Studencka przedsiębiorczość - projekt

Praktyczne aspekty zakładania i prowadzenia spółek spin-off i spin-out

dr Jarosław Ruszewski

radca prawny

Plan zajęć

I. Przedsiębiorczość akademicka (studencka)

II. Rozwiązania organizacyjne służące wykorzystania potencjału intelektualnego technicznego uczelni oraz transferu wyników prac naukowych do gospodarki

III. Tworzenie spółek spin-off i spin-out

Przedsiębiorczość akademicka (studencka)

Plan prezentacji cz. I

Początki Pojęcie Czemu przedsiębiorczość na uczelni? Kształcenie w dziedzinie przedsiębiorczości na

uczelni Wzajemne relacje

Początki

Przedsiębiorczość – innowacje – konkurencyjność historycy wskazują na schyłek XIX wieku (przykład

niemieckiego wynalazcy jednej z odmian telegrafu Ernsta Wernera von Simensa oraz Belga Gerarda Philipsa)

przeobrażenia w modelu funkcjonowania uczelni i instytucji naukowo-badawczych oraz ich relacji z gospodarką:

- humboldtowski model wyższej uczelni - pragmatyczny model – ukształtował się w strefie wpływów

anglo-saskich: Oxbridge (Oxford i Cambridge) i uniwersytety szkockie.

PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ AKADEMICKAwszelkiego rodzaju zaangażowania placówek naukowych, pracowników

pomocniczych i administracji, doktorantów i studentów w działalność gospodarczą.

Ujęcie węższe -przedsiębiorczość akademicka jest ograniczona do zaangażowania pracowników nauki w tworzenie nowych przedsiębiorstw – tzw. spin out.

Ujęcie potoczne – zachęcanie do tworzenia firm przez wszystkie osoby w jakimś stopniu związane z uczelnią.

Przedsiębiorczość akademicka

Przedsiębiorczość osób związanych z uczelnią:

pracownicy naukowi naukowo-techniczni techniczni doktorancioraz absolwenci i studenci studiów licencjackich studiów magisterskich studiów doktoranckich

Przedsiębiorczość samej Uczelni jako całości.

Jakie są przyczyny zainteresowania przedsiębiorczością akademicką w środowisku akademickim?

Przyczyny zainteresowania przedsiębiorczością akademicką po stronie środowiska akademickiego potrzeby poprawy statusu życiowego studentów, doktorantów,

pracowników naukowych zwiększają ich aktywność poza uczelnią, gdzie poszukują oni albo dodatkowego źródła dochodów, albo możliwości realizacji własnych zainteresowań;

ambicje niektórych naukowców prowadzących badania sprawiają, iż coraz częściej środków finansowych na badania poszukują właśnie w gospodarce, jak również po stronie gospodarki;

konkurencja wymusza usprawnianie procesu produkcji, zmiany technologii, to sprawia, że przedsiębiorcy zwracają się do jednostek naukowych w poszukiwaniu rozwiązań technologicznych ich problemów;

coraz więcej przedstawicieli przedsiębiorców stanowią osoby z wyższym wykształceniem, które znają możliwości oraz ukryty potencjał uczelni, a przez to starają się korzystać z jej usług.

Przedsiębiorczość akademicka – wzajemne relacje

1. Pracownik/ przedsiębiorca – uczelnia2. Przedsiębiorstwo na uczelni – uczelnia3. Uczelnia jako udziałowiec spółki spin out/spin off4. Uczelnia - przedsiębiorstwo spoza uczelni5. Centrum Transferu Technologii i Inkubator Akademicki na

uczelni6. Pracownik – uczelnia – student (realizacja kontaktów

badawczych z gospodarki).

Rozwiązania organizacyjne służące wykorzystania potencjału intelektualnego technicznego uczelni oraz transferu wyników prac naukowych do gospodarki

Plan prezentacji cz. II

Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości Centrum Transferu Technologii Uwarunkowania prawne Rozwiązania organizacyjne Dyskusja

Instytucje transferu technologii w publicznej szkole wyższej

Dz. U. z 2005 r. Nr 164, poz. 1365U S T A W A

z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym

Dział IIRozdział 3

Organizacja uczelniArt. 86.

