1. Gazi niversitesi Fen Bilimleri Enstits leri Teknolojiler A.B.D.GVENLK BASKISI VE DOKMAN GVENL SEMNER SUNUMUHarun ETN 10280161DANIMAN Yrd. Do. Dr. Mithat YILMAZ

2. Konu Balklar ve Sre Giri Kymetli Kat ve Belgeler Basl Malzemelerde Gvenlik Unsurlar Gvenlik Bask Yntemleri Konuyla lgili Videolar Kaynaklar Son 03.01.201410280161 - Harun ETN2 3. GR03.01.201410280161 - Harun ETN3 4. GR Basl rnlerde gvenlik hususu basm teknolojisi alannn nemli bir kolunu tekil etmektedir. Taklit edilemezliin nemli olduu durumlarda ortaya kan gvenlik olgusu farkl parametreler ile belirlenmektedir. leride detayl olarak anlatlacak olan bu parametrelerin birleimiyle kopyalamann nne geilerek azami dzeyde gvenlik salanmaktadr. 03.01.201410280161 - Harun ETN4 5. GR Gelien teknolojinin sunduu imknlar bu hususta birok farkl uygulamann gerekletirilebilmesini mmkn klmtr. zellikle hologramlar ve optik zellikleri belli alarda deien mrekkepler ticari markalarn ambalajlarnda ve biletlerde taklitilie kar yksek dzeyli gvenlik salamaktadr. 03.01.201410280161 - Harun ETN5 6. GR Ayrca kiinin DNA rneinin mrekkebe eklenmesiyle oluan karm sayesinde yksek dzeyde biyometrik gvenlik salanabilmektedir. Fuji Film isimli firmann gelitirmi olduu zel hologramn da yalnzca bu holograma zel donanm yoluyla grlebilir olmas dikkat ekicidir. 03.01.201410280161 - Harun ETN6 7. GR Ayn zamanda Xeikon isimli bask cihazlar reten firmann tagant denen ve yalnzca kzltesi kla aktive olan zel malzemeyi kullanarak rettii zmler bu konuda olduka etkileyicidir.03.01.201410280161 - Harun ETN7 8. KIYMETL KAIT VE BELGELER03.01.201410280161 - Harun ETN8 9. KIYMETL KAIT VE BELGELER Kt Para (Banknot) Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankasnn tanmna gre Banknot, tayana, zerinde yazan miktarn denmesinin, karan kurulu tarafndan garanti edildii faiz tamayan kymetlerdir. Yasal deme aracdr. 03.01.201410280161 - Harun ETN9 10. KIYMETL KAIT VE BELGELER Resmi Belgeler Milli Eitim Bakanlnn Resmi Yazmalarda Uygulanacak Esas ve Usuller Hakkndaki Ynetmeliinde yer alan tanma gre Resmi Belge, kamu kurum ve kurulularnn kendi aralarnda veya gerek ve tzel kiilerle iletiimlerini salamak amacyla oluturduklar, gnderdikleri veya sakladklar belirli bir standart ve ierii olan belgelerdir. 03.01.201410280161 - Harun ETN10 11. KIYMETL KAIT VE BELGELER Pasaport Dileri Bakanlnn internet sitesinde verilen tanma gre pasaport; Kanunda belirlenen yetkili makamlarca verilen ve hamillerine bir lkenin milli hudutlarndan dierine gemeyi salayan belgedir. eklinde tanmlanmtr. 03.01.201410280161 - Harun ETN11 12. KIYMETL KAIT VE BELGELER Nfus Czdan Nfus Hizmetleri Kanunu 3. Maddesinde yer alan tanma gre Nfus czdan, Kiinin Trk vatanda olduunu ve aile ktklerine kaytl bulunduunu kantlayan resm belgeyi ifade etmektedir. 03.01.201410280161 - Harun ETN12 13. KIYMETL KAIT VE BELGELER Diploma Sertifika Gibi Belgeler Bir kimseye herhangi bir okulu veya renim programn baaryla tamamladn, bir derece veya unvan kullanmaya hak kazandn, bir i, sanat veya meslek dalnda alabilme yetkisi elde ettiini belirtmek iin bir retim kurumu tarafndan dzenlenip verilen resm belgeler, diploma, icazetname veya ahadetname olarak tanmlanmaktadr. 