S THAM GIA CA TR EM TRONG BO V TR EMDch t ti liu ca Lin minh V s
an ton ca tr em
Phn 1: Nhn bit xm hi tr em GII THIUMc ch ca phn ny l m bo rng tr
em bit quyn ca mnh l g, th no l xm hi tr em, v khm ph cm gic an ton
v khng an ton. Bi tp 1 tp trung v quyn tr em. Bi tp 2 xc nh nhng g
tr cm thy an ton hoc khng an ton v ni tr em khin tr c cm gic an ton
v bo v. Bi tp 3 tm hiu c th cc hnh thc xm hi (thn th, tnh cm, tnh
dc v sao nhng).
Bi tp 1.1: Quyn tr emLu : Bi tp ny ph hp cho c tr b v tr ln. Tuy
nhin, cn iu chnh cho ph hp vi nhm tr m bn ging dy.Mc tiu Gip tr hiu
c quyn ca mnh l g v lm th no lin kt quyn vi nhu cu v trch nhim. Gii
thiu cho tr em rng nhng quyn ny bao gm quyn c bo v v quyn c tham
gia.Nhng im chnh cn ghi nh Mi tr em u c quyn v bn phn c quy nh
trong Cng c LHQ v Quyn Tr em (UNCRC) thng qua vo nm 1989. Cc nc ph
chun cng c ny c ngha v thc hin UNCRC UNCRC bao gm quyn ca mi tr em
c bo v khi b tn hi v quyntham gia vo cc quyt nh c nh hng n tr
em
Trang thit b cn thit lm hot ng ny bn s cn:- Ti liu v Quyn tr em,
tt nht l bn vit cho tr em- Giy (hoc giy dn vi nhau) ln cho 1 tr
trong nhm nm.- Stickers biu quyt (ty chn).- Sp mu, giy, bt.- Cu
chuyn v quyn tr em (nu c)Chun bT ri/quyn sch nh v Quyn tr em
Module One
Phn 1: Nhn bit xm hi tr em Cc bc tin hnh1. Gii thch hot ng ny tm
hiu quyn v trch nhim ca tr em. Tt c mi ngi u c quyn v tr em c quyn
tr em nhm m bo tr pht trin v khe mnh. Khi chng ta c quyn, iu ny c
ngha l chng ta c trch nhim nhng ngi khc cng c hng quyn ca mnh.-
Quyn: nhng g con cn thit phi c (thc n, ch , nc sch, chm sc sc khe,
vui chi).- Trch nhim: nhng g tr nn lm g cng vi ngi khc v cho ngi
khc (tn trng quyn ca ngi khc, gip nhau)2. ngh 1 tr tnh nguyn nm
xung mnh giy ln trn sn nh: v phc tho hnh nh c th. Nn chia lm 2 nhm,
1 nhm tr n v 1 nhm tr nam.3. Yu cu tt c cc tr em ngi xung quanh cc
bn c th. Yu cu cc em suy ngh v tt c nhng iu m tr em cn v vit chng
ln bn c th. Ging vin gip h phn bit gia nhng g tr em cn (thc phm,
nc, qun o, an ton) v nhng gtr em mun (tin, in thoi di ng) Tho
lunThng qua v bn c th, tr em tho lun v cc nhu cu sauThc phm* S yu
thng * Sc khe * Gio dc * Bo v * Tn trng * tt hn ni tr n* Qun o *
Thi gian chi * Chm sc ch n ung cn bng * c trao quyn 4. Nhn vo danh
sch tr lit k, hy hi tr xem nhu cu no cn phi c. Ging vin gii thch
cho tr mt s thuc v quyn v 1 s thuc v mong mun. C th chun b 2 loi th
mu, 1 mu v Quyn v 1 mu v Mong mun (v d in thoi)Quyn c bo v* Quyn c
gio dc* Quyn ng gp kin * Quyn c qun o mc * Quyn c lng nghe * Quyn c
tn trng * Quyn c c gi tr* Quyn c thc n * Quyn c khe mnh5. Chia s vi
tr em t ri/ti liu v Quyn tr em v mi cc em chia s, t cu hi. 12 |
Module One: Children Recognise Child Abuse
6. Gii thch quyn ca tr em c th c chia thnh bn nhm quyn v vit vo
mi gc ca bn c th: nhm quyn sng cn, nhm quyn pht trin, nhm quyn bo
v, nhm quyn tham gia.
7. ngh mi em chn ba quyn quan trng nht i vi mnh. Tr em c th dung
bt nh du bn cnh cc quyn khc nhau.
8. Yu cu cc em chn ba quyn chim a s phiu v tho lun lm th no quyn
nyc th c thc hin, v d: Nhng g cn lm m bo quyn c bo v
9. Kt thc bi tp bng cch yu cu tr em to thnh mt vng trn v yu cu
cc em ln lt chia s nhng g cc em hc c t bi tp ny. Phn 1: Nhn bit xm
hi tr em |Module One
Phn 1: Nhn bit xm hi tr emBi tp 1.2: Cm gic an ton v khng an
tonMc tiuMc tiu ca cc hot ng ny l gip tr em hiu v pht trin vn t vng
lin quan n cm gic an ton v khng an ton. Mt s hot ng ph hp cho tr em
ln tui hn v mt s cho tr nh v vy hy la chn hot ng ph hp vi nhm tr em
mnh ging dy.Cc im chnh cn nhTrong tnh hung tng t, mt s tr c th cm
thy an ton v mt s tr khc li cm thy khng an ton v ty thuc vo tri
nghim ca ring mnhTr c th by t cm gic 'an ton' v 'khng an ton'Cn xc
nh 1 s ni trong cng ng tr em c th cm thy khng an ton Cc hot ngGii
thiu cm gic an ton v khng an ton1. Thu ht s quan tm ca lp bng cch t
mt ly nc gia ca bnv sau t trn cc cnh ca bn n gn nh ri khi. Hi cc
em: Cc nc an ton hoc khng an ton?2. Tip theo, hi xem nhng g lm cho
mi ngi cm thy an ton? Nhng g lm cho tr cm thy an ton? 'V d: c chm
sc, dnh nhiu thi gian vi bn b, i do chi vi ngi mnh quen bit ... 18
| Module One: Children Recognise Child Abuse
1. ngh cc em khoanh trn nhng ni cc em cm thy an ton. V d: nh,
trng Sau ngh cc em nh du (X) vo nhng ni cc em cm thy khng an ton
(chng hn nh ng giao thng, nhng ngi ln khc, nhng a tr khc).2. Khi c
lp kt thc,cc nhm cho nhau xem kt qu ca mnh. Vi tr b hn c th lm bi
tp ny vi c lp. Tr ln hn c th v hay tho lun nhng iu c th xy ra tip
theo t 2 bn ban u.3. Hi c lp: Th no l an ton? Mi ngi c cng cm gic
an ton/khng an ton vi cng mt a im hay khng? V sao cc bn li c cm gic
khc nhau? Lun lun thy an ton c phi l iu tt khng? (V d: Nu khng thy
an ton khi gn ng ln s gip chng ta cn thn hn. Ging vin cn nhn mnh vi
tr rng hu ht tr cm hy an ton, nu khng thy an ton cc em cn phi ni vi
ngi khc.T vng v cm gic an ton v khng an ton1. Hi cc em ngh n t g
khi nghe t an ton v khng an ton. Hy ngh v nhng a im m cc em , ngh v
nhng ngi xung quanh em, v cch mi ngi ni chuyn, v cm xc ca mnh2. Vit
nhng t ln 2 hnh: 1 dnh cho nhng cm gic an ton v 1 dnh cho nhng cm
gic khng an tonPhn 1: Nhn bit xm hi tr em | 19Module One
Phn 1: Nhn bit xm hi tr emm pc nui dngc chm scc bo vHnh phc
Cm gic an tonS hiC nn lnhKhng c yu thngNguy himiCm thy au nCm
gic khng an ton
3. Yu cu cc em hnh dung ng i t nh n trng hc ca mnh v nh li xem
iu g khin em cm thy an ton, iu g khin em cm thy khng an ton.20 |
Module One: Children Recognise Child Abuse
Vt b nhng t ng ng ght1. Cung cp cho mi tr vi ci ch mu mu v t
giy. Mi cc em vit nhng t ngi ln ni v cc em khin cc em cm thy tn
thng 2. Nu c thi gian, c th tho lun vi cc em v cc t , hi cc em cm
thy nh th no. C th lm hot ng ny vi nhm nh. Hy cc em chia s cu chuyn
ca mnh theo cch m cc em mun.Cho php tr em tho lun v nhng cm xc su
sc hn tc ca ring mnh.3. Sau khuyn khch cc em qun i nhng thng tn ny
bng cch nm cc t giy va vit vo thng rc. Hon thnh nt cu1. ngh cc em
ng thnh vng trn. Nu c hn 10 tr, c th chia thnh 2 nhm. 2. a cho mi
nhm 1 qu bng. Mi cc em hon thnh nt cu trc khi nm bng cho bn khc.
Ngi bt c bng s hon thnh nt cu:- T cm thy an ton khi- T cm thy khng
an ton khi.Trong trng hp tr khng thch chia s nhng cu chuyn ring t
ca mnh th ging vin c th chia s v d chung chung, chng hn nh: T cm
thy khng an ton khi nhn thy 1 con nhn c hoc t cm thy khng an ton
khi qua ng vo gi cao im. Khng gian an ton (dnh cho tr ln hn)1. Hot
ng ny c th tin hnh ngoi tri hoc nu phng tp hun ca bn c iu kin2. ngh
tr em i v cc hng khc nhau nhng vn gi nguyn khong cch gia mnh vi tt
c mi ngi khng qu gn cng khng qu xa. 3. ngh cc em di chuyn nhanh hn
v nhanh hn na cho n khi cc em bt u chy nhng vn yu cu gi khong cch4.
