiri mjeseca u periodu 15 decembar – 15 april s obzirom da se centar nalazi u komunikaciji (magistralni put Nikšić – Šavnik), očekivana posjeta od oko 300 skijaša dnevno i restoran sa oko 100 posjetilaca dnevno. Centar bi zapošljavao oko 10 do 15 stalno zapošljenih radnika (žičara sa 5, radnici na održavanju, reparaciji staza 2, restoran 5 i rukovodni kadar 3 radnika) i eventualno sezonski radnici. Centar bi na ime restorana realizovao otkup poljoprivrednih viškova sa istoimenog područja preko ugostiteljskog objekta a odnosi se na meso, mlječne proizvode i povrće. Ciljne grupe: Turisti Lokalno stanovništvo Indikatori: Broj skijaša na dnevnoj osnovi (300) Broj posjetilaca restorana (100) Broj novozaposlenih radnika (10-15) Potencijalni partneri: Privredni subjekti (SKI Centar „Grbović Company“, „Đurković Company“, „Nikić Company“) Rizici: Kašnjenje u isporuci i montaži objekata Nepovoljna vremenska situacija Monitoring i evaluacija Realizaciju projekta pratiće izvršni organi SO Šavnik, Ministarstvo ekonomije i turizma Crne Gore kao i predstavnici Evropskog fonda za razvoj i obnovu. Monitoring obavljaće pored nadzornog organa koji bi imenovao konzorcijum Centra, odgovorna služba za nadzor SO Šavnik i predstavnici Fonda za razvoj Crne Gore. Period implementacije I faza projekta je 30 jun – 31 decembar 2012

Budžet: Ukupna vrijednost investicije je 950.000 €

Ski Centar „Grbović Company“ 300.000 €


107

(dva snjegočistača u iznosu od 150.000 € a ostatak u nominalnoj vrijednosti oko 150.000 €) Vrijednost ži čare i restorana u iznosu oko 650.000 € - sredstva Fonda za obnovu i razvoj

Projekat 57: Formiranje gorske službe spašavanja Prioritet 2. Razvoj i unapređenje privrednih djelatnosti (poljoprivreda, turizam, energetika i sl.) i lokalne ekonomije

Mjera 2.3: Razvijanje raznovrsne turističke ponude i kapaciteta i promocija turizma Aktivnosti:

- Izbor učesnika - Obezbjeđenje učila i opreme za obučavanje spasilaca - Organizovanje svih kurseva u toku naredne 4 godine - Formiranje Gorske službe - Nabavka opreme

Opis projekta: Gorska služba spašavanja baviće se spasavanjem i sprječavanjem nesreća u planini, na drugim nepristupačnim područjima i u vanrednim situacijama. Članovi gorske službe spašavanja trebaju da posjeduju posebna stručna znanja i tehničku opremu za spasavanje u planinama. Formiranjem gorske službe spašavanja kvalitet turističke ponude podiće se na viši nivo. Da bi se oformila služba potrebno je obučiti spasioce koji moraju proći nekoliko težinski poređanih nivoa obuke. Nakon realizacije početničkog alpinističkog kursa, odabrani učesnici pohađaće ostale kurseve, koji će biti organizovani tokom ljetnjeg i zimskog perioda. Projektom su predviđene dvije osnovne škole, dvije napredne škole (ljetnja i zimska) i 12 vježbi. Takođe su predviđene posebne škole ( prva pomoć, orjentacija, napredne škole alpinizma) i prateći predmeti ( geografija, botanika i geologija, Durmitora, Lole i Sinjajevine). U toku godine dana dobićemo planinske vodiče kategorije A,B,C a za 3 godine vodiče do kategorije F. U roku od 5 godina možemo dobiti registrovane spasioce gorske službe spasavanja. Za održavanje obuke za spasioce godišnje je potrebno oko 3 000 €a. Planirano je da svi budući spasioci budu stanovnici opštine Šavnik, jer bi se na taj način omogućula brza intervencija u slučaju potrebe.

Očekivani rezultati Obučeno 5 do 7 spasilaca u roku od 5 godina. Povećaće se zaštita posjetilaca planina i kanjona opštine Šavnik. Ciljne grupe: Lokalno stanovništvo Indi katori Lista odabranih kandidata Broj organizovanih kurseva (2 osnovne škole, 2 napredne škole, 12 vježbi) Lista kandidata koji su uspješno završili obuku Nabavljena oprema

Potencijalni partneri: Vlada Crne Gore Gorska služba spasavanja Crne Gore Planinarsko društvo Nevidio - Šavnik Strani donatori

Rizici: Nezainteresovanost stanovništva za pohađanje navedenih kurseva.

Monitoring i evaluacija Monitoring i evalaciju projekta će vršiti lokalna samouprava u saradnji sa Gorskom službom spasavanja Crne Gore i planinarskim društvom Nevidio – Šavnik. Period implementacije 2012- 2016


108

Budžet: Iznos vrijednosti projekta 15 000 € Struktura finansiranja projekta učesnici 30 (%)

Lokalna uprava 40 (%) Donatori 30 (%)

Projekat 58: Izrada projektne dokumentacija i izgra dnja kampa ispred kanjona Nevidio

Prioritet 2. Razvoj i unapređenje privrednih djelatnosti ( poljoprivreda, turizam, energetika i sl.) i lokalne ekonomije

Mjera 2.3: Razvijanje raznovrsne turističke ponude turističkih kapaciteta i promocija turizma

Aktivnosti: - Obezbjeđenje potrebnog zemljišta od uprave za šume Crne Gore - Izrada prostorno planske dokumentacije - Izrada tehničke dokumentacije ( idejnog i glavnog projekta, druge potrebne studije i dozvole za

izgradnju kampa) - Izbor partnera u okviru javno-privatnog partnerstva - Izgradnja kampa

Opis projekta: Projektom se planira izgradnja kampa u partnerstvu sa investitorom. Kamp je planiran da se izgradi u blizi kanjona Nevidio, koje godišnje posjeti više od deset hiljada turista. Planirano je da se izgradi šator kamp, luksuzni šator kamp i auto kamp, sa obezbijeđenim parkingom i drugom infrastrukturom (voda, struja, toaleti). Očekivani rezultati Izgrađen i funkcionalan kamp u blizini kanjona Nevidio Povećan broj turista opštine Šavnik

Ciljne grupe: Lokalno stanovništvo Lokalni turistički privrednici Strani investitori Turisti Indikatori: Površina obezbjeđenog zemljišta Ugovor o javno privatnom partnerstvu Izrađena tehnička dokumentacija (glavni i idejni projekat, dozvole) Izgrađen i funkcionalan kamp Broj zaposlenih radnika Broj turista koji posjete kamp Potencijalni partneri: Lokalni privrednici Strani investitori

Rizici: Nezainteresovanost privatnih subjekata za investiranje u kamp Monitoring i evaluacija Lokalna samouprava će biti zadužena za monitoring projekta.

Period implementacije Do 01.07.2012.godine.

Budžet: Iznos vrijednosti projekta 50.000 -150.000€

Struktura finansiranja projekta 100% zainteresovani investitor po principu Javnog privatnog partnerstava


109

Projekat 59: Izrada i realizacija projekta ferate B oljske grede

Prioritet 2. Razvoj i unapređenje privrednih djelatnosti (poljoprivreda, turizam, energetika i sl.) i lokalne ekonomije Mjera 2.3: Razvijanje raznovrsne turističke ponude, turističkih kapaciteta i promocija turizma

Aktivnosti: - Formiranje radne grupe - Izrada tehničke dokumentacije ( idejnog i glavnog projekta, druge potrebne studije i dozvole za

izgradnju kampa) - Izbor partnera u okviru javno-privatnog partnerstva - Izbor izvođača - Realizacija projekta - Monitoring

Opis projekta: Projektom će se obezbijediti ”staza”, to jest gelenderski i stepenišni pristup na vrh Boljskih greda (2091 m). To bi bila prva staza tog tipa u regionu. Ferata predstavlja laganu stazu, napravljenu bezbjedno, sa svim stepenima osiguranja, kroz tešku stijenu. Ona će biti veza kanjona Nevidio – sela Komarnice sa Dobrim dolom i planinarskim dolom u Dobrom dolu.

Očekivani rezultati: Izgrađena ferata Boljske grede Povećan broj alpinista Povećan broj turista Ciljne grupe: Planinari Turisti Stanovništvo Indikatori: Urađen projekat ferate Boljske grede Izgrađena staza kroz stijenu

Potencijalni partneri: NP ”Durmitor” Donatori

Rizici: Nedostatak finansijskih sredstava

Monitoring i evaluacija Lokalna samouprava i NP „Durmitor“ imaće zadatak da formiraju radnu grupu i nadgedaju realizaciju projekta, kao i da podnesu izvještaj nakon okončanja projekta.

Period implementacije 2015 godina

Budžet: 80.000 – 100.000€

Struktura finansiranja projekta 100% Investitor


110

Projekat 60 : Postavljanje putokaza na ve ć markiranim stazama Prioritet 2. Razvoj i unapređenje privrednih djelatnosti (poljoprivreda, turizam, energetika i sl.) i lokalne ekonomije Mjera 2.3: Razvijanje raznovrsne turističke ponude, turističkih kapaciteta i promocija turizma

Aktivnosti: - Izrada projektne dokumentacije - Izbor izvođača radova - Izvođenje radova - Prijem radova

Opis projekta: Projektom je predviđeno postavljanje putokaza na već markiranim stazama. Table za putna obavještenja treba da budu drvene sa označenim pravcem, vremenom pješačenja - penjanja i stepenom sigurnosti staze.

Očekivani rezultati: Bolja saobraćajna signalizacija Veća sigurnost planinara i izletnika

Ciljne grupe: Turisti Planinari

Indikatori: Broj postavljenih putokaza na markiranim stazama. Dužina staže na kojoj su postavljeni putokazi. Potencijalni partneri: Planinarsko društvo ”Nevidio” Šavnik Turistička organizacija Šavnika Međunarodne donatorske organizacije Rizici: Krađa i ruiniranje putokaza.

