STRUČNI IZVEŠTAJ I REZULTATI OAVLjENIH POSLOVA …istocar.bg.ac.rs/wp-content/uploads/2015/11/02.Stručni-izveštaj-2016... · Smotra krava obavlja se sa ciljem da se od raspoloživih

Glavna odgajivačka organizacija Institut za stočarstvo

Beograd - Zemun

STRUČNI IZVEŠTAJ I REZULTATI OBAVLjENIH POSLOVA KONTROLE SPROVOĐENjA ODGAJIVAČKOG PROGRAMA U 2016.

GODINI

GOVEDARSTVO

Simentalska rasa

GOVEDARSTVO – SIMENTALSKA RASA / CATTLE BREEDING - SIM

38

UVOD

Razvoj populacije simentalske rase goveda u velikoj meri oslanja se na kvalitetno i dosledno

sprovođenje odgajivačko-selekcijskih mera. Uspešna realizacija ovih mera, pored ostalog,

zasnovana je i na kvalitetnoj saradnji odgajivačkih organizacija i odgajivača kao krajnjih korisnika

postignutih rezultata.

Sistematski rad na odgajivanju i selekciji goveda je značajan posao koji treba da se sprovodi

kvalitetno, kontinuirano i u odgovarajućem obimu, kako bi se postigli maksimalni efekti u

govedarskoj proizvodnji.

U toku ovog izveštajnog perioda, relizovane su sledeće mere iz godišnjeg programa

odgajivačko-selekcijskih mera: selekcijska smotra krava (n=53.222), linearna ocena prvotelki

(n=10.384), kontrola mlečnosti umatičenih krava (n=25.577), kontrola bikovskih majki (n=333),

performans test bikova (n=8), biološki test bikova (n=15), progeni test bikova na mlečnost (n=10) i

progeni test bikova na telesnu građu (n=5).

Selekcijska smotra krava realizovana je u 131 osnovnoj odgajivačkoj organizaciji, linearna

ocena prvotelki u 112, kontrola mlečnosti umatičenih krava u 123, kontrola bikovskih majki u 20,

performans test bikova u 1, biološki test bikova u 12, progeni test bikova na mlečnost u 8, i

progeni test bikova na telesnu građu u 3 organizacije.

Rezultati kontrole mlečnosti (AT4 metoda), kao najvažnije selekcijske mere, pokazuju da je

u 2016. godini ostvarena prosečna proizvodnja mleka krava u standardnoj laktaciji od 4.713 kg sa

187,3 kg ili 3,97 % mlečne masti i 151,2 kg ili 3,21 % mlečnog proteina. Mlečnost prvotelki iznosila

je u proseku 4.543 kg sa 179,6 kg ili 3,96 % mlečne masti i 145,5 kg ili 3,21 % mlečnog proteina.

Tokom izveštajnog perioda održano je 7 izložbi goveda simentalske rase i tom prilikom je

izloženo 498 grla svih kategorija. Od ukupnog broja izloženih grla bilo je 221 krava, 167 prvotelki i

110 junica.


39

Institut za stočarstvo kao Glavna odgajivačka organizacija obavio je tokom 2016. godine

poslove kontrole realizacije svih odgajivačko-selekcijskih mera za simentalsku rasu goveda u okviru

planiranog godišnjeg programa mera kao operativnog sadržaja glavnog odgajivačkog programa.

Rezultati svih obavljenih radnih aktivnosti tokom godine detaljno su prikazani u ovom godišnjem

izveštaju.

REALIZACIJA GODIŠNJEG PROGRAMA SELEKCIJSKIH MERA

Rezultati realizacije planiranog obima godišnjeg programa odgajivačko-selekcijskih mera

kod goveda simentalske rase u 2016. godini prikazani su u sledećoj tabeli:

Tabela 1. Rezultati realizacije selekcijskih mera u 2016.godini Table 1. Results of realization of selection measures in 2016.

Selekcijska mera Selection measure

Odobreno ugovorima Contracted

Dostavljeno Submitted

Realizovano Realized

Realizovano u odnosu na ugovoreno Realized in relation to contracted

(%)

1 3 4 5 5 : 3

Selekcijska smotra krava Selection and evaluation of

cows

56.000

133.926 53.222 95.04

Linearna ocena prvotelki Linear score assessment of

first calving heifers 12.000 19.367 10.384 86.53

Kontrola mlečnosti Milk performance control

27.400 76.864

25.577

93.35

Kontrola bikovskih majki Control of bull dams

360 365 333 92.50

Performans test bikova Bull performance test

9 8 8 88.89

Biološki test bikova Biological bull testing

15 16 15 100.00

Progeni test na mlečnost Progeny testing for milk

performance 10 10 10 100.00

Progeni test na telesnu građu

Progeny testing for body development traits

5 5 5 100.00


40

Godišnji program odgajivačko-selekcijskih mera tokom 2016. godine ostvaren je kod

selekcijske smotre krava na nivou od 53.222 ili 95,04%, a linearna ocena prvotelki na nivou od

10.384 ili 86,53% u odnosu na broj koji je odobren ugovorima. U okviru kontrole mlečnosti

umatičenih krava realizovano je 25.577 laktacija ili 93,35% od ugovorenog obima. Realizacija

kontrole bikovskih majki obavljena je kod 333 grla ili 92,50%. Potpuna realizacija (100%) ostvarena

je u biološkom i progenom testiranju bikova na mlečnost i telesnu građu. Tokom 2016, kao i

prethodnih godina, nije obavljen ni jedan progeni test na tovne osobine.

Grafikon 1. Uporedni prikaz realizovanog obima selekcijskih mera u 2016 u odnosu na 2015 god., % Graph 1. Comparison of the realized scope of selection measures in 2016 and 2015, %

Proteklih godina, stručnjaci Glavne odgajivačke organizacije primenjivali su strožije

kriterijume tokom sprovođenja kontrole rada Osnovnih odgajivačlih organizacija, sa ciljem da se

unapredi uniformnost, tačnost i ažurnost evidentiranja podataka pri vođenju matične i izveštajne

dokumentacije. Zbog toga je prethodnih godina ostvaren nešto niži nivo realizacije selekcijskih

mera, ali je iz grafikona 1, evidentno da je tokom 2016. godine došlo do značajnog poboljšanja

nivoa realizacije mera pri dostignutom, zadovoljavajućem kvalitetu selekcijskog rada. Posebno je

važno istaći uspešniju realizaciju progenih testova na mlečnost i telesnu građu koji su u ovoj godini

realizovani u punom obimu (100%), za razliku od prethodne kada je nivo realizacije iznosio 70%

odnosno 80%. Situacija sa izvođenjem performans testa je naizgled nepovoljnija, ali realno bolja u

odnosu na prethodnu ako se uzme u obzir da je tokom ove godine obavljeno pet testova više u

odnosu na predhodnu, kao i da je svih osam testova prijavljenih od strane Centra za VO


41

realizovano. Izuzetak od utvrđenog trenda uspešnosti realizacije selekcijskih mera, predstavlja nivo

obavljenih linearnih ocena prvotelki, koji je ove godine niži za oko 6% u odnosu na 2015. godinu, a

u vezi je i sa smanjenim obimom dostavljenih ocena (-12,63%). Broj dostavljenih selekcijskih smotri

veći je za skoro 13.000 sa nešto boljom realizacijom u odnosu na prethodnu godinu, dok su obim i

realizacija biološkog testa nepromenjeni i zadovoljavajući (N=15; R=100%).

U grafikonima 2 i 3 prikazani su rezultati realizacije odgajivačkog programa u 2016. godini

po merama.

Legenda/Legend: Odobreno/granted; Dostavljeno/submitted; Realizovano/realized; Selekcijska smotra krava/Selection and evaluation of cows; Linearna ocena prvotelki/ Linear score assessment of first calving heifers; Kontrola mlečnosti/Milk recording

control

Grafikon 2. Rezultati realizacije odgajivačkog programa u 2016. godini Graph 2. Results of realization of the Breeding program for 2016


42

Legenda/Legend: Odobreno/granted; Dostavljeno/submitted; Realizovano/realized; Performans test bikova/Bull performance testing; Biološki test bikova/ Biological bull testing; Progeni test na mlečnost/Progeny testing for milk performance; Progeni test na

telesnu građu/Progeny testing for body development traits

Grafikon 3. Rezultati realizacije odgajivačkog programa u 2016. godini

Graph 3. Results of realization of Breeding program in 2016

Selekcijske smotre krava

Smotra krava obavlja se sa ciljem da se od raspoloživih priplodnih grla za matični zapat

odaberu ona koja najbolje odgovaraju postavljenom odgajivačkom cilju. Na smotrama se

utvrđuje t r e n u t n o stanje matičnog zapata koje se iskazuje brojem staroumatičenih i

novoumatičenih grla. Pored toga, na smotrama se evidentiraju izlučena grla kao i priplodni

podmladak.

U grafikonu 4, prikazana je promena veličine matičnog zapata krava simentalske rase u

periodu od 2012-2016 godine. Navedeni podaci ukazuju da se brojno stanje umatičenih krava

odlikuje pozitivnim trendom, kao i da je u odnosu na polaznu 2012. godinu, matični zapat uvećan

za skoro 50%. Udeo matičnog zapata u celokupnom zapatu krava simentalske rase održava se na

zadovoljavajućem nivou od oko 50%, što predstavlja zadovoljavajuću osnovu za kvalitetan

odgajivačko-selekcijski rad.


43

Grafikon 4. Broj umatičenih (UM) i novoumatičenih krava (NU) u periodu 2012-2016 Graph 4. Number of registered (UM) and newly registered (NU) cows, in the period 2012-2016

Tokom 2016. godine, ukupan broj umatičenih krava na selekcijskim smotrama iznosio je

133.926. Od tog broja novoumatičenih krava bilo je 20.882 ili 15,59%, a staroumatičenih 113.052

ili 84,41%. Udeo novoumatičenih grla je naizgled smanjen u odnosu na prethodnu godinu, kada je

iznosio 22,3%, ali je on u stvari približno jednak prošlogodišnjem sa obzirom da je u 2016. godini

pomeren termin za dodelu HB brojeva u trećem kvartalu pa je još oko 5.000 grla u proceduri za

upis u glavnu matičnu knjigu.

Na osnovu podataka izveštajne dokumentacije može se konstatovati da je u 2016. godini,

celokupan matični zapat krava simentalske rase povećan za oko 11 % ili za 13.065 grla, mada je

ovo povećanje svakako i veće kada se uključe grla u postupku dodele HB broja.

Kako je prikazano u Tabeli 2 i Grafikonu 5, najveći broj matičnih grla obuhvaćenih

selekcijskom smotrom (trećina zapata) je sa područja Raškog (17%), Beogradskog i Rasinskog

okruga (9%) dok je najmanji broj smotri obavljen u Borskom i Topličkom okrugu (1%).


44

Grafikon 5. Obim obavljenih smotri krava simentalske rase u 2016 - učešće po okruzima, % Graph 5. Scope of performed evaluations of Simmental cows in 2016 – by districts, %


45

Tabela 2. Pregled broja krava na selekcijskim smotrama u 2016 godini Table 2. Review of number of cows - included in selection measure - selection and evaluation of cows in

2016.

Okrug Ukupan broj umatičenih

grla

Staroumatičene krave

Novoumatičena grla

Izlučena grla Priplodni

podmladak

District

Total

number of registered

cattle

Previously registered

cattle

Newly registered

cattle

Culled cattle

Breeding progeny

(grla/heads) (grla/heads) (grla/heads) (grla/heads) (grla/heads)

8 MAČVANSKI 8.461 7.089 1.372 514 3.883

9 KOLUBARSKI 10.404 8.839 1.565 602 2.466

10 PODUNAVSKI 5.725 4.759 966 1.213 1.449

11 BRANIČEVSKI 9.334 8.09 1.244 1.529 3.079

12 ŠUMADIJSKI 8.79 7.524 1.266 766 2.02

13 POMORAVSKI 5.204 4.354 850 261 1.108

14 BORSKI 1.226 1.032 194 146 562

15 ZAJEČARSKI 6.963 5.964 999 939 2.037

16 ZLATIBORSKI 10.319 8.776 1.543 919 3.39

17 MORAVIČKI 6.018 4.816 1.202 551 2.513

18 RAŠKI 22.84 19.089 3.751 2.770 8.95

19 RASINSKI 11.61 9.961 1.649 1.881 3.123

20 NIŠAVSKI 5.919 5.008 911 929 2163

21 TOPLIČKI 2.003 1.709 294 247 529

22 PIROTSKI 2.239 1.876 363 148 756

23 JABLANIČKI 2.281 1.764 517 100 1.959

24 PČINJSKI 2.408 1.873 543 52 2.243

30 GRAD BEOGRAD

12.182 10.529 1.653 2.066 3.608

Ukupno/Total 133.926 113.052 20.882 15.633 45.838


46

Grafikon 6. Broj umatičenih (UM) i novoumatičenih (NU) krava na selekcijskim smotrama po okruzima u 2016

Graph 6. Number of registered (UM) and newly registered (NU) cows included in selection measure- selection and evaluation of cows in 2016, by district

Tokom 2016. godine, kao i prethodne, u Braničevskom okrugu utvrđen je najmanji udeo

novoumatičenih grla od 13,33%, a približan udeo ostvaren je i na nivou Beogradskog okruga -

13,27%. Najmlađi zapati krava simentalske rase utvrđeni su i ove godine na teritoriji Jablaničkog i

Pčinjskog okruga, gde je udeo novoumatičenih grla iznosio 22,6% (Grafikon 7).


