Sử dụng phương pháp và kĩ thuật dạy học hiện đại trong bài 11- L

1

Sử dụng phương pháp và kĩ thuật dạy học hiện đại trong bài 11- Lịch sử lớp 10

TRƯỜNG THPT NGUYỄN THIỆN THUẬTTRƯỜNG THPT NGUYỄN THIỆN THUẬTTỔ SỬ- ĐỊA- GDCDTỔ SỬ- ĐỊA- GDCD

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP VÀ KĨ THUẬT

DẠY HỌC HIỆN ĐẠI

TRONG BÀI 11- LỊCH SỬ LỚP 10

Môn: Lịch sử Tên tác giả: Đào Mạnh Tưởng

Chức vụ: Tổ trưởng tổ Sử- Địa - GDCD

Năm học 2015 - 2016

GV Đào Mạnh Tưởng Trường THPT Nguyễn Thiện Thuật

http://www.google.com.vn/imgres?imgurl=http://thptnguyenluongbang.edu.vn/images/BaiViet/NoiDung/clip_image001.jpg&imgrefurl=http://thptnguyenluongbang.edu.vn/View.aspx%3FID%3D129&usg=__dvAkicbWgNyiCvCGj2z4Lfk185U=&h=187&w=188&sz=10&hl=vi&start=1&zoom=1&tbnid=epl_0-76eOOSUM:&tbnh=101&tbnw=102&ei=vci0TbvqHYLIuAOvqcCIBw&prev=/search%3Fq%3Dbi%25E1%25BB%2583u%2Bt%25C6%25B0%25E1%25BB%25A3ng%2Bh%25E1%25BB%258Dc%2Bsinh%2Bth%25C3%25A2n%2Bthi%25E1%25BB%2587n%2Bh%25E1%25BB%258Dcsinht%25C3%25ADchc%25E1%25BB%25B1c%26um%3D1%26hl%3Dvi%26sa%3DN%26tbm%3Disch&um=1&itbs=1%00%E5%A1%B9%EF%92%81%E1%B4%BB%E4%A1%BF%E2%B2%AF%E5%B6%82%E8%97%84%E6%8C%A7%00%00%EA%AE%A5

2


MỤC LỤC

I. ĐẶT VẤN ĐỀ

1. Lí do chọn đề tài .............................................................. ….

1.1 Cơ sở lí luận …...…………….............................................

1.2 Cơ sở thực tiễn …...……………........................................

2. Mục đích nghiên cứu, nhiệm vụ nghiên cứu………………..

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu…………………………..

4. Phương pháp nghiên cứu…...…………….............................

II. NỘI DUNG

2.1. Lí thuyết về Sơ đồ tư duy…………………………………

2.2. Lí thuyết về Kĩ thuật mảnh ghép……………………………

2.3. Áp dụng kĩ thuật mảnh ghép và sơ đồ tư duy vào soạn giảng

Bài 11: Tây Âu hậu kì trung đại ( 2 tiết )..... ………………….

2.4. Một số lưu ý khi tổ chức dạy học có áp dụng kĩ thuật mảnh

ghép.............................................................................................

2.5. Kết quả thực nghiệm sư phạm ……………….....................

III. KẾT LUẬN

1. Phân tích kết quả nghiên cứu……………………………….

2.Ưu điểm của kĩ thuật mảnh ghép................................................

3.Ưu điểm sơ đồ tư duy ……….................................................

4. Điều kiện thực hiện ....................................................... ……

5. Đề xuất.......................................................................... ……

TÀI LIỆU THAM KHẢO ……………………………………

Trang

3

3

4

5

6

6

7

8

10

32

33

34

34

35

35

36


3


I. ĐẶT VẤN ĐỀ

1. Lí do chọn đề tài

1.1 Cơ sở lí luận

Giáo dục phổ thông nước ta, đang thực hiện bước chuyển, từ chương trình

giáo dục tiếp cận nội dung, sang tiếp cận năng lực của người học. Giáo dục định

hướng năng lực nhằm đảm bảo chất lượng đầu ra của việc dạy học, thực hiện mục

tiêu phát triển toàn diện các phẩm chất nhân cách, chú trọng năng lực vận dụng tri

thức trong những tình huống thực tiễn nhằm chuẩn bị cho học sinh năng lực giải

quyết các tình huống của cuộc sống và nghề nghiệp. Chương trình này nhấn mạnh

vai trò của người học với tư cách chủ thể của quá trình nhận thức.

Trong một số biện pháp đổi mới phương pháp dạy học có: Cải tiến các

phương pháp dạy học truyền thống; Kết hợp đa dạng các phương pháp dạy học;

Vận dụng dạy học định hướng hành động; Tăng cường sử dụng phương tiện dạy

học và công nghệ thông tin hợp lí hỗ trợ dạy học; Sử dụng các kĩ thuật dạy học

phát huy tính tích cực và sáng tạo …

Kĩ thuật dạy học là những cách thức hành động của giáo viên và học sinh

trong các tình huống hành động nhỏ nhằm thực hiện và điều khiển quá trình dạy

học. Các kĩ thuật dạy học là đơn vị nhỏ nhất của phương pháp dạy học. Có những

kĩ thuật dạy học chung, có những kĩ thuật đặc thù của từng phương pháp dạy học.

Ngày nay người ta chú trọng phát triển và sử dụng các kĩ thuật dạy học phát huy

tính tích cực, sáng tạo người học như: “ công não”, “ tia chớp”, “ bể cá”, XYZ, Sơ

đồ tư duy…Một trong những kĩ thuật dạy học tích cực không quá khó để thực hiện

và đạt được hiệu quả cao trong vận dụng là kĩ thuật mảnh ghép và Sơ đồ tư duy.


4

Sử dụng phương pháp và kĩ thuật dạy học hiện đại trong bài 11- Lịch sử lớp 10 1.2 Cơ sở thực tiễn

Trong những năm qua, hoạt động đổi mới phương pháp dạy học, thu được những

kết quả bước đầu như: đối với công tác quản lí, đã ban hành một loạt các công văn

hướng dẫn, chỉ thị, nghị quyết định hướng cho việc đổi mới phương pháp, tăng

cường cơ sở vật chất và thiết bị dạy học….. Đối với giáo viên, đông đảo giáo viên

có nhận thức đúng đắn về đổi mới phương pháp dạy học. Nhiều giáo viên đã xác

định rõ sự cần thiết và có mong muốn, đã cố gắng thực hiện đổi mới phương pháp

dạy học….

Tuy vậy, bên cạnh những kết quả bước đầu đã đạt được, việc đổi mới

phương pháp dạy học ở nhà trường THPT vẫn còn nhiều hạn chế. Là một người

giáo viên đang trực tiếp giảng dạy tôi nhận thấy rằng:

- Hoạt động đổi mới phương pháp dạy học, còn nặng về lí thuyết, mới chỉ

chủ yếu thông qua kêu gọi đổi mới, tập huấn nghiệp vụ … có chăng thể hiện ở

một số tiết thao giảng, dự giờ là rõ nét.

- Số giáo viên thường xuyên, chủ động, sáng tạo trong việc đổi mới phương

pháp dạy học, cũng như sử dụng phương pháp, kĩ thuật dạy học phát huy tính tích

cực, tự học, tự sáng tạo của học sinh còn chưa nhiều.

- Chưa tạo được động lực cho giáo viên thực hiện đổi mới.

- Việc soạn, giảng theo hướng đổi mới đối với giáo viên còn phụ thuộc vào

nhiều yếu tố như cơ sở vật chất, thiết bị dạy học, sự tích cực, chủ động của học

sinh … nên chưa tạo được sự nhất trí, đồng thuận, chuẩn mực trong nhận xét, đánh

giá.