W celu lepszego wykorzystania potencjału intelektualnego i technicznego uczelni oraz transferu wyników prac naukowych do gospodarki, uczelnie mogą prowadzić akademickie inkubatory przedsiębiorczości oraz centra transferu technologii.

Innowacyjność / transfer wiedzy

Innowacyjność - termin ten wiąże się z wprowadzeniem czegoś nowego, nowatorstwem, reformą, ulepszeniem. Innowacyjność może dotyczyć wszelkich dziedzin i sfer oddziaływań w różnych kierunkach. Za innowacyjne uznaje się więc wszystkie ulepszenia, reformy systemów, jak i tworzenie zupełnie nowych rzeczy, zjawisk lub wartości. Innowacje mogą dotyczyć zarówno najwyższych technologii, jak i elementów życia codziennego.

Transfer wiedzy - dzielenie się wiedzą. Wyróżnia się dwa zasadnicze rodzaje transferu w literaturze określane jako transfer wiedzy "know what" oraz transfer wiedzy "know how". Wiedza typu "know how" jest unikalna, specyficzna dla danej organizacji (np. uczelni wyższej). Jej transfer pozwala na osiąganie przewagi konkurencyjnej i jest dla przedsiębiorców szansą znalezienia skutecznych rozwiązań. Wiedza typu "know what" z kolei zawiera definicje pojęć, opisy oraz fachową terminologię. W zależności zatem od charakteru przekazywanej wiedzy, różne mogą być sposoby jej transferu. Większe efekty bezspornie przynosi przy tym odpowiednie dzielenie się wiedzą typu "know how".

Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości

Organizacja uczelniArt. 86.

2. Akademicki inkubator przedsiębiorczości tworzy się w celu wsparcia działalności gospodarczej środowiska akademickiego lub pracowników uczelni i studentów będących przedsiębiorcami.

3. Akademicki inkubator przedsiębiorczości utworzony:1) w formie jednostki ogólnouczelnianej działa na podstawie

regulaminu zatwierdzonego przez senat uczelni;2) w formie spółki handlowej lub fundacji działa w oparciu o

odpowiednie dokumenty ustrojowe.

Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości

Akademickie Inkubatory Przedsiębiorczości pomagają w realizacji przedsiębiorczych marzeń i w prowadzeniu własnej firmy, poprzez wspieranie i udzielanie wszelkiej pomocy od A do Z.

 AIP to miejsce gdzie: Najłatwiej, najszybciej, najmniej ryzykownie każda młoda osoba do 30. roku

życia może założyć praktycznie każdy biznes.  Co AIP zrobi dla Twojej firmy? Działając w AIP nie musisz rejestrować własnej działalności gospodarczej, dzięki temu nie

płacisz składki ZUS Prowadzą księgowość Twojej firmy Tworzą umowy, udzielają porad prawnych W ramach Kampanii Wspieraj Młody Biznes pozyskują dla Twojej firmy nowe atrakcyjne zlecenia Udostępniają biuro Pozyskują środki na funkcjonowanie Twojej firmy – dotacje, stypendia, kredyty, finansowanie

inwestorów kapitałowych Organizują szkolenia, byś mógł efektywnie zarządzać swoją firmą Wspierają w reklamie i promocji Nad rozwojem Twojej firmy czuwa sztab ekspertów

Akademicki Inkubator Przedsiębiorczościwww.inkubatory.pl

Działalność gospodarcza Założenie firmy: „jedno okienko” Koszt rejestr. firmy ZUS: 280 PLN Wynajęcie pomieszczenia

biurowego: ok.400 PLN Prowadzenie księgowości (do 10

dok/m-c): 150 PLN Szkolenia: ok.1000 PLN Porada prawna: 1h – 100 PLN Promocja firmy: od 500 PLN - … Telefony, internet itp.: 250 PLN

Firma w AIP Założenie firmy: 1 dzień Koszt rejestr. firmy: ... ZUS : … Wynajęcie pomieszczenia

biurowego: … Prowadzenie księgowości (do 30

dok/m-c) … Szkolenia: … Porada prawna: … Promocja firmy: … Telefony, internet itp.: …

Centrum Transferu Technologii

Rozdział 3Organizacja uczelni

Art. 86.