47

Grafikon 7. Udeo novoumatičenih grla u matičnom zapatu u 2016, % Graph 7. Share of newly registered heads in main population in 2016, %

Na smotrama krava simentalske rase u 2016. godini, ukupno je evidentirano 195.405 grla

svih kategorija, od čega grla iz matičnog zapata učestvuju sa skoro 70% (Grafikon 8). Udeo

priplodnog podmlatka, koji čine različite kategorije junica i ženske teladi od 23%, je prihvatljiv ali

ne i optimalan i ukazuje na potrebu unapređenja reproduktivne efikasnosti zapata, kao i na

primenu podsticajnih mera za odgajivače.


48

Legenda: SU-staroumatičena; NU-novoumatičena; PP-priplodni podmladak; IZ-izlučena grla/Legend: SU – previously registered; NU – newly registered; PP – breeding progeny; IZ –culled heads

Grafikon 8. Zastupljenost kategorija u ukupnom broju grla u smotri, %

Graph 8. Share of categories in total number of evaluated cattle, %

Linearna ocena prvotelki

Linearna ocena prvotelki je od velikog značaja u odgajivačko-selekcijskom radu jer ukazuje

na nedostatke u osobinama tipa odnosno telesne razvijenosti koji dovode do slabije proizvodnje,

lošeg zdravstvenog stanja i preranog isključenja krava iz stada. Odabir grla poželjnih eksterijernih

karakteristika za roditelje budućih generacija važan je ne samo da bi se postigla skladna građa

potomaka već je ona u direktnoj i pozitivnoj korelaciji sa boljim zdravljem, fertilitetom,

iskorišćavanjem hrane i proizvodnim potencijalom.


49

Da bi ocena telesne razvijenosti bila pouzdana, neophodno je da se krave ocenjuju u

optimalno vreme, odnosno od 30.-150. dana po telenju, kako zbog izražene aktivnosti vimena u

tom periodu, tako i zbog pretpostavke da je genetska osnova tada pouzdanija za ocenu, a uticaj

paragenetskih faktora manji. Od velike važnosti su i obučenost i iskustvo ocenjivača, zbog čega je

linearna ocena česta tema seminara Glavne odgajivačke organizacije.

Grafikon 9. Broj linearno ocenjenih prvotelki u periodu 2012-2016 Graph. 9 Number of first calving heifers, with linear scores, in period 2012-2016

Kao što se vidi iz grafikona 9, broj linearno ocenjenih prvotelki u posmatranom

petogodišnjem periodu (2012-2016) imao je pozitivan trend, sa izuzetkom 2016. godine, kada je

zabeležen pad od oko 13,2% u odnosu na prethodnu godinu. Ovo smanjenje je ranije obrazloženo,

kada je komentarisan prividni pad broja novoumatičenih grla u 2016. godini, i u vezi je sa

pomeranjem rokova za umatičenje, a obzirom da je linearna ocena prvotelki jedan od uslova za

upis u glavnu knjigu.

U toku 2016. godine, linearna ocena prvotelki obavljena je kod 19.367 grla, sa najvećim

brojem grla ocenjenih u Raškom okrugu (n=3.498) a najmanji u Borskom i Pirotskom (n=193;

n=367). U grafikonu 10 prikazano je učešće regiona u obavljanju ove selekcijske mere.


50

Grafikon 10. Obim linearnih ocena prvotelki simentalske rase u 2016 - učešće po okruzima, % Graph 10. Scope of linear scores of first calving Simmental heifers in 2016, by districts, %

Tabela 3. Pregled broja linearno ocenjenih prvotelki Table 3. Number of first calving heifers– linear score assessment

Okrug District

Ocenjeno prvotelki Total number of scored first calving heifers

(grla/heads)

8 MAČVANSKI 1.304

9 KOLUBARSKI 1.423

10 PODUNAVSKI 863

11 BRANIČEVSKI 862

12 ŠUMADIJSKI 1.223

13 POMORAVSKI 832

14 BORSKI 193

15 ZAJEČARSKI 1.008


51

Kontrola mlečnosti krava

Kontrola mlečnosti krava podrazumeva prikupljanje i analizu podataka o proizvedenoj

količini mleka, mlečne masti i proteina kod grla iz matične populacije. Podaci o proizvodnji mleka,

zajedno sa podacima o poreklu, predstavljaju osnovu za izračunavanje odgajivačke vrednosti grla.

Na temelju toga se sprovode odgovarajuće selekcijske mere koje su u saglasnosti sa prihvaćenim

odgajivačkim programom. Takođe, rezultati kontrole mlečnosti omogućavaju odgajivačima

poboljšavanje tehnološkog procesa u stadu, odnosno sprovođenje racionalnog sistema ishrane koji

se zasniva na ostvarenoj proizvodnji mleka u odgovarajućoj fazi laktacije.

Glavna odgajivačka organizacija preporučila je obavljanje kontrole mlečnosti AT4 metodom

od jula 2010. Merenje količine mleka kod ove metode vrši samo tokom jutarnje ili samo tokom

večernje muže u kontrolnom danu, ali se njenom upotrebom ostvareni rezultati moraju

matematički korigovati na referentnu metodu.

Kontrolu mlečnosti sprovode kontrolni asistenti iz osnovnih odgajivačkih organizacija.

Njihova je obaveza da prema propisanoj metodologiji uzimaju uzorak, ispituju količinu i sadržaj

mlečne masti i proteina, obračunaju i ažuriraju dobijene podatke u odgovarajućim evidencionim

obrascima. Za svaku kravu na osnovu mesečne kontrole mlečnosti obavlja se izračunavanje

Okrug District

Ocenjeno prvotelki Total number of scored first calving heifers

(grla/heads)

16 ZLATIBORSKI 1.521

17 MORAVIČKI 1.187

18 RAŠKI 3.498

19 RASINSKI 1.300

20 NIŠAVSKI 861

21 TOPLIČKI 367

22 PIROTSKI 347

23 JABLANIČKI 477

24 PČINJSKI 528

30 GRAD BEOGRAD 1.573

Ukupno/Total 19.367


52

proizvodnje mleka u celoj i standardnoj laktaciji. Dobijeni podaci se koriste za procenu odgajivačke

vrednosti bikova i krava, kao i za procenu mlečnosti matičnog zapata simentalske rase.

Imajući u vidu značaj ove selekcijske mere selekcioneri Glavne odgajivačke organizacije,

zajedno sa regionalnim organizacijama prisustvovali su selekcijskim smotrama, pregledu i odabiru

bikovskih majki, jutarnjim, podnevnim i večernjim kontrolama mlečnosti kod poljoprivrednih

proizvođača. Pored toga, Regionalne organizacije obavile su superkontrole mlečnosti prema

utvrđenom godišnjem i mesečnom planu rada.

Grafikon 11. Obim sprovedenih kontrola mlečnosti u 2016 - učešće po okruzima, % Graph 11. Scope of performed milk performance controls in 2016, by districts, %


53

U periodu 2003-2016 godine, broj obavljenih kontrola mlečnosti je gotovo neprekidno

rastao pa je danas, u odnosu na polaznu 2003. godinu, pet puta veći i iznosi 76.864 (grafikon 12).

Najveći broj kontrola mlečnosti krava obavljen je u Raškom (N=14.800) i Beogradskom okrugu

(N=7.857), a najmanji u Jablaničkom (N=847) i Pirotskom okrugu (N=927) (Grafikon 11).

U 2016. godini ostvarena je prosečna proizvodnja mleka krava u standardnoj laktaciji od

4.713 kg sa 187,27 kg ili 3,97 % mlečne masti i 151,16 kg ili 3,21 % mlečnog proteina. Prosečna

mlečnost prvotelki iznosila je 4.543 kg sa 179,85 kg ili 3,96 % mlečne masti i 145,84 kg ili 3,21 %

mlečnog proteina (tabela 4).

Grafikon 12. Broj zaključenih laktacija po godinama (2003-2016) Graph 12. Number of completed lactations by years (2003-2016)


54

Tabela 4. Prosečna mlečnost u 2016.godini Table 4. Average milk performance in 2016

Kategorija Category

Broj grla

No. of heads

Laktacija 305 dana Lactation, 305 days

Mleka Milk (kg)

Mlečna mast Milk fat (kg)

Mlečna mast Milk fat (%)

Proteini Protein (kg)

Proteini Protein (%)

Krave Cows

76.864 4.713 187.27 3.97 151.16 3.21

Prvotelke First calving heifers

18.075 4.543 179.85 3.96 145.84 3.21

Iz tabele 5 i grafikona 13, može se videti da mlečnost krava simentalske rase u

posmatranom periodu 2003-2016, karakteriše pozitivan trend. Polazeći od 2003. godine, mlečnost

krava je gotovo kontinuirano rasla, a nakon značajnijeg povećanja u 2012., poslednjih godina

prisutne su manje oscilacije od prosečno ± 54 kg. Tako je, nakon porasta mlečnosti (+32 kg) u

2015., u tekućoj godini došlo do njenog opadanja za prosečno -60 kg.

Prinos mlečne masti u periodu 2003-2016, kretao se u intervalu od 154 do 190 kg, pa je pri

nešto manjoj varijabilnosti ove osobine, ostvaren takođe pozitivan trend u proizvodnji (tabela 5,

grafikon 14).

Tabela 5. Mlečnost krava u standardnoj laktaciji po godinama Table 5. Milk performance of cows in standard lactation by years

Godina Year

Metoda kontrole mlečnosti

Method of milk recording

Broj Krava

Number of cows

Mleko Milk kg

Mlečna mast

Milk fat kg

Mlečna mast

Milk fat %


Proteini Protein

(%)

2003 А4 14.907 3996 154,0 3,87 - -

2004 А4 18.463 3986 154,9 3,89 - -

2005 А4 15.923 4121 161,4 3,92 - -

2006 А4 23.186 4231 166,9 3,95 - -

2007 А4 29.284 4440 174,0 3,92 - -

2008 А4 33.776 4521 178,1 3,94 - -

2009 А4 34.547 4560 179,8 3,94 - -

2010 А4 35.288 4590 180,7 3,94 - -

2011 А4 + АТ4 34.921 4572 180,3 3,94 - -

2012 АТ4 37.365 4726 187,1 3,96 153,20 3,24

2013. АТ4 45.505 4.688 185,55 3,96 150,60 3,21

2014 АТ4 52.789 4.741 187,84 3,94 153,72 3,22

2015 АТ4 67.619 4.773 189,71 3,97 153,31 3,21

2016 АТ4 76.864 4.713 187,27 3,97 151,16 3,21


55

Grafikon 13. Mlečnost krava u standardnoj laktaciji Graph 13. Milk performance of cows in standard lactation

Grafikon 14. Proizvodnja mlečne masti u standardnoj laktaciji Graph 14. Milk fat yield in standard lactation


56

Najveća mlečnost simentalskih krava od prosečno 5.517 kg mleka, 214,7 kg mlečne masti i

169,2 kg proteina ostvarena je u Jablaničkom okrugu. U Moravičkom okrugu utvrđena je najmanja

mlečnost krava od prosečno 4.199 kg mleka 167,9 kg mlečne masti i 131,9 kg proteina (tabela 6,

grafikon 15).