Từ thực tế về đổi mới phương pháp dạy học trong trường trung học phổ

thông như đã nêu trên, bản tôi đã sử dụng kĩ thuật mảnh ghép và sơ đồ tư duy vào

dạy học ở môn lịch sử, trong bản sáng kiến kinh nghiệm này, tôi trình bày việc sử GV Đào Mạnh Tưởng Trường THPT Nguyễn Thiện Thuật

5

Sử dụng phương pháp và kĩ thuật dạy học hiện đại trong bài 11- Lịch sử lớp 10 dụng các kĩ thuật này trong soạn, giảng Bài 11 - lớp 10 : Tây Âu thời hận kì trung

đại ( Chương trình cơ bản )

Môn lịch sử là một môn học vô cùng quan trọng trong việc trang bị cho học

sinh những tri thức cần thiết, hữu ích về đời sống xã hội qua các thời kì lịch sử, qua

đó góp phần không nhỏ vào việc hình thành nhân cách cho người học. Tuy vậy,

việc giảng dạy và học tập môn học này trong nhà trường phổ thông trung học hiện

nay còn nhiều vấn đề cần suy ngẫm. Thực tế hiện nay, nhiều học sinh ngại học,

thậm chí là chán học lịch sử, nhiều giáo viên dạy lịch sử ngại đổi mới phương

pháp. Vì vậy mà một trong những vấn đề nổi cộm là làm thế nào đưa môn lịch sử

về đúng vị trí và vai trò của nó- là một môn học khoa học xã hội và nhân văn hấp

dẫn.

Qua thực tế giảng dạy, thực tiễn nhà trường, tôi nhận thấy việc sử dụng Kĩ

thuật mảnh ghép và Sơ đồ tư duy trong dạy học đã góp phần không nhỏ làm cho

những giờ học lịch sử trở nên sinh động, hấp dẫn hơn.

2. Mục đích nghiên cứu, nhiệm vụ nghiên cứu

2.1 Mục đích nghiên cứu

- Khẳng định việc sử dụng kĩ thuật mảnh ghép và sơ đồ tư duy vào soạn

giảng trong môn lịch sử ở trường trung học phổ thông là có hiệu quả.

- Đề xuất cách thức soạn giảng một số tiết học trong môn lịch sử lớp 10 theo

kĩ thuật mảnh ghép và sơ đồ tư duy cho có hiệu quả.

2.2 Nhiệm vụ nghiên cứu

- Tìm hiểu cách xây dựng một kế hoạch dạy học theo kĩ thuật mảnh ghép và

sơ đồ tư duy.

- Hướng dẫn học sinh học theo nhiều hình thức: cá nhân, theo cặp, học theo

nhóm và báo cáo kết quả, nhận xét, góp ý… GV Đào Mạnh Tưởng Trường THPT Nguyễn Thiện Thuật

6


- Chỉ ra được ưu điểm, một số lưu ý khi thiết kế bài học, tổ chức dạy học

theo kĩ thuật mảnh ghép và sơ đồ tư duy.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

3.1 Đối tượng nghiên cứu

- Cơ sở lí luận về dạy học tích cực, dạy học tiếp cận năng lực học sinh.

- Học sinh các lớp từ 10A1 đến 10A8 ( Năm học 2015 - 2016 ) ở Trường

THPT Nguyễn Thiện Thuật- Mỹ Hào- Hưng Yên.

- Sách Lịch sử lớp 10 ( Ban cơ bản ) Chương VI: Tây Âu thời trung đại –

Bài 11 : Tây Âu thời hậu kì trung đại

- Nghiên cứu, phân tích giáo án, phân tích phiếu xây dựng, góp ý của đồng

nghiệp sau khi dự giờ.

- Nghiên cứu, so sánh kết quả kiểm tra, kiểm tra đánh giá giữa những lớp

không áp dụng kĩ thuật này với những lớp có áp dụng.

3.2 Phạm vi nghiên cứu

Trong khuôn khổ của sáng kiến kinh nghiệm, tôi tập trung nghiên cứu việc

vận dụng kĩ thuật mảnh ghép và sơ đồ tư duy vào soạn giảng một bài với tiết học

cụ thể trong chương trình môn lịch sử ở trường trung học phổ thông.

4. Phương pháp nghiên cứu

- Tổng hợp, khái quát, lựa chọn lại những vấn đề lí luận có liên quan đến đề

tài

- Phương pháp thực nghiệm sư phạm ( quan sát, phỏng vấn, so sánh )


7


II . NỘI DUNG

2.1. Lí thuyết về Sơ đồ tư duy

* Khái niệm : Sơ đồ tư duy ( còn gọi là lược đồ tư duy, bản đồ khái niệm )

là một sơ đồ nhằm trình bày một cách rõ ràng những ý tưởng mang tính kế hoạch

hay kết quả làm việc của cá nhân hay nhóm về một chủ đề. Lược đồ tư duy có thể

được viết trên giấy, trên bản trong, trên bảng hay thực hiện trên máy tính.

* Cách làm :

- Viết tên chủ đề ở trung tâm, hay vẽ một hình ảnh phản ánh chủ đề.

- Từ chủ đề trung tâm, vẽ các nhánh chính. Trên mỗi nhánh chính viết một khái

niệm, phản ánh một nội dung lớn của chủ đề, ( Có thể viết bằng CHỮ IN HOA).

Nhánh và chữ viết trên đó được vẽ và viết cùng một màu. Nhánh chính đó được

nối với chủ đề trung tâm. Chỉ sử dụng các thuật ngữ quan trọng để viết trên các

nhánh.

- Từ mỗi nhánh chính vẽ tiếp các nhánh phụ để viết tiếp những nội dung thuộc

nhánh nhánh chính đó. Các chữ trên nhánh phụ được viết bằng chữ in thường.

- Tiếp tục như vậy ở các tầng phụ tiếp theo.

* Ứng dụng của lược đồ tư duy

Lược đồ tư duy có thể ứng dụng trong nhiều tình huống khác nhau như :

- Tóm tắt nội dung, ôn tập một chủ đề;

- Trình bày tổng quan một chủ đề;

- Chuẩn bị ý tưởng cho một báo cáo hay buổi nói chuyện, bài giảng;

- Thu thập, sắp xếp các ý tưởng;

- Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh;

- Bài tập về nhà;

- Ghi chép khi nghe giảng.


8

Sử dụng phương pháp và kĩ thuật dạy học hiện đại trong bài 11- Lịch sử lớp 10 2.2. Lí thuyết về Kĩ thuật mảnh ghép

- Khái niệm : Kĩ thuật mảnh ghép là kĩ thuật tổ chức hoạt động học tập

hợp tác, kết hợp giữa cá nhân, nhóm và liên kết giữa các nhóm.

- Mục tiêu :

+ Giải quyết một nhiệm vụ phức hợp.

+ Kích thích sự tham gia tích cực của học sinh trong hoạt động nhóm.

+ Nâng cao vai trò của các cá nhân trong quá trình hợp tác.

+ Tăng cường tính độc lập, trách nhiệm học tập của mỗi cá nhân.

- Tác dụng đối với học sinh:

+ Học sinh hiểu rõ nội dung kiến thức qua bốn mức độ: nhận biết, thông hiểu, vận

dụng thấp và vận dụng cao.

+ Học sinh được phát triển một số năng lực: gồm cả năng lực chung và năng lực

chuyên biệt của bộ môn.

+ Lồng ghép được các kĩ thuật dạy học tích cực khác vào giờ học.

+ Tăng cường hiệu quả học tập.

- Cách tiến hành: chia giờ học thành hai giai đoạn

Giai đoạn 1 “Nhóm chuyên sâu” : chia lớp thành 3 hoặc 4 nhóm tùy theo

kiến thức của bài, ý định tổ chức của giáo viên.

Giai đoạn 2 “Nhóm mảnh ghép” : là ghép của các nhóm ở giai đoạn 1,

sao cho nhóm mới có đủ số thành viên của các nhóm ở giai đoạn 1.


1 1 1

1 2 3

1 2 3

3 3 3

2 2 2

1 2 3

9


Lưu ý Ở giai đoạn 1 “ Nhóm chuyên sâu ”

- Lớp học được chia đều thành các nhóm ( khoảng 6 đến 10 học sinh). Mỗi nhóm

được giao một nhiệm vụ, tìm hiểu sâu một phần nội dung học tập khác nhau,

nhưng có liên quan chặt chẽ với nhau.

