SUDO E-Dergi 30. Sayı

Dergi Ekibi:

Ceren ÇALICI

Aysel AKSU

Semetey COŞKUN

Elif SUNĞUR

Çağrı EMER

Tasarım Ekibi:

Elif SUNĞUR

Ömer YATĞIN

Ozan GÜLER

Ahmet YATĞIN

web:

sudo.ubuntu-tr.net

e-posta:

[email protected]

İşlemciler"Bilg isayarımızda gerçekleştirdiğ imiz her işlemin

durağı : İşlemci."

27

ownCloudMySQL komut satırı i le bir test veritabanı ve test

kullanıcısı nası l yaratı lı r ?

LibreOffice -3FCM'den LibreOffice yazı d izisi çevirisi sizlerle...

20

SEO Üzerine Bir Deneme"Web sitemizi aramalarda üst sıralara çıkarmak için

neler yapmalıyız?"

Ö n e Ç ı k a n l a r

D i ğ e r B a ş l ı k l a r

E d i t ö r d e n

Merhaba SevgiliOkurlar!

Ubuntu 12.04 sürümü çok yakında çıkacak.Ubuntu 12.04 final sürümünün duyurulacağı 26Nisan'ı heyecanla beklerken, değerli yazarlarımızınpaylaşımlarıyla güzel vakitgeçireceğinizidüşünüyoruz.

Sizlere güzel şeyler sunmak bizleri herzaman onurlandırıyor. Farklı içeriğiyle, size yardımcıolabileceğinidüşündüğümüz ilginçkonularla ve sonhaberlerle keyiflidakikalarsizibekliyor.Özgürlüğün sınırlarını 26Nisan'da beraberaşalım.

SUDO'yla kalın, esen kalın.

ElifSUNĞUR

SUDO Dergisi, GNU/GPL lisansı ile dağıtı lmaktadır.

SUDO Dergi Tasarımında Tamamen "Özgür Yazılımlar" Kullanılmaktadır.

Yıl: 3

Sayı401 5 Nisan 201 2

Kullanılan Programlar

Scribus

Gimp

Inkscape

3

Linux Çekirdek Geliştirme Süreci 6

Dikkatimi Çekenler 1 0

Ubuntu Builder ile Kendi Dağıtımınızı Oluşturun! 1 3

i ç i n d ek i l e r

1 7

30

Ubuntu-tr Haberler

FSTAB Rehberi

En Güzel Masaüstü Yarışması

23

33

U b u n t u - t r H a b e r

içindekiler

4

Gnome 3.4; yeni özellikler, güncellemeler, çoksayıda hata düzeltmeleri ve daha birçok küçük iyileştirmesunuyor.

Gnome yayın ekibi Gnome 3.4’ün kullanıma uygunolduğunu duyurdu. Bu duyuruya göre, bu sürüm yeniözellikler, Gnome uygulamaların sunumu için önemligüncellemeler, çok sayıda daha küçük onarım ve geliştirmeimkânları içeriyor.

Özellikle Gnome 3.4 üst çubuğu, içeriğe hızlı erişimiçin yeni bir belge arama özelliğ i ve yeni uygulama menüleriiçeriyor. Artık Web olarak bilinen Gnome ağ tarayıcısınaönemli performans geliştirmeleri ile yeni bir arayüz verild i .Ayrıca Belgeler ve Kişiler güncellenmiş arayüzler ve yeniözelikler üzerinde değişiklik yapabiliyorlar.

Duyuruya göre daha iyi konuma getirilmiş vegeliştirilmiş Gnome 3.4 bu sürüm için büyük bir odak noktasıoldu. Bu çaba, güncellenmiş arayüz bileşenlerini , dahaparlak bir görsel temayı ve daha iyi donanım desteği dedahil olmak üzere büyük ölçüde hata düzeltme ve diğerküçük gelişimleri beraberinde getirdi. Gnome 3.4'te yapı lanayrıntı lı tüm değişiklikler sürüm notlarında bulunabilir.

Duyuruda, Gnome 3.4’ü denemek isteyenlerinsürümün dağıtımları sağlanana kadar beklemeleri tavsiyeediliyor. Tam özet, en son duyurular ve Gnome takımgüncellemeleri için http://news.gnome.org adresini ziyaretedebilirsiniz.

XBMC takımı ; Windows, Linux, Mac OS X ve iOS içingeliştirilmiş yeni bir XMBC 1 1 .0 sürümünü ve ayrıca LXDEüzerinde inşa edilmiş XBMCbuntu final sürümünü duyurdu.XBMC ortam oynatıcı ve eğlence merkezinin son sürümüartık indirilebilir. Siteye göre, XBMC 1 1 .0’ın aşamaları şöyle;varsayı lan cild i birleştirme, hızı arttırma, video ayarlarınıyapma, ek protokol işleme, daha iyi ağ desteği, şifrelenmişBlu-ray’in içeriğ ini ve yapısını geliştirme, Mac OSX'de ekranyenileme hızını ayarlama (Windows ve Linux da özelliğ ieşlemek için) , AirPlay desteği, GeoIP sorgusu ile hava servisidaha da geliştirme.

Eden, Apple TV2, iPad ve diğer iOS aygıtları için ilkuyumlu sağlam sürümü seçer. Siteye göre, geliştiriciler zoryükseltilen JSON-RPC desteğini , Windows’a daha basit biruzaktan kumanda desteği verilmesini ve donanımla olanaygıt iletişimini özel yöntemlerle etkinleştirilmesinigeliştird i . AMD aygıtları ayrıca Linux'ta GPU video koduçözmeyi bir ölçüde destekliyor.

Windows,Linux, Mac OS X, and iOS için XBMC 1 1 ’eek olarak, geliştiriciler XBMCbuntu'nun son sürümünüduyurdu. Siteye göre XBMCbuntu XBMC Live‘in geçmişsürümlerine çok benzer. Öntanımlı olarak, kullanıcıXBMC’nin içine doğrudan ulaşıyor ve temel işletim sisteminigörmeye gerek kalmıyor.

XBMCbuntu artık Ubuntu programlarınıgüncelleyen ve kuran görsel arayüz paket yöneticisi veFlash‘ın tam güncellenebilir sürümü ile (Chromium) ağtarayıcısına sahip olan LXDE masaüstü ortamınakurulmuştur. Daha fazla bilg i için http://xbmc.org/ adresine

bakabilirsiniz. XBMC’yi http://xbmc.org/download/adresinden indirebilirsiniz.

Gnome 3.4 Çıktı XBMC 1 1 .0 Yayınlandı

Cem

reKOCAMER

özgürlü

ğün

sın

ırla

rın

ıSEN

belirle

!

Linux Çekirdek Geliştirme SüreciÇağrıEMER

özgürlü

ğün

sın

ırla

rın

ıSEN

belirle

!

Linux Vakfı, bu ay Linux çekirdeğinigeliştirme süreci üzerine bir raporyayımladı. Rapora göre 7800'den fazlageliştirici çekirdeğe katkıda bulunuyor.Ve çekirdeğe kısa süreler içinde milyonlaifade edilen kod satırları ilave ediliyor.

Ne kadar hızlı gidiyor? Kim, ne yapıyor vekim destekliyor?

Linux sisteminin temelini oluşturan çekirdek,şimdiye kadar kalkışı lmış en büyük çok katı lımcı lıyazı lım projelerinden birinin sonucudur. Her biriönemli yenilikler, artırı lmış aygıt desteği veiyileştirilmiş performans getiren 2-3 aylık sürümler,Linux kullanıcı larına kararlı güncellemeleri sağlar.Her çekirdek sürümüne giren 8000 ile 1 2000 arasındayama sayesinde, çekirdek değişim hızı yüksektir veartmaya devam etmektedir. Bu sürümler 200'den fazlaşirketi temsil eden 1 000'den fazla geliştiricininişlerini barındırır.

2005'ten bu yana, neredeyse 800'den dazlaşirketten 7800'ün üzerinde geliştirici çekirdeğekatkıda bulunmuştur. Dolayısıyla , Linux çekirdeğibaşka alanlarda ezeli rakip olan şirketler tarafındanbüyük ölçekte geliştirilen ortak bir kaynak hâlinegelmiştir.

Linux çekirdeği, bir Linux sistemde çalışan en altseviye yazı lımdır. Donanımı yönetmekten, kullanıcıprogramlarını çalıştırmaktan ve sistemin bütünününgüvenlik ve uyumluluğunu sağlamaktan sorumludur.Tam bir Linux sistemde, (GNU, GNOME, KDE, X.org vebenzeri projelerden gelen pek çok büyük bileşenlerle)çekirdek, yazı lımın sadece ufak bir parçasıd ır; fakatsistemin ne kadar iyi çalışacağını belirleyen vegerçekten sadece Linux'a özgü olan önemli birparçadır.

201 1 Çekirdek Geliştirme Sürecinden ÖneÇıkanlar

*Linux çekirdeği, Linus Torvalds' ın 25 Ağustos1 991 'de yaptığ ı ilk duyurunun ardından 20. yı lın ıkutladı . Çekirdeğin ilk sürümü (0.01 ) Eylül 1 991 'deyayınlanmıştı .