Tabela 6. Mlečnost krava simentalske rase po okruzima Table 6. Milk perofrmance of Simental cows by districts

OKRUG DISTRICT

N


Mleka Milk (kg)

Mlečna mast

Milk fat (kg)

Mlečna mast

Milk fat (%)

Proteini Protein

(kg)

Proteini Protein

(%)

8 Mačvanski 4.787 4.905 194,77 3,97 157,27 3,21

9 Kolubarski 4.080 4.859 195,50 4,02 158,94 3,27

10 Podunavski 3.557 5.311 210,67 3,97 168,87 3,18

11 Braničevski 5.105 4.733 187,82 3,97 153,22 3,24

12 Šumadijski 4.433 4.761 188,42 3,96 155,13 3,26

13 Pomoravski 1.148 5.046 199,11 3,95 157,66 3,12

14 Borski 927 4.324 171,05 3,96 140,30 3,24

15 Zaječarski 4.830 4.397 175,56 3,99 143,87 3,27

16 Zlatiborski 6.347 4.458 176,17 3,95 141,99 3,18

17 Moravički 3.776 4.199 167,89 4,00 131,94 3,14

18 Raški 14.800 4.415 174,27 3,95 140,37 3,18

19 Rasinski 6.991 4.933 196,57 3,99 160,27 3,25

20 Nišavski 3.941 4.752 190,05 4,00 148,75 3,13

21 Toplički 1.366 5.235 208,02 3,97 173,52 3,31

22 Pirotski 776 4.400 178,06 4,05 139,43 3,17

23 Jablanički 847 5.517 214,74 3,89 169,18 3,07

24 Pčinjski 1.296 4.587 181,26 3,95 150,02 3,27

30 Grad Beograd 7.857 5.073 202,59 3,99 162,20 3,20

Prosečno za Srbiju Average for Serbia

76.864 4.713 187,27 3,97 151,16 3,21


57

Grafikon 15. Mlečnost krava simentalske rase po okruzima Graph 15. Milk performance of Simmental cows, by districts

Najveća mlečnost prvotelki od prosečno 5.393 kg mleka, 210,0 kg mlečne masti i 165,9 kg

proteina ostvarena je u Jablaničkom okrugu. U Moravičkom okrugu utvrđena je najmanja mlečnost

prvotelki od prosečno 3.985 kg mleka, 160,7 kg mlečne masti i 125,2 kg proteina (tabela 7,

grafikon 16).

Tabela 7. Mlečnost prvotelki simentalske rase po okruzima Table 7. Milk performance of Simental first calving heifers by districts

OKRUG DISTRICT

N


Mleka Milk (kg)

Mlečna mast

Milk fat (kg)

Mlečna mast

Milk fat (%)

Proteini Protein

(kg)

Proteini Protein

(%)

8 Mačvanski 1.426 4.665 184,51 3,96 149,21 3.20

9 Kolubarski 1.061 4,644 182,17 3,92 151,56 3,26

10 Podunavski 946 4.923 194,65 3,95 156,75 3,18

11 Braničevski 902 4.685 184,46 3,94 152,44 3,25


58

OKRUG DISTRICT

N


Mleka Milk (kg)

Mlečna mast

Milk fat (kg)

Mlečna mast

Milk fat (%)

Proteini Protein

(kg)

Proteini Protein

(%)

12 Šumadijski 1.192 4.681 185.06 3.95 151.45 3.24

13 Pomoravski 236 5.066 200.36 3.96 162.32 3.20

14 Borski 173 4.151 163.66 3.94 134.61 3.24

15 Zaječarski 876 4.420 175.93 3.98 146.50 3.31

16 Zlatiborski 1.410 4.119 163.12 3.96 131.25 3.19

17 Moravički 955 3.985 160.71 4.03 125.19 3.14

18 Raški 3.618 4.258 167.17 3.93 135.41 3.18

19 Rasinski 1.519 4.849 192.51 3.97 157.06 3.24

20 Nišavski 823 4.633 185.84 4.01 145.74 3.15

21 Toplički 370 4.596 182.47 3.97 152.59 3.32

22 Pirotski 217 4.149 168.59 4.06 131.73 3.17

23 Jablanički 270 5.393 209.88 3.89 165.86 3.08

24 Pčinjski 433 4.453 175.43 3.94 144.30 3.24

30 Grad Beograd 1.648 4917 196.09 3.99 158.26 3.22

Prosečno za Srbiju Average for Serbia

18.075 4.543 179.85 3.96 145.84 3.21

Posmatrano prema organizacijama, najveći broj laktacija krava zaključen je u Osnovnoj

odgajivačkoj organizaciji Udruženje stočara Novi Pazar (n=4.370), a najmanji u organizaciji Farmer

Konsalting doo, Boljevci (n=1).


59

Grafikon 16. Mlečnost prvotelki simentalske rase po okruzima Graph 16. Milk performance of Simmental first calving heifers, by districts

Najveća mlečnost krava od prosečno 6.104 kg mleka, 231,3 kg mlečne masti i 194,7 kg

proteina ostvarena je u Osnovnoj odgajivačkoj organizaciji Jablanički simentalac iz Leskovca.

Najmanja mlečnost simentalskih krava ostvarena u organizaciji DOO Mlekara Mihailović iz

Paraćina, od 3.088 kg mleka, 116,1 kg mlečne masti i 89 kg proteina (tabela 8).

Tabela 8. Mlečnost krava simentalske rase po organizacijama Table 8. Milk performance of Simmental cows by organisations

OK

RU

G/D

ISTR

ICT

ORGANIZACIJA ORGANISATION

N


Mleka Milk (kg)

Mlečna mast

Milk fat (kg)

Mlečna mast

Milk fat (%)


Proteini Protein

(%)

8. MAČVANSKI OKRUG/MAČVA DISTRICT

1 MAT 2012 ŠABAC 1.424 4.871 200.69 4.12 151.49 3.11

2 M.I. FINANCE 314 4.971 194.37 3.91 164.54 3.31

3 VETBOL KLINIKA BOGATIĆ 457 5.257 209.75 3.99 172.43 3.28

4 AGRO-MAT PLUS DOO, ŠABAC 1.380 5.263 203.68 3.87 169.47 3.22

5 LANE IN VRHPOLJE, LJUBOVIJA 435 4.033 157.29 3.90 127.04 3.15

6 VETERINARSKA STANICA KRUPANJ

211 3.591 141.84 3.95 118.14 3.29

7 VESA MAT, OČAGE 83 5.515 222.81 4.04 179.24 3.25


60

OK

RU

G/D

ISTR

ICT


N


Mleka Milk (kg)

Mlečna mast

Milk fat (kg)

Mlečna mast

Milk fat (%)


Proteini Protein

(%)

8 VS NEOVET PLUS DOO MATIJEVAC, VLADIMIRCI

483 4.861 190.07 3.91 160.90 3.31

Prosečno za okrug District average

4.787 4.905 194.77 3.97 157.27 3.21

9. KOLUBARSKI OKRUG/KOLUBARA DISTRICT

1 PD MED I MLEKO DOO, UB 105 4.317 164.91 3.82 135.12 3.13

2 ZOON VALJEVO 1.689 5.031 196.71 3.91 167.03 3.32

3 VETERINARSKA STANICA MIĆKO, MIONICA

147 4.727 185.77 3.93 153.15 3.24

4 VETERINARSKA STANICA OSEČINA DOO PECKA

391 3.721 139.17 3.74 118.33 3.18

5 SELEKCIJA-VET DOO VALJEVO 24 4.824 183.79 3.81 154.85 3.21

6 DIVAL VALJEVO, VS VALJEVSKA KAMENICA

21 4.765 182.02 3.82 152.96 3.21

7 CENTAR ZA POLJOPRIVREDU LAJKOVAC

1.703 4.995 210.29 4.21 162.34 3.25


4.080 4.859 195.50 4.02 158.94 3.27

10. PODUNAVSKI OKRUG/DANUBE DISTRICT

1 PLANDIŠTE VELIKA PLANA 1.608 5.294 210.70 3.98 161.47 3.05

2 STOČARSTVO, SMEDEREVSKA PALANKA

1.504 5.517 219.02 3.97 181.51 3.29

3 AGROVIK DOO KUSADAK 445 4.675 182.33 3.90 152.87 3.27


3.557 5.311 210.67 3.97 168.87 3.18

11. BRANIČEVSKI OKRUG/BRANIČEVO DISTRICT

1 STOČARI HOMOLJA SUVI DO 961 4.542 178.95 3.94 144.89 3.19

2 MASTER VETERINA 224 4.407 164.82 3.74 145.87 3.31

3 RANOVČANKA RANOVAC 1.041 5.150 207.03 4.02 166.86 3.24

4 ZZ JEDINSTVO POŽAREVAC 315 5.044 206.30 4.09 167.46 3.32

5 ZZ KAMENOVAC, KAMENOVO PETROVAC NA MLAVI

769 4.913 192.10 3.91 162.62 3.31

6 OZZ SKIPOVLJANKA POŽAREVAC 320 5.313 213.58 4.02 176.39 3.32

7 MLAVA MILOVANOVIĆ STAMAT 852 4.149 165.55 3.99 130.69 3.15

8 STOČAR DH POŽAREVAC 50 5.770 224.45 3.89 191.56 3.32

9 MIMA, DRAGI I SLAVIŠA, BUROVAC

76 5.345 195.63 3.66 172.11 3.22


61

OK

RU

G/D

ISTR

ICT


N


Mleka Milk (kg)

Mlečna mast

Milk fat (kg)

Mlečna mast

Milk fat (%)


Proteini Protein

(%)

10 PRAMENKA DOO MAJDANPEK 477 4.276 171.47 4.01 135.55 3.17

11 IKS PLUS DOO, POŽAREVAC 20 5.545 221.80 4.00 182.99 3.30


5.105 4.733 187.82 3.97 153.22 3.24

12. ŠUMADIJSKI OKRUG/ŠUMADIJA DISTRICT

1 UPP LAPOVO 353 4.591 182.72 3.98 150.13 3.27

2 UDRUŽENJE POLJOPRIVREDNIKA BATOČINA

258 4.640 183.28 3.95 149.87 3.23

3 UDRUŽENJE STOČARA OPŠTINE TOPOLA

372 4.882 197.23 4.04 165.01 3.38

4 DEJAN-VET ARANĐELOVAC 230 4.794 189.84 3.96 156.28 3.26

5 UOGSR ŠUMADIJA KRAGUJEVAC 2.022 4.786 189.05 3.95 156.02 3.26

6 MAT TOPONICA, KNIĆ 1.198 4.750 187.15 3.94 152.95 3.22


4.433 4.761 188.42 3.96 155.13 3.26

13. POMORAVSKI OKRUG/MORAVA DISTRICT

1 FOND ZA RAZVOJ POLJOPRIVR. OPŠTINE REKOVAC

711 5.424 212.08 3.91 168.14 3.10

2 FOND ZA RAZVOJ POLJOPRIVR. OPŠTINE SVILAJNAC

141 5.650 222.61 3.94 179.11 3.17

3 VS PARAĆIN 133 4.782 206.58 4.32 163.07 3.41

4 DOO MLEKARA MIHAILOVIĆ, PARAĆIN

163 3.088 116.11 3.76 88.93 2.88


1.148 5.046 199.11 3.95 157.66 3.12

14. BORSKI OKRUG/BOR DISTRICT

1 UOGSR PODRUČJA OPŠTINE BOR 468 4.186 162.42 3.88 137.72 3.29

2 VS BOR, BOR 26 4.619 177.83 3.85 149.19 3.23

3 RAJKOVIĆ-VET SIKOLE 433 4.455 179.98 4.04 142.56 3.20


927 4.324 171.05 3.96 140.30 3.24

15. ZAJEČARSKI OKRUG/ZAJEČAR DISTRICT

1 Agrobiser Boljevac 617 3.408 135.93 3.99 112.76 3.31

2 ZZ Boljevac 161 4.580 177.70 3.88 151.60 3.31

3 Gen Zaječar 1.784 4.350 177.48 4.08 141.38 3.25

4 OD za usluge u odgoju živ. Jovanović Milan i Jovanović

548 4.360 169.60 3.89 145.19 3.33


62

OK

RU

G/D

ISTR

ICT


N


Mleka Milk (kg)

Mlečna mast

Milk fat (kg)

Mlečna mast

Milk fat (%)


Proteini Protein

(%)