Monitoring i evaluacija Biće oformljen nadzorni organ koja će imati zadatak da prati tok radova i podnese izvještaj lokalnoj samoupravi nakon završetka radova, kao i da povremeno prati stanje radi eventualnih zamjena oštećenih putokaza Period implementacije Do 01.01. 2013. godine

Budžet: 2.500€


10% Planinarsko društvo “Nevidio” 20% Donatori

20% Turistička privreda Šavnika


111

Projekat 61: Izrada projektne dokumentacije i izgra dnja planinskog doma i kampa u Dobrom dolu Prioritet 2. Razvoj i unapređenje privrednih djelatnosti (poljoprivreda, turizam, energetika i sl.) i lokalne ekonomije Mjera 2.3: Razvijanje raznovrsne turističke ponude, turističkih kapaciteta i promocija turizma

Aktivnosti: - Formiranje radne grupe u dogovoru sa NP „Durmitor“ - Izrada tehničke dokumentacije (idejnog i glavnog projekta, druge potrebne studije i dozvole za

izgradnju kampa) - Izbor partnera u okviru javno privatnog partnerstva - Izgradnja planinskog doma i šator kampa - Monitoring

Opis projekta: Projektom će se izgraditi planinarski dom sa sadržajima (sobe za spavanje, kolektivne sobe, kuhinja, restoran itd.) i šator kamp koji će imati neophodne sanitarne elemente. Najveći broj planinara koji se penju na Bobotov Kuk, Prutaš, Škrčka jezera kreću iz Dobrog dola, koji je na Šavničkoj teritoriji kao i cijeli uspon do Bobotova Kuka. Zbog toga, upravo je područje Dobrog dola adekvatno za izgradnju planinskog doma i šator kampa. Očekivani rezultati: Izgrađen i funkcionalan planinarski dom i šatorski kamp. Povećan broj turista.

Ciljne grupe: Planinari Kamperi Turisti Lokalno stanovništvo

Indikatori: Urađena projektno-tehnička dokumentacija Izrađen planinski dom i kamp u Dobrom dolu Broj zaposlenih Povećan prihod lokalne samouprave od boravišne takse. Potencijalni partneri: NP ”Durmitor” Privatni investitori Rizici: Nedostatak finansijskih sredstava Sukob interesa Monitoring i evaluacija Lokalna samouprava će formirati radnu grupu koja će imati zadatak da vrši nadzor tokom izrade projektne dokumentacije i izgradnje planinskog doma, odnosno kampa i da nakon realizacije podnese izvještaj zainteresovanim stranama. Period implementacije 2014. godina

Budžet: 200.000€

Struktura finansiranja projekta 10% Lokalna uprava

10% NP “DURMITOR” 80% Investitor- partner u javno privatnom partnerstvu


112

Projekat 62: Markiranje planinarskih i biciklisti čkih staza po projektu PUP -a Šavnik Prioritet 2. Razvoj i unapređenje privrednih djelatnosti (poljoprivreda, turizam, energetika i sl.) i lokalne ekonomije Mjera 2.3: Razvijanje raznovrsne turističke ponude, turističkih kapaciteta i promocija turizma

Aktivnosti: - Izrada projektne dokumentacije - Izbor izvođača radova - Izvođenje radova - Prijem i kontrola radova - Promocija projekta

Opis projekta: Projektom je predviđeno povezivanje planine Lola sa drugim turističkim mjestima, kao što su: moračke planine i Kapetanovo jezero. Takođe je predviđeno da se poveže kanjon Nevidio sa kanjonom Komarnice i Breznima, kao i da se uredi zimska staza preko vrha Žute grede od Pošćenje do Duži. Realizacijom navedenog projekta poboljšala bi se turistička ponuda opštine Šavnik. Očekivani rezultati: Markirane planinske i biciklističke staze. Povećan broj turista, planinara i biciklista.

Ciljne grupe: Turisti Planinari Biciklisti Indikatori: Dužina markiranih planinskih staza. Dužina markiranih biciklističkih staza. Broj turista prije i nakon završetka projekta. Broj održanih press konferencija, TV priloga, itd. Potencijalni partneri: Ministarstvo turizma Planinarsko društvo ”Nevidio” Šavnik Strani donatori Rizici: Krađa putokaznih znakova. Loš marketing. Monitoring i evaluacija Lokalna samouprava će zadužiti jednog člana da prati razvoj projekta i podnese izvještaj na kraju realizacije projekta.

Period implementacije Do 01.01. 2013. godine

Budžet: 7.000€


50% Ministarstvo održivog razvoja i turizma 10% Planinarsko društvo “Nevidio”

20% Donatori


113

Projekat 63: Izrada projektne dokumentacije i izgra dnja planinskog skloništa na Zelenom Viru Prioritet 2 Razvoj i unapređenje privrednih djelatnosti (poljoprivreda, turizam, energetika i sl.) i lokalne ekonomije

Mjera 2.3 Razvijanje raznovrsne turističke ponude, turističkih kapaciteta i promocija turizma Aktivnosti:

- Ugovor sa Nacionalnim parkom Durmitor - Definisanje lokacije za podstavljanje planinskog skloništa - Izrada projektno-tehničke dokumentacije (idejno rješenje, izrada projekta) - Izbor partnera u okviru javno privatnog partnerstva - Izgradnja planinskog skloništa - Monitoring

Opis projekta: Duž planinarskih staza ne postoji razvijena infrastruktura. U cilju poboljšanja uslova za planinarenje projektom je predviđena izgradnja skloništa u neposrednoj okolini Zelenog Vira. Plan je da se sklonište postavi na mjestu gdje ne postoji mogućnost da se planinar skloni u slučaju vremenskih ili drugih neprilika. Planinsko sklonište ima karakter privremenog objekta, a biće osposobljeno za zajednički smještaj manjeg broja planinara (oko 10). Oko skloništa biće uređeno mjesto za podizanje šatora. Planirano je da sklonište bude otvoreno tokom cijele godine.

Očekivani rezultati: Postavljeno planinarsko sklonište. Povećan broj planinara Ciljne grupe: Planinari, alpinisti, izletnici.

Indikatori: Površina postavljenog skloništa Nabavljena oprema za uređenje skloništa Potencijalni partneri Nacionalni park Durmitor Investitori Donatori Rizici: Nedostatak finansijskih sredstava.

Monitoring i evaluacija NP „Durmitor“ u saradnji sa lokalnom samoupravom vršiće monitoring i evalaciju projekta.

Period implementacije 1.10.2014.god.

Budžet:

Iznos vrijednosti projekta 30.000 € Struktura finansiranja projekta

10% NP “Durmitor” 10% Opština

80% Investitor


114

Projekat 64: Izrada lokalnog energetskog plana opšt ine Prioritet 2. Razvoj i unapređenje privrednih djelatnosti i lokalne ekonomije

Mjera 2.4 Razvoj energetike kroz valorizaciju obnovljivih izvora energije i mjere energetske efikasnosti

Aktivnosti: - Formiranje projektnog tima - Analiza potrošnje energije lokalne zajednice - Analiza potencijala obnovljivih izvora energije (procjena proizvodnje energije iz obnovljivih

izvora, pregled mogućih lokacija postrojenja OIE) - Definisanje metodologije za pripremu energetskih planova opštine - Izrada energetskog plana zajedno sa Akcionim planom - Monitoring

Opis projekta: Lokalni energetski planovi su obaveza opština u skladu sa Zakonom o energetici i donose se na period od 10 godina. Lokalni energetski plan opštine Šavnik bi trebalo da sadrži informacije o mogućoj proizvodnji i potrošnji energije na teritoriji opštine na osnovu prethodno dostupnih i namjenski prikupljenih podataka. Plan bi trebalo takođe da sadrži i mjere efikasnog korišćenja energije, analizu potencijala obnovljiviih izvora energije, kao i uporedne podatke o načinima na koje se slične energetske usluge obavljaju u drugim gradovima i državama.

Očekivani rezultati: Izrađen lokalni energetski plan u skladu sa definisanom metodologijom, koji će poslužiti kao osnovna strategija za snabdijevanje, korišćenje energije i razvoj obnovljivih izvora energije, mjera za smanjenje potrošnje energije i povećanje energetske efikasnosti u cijeloj opštini

Ciljne grupe: Lokalno stanovništvo Indikatori: Izrađen lokalni energetski plan opštine Šavnik Potencijalni partneri: Elektroprivreda CG Donatori Rizici: Visoki troškovi realizacije projekta Nedovoljna zainteresovanost nadležnih Monitoring i evaluacija Osnivanje radne grupe za praćenje projekta koju će formirati lokalna samouprava. Period implementacije 12 mjeseci

Budžet: 15.000€

Struktura finansiranja: 100% Opština


115

Projekat 65 Izrada publikacije obnovljivih izvora e nergije

Prioritet 2 Razvoj i unapređenje privrednih djelatnosti (poljoprivreda, turizam, energetika i sl.) i lokalne ekonomije

Mjera 2.4 Razvoj energetike kroz valorizaciju obnovljivih izvora energije i mjere energetske efikasnosti Aktivnosti:

- Formiranje tima za realizaciju projekta - Prikupljanje raspoložive dokumentacije i analiza stanja - Izrada publikacije - Promocija obnovljivih izvora energije - Monitoring

Opis projekta: Na osnovu pribavljene dokumentacije izradiće se publikacija o obnovljivim izvorima energije na prostoru opštine Šavnik. Nakon izrade publikacije, u saradnji sa Ministarstvom ekonomije, potencijalnim partnerima će se predstaviti mogućnosti ulaganja u obnovljive izvore energije u opštini Šavnik.

Očekivani rezultati: Bolja prezentacija obnovljivih izvora energije u cilju privlačenja investitora

Ciljne grupe: Investitori Indikatori: Izrađena publikacija obnovljivih izvora energije Broj i vrsta promotivnih aktivnosti Potencijalni partneri: Ministarstvo ekonomije Ministarstvo održivog razvoja i turizma Strateški partneri

Rizici: Nedostatak finansijskih sredstava Nedostatak interesovanja strateških partnera Monitoring i evaluacija Formiranje radne grupe od strane Opštine za praćenje i izradu publikacije obnovljivih izvora energije


Budžet: Vrijednost projekta će biti naknadno utvrđena


116

Projekat 66: Zanatsko trgova čki centar u Šavniku Prioritet 2. Razvoj i unapređenje privrednih djelatnosti (poljoprivreda, turizam, energetika i sl.) i lokalne ekonomije Mjera 2.5 Razvoj sektora MSP-a i zanatskih djelatnosti

Aktivnosti: - Formiranje tima za praćenje realizacije projekta - Izbor obrađivača za izradu projekata i ekonomskih studija - Izrada projekta objekata i sadržaja - Izrada ekonomskih sudija - Animiranje proizvođača domaće hrane i pića - Monitoring

Opis pro jekta: Realizacija projekta Zanatsko-trgovackog centra će se realizovati kroz razradu projekata objekata i sadržaja, izradom ekonomskih analiza i animiranjem lokalnih proizvođača hrane i pića. Zanatsko-proizvodni centar bi trebalo obuhvatiti zanatske radnje i prodajni prostor sa sledećim sadržajima:

� Zanatske radnje: prerada mlijeka, vulkanizer, automehaničar, frizer, pekara, klanica, prerada voća, prerada žitarica (mini pivara), prerada ljekobilja, izrada betonske galanterije.