*2004'ten beri kullanımda olan 2.6.xnumaralandırma şeması , 3.0 sürümü ile son buldu.3.0'a geçilmesi için teknik bir neden bulunmuyordu.Basitçe 2.6 şemasının artık idaresinin güç olduğunakarar verild i .

*Microsoft ilk kez bir çekirdek sürümü için ençok katkı yapan 20 katkıcı listesinde yer ald ı .

*Çekirdek geliştirme sürecinde dağıtımdeposu ve ana depo olarak görev yapan kernel.orgsitesi bir güvenlik açığ ı dolayısıyla birkaç hafta kapalıkald ı . 3.1 sürümü bu nedenle gecikti . Detaylıincelemeler sonrası çekirdekte bir değişiklik

yapı lmadığ ı sonucuna varı ld ı .

*Çekirdekte ARM mimarisi dalının durumuhakkında herkesçe bilinen bir patlama söz konusuydu(Çok fazla katkı yapı lması sonucu kodun kalitesinindüşmesinden söz ediliyor patlama denilerek.) . Yı lınsonuna doğru bu kodun temizlenmesi çalışmaları iyiceilerlemişti .

*1 996 Haziran' ında 2.0 sürümü ile çekirdeğesimetrik çokluişlem desteği ve onunla birliktekorkulan çekirdek kilid i eklenmişti . 201 1 'de,neredeyse tam 1 5 yı l sonra, 2.6.39 çekirdek sürümü ilebirlikte bahsedilen kilid in kald ırı lması sürecitamamlandı .

*201 1 yı lın ın sonunda bazı çekirdeksürümlerine uzun süreli destek sağlayarak gömülüaygıtlar için kararlı bir temel oluşturmak maksadıyla"Uzun süreli Destek Girişimi" duyuruldu.

Geliştirme ModeliLinux çekirdeği, her 2-3 ayda bir çıkan büyük

çekirdek sürümüyle, zaman temelli ve çok sıkıolmayan bir geliştirme süreci altında devam ediyor.2005 yı lında resmileştirilen bu model ile ana sürümçekirdeğe yeni özellikler kazandırı larak kullanıcı laraen az gecikme ile bu özellikler sağlanıyor. Bu modelsayesinde geliştirme hızı artıyor ve dağıtıcı larınyapması gereken harici değişikliklerin sayısı azalıyor.Bu da sonuç olarak dağıtıcı ların çekirdeklerinindağıtıma özgü barındırd ıkları değişiklikleri azaltarakdaha yüksek kaliteli ve dağıtımlar arasında daha azfark bulunduran bir çekirdek kullanı lmasını sağlıyor.

6

içindekiler

Linus Torvalds' ın yaptığ ı her büyük sürümdensonra, çekirdeğin "kararlı takım"ında bulunan kişilerkısa süreli bakım görevini üstleniyor ve geliştirild ikçeönemli değişiklikleri çekirdeğe ekliyor. Kararlı sürümbakıcı ları , önemli düzeltmelerin dağıtıcı lara vekullanıcı lara sunulmasından ve bu değişikliklerinileriki sürümlerde de çekirdeğe entegre edilmesindensorumlu oluyor. En az iki geliştirme süreci (4-6 ay)boyunca devam eden kararlı çekirdek bakımı , bazenbelirli çekirdek sürümleri için çok daha uzunsürebiliyor.

Sürüm Yayınlama Sıklığı

Konsensüs sonrası arzu edilen büyük çekirdeksürümü dönemi 8-1 2 ay olarak belirlenmiştir. Dahakısa süreler testçilere yeni sürümdeki problemleribulmaları için yeterince zaman tanımazken, dahauzun süreler ise sürümler arasında yapı lması gerekenişlerin çok birikmesine neden olmaktadır. 2.6.1 1sürümünden itibaren sürüm tarihçesi şöyledir:

Değişim Hızı

Geliştiriciler Linux çekirdeğine göndermeküzere işlerini hazırlarlarken, büyük değişikliklerini"yama" adı verilen küçük birimlere bölerler. Buyamalar birbirleri ardısıra uygulandığ ında kaynakkodda ilg ili satırları silerek, yeni satırlar ekleyerek yada var olan satırları değiştirerek sadece bir tek görevyaparlar. Her yama tek başına uygulandığ ındaçekirdeğin düzgün şekilde derlenmesi ve çalışması içingereken değişiklikleri içermelid ir. Sürümlerarasındaki yamalar aşağıdaki tabloda gösterilmiştir:

Yapı lan yama sayısı ve sürümler arasındakigün kullanı larak, saat başına çekirdeğe gönderilenortalama yama sayısı hesaplandığ ında, 2.6.1 1 ve 3.2çekirdek sürümleri arasında 4.3 sayısı elde edilecektir.Linux çekirdeği büyüdükçe, yapı lan yama sayısı dabüyümektedir.

Kararlı GüncellemelerBüyük sürümler arası koda yapı lan

düzeltmelerin geldiğ i kararlı güncellemelerin adedive düzeltilen hata sayısı aşağıdaki tabloda verilmiştir:

2.6.32 sürümünün ald ığ ı güncelleme sayısı bazıdağıtıcı ların hâlâ bu sürümü kullanmasıdolayısıyladır. Yukarıda da değinild iğ i g ibi gömülüaygıtlar için destek süresinin 201 1 yı lı itibarıyla ikiseneye çıkarı lması 3.0 sürümü ile başlayacaktır.

Kaynak Kod Büyüklüğü

Daha fazla donanım desteği ve yeni özelliklerçekirdeğe eklendikçe, çekirdek de boyut olarakbüyümektedir.Tabloda verilen çekirdek sürümleri içinyazı lan satır sayısını ve oluşturulan dosya adedinigöstermektedir:

özgürlü

ğün

sın

ırla

rın

ıSEN

belirle

!

özgürlü

ğün

sın

ırla

rın

ıSEN

belirle

!

Linux Çekirdek Geliştirme Süreci

özgürlü

ğün

sın

ırla

rın

ıSEN

belirle

!


özgürlü

ğün

sın

ırla

rın

ıSEN

belirle

!

7

içindekiler

ÇağrıEMER

Görüldüğü gibi çekirdek, 2.6.1 1 sürümündenbu yana 8 milyon satır koddan fazla büyümüştür. 201 0güncellemesinden bu yana büyüme miktarı 1 .5 milyonsatırd ır. 1 991 yı lında ilk sürümü çıktığ ında 1 0000 satırkoddan oluştuğu düşünülürse, gelişimin ne kadarhızlı devam ettiğ i görülecektir.

Kimler katkı yapıyor?

Yazının girişinde 800'den fazla şirketten7800'den fazla geliştiricinin çekirdeğe katkıverdiğ inden bahsetmiştik. Her çekirdek sürümüylekatkı verenlerin sayısı da artmaktadır. Hatta son üçyı lda bağımsız katkıcı ların sayısı iki katına çıkmıştır.Son 5.5 yı lda çekirdeğe en çok katkıda bulunan 1 0geliştirici toplam çekirdeğin %9'unu oluşturmuştur.En çok katkıda bulunan 30 geliştirici göz önünealındığ ında bu oran %20'ye çıkmaktadır. Aşağıdakitablo 2.6.1 2'den bu yana git deposuna bakı ld ığ ındageliştiriciler ve yaptıkları değişiklerin sayısınıvermektedir:

Linus Torvalds' ın en çok katkı yapan ilk 30arasında bulunmaması eğlenceli bir gerçektir.2.6.35'ten bu yana 231 , toplamda 1 1 1 3 değişiklikyapan Torvalds' ın çekirdeğe katkısı tabii ki yalnızcayaptığ ı değişiklikler ile ölçülemez. Kendisi hâlâgelişim sürecinde aktif ve önemli bir rolüstlenmektedir.

Kim destek oluyor?

En çok değişiklikte bulunan 1 0 sponsor (bağımsızgeliştiriciler ve tespit edilemeyenler de hesabakatı ld ığ ında) bütün çekirdeğin %60' ın ı oluşturuyor.Bir şirketle ilişkisi tespit edilemeyenler bağımsızkatkıcı olarak sayı lsa bile, tüm çekirdeğin %75' indenfazlasının bu iş için para alan geliştiriciler tarafındanoluşturulduğu tablodan görülebilir:

özgürlü

ğün

sın

ırla

rın

ıSEN

belirle

!

özgürlü

ğün

sın

ırla

rın

ıSEN

belirle

!


özgürlü

ğün

sın

ırla

rın

ıSEN

belirle

!

özgürlü

ğün

sın

ırla

rın

ıSEN

belirle

!


özgürlü

ğün

sın

ırla

rın

ıSEN

belirle

!


özgürlü

ğün

sın

ırla

rın

ıSEN

belirle

!

8

içindekiler

ÇağrıEMER

Sonuç

Linux çekirdeği projesi şimdiye kadar ortayaçıkmış açık kaynak projelerinin en başarı lı ve enbüyüklerinden birid ir. Büyük değişim hızı ve katkıyapan bağımsız geliştiricilerin sayısı göstermektedir kikullanı ld ığ ı farklı ortamların ihtiyaçlarına yanıtverecek şekilde sürekli değişen çekirdek, aktif ve canlıbir topluluğa sahiptir. Değişim hızı , katkı verenbağımsız geliştiricilerin ve şirketlerin sayısındaolduğu gibi artmaya devam etmektedir. Bu da,geliştirme sürecinin ölçeklenebilir olduğunukanıtlamıştır. Çekirdeği kullanan çoğu şirketgeliştirmeye katı lmasa bile, geliştirme işinin çoğununşirketler tarafından yapı ld ığ ı görülmektedir. Linux'un

sunucu, masaüstü ve gömülü aygıtlardaki kullanımalanının genişlemesi ile, katkıcı sayısının artmasıbeklenmektedir.