4. Centrum transferu technologii tworzy się w celusprzedaży lub nieodpłatnego przekazywania wynikówbadań i prac rozwojowych do gospodarki.5. Centrum transferu technologii utworzone:1) w formie jednostki ogólnouczelnianej działa w oparciu o

regulamin zatwierdzony przez senat uczelni;2) w formie spółki handlowej lub fundacji działa w oparciu o

odpowiednie dokumenty ustrojowe.

Centrum Transferu Technologii

CTT to zróżnicowana organizacyjnie grupa nie nastawionych na zysk jednostek doradczych, szkoleniowych i informacyjnych realizujących programy wsparcia transferu i komercjalizacji technologii i wszystkich towarzyszących temu procesowi zadań.

Działalność CTT na styku sfery nauki i biznesu (stąd częsta nazwa jednostki pomostowe), ma zaowocować adaptacją nowoczesnych technologii przez działające w regionie małe i średnie firmy, a tym samym przyczynić się do podniesienia innowacyjności i konkurencyjności przedsiębiorstw oraz regionalnych struktur gospodarczych.

Uwarunkowania prawne instytucji transferu i komercjalizacji technologii

Uwarunkowania ustawowe Ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz.

U. Nr 164 poz. 1365 z późniejszymi zmianami) Ustawa z dnia 30 czerwca 2005 r. Ustawa o finansach publicznych

(Dz. U. Nr 249 z 2005 r., poz. 2104 z z późniejszymi zmianami) Ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej

(Dz. U. Nr 119 z 2003 r. poz. 117 z późniejszymi zmianami) Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. - kodeks pracy (tekst jednolity: Dz.

U Nr 21 z 1998 r. poz. 94 z późniejszymi zmianami) Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz.

93 z późniejszymi zmianami) Ustawa z dnia 15 września 2000 r. - kodeks spółek handlowych (Dz.

U. Nr 94, poz. 1037 z późniejszymi zmianami)

Uwarunkowania prawne instytucji transferu i komercjalizacji technologii cd.

Inne przepisy Uwarunkowania wewnętrzne uczelni

– statut uczelni

– regulaminy jednostek transferu technologii

– inne przepisy wewnętrzne

Tworzenie AIP i CTT w uczelni publicznej

Ustrój uczelniRozdział 2

Organy uczelni

Art. 62.1. Do kompetencji senatu uczelni należy:8) wyrażanie zgody na utworzenie akademickiego inkubatora

przedsiębiorczości lub centrum transferu technologii w formie jednostki ogólnouczelnianej, fundacji lub spółki handlowej, prowadzących działalność usługową, szkoleniową lub naukową

Centrum Transferu Technologii i Akademicki Inkubator Przedsiębiorczości - formy instytucjonalne

CTT i AIP - placówka pozawydziałowa działająca wewnątrz struktury uczelni finansowana z budżetu uczelni.

CTT i AIP - samofinansująca się placówka działająca poza strukturą uczelni (spółka prawa handlowego, fundacja).

Zalety i wady rozwiązań organizacyjnych

CTT i AIP jako jednostka org. uczelni

CTT i AIP jako fundacja

lub spółka

1. 1.

2. 2.

3. 3.

4. 4.