- Kết thúc giai đoạn 1, đảm bảo mỗi thành viên trong nhóm, đều nắm vững và có

khả năng trình bày lại được, các nội dung trong nhiệm vụ được giao cho các bạn ở

nhóm khác, trong giai đoạn tiếp theo.

Ở giai đoạn 2 “ Nhóm mảnh ghép ”

- Sau khi hoàn thành nhiệm vụ ở giai đoạn 1, mỗi học sinh từ các nhóm

“chuyên sâu” khác nhau hợp lại thành các nhóm mới, gọi là “ nhóm mảnh

ghép”. Lúc này mỗi học sinh “chuyên sâu” trở thành những “mảnh ghép ” trong

“ nhóm mảnh ghép ”. Các học sinh phải lắp ghép các mảnh kiến thức thành một

“bức tranh” tổng thể.

- Sau đó nhiệm vụ mới được giao cho các nhóm “ mảnh ghép”. Nhiệm vụ này

mang tính khái quát, tổng hợp toàn bộ nội dung đã được tìm hiểu từ các nhóm

“chuyên sâu” . Bằng cách này, học sinh có thể nhận thấy những phần vừa thực

hiện là những nội dung học tập quan trọng.


10


2.3 Áp dụng kĩ thuật mảnh ghép và sơ đồ tư duy vào soạn giảng

KẾ HOẠCH BÀI HỌC

Môn học: Lịch sử - lớp 10

Bài 11: TÂY ÂU THỜI HẬU KÌ TRUNG ĐẠI ( tiết 1 )

I. Mục tiêu

Học xong tiết học này, học sinh đạt được

1. Kiến thức

- Hiểu được nguyên nhân và điều kiện của các cuộc phát kiến địa lí.

- Nắm được những cuộc phát kiến địa lí lớn ở thế kỉ XV – XVI và hệ quả

của nó, tạo tiền đề cho sự hình thành quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa.

2. Kĩ năng

- Tiếp tục rèn luyện kĩ năng dung bản đồ hoặc quả Địa cầu để xác định

đường đi của các cuộc phát kiến địa lí.

3. Thái độ

- Giúp các em thấy được công lao của các nhà phát kiến địa lí, củng cố lòng

tin vào thành quả của khoa học, hiểu rõ qui luật phát triển của lịch sử.

4. Định hướng năng lực hình thành

4.1 Năng lực chung:

- Năng lực tự học.

- Năng lực giải quyết vấn đề.

- Năng lực giao tiếp.

- Năng lực hợp tác; Năng lực sử dụng CNTT

- Năng lực sử dụng ngôn ngữ.

4.2 Năng lực bộ môn:

- Tái hiện sự kiện, nhân vật lịch sử GV Đào Mạnh Tưởng Trường THPT Nguyễn Thiện Thuật

11


- Xác định và giải quyết mối liên hệ, tác động giữa các sự kiện lịch sử với

nhau

- So sánh, phân tích, khái quát hóa.

- Nhận xét, đánh giá rút ra bài học lịch sử .

- Thông qua sử dụng ngôn ngữ lịch sử thể hiện chính kiến của mình về các vấn đề

lịch sử.

II. Chuẩn bị của thầy và trò

1. Chuẩn bị của thầy:

- Máy chiếu, máy tính xách tay.

- Phiếu học tập, bảng phụ, giấy A0, A4, bút dạ.

2. Chuẩn bị của trò:

- Sách giáo khoa lịch sử lớp 10, vở ghi, bút viết, thước

- Giấy A4, A0, bút dạ

III. Tiến trình tổ chức dạy – học

1. Ổn định lớp

2. Kiểm tra bài cũ

3. Tổ chức dạy học

3.1 Khởi động : Cho học sinh xem một đoạn video về các nhà phát

kiến và dẫn dắt vào bài.

3.2 Hoạt động hình thành kiến thức

Nội dung Hoạt động của

giáo viên

Hoạt động của

học sinh

Năng lực

hình thành

GIỚI THIỆU BÀI

Một trong những thành tựu quan trọng của loài

người ở TK XV là tiến hành các cuộc phát kiến


12


1. Những

cuộc phát

kiến địa lí

- Nguyên

nhân và

điều kiện

- Các cuộc

phát kiến

địa lí lớn.

- Hệ quả

địa lí. Phát kiến địa lí đã đem lại nguồn của cải

lớn cho châu Âu. Vậy nguyên nhân và điều kiện

nào dẫn đến các cuộc phát kiến địa lí ? Các cuộc

phát kiến địa lí chính ở thế kỉ XV đầu thế kỉ XVI

? Hệ quả của các cuộc phát kiến địa lí ra sao ?

chúng ta tìm hiểu ở tiết học hôm nay .

- Năng lực

tự học.

- Năng lực

giải quyết

vấn đề.

- Năng lực

hợp tác.

HỌC BÀI

Tổ chức học theo “ kĩ

thuật mảnh ghép”

Giai đoạn 1:

“Nhóm chuyên sâu”

Chia lớp thành 3 nhóm

Nhóm 1: Các em hãy

tìm hiểu nguyên nhân và

điều kiện dẫn đến các

cuộc phát kiến địa lí ?


lập bảng thống kê các

cuộc phát kiến địa lí lớn

( Thời gian của chuyến

Lắng nghe để nắm

chắc việc học theo kĩ

thuật các mảnh ghép

Giai đoạn 1

“ Nhóm chuyên sâu

”

- Lớp học được chia

đều thành ba nhóm.

- Giao nhiệm vụ cho

các nhóm

- Kết thúc giai đoạn

1, đảm bảo mỗi thành

viên trong nhóm đều

nắm vững và có khả


13


2. Sự nảy

sinh chủ

nghĩa tư

bản ở Tây

Âu.

( Đọc thêm)

- Quá trình

tích luỹ tư

bản ban đầu.

+ Tư bản

( vốn )

đi; người chỉ huy; kết

quả của chuyến đi )


phân tích hệ quả của các

cuộc phát kiến địa lí ?

Giai đoạn 2: “Nhóm

mảnh ghép”

Nhóm 1: Trình bày

những nét chính về các

cuộc phát kiến địa lí

(Nguyên nhân và điều

kiện; Các cuộc phát kiến

địa lý lớn; Hệ quả )

Nhóm 2: Hãy suy nghĩ

và trình bày các nội

dung sau:

năng trình bày lại

được cho các bạn ở

nhóm khác nội dung

“chuyên sâu” của

mình , chuẩn bị cho

giai đoạn tiếp theo.

Có ghi trong vở cá

nhân.

- ( Phụ lục1)

Giai đoạn 2

“ Nhóm mảnh ghép

” - ( Phụ lục 2)

- Sau khi các nhóm

hoàn thành nhiệm vụ

ở giai đoạn 1, mỗi

học sinh từ các nhóm

“chuyên sâu” khác

nhau, hợp lại thành

các nhóm mới, gọi là

“ nhóm mảnh ghép”

- Nhiệm vụ mới được

giao cho các nhóm

“mảnh ghép”. Nhiệm

- Năng lực

sử dụng

CNTT

- Tái hiện

sự kiện,

nhân vật

lịch sử

- Xác định

và giải

quyết mối

liên hệ, tác

động giữa

các sự kiện

lịch sử với

nhau

- So sánh,

phân tích,

khái quát

hóa.


14


+ Nhân

công ( lao

động làm

thuê )

- Biểu hiện:

+ Trong xã

hội: các giai

cấp mới

hình thành

( Tư sản và

vô sản)

- Phân biệt giữa hai khái

niệm “ Phát kiến” và

“ Phát minh”

- Thế nào là: “Phát kiến

địa lí ”

-Vì sao Tây Ban Nha và

Bồ Đào Nha là những

nước tiên phong trong

phát kiến địa lí ?

vụ này mang tính

khái quát, tổng hợp

toàn bộ nội dung đã

được tìm hiểu từ các

nhóm “chuyên sâu” .