Zorica

5 Soko-vet Soko Banja 554 4.649 177.13 3.81 149.23 3.21

6 Zootim Knjaževac 525 4.594 181.00 3.94 157.57 3.43

7 Agroprojekt Timok Zaječar 641 5.088 207.08 4.07 161.80 3.18


4.830 4.397 175.56 3.99 143.87 3.27

16. ZLATIBORSKI OKRUG/ZLATIBOR DISTRICT

1 AGRO-USLUGE PLUS UŽICE 145 4.004 155.36 3.88 129.73 3.24

2 BIOS TEHNOLOGY KARAN 1.014 4.748 196.09 4.13 149.09 3.14

3 JEZDO ZLATIBOR 2.085 4.450 178.00 4.00 143.29 3.22

4 BAJORS JEŽEVICA 588 4.393 171.33 3.90 143.21 3.26

5 VS STRUJIĆ DOO, PRIBOJ 358 4.206 162.35 3.86 126.18 3.00

6 AGRO CVIJA DOO, POŽEGA 732 4.448 177.92 4.00 146.78 3.30

7 AGRO BORAVA, PRIJEPOLJE 817 4.357 163.39 3.75 137.25 3.15

8 TARA AGRAR INŽENJERING 608 4.474 169.56 3.79 137.35 3.07


6.347 4.458 176.17 3.95 141.99 3.18

17. MORAVIČKI OKRUG/MORAVICA DISTRICT

1 ZZ GLIJEČA IVANJICA 1.055 3.104 120.75 3.89 103.98 3.35

2 SIMMAT DOO, MRČAJEVCI 240 3.787 148.07 3.91 116.26 3.07

3 SUVOBOR KOP ČAČAK 360 4.761 193.77 4.07 150.45 3.16

4 VS MIJATOVIĆ, KOTRAŽA 426 4.827 197.91 4.10 147.71 3.06

5 DRAGAČEVSKI SIMENTALAC, KOTRAŽA

416 4.215 166.49 3.95 136.14 3.23

6 VETAL DONJA GOREVNICA 1.279 4.806 193.68 4.03 146.10 3.04


3.776 4.199 167.89 4.00 131.94 3.14

18. RAŠKI OKRUG/RAŠKA DISTRICT

1 NIKOLJAČA RAŠKA 551 4.249 164.44 3.87 140.64 3.31

2 DOO RADOJEVIĆ N&L 166 4975 199.00 4.00 150.74 3.03

3 UDRUŽENJE STOČARA TUTIN 1.168 4.246 160.07 3.77 139.27 3.28

4 ZOVET OBRVA, KRALJEVO 1.184 4.839 201.79 4.17 152.43 3.15


63

OK

RU

G/D

ISTR

ICT


N


Mleka Milk (kg)

Mlečna mast

Milk fat (kg)

Mlečna mast

Milk fat (%)


Proteini Protein

(%)

5 ZAPADNA MORAVA 2008 LAĐEVCI

559 4.984 204.84 4.11 156.50 3.14

6 UDRUŽENJE STOČARA NOVI PAZAR

4.370 4.340 167.52 3.86 139.75 3.22

7 VETERINARSKI CENTAR KRALJEVO 418 3.798 148.88 3.92 115.08 3.03

8 AGRODOMESTICA DOO UŠĆE 769 5.551 227.04 4.09 173.19 3.12

9 DRUŠTVO ROŽAJAC, SJENICA 689 3.419 133.68 3.91 110.43 3.23

10 DOO SIMHOL, KRALJEVO 499 5.301 212.57 4.01 170.69 3.22

11 SIMENTAL KRALJEVO 306 5.386 212.75 3.95 173.43 3.22

12 ZZ AGROVET 2015, OPLANIĆI 118 5.036 208.49 4.14 158.63 3.15

13 UNIVET RATINA 674 4.168 167.14 4.01 124.62 2.99

14 HERIĆ DOO, TUTIN 144 3.966 155.47 3.92 129.69 3.27

15 ZZ PLJEVLJANI, NOVI PAZAR 1.717 3.603 140.16 3.89 117.46 3.26

16 HEKSAVET MILOČAJ 558 4.955 198.20 4.00 150.14 3.03

17 SMS PEŠTER, ŠIPČE, TUTIN 65 3.774 147.19 3.90 123.03 3.26

18 AGROLIVADE KRALJEVO 845 4.810 192.40 4.00 145.74 3.03


14.800 4.415 174.27 3.95 140.37 3.18

19. RASINSKI OKRUG/RASINA DISTRICT

1 EKO-ŽUPA ALEKSANDROVAC 873 4690 187.13 3.99 155.71 3.32

2 UDRUŽENJE ODGAJIVAČA GOVEDA MIMS

385 4.632 182.50 3.94 142.67 3.08

3 RAJKOVIĆ A. SELEKT, KRUŠEVAC 303 5.762 233.36 4.05 192.45 3.34

4 VETERINARSKA STANICA VARVARIN

350 4.891 188.30 3.85 155.04 3.17

5 VRBNICA SELEKT, KRUŠEVAC 575 4.815 195.49 4.06 156.97 3.26

7 VS KRUŠEVAC 594 5.079 202.14 3.98 168.62 3.32

8 AGROMS VITANOVAC 1.584 4.663 185.59 3.98 151.08 3.24

9 ZOOMATIK DOO TRSTENIK 742 4.654 186.63 4.01 146.60 3.15

10 ZZ MICA, ALEKSANDROVAC 218 4.506 179.34 3.98 150.50 3.34

11 EKOS OD EKSPORT IMPORT, GRAD STALAĆ

142 4.389 178.19 4.06 147.03 3.35


6.991 4.933 196.57 3.99 160.27 3.25


64

OK

RU

G/D

ISTR

ICT


N


Mleka Milk (kg)

Mlečna mast

Milk fat (kg)

Mlečna mast

Milk fat (%)


Proteini Protein

(%)

20. NIŠAVSKI OKRUG/NIŠAVA DISTRICT

1 KK NONIJUS 42 4.661 181.78 3.90 144.96 3.11

2 AGRARSERVIS TIM DONJI MATEJEVAC

623 3.839 169.68 4.42 120.54 3.14

3 JEVTIĆ AGRAR RAŽANJ 471 4.761 185.68 3.90 149.97 3.15

4 BUKOVIK RAŽANJ 463 5.288 197.24 3.73 170.27 3.22

5 PROSPERITET PLUS, RAŽANJ 577 5.089 202.54 3.98 156.74 3.08

6 SMZ SKORICA 131 4.841 187.83 3.88 155.40 3.21

7 KAZNENO POPRAVNI ZAVOD NIŠ, NIŠ

6 5.568 228.29 4.10 179.29 3.22

8 VS SVRLJIG, SVRLJIG 63 3.439 159.91 4.65 109.70 3.19

9 VS NIŠ 459 4.301 180.64 4.20 140.21 3.26

10 AGRONOM KVATRO 1.106 5.111 199.84 3.91 155.89 3.05


3.941 4.752 190.05 4.00 148.75 3.13

21. TOPLIČKI OKRUG/TOPLICA DISTRICT

1 UDRUŽENJE PROIZVOĐAČA MLEKA GRGURE

867 5.272 209.30 3.97 171.87 3.26

2 LAZAR BLACE 368 5.327 213.08 4.00 181.65 3.41

3 HAMMEUM, PROKUPLJE 131 4.727 185.30 3.92 161.66 3.42


1.366 5.235 208.02 3.97 173.52 3.31

22. PIROTSKI OKRUG/PIROT DISTRICT

1 DOO STADO, DIMITROVGRAD 365 4.166 167.89 4.03 135.40 3.25

2 UDRUŽENJE MLADI STOČAR, BABUŠNICA

93 4.071 170.57 4.19 133.53 3.28

3 DEMIVET, BELA PALANKA 79 4.967 194.21 3.91 153.48 3.09

4 VETERINARSKA KLINIKA PIROT 239 4.697 191.17 4.07 143.26 3.05


776 4.400 178.06 4.05 139.43 3.17

23. JABLANIČKI OKRUG/JABLANICA DISTRICT

1 GORAN-VET GUBEREVAC 373 5.593 219.25 3.92 167.79 3.00

2 DOO ĐURA-VET, MANOJLOVCE 198 4.555 183.11 4.02 136.19 2.99

3 JABLANIČI SIMENTALAC LESKOVAC

276 6.104 231.34 3.79 194.72 3.19


65

OK

RU

G/D

ISTR

ICT


N


Mleka Milk (kg)

Mlečna mast

Milk fat (kg)

Mlečna mast

Milk fat (%)


Proteini Protein

(%)


847 5.517 214.74 3.89 169.18 3.07

24. PČINJSKI OKRUG/PČINJE DISTRICT

1 O-RUK VLADIČIN HAN 188 3.714 150.05 4.04 124.42 3.35

2 VS BUJANOVAC 1108 4.735 186.56 3.94 154.36 3.26


1296 4.587 181.26 3.95 150.02 3.27

30. GRAD BEOGRAD/CITY OF BELGRADE

1 ZZ PRUŽATOVAC 1.199 4.791 187.33 3.91 162.41 3.39

2 ZZ VLAŠKA 298 5.175 203.90 3.94 172.33 3.33

3 ZZ PAVLE STEPANOVIĆ VELIKA IVANČA

1.320 5.295 207.56 3.92 164.15 3.10

4 ZZ SLOGA MLADENOVAC 1.752 5.310 214.52 4.04 166.20 3.13

5 UDRUŽENJE POLJ. UZGAJIVAČA STOKE I ŽIVINE BARAJEVO

106 4.165 165.35 3.97 137.03 3.29

6 UDRUŽENJE ODGAJIVAČA STOKE I ŽIVINE LAZAREVAC

363 4.822 189.02 3.92 157.20 3.26

7 ZZ BARAJEVO 61 4.560 181.49 3.98 136.80 3.00

8 FARMER KONSALTING DOO, BOLJEVCI BGD

1 5.683 228.46 4.02 190.38 3.35

9 INSTITUT ZA PRIMENU NAUKE U POLJOPRIVREDI

2.757 5.007 202.78 4.05 159.72 3.19


7.857 5.073 202.59 3.99 162.20 3.20

Prosečno za republiku srbiju Average for serbia

76.864 4.713 187.27 3.97 151.16 3.21

Od ukupnog broja osnovnih odgajivačkih organizacija koje su obavljale kontrolu mlečnosti

simentalskih krava (N=123) skoro 10% ostvarilo je prosečnu mlečnost iznad 5.500 kg mleka,

projektovanu Odgajivačkim programom (2015-2019), što je za oko 2,5% više u odnosu na

prethodnu godinu. Distribucija udela organizacija prema intervalima ostvarene mlečnosti

prikazana je u grafikonu 17. U najvećem broju organizacija -39 %, prosečna mlečnost kretala se u

intervalu 4.500-5.000 kg mleka. Najmanji prosečan prinos mleka, do 3.500 kg, utvrđen je kod 4,1

% organizacija dok je mlečnost iznad 6.000 kg mleka ostvarena kod svega 0,81 % organizacija.


66

Grafikon 17. Distribucija udela odgajivačkih organizacija prema intervalima ostvarene mlečnosti Graph 17. Distribution of the Breeding organizations according to average milk production intervals

Najveći broj laktacija prvotelki (n=1.178) zaključen je u Osnovnoj odgajivačkoj organizaciji

Udruženje stočara Novi Pazar, a najmanji u organizaciji Farmer Konsalting doo, Boljevci (n=1).

Najveća mlečnost prvotelki ostvarena je u Osnovnoj odgajivačkoj organizaciji Jablanički

simentalac iz Leskovca od prosečno 5.932 kg mleka, 224,2 kg mlečne masti i 188,6 kg proteina.

Najmanja mlečnost ostvarena u organizaciji Gliječa iz Ivanjice, od 2.682 kg mleka i 104,6 kg mlečne

masti i 90,1 kg proteina (tabela 9).

