Upload
others
View
5
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Strumenti bibliografici per la lingua e letteratura latina
Elena Spangenberg Yanes Roma, 22 marzo [email protected]
Spogli bibliograficiAnnée philologique, 1924- (cartaceo e online). Cf. CIAPhGnomon Bibliographische Datenbank (online)Lustrum
W. Engelmann – E. Preuss, Bibliotheca scriptorum classicorum, I-II, Leipzig 1880-82 (per gli anni 1700-1878)R. Klussmann, Bibliotheca scriptorum classicorum et Graecorum et Latinorum, I-II, Leipzig 1909-13 (per gli anni 1878-1896)S. Lambrino, Bibliographie de l’antiquité classique 1896-1914, Paris 1951J. Marouzeau, Dix années de bibliographie classique, Paris 1927-28 (per gli anni 1914-1924)
GnomonThe Classical Review (online)Bryn Mawr Classical Review (online)Bollettino di Studi Latini
Strumenti online per il reperimento della bibliografia
Sistema Bibliotecario SapienzaJstorPao ChadwyckInternet ArchiveEuropeanaGallicaMünchen Digitale SammlungenGoogle BooksAcademia
Opere di riferimentoG. Cavallo – P. Fedeli – A. Giardina (dir.), Lo spazio letterario di Roma antica, I-V, Roma 1989-1991
H. Temporini – W. Haase (hrsgg.), Aufstieg und Niedergang der römischen Welt (ANRW), I.1-III.37.3, Berlin 1972-1997
1. EnciclopedieRealencyclopädie für Altertumswissenschaft (RE)Der neue Pauly (DNP, anche online)Der kleine Pauly (DKP)Oxford Classical Dictionary (OCD)Lexicon Iconographicum Mythologiae Classicae (LIMC)Enciclopedia VirgilianaEnciclopedia OrazianaProsopographia Imperii Romani (PIR)
2. LessiciThesaurus linguae Latinae (ThlL, cartaceo e online)Oxford Latin Dictionary (OLD)E. Forcellini, Lexicon Totius Latinitatis, 17711R. Etienne (Stephanus), Dictionarium seu Latinae linguae thesaurus, Paris 1532
3. Lessici etimologiciA. Ernout – A. Meillet, Dictionnaire étymologique de la langue latine, Paris 1932
A. Walde – J. B. Hofmann, Lateinisches etymologisches Wörterbuch, Heidelberg 1938-1954
W. Meyer-Lübke, Romanisches Etymologisches Wörterbuch, Heidelberg 1911-1920
4. Lessici specialisticiJ. C. T. Ernesti, Lexicon technologiae Latinorum rhetoricae,
Lipsiae 1797G. Ueding (hrsg.), Historisches Wörterbuch der Rhetorik
(HWR), I-XII, Tübingen-Berlin 1992-2015Vocabularium Iurisprudentiae Romanae, Berolini 1894-1939
(VIR)S. Schad, A Lexicon of Latin Grammar Terminology, Pisa-
Roma 2007G. Morelli (a c. di), Nomenclator metricus Graecus et Latinus,
I: Alpha-Delta, Hildesheim 2006 (anche online)
Concordanze e indici
5. Lingua latinaM. Leumann – J. B. Hofmann – A. Szantyr, I-III, Lateinische Grammatik, München 1972-19772
L. R. Palmer, La lingua latina, trad. it., Torino 1977 [1954]F. Cupaiuolo, Problemi di lingua latina, Napoli 1991H. Pinkster, Oxford Latin Syntax, Oxford 2015J. N. Adams, Bilingualism and the Latin Language, Cambridge 2003
J. N. Adams, The Regional Diversification of Latin, Cambridge 2008
J. N. Adams, Social Variation and the Latin Language, Cambridge 2013
J. N. Adams, An Anthology of Informal Latin, Cambridge 2016
6. MetricaF. Crusius – H. Rubenbauer, Römische Metrik. Eine Einführung, München 19552 (19291)
L. E. Rossi, Breve introduzione alla metrica greca e latina, Roma 1985
S. Boldrini, La prosodia e la metrica dei romani, Roma 1992L. Ceccarelli, Prosodia e metrica latina classica. Con cenni di metrica greca, Firenze 2004
C. Questa, La metrica di Plauto e Terenzio, Urbino 2007
7. Storia della letteraturaW. S. Teuffel, Geschichte der römischen Literatur, I-III, Leipzig 1916-19204
M. Schanz – C. Hosius, Geschichte der römischen Literatur, I-IV, München 1898-1920
R. Herzog – P. L. Schmidt, Handbuch der lateinischen Literatur, I e IV-VI, München 1989-2020
E. J. Kenney – W. V. Clausen, The Cambridge History of Classical Literature, II Latin Literature, Cambridge 1982
Companions e Handbooks su specifici aspetti o autori
8. FilologiaF. Graf, Introduzione alla filologia latinaL. Havet, Manuel de critique verbal appliquée aux textes latins,
Paris 1911P. Maas, Textkritik, Leipzig 19502 [19271] G. Pasquali, Storia della tradizione e critica del testo, Firenze
19522 [19341]L. D Reynolds, Texts and Transmission. A Survey of the Latin
Classics, Oxford 1983L. D. Reynolds – N. Wilson, Copisti e filologi, trad. it. di M. Ferrari,