Cui cng, cc em ngi li v cng tho lun: Khng gian nh th no mi ngi cm
thy an ton? Khi no th khng gian b thay i? V d khi i vi m ng Chng ta
s ni vi ngi khc th no khi ngi bc vo khng gian c nhn ca chng ta?Dng
li (p dng cho tr ln)1. ngh tr ng thnh 2 hng, quay mt li vi nhau sao
cho thnh tng cp.2. ngh tr nhm mt v bt u bc n gn nhau 1 cch chm ri.
Cc em s ng vo nhau. 3. ngh cc em m mt nhng khng chuyn ng. Hi c nhm
xem cc em cm thy th no khi ng rt gn nhau.4. Lm li bi tp nhng ln ny
ch c 1 tr i v hng tr cn li. Tr cn li s ni Dng li khi cm thy khng
thoi mi khi tr kia n gn. Khi kt thc, ni cc em nhn li cc i xem khong
cch khc nhau th no.5. Nhc li bi tp ln na, ln ny th i vai gia 2 tr6.
C nhm cng tho lun: Khng gian an ton l g? Khng gian ca mi c nhn l g?
Em c th Dng li khi cm thy khng thoi mi khi c ai bc vo khng gian c
nhn ca mnh khng? V sao?Phn 1: Nhn bit xm hi tr em | 21Module
One
Phn 1: Nhn bit xm hi tr em.Bi tp 1.3: Tm hiu v xm hi tr emLu :
Bi ny c 5 hot ng tm hiu v xm hi tr em bao gm c xm hi th cht, tnh
dc, tinh thn, v sao nhng..Tm hiu v xm hi tr emHot ng 1:Hot ng 2:Hot
ng 3:Hot ng 4a:Hot ng 4b:Hot ng 5:n giao thngTh no l xm hi th cht v
tinh thn?Vng i v tr chi ti saoC th em l ca emS ng chmng ca, m caHot
ng 1: n giao thngMc chMc ch ca hot ng ny l gip tr em hiu v xm hi tr
em l g v lm th no gii quyt vn .Nhng im cn ghi nhnh ngha xm hi tr
emC kh nng xc nh v m t th no l xm hi tr em.Vt liuTm ba n giao thng
c mu v mu xanh. m bo mi em c 1 tm mu v 1 tm mu xanh.Chun bV hnh di
y vo giy hoc v trn cc tm ba v ct thnh 5 vung, gia l Xm hi tr em l
g? V 4 loi hnh xm hi tr em 4 gc22 | Phn 1: Nhn bit xm hi tr em
Xm hi thn th:lm au c th nh b nh, m, ct Xm hi tnh dc l bt c hnh
vi ng chm hoc khng ng chm ca ngi ln hoc tr ln hn vi tr nhm tha mn
nhu cu tnh dc Th no l xm hi tr emXm hi tinh thn: Li ni hay hnh ng
tc ng ln tr khin tr s hi, bt hn hoc cm thy v ga tr Sao nhng: T chi
cung cp cc nhu cu hoc quyn li c bn ca tr (thc n, nh , qun o, gio
dc, chm sc y t) a cho mi tr 1 tm th v 1 tm th xanhKhi lm bi tp ny
vi tr nh cha bit ch, cn v biu tng ca 4 loi hnh xm hi.Vit 6 tnh hung
vo cc mu giy ring bit v a cho mi nhm 6 tnh hung ny.Module One
Phn 1: Nhn bit xm hi tr em.Tun rt hiu ng v hay ni nhiu, chng chu
ngi yn lng nghe cha m hay thy c gio. Tun lun lun gp rc ri. Tun thng
cng bn b i bong vo sng ch nht. Mt hm cc bn nhn thy tay v mt Tun c
nhiu vit bng v Tun tr nn rt t ni.Giang l c b c bit. Giang khng i li
c mt cch bnh thng. Em khng i hc v thng nh b ct vo gc bn em khng b
thng khi i ra ngoi.S 8 tui v em gi S 3 tui. m no m em cng i lm 2
ting trc khi c em n trng 2 anh em. Trong sut thi gian , m cc em xem
TV hoc chi a vi nhau.Lng v Mnh chi bng vi bn b. Mnh ghi bn nhng Lng
ci l qu vo khng tnh. 2 tr ci nhau v Lng nh Mnh.Cui tun Phng thng n
thm nh ch mnh. Trc y Phng rt thch vic ny nhng gi y Phng khng cn
thch th na. Khi Phng mt mnh vi ngi ch, ngi ch thng hn v ng chm vo c
th em theo cch khin em s hi v cm thy kh chu.Trang thng dng my tnh
th vin ca trng. Em rt thch gi th in t cho bn b. Mt hm, em nhn c
email t 1 cu bn ni cng bng tui em. Cu bn t ra kh d chu. Cu ngh em
gi nh ca mnh v bt u kt bn vi nhau qua email. Sau mt thi gian th t,
cu bn ngh gp Trang. Trang rt ho hc. Quy trnh1. ngh cc em gi tay nu
cc em bit Xm hi tr em l g; ngh cc bn gi tay ln lt k li cc bn ngh xm
hi l g. Ghi li tng s em tham gia, s em gi tay v kin ca cc em 2. Ln
lt s dng ln lt 5 yu t ca s xm hi tr em, gii thch cc yu t vi cc
em3Chia lp hc thnh 4 nhm vi cc v tr khc nhau trong phng. a mi nhm
mt b, ln lt xm hi thn th, xm hi tnh dc, xm hi tinh thn v xao nhng.
Ging vin ng gia cc nhm v ngh cc nhm c to, th no l xm hi tr em. Ln
lt mi thnh vin ca mi nhm c to ni dung ca cc th 4. ngh tr em t v hoc
cng vi mt bn khc v s xm hi tr em ch s dng tiu 5. Vi tr ln ngh mi
nhm suy ngh v du hiu trnh by/miu t hnh thc ca xm hi. Nhc nh cc em v
cc kiu khc nhau ca du hiu chng hn .6. Vi tr nh hn hy s dng cc du
hiu m cc bn chun b. S dng cc du cch hiu qu v hu ch gip tr em nh cc
hnh thc xm hi k cc gip cc em t th hin li cc du hiu trong cc hot ng
sau. 24 | Phn 1: Nhn bit xm hi tr em
Xm hi thn th: Lm au n hay c hnh vi bo lc i vi c th ca tr. V d
nh, tt, ct, chem.. Xm hi tnh dc: Bt k s tip xc tnh dc hoc e da quan
h tnh dc vi tr em.XM HI TR EML GXm hi tinh thn: bt k li ni hay vic
lm vi tr hay trc mt tr khin cho tr thy s hi, khng vui v hay cm thy
v dng ,Sao nhng: Khng p ng nhng nhu cu c bn ca tr ( nh thc n, ni ,
qun o, gio dc, y t)etc.) khi nhng nhu cu c kh nng c p ng7. a tr hai
th, mt th c du gch cho mu , mt th c du tch mu xanh v pht cc th/t
kch bn8. Chia lp hc thnh 5 nhm, ngh cc em c kch bn (phng theo kch
bn p dng cho mi nhm). ngh cc em quyt nh cu chuyn no l xm hi tr em v
ti sao cc em li ngh nh vy. Ni vi cc em sn sng trnh by kch bn vi c
lp9. Nhc c lp lng nghe cn thn cc kch bn. Nu ng vi nhm trnh by l xm
hi hy gi tm th c du tick mu xanh v nu khng ng hy gi tm ba c gch cho
(k c c chun b bi hai ngi)10. Mi nhm c mt bn miu t li kch bn ca mnh
v quyt nh l xm hi tr em hay khng v ti sao. Phn cn li ca nhm s a ra
cc th xanh hoc th . Hy hi li cc em l do ti sao cc em li quyt nh nh
vy. Thc hin hot ng ny vi nhm tr ln hn c th s dng phng php cu hi di
chuyn, mi c nhn s tr li bng cch di chuyn v pha ng hoc khng ng sau
ngh cc em chia s mt cch t nguyn l do ti sao cc em la chn nh vy.