Kaynakhttp://www.linuxfoundation.org/news-media/announcements/2012/04/linux-foundation-releases-annual-linux-development-report

özgürlü

ğün

sın

ırla

rın

ıSEN

belirle

!

özgürlü

ğün

sın

ırla

rın

ıSEN

belirle

!

9

Linux Çekirdek Geliştirme SüreciÇağrıEMER

Ctrl+r ile Bash geçmişinde arama yapılabilir.

Ctrl+wile son kelime silinebilir.

Ctrl+u ile satırsilinebilir.

s u d o @ s u d o - d e r g i : ~ $ !

http://www.linuxfoundation.org/news-media/announcements/2012/04/linux-foundation-releases-annual-linux-development-report

özgürlü

ğün

sın

ırla

rın

ıSEN

belirle

!

özgürlü

ğün

sın

ırla

rın

ıSEN

belirle

!

Facebook'taki gelişmeler,Chrome'de Türkçe devri ve LinuxVakfı'nınson raporu...

Bilgisayar dünyasındaki göze çar-pan gelişmeleri sizin için derledik.

Facebook'ta 3. Cinsiyet Seçeneği İsteğiNepal’de eşcinsel hakları savunucusu

Milletvekili Sunilbabu Pant, Facebook kurucusu veyöneticisi Mark Zuckerberg ve Chris Hughes'a bazıkullanıcı ların kendisini kadın veya erkek olaraktanımlamak istemediklerini ve üyelik sırsında cinsiyetalanında “üçüncü cinsiyet” veya “diğer” gibi birseçeneğin bulunmasını istediklerini belirti .

Nepal Parlamentosu’nun tek eşcinsel üyesiolan Sunilbabu Pant, Facebook şirketinin henüz bircevap vermediğini fakat cevap konusunda ümitliolduğunu belirtti .

Facebook'un Çözünürlüğü ArttıSosyal paylaşım sitesi Facebook, yüksek

çözünürlüklü (eski yapıya göre 4 kart daha yüksekçözünürlükte) fotoğrafların görüntülenmesi ve tamekran ön izleme yapı labilmesini sağlayacak yazı lımdeğişikliğ ini yaptığ ını ve kullanıcı ların hizmetinesunduğunu bild irdi. Şu anda Mozilla Firefox’un son

sürümünü ve Google Chrome tarayıcı larını yükleyenkullanıcı ların erişebileceği yeni hizmete ulaşabilmekiçin fotoğrafın sağ üst köşesindeki oka basmak yeterliolacak.

Facebook Arama Motoru Oluyor!Dünyanın en popüler sosyal paylaşım ağı olan

Facebook, Google’ye rakip olacak bir arama motoruhazırlamak için kolları sıvadı . Yirmiden fazla Facebookmühendisi i le arama motoru yapımına başlayan şirket,ekip lideri olarak ise Google’nin eski bir programcısınıseçti . Facebook üyelerinin oluşturduğu içeriklerdendaha iyi faydalanmak için yazı lmaya başlanan aramamotoru, d iğer sitelerden makale ve videolarıişaretlemek için "Beğen" düğmesini kullanacak.Şirketten sızan bu bilg ilere rağmen Facebook resmîbir açıklama henüz yapmadı .

Türk Internet Ekonomisi Ne Durumda?G20 Ülkelerinde İnternet Ekonomisi isimli

rapora göre Türk İnternet ekonomisi yı llık ortalamayüzde 1 7 oranında büyüyor. Yönetim danışmanlığ ıfirması olan The Boston Consulting Group (BCG)tarafından hazırlanan “4,2 Trilyon Dolarlık Fırsat; G20Ülkelerinde İnternet Ekonomisi” isimli rapor,İnternet' in küresel ve yerel etkileri konusundayayınlanmış en kapsamlı ve en detaylı çalışma olmaözelliğ ini taşıyor.

Chrome Web Mağazasında Türkçe ZamanıGoogle Chrome'nin web mağazasından artık

Türkçe uygulamalara da erişilebilecek. Kullanıcı lar,Google Web Mağazası üzerinden dünya genelindekiuygulamalar ile birlikte artık Türkçe uygulamalara

erişebilecekler. İçerik geliştiriciler ise tasarladıklarıTürkçe servisleri Chrome Web Mağazası üzerindendağıtabilecekler.

Linux Vakfı Yıllık Geliştirme RaporuYayımlandı

Bu ay yayımlanan Linux Vakfı Yı llık GeliştirmeRaporu, Linux çekirdeği hakkında yeni veriler ortayakoyuyor. Geliştirmenin ne kadar hızlı olduğu, kiminkatkıda bulunduğu ve kimler tarafında desteklendiğ ig ibi bilg ilerin yer ald ığ ı raporun dikkat çekicibaşlıkları ise şu şekilde:

* Katkı sağlayan yaklaşık 800 farklıişletmeden 7.800’ü aşkın geliştirici , 2005 yı lından buyana Linux çekirdeğine katkıda bulunmuşlar. Bu sayıg iderek artıyor. Sadece son bir yı l içinde 200 civarı

1 1

Dikkatimi ÇekenlerOnurALTINTAŞI

özgürlü

ğün

sın

ırla

rın

ıSEN

belirle

!

özgürlü

ğün

sın

ırla

rın

ıSEN

belirle

!

firmayı temsilen katı lımda bulunan 1 .000’in üzerindegeliştiricinin olduğu vurgulanmış.

* Bütün çekirdek geliştirmenin %75’i ,geliştirme için para kazanan geliştiriciler tarafındangerçekleştirilmiş.

* Yayımlanan sonra rapordan bu yanadestekte bulunan ilk 1 0 organizasyonlar; Red Hat,Intel, Novell, IBM, Texas Instruments, Broadcom,Nokia, Samsung, Oracle ve Google olarak belirlenmiş.

* Yaklaşık olarak 2-3 ayda bir yayınlanan heryeni çekirdek sürümünde 8,00 ile 1 2,00 arasında yamageliyormuş. (Basit bir hesapla saat başına 6 yamadüşüyor.)

* Microsoft, Linux çekirdeğine katkıdabulunan firmalar listesinde ilk kez ilk yirmiye girerek1 7. sırada yer almış.

Konuyla ilg ilenenler hatırlarlar belki.Microsoft CEO'su Steve Ballmer 2001 yı lında Linux’un(ve hâliyle açık kaynak hareketinin) , Microsoft’uyenilikçi olmaya zorlayacağı için iyi bir rekabetortamını oluşturduğunu ve Linux’un fikri mülkiyetduyarlı lığ ı çerçevesinde temas ettiğ i her şeye yapışanbir kanser gibi olduğunu söylemişti . Çoğu insan içingarip bir ironi olsa da aradan geçen 1 1 yı l sonra,Linux’a en çok destek veren şirketlerden biri hâlinegeldiğ ini görmek mümkün. Hatırlarsanız geçen aykiyazımda Microsoft’un raporlarında Linux’u artık birtehlike (ticari açıdan) olarak görmesi gerektiğ inibelirten “öneriler” bulunmakta olduğunu yazmıştım.

Linus Torvalds İfade Verdi!Linux çekirdeğinin yaratıcısı olan Linus

Torvalds Microsoft’un Google Android ve diğer Linux

dağıtımlarına karşı açmış olduğu patent davasındaifade verdi. Microsoft, birçok Android işletim sistemliaygıt üreticisinin, işletim sistemi tasarımındaMicrosoft’a ait patentlerde bulunan tasarımlarınkullanı ld ığ ını ve bu yüzden lisans ücreti ödenmesigerektiğ ini öne sürerek şikâyette bulunmuştu.

Apple’de Virüs AlarmıBirkaç hafta önce Mac OSX’lere virüs bulaştığ ı

haberi tüm İnternet sitelerinde yankı landı . Dünyada600 bin civarında Mac' in “Flasback Trojan” isimli kötüamaçlı yazı lım içerdiğ i açıklandı . Bunun üzerineharekete geçen Apple Mac OSX işletim sistemleri içinkritik bir Java güncellemesini dağıtmaya başladı .“Software Update” üzerinden edinilecek “yama” ile bukritik açığ ın kapatı ld ığ ı duyuruldu. Apple Inc. ayrıcaJava geliştiricileri için de yayınladığ ı bir bild iri i le“Xcode” ve “Application Loader” araçlarında önemliaçıklar bulduğunu ve güncelleme yayınladığ ını , tümgeliştiricilerin bu güncellemeyi yapmalarınıistediklerini belirtti .