� Prodajni dio: prodaja građevinskog materijala, mesa, hljeba, prerađevina od mlijeka, poljoprivrednih proizvoda

Za realizaciju projekta koristice se već postojeći objekti koji će se privesti namjeni, kao i izgradnja drugih neophodnih objekata. Preduslov za realizaciju Zanatsko-trgovačkog centra je donošenje PUP-a Šavnika. Očekivani rezultati: Stvoreni uslovi za otvaranje zanatsko trgovačkog centra Ciljne grupe: Lokalno stanovništvo Turisti Indikatori: Broj izrađenih projekta Broj izrađenih ekonomskih studija Broj realizovanih zanatskih i prodajnih djelatnosti u okviru Zanatsko-trgovačkog centra Potencijalni partneri: Međunarodne donacije Poljoprivredni proizvođači JP Komunalno Rizici: Nedostatak finasijkih sredstava Monitoring i evaluacija Osnivanje radne grupe sastavljene od predstavnika organa lokalne samouprave i građana koji će vršiti nadzor nad realizacijom projekta, njegovu ocjenu koja će podnijeti izvještaj organima lokalne samouprave. Period implementacije 1-2 godine


Struktura finansiranja projekta 100% Zainteresovani investitotri po principu javnog privatnog partnerstava


117

Projekat 67: Inoviranje elaborata i promovisanje iz vora pitke vode - Krnovsko vrelo, Oko Bijele i Šavni čka glava za flaširanje u komercijalne svrhe

Prio ritet 2. Razvoj i unapređenje privrednih djelatnosti (poljoprivreda, turizam, energetika i sl.) i lokalne ekonomije

Mjera 2.5 Razvoj sektora MSP i zanatskih djelatnosti

Aktivnosti: Izrada fizibiliti studija radi dobijanja ekonomskih parametara Promocija izvora pitke vode potencijalnim investitorima Opis projekta: Uraditi ispitivanje voda na lokacijama Krnovsko vrelo, Oko Bijele i Šavnička glava i uraditi fizibiliti studiju. Na osnovu pozitivne analize fizibiliti studije promovisati izvore vode potencijalnim investitorima.

Očekivani rezultati: Izrađena fizibiliti studija izvora pitke vode za flaširanje u komercijalne svrhe i promovisanje projekata potencijalnim investitorima Ciljne grupe: Investitori

Indikatori: Odabir izvođača fizibiliti studije Broj investitora koji su upoznati sa mogućnošću ulaganja u flaširanje pitke vode. Potencijalni partneri: Strateški partneri

Rizici: Nedovoljna zainteresovanost investitora Monitoring i evaluacija Sekretarijat lokalne uprave

Period implementacije 2 godine

Budžet:

Vrijednost projekta će naknadno biti utvrđena 100% Zainteresovani investitotri po principu javnog privatnog partnerstava


118

Projekat 68: Promocija turisti čke ponude i lokaliteta Šavnika

Prioritet 2. Razvoj i unapređenje privrednih djelatnosti (poljoprivreda, turizam,energetika i sl.) i lokalne ekonomije Mjera 2.6: Marketing i promocija investicionih mogućnosti

Aktivnosti: Analiza situacije Definisanje lokacija na nekoliko frekventnih putnih pravaca Dizajn i izrada bilborda Odrediti firmu koja će postaviti bilborde Opis projekta: Cilj projekta je unapređenje promocije turističke ponude i lokaliteta Šavnika, kroz postavljanje bilborda duž glavnih saobraćajnica. Bilbordi će omogućiti bolju informisanost putnika i potencijalnih turista i skrenuti pažnju na prirodne ljepote i atrakcije, turističko-ugostiteljske objekte, restorane koji se nalaze u blizini itd. Očekivani rezultati: Povećana informisanost putnika Veći broj turista Veći broj noćenja Ciljne grupe: Turisti

Indikatori: Broj postavljenih bilborda Lokacija na kojima su postavljeni bilbordi Potencijalni partneri: Ministarsvo održivog razvoja i turizma

Rizici: Oštećenja od nesavjesnih građana Monitoring i evaluacija Osnivanje radne grupe sastavljene od predstavnika organa lokalne samouprave i građana koji će vršii nadzor nad realizacijom projekta, njegovu ocjenu koja će podnijeti izvještaj organima lokalne samouprave. Period implementacije 6 mjeseci

Budžet: 15.000 €

Struktura finansiranja projekta: 30% Opština - Lokalna turistička organizacija 70% Ministarstvo održivog razvoja i turizma


119

Projekat 69: Izrada internet prezentacije opštine Š avnik

Prioritet 2: . Razvoj i unapređenje privrednih djelatnosti (poljoprivreda, turizam, energetika i sl.) i lokalne ekonomije Mjera 2.6 . Marketing i promocija investicionih mogućnosti

Aktivnosti: - Određivanje osobe i/ili tima koja će raditi na realizaciji izrade internet prezentacije - Izbor izvođača, odnosno web – dizajnera i hosting operatera - Postavljanje prezentacije na web server - Određivanje osobe koja će uređivati i ažurirati prezentaciju i obuka

Opis projekta: Internet prezentacijom predstaviće se potencijali i resursi opštine. Na ovaj način poboljšaće se turistička prezentacija opštine, informisanost građana, potencijalnih investitora i ostalih zainteresovanih strana. Takođe, projekat treba da omogući veću transparentnost rada organa lokalne uprave, interaktivnost i pravovremeno pružanje informacija širokoj javnosti. Očekivani rezultati: Web sajt opštine funkcionalan i redovno ažuriran. Poboljšana informisanost građana. Povećana transparentnost rada lokalne samouprave Ciljne grupe: Stanovništvo opštine Javnost u Crnoj Gori i okruženju Potencijalni turisti i investitori Indikatori: Mjesečni broj posjetilaca internet prezentacije

Potencijalni partneri: Turistička organizacija Centar za kulturu sport i medije Ministarstvo za informaciono društvo Zainteresovani preduzetnici i privredna društva

Rizici: Nizak nivo korišćenja interneta od strane građana.

Monitoring i evalua cija Osnivanje radne grupe sastavljene od predstavnika opštine i građana koja će vršiti nadzor nad realizacijom projekta, njegovu ocjenu i koja će podnijeti izvještaj lokalnoj upravi. Period implementacije Tri mjeseca za izradu i postavljanje prezentacije na internet. Konstantan proces praćenja, ažuriranja i poboljšanja izgleda prezentacije.

Budžet: Izrada i postavljanje prezentacije: 1.500€

Struktura finansiranja: 100% Zajednica opština


120

Projekat 70: Ure đenje korita rijeka Tušinje, Komarnice i Buko vice

Prioritet 3. Zaštita i očuvanje životne sredine Mjera 3.1 Mjere za kontrolisanu upotrebu i eksploataciju prirodnih resursa Aktivnosti:

- Analiza postojećeg stanja - Definisanje mjera za prevazilaženje kritičnih zona - Odabir izvođača radova - Čišćenje korita rijeke - Postavljanje potpornih zidova - Monitoring

Opis projekta: Cilj ovog projekta je spriječavanje šteta i zaštita od poplava naseljenih mjesta smještenih uz rijeke Tušinje, Komarnice i Bukovice. Saniranje korita rijeka podrazumijeva postavljanje potpornih zidova radi saniranja klizišta. Takođe, projekat uključuje i čišćenje nanosa u koritu, odvoz šljunčanog materijala, čišćenje smeća, košenje trave i sanaciju oštećenja kamene obale. Očekivani rezultati: Zaštićen priobalni teren od plavljenja i klizanja priobalnog dijela obradivog zemljišta.

Ciljne grupe: Lokalno seosko stanovništvo

Indikatori: Broj postavljenih potpornih zidova Očišćena korita tri rijeke Potencijalni partneri: Uprava za vode Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja Rizici: Nemogućnost obezbjeđivanja finansijskih sredstava

Monitoring i evaluacija Za monitoring će biti zadužena služba za infrastrukturu lokalne zajednice.

Period implementacije 5 godina

Budžet: Iznos vrijednosti projekta 100.000€


30% Uprava za vode 30% Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja


121

Projekat 71: Izrada plana razvoja šumarstva za opšt inu Šavnik i plana gazdovanja za gazdinsku jedinicu Komarnica - Dragišnica Prioritet 3. Zaštita i očuvanje životne sredine

Mjera 3.2 : Održivo gazdovanje šumama, zaštićenim prostorima i lovištima.

Aktivnosti: - Izrada plana razvoja šumarstva za opštinu Šavnik - Izrada plana gazdovanja za gazdinsku jedinicu Komarnica - Dragišnica

Opis projekta: Šume i šumsko zemljište kao značajno prirodno blago i obnovljivi resurs, zauzimaju 35% teritorije opštine Šavnik. Projektom će se izraditi plan razvoja šumarstva za opštinu koji bi se sastojao od: analize stanja šuma i šumskog zemljišta, vrednovanja funkcije i namjene šuma, ciljeva i opštih smjernica za zaštitu, očuvanje i unapređenje proizvodnih funkcija šuma (drvnih i nedrvnih). Plan će biti u skladu sa Prostornim planom opštine i države i sa nacionalnom šumarskom politikom. Očekivani rezultati: Izrađen plana razvoja šumarstva za opštinu Šavnik Izrađen plana gazdovanja za gazdinsku jedinicu Komarnica - Dragišnica

Ciljne grupe: Uprava za šume Lokalna samouprava

Indikatori: Izrađen plan razvoja šumarstva za opštinu Šavnik Izrađen plan gazdovanja za gazdinsku jedinicu Komarnica - Dragišnica

Potencijalni partneri: Uprava za šume Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja Rizici: Nedostatak finansijskih sredstava Monitoring i evaluacija Uprava za šume Lokalna samouprava Period implementacije 2012 - 2017 godina


Struktura finansiranja projekta 100% Uprava za šume


122

Projekat 72: Izrada Lovno -privredne osnove za lovište Šavnik i posebno lovišt e Komarnica -Dragišnjica

Prioritet 3 Zaštita i očuvanje životne sredine Mjera 3.2 Održivo gazdovanje šumama, zaštićenim područjima i lovištima

Aktivnosti: Prikupljanje podataka o lovištima Šavnik i Komarnica-Dragišnjica Izrada Pravilnika o sadržini i načinu izrade lovne osnove lovišta, lovne osnove lovnog područja i godišnjeg plana gazdovanja lovištem Obilježavanje lovišta, postavljanje hranilica Formiranje službe za zaštitu Izrada propagandnog materijala Internet prezentacija Monitoring Opis projekta: Na osnovu odluke Vlade potrebno je definisati i kreirati novu strategiju, te lovstvo definisati kao privredno-turističku djelatnost. Istaknuta je nužnost ponovne izrade svih sistemskih dokumenata za ovu oblast, počev od Zakona, Elaborata o lovištima, Programa razvoja, itd. Lovno-privredna osnova je planski akt kojom se uređuje upravljane divljači i lovištem za desetogodišnji period. Bez lovno-privredne osnove lov divljači nije dopušten. Ona utvrđuje početno stanje u lovištu, a na osnovu njega procjenjuje objektivne mogućnosti i utvrđuje šta treba uraditi za vrijeme njenog trajanja u svim domenima, naročito u uzgoju i zaštiti divljači. Očekivani rezultati: Definisana lovno-privredna osnova lovišta Šavnik i Komarnica-Dragišnjica i stvoreni uslovi za uzgoj i zaštitu divljači.