Phng php ny rt hu ch khi gi nhng cuc tranh lun. 11. ngh cc em chia
s bt c iu g khc nu cc em ngh l xm hi tr em. V d: Ly tin t mt tr em
ang lm vic hoc khng tr tin cho cng vic ca cc em (n l). S dng hu ht
thi gian ca mt tr em bng cch bt tr git , nu n, trng tr m khng cho
em n trng hay vui chi.12.Theo nhm 2 bn, cc em chia s nhng iu cc em
hc c trong c bi hc va ri v chia s kin vi c lpPhn 11
Phn 1: Nhn bit xm hi tr em.13. Nu thch hp, tng hp bi hc bng cch
a cho cc em hp cu hi v kin (Mt hp bng ba cng c np pha trn). ngh cc
em vit cc cu hi v kin cho vo trong hp cho cc dn trnh vin c. Khi tr
em c th s dng hp cho cc chia s ca cc em th iu quan trng l phi cc em
bit iu g cn gi b mt iu g khng. Khuyn khch cc em ghi tn trn cc phiu
hi.Hot ng 2: Th no l xm hi thn th v tinh thnMc ch Mc ch ca hot ng
ny l gip tr em hiu th no l xm hi thn th v xm hi tinh thn v cc em s
phi lm g nu iu xy ra vi mnh hay vi cc bn khcNhng im cn lu Gip tr em
hiu th no l xm hi thn th, th no l xm hi tinh thn Nhng hnh pht khc
nghit ca cha m hay thy c gio l xm hiNhng tr em ang chu bt k hnh thc
xm hi no u cn gip Chun bPho to bng di vo giy c ln hoc v ln bngQuy
trnh1. Gii thch vi tr th no l xm hi. S dng cc thng tin trang 3 cho
la tui v iu kin ca tr em m chng ta s lm vic 2. ngh tr xem li bng
(trang tip theo). Bng ny c xy dng t cu tr li ca cc em tiu hc Vit
Nam khi tr li cu hi: Thy c gio pht em th no Em cm thy th no i vi
nhng gio vin pht cc em nh vy
Thy c gio pht em th no?Em cm thy th no khi b pht? Em thy tht vng
trc c lp v xu h vi cc bn khc EM thy tht vngEm thy bun v au kh v thy
c gio nn em n kin thc ch khng phi bo lcHnh nh thy c trong tm tr em
b bi xuEM thy hong sEm thy gin v khng mun i hc nang xng gi hai tay
lnTt Bt ng phi nng hay chy quanh sn trngQu xung mp sc cnh ca bc
thangBt ung nc mui Bt hc sinh tt ln nhauLy nc xa Trng pht tinh thn
kiu qut mng, em ra l tr ci hay phn bit i x Ngun: Mt d n ca Plan ti
Vietnam nhm gii quyt vn trng pht v bo lc trong nh trng.3. Theo nhm
hai em, ngh cc em tho lun v ghi ra cc hnh thc trng pht m cc em bit
hoc chng kin. Nu ph hp, ngh cc em cho bit cc hnh pht lm cc em thy
th no4. Vi c lp, lp 2 danh sch t cc kin ca cc em5. Mi tr s chn v
hoc din kch th hin mt tnh trng ca mt tr b trng pht. ngh tr vit di
bc tranh hoc a vo v kch mt gii php thay th m khng phi qu gay gt Bc
tranh ca em th hin mt gio vin ang nh 3 bn hc sinh v cc bn y ni
chuyn ring trong lp. Trn n li nhng vt bm tm trn c th cc bn, rt t.
Gio vin s dng mt ci roi v yu cu cc bn qu xung di tri nng v ung nc
mui. Vic cc nh n cc bn l mun cc bn ha khng ti phm na..6. Kt thc phn
ny bng cch ni chuyn vi cc em v nhng lc cc em xm hi tinh thn hay thn
th. kin ca cc em c th c nhng v d ca cch thc k lut truyn thng 7. Mi
cc em s dng hp cu hi v kin nu cc em c nhng cu hi khng mun chia s vi
c lpModule One
Phn 1: Nhn bit xm hi tr em. Trng hp in hnhTrong hot ng ca d n
phng chng xm hi thn th v tinh thn tr em ca Plan Vit Nam Qung Ngi,
mt cuc hi tho c t chc cho gio vin v ph huynh. Cc bn nh din mt vowe
kich v vic b nh v b sao nhng nh v trng nh hng t cc bn nh th no. Sau
khi hi tho kt thc mt thy hiu trng chia s rt nhiu bc cha m vn cho
rng Yu cho roi cho vt ght cho ngt cho bi nhng chng ra u bit rng iu
ny khng lm cho cc em tt ln; trong thc t nhng nh hng lu di i vi tr
em l rt nghim trng. Mt nghin cu ca mt t chc phi chnh ph cho bit 95%
s tr em trong nghin cu cho bit b xm hi v tinh tn hoc/v th cht bi
cha m, thy c gio v nhng ngi ln xung quanh.Trng hp in hnh ca mt nhm
trTrong qu trnh khc phc hu qu trn ng t Haiitii nm 2010, t chc
Tearfund xy dng 70 nhm tr Leogane, mt s trng s c s h tr ca nh th a
phng. Mt trong nhng nhm c h tr bi cc s Francoise v Monette; h c 130
hc sinh t 3 -14 tui, sinh hot 2-3 ln mi tun.Cc b S dy tr em nhng bi
ht v chm sc sc khe, phng nga bnh tt; h cng cung cp a im an ton ni
tr em c l tr em gia nhng kh khn v au kh. S nhit tnh ca Francoise v
Monettes cho CLB v nim am m i vi gio dc cho tr em tao nn s khc bit.
CLB tr thnh mt ni th v nht i vi tr em Gressier, gip cc em vt qua
nhng tn thng sau trn ng t.
Hot ng 3: Vng i v tr chi Nhng ti sao Mc ch Mc ch ca hot ng ny l
gip cc em hiu sao nhng: th no l sao nhng, l do pha sau v tr em c th
phn ng li th noNhng im mu cht mi ngi cng suy ngh v nhng nhu cu c bn
ca tr em tm xem ci g l nguyn nhn ca sao nhng hiu nhng iu tr em c th
lm nu cc em khng c p ng nhu cu ca mnhPhng tin cn thit Bt, giy, giy
ghi nh (giy giao vic)Chun bV hnh mt em b lm trung tm ca vng trn1.
Theo nhm 2 hoc 3 em, ngh tr em v hnh mt bn cng tui vi mnh trung tm
ca vng trn. t tn cho bn (khng ging tn bt k bn no trong nhm)2. ngh
cc em tho lun nhu cu ca mt a tr bt u bng nhng nhu cu c bn nht3. ngh
cc em vit hoc v biu tng cho cc nhu cu c bn trong nhng mu giy nh hoc
(giy giao vic)4. ngh cc em t nhng nhu cu xung quanh bc tranh tr em,
v tr cng gn vi hnh cng quan trng vi bn tr 5. Sau khi cc nhm hon
thnh, sn phm s c treo ln to thnh mt trin lm nh, mi ngi cng tham
quan sn phm ca cc nhm khc. 7. ngh cc em tr li nhm mnh v di chuyn v
tr ca cc nhu cu c bn. V d: thc n hay nh Yu cu cc em to ra 1-2 cu v
ngi bn ca nhm mnh khi khng c nhu cu c bn ny. V d: bn y khng c thc n
mc d gia nh bn khng thiu n, bn y lun b i8. i vi c lp, ngh cc nhm c
li cc cu ca nhm mnh. Sauk hi hon thnh, c nhm cng ng thanh nhc li cu
hi: Nhng ti sao. Yu cu cc kin tnh nguyn tr laowif cu hi ti sao bn y
khng thc n. V d: Gia nh bn y khng mun bn y n cng c nh. Li mi c nhm
ng thanh nhc li Nhng ti sao; sau , tr li vi kin ti sao gia nh bn y
khng mun bn y n cng c nh. Lm 3-4 ln tr chi ny, chng ta s c mt cu
chuyn ca c nhm v bn y. Bn gi ny khng c n no mc d nh c thc n cho mi
ngi; bn y lun lun b i. Gia nh bn y khng mun bn y n nhiu. Bn y l con
gi v anh em ca bn y u l con trai. Con trai c coi trng hn trong nh,
con trai c n no, mc m, c i hc .9. Vi c lp, ngh mi nhm cng vit nhng
cu chuyn vi tr chi Ti saoModule One
Phn 1: Nhn bit xm hi tr em.10. La chn 1-2 nhm k li cu chuyn ca
mnh cho c lp11. tr em ngh cc em c th lm g nu khng c p ng c nhu cu
ca mnh? Chng hn bn y c th lm g12. Tng hp bi hc vi c nhm. Hi li c lp
xem cc bn hc c g v nguyn nhn ca sao nhng v kin ca cc bn v vic tr em
c th lm g khi b sao nhng .Hot ng 4a: C th ca em l ca em (dnh cho tr
b)Mc tiuNhm nng cao nhn thc ca cc em v xm hi tnh dc tr em, gip cc
em xc nh c xm hi v c bin php phng trnh.Nhng im chnh cn lu Gip tr
ngh n nhng ng chm khin tr cm thy d chu v nhng ng chm gy kh chu cho
tr
Gip tr hiu rng khng ai c ng chm vo ngi tr theo cch tr khng thch,
ngay c l cha m hoc ngi no rt gn gi vi tr. m bo rng tr phi k li nu b
ai ng chm vo tr theo cch tr khng thch.Chun bChun b 1 bn trnh by ngn
cho phn nyTin trnh1. Ni cc em v hnh c th (xem hnh di y) vo t giy
hoc s tay ca mnh
2. ngh cc em v nhng nt gch vo hnh nh nhng b phn ca c th m khi
ngi no trong gia nh, bn b ng chm vo khin cc em cm thy hnh phc vi cc
l do khc nhau: th hin tnh yu thng th hin s quan tm a cho em mt ci g
Gii thch vi tr rng c th c v nhiu bn c th khc nhau v mi tnh hung khc
nhau s a li nhng cm nhn khc nhau. Gii thch vi cc em rng vic ng chm
b phn no ca c th cng nh cch ng chm cng rt quan trng3. ngh tr v nhng
b phn trn c th ni m bn b hoc gia nh khng ng chm. Mt s tr gi l b phn
kn (s c 1 s b phn khc na chng hn nh sau c, tai, mt trong i Cc b phn
ny s rt khc nhau ty thuc vo tnh hung v loi ng chm). iu quan trng ca
bi tp ny l tr ngh v by t v cm gic ca s ng chm an ton v khng an ton.