Tabela 9. Mlečnost prvotelki simentalske rase po organizacijama Table 9. Milk performance of Simmental first calving cows by organisations

OK

RU

G/D

ISTR

ICT


N

Laktacija, 305 dana Lactation, 305 days

Mleka Milk (kg)

Mlečna mast

Milk fat (kg)

Mlečna mast

Milk fat (%)

Proteini Protein

(kg)


8. MAČVANSKI OKRUG/MAČVA DISTRICT

1 MAT 2012 ŠABAC 467 4.704 192.86 4.10 146.76 3.12

2 M.I. FINANCE 72 4.775 186.70 3.91 158.05 3.31

3 VETBOL KLINIKA BOGATIĆ 111 5.110 203.89 3.99 167.61 3.28

4 AGRO-MAT PLUS DOO, ŠABAC 407 4.899 187.63 3.83 157.26 3.21


67

OK

RU

G/D

ISTR

ICT


N


Mleka Milk (kg)

Mlečna mast

Milk fat (kg)

Mlečna mast

Milk fat (%)

Proteini Protein

(kg)


5 LANE IN VRHPOLJE, LJUBOVIJA 109 3.817 145.81 3.82 119.09 3.12

6 VETERINARSKA STANICA KRUPANJ 94 3.541 140.22 3.96 114.73 3.24

7 VESA MAT, OČAGE 23 5.118 208.30 4.07 166.85 3.26

8 VS NEOVET PLUS DOO MATIJEVAC, VLADIMIRCI

143 4.783 187.02 3.91 158.32 3.31


1.426 4.665 184.51 3.96 149.21 3.20


1 PD MED I MLEKO DOO, UB 16 4.169 157.17 3.77 129.24 3.10

2 ZOON VALJEVO 494 4.866 191.23 3.93 160.58 3.30

3 VETERINARSKA STANICA MIĆKO, MIONICA

34 4.504 177.01 3.93 145.93 3.24

4 VETERINARSKA STANICA OSEČINA DOO PECKA

133 3.630 135.04 3.72 115.07 3.17

5 SELEKCIJA-VET DOO VALJEVO 5 4.814 185.34 3.85 155.97 3.24

6 DIVAL VALJEVO, VS VALJEVSKA KAMENICA

12 4.497 169.09 3.76 143.90 3.20

7 CENTAR ZA POLJOPRIVREDU LAJKOVAC

367 4.749 189.01 3.98 154.34 3.25


1.061 4.644 182.17 3.92 151.56 3.26


1 PLANDIŠTE VELIKA PLANA 414 5.059 200.84 3.97 154.81 3.06

2 STOČARSTVO, SMEDEREVSKA PALANKA

434 4.913 194.06 3.95 161.64 3.29

3 AGROVIK DOO KUSADAK 98 4.397 171.04 3.89 143.34 3.26


946 4.923 194.65 3.95 156.75 3.18

11. BRANIČEVSKI OKRUG/BRANIČEVO DISTRICT

1 STOČARI HOMOLJA SUVI DO 128 4.313 169.07 3.92 136.72 3.17

2 MASTER VETERINA 53 4.343 160.69 3.70 143.32 3.30

3 RANOVČANKA RANOVAC 241 4.887 196.95 4.03 158.83 3.25

4 ZZ JEDINSTVO POŽAREVAC 68 4.942 195.70 3.96 164.07 3.32

5 ZZ KAMENOVAC, KAMENOVO PETROVAC NA MLAVI

193 4.698 181.81 3.87 155.03 3.30

6 OZZ SKIPOVLJANKA POŽAREVAC 86 5.156 206.76 4.01 170.66 3.31

7 MLAVA MILOVANOVIĆ STAMAT 74 3.906 156.63 4.01 122.65 3.14


68

OK

RU

G/D

ISTR

ICT


N


Mleka Milk (kg)

Mlečna mast

Milk fat (kg)

Mlečna mast

Milk fat (%)

Proteini Protein

(kg)


8 STOČAR DH POŽAREVAC 1 6.117 236.73 3.87 201.86 3.30

9 MIMA, DRAGI I SLAVIŠA, BUROVAC 37 5.251 192.71 3.67 169.08 3.22

10 PRAMENKA DOO MAJDANPEK 20 4.200 169.68 4.04 132.30 3.15

11 IKS PLUS DOO, POŽAREVAC 1 5.829 229.66 3.94 187.69 3.22


902 4.685 184.46 3.94 152.44 3.25

12. ŠUMADIJSKI OKRUG/ŠUMADIJA DISTRICT

1 UPP LAPOVO 87 4528 177.04 3.91 144.90 3.20

2 UDRUŽENJE POLJOPRIVREDNIKA BATOČINA

44 4.731 187.35 3.96 152.81 3.23

3 UDRUŽENJE STOČARA OPŠTINE TOPOLA

114 4.780 193.59 4.05 161.56 3.38

4 DEJAN-VET ARANĐELOVAC 25 4.680 184.86 3.95 153.04 3.27

5 UOGSR ŠUMADIJA KRAGUJEVAC 472 4.884 192.92 3.95 157.26 3.22

6 MAT TOPONICA, KNIĆ 450 4.467 176.00 3.94 143.84 3.22


1.192 4.681 185.06 3.95 151.45 3.24

13. POMORAVSKI OKRUG/MORAVA DISTRICT

1 FOND ZA RAZVOJ POLJOPRIVR. OPŠTINE REKOVAC

127 5.477 214.15 3.91 176.36 3.22

2 FOND ZA RAZVOJ POLJOPRIVR. OPŠTINE SVILAJNAC

46 5.612 220.55 3.93 177.90 3.17

3 VS PARAĆIN 29 4.735 204.08 4.31 161.94 3.42

4 DOO MLEKARA MIHAILOVIĆ, PARAĆIN

34 3.074 118.35 3.85 89.15 2.90


236 5.066 200.36 3.96 162.32 3.20


1 UOGSR PODRUČJA OPŠTINE BOR 92 4.047 156.21 3.86 132.34 3.27

2 VS BOR, BOR 8 4.429 171.40 3.87 143.50 3.24

3 RAJKOVIĆ-VET SIKOLE 73 4.252 172.21 4.05 136.49 3.21


173 4.151 163.66 3.94 134.61 3.24


1 AGROBISER BOLJEVAC 139 4.611 180.72 3.92 162.25 3.52

2 ZZ BOLJEVAC 38 4.361 169.64 3.89 150.89 3.46


69

OK

RU

G/D

ISTR

ICT


N


Mleka Milk (kg)

Mlečna mast

Milk fat (kg)

Mlečna mast

Milk fat (%)

Proteini Protein

(kg)


3 GEN ZAJEČAR 300 4.270 173.36 4.06 138.35 3.24

4 OD ZA USLUGE U ODGOJU ŽIV. JOVANOVIĆ MILAN I JOVANOVIĆ ZORICA

104 4.260 164.86 3.87 141.43 3.32

5 SOKO-VET SOKO BANJA 68 4.441 168.76 3.80 141.67 3.19

6 ZOOTIM KNJAŽEVAC 102 4.492 177.88 3.96 154.08 3.43

7 AGROPROJEKT TIMOK ZAJEČAR 125 4.651 190.23 4.09 147.90 3.18


876 4.420 175.93 3.98 146.50 3.31

16. ZLATIBORSKI OKRUG/ZLATIBOR DISTRICT

1 AGRO-USLUGE PLUS UŽICE 37 3.669 142.72 3.89 119.98 3.27

2 BIOS TEHNOLOGY KARAN 201 4.669 194.23 4.16 146.61 3.14

3 JEZDO ZLATIBOR 506 3.908 156.71 4.01 124.67 3.19

4 BAJORS JEŽEVICA 130 4.020 156.78 3.90 130.65 3.25

5 VS STRUJIĆ DOO, PRIBOJ 79 4.024 155.33 3.86 120.32 2.99

6 AGRO CVIJA DOO, POŽEGA 126 3.979 159.56 4.01 131.31 3.30

7 AGRO BORAVA, PRIJEPOLJE 206 4.270 162.26 3.80 135.36 3.17

8 TARA AGRAR INŽENJERING 125 4.276 161.63 3.78 137.26 3.21


1.410 4.119 163.12 3.96 131.25 3.19

17. MORAVIČKI OKRUG/MORAVICA DISTRICT

1 ZZ GLIJEČA IVANJICA 300 2.682 104.60 3.90 90.12 3.36

2 SIMMAT DOO, MRČAJEVCI 55 3.559 138.09 3.88 108.19 3.04

3 SUVOBOR KOP ČAČAK 83 4.558 185.97 4.08 144.49 3.17

4 VS MIJATOVIĆ, KOTRAŽA 103 4.790 207.89 4.34 148.49 3.10

5 DRAGAČEVSKI SIMENTALAC, KOTRAŽA

83 4.475 177.21 3.96 144.10 3.22

6 VETAL DONJA GOREVNICA 331 4.719 190.18 4.03 142.99 3.03


955 3.985 160.71 4.03 125.19 3.14


1 NIKOLJAČA RAŠKA 55 4.187 162.04 3.87 138.59 3.31

2 DOO RADOJEVIĆ N&L 62 4.872 194.88 4.00 147.62 3.03


70

OK

RU

G/D

ISTR

ICT


N


Mleka Milk (kg)

Mlečna mast

Milk fat (kg)

Mlečna mast

Milk fat (%)

Proteini Protein

(kg)


3 UDRUŽENJE STOČARA TUTIN 298 4.162 156.91 3.77 136.10 3.27

4 ZOVET OBRVA, KRALJEVO 245 4.850 201.76 4.16 154.23 3.18

5 ZAPADNA MORAVA 2008 LAĐEVCI 131 4.948 202.87 4.10 155.37 3.14

6 UDRUŽENJE STOČARA NOVI PAZAR 1.178 4.313 166.05 3.85 139.31 3.23

7 VETERINARSKI CENTAR KRALJEVO 115 3.390 131.87 3.89 101.70 3.00

8 AGRODOMESTICA DOO UŠĆE 115 5.471 223.76 4.09 170.70 3.12

9 DRUŠTVO ROŽAJAC, SJENICA 299 3.086 120.35 3.90 99.99 3.24

10 DOO SIMHOL, KRALJEVO 104 5.091 203.64 4.00 163.42 3.21

11 SIMENTAL KRALJEVO 86 5.389 212.87 3.95 173.53 3.22

12 ZZ AGROVET 2015, OPLANIĆI 30 5.113 212.19 4.15 161.06 3.15

13 UNIVET RATINA 153 4.116 165.05 4.01 122.66 2.98

14 HERIĆ DOO, TUTIN 31 3.930 153.27 3.90 128.12 3.26

15 ZZ PLJEVLJANI, NOVI PAZAR 372 3.289 125.31 3.81 105.91 3.22

16 HEKSAVET MILOČAJ 137 4.902 196.08 4.00 148.53 3.03

17 SMS PEŠTER, ŠIPČE, TUTIN 16 3.462 133.98 3.87 112.17 3.24

18 AGROLIVADE KRALJEVO 191 4.855 194.20 4.00 147.11 3.03


3.618 4.258 167.17 3.93 135.41 3.18

19. RASINSKI OKRUG/RASINA DISTRICT

1 EKO-ŽUPA ALEKSANDROVAC 104 4.584 182.90 3.99 152.19 3.32

2 UDRUŽENJE ODGAJIVAČA GOVEDA MIMS

75 4.192 166.42 3.97 130.37 3.11

3 RAJKOVIĆ A. SELEKT, KRUŠEVAC 64 5.761 233.32 4.05 192.42 3.34

4 VETERINARSKA STANICA VARVARIN 61 4.803 184.44 3.84 149.85 3.12

5 VRBNICA SELEKT, KRUŠEVAC 162 4.351 171.86 3.95 141.41 3.25

7 VS KRUŠEVAC 134 5.159 204.81 3.97 171.79 3.33

8 AGROMS VITANOVAC 276 4.313 169.50 3.93 139.31 3.23

9 ZOOMATIK DOO TRSTENIK 149 4.682 186.34 3.98 146.55 3.13

10 ZZ MICA, ALEKSANDROVAC 22 4.256 168.96 3.97 141.30 3.32

11 EKOS OD EKSPORT IMPORT, GRAD STALAĆ

11 4.314 173.42 4.02 144.09 3.34


71

OK

RU

G/D

ISTR

ICT


N


Mleka Milk (kg)

Mlečna mast

Milk fat (kg)

Mlečna mast

Milk fat (%)

Proteini Protein

(kg)