Ciljne grupe: Lokalno stanovništvo Turisti Indikatori: Akt Lovno-pravna osnova lovišta izrađen Pravilnik o sadržini i načinu izrade lovne osnove lovišta, lovne osnove lovnog područja i godišnjeg plana gazdovanja lovištem izrađen Potencijalni partneri: Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja Lovački savez Crne Gore Lovno ribolovno društvo Komarnica Rizici: Nedovoljna zainteresovanost za preduzimanje aktivnosti u ovoj oblasti

Monitoring i evaluacija Osnivanje radne grupe sastavljene od predstavnika Lovačkog saveza Crne Gore, Ministarstva poljoprivrede i ruralnog razvoja, inspekcijskih službi i opštine zadužene za monitoring projekta.


Budžet: Iznos vrijednosti projekta 3.000€ Struktura finansiranja projekta

100% Lovno-ribolovno društvo Komarnica


123

Projekat 73: Pošumljavanje šumskih površina

Prioritet 3 Zaštita i očuvanje životne sredine

Mjera 3.2 Održivo gazdovanje šumama, zaštićenim područjima i lovištima Aktivnosti: - Analiza površina za pošumljavanje - Identifikovanje površina za pošumljavanje - Pošumljavanje - Monitoring Opis projekta: Projekat ima za cilj unapređenje ukupnih potencijala šuma i njihovo približavanje funkcionalnom optimumu, radi unapređenja i očuvanja resursa i generalno kvaliteta životne sredine. Unapređenje ukupnih potencijala šuma postići će se putem analize površina za pošumljavanje (odnosno tipološkog proučavanja i tipološkog klasifikovanja šuma), zatim pošumljavanjem neobraslog šumskog zemljišta i drugog zemljišta koji zadovoljavaju kriterijume pošumljavanja. Očekivani rezultati: Povećanje šume i šumskog zemljišta na račun goleti, kao i povećanje drvne zapremine i zapreminskog prirasta. Održavanje vitalnog ekosistema. Ciljne grupe: Uprava za šume

Indikatori: Broj ha pošumljenih površina Broj zasađenih stabala Potencijalni partneri: Uprava za šume Lokalno stanovništvo Nevladine organizacije Škole Rizici: Požari Sporovi oko namjene površina zemljišta Monitoring i evaluacija Monitoring i evaluaciju će vršiti nadzorni tim sastavljen od predstavnika Uprave za šume i lokalne samouprave.

Period implementacije Kontinuirano (2012 – 2017)


Struktura finansiranja projekta 100% Uprava za šume


124

Projekat 74: Formiranje podru čja Zavrh poš ćenjski kao zone za uzgoj divlja či

Prioritet 3: Zaštita i očuvanje životne sredine

Mjera 3.2: Održivo gazdovanje šumama, zaštićenim područjim i lovištima Aktivnosti: - Identifikovanje prisutnih vrsta divljači - Identifikovanje prostora na kome će biti zona za uzgoj divljači - Formiranje zone za uzgoj divljači - Radovi na uređenju i održavanju lovišta Opis projekta : U cilju gajenja, uzvoja, zaštite i korišćenja divljači i njihovom boljem gazdovanju, osnovaće se zona za uzgoj lovišta u Zavrh, selu Pošćenje. Projekat ima za cilj obezbjeđenje uspješne reprodukcije i racionalnog korišćenja godišnjeg prirasta divljači uz optimalno korišćenje prostora. Očekivani rezultati: Formirana i funkcionalna zona za uzgoj divljači. Povećanje prorijeđenih vrsta divljači uz normalni razvoj do granica optimalnog kapaciteta. Poboljšanje turističke ponude i upotpunjavanje pejzažnih predjela sadržajem divljači. Ciljne grupe: Institucije zaštite životne sredine Lovački savez Crne Gore Veterinarska i šumska uprava Institucije iz oblasti turizma Škole prirode Planinarska društva Carinska služba Indikatori: Povećana brojnost autotohne divljači (zec, srna, divokoza) Broj ha zone za uzgoj divljači Potencijalni partneri: Lokalno stanovništvo Lovački savez Crne Gore Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja Ministarstvo održivog razvoja i turizma Inostrani partneri Rizici: Nezainteresovanost privatnih vlasnika zemljišta

Monitoring i evaluacija Monitoring i evaluaciju projekta će vršiti predstavnici Lovačkog saveza Crne Gore i resornog ministarstva

Period implementacije 2012 - 2015

Bud žet: Iznos vrijednosti projekta 20.000 €

Struktura finansiranja projekta: 30% Opština

30% Turistička organizacija 40% Uprava za šume


125

Projekat 75: Proglašenje sjeverne padine Vojnika ka o podru čja posebne zaštite Prioritet 3. Zaštita i očuvanje životne sredine Mjera 3.2 Održivo gazdovanje šumama, zaštićenim područjima i lovištima Aktivnosti: Istraživanje biodiverziteta i geodiverziteta područja Odluka skupštine opštine Šavnik o proglašenju područja posebne namjene Fizičko obilježavanje granica Opis projekta: Projektom se obuhvata sjeverna padina planine Vojnik, koja teritorijalno inače pripada opštini Šavnik. Treba je podijeliti u dva dijela, jugoistočni koji bi imao kontrolisanu sječu i uzgoj šume i sjeverozapadnu koja bi ostala potpuno prirodna. Na ovaj način doprinijelo bi se očuvanju životne sredine i povećanju posjeta turista (planinari, istraživači, turisti zainteresovani za lovni turizam) ovom području. Očekivani rezultati: Sjeverna padina Vojnika proglašena kao područje posebne zaštite. Ciljne grupe: Lokalno stanovništvo Turisti Indikatori: Izrada studije od strane Zavoda za zaštitu prirode Odluka o proglašenju Fizičko obilježavanje područja Potencijalni partneri: Zavod za zaštitu prirode Lokalni privrednici iz oblasti turizma Vlada Crne Gore Rizici: Nedostatak finansijskih sredstava.

Monitoring i evaluacija Monitoring će vršiti lokalna samouprava u saradnji sa partnerima na projektu.



Struktura finansiranja projekta: 50% Vlada Crne Gore

30% Opština 20% Lokalna privreda


126

Projekat 76: Obilježavanje zašti ćenih šumskih predjela Prioritet 3. Zaštita i očuvanje životne sredine

Mjera 3.2 Održivo gazdovanje šumama, zaštićenim područjima i lovištima

Akt ivnosti: - Identifikovanje značajnih šumskih predjela - Pokretanje postupka zaštite novih područja - Proglašavanje zaštićenih područja - Obilježavanje zaštićenih područja informativnim tabelama - Nadzor zaštićenih područja Opis projekta: Projekat ima za cilj proglašenje i obilježavanje zaštićenih područja, u kojima treba zabraniti intervenciju čovjeka. Stoga, potrebno je identifikovati šumske predjele koji treba da budu zaštićeni, proglasiti zaštićena područja (izdvajanjem biotopova, kao što su vode, stjenovita područja itd.) i postaviti smjernice za očuvanje. Očekivani rezultati: Proglašena i obilježena zaštićena područja opštine Šavnik. Ciljne grupe: Agencija za zaštitu životne sredine Zavod za zaštitu prirode Druge organizacije koje se bave pitanjima zaštite životne sredine (NVO, fakulteti, itd.) Indikatori: Površina zaštićenog i obilježenog područja. Potencijalni partneri: Uprava za šume Zavod za zaštitu prirode Lovački savez Crne Gore

Rizici: Nedostatak motivacije Monitoring i evaluacija Radna grupa sastavljena od članova Uprava za šume, Zavod za zaštitu prirode će pratiti realizaciju projekta i podnijeti izvještaj lokalnoj samoupravi.



50% Opština 50% Zavod za zaštitu prirode


127

Projekat 77: Izgradnja vatrogasnog doma, kadrovsko i tehni čko ospososbljavanje Službe žaštite i spašavanja Prioritet 3: Zaštita i očuvanje životne sredine Mjera 3.2 : Održivo gazdovanje šumama, zaštićenim područjim i lovištima Aktivnosti: Projekat je podijeljen u tri grupe aktivnosti:

- izgradnja vatrogasnog doma, - nabavka opreme kao i specifične vatrogasne opreme i - edukacija građana po pitanju zaštite od požara i spašavanju u slučaju nesreća.