- Nhóm thống nhất

nội dung viết ra bảng

phụ hoặc ghi ra giấy

A0)

- Đại diện nhóm

trình bày

- Nhóm còn lại nhận

xét theo kĩ thuật 321

- Nhận

xét, đánh

giá rút ra

bài học lịch

sử .

- Năng lực

giao tiếp.

- Năng lực

sử dụng

ngôn ngữ.

3.3 Hoạt động thực hành Nhóm còn lại nhận xét theo kĩ thuật 321

3.4 Hoạt động ứng dụng Lập được bảng thống kê các cuộc phát kiến địa lí lớn ;

Lập được Sơ đồ tư duy về Những cuộc phát kiến địa lí.

3.5 Hoạt động bổ sung

- Giáo viên bổ sung, chốt ý, nhấn mạnh thêm về các khái niệm khó

- Nhắc học sinh trả lời câu hỏi trong sách giáo khoa.


15


Phụ lục 1 ( Dùng ở giai đoạn 1 “ Nhóm chuyên sâu ” )

NHÓM 1

( Thời gian thực hiện tối đa 5 phút )

1.Mục tiêu: Học sinh tìm hiểu nguyên nhân và điều kiện dẫn đến các cuộc phát

kiến địa lí ?

2.Nhiệm vụ:

2.1 Đọc sách giáo khoa, đọc tư liệu đã chuẩn bị.

2.2 Ghi nội dung cơ bản vào vở học tập cá nhân.

3. Kiến thức học sinh có thể thu hoạch được ( tùy theo sự chuẩn bị, nhận thức

của từng học sinh )

* Nguyên nhân và điều kiện của những cuộc phát kiến địa lí

- Nguyên nhân:

+ Là do sản xuất phát triển, dẫn đến nhu cầu cao về hương liệu, gia vị, vàng

bạc, thị trường. Nguyên nhân quan trọng đó là lòng tham vàng của bọn quí tộc và

thương nhân châu Âu . Vì qua truyện Nghìn lẻ một đêm và sách Những truyện kì

lạ thì phương Đông là vùng đất giàu không thể tưởng tượng được về vàng .

+ Con đường giao lưu, buôn bán truyền thống qua Tây Á và Địa Trung Hải bị

người Ảrập độc chiếm, đường sang phương Đông qua Hắc Hải và vịnh Ba Tư bị

người Thổ Nhĩ Kì chiếm giữ .

- Về điều kiện dẫn đến những cuộc phát kiến địa lí: là do khoa học - kĩ thuật

có những bước tiến quan trọng: Ngành hàng hải phát triển, những hiểu biết về địa

lí, đại dương đầy đủ hơn, các bản hải đồ ghi rõ các vùng đất, các hòn đảo có dân

cư , máy đo góc thiên văn, la bàn để định hướng trên đại dương bao la được ứng

dụng . Kĩ thuật đóng tàu có tiến bộ , tàu có bánh lái và hệ thống buồm lớn như


16

Sử dụng phương pháp và kĩ thuật dạy học hiện đại trong bài 11- Lịch sử lớp 10 tàu Ca-ra-ven ra đời …

NHÓM 2


1.Mục tiêu: Lập được bảng thống kê các cuộc phát kiến địa lí lớn

2.Nhiệm vụ:





* Các cuộc phát kiến địa lí lớn.STT Thời gian Chỉ huy Kết quả

1. 1487 B. Đi-a-xơ

( 1450-1500)

Đã đi vòng qua cực Nam của lục địa châu

Phi ( đặt tên là mũi Bão Tố, sau gọi là mũi

Hảo Vọng ).

2. 8/ 1492 C. Cô-lôm-

bô ( 1451? -

1506)

Dẫn đầu đoàn đi về hướng Tây. Sau hơn 2

tháng lênh đênh trên ĐTD….( Ca-ri-bê này

nay ), ông lầm là “ Đông Ấn Độ” , được coi

là người phát hiện ra châu Mĩ.

3. 7/1497 Va-xcô đơ

Ga-ma

(1469?-1524

)

Rời cảng Li-xbon đi sang phương Đông, gần

một năm sau, đến được Ca- li-cút ( bờ Tây

Nam Ấn Độ).

4. 1519-1522 Ph. Ma-gien-

lan( 1480-

1521)

Là người đầu tiên thực hiện chuyến đi vòng quanh thế giới bằng đường biển. Đi về phía Tây, qua cực Nam của Nam Mĩ, tiến vào TBD.


17


NHÓM 3


1.Mục tiêu: Phân tích được hệ quả của các cuộc phát kiến địa lí ?

2.Nhiệm vụ:





* Hệ quả

- Đem lại hiểu biết mới về trái đất, những hiểu biết mới về những con đường

mới , những dân tộc mới, tạo điều kiện cho sự giao lưu giữa các nền văn hoá, văn

minh khác nhau

- Thương nghiệp và sản xuất hàng hoá phát triển, thị trường thế giới được mở

rộng, hang hải quốc tế phát triển. Phát kiến địa lí tạo nên cuộc “ cách mạng giá cả

” nó diễn ra do vàng chảy vào châu Âu nhiều hơn bao giờ hết, vàng được tung ra

để mua hàng hoá khiến giá cả tăng lên vùn vụt từ 2- 5 lần, có lợi cho thương nhân

và nhà sản xuất .

- Thúc đẩy nhanh sự tan rã của quan hệ sản xuất phong kiến và sự xuất hiện của

chủ nghĩa tư bản.

- Tuy nhiên có hạn chế: làm nảy sinh quá trình cướp bóc, xâm chiếm thuộc địa

và buôn bán nô lệ.


18


Phụ lục 2 ( Dùng ở giai đoạn 2 “ Nhóm mảnh ghép ” )

NHÓM 1


1.Mục tiêu: - Hãy trình bày nội dung chính về các cuộc phát kiến địa lí

- Lập sơ đồ tư duy về các cuộc phát kiến địa lí.

2.Nhiệm vụ:

2.1 Là “ Mảnh ghép ” của ba nhóm ở giai đoạn 1.

2. 2 Tiến hành trao đổi, thảo luận. Lập sơ đồ trên bảng phụ hoặc vào giấy A0.

3. Kiến thức học sinh có thể thu hoạch được

Các cuộcphát kiến địa lí

1a -NN, ĐK 1b - Thời gian, chỉ huy 1c - Hệ quả

+ Là do sản

xuất phát triển

+ Con đường

giao lưu, buôn

bán truyền thống

bị chiếm giữ .

+ Về điều kiện :

là do khoa học -

kĩ thuật có

những bước tiến

quan trọng

1487 B. Đi-a-xơ

( 1450-1500)

8/ 1492 C. Cô-lôm-bô

(1451?- 1506)

7/1497 Va-xcô đơ

Ga-ma

(1469?-1524 )

1519-1522 Ph. Ma-gien-

lan

( 1480-1521)

- Đem lại hiểu biết mới, tạo điều kiện cho sự giao lưu. - Thương nghiệp và sản xuất hàng hoá phát triển, thị trường mở rộng - Thúc đẩy nhanh sự tan rã của quan hệ sản xuất phong kiến và sự xuất hiện của chủ nghĩa tư bản.- Hạn chế: làm nảy sinh quá trình cướp bóc, xâm chiếm thuộc địa và buôn bán nô lệ.


19


1d – Lập sơ đồ tư duy về các cuộc phát kiến địa lí


20


NHÓM 2


1.Mục tiêu: - Phân biệt được hai khái niệm: “ Phát kiến” và “ Phát minh”.

Tìm ví dụ minh họa. Nêu được “ Phát kiến địa lí ” là gì ?


21

Sử dụng phương pháp và kĩ thuật dạy học hiện đại trong bài 11- Lịch sử lớp 10 - Vì sao Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha là những nước đi tiên phong

trong các cuộc phát kiến địa lí ?