Facebook, Instagram'ı Satın AldıSosyal paylaşım devi Facebook, IPhone’da çok

sevilen ve kısa bir zaman önce Android işletim sistemiiçinde piyasaya sürülen ve 24 saat içinde 1 milyon adetindirilen Instagram’ı 1 Milyar Dolar’a satın ald ı .Facebook CEO’su Mark Zuckerberg’in duyurduğu bugelişme, İnternet dünyasında büyük yankı buldu.Şimdi merak edilen ise Instagram’ın Facebook’a nası lentegre edileceği. Twitter kullanıcı ları üzülmesin;Facebook CEO’su Zuckerberg, uygulamanın diğersosyal ağlarla olan ilişkisinin özgür kı lınmaya devamedileceğini söyledi.

Valve Firması Linux İşletim Sistemi İçinDeneme Elemanı Arıyor

Uzun zaman önce Valve firması , resmîİnternet sitesinden yaptığ ı duyuruyla Linux işletimsistemine port yapı lma işlemleri için programcıaradığ ını ilan etmişti . Bu iş ilanı ile ilg ili başka birbilg i de gelmemişti . Fakat geçtiğ imiz haftalarda Valveile Linux isimleri aynı cümlede tekrar kurulmayabaşladı . Phoronix isimli Linux sistemler üzerindeprogram testleri yapan firmanın kurucusu MichaelLarabel, Twitter aracı lığ ıyla bazı fotoğraflar paylaştı .Bu görüntülere göre Gabe Newell, bazı programlarınuzmanlar tarafından test edilmesi gerektiğ ine dair bire-posta iletisi göndermiş. Buradan Valve oyunları veSteam Linux yolunda demek pek de yanlış olmaz. Sözkonusu oyun olduğunda geliştirici sıkıntısı çekenLinux cephesi için güzel bir haber olsa gerek!

1 2

Dikkatimi ÇekenlerOnurALTINTAŞI

Ubuntu kullanıcılarının heyecanlabeklediği Ubuntu 1 2.04 (LTS) sürümü buayın sonlarında kullanıcı ile buluşacak.Özellikle birçok kullanıcının geliştirmesürecini adım adım takip ederek geçerlinot vermesi ve LTS sürüm (Uzun SüreliDestek) oluşu heyecanı bir kat dahaartırıyor. Bu yazımızda, Ubuntu orijinal CDkalıbı ile hazırlayacağınız ve neredeysesistemin her tarafını sil baştan oluşturupözelleştirebilmemize imkân sağlayanUbuntu Builder aracının kullanımını kısacaaktarmaya çalıştık.

Paketleri ekleyip çıkarmak, kurulumadımlarını özelleştirmek, istediğ iniz masaüstüortamını seçerek diğerlerini kald ırmak, yerel debpaketlerini eklemek, ister Synaptic ile, istersenizuçbirim üzerinden dilediğ inizi yapmak hayalleriniz ilesınırlı .

Ubuntu kurulumunda kendi hazırladığ ınız ISOkalıbını kullanmak ve her defasında dil, yapı landırmagibi çeşitli ayarları tekrar tekrar yapmak istemeyenleriçin, birden fazla bilg isayara kurulum yapmakisteyenler için bu yöntem zamandan tasarrufettirecektir.

Sisteminize uygun Ubuntu Builder debpaketini aşağıdaki bağlantıdan indirebilirsiniz.http://code.google.com/p/ubuntu-

builder/downloads/list* Source kısmındaki Select ISO açı lı r

listesinden From Local Disks seçeneğini tıklayıp açı lanpencerede ISO dosyasını seçiyoruz, şifremizi g irerekISO kalıbının genişletilmesini bekliyoruz. ISOdosyasını daha önce indirmemişseniz, sağ taraftakiGet Ubuntu açı lır listesinden GetUbuntu>Standart seçimini yaparak doğrudan Ubuntuindirme sayfasına gidebilirsiniz.

* Informations bölümünde yeni oluştururacağımız ISOkalıbı için gerekli bilg ileri g iriyoruz:

* Edit sources.list düğmesine tıklayıp karşımıza gelendosyadaki satırların başına # (diyez) işareti ekleyin,bir satır boşluk bırakarak aşağıdaki satırlarıyapıştırın:

özgürlü

ğün

sın

ırla

rın

ıSEN

belirle

!

özgürlü

ğün

sın

ırla

rın

ıSEN

belirle

!

1 4

Ubuntu Builder ile Kendi Dağıtımınızı Oluşturun!Decent

özgürlü

ğün

sın

ırla

rın

ıSEN

belirle

!

özgürlü

ğün

sın

ırla

rın

ıSEN

belirle

!

deb http: //ftp. linux. org. tr/ubuntu/

precise main restricted

deb-src http: //ftp. linux. org. tr/ubuntu/

precise main restricted


precise-updates main restricted


precise-updates main restricted


precise universe


precise universe


precise-updates universe


precise-updates universe


precise multiverse


precise multiverse


precise-updates multiverse


precise-updates multiverse


precise-backports main restricted

universe multiverse


precise-backports main restricted

universe multiverse


precise-security main restricted


precise-security main restricted


precise-security universe


precise-security universe


precise-security multiverse


precise-security multiverse

deb http: //extras. ubuntu. com/ubuntu

precise main

deb-src http: //extras. ubuntu. com/ubuntu

precise main

* Customization bölümündeki Gnome açı lı rlistesinden istediğ iniz masaüstü ortamı veya pencereyöneticisini seçip Install DE/WM düğmesi ile seçtiğ inizmasaüstü kurulumunu gereçekleştirebilirsiniz.Tercihe göre diğer masaüstü paketlerini Synaptic veyauçbirim yardımıyla kald ırabilirsiniz.* Packages list düğmesi ile kurulu tüm paketlerinilisteleyebilirsiniz.* Synaptic düğmesi ile Synaptic Paket Yöneticisiniyükleyip kullanmaya başlayabilirsiniz.* Install dep packages düğmesi ile yerelklasörlerinizde bulunan deb paketlerini yükleyerekhazırlamakta olduğunuz dağıtıma ekleyebilirsiniz.* Ubiquity düğmesi ile Ubuntu kurulumu sırasındagösterilen bilg ilendirme slaytındaki resimleri kendi

hazırladığ ınız resimler ile değiştirebilirsiniz.

* Her şeyi yaptım, hazırladım, kişiselleştird imdiyorsanız ana pencerenin alt solunda yer alan BuildISO düğmesine tıklayıp açı lan uçbirim ekranındaşifrenizi g irin. ISO dosyası oluşturma işlemibitirild iğ ine dair uyarı gelinceye kadar bekleyin.

1 5


* Her şey sorunsuz gitmişse yeni dağıtımınıza ait ISOkalıbı ~/ubuntu-builder klasöründe CD / DVD ortamınayazdırı lmak üzere sizi bekliyor olacaktır.İsterseniz Başlangıç Diski Oluşturucu aracı ile USBbellek üzerine de aktarabilirsiniz

özgürlü

ğün

sın

ırla

rın

ıSEN

belirle

!

1 6


özgürlü

ğün

sın

ırla

rın

ıSEN

belirle

!

özgürlü

ğün

sın

ırla

rın

ıSEN

belirle

!

Bilgisayarımızda gerçekleştirdi-ğimiz en küçük işlem bile işlemciyeuğramadan geçmiyor. Intel'in 1 971 'deürettiği ilk işlemciden bu yana epey yolkaydeden işlemciler, bilgisayar alırkenkullanım amacımıza göre seçmemizgereken en önemli bileşen.

Bir bilg isayarın içindeki en önemli parçaişlemcidir. İşlemciler, CPU (Central Processing Unit) ,Mikroişlemci ve Türkçe karşı lığ ı olan Merkezi İşlemBirimi olarak da adlandırı labilirler. İşlemcilerbilg isayarın beyni olarak çalışmaktadırlar.

İşlemci, bellekten program kodları ald ıktansonra bu kodları çözen ve karşı lığ ı olan işlemleriyerine getiren birimdir. Ayrıca işlemlerigerçekleştirdikten sonra, sonuçların gerekli yerlereulaştırı lması yine işlemcinin görevid ir.

Bilg isayarınızdaki tüm birimler işlemciyebağımlı olarak çalışmaktadır. Örneğin, klavyedekituşlara her dokunuşunuz ya da farenizle yaptığ ınız enufak işlem, işlemciye uğramadan geçmez.Bilg isayarınızın performansı kullanmakta olduğunuzişlemci ile doğru orantı lıd ır. Yani ne kadar hızlı birbilg isayar istiyorsanız o kadar iyi bir işlemcinizolmalıd ır.

İşlemcinin Çalışma PrensibiMarkası ne olursa olsun bütün işlemcilerin

çalışma prensibi aynıd ır. İşlemciler açma kapamaanahtarı g ibi çalışan milyonlarca transistörden

oluşmaktadırlar. İşlemciler elektrik sinyallerini buaçma kapama anahtarları üzerinden almaktadırlar.Devrede elektrik sinyali olması 1 ; elektrik sinyaliolmaması 0 ile ifade edilir. Alınan bu sinyallerbilg isayarın yapacağı tüm işlemleri temelmatematiksel işlemlere (toplama, çıkarma, çarpma,bölme vs...) çevirirler. İşlemciler bu basitmatematiksel işlemleri yapmak için 2’lik sayı sisteminikullanmaktadırlar. Yani yapacakları işlemleri 0 ve 1‘leri kullanarak yapmaktadırlar. İşlemciler bütünişlemlerini 2’lik sayma sistemine çevirmişlerdir. Yaniher işlemin 2’lik sistemde bir karşı lığ ı bulunmaktadır.Örneğin, klavyeden bastığ ınız her harfin 0 ve 1 ‘lerdenoluşan bir karşı lığ ı var. “Y” harfine bastığ ınızdaişlemci bunu “1 01 1 001 ” ya da “A” harfinebastığ ınızda bunu “01 000001 ”olarak alg ı lamaktadır.Aynı sistem ses, görüntü ve benzeri şeyler için degeçerlid ir. Hepsinin işlemci tarafındaanlamlandırı labilmesi için 2’lik sistemde karışı lıklarıvardır. Bu sayı lar üzerinde işlem yapabilmek içinişlemci içersinde komut listesi vardır. Bu komut listesisayesinde işlemci yapması gereken matematiksel vemantıksal işlemleri gerçekleştirir.