4. Tho lun c nhm ln cu hi: cc em nn lm g hoc ni g khi c ai tm cch
ng chm vo c th theo cch mnh khng thch, v d: T khng thch cu chm vo t
nh vy, ng lm nh th na. ng ng vo chu. Lm nh th l khng tt u. Lm n ng
ng vo chu. Hy chu mt mnh C th ca chu l ca chu. khng phi ca bc m bc
ng vo. Nu c ng vo chu nh vy, chu s mch m chu Dng li, chu khng
thch5. Lm con ri bng ngn tay ci, hoc t lm con ri bng giy bo c. 2
con ri ni chuyn vi nhau,1 con ni vi con kia v vic b 1 ngi khc ng
chm theo cch m con ri ny khng thch. 2 con ri trao i vi nhau, khuyn
nhau nn ni g v lm g. Sau , 2 con ri i vai. 6. Cho c nhm ln xem v ri
v mi tr em t cu hi v tr li cc cu hi.7. Ni vi cc em rng nu c ai c
tnh ng chm/s m cc em theo cch cc em khng thch th cc em phi k li vi
ngi ln v vic ny. Gii thch vi cc em rng nu tt c tr em lm c vic ny v
tt c mi ngi trong cng ng bit rng tr em c th k v xm hi tr em th c th
ngn nga c xm hi tnh dc.8. ngh cc em thc hnh li cc mu i thoi v c th
cho thm cc nhn vt ty tng bi cnh, v sau s vic xy ra th c k li vi ngi
ln.9. Cho cc em nghe bi ht Em i, hy kModule One
Phn 1: Nhn bit xm hi tr emHot ng 4b: Biu ng chm (dnh cho tr
ln)Mc tiuNhm nng cao nhn thc ca cc em v xm hi tnh dc v t cc em c th
nhn bit xm hi tnh dc v c nhng hnh ng kp thiNhng im chnh cn nhHiu c
u l ng chm an ton v u l ng chm khng an tonTr hiu rng khng ai c quyn
c ng chm vo c th tr theo cch tr khng thch, cho d ngi l cha m hoc
ngi gn gi vi tr. m bo rng nu ai ng chm vo tr theo cch tr khng thch
th tr phi k li cho ngi ln.Chun bChun b 1 phn trnh by ngn gii thiu
bi gingPhoto biu ng chm (hoc v ln bng)Tin trnh1. Bt u bng cch hi
bao nhiu tr bit v ng chm an ton v ng chm khng an ton. Bn no c kin
th gi tay. Sau , m xem c bao nhiu em gi tay c th ghi li s em lm nh
gi cui bi. 2. Gii thiu mt s s ng chm tch cc, chng hn nh mt s ngi
thch c ngi mnh yu qu m mnh. Hoc tr em s hnh phc hn khi c m p, b
bng. Nhng i khi ng chm cng gy kh chu cho chng ta v mt s b phn trn c
th ca chng ta l b phn ring t, khng ai c ng chm vo. 3. a cho mi tr 1
biu ng chm, hoc ngh cc em v vo s tay ca mnh.
Biu ng chmGio vin khng cng gii tnhM1 = Thng xuyn2 = Khng bao gi3
= Thnh thongBBn b ca gia nhBn bngng chmmHnV nhGh chtC/thc ltvo4. ph
hp, ngh mi em in vo Biu ng chm, c th 2 em lm vi nhau hoc lm theo c
nhm. V d, nu bn cm thy thoi mi khi c b m m, hy in 1 vo c ct b m v
dng m5.Tho lun vi c nhm xem c loi ng chm no lun lun l tt khng, chng
hn nh khi m m p hoc c ng chm no lun lun khin ta cm thy khng an ton
nh l khi ngi l gh cht chng ta. Hi cc em v sao? 6.Hi cc em s lm g nu
cc em b ng chm theo cch m cc em khng thch. Ni vi cc em rng iu quan
trng nht l cc em cn phi k li cho ngi ln v s vic xy ra. Nu tt c tr
em u lm c vic ny v cng ng bit tt c cc em u lm vic ny th s ngn chn c
vic ng chm theo cch m tr em khng thch. 7. C th cn nhc gip cc em dng
1 v din v s ng chm an ton v khng an ton, sau k li vi ngi ln ng tin
cy. V d, v kch v 2 tr em, 1 em khng ni v cng ngy cng s hi. Em cn li
s a ra nhng li khuyn bo v gip bn/ V kch c th din vi cha m v nhng
ngi khc . Cui v din c th thm phn hi p. Cn m bo v din thc t v bao gm
nhng ngi trong cng ng c th gip tr. Cc hot ng khcSng tc chuync hoc k
chuyn ny cho cc em nghe:K ngh h no Trang cng n chi v li nh c ch
thnh ph. Khi cn nh, Trang rt thch ch. Ch thng mua chi cho em, v cho
em ci trn lng. Mt ln, ch s m vo b phn kn ca Trang khi ch c 2 ngi
nh. Khi em 11 tui. Vic khin em rt s hi v bun ru. Ngi ch ni rng l 1
b mt v Trang khng c k vi ai. Trang ni vi m khng mun n nh c ch na
nhng khng ni l do v sao. M Trang rt tc gin v bo em phi nghe li..Ngi
lAnhB mChChCModule One
Phn 1: Nhn bit xm hi tr emTho lun: Trang nn lm g tip? Hy th tng
tng em l bn ca Trang (hoc anh trai hay ch gi), v Trang k chuyn ny
cho em nghe. Em s lm g v ni g? Du tay trn ct1. ngh cc em in du tay
mnh trn ct, v xung quanh bn tay v t mu bn tay ca mnh. 2. Tho lun vi
cc em: Bn tay c th lm c vic tt g? (v d: gip chng ta sng to, gip
chng ta lm vic, gip chng ta ng chm vo vt g ) C phi ng chm no cng tt
khng? ng chm no l tt, ng chm no l khng tt? V sao ng chm khng tt li
khng tt? Khi chng ta b ng chm khng tt, chng ta nn lm g v ni g? (Dng
li, t khng thch, bc i i, chu s mch b m chu y). Ht to ChyNi vi cc em
l nu c ai n gn cc em theo cc em khng thch, hoc nu cc em b bt phi s
vo ngi khc theo cch cc em khng thch, hoc khi cc em s hi v bt c l do
g hoc khi cc em ni ngi dng li nhng ngi vn tip tc, cc em nn: Ht to H
Chy Chy.Mi ngi s n gip khi cc em bo Chy. Cc em nht nh phi ni vi ngi
ln cc em tin cy v sao cc em s hi1. Lm theo cp, 1 tr ng vai ngi l yu
cu tr i cng vi hn2. Tr khc ht to Chy, v chy 3. i vai c 2 tr cng thc
tp (Chn a im ni tr c th ht to m khng nh hng n ngi khc!)
Kings and Queens ClubBiu c hiVi tr ln hn, c th s dng biu c hi
khm ph ch v xm hi tnh dc, c bit l ni v nhng a im c cc loi hnh xm hi
ph bin. m bo rng cc bn bit cch x l khi tr tm s vi bn v v vic b xm
hiHot ng 6: Cnh ca ng v cnh ca mMc tiu tr nhn thc v k nng k li vi
ngi khc v vic b xm hiNhng im cn ghi nhCn hiu rng c ngi ln v tr em c
th gip cc em b xm hiChun bTm 1 ni c cnh ca M hoc khn qung c ng
vai..Module One
Cu lc b Vua v N HongTrung tm cng ng StJohn Nairobi xy dng mt
phng php tip cn tr em c o gip tr em gi an ton cho mnh v cng ng bo v
cc em. Tr em s tham gia CLB Vua v n hoang ni cc em c gip xy dng lng
t trng ca mnh. Tr em s hc cch xc nh v trnh xa xm hi tnh dc.Cng thi
gian , cng ng cng c khuyn khch nm trch nhim bo v mi tr em. n nm
2002, 1500 tr em tnh nguyn tham gia s kin ln nhn c nhng bng (eo
trn) hay vng tay biu trng ca s cam kt ca cng ng trong bo v cc em.Tr
em cng hc v cch i u vi xm hi. V d, nu ai c tnh ko mt em vo x ti vi
nh xu, cc em hy ku go tht ln CHY thu ht s ch ca mi ngi Nu c ai hi
ti c gp chuyn g rc ri khng, ti s ni l ti khng Phn 1: Nhn bit xm hi
tr em.Cc bc thc hin1. ng 1 bn ca m v ni Khi kh khn xy ra, tr cm thy
tc gin, c n, bun b v cm thy khng cn g sng na. Thay v c nhiu c hi th
gii bn ngoi (ch tay ra pha ngoi cnh ca), tr cm thy cnh ca cuc sng
ng (ng ca li) 2. i m hoc qung khn ng vai 1 ngi khc v ni Ti l Mai.
Ti tng gp kh khn. Ti bit iu l sai. Ti cm thy khng vui v cm thy khng
th chia s vi ai c. Ti thy mnh c rt nhiu kh khn, rc ri. Mi rc ri dng
nh l 1 cnh ca ng sp trc mt. Hy gip ti tm cch m cnh ca ra. 3. Hy s
dng cc tng lit k di y, mt ngi ln ng vai cn b c th ni Ti tng b xm
hi, nhng , v hon thnh nt cu. V vi mi cu ni, hy ng ca li4. Yu cu tr
lm vic theo nhm 2 ngi v ni 1 cu no m ca cho Mai, chng hn Ti s k cho
ngi ln bit5. Yu cu 1 em tnh nguyn ng gn ca v ni Ti s k chuyn vi ngi
m ti tin cy. Nu c lp ng , tr c th m ca. tng cho tr ching caTi s gi
b mtTi s giu mnhLu : c th chnh sa ph hp vi bi cnhM caTi s ni ra b
mt ca mnhTi s i chi cng bn bTi khng ni nu b bn b tru trc Ti s nh bn
gip Ti s mang theo b mt bn mnh nu khng c g xy raTi s khng nh ai gip
Ti s nhn xem c vn g khng v quyt nh nh ai gip Ti s nh ai m mnh tin
cy gip Ti khng tin l c ai c th gip c mnh..Ti s tin tng ai .6.Tho
lun Vic ngh ra tng m cnh ca d hay kh? Cc em c ngh tng m cnh ca gip
Mai khng? Nhng suy ngh tch cc c gip mi ngi ng u vi cc vn kh khn? Nh
th no? Tr em c th gip cc bn c cm gic khng an ton khng? Nh th no?7.