Opis projekta: Projekat se realizuje u okviru granta Evropske komisije u Crnoj Gori za 2010. godinu. Podrazumijeva izgradnju vatrogasnog doma površine cca 400m2. Pored izgradnje vatrogasnog doma, predviđena je i nabavka specifične vatrogasne opreme za pet vatrogasaca-spasilaca kao i opreme za servis aparata za gašenje. Pored aktivnosti koje se tiču izgradnje i opremanja Vatrogasno doma predviđen je i niz aktivnosti u cilju edukacije građana po pitanju žaštite i spašavanja. Opšti cilj projekta je socio-ekonomski razvoj opštine Šavnik kroz adekvatnu bezbjednost ljudi, imovine i prirodnih resursa na teritoriji opštine i okoline. Specifični cilj projekta je razvijeniji kapaciteti i poboljšana efikasnost Službe žaštite i spašavanja. Očekivani rezultati: Izgrađen Vatrogasni dom Stvoreni kadrovski i tehnički uslovi za rad Službe zaštite i spašavanja Efikasnije intervencije Službe zaštite i spašavanja Izgrađena svijest građana po pitanju zaštite od požara i spašavanja Smanjen broj požara i broj intervencija po pitanju spasavanja ljudi u nezgodama

Ciljne grupe: - Privredna društva - Stanovništvo - NVO-sektor - Državni organ-Uprava za šume, Ministarstvo unutrašnjih poslova-Sektor za vanredne situacije - Služba zaštite i spašavanja opštine Šavnik

Indikatori: Izgrađen Vatrogasni dom površine cca 400m2 Nabavljena vatrogasna oprema Smanjen broj požara Smanjen broj intervencija po pitanju spasavanja ljudi u nezgodama

Potencijalni partneri: Partneri na projektu su NVO "Ozon" iz Nikšića, dok su saradnici Uprava za šume i Sektor za vanredne situacije MUP-a Crne Gore.

Rizici: Loši vremenski uslovi koji bi uticali na dinamiku izgradnje objekta Nezainteresovanost građana za edukacije u oblasti žaštite od požara i spašavanja u slučaju nesreća

Monitoring i evaluacija Sistem izvještavanja podijeljen je na interno i eksterno izvještavanje. Interno izvještavanje podrazumijeva izvještavanje predsjednika opštine o realizovanim aktivnostima u okviru projekta (od strane menadžera projekta), dok ekterno izvještavanje podrazumijeva kvartalno izvještavanje delegacije Evropske komisije u Crnoj Gori kao i pravljenje polugodišnjeg i godišnjeg izvještaja. Evaluacija sprovedenih aktivnosti planirana je da se realizuje od strane stručnih konsultanata koji će dati ocjenu u dijelu aktivnosti koje su od ključnog značaja za realizaciju projekta, dok će evaluaciju ostalih aktivnosti vršiti projektni tim opštine Šavnik. Period implementacije 2011-2012. godina . Projekat je u fazi realizacije.

Budžet: Ukupna vrijednost projekta je 558.061,80€

74% grant sredstva - Delegacija EU u Crnoj Gori 20% Vlada Crne Gore


128

6% Opština Šavnik

Projekat 78: Uklanjanje objekata koji su izvor zara ze, od izvora rijeka do uš ća Bukovice, Tušinje, Bijele, Šavnika i Komarnice

Prioritet 3 . Zaštita i očuvanje životne sredine

Mjera 3.3: Mjere za sprečavanje zagađenja voda

Aktivnosti: - Obilazak korita rijeke i popisivanje vlasnika imovine zagađivača duž korita i sliva rijeka, - Izrada projektne dokumentacije za uklanjanje objekata, - Čišćenje korita rijeka i uklanjanje identifikovanih objekata. Opis projekta: Projekat predviđa identifikovanje svih zagađivača rijeka i njihovih pritoka, nakon ćega će se očistiti korita rijeka od otpadnih materija, a ostali zagađivači ukloniti u skladu sa zakonskim propisima. Takođe, otkloniće se sve septičke jame, upojne jame, štale i druge fekalije koje otiču u rijeke.

Očekivani rezultati: Očišćena korita rijeka Bukovice, Tušinje, Bijele, Šavnika i Komarnice Stvoreni uslovi za kvalitetni razvoj riječne faune. Ciljne grupe: JP ”Komunalne djelatnosti” Udruženja ribara Lokalno stanovništvo Turistička ugostiteljska udruženja Ekološke i hidrološke organizacije Indikatori: Broj otklonjenih objekata Dužina očišćenje rijeke Potencijalni partneri: JP ”Komunalne djelatnosti” Uprava za vode Agencija za zaštitu životne sredine Ribolovna i ronilačka društva Nevladine organizacije Rizici: Nedovoljna ekološka svijest zagađivača

Monitoring i evaluacija Monitoring će vršiti tim sastavljen od predstavnika Uprave za vode i Javnog preduzeća Vodovod.



40% Uprava za vode 40% JP " Komunalno preduzeće" Šavnik

20% Opština


129

Projekat 79: Izgradnja rešetki za zaustavljanje ot pada duž rijeka

Prioritet 3. Zaštita i očuvanje životne sredine

Mjera 3.3 Mjere za sprečavanje zagađenja voda

Aktivnosti: - Izrada tehničke dokumentacije za rešetke za sakupljanje otpada - Obilazak korita rijeka i identifikacija mjesta za postavljanje rešetaka - Postavljanje rešetki - Redovno čišćenje rešetki - Monitoring Opis projekta: Da bi se izgradile rešetke za sakupljanje otpada potrebno je izraditi tehničku dokumentaciju za izgradnju rešetki i identifikovati lokacije za njihovo postavljanje. Postavljenje rešetke zadržavale bi različite vrste otpada, od plastične ambalaže, drvenih masa, pa do životinjskih leševa. Otpad koji zadržavaju rešetke trebalo bi svakodnevno čistiti. Očekivani rezultati Postavljene rešetke za zaustavljanje otpada duž rijeka. Ciljne grupe: Lokalno stanovništvo Agencija za zaštitu životne sredine Uprava za vode Javno preduzeće "Komunalne djelatnosti" Indikatori: Količina sakupljenog otpada Broj postavljenih rešetki Potencijalni partneri: Agencija za zaštitu životne sredine Uprava za vode

Rizici: Neredovno održavanje postavljenih rešetki.

Monitoring i e valuacija Monitoring će vršiti Uprava za vode u saradnji sa lokalnom samoupravom.

Period implementacije Kontinuirano (2012- 2017)


50% Opština 60% Agencija za zaštitu životne sredine


130

Projekat 80: Izrada p rojekta sanacije odlagališta otpada Zauglina i izgr adnja transfer stanice za kratkoro čno odlaganje otpada Prioritet 3 : Zaštita i očuvanje životne sredine Mjera 3.4 Razvoj i unaprijeđenje komunalne infrastrukture Aktivnosti: - Formiranje radne grupe - Izrada projektno-tehničke dokumentacija - Sanacija odlagališta - Izgradnja transferne stanice - Monitoring Opis projekta: Postojeće odlagalište otpada Zauglina nalazi se samo na 30m od magistralnog puta Nikšić - Žabljak i nekoliko stotina metara od rijeke Bijele, te kao takvo ne odgovara namjeni i predstavlja potencijalnu opasnost za zagađivanje ne samo neposrednog lokaliteta već i šire. Pritom, odlagalište je neuređeno i neobezbijeđeno, dok se otpad uništava samozapaljivanjem što je u suprotnosti sa standardima EU. Imajući u vidu trenutno stanje deponije nužno je uraditi kompletnu sanaciju odlagališta. Takođe, da bi se kontrolisano upravljalo otpadom, izradiće se transfer stanica za sakupljanje čvrstog otpada. Sakupljeni otpad u transfer stanici će se razdvajati i/ili kompaktirati prije transfera do regionalne sanitarne deponije koja je Prostornim planom i Strateškim master planom upravljanja otpadom predviđena u Nikšiću. Očekivani rezultati: Sanirano odlagalište i izgrađena i funkcionalna transfer stanica za odlaganje čvrstog otpada. Ciljne grupe: Lokalno stanovništvo Privredni subjekti i svi drugi proizvođači otpada i zagađivači životne sredine Indikatori: Projektno-tehnička dokumentacija sanacije odlagališta otpada Zauglina Površina izgrađene transfer stanice za odlaganje otpada Količina sakupljenog otpada Potencijalni partneri: Lokalno stanovništvo Ministarstvo održivog razvoja i turizma NVO

Rizici: Nedostatak finansijskih sredstva za tu namjenu Nezainteresovanost građana Monitoring i evaluacija Formiranje radne grupe za praćenje i realizaciju projekta u okviru lokalne samouprave. Period implementacije 24 mjeseca

Budžet: 35.000€


90% Ministarstvo održivog razvoja i turizma, Donatori


131

Projekat 81: Teh ničko opremanje JP "Komunalne djelatnosti" Šavnik

Prioritet 3: Zaštita i očuvanje životne sredine

Mjera 3.4: Razvoj i unapređenje komunalne infrastrukture Aktivnosti: - Formiranje radne grupe - Nabavka specijalnih vozila – autosmećara - Nabavka posuda za odlaganje selektivnog otpada - Monitoring Opis projekta: Projekat se odnosi na nabavku novih vozila i posuda za selektivno sakupljanje otpada shodno potrebama JP „Komunalne djelatnosti“. Nakon nabavke opreme, postaviće se posude za odlaganje otpada na odgovarajuće lokalitete kako bi se na najbolji način vršilo prikupljanje otpada. Selektivnim prikupljanjem otpada znatno bi se uticalo na poboljšanje i zaštitu životne sredine. Očekivani rezultati: Kvalitetnije i bolje prikupljanje otpada Povećanje broja korisnika komunalnih usluga Ciljne grupe: Građani Privredni subjekti JP „Komunalne djelatnosti“ Indikatori: Količine prikupljenog otpada prije i nakon nabavke novih vozila Količine selektivno prikupljenog otpada (PET ambalaža, karton, limenke) prije i nakon nabavke nove opreme Broj lokacija prije i nakon nabavke nove opreme sa kojih se vrši prikupljanje otpada Potencijalni partneri: Ministarstvo održivog razvoja i turizma NVO iz oblasi zaštite životne sredine Donatori Rizici: Nedostatak finansijskih sredstava Neredovno pražnjenje posuda za odlaganje selektivnog otpada Povećani troškovi prilikom sakupljanja i tretmana otpada Nedostatak svijesti stanovnika o značaju selekcije otpada Monitoring i evaluacija JKP će u saradnji sa lokalnom samoupravom pratiti aktivnosti oko nabavke neophodne opreme.