2.Nhiệm vụ:

2.1 Là “ Mảnh ghép” của ba nhóm ở giai đoạn 1

2.2 Tiến hành trao đổi, thảo luận. Ghi kết quả trên bảng phụ hoặc vào giấy A0

3. Kiến thức học sinh có thể thu hoạch được ( Tùy theo sự chuẩn bị, nhận thức

của từng nhóm )

- “ Phát kiến”: d (id.). Cái, điều phát hiện có ý nghĩa khoa học. Những phát kiến

địa lí của thế kỉ XV – XVI.

- “ Phát minh”: đg. ( hoặc d ). Tìm ra cái có cống hiến lớn cho khoa học và loài

người. Sự phát minh ra lửa thời Tiền sử, Những phát minh, sáng chế khoa học.

( Từ điển Tiếng Việt- 2001)

- “ Phát kiến địa lí ”: là quá trình đi tìm những con đường mới, vùng đất mới,

dân tộc mới của người châu Âu .

- Vì sao… ?

+ Hai nước này có vị trí địa lí thuận lợi ( có bờ biển, bến cảng ... )

+ Nền kinh tế hàng hóa của hai nước này khá phát triển, nhất là các thành thị ven

biển, mới có điều kiện đầu tư tiền cho các chuyến đi

+ Đều có hạm đội thuyền vào loại mạnh nhất châu Âu lúc bấy giờ, với nhiều

thủy thủ gan dạ, có tầng lớp quí tộc thượng võ hiếu chiến.

KẾ HOẠCH BÀI HỌC

Môn học: Lịch sử - lớp 10

Bài 11: TÂY ÂU THỜI HẬU KÌ TRUNG ĐẠI ( tiết 2 )


22

Sử dụng phương pháp và kĩ thuật dạy học hiện đại trong bài 11- Lịch sử lớp 10 I. Mục tiêu

Học xong tiết học này, học sinh đạt được

1. Kiến thức

- Hiểu được những nét chính về hoàn cảnh ra đời của phong trào Văn hóa

Phục hưng.

- Nắm được những thành tựu chính của Văn hóa Phục hưng.

- Thấy rõ Văn hóa Phục hưng có giá trị nhân văn sâu sắc, tính phản phong

mạnh mẽ, song chưa triệt để.

2. Kĩ năng

- Rèn luyện khả năng phân tích, phê phán, thấy rõ sự lạc hậu của giai cấp

phong kiến và Giáo hội, hiểu được nguyên nhân của phong trào Văn hóa Phục

hưng.

3. Thái độ

- Giúp học sinh thấy rõ được những giá trị văn hóa của loài người trong thời

kì Phục hưng, từ đó có ý thức trân trọng và gìn giữ những giá trị văn hóa đó.

4. Định hướng năng lực hình thành

4.1 Năng lực chung:

- Năng lực tự học.

- Năng lực giải quyết vấn đề.

- Năng lực giao tiếp.

- Năng lực hợp tác; Năng lực sử dụng CNTT

- Năng lực sử dụng ngôn ngữ.

4.2 Năng lực bộ môn:

- Tái hiện sự kiện, nhân vật lịch sử.

- Xác định mối liên hệ, tác động giữa các sự kiện lịch sử với nhau.

- So sánh, phân tích, khái quát hóa. GV Đào Mạnh Tưởng Trường THPT Nguyễn Thiện Thuật

23


- Nhận xét, đánh giá rút ra bài học lịch sử .

- Thông qua sử dụng ngôn ngữ lịch sử thể hiện chính kiến của mình về các

vấn đề lịch sử.

II. Chuẩn bị của thầy và trò

1. Chuẩn bị của thầy:

- Máy chiếu, máy tính xách tay.

- Phiếu học tập; Tư liệu lịch sử

- Bảng phụ hoặc giấy A0, A4, bút dạ.

2. Chuẩn bị của trò :

- Sách giáo khoa lịch sử lớp 10, vở ghi, bút viết, thước

- Giấy A4, A0, bút dạ

III. Các hoạt động dạy – học

1. Ổn định lớp

2. Kiểm tra bài cũ

3. Tổ chức dạy học

3.1 Khởi động : Cho học sinh xem một đoạn video về các gương mặt tiêu

biểu phong trào Văn hóa Phục hưng.

3.2 Hoạt động hình thành kiến thức

Nội dung Hoạt động của

giáo viên

Hoạt động của

học sinh

Năng lực

hình thành

GIỚI THIỆU BÀI

Trong giai đoạn phát triển ban đầu, giai cấp tư

sản đã kế thừa những tinh hoa văn hóa của Hi

Lạp và Rô-ma cổ đại, xây dựng cho mình một

nền văn hóa mới tự do - Văn hóa Phục hưng.

- Năng lực

tự học.


24


3. Phong trào

Văn hoá Phục

hưng

- Hoàn cảnh

- Thành tựu

- Tính chất

( Nội dung )

- Ý nghĩa

Để tìm hiểu hoàn cảnh nào dẫn đến phong trào

Văn hóa Phục hưng ? Những thành tựu chính,

ý nghĩa của phong trào. Chúng ta cùng tìm

hiểu trong tiết học này.

- Năng lực

giải quyết

vấn đề.

- Năng lực

hợp tác.

- Năng lực

sử dụng

CNTT

- Tái hiện

sự kiện,

nhân vật

lịch sử

HỌC BÀI

Sử dụng kĩ thuật

mảnh ghép để tổ chức

giờ học.

Giai đoạn 1:

“Nhóm chuyên sâu”

Chia lớp thành

3 nhóm

Nhóm 1: Phong trào

Văn hoá Phục hưng

xuất hiện trong hoàn

cảnh lịch sử nào ?

Nhóm 2: Nêu những

thành tựu chính của

phong trào Văn hoá

Lắng nghe để nắm

chắc việc học theo kĩ

thuật mảnh ghép

Giai đoạn 1:

“ Nhóm chuyên

sâu ”

- Lớp học được chia

đều thành ba nhóm.

- Giao nhiệm vụ cho

các nhóm

- Kết thúc giai đoạn

1, đảm bảo mỗi

thành viên trong

nhóm đều nắm

vững và có khả

năng trình bày lại

được cho các bạn ở


25


4. Cải cách tôn giáo và Chiến tranh nông dân

a) Cải cách

tôn giáo

( Đọc thêm )

- Nguyên nhân

- Nội dung

- Tác động

b) Chiến

tranh nông

dân Đức

( Đọc thêm )

Phục hưng ?

Nhóm 3: Nêu nội dung

và ý nghĩa của phong

trào Văn hoá Phục hưng

?

Giai đoạn 2:

“Nhóm mảnh ghép”

Nhóm 1:

- Những nét chính về


Phục hưng ?

- Lập sơ đồ tư duy về


Phục hưng.

Nhóm 2: Lập bảng so

sánh những điểm tích

cực và hạn chế của văn

hóa Hi Lạp và Rô-ma

với phong trào Văn hóa

Phục Hưng.

nhóm khác, trong

giai đoạn tiếp theo.

Có ghi kết quả vào

vở.

- ( Phụ lục1)

Giai đoạn 2

“ Nhóm mảnh

ghép ”

- Sau khi hoàn

thành nhiệm vụ ở

giai đoạn 1, mỗi học

sinh từ các nhóm

“chuyên sâu” khác

nhau hợp lại thành

các nhóm mới, gọi

là “nhóm mảnh

ghép”

- Sau đó, nhiệm vụ

mới được giao cho

các nhóm

“ mảnh ghép ”.

- Nhóm thống nhất

nội dung

- Xác định

và giải

quyết mối

liên hệ, tác

động giữa

các sự kiện

lịch sử với

nhau

- So sánh,

phân tích,

khái quát

hóa.

- Nhận

xét, đánh

giá rút ra

bài học lịch

sử .

- Năng lực

giao tiếp.

- Năng lực


26


- Tình hình

nước Đức

trước chiến

tranh

- Kết quả

- Nguyên nhân

thất bại và ý

nghĩa lịch sử.

( ghi ra giấy khổ

A0, bảng phụ )

- Đại diện nhóm

trình bày kết quả.