1.519 4.849 192.51 3.97 157.06 3.24

20. NIŠAVSKI OKRUG/NIŠAVA DISTRICT

1 KK NONIJUS 7 4.773 186.15 3.90 148.44 3.11

2 AGRARSERVIS TIM DONJI MATEJEVAC

101 3.885 165.11 4.25 120.05 3.09

3 JEVTIĆ AGRAR RAŽANJ 105 4.554 178.97 3.93 144.36 3.17

4 BUKOVIK RAŽANJ 65 5.806 218.31 3.76 187.53 3.23

5 PROSPERITET PLUS, RAŽANJ 76 4.954 197.17 3.98 153.57 3.10

6 SMZ SKORICA 28 4.803 185.88 3.87 154.18 3.21

7 KAZNENO POPRAVNI ZAVOD NIŠ, NIŠ

5 4.665 191.73 4.11 148.81 3.19

8 VS SVRLJIG, SVRLJIG 19 3.481 159.43 4.58 112.09 3.22

9 VS NIŠ 174 4.172 175.64 4.21 136.84 3.28

10 AGRONOM KVATRO 243 4.960 194.43 3.92 151.28 3.05


823 4.633 185.84 4.01 145.74 3.15

21. TOPLIČKI OKRUG/TOPLICA DISTRICT

1 UDRUŽENJE PROIZVOĐAČA MLEKA GRGURE

234 4.458 176.98 3.97 145.33 3.26

2 LAZAR BLACE 96 4.957 197.78 3.99 169.03 3.41

3 HAMMEUM, PROKUPLJE 40 4.537 177.85 3.92 155.62 3.43


370 4.596 182.47 3.97 152.59 3.32

22. PIROTSKI OKRUG/PIROT DISTRICT

1 DOO STADO, DIMITROVGRAD 91 3.779 151.92 4.02 122.82 3.25

2 UDRUŽENJE MLADI STOČAR, BABUŠNICA

34 3.784 158.93 4.20 124.87 3.30

3 DEMIVET, BELA PALANKA 26 4.433 178.21 4.02 139.64 3.15

4 VETERINARSKA KLINIKA PIROT 66 4.736 192.76 4.07 144.45 3.05


217 4.149 168.59 4.06 131.73 3.17


1 GORAN-VET GUBEREVAC 120 5.458 214.50 3.93 164.83 3.02

2 DOO ĐURA-VET, MANOJLOVCE 62 4.503 180.57 4.01 135.54 3.01


72

OK

RU

G/D

ISTR

ICT


N


Mleka Milk (kg)

Mlečna mast

Milk fat (kg)

Mlečna mast

Milk fat (%)

Proteini Protein

(kg)


3 JABLANIČI SIMENTALAC LESKOVAC 88 5.932 224.23 3.78 188.64 3.18


270 5.393 209.88 3.89 165.86 3.08

24. PČINJSKI OKRUG/PČINJE DISTRICT

1 O-RUK VLADIČIN HAN 47 3.543 143.14 4.04 118.69 3.35

2 VS BUJANOVAC 386 4.564 179.37 3.93 147.42 3.23


433 4.453 175.43 3.94 144.30 3.24


1 ZZ PRUŽATOVAC 284 4.774 185.71 3.89 162.32 3.40

2 ZZ VLAŠKA 75 5.074 199.92 3.94 168.46 3.32

3 ZZ PAVLE STEPANOVIĆ VELIKA IVANČA

228 5.303 208.41 3.93 164.39 3.10

4 ZZ SLOGA MLADENOVAC 291 4.987 201.47 4.04 156.59 3.14

5 UDRUŽENJE POLJ. UZGAJIVAČA STOKE I ŽIVINE BARAJEVO

30 3.960 156.02 3.94 129.49 3.27

6 UDRUŽENJE ODGAJIVAČA STOKE I ŽIVINE LAZAREVAC

87 4.463 172.72 3.87 143.71 3.22

7 ZZ BARAJEVO 10 4.205 167.78 3.99 126.99 3.02

8 FARMER KONSALTING DOO, BOLJEVCI BGD

1 5.683 228.46 4.02 190.38 3.35

9 INSTITUT ZA PRIMENU NAUKE U POLJOPRIVREDI

642 4.910 198.86 4.05 157.61 3.21


1.648 4.917 196.09 3.99 158.26 3.22

Prosečno za Republiku Srbiju Average for Serbia

18.075 4.543 179.85 3.96 145.84 3.21

Bikovske majke

Bikovske majke odabiraju se za potrebe proizvodnje bikova domaće simentalske rase. Iz

matičnog zapata odabiraju se najbolje krave koje po pravilu predstavljaju oko 1% populacije pre

svega u pogledu proizvodnje mleka i mlečne masti, a zatim i u telesnoj građi, građi vimena,

muznim karakteristikama i reproduktivnim svojstvima. Pri izboru krava u kategoriju bikovskih majki


73

strogo se vodi računa i o njihovom poreklu, tako da moraju biti zadovoljeni svi standardi definisani

Glavnim odgajivačkim programom. Ova grla treba da budu najmanje za dve standardne devijacije

iznad proseka matične populacije u proizvodnji mleka. Odabir kvalitetnih priplodnih krava u zapat

bikovskih majki obavlja se nakon završene prve odnosno na osnovu sledećih laktacija.

Tabela 10. Brojnost i mlečnost bikovskih majki simentalske rase (2005-2016) Table 10. Number and milk performance of Simmental bull dams (2005-2016)

Godina Year

Broj grla Number of heads

Mlečnost u prvoj laktaciji Milk performance in the first lactation

Mlečnost u maksimalnoj laktaciji Milk performance in the maximum lactation

Dana Days

Mleka Milk kg

Mlečna mast

Milk fat %

Mlečna mast

Milk fat kg

Dana Days

Mleka Milk kg

Mlečna mast

Milk fat %

Mlečna mast

Milk fat kg

2005 192 308 5177 3,89 203,3 312 6450 3,88 252,0

2006 267 304 5318 3,92 208,3 311 6426 3,93 252,4

2007 339 307 5488 3,96 217,5 313 6459 3.97 256,6

2008 447 310 5540 3,97 218,8 316 6503 3,99 257,8

2009 397 305 5578 3,97 224,2 305 6507 3,98 260,7

2010 373 305 5432 3,96 215,1 305 6461 3,96 256,2

2011 402 305 5516 4,00 220,0 305 6584 3,98 262,0

2012 363 305 5483 4,00 219,4 305 6671 3,97 264,7

2013 394 305 5536 3,98 220,4 305 6408 3,99 255,7

2014 413 305 5579 3,98 221,8 305 6383 3,98 254,06

2015 410 305 5679 3,98 226,17 305 6518 4,00 260,21

2016 365 305 5697 3,98 226,96 305 6566 4,01 263,11

U periodu 2005-2016. godine broj bikovskih majki kretao se u rasponu od 192 do 447 grla,

a u 2016. godini kontrolom je bilo obuhvaćeno 365 grla (tabela 10).


74

Mlečnost bikovskih majki (max.lakt.) u periodu 2005-2016 uglavnom je imala pozitivan

trend, sa izraženim padom u toku 2013. godine (-263 kg) koji je u nešto blažem obliku nastavljen i

u toku 2014. godine (-25kg). Nakon značajnijeg pada i stagnacije maksimalne mlečnosti 2013/2014

godine, u 2015. godini realizovan je ponovni rast mlečnosti (+132 kg), a pozitivan trend je

nastavljen i tokom 2016. godine (+48kg). Iz tabele 10 i grafikona 18, uočljivo je da je najveća

dostignuta mlečnost bikovskih majki u posmatranom periodu (2005-2016) ostvarena 2012. godine

kada je iznosila 6.671 kg

Za razliku od maksimalne proizvodnje, varijabilnost proizvodnje mleka bikovskih majki u

prvoj laktaciji u periodu 2005-2016 nije bila značajnije izražena. Pozitivan trend, prisutan od 2012.

godine, nastavljen je i u protekloj, 2016. godini kada je ostvarena do sada najveća prosečna

mlečnost bikovskih majki u prvoj laktaciji od 5.697 kg mleka (tabela 10; grafikon 19).

Grafikon 18. Mlečnost bikovskih majki u maksimalnoj laktaciji (2005-2016) Graph 18. Milk performance of Simmental bull dams in the maximum lactation (2005-2016)


75

Važno je napomenuti da je pored sistematskog rada na selekciji, u odgajivanju ovakvih,

elitnih grla u populaciji domaće simentalske rase neophodno veliku pažnju obratiti i na ishranu,

zdravlje, negu i uslove smeštaja kako bi se njihov genetski potencijal ispoljio u najvećoj meri.

U protekloj godini osnovne i regionalne odgajivačke organizacije u saradnji sa centrima za

veštačko osemenjavanje odabrale su ukupno 365 bikovskih majki iz 9 okruga. Najveći broj

bikovskih majki odabran je u Rasinskom okrugu (n=119), a najmanji u Borskom okrugu (n=5).

Grafikon 19. Mlečnost bikovskih majki u prvoj laktaciji (2005-2016) Graph 19. Milk performance of Simmental bull dams in the first lactation (2005-2016)

U tabelama 11 i 12 prikazani su rezultati kontrole mlečnosti bikovskih majki po okruzima.

Najveća mlečnost od 9.217 kg mleka, 355,7 kg mlečne masti i 298,1 kg proteina u maksimalnoj

laktaciji postignuta je u Jablaničkom okrugu. Najmanja mlečnost od 5.888 kg mleka, 226,3 kg

mlečne masti i 194,5 kg proteina u maksimalnoj laktaciji, ostvarena je u Borskom okrugu (grafikon

20).


76

Tabela 11. Mlečnost bikovskih majki simentalske rase u prvoj i poslednjoj laktaciji (po okruzima) Table 11. Milk performance of Simmental bull dams in the first and last lactation (by districts)

Okrug

N

Prva laktacija (305 dana) Poslednja laktacija (305 dana)

District First lactation (305 days) Last lactation (305 days)

Mleka Mlečna

mast Mlečna

mast Mleka

Mlečna mast

Mlečna mast

Proteini Protein

Milk Milk fat Milk fat Milk Milk fat Milk fat

Protein Protein

(kg) (%) (kg) (kg) (%) (kg) (%) (kg)

Kolubarski 45 5.999 3,98 238,47 6.798 4,00 271,98 3,32 224,66

Podunavski 62 5.556 3,97 220,81 6.299 3,99 251,39 3,22 202,83

Šumadijski 19 5.974 4,02 240,26 6.548 4,06 265,60 3,41 223,43

Borski 5 4.915 3,89 191,03 6.013 3,83 230,02 3,30 198,76

Zaječarski 15 5.147 3,96 204,32 6.610 4,07 268,72 3,24 214,37

Raški 18 5.948 4,18 248,93 5.802 4,20 243,63 3,13 181,78

Rasinski 119 5.538 3,97 219,99 6.308 4,00 252,46 3,28 207,18

Jablanički 12 7.075 3,91 275,60 9.001 3,86 346,30 3,19 288,49

Grad Beograd 70 5.699 3,98 226,65 6.338 4,01 253,87 3,25 205,72

Prosek Average

365 5.698 3,98 226,96 6.457 4,01 258,65 3,27 210,76

Tabela 12. Mlečnost bikovskih majki simentalske rase u maksimalnoj laktaciji (po okruzima) Table 12. Milk performance of Simmental bull dams in the maximum lactation (by districts)

Okrug District

N

Maksimalna laktacija (305 dana)

Maximum lactation (305 days)

Mleka Mlečna

mast Mlečna

mast Proteini Protein

Milk Milk fat Milk fat Protein Protein

(kg) (%) (kg) (%) (kg)

Kolubarski 45 6.965 4,00 278,41 3,31 230,71

Podunavski 62 6.406 4,00 255,92 3,21 205,09

Šumadijski 19 6.259 4,06 254,12 3,41 213,22

Borski 5 5.888 3,85 226,32 3,31 194,79

Zaječarski 15 6.278 4,07 273,65 3,21 215,76

Raški 18 5.922 4,19 248,60 3,15 186,57

Rasinski 119 6.507 4,00 260,32 3,28 213,56

Jablanički 12 9.217 3,87 355,77 3,23 298,15

Grad Beograd 70 6.358 4,01 255,05 3,25 205,82

Prosek Average

365 6.566 4,01 263,11 3,26 214,07


77

Grafikon 20. Mlečnost bikovskih majki simentalske rase u maksimalnoj laktaciji (po okruzima) Graph 20. Milk performance of Simmental bull dams in the maximum lactation (by districts)

Tabela 13. Mlečnost bikovskih majki simentalske rase po organizacijama Table 13. Milk performance of Simmental bull dams by organisations

Rb Organizacija Organization

N

Poslednja laktacija (305 dana)

Last lactation (305 days)

Mleka Milk (kg)


Mlečna mast

Milk fat (kg)

Proteini Protein

(%)

Protein Protein

(kg)


1 ZZ ZOON-VALJEVO 9 6.932 3,93 272,45 3,36 232,83

2 CENTAR ZA PP-LAJKOVAC 36 6.764 4,02 271,86 3,30 222,61

P r o s e k A v e r a g e

45 6.798 4,00 271,98 3,32 224,66


1 PSZ ČIKERAC-RAKINAC 7 5.292 4,01 237,64 3,12 185,13

2 PZ PLANDIŠTE-V.PLANA 17 6.275 3,98 249,18 3,06 192,06

3 STOČARSTVO-S.PALANKA 38 6.378 3,99 254,92 3,31 210,91


78


N



Mleka Milk (kg)