03.01.201410280161 - Harun ETN13 14. KIYMETL KAIT VE BELGELER Diploma Sertifika Gibi Belgeler Diplomalar iin nerilen asgari fiziksel zellikler: Is nem, k ve dier artlara dayankl, Kolay ypranmayan, Minimum 16-200 gr/m2 gramaja sahip, zel kalplarla kazanda desen kazandrlm, Tahrifatta kolay iz brakabilir, Paavradan retilmi, Yumuak dokulu, Mrekkep emilimi, gofre ve damgaya iyi cevap verebilen kt olmaldr. 03.01.201410280161 - Harun ETN14 15. KIYMETL KAIT VE BELGELER Ticari Markalar 556 sayl Markalarn Korunmas Hakknda Kanun Hkmnde Kararnamenin 5. maddesinde; Marka, bir teebbsn mal veya hizmetlerini bir baka teebbsn mal veya hizmetlerinden ayrt etmeyi salamas kouluyla, kii adlar dhil, zellikle szckler, ekiller, harfler, saylar, mallarn biimi veya ambalajlar gibi izimle grntlenebilen veya benzer biimde ifade edilebilen, bask yoluyla yaynlanabilen ve oaltlabilen her trl iaretleri ierir denilmektedir. 03.01.201410280161 - Harun ETN15 16. KIYMETL KAIT VE BELGELER Ticari Markalar Buna gre en basit anlamyla marka, mal ve hizmetlere; rakipler karsnda belirgin farkllk ve bilinirlik kazandran tm elerin birleiminden oluan kimlik olarak tanmlanabilir. 03.01.201410280161 - Harun ETN16 17. BASILI MALZEMELERDE GVENLK UNSURLARI03.01.201410280161 - Harun ETN17 18. BASILI MALZEMELERDE GVENLK UNSURLARI Gvenlik eridi Kada hassas bir ekilde ksmen veya tamamen gmlen ince polimer film erididir. plik, mikro baskl, metalik, UV zellikli ve optik olarak deien karakteristie sahip olabilir. Kadn retimi esnasnda kada gmlmek suretiyle elde edilirler. 03.01.201410280161 - Harun ETN18 19. BASILI MALZEMELERDE GVENLK UNSURLARI Gvenlik eridi Kopya edilemedikleri iin sahtecilere kar etkili bir emniyet zelliidir. 100 TLlik banknotumuzda bulunan UV zellikli gvenlik eridi (solda) ve UV k altndaki hali (sada) 03.01.201410280161 - Harun ETN19 20. BASILI MALZEMELERDE GVENLK UNSURLARI Gofre (Kabartma) Desenler Basklarn kt zerinde yksek ve kabark durmas iin gelitirilen bir bask tekniidir. Tipo klie, negatif ve pozitif olarak hazrlanr. Kt bu iki klie arasna sktrlr ve kabartma ilemi bu aamada gereklemi olur. 03.01.201410280161 - Harun ETN20 21. BASILI MALZEMELERDE GVENLK UNSURLARI Gofre (Kabartma) Desenler Dii klie esnek bir yapya sahiptir. Erkek klie kdn zerine bask yaparken, dierinde kdn arka yznde olan dii klienin iine girer bylece kabartma ilemi gereklemi olur. Grnt kdn arka yznde kabark bir iz yapar, bylece estetik adan daha gzel bir grnt ortaya kar. Gofre lazerle oyma tekniiyle de elde edilebilir. 03.01.201410280161 - Harun ETN21 22. BASILI MALZEMELERDE GVENLK UNSURLARI Giyo (Guilloche) Desenler Sahtecilii nlemek iin dokmanlara kark desenler eklinde baslan en eski ve iyi bilinen bir yntemdir. Dijital tarama teknolojisinin geliimi ile deeri de azalmtr. Ekran A Modlasyonu (SAM Screen Angle Modulation) ve Nokta Frekans Modlasyonu (DFM Dot Frequency Modulation) sahtecilie kar gelitirilen desenlerin modern rnekleridir. 