İşlemcinin Ara Birimleri

İşlemciler üç temel birimden oluşurlar. Bunlar;Önbellek, Aritmetik Mantık Birimi ve KontrolBirimidir. İşlemci çok hızlı çalıştığ ı için sistembelleğinden gelen veriler işlemci içinde bulunanyüksek hızlı hafızalara yerleştirilirler. Önbellek,sistemden gelen verilerin saklandığ ı yüksek hızlıhafızalardır. Bu yüksek hızlı hafızalar L1 ve L2 olmaküzere ikiye ayrı lır. L1 , L2‘den daha hızlı arama yapanbir birimdir. İşlemci ihtiyaç duyduğu komutu önceL1 ’de arar. Eğer L1 ’de bulamazsa sırasıyla L2, RAM veSabit disk üzerindeki sanal hafızalarda arama yapar.Aritmetik Mantık Birimi, matematiksel ve mantıksalişlemlerin yapı ld ığ ı bölümdür. Kontrol Ünitesi ise,işlemciye gönderilen komutların çözüldüğü ve neanlama geldiğ inin tanımlandığ ı yerdir. Bunun yanısıra işlemci içindeki ve dışındaki birimlerin eş zamanlıçalışmasını sağlamak yine Kontrol Biriminingörevid ir. Ayrıca işlemcilerde bir de çekirdek vardır.Çekirdek, komutların çalıştırı ld ığ ı bölümdür.

İşlemci HızıTüm donanımların üzerinde bulunduğu kart

olan ana kartta saat çipi (saat yongası )bulunmaktadır. Bu saat, sistem hızını belirlemektedir.Saatin her tik’i saniyede milyon ve ya milyar devirleölçülmektedir. Bu devirlerin her birine Hertz denir.Sistem hızı , tüm sistemin uyum içersinde çalışmasınayardımcı olmaktadır. Saatin her “tik”iyle bilg isayariçindeki aygıtlardan veri ve komut akar. Sistemioluşturan bileşenler, sistem hızının katı veyaçarpanıyla orantı lı çalışmaktadırlar. İşlemcininhızından bahsedecek olursak; bu hız, işlemcinin birimzamanda yapabild iğ i işlem sayısı olarak tanım

1 8

İşlemcilerSibelDOĞAN

özgürlü

ğün

sın

ırla

rın

ıSEN

belirle

!

özgürlü

ğün

sın

ırla

rın

ıSEN

belirle

!

lanmaktadır.Bir saniye içersinde yapı lan milyon adet işlem Mhz(Megahertz) , milyar adet yapı lan işlem ise Ghz(Gigahertz) olarak adlandırı lı r. Günümüzde artıkişlemciler Gigahertz seviyesine ulaşmıştır.

İşlemcilerin Tarihine Genel Bir Bakışİ lk üretilen işlemciden bahsedecek olursak,

Intel' in 1 971 yı lında ürettiğ i 4004 isimli işlemci, i lkişlemci olarak kabul edilmektedir. 4004‘ün 1 6 pinivardı ve ana karta sabit bir şekildeydi. 4004‘ten sonra1 978 yı lında üretilen 8086 modeli ise kişiselbilg isayarlar için üretilen ilk işlemciydi.İşlemci denild iğ inde Intel ve AMD markaları aklagelen ilk isimlerdendir. AMD işlemcilerini Phenom veAthlon isimleri altında toplamıştır. Intel’in işlemcileriise Pentium, Core 2 Duo, Core 2 Quad ve Core iserilerid ir. Core i serisi Intel’in son işlemci serisid ir.Core i serisi içinde Core i3, Core i5 ve Core i7 olmaküzere üç model vardır. Günümüzde Intel’in i3, i5 ve i7işlemcileri yüksek performansları nedeniyle daha çoktercih edilmektedir. İ3 , i5 ve işlemciler yakınaralıklarla piyasaya çıktı lar. İ3 işlemciler, İnternet'le içiçe olan, video izleme, müzik dinleme gibi multimedyauygulamalarında sorunsuz performans isteyenkullanıcı ların tercihi olabilir. İ5 işlemciler, hem oyunperformansı hem de günlük uyglamalarda sunduğu iyiperformansla genel kullanıcı ların tercihi olabilir. İ7işlemciler ise, en iyi oyun performansı , videodüzenleme ve çoklu fotoğraf düzenleme gibi işlemcigücüne dayanan uygulamaları tercih eden kullanıcı lariçin iyi bir seçenek olacaktır. Son zamanlarda, Intel’in6 çekirdekli Core i9 modelini piyasaya süreceğikonuşulmaktadır. İhtiyaçlarımızı belirleyip doğru

işlemciyi seçmek, istediğ imiz performansı elde etmekiçin gereğinden fazla yardımcı olacaktır.

1 9

İşlemcilerSibelDOĞAN

dpkg -l |grep -v^iikomutu ile sistemde yüklü bulunan sorunsuz

paketlerhariç tüm paketleri

görüntüleyebilirsiniz.

s u d o @ s u d o - d e r g i : ~ $ !

özgürlü

ğün

sın

ırla

rın

ıSEN

belirle

!

özgürlü

ğün

sın

ırla

rın

ıSEN

belirle

!

Web sitenizin, arama motorlarındaüst sıralarda bulunması için neleryapmanız gerektiğini biliyor musunuz?SEO (Arama Motoru İyileştirmesi), bunubaşarmak için size birkaç yol sunuyor.

Bu ay, benim için uzun sayı labilecek birzamandır, SUDO'da yazar olmanın mutluluğu ilebaşlıyorum yazıma. Bundan önceki yazı larımdadonanım, ağ ve eğitim konularında paylaşımlaryapmıştım. Bu kadar çeşitli alanda yazmamın altındasanırım, bölümümün her alanda uzmanlaşmamızıistiyormuşçasına bir ders programına sahip olmasıyatıyor. Gerek lise hayatımda; gerekse üniversiteeğitimimin bu dönemine kadar web alanında dabirçok program öğrendik, bu alana yönelik derslerald ık. Hem lisede hem de üniversitede bize verileneğitimde web programlama ve web tasarım alanındaçalışmalar yaptık; fakat bir siteyi nası l ulaşı labilirkı larız, buna değinmedik. İşte, bu yazımızda bu alandakendi çabam ile öğrendiklerimi ileteceğim sizlere.Eksiklerim mutlaka vardır; Şimdiden affolmasınıumarak başlıyorum yazıma.

SEO Nedir?SEO, İngilizce dilindeki “search engine

optimization” kavramını oluşturan kelimelerin başharflerinden oluşturulmuş bir alandır. Arama motoruiyileştirmesi (optimizasyonu) olarak Türkçeye çevrilenbu tanım, sitenizin tanıtımını sağlayacak en önemlietkenlerdendir.

SEO'yu kısaca tanımlamak istersek, sitemizinbizim belirlediğ imiz kelimelerde arama motorlarındaüst sıralarda çıkmasını sağlayan düzenlemelerolduğunu söyleyebiliriz. Örneğin, benim bir sebzedükkanım vardır; “elma” kelimesi Google'dearatı ld ığ ında ilk sayfada çıkıyor olmam benim için çokönemlid ir. Önce ilk sayfada çıkan sitem, tıklanmaoranına göre ilerleyen süreçte birinci , ikinci satırda daçıkma şansına sahiptir.

Peki, nası l oluyor bu üste çıkma olayı? Hemenhemen herkes, arama motorunda bir aramayaptığ ında öncelikli olarak ilk iki üç sorguyabakacaktır. Ne kadar “Yok ben yapmıyorum.” desek deeğitimdeki “alg ı” penceresinden baktığ ımızda olaygenellenebilir özelliktedir. Eğer ki siteniz kullanıcınınalg ı çerçevesindeki bir sıralamada ise kendinizi ya dasitenizde ne paylaşmak istiyorsanız onu kullanıcı i lepaylaşmış olursunuz.

SEO YöntemleriSEO yöntemi dediğ imizde, karşımıza onlarca

yöntem gelecektir. Bu çeşitliliğ in temel nedeni, hersitenin gerek tasarımı açısından gerekseprogramlaması açısından kendine özgü bir SEOçalışması gerektirmesid ir. Bir foruma ayrı bir yöntemkullanı lıyorken, bir satış sisteminden oluşan siteyeçok farklı bir yöntem kullanı lır.

