Struktury organizacyjne instytucji

dr Janusz Kraśniak

Dr Janusz Kraśniak Struktury organizacyjne instytucji 2

Istota struktury organizacyjnej Ujęcia struktury organizacyjnej Tradycyjne struktury organizacyjne

Zagadnienia

Dr Janusz Kraśniak Struktury organizacyjne instytucji 3

Struktura organizacyjna instytucji to układ stanowisk pracy, komórek i jednostek organizacyjnych wraz z zachodzącymi między nimi powiązaniami

Istota struktury organizacyjnej

Dr Janusz Kraśniak Struktury organizacyjne instytucji 4

Podstawowymi elementami struktury organizacyjnej są: stanowisko pracy - jest to miejsce zajmowane

przez pracownika danej organizacji wraz z zasobami niezbędnymi do realizacji powierzonych zadań,

komórka organizacyjna - zbiór stanowisk pracy, którymi kieruje jeden przełożony,

jednostka organizacyjna - zbiór komórek organizacyjnych skupionych wokół wspólnego kierownika.

Elementy struktury organizacyjnej

Dr Janusz Kraśniak Struktury organizacyjne instytucji 5

Powiązania występujące między elementami struktury organizacyjnej to więzi organizacyjne.

Rodzaje więzi organizacyjnych: więź służbowa - wyrażające się w zależności

podwładnego od przełożonego, więź funkcjonalna - występują w dwojakiej postaci:

- jako więź służbowa między funkcjonalnymi przełożonymi a podwładnymi – więź funkcjonalna hierarchiczna,

- jako więź między członem funkcjonalnie uzależniającym a członem funkcjonalnie uzależnionym, polegająca na doradzaniu, pomaganiu lub wydawaniu opinii – więź funkcjonalna wspomagania,

Więzi organizacyjne

Dr Janusz Kraśniak Struktury organizacyjne instytucji 6

więź techniczna - wynikająca z podziału pracy, a wyrażająca się we wzajemnym uzależnieniu członków zespołu podczas realizacji wspólnego zadania,

więź informacyjna - obejmuje obowiązek jednostronnego lub wzajemnego informowania się o wszystkich stanach rzeczy bądź ich zmianach.

Więzi organizacyjne

Dr Janusz Kraśniak Struktury organizacyjne instytucji 7

Strukturę organizacyjną można rozpatrywać w dwóch ujęciach: statycznymstatycznym - ogół elementów - układ komórek i

więzi organizacyjnych. Abstrahujemy od czasowego następstwa zdarzeń czyli rozpatrujemy organizację jako układ elementów i relacji między nimi,

dynamicznymdynamicznym - procesy, związki czasoprzestrzenne. Koncentrujemy się na czynnościach zachodzących w czasie czyli na procesach funkcjonowania i rozwoju instytucji.

Ujęcia struktury organizacyjnej

Dr Janusz Kraśniak Struktury organizacyjne instytucji 8

Rodzaje struktur i kryteria ich wyodrębniania

Kryterium Rodzaje struktur Rozpiętość kierowania Dominujący rodzaj więzi organizacyjnych Dominujące kryterium grupowania podstawowych jednostek Więzi kapitałowe

Smukłe, płaskie Liniowe, funkcjonalne, sztabowo – liniowe Funkcjonalne, dywizjonalne, projektowe, macierzowe Holding, koncern

Dr Janusz Kraśniak Struktury organizacyjne instytucji 9

Duża liczba szczebli hierarchicznych Mała rozpiętość kierowania

Struktura smukła

Dr Janusz Kraśniak Struktury organizacyjne instytucji 10

Mała liczba szczebli hierarchicznych Duża rozpiętość kierowania

Struktura płaska

Dr Janusz Kraśniak Struktury organizacyjne instytucji 11

Różne rozpiętości kierowania

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

1

4

16

64

256

1024

4096

1

8

64

512

4096

Liczba członków organizacji na każdym szczeblu hierarchii

Przy rozpiętości kierowania wynoszącej 4

Przy rozpiętości kierowania wynoszącej 8

Szc

zebe

l org

aniz

acyj

ny

Rozpiętość kierowania = 4 Liczba pracowników wykonawczych = 4096 Liczba kierowników (szczebel 1 – 6) = 1365

Rozpiętość kierowania = 8 Liczba pracowników wykonawczych = 4096 Liczba kierowników (szczebel 1 – 4) = 585

Dr Janusz Kraśniak Struktury organizacyjne instytucji 12

Rodzaje struktur i kryteria ich wyodrębniania

Kryterium Rodzaje struktur Rozpiętość kierowania Dominujący rodzaj więzi organizacyjnych Dominujące kryterium grupowania podstawowych jednostek Więzi kapitałowe

Smukłe, płaskie Liniowe, funkcjonalne, sztabowo – liniowe Funkcjonalne, dywizjonalne, projektowe, macierzowe Holding, koncern

Dr Janusz Kraśniak Struktury organizacyjne instytucji 13

Struktury wyróżnione ze względu na dominujący rodzaj więzi organizacyjnych określa się mianem struktur klasycznych. Do struktur klasycznych zalicza się: struktury liniowe, struktury funkcjonalne, struktury sztabowo – liniowe.

Klasyczne rozwiązania strukturalne

Dr Janusz Kraśniak Struktury organizacyjne instytucji 14

Struktura najstarsza i najprostsza Podstawowe cechy:

dominujący charakter mają więzi służbowe, przestrzeganie zasady jednoosobowego

kierownictwa, brak specjalizacji stanowisk kierowniczych.

Struktura liniowa

Dr Janusz Kraśniak Struktury organizacyjne instytucji 15

Twórcą koncepcji jest F.W. Taylor Podstawowe cechy:

dominujący charakter mają więzi funkcjonalne, specjalizacja stanowisk kierowniczych, złamanie zasady jednoosobowego kierownictwa.

Struktura funkcjonalna

Dr Janusz Kraśniak Struktury organizacyjne instytucji 16

Podstawowe cechy: dominujący charakter mają więzi służbowe i

funkcjonalne, istnienie obok komórek liniowych

wyspecjalizowanych komórek funkcjonalnych zwanych sztabami,

sztaby posiadają wyłącznie kompetencje doradcze,

zadaniem sztabów jest wspieranie kierowników liniowych w procesie podejmowania decyzji.

Struktura sztabowo - liniowa

Dr Janusz Kraśniak Struktury organizacyjne instytucji 17

K. Krzakiewicz [red.], Teoretyczne Podstawy Organizacji i Zarządzania, Wyd. Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań 2008, rozdział 3

Literatura