- Nhóm còn lại

nhận xét theo kĩ

thuât 321.

- ( Phụ lục 2)

sử dụng

ngôn ngữ.

3.3 Hoạt động thực hành Ghi nội dung cơ bản vào vở học tập cá nhân.

3.4 Hoạt động ứng dụng Giải thích khái niệm “ Văn hoá Phục hưng ”

3.5 Hoạt động bổ sung

- Giáo viên bổ sung, chốt ý. Nhắc học sinh trả lời câu hỏi trong sách giáo khoa.

Phụ lục 1 ( Dùng ở giai đoạn 1 “Nhóm chuyên sâu” )

NHÓM 1


1.Mục tiêu: học sinh tìm hiểu được hoàn cảnh lịch sử dẫn đến phong trào Văn

hoá Phục hưng.

2.Nhiệm vụ:






27

Sử dụng phương pháp và kĩ thuật dạy học hiện đại trong bài 11- Lịch sử lớp 10 * Hoàn cảnh

+ Xã hội: Bước sang giai đoạn hậu kì trung đại, giai cấp tư sản mới ra đời, tuy có

thế lực về kinh tế, song lại chưa có địa vị xã hội tương ứng, họ mong muốn xoá

bỏ trở ngại phong kiến.

+ Khoa học- kĩ thuật: cùng với việc con người bước đầu nhận thức được bản chất

của thế giới ( với những phát minh khoa học, phát kiến địa lí… ) giai cấp tư sản

muốn xây dựng nền văn hóa của mình.

+ Trong tình hình đó, thế giới quan, hệ tư tưởng của chế độ phong kiến, của

Giáo hội Kitô vẫn giữ những quan điểm lỗi thời, và là trở ngại nặng nề cho sự

phát triển của quan hệ sản xuất TBCN, sự phát triển của giai cấp tư sản. Cuộc

đấu tranh để giành quyền thống trị về tư tưởng tất nhiên phải nổ ra.

NHÓM 2


1.Mục tiêu: Tìm hiểu những thành tựu chính của phong trào Văn hoá Phục

hưng.

2.Nhiệm vụ :





* Thành tựu

- Văn học và nghệ thuật: là thành tích sáng chói nhất trong Văn hóa Phục hưng


28

Sử dụng phương pháp và kĩ thuật dạy học hiện đại trong bài 11- Lịch sử lớp 10 + Văn học: thành tựu nổi bật nhất là thơ, tiểu thuyết và kịch ( Đan-tê, Ra-bơ-le,

Xécvantéc, Sếchxpia, Đê-các-tơ …)

+ Nghệ thuật: gồm cả hội họa, điêu khắc và kiến trúc. Tiêu biểu có Lêôna đơ

Vanhxi, Mikenlănggiơ, Raphaen, Rembran … ). Những tác phầm nổi tiếng:

Lagiôcông, Bữa tiệc cuối cùng; Bích họa trang trí trần nhà thờ Xíchxtin ở điện

Vatican.

- Khoa học - kĩ thuật:

+ Về khoa học, tiêu biểu có Côpécních, Brunô, Galiê ( phủ nhận thuyết Địa tâm,

chứng minh thuyết Nhật tâm ).

+ Về kĩ thuật với những phát minh như: thuật ấn loát, súng và hỏa pháo, địa bàn

nam châm, vẽ những hải đồ chính xác …

NHÓM 3


1.Mục tiêu: Tìm hiểu nội dung và ý nghĩa của phong trào Văn hoá Phục hưng ?

Giải thích khái niệm “ Văn hoá Phục hưng ”

2.Nhiệm vụ :





* Nội dung:

- Văn hoá Phục hưng đã lên án nghiêm khắc Giáo hội Kitô, tấn công vào trật tự

xã hội phong kiến.


29

Sử dụng phương pháp và kĩ thuật dạy học hiện đại trong bài 11- Lịch sử lớp 10 - Đề cao giá trị nhân bản và tự do cá nhân.

- Coi trọng khoa học – kĩ thuật, xây dựng thế giới quan tiến bộ.

* Ý nghĩa: - Đây là cuộc đấu tranh công khai đầu tiên trên lĩnh vực văn hóa, tư tưởng của

giai cấp tư sản chống lại giai cấp phong kiến lỗi thời.

- Cổ vũ và mở đường cho văn hóa châu Âu phát triển hơn.

* Khái niệm: Văn hoá Phục hưng là khôi phục lại tinh hoa văn hóa xán lạn của

các quốc gia cổ đại Hi Lạp, Rô - ma và sáng tạo nền văn hóa mới của giai cấp tư

sản.

Phụ lục 2 ( Dùng ở giai đoạn 2 “ Nhóm mảnh ghép ” )

NHÓM 1


1.Mục tiêu : - Những nét chính về phong trào Văn hoá Phục hưng.

- Lập sơ đồ tư duy về phong trào Văn hoá Phục hưng.

2.Nhiệm vụ :

2.1 Là “ Mảnh ghép” của ba nhóm ở giai đoạn 1. Tiến hành trao đổi, thảo luận.

2.2 Lập được sơ đồ trên bảng phụ hoặc vào giấy A0.Văn hoá Phục hưng

1a - Hoàn cảnh 1b - Thành tựu 1c - Nd, ý nghĩa

+ Xã hội: giai cấp tư sản mới ra đời+ Khoa hoc - kĩ thuật: bước đầu nhận thức được bản chất

+ Văn học: Đan-tê, Ra-

bơ-le, Xécvantéc,

Sếchxpia, Đê-các-tơ …

+ Nghệ thuật: tiêu biểu

* Nội dung - Lên án nghiêm khắc Giáo hội, tấn công vào trật tự xh phong kiến. - Đề cao giá trị nhân bản và tự do cá nhân.


30


của thế giới + Chế độ phong kiến, Giáo hội Kitô vẫn giữ những quan điểm lỗi thời. Cuộc đấu tranh để giành quyền thống trị về tư tưởng tất nhiên phải nổ ra.

có Lêôna đơ Vanhxi,

Mikenlănggiơ,

Raphaen, Rembran … ).

+ Về khoa học có

Côpécních, Brunô,Galiê

+ Về kĩ thuật: có thuật

ấn loát, địa bàn nam

châm, vẽ những hải đồ

chính xác

- Coi trọng KH-KT* Ý nghĩa: - Đây là cuộc đấu tranh trên lĩnh vực văn hóa, tư tưởng của giai cấp tư sản - Cổ vũ và mở đường cho văn hóa châu Âu phát triển hơn.* Khái niệm: là khôi phục lại tinh hoa văn hóa xán lạn của các quốc gia cổ đại Hi Lạp, Rô - ma và ...


31



32


NHÓM 2


1.Mục tiêu : Lập được bảng so sánh những điểm tích cực và hạn chế của văn

hóa Hi Lạp và Rô-ma với phong trào Văn hóa Phục Hưng.

2.Nhiệm vụ :

2.1 Là “Mảnh ghép” của ba nhóm ở giai đoạn 1

2.2 Tiến hành trao đổi, thảo luận. Lập được bảng so sánh vào giấy A0.

3. Kiến thức học sinh có thể thu hoạch được ( tùy theo sự chuẩn bị, nhận

thức của nhóm ) So sánh Hi Lạp và Rô-ma Văn hóa Phục Hưng

Tích

cực

(1a)

- Tồn tại và phát triển trên nền tảng của nền DC chủ nô, chế độ chiếm nô.+ Tư tưởng triết học được hình thành trên nền tảng của thành tựu KHTN, ít bị chi phối bởi tôn giáo+ Đã tạo nên nền nghệ thuật hoàn mĩ, đậm tính hiện thực, được dùng làm tiêu chuẩn, mẫu mực.+ Những hiểu biết về K.học đến thời Hi Lạp và Rô-ma mới trở thành khoa học.