SEO yöntemlerinin etkili olması için önemgöstermeniz gereken noktalar vardır:

Özgün İçerik: Sitenizde yayınladığ ınız heriçerik özgün olmalıd ır. Yani, içeriğ inizi herhangi birkitap, dergi ya da siteden almış olmamalısınız. Siteniztam anlamıyla sizin ürününüz olaniçeriklerden oluşmalıd ır.

Çalışır Bağlantı : Sitenizden gerek site içiolsun gerekse site dışına verdiğ iniz bağlantı larıntamamımın çalışıyor olduğundan, kırık bağlantıolmadığ ından emin olmalısın ız. Çünkü herhangi birkırık bağlantıya rastlayan kullanıcı sitenize bir dahagirdiğ inde bağlantı larınıza tıklamak istemeyecektir.

21

AyselAKSU

SEO Üzerine Bir Deneme

SEO Yöntemlerine Örnekler

Backlink Yöntemi : Backlink, bir sitenin kendid ışındaki şirketlerden ald ığ ı bağlantı lardır. Sitenizdebulunan herhangi bir içeriğe, farklı bir siteden verilenbağlantıya backlink denilmektedir. Backlink yaparkendikkat edilmesi gereken en önemli konu, alakasızbağlantı lardan kaçınmaktır. Mesela, bir okul sitesinebir satış sitesinden verilen bağlantı , sitenizin aramamotorlarında engellenmesine yol açabilir. Çünküarama motorlarındaki sorgu sistemi diyor ki “Bu sitesahibi , gösterdiğ inden farklı amaçlar için hizmetveriyor.“

Tanıtım Yazısı : Sitenizin farklı bir sitedetanıtı lıyor olması ve o siteden sitenize bağlantıveriliyor olması da önemli bir SEO yöntemidir.Özellikle “edu, com.tr, org” gibi resmî uzantı lısitelerden ald ığ ınız bağlantı lar, sitenizi bir değil onadım ileride tutar.

Başlıklar: Yazı larınızın başlıkları özellikleözgün olmalıd ır. Sitenizdeki herhangi bir yazı ilebenzerlik göstermemelid ir. Bunu da şu şekildeyapabilirsiniz: Bir konuda farklı yazı lar yazacaksanızyazınızı küçük parçalara bölebilirsiniz. SEO-1 , SEO-2başlıklarını vermek yerine; “Seo yöntemleri “, ” Seo'da Dikkat Etmeniz Gereken Noktalar “ gibi özelbaşlıklar seçmelisiniz.

Dil Paketi: Sitenizde yayınlamış olduğunuzbir makalenin, bir denemenin bir de İngilizce ya dahangi yabancı d ili biliyorsanız o dilde alternatifini

bulundurmanız, yabancı kaynaklardan da sitenizeziyaretçi gelmesinde yardımcı olacaktır.

Etiket Kullanımı : Yazı larınızda mutlaka etiketkullanın. Etiketlerinizi belirlerken, en önemli noktailg ili anahtar kelimeyi seçmeniz olacaktır. Örneğin;üniversite giriş sınavı ile ilg ili bir makale yazarkenanahtar kelimeniz bir üniversite ismi olmamalıd ır.Çünkü yazının içeriğ inde bahsetmedğiniz bir konu ileilg ili etiketleme yapmanız yararınızdan çok zararınızaolacaktır. Etiketlemede önemli bir nokta da etiketsayınızd ır. Etiket sayınız 1 0'u geçmemelid ir.

Bu sayımızda SEO nedir, ne işe yarar ve birkaç SEOtekniğine giriş yaptık. Bir sonraki sayımızda, SEOPaketleri ve bunların kullanımları hakkında bir yazı ilekarşınızda olacağım. Umarım yararlı olabilmişimdir.Aynı SUDO gibi, web alanında da özgürlüğünsınırlarını kendiniz belirleyin...

özgürlü

ğün

sın

ırla

rın

ıSEN

belirle

!

özgürlü

ğün

sın

ırla

rın

ıSEN

belirle

!

22

SEO Üzerine Bir DenemeAyselAKSU

Aldığınızgüncellemeleri takip edin. Çekirdek

güncellemesialdıysanız, yeniçekirdekle

sorun yaşamadığınızı teyit edene kadareski

çekirdeğisilmeyiniz.

s u d o @ s u d o - d e r g i : ~ $ !

Linux öğrenmenin hangiaşamasında olursanız olursanız olun, birgün mutlaka "fstab"ı kullanmak zorundakalacaksınız. Fstab dosyası, DosyaSistemi'ndeki ayarlamaları yapmayayarar. Eğer fstab dosyasını iyikullanabilen biriyseniz süreç oldukçabasittir. Fstab ve nasıl işlediği konusundabilgi almak için yazımızı okumaya devamedin.

Fstab'a Giriş

Her işletim sisteminde bir dosya sistemitablosu bulunur; bu tablo Linux'ta fstab'd ır. Linux'unilk zamanlarında, "mount" komutunun yardımıylabelirli yerlerdeki herhangi biri sürücü ya da dosya,elle tanıtı lı rd ı . Sürücünüzü makinenize bağladıktansonra onu masaüstünüzde göremezdiniz. Bunlar, önceelle tanıtı lı r, ondan sonra işlemler yürütülürdü. Artıkbunu otomatik olarak yapabilen sihirli değneğimizfstab var. Fstab, ne olursa ve nerede olursa olsun,farklı dosya sistemleri ve içeriklerindekidüzenlemeleri yapmada kullanı lır.

Not: Bu otomatik tanıtma, PySDM aracınınyardımıyla grafiksel olarak da karşımıza çıkar.

Fstab Dosyası Nasıl Görünür?

Fstab dosyası şurada bulunur:

/etc/fstab

Fstab dosyasını aşağıdaki komutu yürüterek degörebilirsiniz:

# gedit /etc/fstab

Fstab dosyasındaki her bir sütun bir şerit ileayrı lmıştır. Her bir sütunu görünme sıralarına göreaçıklayacağız.

Dosya Sistemi

Bu, benim fstab dosyama ait bir ekran görüntüsü:

Fstab'a bölümleri , bölümlerin UUID'sinikullanarak girebileceğiniz gibi aygıt ya da bölümlerinsistem tarafından tanınan adlarını kullanarak dagirebilirsiniz. Bu UUID'ler, d isk biçimlenirkenatanmıştır. Aygıtlar/bölümler UUID kullanı larak

bağlandığ ı takdirde aygıt/bölüm isimleri değişse bilesistem tarafından tanınacaktır. Bu kurulum, evkullanıcı ları için en iyisid ir; fakat gelecekte RAID' ikullanmayı planlayan ya da ağ tabanlı bir sürücükullanan ileri seviye bir kullanıcı için aynı şeyisöyleyemeyiz. Bir bölümün UUID'sini öğrenmek içinuçbirimde şu komutunu kullanabilirsiniz:

sudo blkid

Bağlanma Noktası

Fstab'taki bir sonraki bölüm, belirli birbölümün bağlanma noktasını gösterir. Bütünbölümler şeritlerle ayrı lmıştır. Fstab'ta bir girişyaparken, bir bağlanma noktası yeniden yüklemedenönce oluşturulur (değişikliklerin bilg isayar yenidenbaşladıktan sonra etkin olması g ibi .) .

TürBir sonraki bölüm, bölmedeki dosya

sisteminin türüdür. Linux, birçok dosya sisteminidestekler. Bunlardan bazı ları , üzerinde değişiklikyapı labilmesi için birkaç pakete gereksinim duyar.Birkaçını inceleyeceğiz:

özgürlü

ğün

sın

ırla

rın

ıSEN

belirle

!

özgürlü

ğün

sın

ırla

rın

ıSEN

belirle

!

24

Ceren

ÇALICI

FSTAB Rehberi

özgürlü

ğün

sın

ırla

rın

ıSEN

belirle

!

özgürlü

ğün

sın

ırla

rın

ıSEN

belirle

!

ext3 : Dağıtımların çoğu bugünlerde ext3 dosyalamasistemini tercih ediyor. Daha eski sistemlerde ext2kullanıyorken artık onun yerini daha üstün olan ext3almıştır. Ext3, günlüklü dosya sistemidir; güç kesilirseveya sistem doğru şekilde kapatı lmazsa hiçbir verikaybı olmaz. Dolayısıyla disk kontrolleriyle zaman dakaybedilmez.Not: Bazı dağıtımlarda ext4 dosya sistemi varsayı lanolarak gelir.

swap : “swap”, takas alanının dosya türüdür.ntfs ve vfat : Taşınabilir belleklerinizi "vfat" (FAT32olarak da bilinir.) biçiminde ve Windows sürücünüzüde "ntfs" biçiminde bulacaksınız.auto : Bu sütuna “auto” yazdığ ınızda, size bir türgöstermeyecek; ama dosya sisteminizi otomatiktaramadan geçirecektir.

Seçenekler

Fstab' ın bu bölümü, ayırd ığ ınız bölümler için bağlamaseçeneklerini içerir. Bu bölüm, ilk bakışta oldukçakarmaşık görünebilir; fakat bunları biraz bilirsenizdaha rahat kullanırsınız. Bunlardan yaygın olarakkullanı lanlar aşağıda verilmiştir:

• auto/noauto

"auto ile ilg ili bölme sistem yüklenirken otomatikolarak tanıtı lı r. Fstab dosyasında "noauto" diyedüzenleme yaparak bir bölmenin otomatik olaraktanıtı lmasını engelleyebilirsiniz.