Kt thc hot ng bng cch hi c nhm xem cc em hc c g t bi hc ny. Nu nhm
ln, c th chia thnh cc nhm nh (khong 10 em/nhm)..
.
Phn 2: Tr em t bo v mnh v bn b an tonGii thiuTrong phn 2, cc bi
tp trang b cho tr em cc k nng cn thit c hnh ng bo v mnh ti gia nh,
trng hc v cng ng ca mnh. Bi tp 1 gip tr em c vn t vng v kinh nghim
th hin cm xc ca mnh. Bi tp 2 gii thiu qu trnh ra quyt nh mt cch h
thng. N gip ghi nhn v cung cp c ch i ph vi cc kh khn m tr c th gp
phi gip cc em v bn b mnh c an ton. Bi tp 3 gii thiu cng c gip tr sp
xp v u tin cc hot ng lin quan ti bo v tr em. Cng c ny gip tr em to
ra cc tng hnh ng t bo v mnh v bn b.BI TP 2.1: NI RA CM XCMc chGip
tr pht trin vn t vng lin quan ti cm xc m tr c th t tin s dng.Nhng
im chnh cn nhMi ngi u c nhng cm gic/ cm xc, chng chi phi, nh hng
chng taChng ta c th la chn hnh ng th no vi nhng cm xc khc nhauC th
c cm gic bt cht nhng nh hng lu di vi chng taChng ta c th ni v cc cm
xc v din t chngChun bChn mt hoc hai trong s cc hot ng gi v lp k
hoch thc hin cn thn, bao gm mt hot ng xy dng lng tin lc u v mt hot
ng nh gi vi tr em khi kt thc. Nn chia thnh hai phn hot ng, mi phn
45 pht thay v tin hnh lin tc trong 90 pht..Thc hinChn hai trong s
cc hot ng sau. Nh mt hot ng nh gi b sung, hy hi tr xem cc em hc c
cch ni ra cm xc ca mnh nh th no sau mi hot ng.
38 | Phn 2: Tr em t bo v mnh v bn b an ton
Xc nh cc hnh thi khun mt1. V biu gm 6 hoc nhiu hn cc hnh thi
khun mt2. Yu cu cc em trao i theo cp xem mi nt mt th hin iu g. (Nu
thy cc em gp kh khn vi cng c ny, hyi gi cho cc em nhng t ph hp c th
ghp vi mi hnh thi khun mt, v d: yu, ght, hnh phc, bun au, gin d,
tht vng, bi ri, ngc nhin, s hi, v.v.
Hot ng tip theoNu thy ph hp, yu cu cc em miu t hoc din th khi cc
em c mt trong nhng cm xc ny. Hnh dung/ phc ho cm xc1. a cho nhm mt
s bc nh hoc tranh ct trn bo, trn nhn vt ang th hin mt cm xc mnh2.
Yu cu cc em tho lun theo nhm nh v cc bc nh/ tranh ny: Nhn vt ang th
hin cm xc g? Ti sao cc em li ngh rng h ang c cm xc nh vy? Cc em ngh
iu g s xy ra tip theo? Cc em ngh cch thc tt nht th hin cm xc l g?3.
ngh cc em chia s kin ca mnh vi mt nhm khc4. C lp cng tho lun v cc
bc nh v thch thc cng nh li ch ca vic i mt vi cc cm xc ca mnh.Mn qu
sinh nht(ph hp vi cc tr em tng bit n vic tng qu trong gia nh)1.
Chia cc em thnh tng cp i2. Mt em s tng tng hm nay l sinh nht mnh v
ngh v mt mn qu mnh thch nhng khng ni cho bn mnh bit (mn qu phi mang
tnh thc t i vi hon cnh ca cc em)3. Em cn li th v hoc vit mt mn qu
tng cho bn4. Sau , cc em s trao mn qu tng tng cho bn ca mnh5. Hy hi
nhng em nhn c qu xem cc em cm thy th no i vi mn qu nhn c. c phi l
th cc em mun khng v nu ng th cc em thy th no? Nu khng phi th cc em
thy th no?
Phn 2: Tr em t bo v mnh v bn b an ton | 39Phn 2
Phn 2: Tr em t bo v mnh v bn b an ton
V d in hnh1Cc tr em tham gia vo hot ng Tng qu sinh nht. Cc em rt
tinh nhanh trong vic v qu cho bn ca mnh. Cc em th hin s tp trung
cao trong khi lm vic. Sau khi hon thnh, cc em trao i cc mn qu cho
nhau v trn gng mt cc em u th hin r cm xc ca cc em vi mn qu. Mt s tr
th hin s vui sng v cc mn qu l th cc em thch. Mt s em khc th tht vng
v mn qu khng nh mong i. Mt s tr thm ch ni bt vi cc mu sc th hin trn
cc mn qu. Sau cc em bt u tho lun rt si ni v cc cm xc!
Ngh thut iu khc c th1. ngh cc em lm vic theo nhm hai ngi v hon
thnh cc cu sau (bng li hoc vit ra): Nhng th lm em tc gin l Nhng th
lm em thy bun l Nhng th lm em s hi l... Nhng th lm em hnh phc l Khi
tc gin, em Khi thy bun, em Khi vui v, em2. Yu cu cc em chia s kin
ca mnh vi bn trong cp i.3. Cc em lm vic theo nhm 4 ngi v lm cc tc
phm iu khc trn c th th hin cc cm xc khc nhau nh: gin gi, vui v, bun
au, s hi.4. Sau trao i theo nhm ln, cc em s din cc hnh thi c th mnh
iu khc v cc em khc s on xem hnh thi th hin cm xc g.5. Cc em lm vic
theo nhm nh, thc hnh li vic iu khc trn c th mi nhm v c dn thm t tri
ngc vi cm xc m c th ang th hin. V d: c th iu khc ca em ang th hin s
gin d v t nhm dn ln c th li l bnh tnh.6. Chia s kt qu lm vic nhm vi
c lp.7. ngh cc em trao i v cc tnh hung m cc em phi ni ra iu tri ngc
so vi cm xc ca mnh v l do ti sao cc em phi lm nh vy.V ra cm xc1. Hy
c hoc k mt cu chuyn ngn v tr em cng tui vi nhm m bn ang lm vic.Cu
chuyn cn c hai hoc ba cnh trong nhn vt c cc cm xc khc nhau nh hnh
phc,yu thng, s hi, phn khch, v.v. Bn c th s dng cc cu chuyn c tch
truyn thng nhchuyn cu b c ting ku ca ch si.2. Cui cu chuyn, hy xc
nh cc cm xc v tho lun cng cc em.1Eunice Akayo Oyosi, SOS Childrens
Village, Kenya40 | Phn 2: Tr em t bo v mnh v bn b an ton
3. ngh tr em lm cc tm th cm xc: V khun mt, hnh dng, biu trng
(tru tng) hoc vt th (v d nh hnh con nhn gh sh) trn mi tm th th hin
cc cm xc khc nhau. V nt mt v mi cm xc trn mi tm th. T mu cho mi cm
xc mt mu khc nhau.4. Trng by cc tm th cm xc bng cch treo/ dn chng
gn nhau.5. ngh cc em i thm quan vng quanh xem cc tm th cm xc ca cc
bn khc.Hot ng tip theoTho lun cc cm xc khc nhau c trong cu chuyn.
Nu ph hp vi nhm, trong qu trnh k chuyn hoc khi kt thc, c th yu cu
cc em gi tay nu cc em c nhng cm xc tng t v th hin mu cm xc .Cc cu
chuyn v nhng cm xc ca Ngi ni K nghe1. Nhn vin ngi ln a ra mt v d v
tnh hung h c cm xc mnh m v cch h th hin cm xc . Sau , ngh cc em lm
tng t. V d: Em mt rt nhiu thi gian n trng tham gia bui hc thm. Khi
n , em khng thy gio vin ca mnh u. Em thy mt c gio khc v mt bnh tnh
vi c v ht tong ln v gin d v tht vng. Em gp nhiu rc ri v hnh ng .2.
Khi ngi ni kt thc, ngi nghe s ni. V d: Trong cu chuyn ca bn, ti thy
rng khi bn khng thy gio vin ca mnh u bn rt tc gin v tht vng; v bn
th hin iu bng cch ht ln vi ai vn khng c li trong chuyn .3. i vai
gia ngi ni v ngi nghe.4. Lm vic theo nhm t 4 n 6 em v chia s nhng
cu chuyn cng nh phn hi tng t.Ti c th gip g cho bn vi nhng cm xc ca
bn?1. Lm vic theo nhm nh, cc tnh hung ng vai vi mt ngi ang tc gin,
s hi hoc bun b. Cc em c th ng vai da trn cc cu chuyn tnh hung c
chia s trong Phn 3.2. Tip tc ng vai th hin cch mt ngi vi mt cm xc
nht nh c th th hin n bng cch khc v ngi kia c th gip bn th hin nh
vy. 3. C th mi mt hoc hai cp din tnh hung ng vai trc lp c lp tho
lun.Ni vi ti1. ngh cc em v s mng nhn, c th xem gi v d di, ch ra
nhng ngi cc em c th ni chuyn vi khi c vn . Vit bn cnh mi ngi nhng
vn m em c th ni chuyn vi ngi .