Budžet: 200.000€

Struktura finansiranja projekta 60% EU fondovi

25% Ministarstvo održivog razvoja i turizma 15% Opština


132

Projekat 82: Izrada studije izvodljivosti za depo niju gra đevinskog otpada Prioritet 3 : Zaštita i očuvanje životne sredine

Mjera 3.4: Razvoj i unapređenje komunalne infrastrukture Aktivnosti: Analiza situacije Priprema tenderske dokumentacije i raspisivanje tendera Izrada studije izvodljivosti za deponiju građevinskog otpada Opis projekta: U Šavniku nema podataka o količinama građevinskog otpada, niti se vrši organizovano sakupljanje. Samo manju količinu ovog otpada sakupljaju i odvozi komunalno preduzeće. U 2010. godini donešen je Pravilnik o postupanju sa građevinskim otpadom, načinu i postupku prerade građevinskog otpada, uslovima i načinu odlaganja cement azbestnog građevinskog otpada. Državnim planom obavezuju se jedinice lokalne samouprave ili više njih zajedno, da odrede lokaciju za zbrinjavanje građevinskog otpada. Građevinski otpad je potrebno, u što većoj mjeri, preraditi i na taj način izbjeći njegovo trajno odlaganje na određenim lokacijama. U skladu sa navedenim Pravilnikom potrebno je obezbijediti recikliranje više od 70% građevinskog otpada. Projektom se predviđa izrada studije izvodljivosti za deponiju građevinskog otpada. Očekivani rezultati: Izrađena studija izvodljivosti za deponiju građevinskog otpada. Ciljne grupe: Javno preduzeće "Komunalne djelatnosti" Građani Privredni subjekti

Indikatori: Odluka o odabiru obrađivača Studija izvodljivosti za deponiju građevinskog otpada Potencijalni partneri: Ministarstvo održivog razvoja i turizma Donatori

Rizici: Nedostatak finansijskih sredstava Monitoring i evaluacija Radna grupa će pratiti realizaciju projekta i podnijeti izvještaj lokalnoj samoupravi.


Budžet: 45.000€


30% Ministarstvo održivog razvoja i turizma


133

Projekat 83: Izrada projektne dok umentacije i realizacija projekta izgradnje sistema za odvo đenje otpadnih voda i kanalizacije u naselju Šavnik

Prioritet 3 : Zaštita i očuvanje životne sredine

Mjera 3.4: Razvoj i unapređenje komunalne infrastrukture

Aktivnosti: - Formiranje projektnog tima - Izrada projektne tehničke dokumentacije (glavni projekta kanalizacije grada i postrojenja za

prečišćavanje otpadnih voda, Revizija Glavnog projekta, itd.) - Raspisivanje tendera i odabir izvođača za postavljanje sistema za prečišćavanje otpadnih voda i

izgradnju kanalizacione mreže - Monitoring izvođenja radova Opis projekta: Pošto se najveći dio fekalne i atmosferske kanalizacije nekontrolisano izliva u slivove rijeka, potrebno je što je moguće hitnije postaviti odgovarajuće sisteme za prečišćavanje i tretman otpadnih voda u cilju očuvanja i zaštite životne sredine a samim tim unapređenje života i rada građana. Očekivani rezultati: Postavljen sistem za prečišćavanje otpadnih voda. Izgrađena kanalizaciona mreža.

Ciljne grupe: Lokalno stanovništvo Investitori Indikatori: Urađena projektna dokumentacija Dužina izgrađene kanalizacione mreže Sistem za prečišćavanje otpadnih voda izgrađen Procenat smanjenja stepena zagađenosti tla i vode nakon godinu dana od završteka projekta. Potencijalni partneri: Ministarstvo održivog razvoja i turizma Lokalna samouprava Donatori Rizici: Nedostatak finansijskih sredstva Neusklađenost tehničke dokumentacije izgradnje objekta Nepristupačnost terena za potrebnu mehanizaciju Problem regulisanja imovinsko pravnih odnosa Kašnjenje u izradi potrebne tehničke dokumentacije Monitoring i evaluacija Lokalna samouprava formiraće radnu grupu za praćenje i realizaciju projekta prečišćavanje otpadnih voda. Period implementacije 24 mjeseca

Budžet: 400.000€

Struktura finansiranja projekta 75% Ministarstvo održivog razvoja i turizma

25% Opština Projekat će biti kandidovan kod fondova EU


134

Projekat 84: Izgradnja regionalne sanitarne deponij e za odlaganje čvrstog otpada za Nikši ć, Šavnik i Plužine Prioritet 3 : Zaštita i očuvanje životne sredine

Mjera 3.4: Razvoj i unapređenje komunalne infrastrukture

Aktivnosti: - Formiranje radne grupe iz tri opštine zadužene za praćenje realizacije projekta - Izrada planske dokumentacije - Izgradnja zajedničke deponije - Prijem radova - Monitoring Opis projekta: Saglasno strateškom master planu, predviđena je izgradnja zajedničke deponije za opštine Nikšić, Šavnik i Plužine u opštini Nikšić. Lokacija deponije je prostorno-planski definisana tokom novembra 2009. godine; a zemljište je u privatnom vlasništvu ali će se izvršiti eksproprijacija. Opštine Nikšić, Plužine i Šavnik osnovale su zajedničko preduzeće za upravljanje deponijom; urađeni su Studija izvodljivosti i Elaborat procjene uticaja deponije na životnu sredinu. U toku je revizija glavnog projekta; zbog izmjena u glavnom projektu, izvršenih radi povećanja kapaciteta deponije, radi se novi Elaborat procjene uticaja na životnu sredinu. Na osnovu Nacrta glavnog projekta, vrijednost investicije utvrđena je na 16,573 miliona €, od čega je za I fazu (izgradnja tijela deponije, nabavka opreme za deponiju i izgradnja pristupnog puta) potrebno obezbijediti 9,212 miliona €. Izgradnja I faze deponije finansiraće se iz kredita EIB-a namijenjenog projektima iz oblasti upravljanja otpadom. Očekivani rezultati : Izgrađena i funkcionalna deponija za odlaganje čvrstog otpada

Ciljne grupe: Građani Privredni subjekti Svi potencijalni zagađivači životne sredine Indikatori: Površina i kapaciteti izgrađene deponije za odlaganje čvrstog otpada Broj novozaposlenih Potencijalni partneri: Vlada Crne Gore Lokalne uprave Nikšić, Šavnik i Plužine Strani donatori

Rizici: Finansijska sredstva Udaljenost lokacije

Monitoring i evaluacija Radna grupa za praćenje realizacije projekta će biti formirana od predstavnika opštine Nikšić, Šavnik i Plužine. Period implementacije 36 mjeseci

Budžet: 16.573.000€

70% EU fondovi 30% Vlada Crne Gore


135

8 MONITORING U namjeri da se prati ostvarenje Strateškog plana razvoja, lokalna uprava će uspostaviti mehanizam monitoringa sa ciljem efikasne implementacije Strateškog plana i upotrebe resursa, kao i mjerenja efekata koji se postižu realizacijom predviđenih projekata. Tri člana Konsultativne grupe biće imenovana da vrše monitoring sprovođenja Strateškog plana razvoja i da o tome izvještavaju koordinatora Grupe. Monitoring će biti zasnovan na prikupljanju relevantnih informacija za svaki projekat pojedinačno, i to u dijelu:

- procesnih indikatora (faza u kojoj se nalazi realizacija projekta, a koja će pratiti realizaciju aktivnosti),

- finansijskih indikatora (opredijeljeni i realizovani budžet, za projekte čija realizacija je u toku),

- fizičkih indikatora, koji će obuhvatiti prikupljanje podataka o učincima i rezultatima. Za prikupljanje podataka biće zaduženi rukovodioci projekata, u saradnji sa partnerima koji učestvuju u sprovođenju pojedinačnih projekata. Rukovodioci projekata će o učincima, rezultatima, procesnim i finansijskim indikatorima izvještavati tročlanu grupu za monitoring, koji će objedinjavati podatake za potrebe sastanaka sa članovima Konsultativne grupe. U skladu sa Pravilnikom o metodologiji za izradu strateškog plana razvoja jedinice lokalne samouprave, koordinator Konsultativne grupe će pripremati izvještaj o sprovođenju Strateškog plana razvoja i dostavljati ga Ministarstvu ekonomije. Monitoring realizacije Strateškog plana razvoja mora da omogući pravovremeno i potpuno izvještavanje lokalne uprave i resornog ministarstva, ali i svih zainteresovanih subjekata odnosno svih stanovnika i institucija na teritoriji opštine Šavnik.


136

9 FINANSIRANJE Imajući u vidu obim sredstava koja su dostupna opštinama, finansiranje investicija iz budžeta opština će izvjesno biti najmanje zastupljen model finansiranja, dok će akencat biti na finansiranju i realizaciji projekata iz državnih fondova i fondova EU ili drugih donatora (pogotovo u odnosu na putnu infrastrukturu). Drugi najčešći model finansirana investicija odnosiće se na projekte koje će finansirati država ili EU i drugi donatori, a koje će sprovoditi Opština. U namjeri da iskoristi sve mogućnosti koje postoje, lokalna uprava će nastaviti sa jačanjem administrativnih kapaciteta kako bi bila u mogućnosti da blagovremeno osmisli i aplicira za fondove donatora, uključujući EU, kao i da ispuni sve potrebne uslove za finansiranje projekata iz državnog budžeta. Za projekte koje planira da realizuje u okviru ovog Strateškog plana, pored okvirnog budžeta, lokalna uprava je prepoznala i potencijalne partnere uz čiju podršku, finansijsku i tehničku, će biti moguće realizovati navedene projekte. U određivanju prioritetnih projekata, pored mogućnosti za finansiranje bilo iz kapitalnog budžeta, bilo iz državnog budžeta ili sredstvima donatora, lokalna uprava će se voditi sledećim kriterijuma:

- Uticaj projekta za strateški cilj Opštine, - Izvodljivost, - Vremenski okvir za realizaciju, - Uticaj na investicije i nova radna mjesta, - Učešće poslovnog sektora, - Uslađenost sa ostalim prioritetima i projektima.

Strateškim planom je data lista projektnih ideja za koje će Lokalna samouprava donijeti Akcioni plan. Akcionim planom će se definisati prioritetni projekti i dinamika realizacije projekata u zavisnosti od dostupnosti finansijskih sredstava i zainteresovanosti privatnog sektora za realizaciju projekata putem privatno-javnog partnerstva. U sprovođenju Strateškog plana razvoja, lokalna uprava će posebnu pažnju posvetiti razvoju i jačanju privatno javnog partnerstva.