• exec/noexecBu, sizin ilg ili bölümü seçip çalıştırı labilir ikilik

dosyalarını çalıştırmanızı veya çalıştırmamanızı

sağlar. Eğer "noexec" seçeneğiyle bağlarsanızaygıt/bölüm ya da bunun üzerindeki dosyalarçalışmaz.

• ro/rw"ro", "sadece okunabilir (read only)"; "rw", "hemyazı lıp hem de okunabilir" bölümleri gösterir. Birbölüm üzerine yazma işlemi yapmak için fstabdosyasında "rw" seçeneğini seçmeniz gerekir.

• user/nouserBir seçenek olarak "nouser" ile sadece "root", birbölümü tanıtma ayrıcalığ ına sahip oluyorken "user","root" olmayan kullanıcının da bölümü tanıtmasınaizin verir. Birçok kullanıcı , normal kullanıcı olarak birbölümü tanıtamadıkları için bu özelliğ i can sıkıcıbulur. Bunun çözümü ise fstab dosyasınıgüncellemektir.

• sync/asyncBunlar, dosyaların senkronize ve asenkronyazı lmasından sorumludur. Acemi diliyle söylersek,bir dosyayı taşınabilir d iske kaydetmek için "Kopyala"komutu verdiğ inizde yazma işlemi komutla birliktebaşlar. Fakat dahili d isklerde durum böyle değild ir.Hard disklerdeki yazma işlemleri eşzamanlı değild ir.Yazma işlemi komut verild ikten uzun bir süre sonrabaşlar. Bu, "Yazma işlemi yapı lırken bekleyin."hatasının nedenidir. Ayrıca veri kayıplarına da nedenolabilir. Eğer "async" olarak ayarlama yaparsanızdosyaların başarı lı şekilde yazı ld ığ ını görürsünüz,ama aslında onlar fiziksel olarak daha yazı lmamışolabilir.

25

Ceren

ÇALICI

FSTAB Rehberi

• defaultsBütün varsayı lan seçenekleri ayarlar: rw, suid , dev,exec, auto, nouser, async.

Dump

Bu kısım yedek alma uygulaması dump'ınilg ili aygıt/bölüm üzerinde kullanıcı tarafındanbelirlenen zamanda çalıştırı lıp çalıştırı lmayacağınıbelirlemek amacıyla kullanı lır. 0 kullanı ld ığ ındaçalıştırı lacağı ; 1 kullanı ld ığ ında ise çalıştırı lmayaca-ğ ını .

Birçok dağıtım dump uygulamasını öntanımlıolarak sunmadığ ı ve bu uygulamanın kullanımı kolayolmadığ ı için değerin 0 olarak bırakı lması tavsiyeedilir.

Fsck

Fsck, dosya sistemini kontrol etmenin kısaşeklid ir. Fstab dosyasındaki 6. sütundur. Bu bölümde0, 1 ve 2 yazdığ ını görürsünüz. "0", ilg ili bölümünkontrolden geçmeyeceğini gösterir. “1 ? başlatmasırasında kontrol edilecek bölümler içindir. Bu sayı laraynı zamanda, d isklerin kontrol sırasını da gösterir.Root (/root) bölümü her zaman "1 "dir, "root"olunduktan sonra kontrol edilebilecek diğer bölümler"2" olarak ayarlanmıştır.http://www.linuxstall.com/fstab/

özgürlü

ğün

sın

ırla

rın

ıSEN

belirle

!

26

Ceren

ÇALICI

FSTAB Rehberi

http://www.linuxstall.com/fstab/

özgürlü

ğün

sın

ırla

rın

ıSEN

belirle

!

özgürlü

ğün

sın

ırla

rın

ıSEN

belirle

!

Bilgisayar dünyasında sonzamanlarda epey rağbet gören bulutbilişim (cloud computing) de her geçengün gelişiyor. ownCloud, bu gelişmenin eniyi göstergelerinden biri belki de. Çünkü,bu bulut yazılımı sayesinde kendi buluthizmetinizi oluşturabilirsiniz.

Günümüzde hemen hemen herkes farklıcihazları arasında dosyalarını eşitlemek, harekethâlindeyken de bu dosyalara erişebilmek gibinedenlerle bulut depolama hizmetlerini kullanıyor.Fakat çoğumuz, neredeyse hayatımızın bir kopyasınıtuttuğumuz sunucuların, ticari kaygı ları olan şirketlertarafından kontrol edilmesinden pek memnun değiliz.ownCloud işte tam bu noktada devreye giren ve kendibulut hizmetimizi oluşturabileceğimiz GNU AGPLv3lisanslı bir bulut yazı lımı . Temel özelliklerini şöylesıralayabiliriz:

* Masaüstü yöneticilerinden, WEB üzerinden ya daüçüncü parti istemcilerle Android ve IOS cihazlardandosyalara erişim ve düzenleme

* Kendi ownCloud kurulumumuz içerisindekikullanıcı larla ya da herkese açık bir bağlantıyla dosyapaylaşma

* ownCloud içerisinde gelen metin editörü ile tarayıcıüzerinden ya da WebDAV sayesinde dosyalarımızıyerelimize bağlayarak alışık olduğunuz uygulamalar

üzerinden düzenleme

* Dahili olarak gelen müzik oynatıcı uygulama ilemüzik dosyalarımızı tarayıcımız üzerindenoynatabilme ya da yine dahili olarak gelen Ampachesunucu ile Amarok ya da Tomahawk üzerinden buluttabulunan müzik dosyalarımızı d inleyebilme

* Fotoğraflarımızı kolayca düzenlemek vegörüntülemek için her fotoğraf yüklememizde ayrıcaoluşturulan bir fotoğraf galerisi

* Uygulama desteği sayesinde eksik gördüğümüzaraçları bulutumuza ekleyebilme

* Takvimlerimizi ÇalDAV destekleyen Thunderbird ,Evolution, Kontact gibi uygulamalar ile eşitleme veWeb üzerinden doğrudan düzenleme

* CardDAV protokolü sayesinde diğer kişilerin erişimbilg ilerini eşitleme

Görüldüğü üzere ownCloud, temel ihtiyaçlarıkarşı lamaya yönelik oldukça kapsamlı bir yazı lım.Henüz resmî bir masaüstü uygulaması bulunmuyor.Android uygulaması ise geliştirme aşamasında; fakatadı geçen protokolleri destekleyen uygulamalarıçalıştırabilen cihazlarla kendi bulut sunucumuzadosya yüklemek, dosyalarımızı düzenlemek,takvimlerimizi ve iletişim bilg ilerimizi eşitlemek,fotoğraf ve müzik depolaması hatta oynatımı yapmakmümkün. Bu yazıda Ubuntu 1 0.04 sunucumuza nası lownCloud kurabileceğimizi anlatmaya çalışacağım.

ownCloud'un Ubuntu için güncel bir paketiyok. Dolayısıyla uygulamayı elle kurmamız gerekiyor.Bunun için sağlamamız gereken bağımlı lıklar aşağıda.Tabii bir web sunucu (örneğin Apache) ve birveritabanı sunucu (örneğin MySQL) da olmazsaolmazlar arasında;php5 (>=5. 3)

php5-json

php-xml

php-mbstring

php5-zip

php5-gd

Eğer ownCloud ile gelen çeşitli uygulamalarıkullanmak isterseniz yukarıda kurmanız gerekenbağımlı lıkların yanı sıra aşağıda verilen seçimlibağımlı lıkları da kurabilirsiniz.

php5-sqlite

curl

lıbcurl3

lıbcurl3-dev

php5-curl

Ardından son kararlı sürümühttp://owncloud.org/go/owncloud-download-3-0-1adresinden indirmemiz gerekiyor. Diyelim Apache'ninöntanımlı d izini olan /var/www altına uygulamamızıkurmak istiyoruz. Bu durumda yapmamız gerekenişlemler şunlar:cd /var/www

wget http: //owncloud. org/go/owncloud-

download-3-0-1

tar -xzvf owncloud-3. 0. 1. tar. bz2

28

ownCloudÇağrıEMER

özgürlü

ğün

sın

ırla

rın

ıSEN

belirle

!

özgürlü

ğün

sın

ırla

rın

ıSEN

belirle

!

mv owncloud/* .

sudo chown -R www-data: www-data

/var/www/

Yukarıdaki işlemlerin ardından tarayıcımız ilekurulumu yaptığ ımız alan adına erişmeyeçalıştığ ımızda bizi şuna benzer bir ekran karşı lıyor:

Burada bizden veritabanı ayarlarımızıvermemizi ve bir yönetici hesabı oluşturmamızıistiyor. Devam etmeden önce MySQL komut satırı i lebir test veritabanı ve test kullanıcısı nası l yaratı lı r onugörelim.

mysql -u root -p

komutu ile komut satırına düşüyoruz.

Aşağıdaki komutlarla bir test veritabanıyaratıyoruz ve kullanıcısın ı oluşturuyoruz.

create database test;

grant all privileges on test. * to

testkullanıcısı@localhost identified by

' testşifresi' ;

Eğer bir izin sorunu yaşanmamışsa kurulumtamamlanmış demektir. Aşağıdakine benzer bir ekrangörmelisiniz.