Phn 2: Tr em t bo v mnh v bn b an ton | 41Module Two
Phn 2: Tr em t bo v mnh v bn b an tonCh gi ca ti cc vn trng!M ti
mi vn lm ti s hi!Bn thn nht ca ti cc chuyn ca con trai!Ti2. ngh cc
em thc hnh mt bi tp ng vai vi bn, trong cc em ni chuyn v mt vn ca
mnh (c tht hoc tng tng).3. i vai c hai em c c hi th hin vai din khc
nhau trong tnh hung.Hi thoi chia s1. Lm hai con ri mt con l ngi
nghe v con kia l ngi ni, hai con ri i mt nhau, c th trn ngn tay hoc
cm vo que.2. Thc hnh mt cuc trao i trong mt em ni chuyn vi ngi ln v
mt chuyn kh x xy n vi mnh, v d b bn ln hn bt nt, mt ngi thn yu b
mt, mt ngi bn n trm mn ti sn qu, v.v. Mt ln na, nhn mnh vi cc em
rng cc em c th s dng tnh hung c tht hoc tng tng min sao cc em thy
thoi mi nht c th.
42 | Phn 2: Tr em t bo v mnh v bn b an ton
Cun sch cm xcy l hot ng tip theo hoc ko di hn: lm mt cun sch bng
li hoc tranh vi tr. Bn c th mi cc ngh s a phng gip cc em. Cun sch
ny c th c s dng bi tr em gip cc em truyn t, trao i cm xc ca mnh, a
ra cc cu hi cc em mun tham vn hoc cc cu chuyn cc em mun chia s. Di
y l 20 tng cho cc tiu . Bn c th to ra nhiu hn na:Vi tr nhMt tr n
can m cm mt con nhn iu g lm cho em cm thy can m?Mt tr cm thy tc gin
khi b tr khc ly ko/ chi/ ci nho. iu g lm em cm thy tc gin?Em ang lm
mt ba m gy ci ci g lm em ci khc khch?V cnh gia nh em mt ngy bun b.
Ti sao mi ngi bun?V cnh gia nh em mt ngy vui v.Ti sao mi ngi vui
v?V mt ngi em ni chuyn vi khi em bun.V ngi em ni chuyn vi khi em
thy vui v.
V mt phn thng/ chic cp. Em s trao n cho ai v ti sao?Gi s em b ng
v b au, hy v ngi c th gip em.Vi tr lnEm ang trn mt hoang o sa mc v
em ch c chn mt ngi v mt vt theo vi mnh. Em s chn ngi no v vt no?V v
tng lai ca em trn mt qu bng thu tinh.Mt bn tr cm thy ti li. Em y
thy mnh sai tri v iu g?Mt em nhn c rt nhiu qu trong ngy sinh nht ca
mnh. Em khc cm thy ghen t. Hy v th hin cm gic em thy ghen t vi
bn.Nu nh em mun chn vi tr nh ca mnh, iu s nh th no?
Mt em thy bi ri sau t vp ng ca mnh. iu g khin em bi ri?
Nu em c th bin mt vt g lm em vui v - vt l ci g?
B mt em l y t, em rt t ho v b. iu g khin em t ho?
Em va trng mt ht ging tr nh. Hy chm bn n cho ln. Tr nh l g?Em
bay trn khinh kh cu. V ni em n.Phn 2: Tr em t bo v mnh v bn b an
ton | 43Module Two
Phn 2: Tr em t bo v mnh v bn b an tonBI TP 2.2: QUYT NHXin ch y
l mt v d trong s nhiu bi tp k nng sng m cc cn b c th s dng lm vic
vi tr em, gip cc em tng cng nng lc t bo v mnh v ngi khc an ton. Cc
cn b hin trng s dng Cng c 4 p dng nhng bi tp ny trong Cng c 3, Phn
4 v Hi cc cu hi m v Lng nghe tch cc khi lm vic vi tr em. Xem thm
Phn 4 cho cc k nng khc.
Nu nh bn s dng ngn ng khc, bn c th tm ba t tng ng cng bt u bng
mt ch ci ging nhau. V d nh ting Ty Ban Nha, t chc phi chnh ph
Jacobi Mexico s dng 3 t bt u bng ch D l: Desafo, Diyuntiva and
Desenlace thay v 3 t bt u bng ch C trong ting Anh
(challenges,choices v consequences). V d, trong ting Vit c th dng 3
t: Th thch Th nghim v Thu hoch.Mc chGip tr em hc cch ra quyt nh v
ng gp c nhng gii php tt.Nhng im chnh cn hcHiu rng c cc quyt nh/ gii
php tt th cn phi c cc k nngTm hiu cc qu trnh ra quyt nhThc hnh p
dng cc qu trnh ra quyt nh.Trang thit bPa n c 3 ch Th trong qu trnh
ra quyt nhTh nghim 1Thu hochTh thchTh nghim 2Thu hochTh nghim 3Thu
hoch44 | Phn 2: Tr em t bo v mnh v bn b an ton
Pa n vi nhng du chm phc tp:Vn :Gii php:Giy trng v phc ho mt tr
emTin trnh thc hin1. a cho mi em mt t giy trng.2. V 9 du chm trn mt
mnh giy ln hoc trn bng v ngh cc em v tng t trn giy ca mnh. Yu cu cc
em ni cc du chm vi nhau ch s dng 4 ng thng. Sau khong 5 pht, ngh cc
em chia s kt qu.3. Hi cc em hc c g t bi tp phc tp ny. ( gii quyt mt
vn , c khi cc em phi nhn rng ra ngoi cc gii php thng thng).4. Trao
i v cch chng ta ra cc quyt nh: t xut hon vic ra cc quyt nh cho n
khi xy ra chuyn g t quyt nh gip chng ta khng quyt nh g cl ngi khc
quyt nh thay xem xt cc la chn v ra quyt nh ph hp.5. Gii thch rng
phn ny s tp trung vo vic xem xt cc Th nghim (la chn) v sau ra quyt
nh.6. V phc tho hnh mt tr em trn giy kh ln. Hi cc em xem cc quyt nh
no m em ny gp phi. V d: Cn phi lm g vi tnh hung lm em/ chng ta cm
thy lo lng hoc bun b (b bt nt hoc la chn tham gia mt cu lc b hay
khng)?7. Ch vo t Thch thc trn pa n v gii thch y l ch Th u tin.8. Ch
vo t Th nghim v ni y l ch Th th hai. Yu cu cc em suy ngh v cc Th
nghim (la chn) khc nhau m mt tr c th c trc khi ra quyt nh. Trong v
d ny th: Th nghim 1: Ni chuyn vi cc em khc tham gia cu lc b tm hiu
thm Th nghim 2: Tm kim mt cu lc b khc Th nghim 3: Tip tc sng m khng
tham gia cu lc b (Nn c t nht l ba Th nghim khc nhau).9. Ch vo t Thu
hoch v gii thch y l ch Th th ba. Yu cu cc em suy ngh v cc kt qu tch
cc v tiu cc ca mi Th nghim: Th nghim 1: Ni chuyn vi cc em khc tham
gia cu lc b tm hiu thm Cc em tham gia cu lc b ri c th ni cho em
nhng thng tin hu ch v khuyn khch em tham gia NHNG em bn khon l c th
em s khng thch nhng th m h thch hoc khng ph hp vi cu lc b. Th nghim
2: Tim kim mt cu lc b khc.Phn 2: Tr em t bo v mnh v bn b an ton |
45Module Two
Phn 2: Tr em t bo v mnh v bn b an ton
C th c cu lc b tt hn vi nhiu c hi hn cho em NHNG v cha th tham
gia nn em khng chc l n c gip c cho mnh khng.Th nghim 3: Tip tc sng
m khng tham gia cu lc b no khc. Em s khng phi i mt vi ri ro NHNG em
s khng c c hi c thm nim vui trong cuc sng10. Cc em tho lun theo nhm
nh, chn mt hoc hai v d khc v cc Th thch cc em gp phi v thc hnh vi
ba ch Th.11. Gii thch vi cc em rng trong cuc sng, cc em phi i mt vi
cc th thch, kh khn ca ring mnh v a ra cc quyt nh, nhng em c th hi
kin ngi khc trc khi c quyt nh cui cng12. Tm tt 3 bc vi ch Th nh mt
cng c hu ch ca qu trnh ra quyt nh.13. Tng kt bi tp vi tho lun: C bn
no c nhng quyt nh khng c tt cho lm? Liu cc bc ca bi tp 3 Th c gip g
cho em khng? Nh th no?
.
V d in hnh1Tr em tham gia ra quyt nhNhm 1 Th thch: Tr em b buc
phi kt hnCc Th nghim:1. Vng li cha m ci sm2. Trn i vi ngi thn khc3.
Bo co v vic cho cc t chc v Chng trnh phc li x hi.Cc Thu hoch ca Th
nghim 1: Cha m s vui lng Tr s ngh hc trng Nu tr c mang, cc em s phi
i mt cc vn khi mang thai v sinh n v c th cha pht trin hon chnh.Cc
Thu hoch ca Th nghim 2: Ngi thn c th h tr quyt nh ca tr v cho tr
tip tc i hc Mt s ngi thn c th c suy ngh ging nh b m tr Tr em c th
gp phi cc vn mi nh lao ng tr em hoc quy ri tnh dc.Cc Thu hoch ca Th
nghim 3: T chc/ chng trnh phc li c th h tr tr tip tc i hc T chc/
chng trnh phc li c th lm vic vi cha m gio dc h v cc nguy him ca kt
hn sm Nu cha m vn chng i, h c th phi i din vi php lut.Quyt nh: Nhm
tho lun quyt nh chn Th nghim 3.46 | Phn 2: Tr em t bo v mnh v bn b
an ton
Nhm 2 Thch thc: Tr em khng c ng phcCc Th nghim:1. Tr lm thm cc
cng vic ph kim tin mua ng phc2. Tr xin b m mua ng phc cho mnh3. Tr
b hc Cc Thu hoch ca Th nghim 1: Tr s vng mt trng khi i lm C th mt
nhiu thi gian mi kim tin mua ng phc Tr em c th th mua c ng phc.Cc
Thu hoch ca Th nghim 2: B m c th khng tin mua ng phc B m c th mua
ng phc cho cc em Tr s khng phi ngh hc.Cc Thu hoch ca Th nghim 3: Tr
s khng cn ng phc nh trng na Khng i hc trng c ngha l tr c th khng c
ni an ton cho c ngy Khng c hc, tr s gp nhiu bt li. Tr s gp kh khn
hn pht huy ht cc kh nng ca mnh.Quyt nh: Cui cng nhm quyt nh ngh cha
m mua cho ng phc. Nu cha m khng th, tr v cha m s ni chuyn vi nh
trng tm gii php khc. La chn cui cng l cho tr lm thm kim tin trong
mi trng an ton, ngoi thi gian hc trng v d nh lm vic ca hng ca ngi
thn hai gi mi ngy sau thi gian hc trng.