Mlečna mast

Milk fat (kg)

Proteini Protein

(%)

Protein Protein

(kg)


62 6.299 3,99 251,39 3,22 202,83

12. ŠUMADIJSKI OKRUG/ŠUMADIJA DISRICT

1 UP BATOČINA-BATOČINA 1 6.293 3,99 251,13 3,24 204,12

2 UOG TOPOLA 18 6.562 4,06 266,40 3,42 224,50


19 6.548 4,06 265,60 3,41 223,43


1 UOGSR OPŠTINE BOR 5 6.013 3,83 230,02 3,30 198,76


5 6.013 3,83 230,02 3,30 198,76


1 DOO GEN-ZAJEČAR 13 6.685 4,10 273,70 3,26 219,97

2 OD ZA USLUGE U ODGOJU ŽIVOTINJA 2 6.125 3,86 236,37 3,12 190,92


15 6.610 4,07 268,72 3,24 214,37


1 ZOVET-OBRVA 15 5.799 4,22 245,02 3,14 182,13

2 AGROLIVADE-KRALJEVO 3 5.816 4,08 236,67 3,10 180,00


18 5.802 4,20 243,63 3,13 181,78

19. RASINSKI OKRUG/RASINA DSTRICT

1 VRBNICA 25 6.232 3,97 247,21 3,33 207,51

2 JVU KRUŠEVAC 15 5.590 3,97 222,03 3,35 187,65

3 AGROMS-KRUŠEVAC 27 6.295 4,07 256,34 3,29 207,08

4 ZOOMATIC DOO 10 6.011 3,99 239,84 3,13 187,85

5 AGROPROJEKT 10 PLUS 33 6.292 3,99 277,84 3,25 226,50

6 RAJKOVIĆ A.SELEKT 7 5.883 4,05 238,05 3,33 195,72

7 VS PEŠTERAC 2 4.989 3,79 188,66 3,38 168,54


119 6.308 4,00 252,46 3,28 207,18


1 GORAN VET - GUBEREVAC 7 7.243 3,90 282,04 3,14 226,54

2 JABLANIČKI SIMENTALAC 5 11.463 3,80 436,26 3,27 375,21


12 9.001 3,86 346,30 3,19 288,49


1 ZZ PRUŽATOVAC-PRUŽATOVAC 23 5.987 4,02 240,83 3,42 204,49

2 ZZ PAVLE STEPANOVIĆ-VELIKA IVANČA 22 6.151 3,96 243,54 3,17 194,95


79


N



Mleka Milk (kg)


Mlečna mast

Milk fat (kg)

Proteini Protein

(%)

Protein Protein

(kg)

3 ZZ SLOGA-MLADENOVAC 23 6.817 4,03 274,47 3,16 215,76

4 IPN BEOGRAD 2 6.912 4,07 280,77 3,23 222,99


70 6.338 4,01 253,87 3,25 205,72

P r o s e k za S r b i j u Average for Serbia

365 6.457 4,01 258,65 3,27 210,76

Bikovske majke HB 736 881, HB 772 635 I HB 763 416, u vlasništvu Marinković Radmile iz

Navalina (O.O.O. Jablanički simentalac) ostvarila su i ove godine najveću proizvodnju mleka u

poslednjoj, odnosno maksimalnoj laktaciji, koja se kretala od 11.784 kg do 13.652 kg mleka u

standardnoj laktaciji. Iz istog zapata potiče i nova bikovska majka HB 770 107 koja je u prvoj

laktaciji proizvela čak 10.527 kg mleka, 402 kg mlečne masti (3,82%) i 327 kg proteina (3,11%).

Na slici 1 prikazane su telesne mere koje se posmatraju i evidentiraju prilikom linearnog

ocenjivanja krava simentalske rase. Telesne mere bikovskih majki simentalske rase (tabela 14) su

značajno poželjnije od proseka mera kontrolisanog dela populacije, što potvrđuje činjenicu da su

odabrane bikovske majke elitna grla matičnog zapata. Ipak, visoki selekcijski ciljevi utvrđeni

odgajivačkim programom ostavljaju prostora za dalje unapređenje rase, posebno kada su u pitanju

visina krsta i telesna masa, odnosno osobine okvira.


80

Slika 1.Telesne mere krava simentalske rase Figure 1. Body measures of Simmental cows

Tabela 14. Telesne mere bikovskih majki Table 14. Body measures of bull dams

Telesne mere Body measures

Prosečno Mean

Stand.devijacija SD

Koef.varijacije CV

Visina krsta Rump height (cm)

145 2,95 2,04

Dubina tela Body depth (cm)

84 6,71 7,98

Dužina karlice Length of pelvis (cm)

58 3,48 6,01

Širina karlice Width of pelvis (cm)

56 3,77 6,69

Obim grudi Chest circumference (cm)

203 8,85 4,36

Telesna masa Body mass (kg)

691 79,66 11,53


81

Tabela 15. Linearna ocena tipa bikovskih majki Table 15. Linear type score of bull dams

Osobine tipa Type characteristics

Linearna ocena Linear score

Prosečno Mean

Stand.devijacija SD

Koef.varijacije CV

Okvir Frame

7,88 0,58 7,32

Muskuloznost Muscularity

7,76 0,68 8,83

Fundament Fundament

7,71 0,63 8,14

Vime Udder

7,71 0,58 7,56

Grafikon 21. Linearna ocena bikovskih majki Graph 21. Linear type score of bull dams

Linearna ocena telesne građe omogućava prepoznavanje mlečnih karakteristika krava koje

su preliminarni pokazatelji mlečnosti i dugovečnosti. Pored toga, ukazuje na reproduktivne

sposobnosti grla koje imaju veliki značaj sa stanovišta ekonomičnosti proizvodnje mleka.


82

Uključivanje linearne ocene tipa u ocenu priplodne vrednosti krava doprinosi pouzdanosti ocene

priplodne vrednosti što se pozitivno odražava na ukupne efekte selekcije i uspešnost proizvodnje.

Vrednosti linearnih ocena tipa bikovskih majki u 2016. godini (tabela 15; grafikon 21) znatno su

poželjnije od onih u kontrolisanoj populaciji, ali istovremeno ukazuju na neophodnost strožije

selekcije u populaciji bikovskih majki, posebno kada su u pitanju osobine fundamenta i vimena.

U tabeli 16 prikazane su telesne mere i linearna ocena bikovskih majki po okruzima.

Prosečne izmerene vrednosti telesnih mera bikovskih majki iznosile su 145cm (142-146 cm) za

visinu krsta, 84 cm (75-89 cm) za dubinu tela, 58cm (52-60 cm) za dužinu karlice, 56 cm (52-58 cm)

za širinu karlice i 203 cm (196-209 cm) za obim grudi. Prosečna vrednost telesne mase bikovskih

majki iznosila je 691 kg (620-767 kg). Linearna ocena tipa bikovskih majki u proseku je iznosila za

okvir 7,88 (6-8), za muskuloznost 7,76 (6-8), za fundament 7,71 (6-8) i za vime 7,71 (7-8).

Može se zaključiti da se aktuelna generacija bikovskih majki, odlikuje poželjnijim

osobinama telesne razvijenosti u odnosu na prethodnu, posebno kada je reč o osobinama okvira i

vimena, dok u narednom periodu poseban značaj treba pridavati osobinama fundamenta,

skladnom tipu građe i srednje razvijenoj muskuloznosti.

Tabela 16. Telesne mere i linearna ocena bikovskih majki po okruzima Table 16. Body/exterior measures and linear scores of bull dams by districts

OKRUG DISTRICT

N

Eksterijerne mere Exterior measures

Linearne ocene Linear scores

VK DT DK SK OG Masa O M F V

KOLUBARSKI 45 146.07 83.33 58.76 58.16 205.96 690.58 7.87 7.82 7.80 7.62

PODUNAVSKI 62 142.29 75.52 57.60 55.52 196.16 661.69 8.13 8.08 7.92 7.82

ŠUMADIJSKI 19 145.53 88.79 59.95 57.00 213.89 766.84 8.00 7.63 7.32 8.00

BORSKI 5 142.20 79.20 52.40 51.80 209.40 752.00 6.20 7.60 6.80 7.00

ZAJEČARSKI 15 144.00 82.53 55.07 54.07 199.27 658.33 7.60 6.60 7.13 7.27

RAŠKI 18 142.28 76.61 54.72 54.44 197.33 620.17 7.28 7.72 7.44 7.39

RASINSKI 119 146.45 87.88 58.30 57.45 204.79 715.10 8.08 7.84 7.92 7.77

JABLANIČKI 12 144.25 78.08 56.17 52.83 203.50 667.50 7.50 7.33 6.67 7.75

GRAD BEOGRAD 70 145.11 87.64 58.66 56.01 201.60 681.43 7.71 7.67 7.66 7.69

Prosek za Srbiju Average for

Serbia 365

144.95

84.01

57.93

56.39

202.76

691.17

7.88

7.76

7.71

7.71

Legenda: VK-visina krsta/Rump height; DT-dubina tela/Body depth; DK-dužina karlice/Length of pelvis; ŠK-širina karlice/Width of pelvis; OG-obim grudi/Chest circumference; TM-telesna masa/Body mass; O-okvir/Frame;M-muskuloznost/Muscularity; F-

fundament/Fundament; V-vime/Udder


83

Performans test

Performans test bikova namenjen je praćenju porasta i razvoja priplodnih bikova. Vrši se

kod muških potomaka iz planskog parenja elitnih bikova i bikovskih majki. Bikovi u testu imaju

mogućnost da postanu priplodnjaci u prirodnom pripustu ili veštačkom osemenjavanju. Osnovni

cilj izvođenja performans testa bikova je njihovo međusobno poređenje i rangiranje na osnovu

rezultata koje su postigli tokom testiranja obavljenog pod jednakim uslovima ishrane, smeštaja i

nege.

U 2016. godini ugovorima je odobreno devet performans testova, od kojih je jedan test

prijavljen greškom od strane osnovne odgajivačke organizacije, pa je njegova realizacija opravdano

izostala. Ostalih osam testova, kao i prethodnih godina, sprovedeno je uspešno u SVC Krnjača. U

tabeli 17 izložen je pregled podataka o poreklu performans testiranih bikova u 2016. godini.

Tabela 17. Pregled podataka o poreklu bikova Table 17. Data on bulls' origin

Rb. No.

Ime bika

Bull's name

HB

Datum rođenja

Date of birth

Otac Sire

HB oca Sire’s

HB

HB majke Dam’s

HB

Odgajivač Breeder

1 ZODIJAK 2340 03.01.2015. Zanetti 2142 762095 Bojović Ivan,Vrbava

2 HUMLING 2339 09.01.2015. Humlau V061 760052 Rajković Miroslav, Pardik

3 VALDMAN 2353 05.02.2015. Waldbrand V1184 728941 Zoran Ivković,Togočevce

4

DORIAN 8956 28.07.2015. Disco 2146 768797 Rajković Miroslav, Pardik

5 MARJAN 0015 05.08.2015. Manchester 2218 724514 Bojović Ivan, Vrbava

6 ROCKEFELLER 8329 18.08.2015. Rotglut 2214 751772 Zoran Ivković, Togočevce

7 SAMPRAS 4998 18.09.2015. Samal 2216 744388 Miodrag Stojanović,

Nemenikuće

8 MARSHAL 0478 05.10.2015. Manton 2235 760765 Zoran Ivković, Togočevce

Pravilna telesna razvijenost predstavlja osnovu za normalnu reprodukciju i proizvodnju kod

goveda. Pored osobina porasta, kao najvažnije grupe osobina, precizna procena bikova u


84

performans testu može se obaviti na osnovu osobina telesne razvijenosti. Snažna i pravilna građa

tela omogućava da životinje provedu više vremena u proizvodnji što direktno doprinosi

dugovečnosti grla. Vodeci se tim principom, a nakon završetka performans testa stručnjaci SVC

Krnjača isključili su tri bika koja po svojim performansama nisu zadovoljila stroge selekcijske

kriterijume. Reč je o bikovima HUMLING, VALDMAN I MARJAN. Preostali bikovi namenjeni su za

veštačko osemenjavanje i od njih se u narednom periodu očekuju rezultati biološkog i progenog

testiranja.