Tworzenie spółek spin-off i spin-out

Plan prezentacji cz. III

1. Spółki typu spin-off, spin-out – o czym mówimy?

2. Jakie predyspozycje, kwalifikacje i umiejętności trzeba posiadać by uruchomić i prowadzić takie firmy?

3. Rola CTT i AIP w procesie tworzenia spółek

4. Bariery utrudniające transfer wiedzy i innowacji z jednostek naukowych do gospodarki

5. Czynniki wpływające na perspektywy rozwoju przedsiębiorczości akademickiej w Polsce

6. Dyskusja

7. Podsumowanie

Spółki typu spin-off i spin-out - definicjeRodzaj spółki Słownik pojęć (PARP) Dokumenty PO

Kapitał Ludzki

Spin-off Jest to nowe przedsiębiorstwo, które powstało w drodze usamodzielnienia się pracownika/ów np. wyższej uczelni, wykorzystujących w tym celu intelektualne zasoby organizacji macierzystej.

Firmy spin-off w przeciwieństwie do firm spin-out, posiadają charakter przedsięwzięć niezależnych od organizacji macierzystej.

Nowe przedsiębiorstwo, które zostało założone przez co najmniej jednego pracownika instytucji naukowej albo studenta bądź absolwenta w celu komercjalizacji innowacyjnych pomysłów lub technologii, zwykle zależne w pewien sposób (organizacyjnie, formalno-prawnie, finansowo, itp.) od organizacji macierzystej (np. uczelni)

Spin-out Jest to nowe przedsiębiorstwo, które powstało w drodze usamodzielnienia się pracownika/ów np. szkoły wyższej, wykorzystując w tym celu intelektualne oraz materialne zasoby organizacji macierzystej.

Firmy spin-out w przeciwieństwie do firm spin-off, są kapitałowo lub operacyjnie powiązane z organizacją macierzystą.

Nowe przedsiębiorstwo, które zostało założone przez co najmniej jednego pracownika instytucji naukowej albo studenta bądź absolwenta w celu komercjalizacji innowacyjnych pomysłów lub technologii, zwykle niezależne od organizacji macierzystej (np. uczelni).

Spin-off, spin-out różnice (przyjmując definicję POKL)

1. Spin-out – brak formalnego związku z macierzystą uczelnią. Także firmy zakładane przez absolwentów, wykorzystujących wiedzę zdobytą w trakcie studiów.

2. Spin-off – zakładające związek (najczęściej sformalizowany) dotyczący zasad korzystania z infrastruktury i własności intelektualnej uczelni, prowadzenie działalności i podziału korzyści.

3. Zjawisko „szarych spin-off”. Wykorzystywanie infrastruktury i własności intelektualnej uczelni na zasadach nieuregulowanych.

Typy spółek spin-off

Trzy typy spin-off różniące się sposobem zaangażowania i powiązania kluczowych czynników (człowiek, instytucja naukowa, powiązania własnościowe):

ortodoksyjny – gdzie podmiot bazuje na akademiku-wynalazcy oraz transferowanej technologii;

hybrydowy – gdzie podmiot bazuje na transferowanej technologii, podczas gdy akademicy (wszyscy zaangażowani w projekt lub tylko niektórzy) mogą nadal pozostać w ramach uczelni, pełniąc w spółce funkcje doradcze (rada naukowa), kontrolne (rada nadzorcza), itd.;

technologiczny – gdzie podmiot bazuje na technologii przenoszonej z uczelni, jednakże akademik (wynalazca) nie ma żadnego kontaktu z nowo powstałą firmą. Może jednakże posiadać w niej udziały lub świadczyć na jej rzecz usługi doradcze.

Dane zebrane przez S. Birley dla spółek spin-off z Imperial College of Science, Technology and Medicine wskazują na dominację typu hybrydowego (61%); spin-off technologiczne to 25%, a ortodoksyjne 14%. S. Birley (2002) Universities, Academics, and Spinout Companies: Lessons from Imperial, International Journal of Entrepreneurship Education

Od czego zacząć zakładanie firmy spin-off/spin-out?