137


138

10 EX-ANTE EVALUACIJA UVOD Ministarstvo ekonomije Crne Gore u cilju unapređenja kvaliteta izrade Strateškog plananiranja jedinica lokalne samouprave angažovalo je nezavisne evaluatore koji će vršiti ex-ante evaluaciju Strateškog plana razvoja opštine Šavnik 2012-2017. Obaveza i posao ex - ante evaluatora podrazumijeva praćenje izrade Strateškog plana razvoja, vršenje izmjena, dopuna i modifikacija, predloge i sugestije, kako bi, zajednički sa članovima opštinske konsultativne grupe, bio unaprijeđen kvalitet Strateškog plana razvoja. Ex-ante evaluacija uključuje i ocjenu usklađenosti Strateškog plana razvoja i Strategije regionalnog razvoja Crne Gore, kao i poštovanje Pravilnika o metodologiji za izradu Strateškog plana razvoja jedinica lokalne samouprave. Pored toga, osnovni cilj ex-ante evaluacije jeste procjena mogućnosti sprovođenja Strateškog plana razvoja Opštine i njegova transparentnost, način ostvarivanja različitih programskih pitanja, na koja je potrebno dostaviti mišljenja, predloge, određene sugestije i poželjne izmjene. Strateški plan razvoja opštine Šavnik (u daljm tekstu: Strateški plan razvoja) sadrži sedam poglavlja: Analiza postojećeg stanja, SWOT analiza, Strateški dugoročni cilj (vizija) opštine, Prioriteti i mjere, Projekti, Monitoring i Finansiranje. Ovakva struktura Strateškog plana razvoja je u skladu sa Pravilnikom o metodologiji za izradu SPR JLS. PROCES IZRADE STRATEŠKOG PLANA RAZVOJA Opština Šavnik pokrenula je proces izrade Strateškog plana razvoja 2012 – 2017. sa ciljem pažljivog planiranja korišćenja raspoloživih resursa kako bi tekao ubrzaniji ekonomski i društveni razvoj Opštine. Sav ovaj proces teče, svakako, u skladu sa: Strategijom regionalnog razvoja Crne Gore 2010-2014, Zakonom o regionalnom razvoju i Pravilnikom o metodologiji za izradu SPR JLS. Poštujući relevantnu zakonsku regulativu i koristeći najbolju praksu u strateškom planiranju, formirana je opštinska konsultativna grupa od predstavnika različitih društvenih grupa u Opštini. Ova struktura OKG bila je otvorena za mišljenja svih zainteresovanih strana i slagala se sa većinom utvrđenih problema, prihvaćajući značajan dio predloga. Proces izrade Strateškog plana razvoja odvijao se fazno, prema poglavljima uz dostavljanje mišljenja i predloga evaluatora.


139

FAZNA EX-ANTE EVALUACIJA Prilikom izrade SPR opštine Šavnik dostavljeno je mišljenje ex-ante evaluatora, posmatrano po fazama. Najveći dio sugestija evaluacije radnih verzija i Nacrta SPR-a je prihvaćen i uključen u finalnu verziju SPR-a. U nastavku je dat osvrt na finalnu verziju SPR-a prema ključnim poglavljima. Prvo poglavlje - Analiza postoje ćeg stanja – u cjelosti gledano, je sveobuhvatna. Prikazani podaci su relevantno prikupljeni i daju dovoljno informacija o stanju u Opštini, po svim strukturama i segmentima u okviru jedne cjeline. Podaci su logični i fokusirani su na značajne prednosti i bitne probleme. Zasnovani su na principima nepristrasnosti, objektivnosti i vjerodostojnosti. Maksimalno su korišćene raspoložive metode uporednih podataka. Vršena su poređenja sa podacima, kako na nacionalnom nivou, tako i na nivou JLS. Ovakva sveobuhvatnost postojećeg stanja siguran je temelj, dobra osnova i uvod u drugo poglavlje – u SWOT analizu . Sadržaj SWOT-a je prikazan na veoma transparentan i jasan način. Napravljena je direktna veza i potpuna usklađenost između Analize postojećeg stanja u kojoj je prikazano socio-ekonomsko stanje i SWOT analize. Jasno se vidi da je SWOT analiza proizašla iz Analize postojećeg stanja. Takođe jasna je razlika između unutrašnjih i spoljašnjih faktora, tako da SWOT analiza daje dobre informacije kako o potencijalima i problemima u samoj opštini, tako i o onima koji su eksternog karaktera. Jasno su naglašene prednosti i nedostaci, odnosno mogućnosti i opasnosti. Analiza obuhvata svih pet poglavlja iz Pravilnika i relevantno je opravdana. U okviru trećeg poglavlja postavljen je, kroz zadatke, očekivanja i valorizaciju različitih vidova potencijala i rješavanje postojećih problema, Strateški cilj razvoja Opštine (Vizija). Ovaj cilj je veoma realno postavljen i definisan, i u skladu je sa Pravilnikom o metodologiji za izradu SPR JLS. Shodno navedenome, vizija odgovara realnim prilikama i mogućnostima Opštine. Četvrto poglavlje predstavlja glavni okvir za ostvarenje utvrđenog Strateškog cilja – Vizije. To je razvoj Prioritetnih oblasti i mjere koje će se preduzeti za izradu konkretnih razvojnih projekata čijom realizacijom se ostvaruje zacrtana vizija. Mjere jasno proizilaze iz postavljenih prioriteta i jasno su fokusirane na ostvarivanje strateškog cilja i logično su povezane, budući da su proizašle iz Analize postojećeg stanja i SWOT analize. Peto poglavlje je Projekti. U ovom poglavlju, u okviru tri utvrđena prioriteta, transparentno i jasno je postavljen pregled predloženih projekata. Svaki predloženi projekat, njih 84, posjeduje dosta informacija o realizaciji samog projekta. Izvršen je kratak opis svakog projekta, predložene su aktivnosti, kao i očekivani rezultati i indikatori. Naznačeni su potencijalni partneri, procijenjena vrijednost, zatim okvirni budžet za realizaciju projekta i glavni partneri koji će participirati u njemu, kao i vrijeme do kada će se projekat realizovati. Kao što je navedeno u


140

Dokumentu, spisak projekata za navedeni petogodišnji period postavljen je dosta ambiciozno. Iz tog razloga će se u narednom periodu pristupiti određivanju prioriteta u realizaciji projekata. Poglavlje Monitoring značajan je element strateškog planiranja, gdje su sadržani izvori informacija o fazi realizacije projekata, finansijske i fizičke indikatore za svaki projekat po prioritetima i mjerama. U svim projektima ovog SPR raspoloživi indikatori su mjerljivi, navedeni su izvori za provjeru podataka, tako da se nesmetano mogu pratiti. Tri člana OKG biće imenovani da vrše monitoring sprovođenja ovog Dokumenta. Zbog svega toga poglavlje Monitoring ima svoj bitan značaj. Kada je riječ o Finansijskom planiranju , ono je takođe dobro urađeno i isto uključuje budžet Opštine, Državni budžet, sredstva po osnovu EU fondova, javnih ustanova i javnih preduzeća, privatnih preduzetnika, privatno-javnih partnerstava, građana, IPA fondova i donacija. Može se reći da su ova sredstva realno planirana i ostvariva. ANALIZA USKLA ĐENOSTI Eksterna uskla đenost Strateški plan razvoja opštine Šavnik usklađen je sa Prostornim planom Crne Gore do 2020. godine, kojim se predviđa da osnovu privrednog i društvenog razvoja Šavnika treba zasnivati na razvoj turizma, poljoprivrede i energetike. Takođe, Strateški plan razvoja je u skladu sa Nacionalnom strategijom održivog razvoja Crne Gore, koja se zasniva na tri stuba održivog razvoja: ekonomski razvoj, životna sredina i prirodni resursi i društveni razvoj. Sva tri stuba održivog razvoja prepoznata su kroz prioritete i mjere SPR-a. Zakonom o regionalnom razvoju Crne Gore (Sl. list CG 20/11) propisano je da predlozi Strateški planovi razvoja treba da budu usklađeni sa Strategijom regionalnog razvoja Crne Gore 2010-2014, koja predstavlja osnovni dokument planiranja regionalnog razvoja. U Tabeli 1. dat je prikaz usklađenosti prioriteta i mjera Strateškog plana razvoja opštine Šavnik 2012-2017. sa Strategijom regionalnog razvoja Crne Gore 2010-2014.


141

Tabela 1. Usklađenost prioriteta i mjera Strategije regionalnog razvoja Crna Gore 2010-2014 i Strateškog plana razvoja opštine Šavnik 2012-2017

PRIORITETI I MJERE SJEVERNOG REGIONA SRR-a

PRIORITETI I MJERE SPR-a

Prioritet 1

Razvoj ljudskih resursa Prioritet 2

Razvoj i unapre đenje privrednih djelatnosti (poljoprivreda, turizam, energetika i sl.) i lokalne ekonomije

Mjere u okviru

prioriteta

Unapređenje tržišta rada i sistema zapošljavanja


Jačanje kapaciteta lokalnih samouprava za strateško planiranje i korišćenje EU fondova i drugih raspoloživih izvora finansiranja Promovisanje društvene inkluzije Prioritet

1 Stvaranje uslova za kvalitetan život ljudi

Ulaganje i izgradnja sistema doživotnog obrazovanja

Mjera 1.2 Unapređenje uslova obrazovanja, zdravstvene i socijalne zaštite

Mjera 1.3 Stvaranje uslova za sportske i kulturne aktivnosti stanovništva

Prioritet 2

Poboljšanje konkurentnosti razvojem poslovne infrastrukture i okruženja

Prioritet 2


Mjere u okviru

prioriteta

Izgradnja i opremanje privrednih zona, biznis inkubatora, poslovno – razvojnih centara


Mjera 2.5 Razvoj sektora MSP-a i zanatskih djelatnosti

Primjena nisko karbonskih tehnologija


Komunikacione mreže, promovisanje i korišcenje novih ICT-a Mjera 2.4 Razvoj energetike kroz

valorizaciju obnovljivih izvora energije i mjere energetske efikasnosti

Prioritet 3

Razvoj komunalne, javne i putne infrastrukture

Prioritet 1

Stvaranje uslova za kvalitetan život ljudi

Mjere u okviru

prioriteta

Održavanje i unapređenje komunalne i javne infrastrukture, prije svega upravljanje otpadnim vodama i otpadom


Priorite t 3

Zaštita i o čuvanje životne sredine Izgradnja, održavanje i unapređenje

putne infastrukture (željezničkog, vazdušnog i drumskog saobraćaja)

Mjera 3.4 Razvoj i unapređenje komunalne infrastrukture

Veći stepen bezjednosti u


142

saobraćaju Priorite t 4

Poboljšanje konkurentnosti održivim koriš ćenjem privrednih, ruralnih i kulturnih resursa

Prioritet 2


Mjere u okviru

prioriteta

Dalje unaprjeđenje ruralnog i novih vidova turizma (biziklizam, splavarenje, lovni turizam isl)

Mjera 2.3 Razvijanje raznovrsne turističke ponude, turističkih kapaciteta i promocija turizma

Valorizacija prirodne i kulturne baštine Promocija regionalnih klastera radi jačanja turističkog potencijala

Mjera 2.6 Marketing i promocija investicionih mogućnosti u opštini Šavnik

Izgradnja zimskih centara i potrebne turističke infrastrukture

Prioritet 2


Mjera 2.3 Razvijanje raznovrsne turističke ponude, turističkih kapaciteta i promocija turizma

Prioritet 1



Održivi razvoj poljoprivrede Prioritet 2



Održivi razvoj šumarstva i vodoprivrede

Prioritet 3

Zaštita i o čuvanje životne sredine

Mjera 3.1 Mjere za kontrolisanu upotrebu i eksploataciju prirodnih resursa


Razvoj energetike (obnovljivi izvori energije, primjena mjera energetske efikasnosti i sl.)