Padova 1987 [ed. orig. Oxford 1968]S. Rizzo, Il lessico filologico degli umanisti, Roma 1973S. Timpanaro, La genesi del metodo di Lachmann, Firenze 1963M. L. West, Textual Criticism and Editorial Tecnique, Stuttgart 1973J. E. G. Zetzel, Critics, Compilers, and Commentators. An
Introduction to Roman Philology 200 BCE-800 CE, Oxford 2018
8. FilologiaLexicon of Scholarly EditingF. A. Eckstein, Nomenclator philologorum, Leipzig 1871W. Pökel, Philologisches Schrifstellerlexicon, Leipzig
1882Catalogus philologorum classicorum
Collane di edizioni critiche
Bibliotheca TeubnerianaBibliotheca OxoniensisLes Belles Lettres – BudéCorpus scriptorum Latinorum ParavianumScrittori greci e latini Fondazione VallaBibliotheca WeidmannianaLoeb Classical Library
Corpora di testi e frammentiO. Ribbeck, Scaenicae Romanorum poesis fragmentaJ. Blänsdorf, Fragmenta poetarum Latinorum epicorum et lyricorum praeter Ennium et Lucilium
E. Malcovati, Oratorum Romanorum fragmentaA. Balbo, I frammenti degli oratori romani di età augustea e tiberiana
H. Peter, Historicorum Romanorum reliquiaeP. Cugusi, Epistolographi Latini minoresC. Halm, Rhetores Latini minoresG. Funaioli, Grammaticae Romanae fragmentaA. Mazzarino, Grammaticae Romanae fragmenta aetatis Caesaris
H. Keil, Grammatici LatiniG. Goetz, Corpus glossariorum Latinorum
Banche date per ricerche testualiLibrary of Latin TextsPatrologia LatinaActa sanctorumMonumenta Germaniae HistoricaPHI Latin TextsCorpus corporumMusisque DeoqueBibliotheca Teubneriana Latina (BTL)
TrismegistosPapyri.info
Altre collezioni di testi onlineDigilibLT – Digital Library of Late Antique TextsTulliana – Società degli amici di Cicerone
Catullus OnlinePerseus Digital Library
ManoscrittiCataloghi a stampaE. A. Lowe, Codices Latini Antiquiores, I-XII, Oxford 1934-
1972 (edizione aggiornata online)B. Bischoff, Katalog der festländischen Handschriften des
neuten Jahrhunders, I-III, Wiesbaden 1998-2014B. Munk Olsen, L'étude des auteurs classiques latins aux Xie
et XIIe siècles, I-III, Paris 1982-1989P. O. Kristeller, Iter Italicum, I-VII, London 1963-1997 É. Chatelain, Paléographie des classiques latins, I-XIV, Paris
1884-1900
Cataloghi di singoli paesi, biblioteche, autori
Cataloghi onlineManus (Italia) http://manus.iccu.sbn.itManuscripta mediaevalia (Germania, Austria, Svizzera)
http://www.manuscripta-mediaevalia.deCalames (Francia) http://www.calames.abes.frCataloghi online o digitalizzati di singole biblioteche
Altri strumenti onlineScriptorium – Bulletin codicologicque
http://www.scriptorium.be/search_manuscript.phpDigitized Medieval Manuscript
http://digitizedmedievalmanuscripts.orgPyle http://pyle.it
Manoscritti digitalizzatiEuropeana regiaBelgicaGallica (Francia e Svizzera)Bibliothèque virtuelle des manuscrits médiévauxE-codices (Svizzera) Manuscripta mediaevalia (Germania, Austria, Sivzzera) Manuscripta (Austria)Bayerische StaatsbibliothekBiblioteca Apostolica VaticanaTeca Digitale LaurenzianaBritish LibraryBodleian Library
Libri antichi a stampa
Universal Short Title Catalogue http://ustc.ac.ukL. Hellinga (ed.), Incunabula: The Printing Revolution in Europe, 1455-1500, Reading 1992-
Come si citaBibliografia ‘classica’ / ‘americana’G. Pasquali, op. cit., p. 50Pasquali 1952, p. 50
MonografiaF. De Robertis, Per la storia del testo di Demostene: i papiridelle Filippiche, Bari 2015
J. D. Denniston, The Greek Particles, London 19502 [19341]
Edizione criticaM. R. Dilts (ed.), Demosthenis orationes, I-IV, Oxonii 2002-2009G. Manuwald (ed.), Cicero. Philippics 3-9, I-II, Berlin 2007
Articolo in rivistaG. Cavallo, La cultura dello scritto. Continuità e discontinuitànel tardoantico, «RFIC» 141, 2013, pp. 373-397
Contributo in volume miscellaneoG. Cavallo, La circolazione libraria nell'età di Giustiniano, inG. G. Archi (edd.), L'imperatore Giustiniano. Storia e mito,Milano 1978, pp. 201-236
Voce di enciclopedia o lessicoJ. Tolkiehn, s. v. Lexikographie, in RE XII.2 (1925), coll. 2432,42-2482, 43M. De Nonno, s. v. Prisciano, in Enciclopedia Virgiliana, III, Roma 1988, pp. 279-281ThlL s. v. gravo, VI, 2310, 30-35 (Bräuninger)LSJ s. v. ὀσφραίνομαι
ManoscrittiMünchen, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 18375Reims, Bibliothèque municipale, 1094, f. 1rPar. lat. 7500Vat. lat. 3313