Zakładanie firmy spin-off/spin-out

Pomysł na biznes• idea• rynek• dystrybucja• bariery• szanse i zagrożenia• zapotrzebowanie na kapitał

Ludzie• zespół zarządzający• pracownicy

Majątek• wartości materialne (środki trwałe)• wartości niematerialne i prawne (patenty, licencje, know-how)• gotówka (środki własne)

Rola CTT lub AIP w tworzeniu firm spin-off/spin-out

Centrum Transferu Technologii i Akademicki Inkubator Technologii jako:

• jednostka informacyjno – promująca

• placówka usługowa

• udziałowiec firmy w zamian za dostarczenie:

– usług

– kapitału

Bariery utrudniające transfer wiedzy i innowacji z jednostek naukowych do gospodarki

Bariery prawne brak przejrzystych reguł funkcjonowania i rozwoju przedsiębiorstw częste zmiany przepisów; niestabilny system podatkowy; wymogi administracyjne / biurokrację / opieszałość urzędników

Bariery ekonomiczne brak kapitału początkowego; utrudniony dostęp do środków finansowych – brak zdolności

kredytowej; wysokie stawki za wynajęcie odpowiedniego lokalu na rozpoczęcie

działalności gospodarczej; ograniczony dostęp do pełnej informacji o możliwościach uzyskania

tanich kredytów na rozpoczęcie działalności gospodarczej; mała płynność finansowa początkujących przedsiębiorców; wysokie obciążenia podatkowe, ZUS i inne ubezpieczenia.

Bariery utrudniające transfer wiedzy i innowacji z jednostek naukowych do gospodarkiBariery psychologiczno-społeczne brak wiedzy z zakresu funkcjonowania przedsiębiorstw brak wiedzy na temat prawnych uregulowań transferu wiedzy czy

komercjalizacji wyników prac badawczych brak wiedzy w obszarze wyceny własności intelektualnej i

przedsięwzięć technologicznych i odpowiedzialności związanej z taką wyceną obawy przed kontaktem ze środowiskiem gospodarczym „niekorzystna atmosfera” w społeczności akademickiej wokół kadry

naukowej kontaktującej się z gospodarką obawa przed ryzykiem porażki rozwiązania badawczego w praktyce

gospodarczej zbyt wysokie ryzyko osiągania dodatkowego dochodu w kontekście

innych „łatwiejszych” źródeł uzyskania przychodu np. odpłatna działalność dydaktyczna.

Czynniki wpływające na perspektywy rozwoju

przedsiębiorczości akademickiej w Polsce zmiany mentalnościowe w środowiskach naukowo-badawczych i wśród

zarządzających instytucjami akademickimi sankcjonujących fakt prowadzenia działalności gospodarczej przez pracowników i studentów;

systemowa poprawa warunków tworzenia nowych przedsiębiorstw, obejmującej warunki prawne, procedury i koszty procesu założycielskiego;

rozwój infrastruktury wsparcia obejmującej: instytucje i programy, przygotowanie zespołów zarządzających i budowę oferty usług dla nowo tworzonych technologicznych firm;

wypracowanie procedur współpracy z firmami spin-off, zapewniających korzyści dla instytucji naukowej, nie ograniczających możliwości rozwoju nowopowstałych technologicznych przedsiębiorstw w pierwszym okresie ich rynkowej egzystencji;

wypracowanie procedur współpracy uczelni i członków społeczności akademickiej z gospodarką.

Dyskusja

1. Jakie predyspozycje, kwalifikacje i umiejętności trzeba posiadać by uruchomić i prowadzić takie spółki i jak je zdobyć?

2. Skąd zdobyć finanse na uruchomienie i rozwój nowych przedsięwzięć technologicznych?

3. Jak rozwiązywać kwestie relacji z macierzystą uczelnią, zwłaszcza w dziedzinie korzystania z jej własności intelektualnej i infrastruktury?

Literatura

1. Innowacje i transfer technologii. Słownik pojęć. PARP, Warszawa 2005.

2. Transfer technologii w małych i średnich przedsiębiorstwach, Tom I, Paweł Głodek, Mariusz Gołębiowski, Warszawa 2006.

3. Przygotowanie i przeprowadzenie badań dotyczących wspierania rozwoju przedsiębiorczości akademickiej w Polsce w zakresie transferu technologii i innowacyjności. Ekspertyza, Public Profits Sp. z o. o., Poznań 2005.