1 Keston Ndhlovu, EveryChild, MalawiCc hot ng thmThc hnh ra quyt
nhy l mt vi tnh hung thc hnh vic ra quyt nh. Hy khuyn khch tr tm
thm nhiu tng t cc ngun khc nh tho lun v qu trnh ra quyt nh vi bn b,
nhn vin v nhng ngi ln thch hp.
Ch ca Meena ni khng cn tin ng hc ph cho Meena na. Trc y b em
thng gi tin v nhng gn y th khng gi na. M em ni rng chc chn b s gi
tin nhng Meena khng tin vo iu . Em mun chy trn khi mi tinh m v i
xung ph tm b. Em bit ni b nhng cha bao gi n ch ng c.
Achieng chi vi mt nhm vi cc bn n nhiu tui hn em mt cht. H mun th
hin h ngi ln nh th no. Tt c bn h, tr Achieng, quan h tnh dc. Gi y h
ni vi Achieng rng em khng xng chi cng nhm na. Em cng c bn trai nhng
hai ngi cha bao gi quan h vi nhau.
Phn 2: Tr em t bo v mnh v bn b an ton | 47Module Two
Phn 2: Tr em t bo v mnh v bn b an ton
Nasir chi vi mt nhm bn trai bn nc cho cc xe but dng lng trn tuyn
ng vo thnh ph. L bn va khm ph ra rng vic trm nhng mn nh ca cc hnh
khch (hoa tai, ti xch, v.v) bng cch git chng khi xe chuyn bnh tng
tc. Nasir th khng bao gi dm th mc d c v vic kh d dng v l bn cu lun
ci ct v gi cu l thng hn.
V d in hnh1Lusungu, mt em gi 16 tui ang hc nm th ba ti trng ph
thng c s ti cng ng. Em rt vui c tham gia mt hi tho v vic ra quyt nh
s dng ba Th.Ch gi ca Lusungu ly chng khi mi ba tui v gia nh gp kh
khn v ti chnh. Hin ti, ng b ca Lusungu nui em v b em ang phi chu n
t cn m th ti gi. Lusungu gp nhiu thch thc trong cuc sng khin vic a
ra cc quyt nh tr thnh mt thch thc ln cho n khi em tham gia hi tho v
vic ra quyt nh. Em ni:
Em tng gp nhiu kh khn trong cuc sng v vic a ra mt quyt nh vn rt
kh khn i vi em. Em c th nh bn b gip nhng nhng quyt nh h a ra l khng
tt cho em. By gi em c k nng phn tch cc Th nghim/ la chn bng cch xem
xt cc hu qu ca mi la chn . Gi em c th a ra nhng quyt nh tt ri.1
Keston Ndhlovu, EveryChild MalawiCu hi tho lunVic a ra cc quyt nh l
d hay kh? iu g khin n kh khn? V d, nh hng ca tm l, bia ru v p lc t
b bn, p lc t bn trai/ bn gi, v.v. iu g khin n d dng? V d: Bit cch
chng li sc p, chc chn vi cc gi tr v mc ch ca mnh, c c cc li khuyn
tt t nhng ngi mnh tin tng. Em tng c cc quyt nh c nh hng ti ngi khc
cha? N xy ra th no? C th i lc em khng c nhng quyt nh tt nht, iu g s
xy ra? Em s lm g nu iu xy ra?
48 | Phn 2: Tr em t bo v mnh v bn b an ton
BI TP 2.3: TR EM BO V AN TON CHO TR EMMc chMc ch ca bi tp ny l
gip tr em hiu bo v tr em ngha l g v tr em c th tham gia nhng gc no
gip nhau an ton.Nhng im chnh cn nhBo v tr em l trch nhim ca mi ngi
ln t gia nh ti cng ng v nh trng.
Hu ht mi ngi khng xm hi tr em v cc t chc nh Lin minh v s an ton
ca tr em c gng m bo tt c mi ngi lm vic vi tr em c th nhn ra v c gii
php ph hp chng xm hi cng nh n lc m bo an ton cho tr, tham gia tch
cc bo v cc quyn ca tr em khi b xm hi. Tr em c th t gip mnh v bn b
to ra nhng thay i tch cc trng, nh v cng ng.
H tr ca ngi ln l rt quan trng gip tr t c iu ny.Chun bc cc tng v
hnh ng ca tr em Bi tp 1.3 trang 22.Nu bn thy vic trnh bi v xm hi tr
em l c li cho nhm tr th nn chun b trc, Bi tp 3 trang 56 c th gip bn
nhng ch dn tt.Chn mt cu hi chnh cc em tho lun.Tin trnh thc hin1. Yu
cu cc em ngi thnh cc nhm 4-5 ngi/ nhm.2. S dng S C hi (trang 50),
gii thch vi cc em rng cc em s tm hiu ch v m bo an ton cho tr hoc mt
cu hi chnh nh iu g khin tr cm thy khng an ton ti trng? Nhng cu hi
khc c th bao gm: Tr gp phi nhng kh khn no ti trng do cc bn khc gy
ra? Tr gp phi nhng kh khn no t pha ngi ln ti cng ng? Ti sao mt s tr
em cm thy khng an ton ti trng hc, nh hoc cng ng?3. Cc nhm suy ngh v
lit k khong 10 vn / kin tr li cu hi. V d, tr li cu hi iu g khin tr
cm thy khng an ton trng tr c th ch ra bt nt, trng pht, i, v.v.4. Yu
cu cc em la chn ba l do quan trng nht v lit k bn tri S C hi.5. Vi
mi mt trong s ba vn , tr tho lun mc nghim trng ca vn (tnh thch thc,
e do ti cuc sng) v mc ph bin ca n (bao nhiu ngi b nh hng, chim t l
bao nhiu trong tng s dn). Cn trao i r vi nhm trc khi cc em in vo s
gip cc em hiu r v mc nghim trng v mc ph bin. Tt c mi thnh vin trong
mi nhm u cn hiu r hai mc ny trc khi cho im nh gi.6. Cc nhm cho im
mi vn bng cch s dng h thng cho im. V d c th tham kho cch thc cho im
di y:Phn 2: Tr em t bo v mnh v bn b an ton | 49Module Two
455441313Phn 2: Tr em t bo v mnh v bn b an ton
5 im = nghim trng/ ph bit nht v 1 im = t nghim trng/ ph bin nht.
Nhng con s cho im mi vn khng phi do nhm la chn da trn bt c c s khoa
hc no m n thin v cm nhn s nghim trng ca vn . Tt c thnh vin trong
nhm phi thng nht cng mt cch cho im nu iu ny l khng th th phi tm ra
mt mc im trung bnh chung.7. Yu cu cc em suy ngh v cc c hi c th gip
tr gii quyt mi vn v nh gi thang im 5 cho n vi im 1 = mt t vic tr c
th lm, cho ti im 5 = rt nhiu vic tr c th lm.8. Cng ht cc im cho mi
vn v tho lun kt qu.9. Yu cu cc em tho lun xem cc em cn ngi ln gip g
chuyn nhng C hi ny thnh nhng hnh ng c th thc hin c (khng cn cho
im).10. ngh cc nhm cng tho lun (nu c th th ghp hai nhm thnh mt cp)
chia s cc S C hi. Mi cc nhm mi to thnh cng mt s . Li ch ca hot ng
ny nm cc trao i, tho lun ch khng phi im s c th. Nu nh cc em vit ra
cc gi nh bo co hay nng cao nhn thc th hi cc em xem nn lm th no.11.
Nu c thi gian v ph hp, c th to mt s chung ca c nhm bng cch gp tt c
nhng kin ph bin t cc s .12. Tng kt bi tp bng cch trao i cch thc cc
kin ca tr em c xem xt a vo thc hin
Di y l mt v d c tr em Sierra Leone xy dng. Cu hi c a ra l: Tr em
gp phi nhng kh khn no trng do cc bn khc gy ra?S C hi(Cc em c th a
thm cc thng tin chung nh thi gian, a im, tn, ph hp vi ni dung chi
tit tho luntask)Ch : Nhng tc ng tr em phi chu ng do ngi ln v tr khc
gy raTm quan trng vi chng taVn Mc ph bin5155Mc nghim trngTr c th lm
ti u + v dXm hi/ bc lt tnh dc bi ngi ln hoc tr em khcBt nt/ nh
nhauim: 4V d: Bo co, la ln, nh gip , tham gia cc cu lc b chia s
kinh nghim v c h tr, trao i vi b bn, nng cao nhn thcim: 4 V d: Nh
gip , bo co, nng cao nhn thc v bo v tr em, thnh lp cc cu lc b, cc
ban ngnh h tr nh trng xy dng chnh sch phng chng bt nt
im: 515V d: Ni chuyn vi ban gim hiu nh trng, xy dng iu l hnh
kim.K mnh/ nhiu tui ly thc n ca cc em nh hn, yu hn50 | Phn 2: Tr em
t bo v mnh v bn b an ton
Di y l hai chia s ca cn b thc a s dng s vi tr tm hiu v cc vn bo
v tr em.2 Bi tp vi S C hi gip tr tho lun tt cc vn v bo v tr em. Cc
em c th pht hin cc vn bo v tr em nh kt hn sm, ct b phn sinh dc n,
trng pht thn th, bo lc v trao i ci m vi nhau bng cch s dng cng c
ny. Vic m rng mi ct cng d dng vi cc em. Cc em thy thoi mi tm gii
php cho vn .