Prioritet 2


Mjera 2.4 Razvoj energetike kroz valorizaciju obnovljivih izvora


143

energije i mjere energetske efikasnosti

Razvoj prerađivačke industrije na održivi nacin


Mjera 2.5 Razvoj sektora MSP-a i zanatskih djelatnosti

Prioritet 5

Unapređenje sistema upravljanja prirodnim resursima i zaštita životne sredine

Prioritet 3

Zaštita i o čuvanje životne sredine

Mjere u okviru

prioriteta

Održivo upravljanje i korišćenje prirodnih resursa

Mjera 3.1 Mjere za kontrolisanu upotrebu i eksploataciju prirodnih resursa

Nisko karbonski razvoj


Mjera 3.3 Mjere za spriječavanje zagađenja voda

Infrastruktura za zaštitu životne sredine (komunalna infrastruktura)

Mjera 3.4 Razvoj i unapređenje komunalne infrastrukture

Prioritet 1



Na osnovu tabelarnog prikaza, može se zaključiti da su prioriteti i mjere Strategije regionalnog razvoja Crne Gore uzete u obzir prilikom izrade prioriteta i mjera Strateškog plana razvoja opštine Šavnik. Obzirom da su prioriteti i mjere prilagođene sopstvenim potrebama razvoja opštine, prioriteti SPR-a korespondiraju sa mjerama iz različitih prioriteta Strategije regionalnog razvoja Crne Gore. Sadržaj i struktura Strateškog plana razvoja opštine Šavnik su u skladu sa Pravilnikom o metodologiji za izradu Strateškog plana razvoja jedinica lokalne samouprave. Očigledno je da je većina inicijalnih predloga strukture i metoda rada ispoštovana. Na osnovu analize eksterne usklađenosti zaključuje se da je Strateški plan razvoja opštine Šavnik 2012-2017. u skladu sa Prostornim planom Crne Gore do 2020. godine, Nacionalnom strategijom održivog razvoja, Strategijom regionalnog razvoja Crne Gore 2010-2014, Prostorno urbnanističkim planom opštine Šavnik, kao i sa Pravilnikom o metodologiji za izradu Strateških planova razvoja jedinica lokalne samouprave.


144

Interna uskla đenost Kao što je prikazano u opisu faza ex-ante evalacije, postoji usklađenost između Analize trenutnog stanja i SWOT analize. Potencijali i ograničenja razvoja koja su prepoznata u Analizi trenutnog stanja, direktno su reflektovana u SWOT analizi, na osnovu koje su određeni prioriteti razvoja opštine Šavnik. Planirano je da se realizuju 84 projekta u petogodišnjem periodu, koji će se finansirati iz: budžeta opštine, budžeta države, javnih ustanova i javnih preduzeća, privatnih preduzetnika, privatno-javnih partnerstava, međunarodonih donatorskih institucija, investitora, EU fondova itd. Iz gore navedenog se može zaključiti da da je postignuta i unutrašnja usklađenost strategije, pošto je uočena značajna sinergija među svim prioritetima i mjerama. ZAKLJUČAK Na osnovu svega do sada izloženog može se zaključiti da je Strateškog plana razvoja opštine Šavnik postavljen prilično realno. To se zaključuje na osnovu broja planiranih projekata, sadržaja konkretnih predloga i rješenja postojećih problema i na osnovu, u velikoj mjeri, realno planiranih finansijskih sredstava za njihovo ostvarivanje. Kao takav SPR Opštine može odgovoriti na izazove sa kojima se ona suočava, pa se sa optimizmom, a na osnovu relevantnih pokazatelja može očekivati ostvarenje glavne strateške vizije ove Opštine. Veoma bitna činjenica je da je u ovom Dokumentu uspostavljena logična veza dobro definisanih i jasnih prioriteta, mjera i projekata. Takođe, na osnovu analize usklađenosti, može se zaključiti da ovaj Dokument ispunjava uslove interne i eksterne usklađenosti. Prilikom definisanja vizije definisana su i očekivanja koja su usmjerena na poboljšanje socio-ekonomskih uslova u Opštini, sa krajnjim ciljem poboljšanja i povećanja stepena konkurentnoisti. U skladu sa izloženim, Strateški plan razvoja opštine Šavnik, pored uticaja na održivi razvoj i zaštitu životne sredine, djelovaće, prvenstveno, na demografska kretanja i ekonomski napredak.


145

11 PRILOZI Prilog 1. Podaci o stanovištvu, domaćinstvima i stanovima po naseljima

Naselje Stanovništvo Doma ćinstva Stanovi

Bare 254 76 141

Boan 45 17 62

Godijelji 72 18 75

Gornja Bijela 70 24 41

Gornja Bukovica 76 19 132 Grabovica 28 11 52

Dobra Sela 76 28 96

Donja Bijela 53 18 98

Donja Bukovica 61 24 96 Dubrovsko 43 13 49

Duži 106 36 110

Komarnica 56 20 115

Krnja Jela 32 12 87

Malinsko 30 7 31

Miloševići 9 z 69

Mljetičak 32 9 30

Mokro 58 23 74

Petnjica 28 9 38

Pošćenje 78 28 65

Previš 53 16 30

Pridvorica 10 z 19

Provalija 19 9 38

Slatina 73 23 56

Strug 55 19 76

Timar 83 25 123

Tušina 121 49 160

Šavnik 456 153 230

Ukupno 2077 695 2193

Izvor: Popis stanovništva, domaćinstava i stanova 2011. (prvi rezultati), Monstat


146

Prilog 2. Obrazovna stutura stanovništva prema polu

Ukupno % Muško % Žensko % bez školske spreme 133 5,38 24 1,96 109 8,75 1-3 razreda osnovne škole 86 3,48 15 1,23 71 5,70 4-7 razreda osnovne škole 387 15,67 125 10,21 262 21,03 osnovno obrazovanje 683 27,65 317 25,90 366 29,37 srednje obrazovanje 986 39,92 615 50,25 371 29,78 više obrazovanje 86 3,48 55 4,49 31 2,49 visoko obrazovanje 67 2,71 49 4,00 18 1,44 nepoznato 42 1,70 24 1,96 18 1,44 Ukupno 2470 100 1224 100 1246 100 Izvor: Popis 2003, Monstat Prilog 3. Prirodna i mehanička kretanja stanovništva

Godina Rodjeni Umrli Prirodni priraštaj Vitalni indeks (na 100 stanovnika)

2003 19 34 -15 55,88 2004 22 27 -5 81,48 2005 13 32 -19 40,63 2006 20 31 -11 64,52 2007 16 30 -14 53,33 2008 14 21 -7 66,67 2009 17 30 -13 56,67 2010 14 33 -19 42,42 Izvor: Monstat

Godina Doseljeni Odseljeni Migracioni saldo

2006 15 44 -29 2007 12 45 -33 2008 3 86 -83 2009 11 83 -72 2010 6 89 -83

Ukupno 47 347 -300 Izvor: Monstat


147

Prilog 4. Lokalni putni pravci

Putni pravci Dužina (km) Asfaltirani lokalni putevi: 108,5 Previš-Mljetičak- Slatina- Donja Bukovica 17,0 Šavnik-Košice-Bijela- Kruševice 15,0 Košice- Malinsko-Strug 14,0 Krnja Jela- Bare 12,0 Imar – Dolina Jelića 8,0 Previš – Godijelja 3,0 Previš- Dobra sela- Papratište 2,5 Krnja Jela – Katunac 3,0 Krnja Jela – Potrci 3,0 Slatina – Repetitor 1,4 Gornja Bukovica – Vrtoč polje 1,6 Gornja Bukovica- Klisura 2,0 Gornja Bukovica – Gusarevac (I dio) 1,5 Đević kamen – Motel Tunel Ivica 2,0 Šavnik – Petnjica (stari put) 5,5 Šavnik-Petnjica (novi put) 2,0 Pošćenje- Duži – Dubrovsko 12,0 Pošćenje- Komarnica 3,0 Neasfaltirani lokalni putevi: 13,5 Boan-Seoca –Strug 3,0 Boan-Sirovac 3,0 Tušinja – Cer 2,0 Crvena ploča – Previš 2,0 Gornja Bukovica – Gusarevac (II dio) 2,5 Donja Godijelja – Gornja Godijelja 1,0


148

Tabela 5 . Potencijalne lokacije za izgradnju malih hidroelektrana

Zona zahvata mnv

Zona eksploatacije

mnv

Instalisana snaga

MW

Godišnja proizvodnja

GWh Rijeka Bijela: Malo Ždrijelo 950,00 830,50 11,74 19,62 Gornja Bijela Polje Radovića

1055,00 958,00 2,69 7,33

Rijeka Tušinja: Ceklinski potok 0,92 2,65 Paleski potok 0,36 1,05 Sirovac 2,92 8,40 Tušinja 1,52 4,4 Rijeka Bukovica: Pedovića polje 1345 1305 0,65 2,03 G.Bukovica Centar 1305 1277 0,366 1,621 D.Bukovica Most 1277 1245 0,419 1,854 D.Bukovica 3 1245 1192 0,814 3,63 Cokotin 1 1192 1140 1,094 4,93 Cokotin 2 1140 1080 1,54 6,78 Šavnik 1080 821 23,8 90.21 Vrtoč polje 1388 1314 0,477 1,18 Potok Jalovče Rijeka Šavnik:

Potok Previški ∆H= 250m Skakavica Još jedan agregat Rijeka Grabovica: 1490 1310 Rijeka Pridvorica: Pnebilovac ∆H= 100m Šiskovac ∆H= 200 m

Documents

STRATEŠKI PLAN RAZVOJA OPŠTINE ŠAVNIK 2012 - 2017database.uom.me/_czr-uom/repository/(042052)Strateski plan.pdf · U skladu sa Strategijom regionalnog razvoja Crne Gore 2010-2014