- Mang tính chất tư sản tiến

bộ:

+ Chống giáo hội và phong

kiến

+ Đề cao giá trị con người

và tự do cá nhân

+ Đề cao tinh thần dân tộc

Hạn

chế

(1b)

+ Những tư tưởng triết học duy vật còn

mang nặng tính thô sơ, máy móc

+ Chế độ chiếm nô, dựa trên sức lao động của nô lệ, bóc lột nô lệ. Nô lệ là lực lượng lao động chính, làm ra sản phẩm nuôi sống XH nhưng có địa vị thấp kém nhất trong xã hội. Họ chỉ được coi là “ công cụ biết nói ”, chủ có toàn quyền, kể cả quyền giết họ.

+ Chưa triệt để chống Giáo

hội và phong kiến

+ Ủng hộ sự bóc lột để làm

giầu. Họ đề cao những đức

tính như: “ khôn ngoan”,

“ nghị lực”, “ kiên nhẫn”,

mà thực chất là gian ngoan,

xảo quyệt.


33


Khi hai nhóm đã hoàn thành, nội dung được ghi ra giấy A0, giáo viên cho

đại diện nhóm lên trình bày, thành viên các nhóm khác nghe, góp ý bổ sung theo kĩ

thuật 321. Cuối cùng giáo viên bổ sung, chốt ý.

2.4. Một số lưu ý khi tổ chức dạy học có áp dụng kĩ thuật mảnh ghép - Một nội dung hay chủ đề của bài học, phải bao gồm trong đó các phần nội

dung hay chủ đề nhỏ. Những nội dung/ chủ đề nhỏ đó được giáo viên xây dựng

thành các nhiệm vụ cụ thể giao cho các nhóm. Cần lưu ý nội dung của các chủ đề

nhỏ phải có sự liên quan gắn kết chặt chẽ với nhau.

- Nhiệm vụ nêu ra phải hết sức cụ thể, đảm bảo tất cả mọi học sinh đều hiểu

rõ và có khả năng hoàn thành nhiệm vụ.

- Khi học sinh thực hiện nhiệm vụ tại các nhóm “ chuyên sâu” giáo viên cần

quan sát và hỗ trợ kịp thời để đảm bảo các nhóm hoàn thành nhiệm vụ đúng thời

gian qui định và các thành viên đều có khả năng trình bày lại kết quả thảo luận của

nhóm.

- Thành lập nhóm mới “nhóm mảnh ghép” cần đảm bảo có đủ thành viên

của các nhóm “chuyên sâu”. Sau đó, giáo viên giao nhiệm vụ mới, nhiệm vụ mới

phải đảm bảo tính khái quát, tổng hợp kiến thức trên cơ sở nội dung kiến thức học

sinh đã nắm được từ các nhóm “chuyên sâu”

- Để đảm bảo hiệu quả của hoạt động nhóm, cần phân công nhiệm vụ cụ thể

cho một số thành viên: trưởng nhóm, thư kí ...

- Khi hoạt động nhóm, cần có sự hỗ trợ, phát triển kĩ năng tự học và tự quản

của học sinh. Để đạt mục tiêu chung của bài thì sẽ có nhiều mục tiêu thành phần và

từng học sinh phải hoàn thành mục tiêu thành phần. Trước khi có thể học theo

nhóm, mỗi học sinh sẽ phải học cá nhân, hoàn thành mục tiêu thành phần, nếu có


34

Sử dụng phương pháp và kĩ thuật dạy học hiện đại trong bài 11- Lịch sử lớp 10 điều gì chưa hiểu thì nhờ nhóm hoặc giáo viên giúp đỡ. Cuối cùng học theo nhóm

là để hoàn thiện các mục tiêu khác.

2.5. Kết quả thực nghiệm sư phạm Những lớp

đã dạy

Lượt dạy

trên lớp

Lượt giáo

viên dự

Đánh giá định tính

Giáo viên Học sinh

10A2, 10A4,

10A5, 10A6 08 50

Đã áp dụng

thành công Kĩ

thuật mảnh ghép

và Sơ đồ tư duy

-Tiếp cận được năng lực học sinh. -Học sinh tích cực học

Đánh giá qua kết quả kiểm tra thường xuyên, định kì

Câu 1: Trình bày nguyên nhân và điều kiện của những cuộc phát kiến địa lí.

Câu 2: Phân tích hệ quả của các cuộc phát kiến địa lí.

Câu 3: Phân tích hoàn cảnh lịch sử dẫn đến phong trào Văn hoá Phục hưng.

Câu 4: Trình bày nội dung và nêu ý nghĩa của phong trào Văn hoá Phục hưng ?

Giải thích khái niệm “ Văn hoá Phục hưng ”

Câu 5: Lập bảng so sánh những điểm tích cực và hạn chế của văn hóa Hi Lạp và

Rô-ma với phong trào Văn hóa Phục Hưng.

Bảng đối chiếu so sánhNhững lớp không áp dụng kĩ thuật mảnh ghép và sơ đồ tư duytrong

dạy học

Đạt điểmkhá, giỏi

( %)

Những lớp có áp dụng kĩ thuật

mảnh ghép và sơ đồ tư duy trong

dạy học

Đạt điểmkhá, giỏi

( %)

10A1, 10A3, 10A7, 10A8

50% 10A2, 10A4,10A5, 10A6

80%


35

Sử dụng phương pháp và kĩ thuật dạy học hiện đại trong bài 11- Lịch sử lớp 10 III . KẾT LUẬN

1. Phân tích kết quả nghiên cứu

Như vậy, qua hai bảng kết quả thực nghiệm sư phạm ở trên, tôi rút ra một số

kết luận như sau:

1. Các đồng nghiệp, nhà quản lí, học sinh đều nhận thấy việc áp dụng Kĩ thuật

mảnh ghép và Sơ đồ tư duy vào soạn giảng ở môn lịch sử là có hiệu quả. Kĩ

thuật này đã tiếp cận, phát huy được năng lực học sinh. Kiến thức hình

thành cho học sinh đạt được ở bốn mức độ: nhận biết, thông hiểu, vận dụng

thấp, vận dụng cao.

2. Kết quả kiểm tra, đánh giá: Những lớp dạy theo Kĩ thuật mảnh ghép và Sơ

đồ tư duy có kết quả cao hơn những lớp dạy theo cách truyền thống.

3. Trong điều kiện cơ sở vật chất, đội ngũ nhà giáo, thói quen học tập của học

sinh, cách kiểm tra đánh giá … như hiện nay. Các nhà trường phổ thông, các

giáo viên dạy môn lịch sử hoàn toàn có thể sử dụng Kĩ thuật mảnh ghép và

Sơ đồ tư duy vào soạn giảng.

2. Ưu điểm của kĩ thuật mảnh ghép

Kĩ thuật mảnh ghép tạo ra hoạt động đa dạng, phong phú, học sinh được

tham gia vào các hoạt động với các nhiệm vụ khác nhau và mức độ yêu cầu khác

nhau. Trong kĩ thuật mảnh ghép đòi hỏi học sinh phải tích cực, nỗ lực tham gia và

bị cuốn hút vào hoạt động để hoàn thành vai trò, trách nhiệm của mỗi cá nhân.

Thông qua hoạt động này hình thành ở học sinh tính chủ động, năng động,

linh hoạt, sáng tạo và có tinh thần trách nhiệm cao trong học tập đối với chính

mình và các bạn trong lớp. Đồng thời hình thành ở học sinh kĩ năng, năng lực giao

tiếp, trình bày, hợp tác, giải quyết vấn đề.....


36


Việc học của học sinh trở thành trung tâm của quá trình dạy học, được giáo

viên quan tâm, hỗ trợ. Học sinh tự tin hơn, tham gia tích cực hơn vào các hoạt

động học, tất cả học sinh được tạo điều kiện để phát triển năng lực học tập, học

sinh tự tin, mạnh dạn đề xuất ý kiến hoặc yêu cầu giáo viên giải đáp những thắc

mắc khi không hiểu bài.

3. Ưu điểm của lược đồ tư duy

- Các hướng tư duy được để mở ngay từ đầu;

- Các mối quan hệ của các nội dung trong chủ đề trở nên rõ ràng;

- Nội dung luôn có thể bổ sung, phát triển, sắp xếp lại;

- Học sinh được luyện tập phát triển, sắp xếp các ý tưởng.