S c hi cho php tr em a ra cc vn nh hng ti tr v gip chuyn ti cc
khuyn ngh ti nhn vin. N to c hi cc em tng tc, tho lun v u tin cc vn
chnh, pht huy dn ch v s t tin ca chnh bn thn cc em.Ghi ch: S c hi c
th c s dng ngay c vi nhng tr em khng bit ch bng cch dng tranh nh
hoc k hiu th hin cc chnh. S rt hu ch nu bi tp ny c chy th vi mt ch
d dng, khng nhy cm nh vn bo v tr em. V d, tp trung vo cc ch y t nh
min dch hoc an ton ng b c th s tt hn th nghim cng c ny.
2Tabu Sarr, SOS Childrens Villages, Gambia and Sara Teklemariam
Zegu, Plan International, EthiopiaPhn 2: Tr em t bo v mnh v bn b an
ton | 51Module Two
Phn 2: Tr em t bo v mnh v bn b an ton
V d in hnh1 Ethiopia, mt cn b s dng s c hi vi cc tr em Addis
Ababa, thnh ph th , rt ngc nhin vi cch tip cn v kh nng ca cc em khi
nh gi cc vn nh hng ti tr em Ethiopia. C cho rng l mt li ch khc ca
cng c ny:Do lm vic vi cc em sng Addis Ababa, ti ngh cc em s ch phn
tch cc vn vi tr em Addis thi, nhng ti thc s ngc nhin khi tt c cc
nhm u phn tch ring cc vn vi tr thnh th v tr nng thn. Cc em xem xt
tho ng mt cch cn bng cc thc trng ca c nng thn v thnh th
1 Ref Sara Teklemariam Zegu, Plan International, Ethiopia52 |
Phn 2: Tr em t bo v mnh v bn b an ton
Bi tp 2.3: Bng biu 1S c hiCh : Nhng tc ng tr em phi chu ng do
ngi ln v tr khc gy raMc ph binVn Mc nghim trngTr c th lm ti u + v
dMc quan trng vi chng taNhng h tr t ngi ln m tr em cn thc hin cc
hot ng ny?Phn 2: Tr em t bo v mnh v bn b an ton | 53Module Two
Tr c th lm g ngn nga v t bo v mnh v bn b
31110Phn 2: Tr em t bo v mnh v bn b an ton
V d in hnh 1Tr em trong d n ca chng ti chu nhiu xm hi trng hn so
vi nh v cng ng. Cc em nhn mnh nhng vn nghim trng sau:1. Trng pht
khc nghit, v d bt cc em nh o h v sinh trong gi hc2. Tr phi khun vc
100 vin gch bng u t cng trng xy dng3. Trng pht thn th4. Gio vin tn
tnh cc em gi va n tui dy th5. Bt cc em gi n v gip vic nh gio vin nh
git qun o, nu nc, ly nc6. Xm hi tnh dcVn c cho im cao nht l xm hi
tnh dc1 Grace Masanya, Plan International, MalawiV d v vic s dng S
c hiS c hiVn Mc nghim trng1Xm hi v bo lc vi tr em ti gia nhMc ph
bin342Tm quan trng ca vn vi chng ta
Hip dm125 Nng cao nhn thc v quyn tr em thng qua cc cuc hp v pa
n; thng bo cho cc t chc v cng an khi c ngi b hip dm3 T chc cc bui
hp nng cao nhn thc v quyn tr em; - Bo co cho cc t chc, chng trnh
phc li hoc cng an (c bit nu c c quan v bo v tr em ti a phng 5 Nng
cao nhn thc cho cha m v quyn tr em thng qua cc bui hp, v kch, bi
ht, v.vKt hn sm do b g p5Tr nghin bia ru v thuc l3Ngi ln c th gip:
Tr em cn s h tr ca lnh o a phng t chc cc cuc hp cng ng ni chuyn v
vic nhn tin l vt tr cho cc c du cn l tr em.1 Keston Ndhlovu,
Everychild, Malawi54 | Phn 2: Tr em t bo v mnh v bn b an ton
Phn 2: Tr em t bo v mnh v bn b an tonModule Two
Bi tp 2.4: Lng nghe v chia s v cm gic khng an tonMc tiuKhm ph lm
th no tr c th trnh bo s vic v thu thp kin ca cc em v vic ngi ln cn
lm g gip cc em trnh bo s vicNhng im chnh cn lu Tr em cn hiu rng cc
em c th chia s v xm hi tr em vi ngi ln v ngi ln c th gip cc em Tr
em cm thy t tin ni v cch c x ca ng ln.Chun bPhoto bi tp 2.4.a3 bn c
th kch thc: 2 ci kch thc tr em v 1 ci kch thc ngi ln (c th s dng li
bn c th nhng bi tp trc hoc s dng cc con ri)
Chun b phn gii thiu th no l trnh bo s vic xm hi1 t giy to, trn
ghi Mc t tin v xp t 1 n 5
Cch thc tin hnh1. Ni ngn gn vi tr th no l trnh bo s vic b xm hi
v ti sao tr nn trnh bo s vic (khong 5 pht)2. Cho tr em 2 bn c th, 1
ca ngi ln v 1 ca tr em. Gii thch vi cc em bn c th tr em tng trng
cho 1 em b b xm hi, t tn cho em gi ny (cn lu khng khng trng vi tn 1
em no trong nhm). ngh cc em a ra v d c th, chng hn, y l bn Yn, bn y
l c b 10 tui, b bt nat trn ng i hc v, b trn lt tin v b nh. K bt nt
bt Yn khng c k vi ai, nu k li s tip tc b nh.3. Cc em tho lun trong
nhm 3 4 em: Yn cm thy th no? Yn nn lm g?4. Cc em chia s trong c nhm
ln. 5. C nhm tho lun xem Yn nn ni g vi ngi ln ( nh v trng) v s vic
xy ra v phn ng ca mi ngi v s vic th no.6. C nhm la chn 1 ngi ng vai
Yn, v 1 ngi ng vai ngi ln ng tin cy. Yn s k vi ngi ln nh hoc trng v
s vic (c th dung con ri trong bi tp ny). Cc bn khc trong nhm s quan
st. Cui v din, cc bn quan st s chia s v vic tm s v phn ng ca ngi
ln. iu quan trng l m bo cc em cm thy thoi mi khi ng kch trc m ng.
ngh cc bn khc gi trt t khi quan st. 7. ngh 2 hoc 3 nhm tr ng vai8.
Hi cc em xem cc em ngh Yn c cm gic nh th no. Vit nhng kin ca cc em
ln bn c th. 9. Ni vi cc em bn c th ngi ln tng trng cho 1 ngi ln m
Yn tin tng. Theo cc em, ngi ln s phn ng nh th no khi Yn chia s cu
chuyn ca mnh. Vit nhng cu tr li ln bn c th. 10. a tr t bi tp 2.4a.
Ni cc em c v sau hi cc em xem cc em c thch cc tng trong khng. Vi
nhng no cc em khng thch th cc em c gi g thay i khng11. Kt thc bi tp
bng cch cc em ng thnh vng trn v tng em chia s nhng iu ngi ln cn lm
khi tr em tm s vi ngi ln.12. Trc khi kt thc bi hc, ni cc em nh gi
mc t tin khi chia s vi ngi ln vo t giy vit sn
Trang bi tp 2.4.aMt s im cn tr mun ngi ln ch khi tr chia s Lng
nghe chng em ni. Hy t vo a v ca chng em Gi bnh tnh, ng hong s, v ng
tm kim s gip ngay khi ang ni chuyn vi chng em Hy chng em bit rng cc
bc/anh ch cn ni chuyn ny cho ngi khc bit Hy gip chng em hiu rng
chng em khng c li Hy hi chng em cc cu hi m chng hn nh cu hi bt u
bng t th no chng em gii thch Khi cc bc, cc c ngh chu ni xong, hy gi
yn lng, c th chu cn mun ni tip. Sau khi ch i, cc bc, cc c c th hi
cn g na khng? cch hi nh vy gip chng chu nh li ng ni to hoc lp li cu
hi Khi chng chu chia s ht, hy tin rng chng chu khng cn g ni na Hy m
bo cc bc, cc c thc s lng nghe v ghi li nhng g chng chu ni. ng ghi
li bng nhng t chng chu khng ni, hoc ba thm cc chi tit. Chng chu b
bt p phi gi b mt. Chng chu rt s s c chuyn g xy ra sau khi chu chia
s b mt ny. Cn m bo chc chn cho chng chu c an ton sau khi chng chu
tit l thng tin. Nhng cu ni hu ch: C s c gng gip chuC rt mng v chu
ni chuyn vi c. Chu s khng b ai ph bnh.Cm n chu tin cy c.C s ni
chuyn ny vi cn b Bo v tr em, nhng s khng ni vi ai khng cn bit chuyn
ny.C s thng tin cho chu v nhng vic tip theo.Find out what an
organisation that helps children in your area does if a child
disclosesabuse. What do you think of their ideas? Can you suggest
ways of developing those ideas?Module Three
Module Three