Rezultati performans testa izloženi u tabeli 18, grafikonima 22 i 23, pokazuju da je najbolje

rangirani bik MARSHAL, potomak bika Manton 2235. Njegova relativna priplodna vrednost (RPV)

iznosila je 109 % sa ostvarenim prosečnim dnevnim prirastom od 1.654 g i završnom masom od

576 kg.

Tabela 18. Rezultati performans testa bikova

Table 18. Results of the bulls' performance testing

Rb No.

Ime bika HB

Masa Mass ( kg )

Dnevni Prirast

Daily gain (g)

Visina Grebena Height to withers

(cm)

Dubina Grudi

Chest depth (cm)

Obim Grudi Chest

circum. (cm)

Dužina trupa Body

lenght (cm)

RPV RBV

Bull’s name Ulazna Initial

12 meseci 12 months

1. ZODIJAK 2340 100 529 1.520 132 63 192 157 104

2. HUMLING 2339 160 555 1.540 131 67 198 156 105

3. VALDMAN 2353 215 589 1.552 135 66 205 161 105

4. DORIAN 8956 180 571 1.477 135 65 190 159 102

5. MARJAN 0015 110 520 1.480 134 63 191 155 102

6. ROCKEFELLER 8329 100 496 1.570 136 66 180 158 106

7. SAMPRAS 4998 220 544 1.446 129 65 191 159 101

8. MARSHAL 0478 150 576 1.654 130 63 184 159 109


85

Grafikon 22. Uporedni prikaz telesnih masa i prirasta testiranih bikova Graph 22. Comparison of body mass and body gain values of tested bulls

Grafikon 23. Uporedni prikaz telesnih dimenzija testiranih bikova Graph 23. Comparison of body dimensions of tested bulls


86

Tabela 19. Varijabilnost osobina bikova u performans testu Table 19. Variability of bulls' traits in performance testing

Opis Descrip.

Masa Mass ( kg )

Dnevni prirast

Daily gain (g)

Visina grebena Height to withers

(cm)

Dubina grudi Chest depth (cm)

Obim grudi Chest

circum. (cm)

Dužina trupa Body

lenght (cm)

RPV RBV

Ulazna Initial

12 meseci 12

months

Prosek Average

154,38 547,50 1.529,88 132,75 64,75 191,38 158,00 104,25

Max 220,00 589,00 1.570,00 136,00 67,00 205,00 161,00 109,00

Min 100,00 496,00 1.446,00 129,00 63,00 180,00 155,00 101,00

SD 48,66 31,41 65,.49 2,60 1,58 7,71 1,93 2,60

CV 31,52 5,74 4,28 1,96 2,44 4,03 1,22 2,50

Biološki test bikova

Biološki test predstavlja prvu informaciju o priplodnoj vrednosti bikova. Ovim testom

ocenjuje se odgajivačka vrednost bikova za osobine degenerativnih mana (anomalija) i prenošenja

nasledne osnove za pojavu teških teljenja. Rano otkrivanje nepoželjnih naslednih grešaka kod

teladi je neophodno u cilju sprečavanja unošenja štetnih gena u široku populaciju, korišćenjem

bikova za VO. Pojava teških teljenja kod krava uzrokuje česta oštećenja reproduktivnog trakta

majki, a može dovesti i do uginuća teladi.

Tokom 2016. godine biološki test realizovan je kod 15 bikova simentalske rase na uzorku od

ukupno 1.533 teladi, prosečno 102 po biku. U tabeli 20 dat je pregled organizacija (N=12) koje su

obavile testiranje.


87

Tabela 20. Realizacija biološkog testa bikova po organizacijama Table 20. Realization of biological bull test by organisations

Rb No

Okrug District

Osnovna odgajivačka organizacija Breeding organisation

Bik Bull

Broj teladi

Number of calves

Ime Name

HB

1 9 LAJKOVAC Manion 2261 120

2 10 STOČARSTVO DOO Minze B380 163

3 12 USO TOPOLA Humberg B281 82

4 14 UOGSR BOR Hutschen 2118 52

5 18 AGRODOMESTICA DOO Rehagel V1253 98

6 18 ZOVET OBRVA Vink 2201 78

7 18 ZOVET OBRVA Weburg 2131 55

8 19 VRBNICA SELEKT Zashon B324 55

9 19 AGRROMS Manni 2183 114

10 19 AGRROMS Inter V635 125

11 19 AGROPROJEKT 10+ Wido 2137 50

12 19 AGROPROJEKT 10+ Goldrand V1218 217

13 30 ZZ PRUŽATOVAC Magelan 2091 61

14 30 VELIKA IVANČA Weinrom 2041 320

15 30 ZZ SLOGA Wapulus 2070 63

Ukupno teladi/Total calves

1.533

Rezultati biološkog testa predstavljeni su u tabeli 21 i grafikonima 24 i 25. Telesna masa

teladi u testu kretala se od minimalnih 23 kg (blizanci) do maksimalnih 60 kg. Najveću prosečnu

masu teladi na rođenju od 49 kg, imao je bik REHAGEL V 1253. Isti bik ujedno je imao i najbolju

ocenu teladi pri rođenju (5/5), sa visokim udelom lakih telenja (97%).

Najveću stopu bližnjenja od 7,5% ostvario je bik MANION 2261, kod koga je, međutim,

utvrđena i najveća stopa smrtnosti teladi od 5%. Najveća učestalost teških telenja od 7% utvrđena

je kod bika MAGELAN 2091, dok je kod više od trećine telenja krava, osemenjenih bikom

HUTSCHEN-om 2118, bila neophodna manja pomoć. Za razliku od njega, bik VINK 2201 imao je

najveći udeo lakih telenja, čak 99%, dok su i njegova telad, prosečne mase 44 kg postigla odličnu

ocenu na rođenju -4,99/5. Pri telenju krava osemenjenih bikom WIDO 2137, kod čak 28% partusa

bila je neophodna manja pomoć, iako su telad ovog bika ostvarila, u proseku najmanju masu teladi

od 39,6 kg. Istu situaciju imali smo u prošlogodišnjem testiranju sa bikom VEDRAN B 277.


88

U odnosu na ostale testirane bikove, WEINROM 2041 i MAGELAN 2091 su dali nešto veću

učestalost pobačaja od oko 3%, mada ih ostali parametri testa svrstavaju u pet najboljih bikova

kada je u pitanju osemenjavanje krava.

Tabela 21. Pregled rezultata biološkog testa po bikovima Table 21. Results of the biological bull testing

Rb. Ime bika

Bull's name HB bika Bull's HB

Broj teladi No. of calves

Masa teladi Mass of calves, kg

Pros. ocena teladi

Av. calf score

Ocena toka telenja Calving score

Primedbe Comments

Pros. Av.

Max Min 5 4 3 2 MRT BL POB

1 Manion 2261 120 45.63 53 31 4.47 108 6 6 6 9

2 Minze B380 163 45.16 52 35 4.48 138 18 7

3 Humberg B281 82 47.22 55 35 4.88 66 16

4 Hutschen 2118 52 43.03 51 30 4.73 31 19 2 3

5 Rehagel V1253 98 48.99 53 31 5 95 1 1 2 1 1

6 Vink 2201 78 43.85 52 30 4.99 77 1 1 2

7 Weburg 2131 55 45.31 55 30 4.89 52 2 1 2 1

8 Zashon B324 55 41.35 48 35 4.76 44 9 2 1

9 Manni 2183 114 42.31 50 35 4.36 95 19

10 Inter V635 125 42 55 31 4.32 117 8

11 Wido 2137 50 39.63 55 24 4.67 35 14 1 1

12 Goldrand V1218 217 39.67 60 23 4.56 169 46 11 2

13 Magelan 2091 61 44.85 50 37 4.77 47 8 4 2 2

14 Weinrom 2041 320 43.45 50 30 4.98 307 2 1 9 5 10

15 Wapulus 2070 63 43.76 52 32 4.56 57 4 2

Legenda: MR-mrtvorođeno/Still born; BL-bližnjenje/Twins; POB-pobačaj/Miscarriage


89

Legenda: Ocena 5-lako telenje bez asistencije; ocena 4- telenje uz manju asistenciju; Ocena 3-otežano telenje uz veću asistenciju

Grafikon 24. Rezultati ocene toka telenja u biološkom testu Graph 24. Results of the calving score in biological testing

Grafikon 25. Rezultati ocene teladi bikova u biološkom testu Graph 25. Results of the calf score in biological testing


90

Na osnovu rezultata biološkog testa, za populaciju junica mogu se posebno preporučiti

bikovi INTER V635 i MANNI 2183 koji daju telad manjih telesnih masa (42kg), uz zadovoljavajuće

ocene teladi na rođenju (4,3) i visok udeo lakih telenja (83-93%), bez evidentiranih slučajeva

bližnjenja, pobačaja i mrtvorođenja.

U populaciji krava mogu se primenjivati svi testirani bikovi, a posebno REHAGEL V 1253,

VINK 2201 i HUMBERG B281 koji su ostvarili prosečno najbolje rezultate biološkog testa.

Važno je istaći da u generaciji bikova koja je testirana tokom 2016. godine, nijedan bik nije

dao telad sa degenerativnim manama, kao i da su stope pobačaja i mortaliteta bile u proseku niže

u odnosu na iste parametre registrovane kod bikova prethodne generacije.

Progeni test bikova na telesnu građu

U savremenom odgajivanju goveda genetski napredak u proizvodnji mleka ostvaruje se ne

samo selekcijom na direktne proizvodne osobine (prinos mleka, sadržaj i prinos mlečne masti i

proteina), već je od izuzetnog značaja uključivanje i funkcionalnih karakteristika i osobina telesne

razvijenosti. Uključivanje navedenih osobina u odgajivačke programe omogućava da se selekcija

odvija u pravcu dobijanja poželjnih genotipova goveda, prilagođenih savremenim uslovima

proizvodnje, ali i zahtevima tržišta u pogledu količine i kvaliteta mleka i mesa. Na taj način

izbegavaju se i negativni efekti jednosmerne selekcije na proizvodne osobine i veliki ekonomski

gubici. Osobine telesne razvijenosti važne su budući da od njih direktno zavisi produktivna i

reproduktivna sposobnost životinja. Linearno ocenjivanje tipa i telesne razvijenosti za simentalsku

rasu obavlja se vizuelno, po utvrđenim kriterijuma tzv. „System 97“ koji je razvijen u standard za

prikaz ove rase u Evropi.

Progeni test na telesnu građu bazira se na podacima o linearnoj oceni kćeri bikova u testu.

Da bi se priznao test bikovi moraju imati podatke o linarnoj oceni najmanje 20 prvotelki. Za

utvrđivanje odgajivačke vrednosti koristi se BLUP-ANIMAL MODEL.


91

Tabela 22. Pregled broja kćeri po bikovima i po osnovnim organizacijama u progenom testu Table 22. Number of bull daughtersby organizations in progeny testing

Rb No.

Osnovna organizacija Breeding organization

Ime oca Sire’s name

HB oca Sire’s HB

Broj kćeri Number of daughters

(grla/heads)

1 Vrbnica RADAN B 386 20

2 Agroms VABENE V 102 20

3 Agroms EILEGO B 373 20

4 Agroprojekt 10+ SAMBA 2076 26

5 Agroprojekt 10+ RORB V 033 34

U k u p n o T o t a l

117

Progeni test na telesnu građu je po prvi put uvršten u odgajivački program prethodne

godine, kada je od pet odobrenih realizovano četiri testa. U 2016. godini, dostavljena je i

realizovano pet testova za bikove RADAN B386, VABENE V102, EILEGO B373, SAMBA 2076 i RORB

V033. Medjutim, zbog nedovoljnog broja podataka o vršnjakinjama kćerki bikova u testu, u

prikazanim tabelama izneti su samo statistički parametri osobina telesne razvijenosti (Tabele 23-

27).

U okviru ocena za okvir, najpoželjnije ocene utvrdjene su kod kćerki bika RORB V033.

Kćerke ovog bika odlikuju se većim formatom, što odgovara postavljenom odgajivačkom cilju za

simentalsku rasu. Kćerke bika VABENE V102, imale su najmanje prosečne ocene za visinu krsta i

dubinu grudi, dok je najmanja širina karlice ocenjena kod kćerki bika RADAN B386. Ugao karlice je

ocenjen poželjno kod kćerki svih testi

Documents

STRUČNI IZVEŠTAJ I REZULTATI OAVLjENIH POSLOVA …istocar.bg.ac.rs/wp-content/uploads/2015/11/02.Stručni-izveštaj-2016... · Smotra krava obavlja se sa ciljem da se od raspoloživih