4. Điều kiện thực hiện

Để hoạt động đạt được hiệu quả cao, giáo viên cần hình thành ở học sinh

thói quen học tập hợp tác và tính chủ động, tinh thần trách nhiệm trong học tập.

Đồng thời, giáo viên cần theo dõi quá trình hoạt động của các nhóm, để đảm bảo

tất cả mọi học sinh ở các nhóm, đều hiểu nhiệm vụ và hoàn thành nhiệm vụ được

giao.

Đặc biệt, ở giai đoạn 2, mọi thông tin ở các nhóm “chuyên sâu” đều phải

được trình bày, cung cấp đầy đủ. Nếu một thành viên nào đó trình bày không rõ

ràng, đầy đủ thì phần thông tin đó bị khiếm khuyết, điều đó ảnh hưởng tới kết quả

hoạt động của nhóm khi thực hiện nhiệm vụ tiếp theo và chắc chắn không hiệu quả

nếu giáo viên không can thiệp, hỗ trợ kịp thời.

Cần nhanh chóng thay đổi cách đánh giá học sinh, theo hướng phát triển

năng lực người học, ra đề theo hướng mở, nhìn nhận đánh giá sự kiện, hiện tượng

lịch sử theo hướng đa chiều, tránh phiến diện, một phía, áp đặt.


37


5. Đề xuất

Các cấp quản lí cần tăng thêm quyền chủ động cho giáo viên được lựa chọn

nội dung, dung lượng kiến thức, cách thức tổ chức lớp học. Để giáo viên chủ động

hơn trong áp dụng kĩ thuật, phương pháp dạy học tích cực. Các cấp quản lí, phải

luôn giữ vai trò là người bạn đồng hành cùng giáo viên để cùng nhau tháo gỡ

những khó khăn trong giảng dạy. Cần tạo điều kiện và giúp đỡ giáo viên trở thành

người biết quan tâm, suy ngẫm sau khi dạy, dự giờ. Biết xây dựng tập thể sư phạm

thành cộng đồng học tập chuyên nghiệp. Có như vậy, mới tạo được niềm tin, sự an

tâm, thân thiện và gần gũi với mọi người. Từ đó mới tập hợp được trí tuệ tập thể

nhằm nâng cao chất lượng giáo dục.

Đối với người dạy: sau khi đã nắm vững kĩ thuật dạy học tích cực, họ cần

chủ động trong việc sắp xếp lại nội dung, cấu trúc bài giảng sao cho phù hợp với

đối tượng người học, trên cơ sở đó giáo viên có thể chủ động, sáng tạo trong việc

vận dụng vào thực tiễn giảng dạy. Như vậy, với người giáo viên, trước hết họ có

quyền sở hữu việc dạy học của mình, sau đó người giáo viên hãy làm cho bài học

trở nên đơn giản và dễ hiểu.

Đối với đồng nghiệp, người dự giờ: người dự giờ đồng nghiệp chỉ đưa ra các

ý kiến nhận xét, góp ý về giờ học theo tinh thần trao đổi, chia sẻ, lắng nghe mang

tính xây dựng. Các ý kiến thảo luận, góp ý tập trung vào phân tích các hoạt động

của học sinh: học sinh học như thế nào ( mức độ tham gia, hứng thú và kết quả

học tập của từng em …). Cùng suy nghĩ, tìm ra nguyên nhân vì sao học sinh chưa

tích cực tham gia vào hoạt động học, học chưa đạt kết quả … và đưa ra các biện

pháp thay đổi cách dạy nhằm đạt được mục tiêu của bài học, tạo cơ hội học tập cho

mọi học sinh, không có học sinh bị “bỏ quên” trong quá trình học tập.

Cách sắp xếp lớp học cũng cần linh hoạt hơn, số lượng học sinh trong một

lớp không được quá đông, trang thiết bị, đồ dùng, phương tiện dạy học … cũng cần GV Đào Mạnh Tưởng Trường THPT Nguyễn Thiện Thuật

38

Sử dụng phương pháp và kĩ thuật dạy học hiện đại trong bài 11- Lịch sử lớp 10 được trang bị đầy đủ hơn đến từng lớp học … từ đó quan hệ giữa học sinh với học

sinh trở nên thân thiện, không có sự phân biệt giữa học sinh giỏi và học sinh kém,

học sinh có ý thức giúp đỡ nhau cùng tiến bộ. Muốn vậy, các em học sinh cũng

cần có thời gian để làm quen với thay đổi này.

Như vậy, Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục, trong đó có thay đổi phương

pháp dạy học, giáo viên cũng không thể thay đổi ngay lập tức mà cần có thời gian

để mọi người chấp nhận, có thời gian cho giáo viên thuần thục khi thực hiện mô

hình này. Cùng với đổi mới SHCM dựa trên NCBH không phải để ép buộc giáo

viên thay đổi hoàn toàn phong cách dạy học của họ và loại bỏ hoàn toàn cách dạy

trước đây.

Cuối cùng, tất cả giáo viên và học sinh cần cùng nhau bắt đầu ngay trong

mỗi bài học và ở mỗi môn học để thực hiện yêu cầu của đổi mới căn bản và toàn

diện giáo dục nước nhà. Nhà quản lý không nên đưa phương pháp, kĩ thuật dạy

học tích cực vào trường học một cách hời hợt và càng không nên tiến hành đổi

mới nhà trường theo mô hình này như một phong trào, sẽ không giúp cải thiện

được chất lượng dạy học.


39

Sử dụng phương pháp và kĩ thuật dạy học hiện đại trong bài 11- Lịch sử lớp 10 TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. BCHTW số 29-NQ/TW Về đổi mới căn bản, toàn diện Giáo dục và Đào

tạo

2. Nguyễn Lăng Bình ( Chủ biên ), Dạy và Học tích cực một số phương pháp

và kĩ thuật dạy học. NXB ĐHSP, Hà Nội, 2010.

3. Phan Ngọc Liên ( Tổng Chủ biên ), Lịch sử 10 ( cơ bản và nâng cao ). NXB

Giáo Dục, Hà Nội, 2006.

4. Bộ Giáo dục và đào tạo, Dạy học và kiểm tra, đánh giá kết quả học tập theo

định hướng phát triển năng lực học sinh. Môn Lịch sử cấp THPT ( Tài liệu

lưu hành nội bộ ). Hà Nội, 2014.

5. Bộ Giáo dục và đào tạo, Tài liệu tập huấn tổ trưởng chuyên môn ( Tài liệu

lưu hành nội bộ). Hà Nội, 2013.

6. Nguyễn Mạnh Hưởng ( Chủ biên ). Về định hướng ứng dụng CNTT và sử

dụng các phương pháp dạy học tích cực trong môn lịch sử ở trường phổ

thông. Hà Nội, 2014.

7. Báo Giáo dục & thời đại Chủ nhật, số 12 ( 22.3.2015).

8. Báo Giáo dục & thời đại, số 245 ( 13.10.2015).

9. Báo Giáo dục – Đào tạo Hưng Yên, Chào mừng ngày nhà giáo Việt Nam 20

– 11, ( 11-2014).


40

Sử dụng phương pháp và kĩ thuật dạy học hiện đại trong bài 11- Lịch sử lớp 10 Lời cam đoan: đây là bản Sáng kiến kinh nghiệm do bản thân tôi viết, không sao

chép nội dung của người khác.

Mĩ Hào, ngày 20 tháng 03 năm 2016

Người viết

Đào Mạnh Tưởng

XÁC NHẬN CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC

TRƯỜNG THPT NGUYỄN THIỆN THUẬT

Tổng điểm: ............................. Xếp loại: ......................................

TM. HỘI ĐỒNG KHOA HỌC

CHỦ TỊCH – HIỆU TRƯỞNG

Đỗ Đình Thành


41



Documents

Sử dụng phương pháp và kĩ thuật dạy học hiện đại trong bài 11- L