Arayüzü oldukça içgüdüsel olduğu içinkullanmakta bir problem yaşanmayacaktır. Yöneticikullanıcı i le giriş yaptığ ınızda sol altta bulunanayarlar sekmesinden kullanıcı ekleme, uygulamakurma, paylaşım adreslerini alma, kayıtlarıdüzenleme gibi işlemleri yapabilirsiniz. Bulutsunucunuzu güle güle kullanın.

29

ÇağrıEMER

ownCloud Biruygulama/yazılım/paketkurmak

istediğinizdeUbuntu'nun sunduklarını

kurmak ilk tercihinizolmalıdır.

Gerekmedikçe PPA kullanmayınız.

s u d o @ s u d o - d e r g i : ~ $ !

özgürlü

ğün

sın

ırla

rın

ıSEN

belirle

!

özgürlü

ğün

sın

ırla

rın

ıSEN

belirle

!

Son yazımızda belgenizişekilllendirmek için paragraflarındüzenini değiştirmeyi anlatmıştık.Bu yaklaşım, kısa belgelerde bir sorunyaratmazken, uzun bir belge için aynı şeysöz konusu değildir. Eğer uzun birbelgede değişiklik yapmaya kararverirseniz anlattığımız yöntemle epeyuğraşmak zorunda kalabilirsiniz. İştebiçemleri kullanmak bunu kolaylaştırır.

LibreOffice'te beş farklı biçem türü vardır:paragraf, karakter, çerçeve, sayfa ve liste. Bunlarınhepsine "biçimlendirme çubuğu"ndaki "Biçemler veBiçimlendirme" (F1 1 ) butonuna basarak girişyapabilirsiniz. Karşınıza "Biçemler ve Biçimlendirme"adlı bir pencere çıkacak. "Biçemler ve Biçimlendirme"penceresini , "Ctrl"ye bası lı tutup "Biçemler veBiçimlendirme" penceresinin araç çubuğundaki boşbir yere çift tıklayarak, ekranın sol tarafınayerleştirebilirsiniz.

Biçemler araç çubuğunda yedi farklı simgevardır. İ lk beş tanesi yukarıda bahsettiğ imiz farklıbiçemlere ulaşmanızı sağlayan simgeler. Bunlarsoldan itibaren sırasıyla paragraf, karakter, çerçeve,sayfa ve liste biçemleri. Bu yazımızda paragraf vekarakter biçemleri üzerinde duracağız.

Yeni bir belge açıp bir başlık girin. "Biçemlerve Biçimlendirme" penceresini açın. Karşınızaparagraf simgesi seçili olarak gelecektir. "Biçemler veBiçimlendirme" penceresinin alt bölümü bir açı lırlistedir. Bu kutucuğu tıklayın ve "Bölüm Biçemleri"niseçin. "Belge Başlığ ı"na çift tıklayın. Yazdığ ınız başlık;ortalı , puntosu büyük ve kalın yazı lmış olacaktır.Şimdi de başlıklar için varsayı lan biçem ayarlarınıdeğiştirelim."Biçemler ve Biçimlendirme"penceresinde "Belge Başlığ ı"na sağ tıklayın ve"Değiştir"i seçin. Karşınıza çıkacak olan çok sekmelipencere, son yazımızda bahsettiğ imiz pencerelereepey benziyor; ancak burada birkaç yeni sekme var.Bunlardan birincisi , "Yönetici" sekmesi. Yönetici ;biçemin başlığ ının, sonraki biçemin ve bağlanı lanın

adını gösterir. Sonraki biçemin adının "Alt başlık"olduğunu göreceksiniz; fakat biz alt başlık kullanmakistemiyoruz. O yüzden bunu "Metin gövdesi" olarakdeğiştirelim. Bu, yeni bir paragraf başlatmak için"Enter" tuşuna bastığ ımızda sonraki paragrafın"Metin gövdesi" biçemini kullanmasını sağlar. "BelgeBaşlığ ı" biçemi "Başlık" biçemiyle bağlanmıştır.Biçemler bağlandığ ında ana biçemde yapı lanherhangi bir değişiklik bağlı olduğu biçeme de yansır.Örnek olarak; eğer siz metindeki başlığ ı mavi olarakdeğiştirirseniz, ona bağlı olan biçemler de maviolacaktır.

Şimdi de başlığ ımızı varsayı landan farklı birşekilde biçimlendirelim. "Yazı tipi efektleri"sekmesine tıklayın. Bu sekme; font, renk, gölge vekabartma gibi değişiklikleri yapmanızı sağlar. Bupencerede yapacağınız değişiklikler sonrasındayazdığ ınız metnin nası l görüneceğini de gösterir.Rengi mavi, altını çift dalga ve mavi çizili durumagetirip "Tamam"a basın.

31

Ceren

ÇALICI

LibreOffice-3

özgürlü

ğün

sın

ırla

rın

ıSEN

belirle

!

özgürlü

ğün

sın

ırla

rın

ıSEN

belirle

!

Sırada "Metin gövdesi" biçemini değiştirmekvar. Böylece yazacağımız yeni paragrafların biçeminibelirleyebiliriz. "Biçemler ve Biçimlendirme"penceresine geri dönelim. Açı lır pencereye tıklayıp"Metin Biçemleri"ni seçelim. "Metin gövdesi"ne sağtıklayıp "Değiştir"i seçelim. "Girinti ve Aralıklar"sekmesinde "Satır aralığ ı"nı 1 .5, " İ lk satır" ı da 0.50olarak değiştirip "Tamam" diyelim. Yazdığ ınızparagraflarda bu değişiklikleri göreceğiniziunutmayın.

Şimdi uzun bir alıntı için bir paragrafoluşturalım. Bir paragraf yazıp imleci paragrafınherhangi bir yerine taşıyalım. Biçemler penceresinde,"Metin gövdesi"ne sağ tıklayıp "Yeni"yi seçelim.Yönetici sekmesinde "Blok Alıntı" adını verelim.Sonraki biçemi "Metin gövdesi" olarak değiştirelim.Biz sağ tıklayıp "Metin gövdesi"ni seçerek yeni birbiçem oluşturduğumuzda bu biçem, otomatik olarak"Metin gövdesi"ne bağlanır. Diğerine bağlamadanyeni bir biçem oluşturmak için "Bağlanı lan" satırını

"Yok" olarak değiştirin.

Şimdi yeni oluşturduğumuz biçemimizibiçimlendirelim. "Girinti ve Aralıklar" sekmesinde"Metinden önce" ve "Metinden sonra" bölümlerini0.50 olarak değiştirelim. İ lk satır ise 0.00 olarak kalsın."Yazı tipi" sekmesinde "Biçem"i italik olarak seçelim."Tamam" diyelim. Listenize "Blok Alıntı" adında yenibir paragrafın eklendiğ ini göreceksiniz. İmleciparagrafınızın herhangi bir yerine götürüp "BlokAlıntı"ya çift tıklayın. Düzenlediğ iniz değişiklikleriparagraf üzerinde gözlemleyebilirsiniz.

Yazdığ ımız ilk paragraf üzerinde değişiklikyapalım şimdi de.Yazdığ ımız ilk paragrafın ilk harfini büyük yapalım.Yine yeni bir biçem oluşturmamız gerekiyor. Tekrar"Metin gövdesi"ne sağ tıklayıp "Yeni"yi seçelim. Bubiçemimizin adı "İ lk Paragraf" olsun. Ve sonrakibiçiemi de "Metin gövdesi" olarak belirleyelim."Girinti ve Aralıklar" sekmesinde "İlk satır" ı 0.00yapalım. "İ lk Harfleri Büyüt" sekmesinde ilk önce "İlkharfleri büyüt" maddesini işaretleyelim. "KarakterSayısı"nı 1 , "Satırlar"ı da 2 olarak değiştirelim."Tamam" diyelim. Henüz bir değişiklikgöremeyeceksiniz. İmleci yazdığ ınız ilk paragrafınüstüne getirip oluşturduğunuz yeni biçeme çifttıklayın.

Yazdığ ımız her yeni bölümün başında buparagraf biçemine ihtiyacımız olacak.

Karakter biçemi, sadece seçili olan metinbölümü etkiler. Yazdığ ınız paragraftan bir bölümüseçip biçemler penceresindeki karakter biçemisimgesine tıklayın. Ve "Vurgu"ya çift tıklayın. Buseçenek, metninizi italiğe dönüştürecektir. Aynışekilde diğer seçenekleri de deneyebilirsiniz.

Biçemlerin en büyük avantaj ı , bir belgeüzerinde aynı biçimlendirmeyi yapmanızısağlamasıd ır. Bir sonraki yazıda belgemize çerçeveeklemeyi anlatacağız.Yazan: Elmer PerryÇeviri : Ceren Çalıcı(Yukarıdaki metin Full Circle Magazine'nin 48.sayısından alınmıştır.)

32

Ceren

ÇALICI

LibreOffice-3

EN GÜZEL MASAÜSTÜ /Nisan / decent

Ubuntu Türkiye Forumlarında her ay En Güzel Masaüstü 'nü seçiyoruz

NN ii ssaann ayının En Güzel Masaüstüne sahip kullanıcımız; ""ddeecceenntt"" isimli

kullanıcımız oldu. kendisini tebrik ediyoruz

Documents

SUDO E-Dergi 30. Sayı