03.01.201410280161 - Harun ETN22 23. BASILI MALZEMELERDE GVENLK UNSURLARI Giyo (Guilloche) DesenlerGiyo Desenler 03.01.201410280161 - Harun ETN23 24. BASILI MALZEMELERDE GVENLK UNSURLARI Mikro Bask Mikro bask ile plak gzle grlemeyecek kadar ince ve kk yaz ve desenlerin oluturulmas mmkndr. Yksek znrlkl bask teknikleriyle baslabilir. Gnmz bask zmleri 10,000 dpia kadar destek vermektedir. Bu da mikro desen veya yaz oluturmak iin yeterli bir znrlktr. 03.01.201410280161 - Harun ETN24 25. BASILI MALZEMELERDE GVENLK UNSURLARI Mikro Bask Mikro basklar fotokopi veya tarayc ile tarandklarnda renk dolgusu veya nokta olarak alglanr ve kopyalanamaz. 100 TL Banknot zerindeki mikro yazlar03.01.201410280161 - Harun ETN25 26. BASILI MALZEMELERDE GVENLK UNSURLARI Filigranlar retici, marka veya mteriyi tanmlamak iin kadn belli bir blgesi iinde fiberlerin deiken dalmyla kat iinde oluturulan yarsaydam tasarm, desen veya semboldr. 100 TL Banknot zerindeki filigran resim ve yaz 03.01.201410280161 - Harun ETN26 27. BASILI MALZEMELERDE GVENLK UNSURLARI Filigranlar Kadn retim aamasnda ilgili blgenin kalnl deitirilmek suretiyle oluturulur. En iyi a tutulduklarnda grnrler. Filigranlar kopyalanamazlar. 03.01.201410280161 - Harun ETN27 28. BASILI MALZEMELERDE GVENLK UNSURLARI Mrekkepler Grnmez Mrekkepler En geni apta kullanlan grnmez mrekkep tr mor tesi mrekkeptir ve siyah bir lambann (UV Ik Kayna) altna koyulduklarnda grnrler. Mrekkep normal k koullarnda gzle grlmez. UV lambas altnda bakldnda parlar. Mrekkep UVye duyarsz bir subtrat zerine uygulanmaldr. Aksi halde istenilen sonu alnamaz. 03.01.201410280161 - Harun ETN28 29. BASILI MALZEMELERDE GVENLK UNSURLARI Termokromik Mrekkepler Termokromik mrekkepler sya duyarl mrekkeplerdir. Isya maruz kaldnda rengi deien ve tekrar soutulduunda eski rengine dnen mrekkep eididir. Mrekkepler farkl scaklk duyarlklarnda retilirler. Genel Kullanmda olanlar 15C, 31C ve 45C duyarlklarnda olanlardr. 03.01.201410280161 - Harun ETN29 30. BASILI MALZEMELERDE GVENLK UNSURLARI Solvente Duyarl Mrekkepler Adndan anlalaca zere, mrekkep bir solvente maruz kaldnda grnr olur. Genellikle ince giyo desenleri ve filigranlarda kullanlr. 03.01.201410280161 - Harun ETN30 31. BASILI MALZEMELERDE GVENLK UNSURLARI Optik Deiken Mrekkepler Optik Deiken Mrekkepler ok kk metalik film pullar ierirler. Gzlem ve aydnlatma alarna gre renginde deiim gzlenir. ok pahal olduklarndan genellikle kk alanlarda kullanlrlar. 03.01.201410280161 - Harun ETN31 32. BASILI MALZEMELERDE GVENLK UNSURLARI Manyetik ve letken Mrekkepler Manyetik mrekkepler genelde seriletirme ve numaralandrma amacyla kullanlr. Saynn makine tarafndan okunabilmesini salayan kk manyetik pulcuklar ierirler. letken mrekkeplerin ieriinde bulunan demir oksit, elektrik alanlara yant vermesini ve kendisini tanmlamasn salayan elektrik darbeleri retimini salar. 03.01.201410280161 - Harun ETN32 33. BASILI MALZEMELERDE GVENLK UNSURLARI Manyetik ve letken Mrekkepler Manyetik ve letken mrekkeplerde basl mrekkep younluu ierisinde bulunduu dokmann orjinalliini ve karakter ilerliini dzgn olarak tanmlamada byk bir role sahiptir. 03.01.201410280161 - Harun ETN33 34. BASILI MALZEMELERDE GVENLK UNSURLARI Biyometrik Mrekkepler Biyometrik mrekkepler makine tarafndan okunabilen veya okuma solventiyle etkileen DNA tagantlar ierirler. Kiisel DNA bilgisi mrekkebe eklendiinde bu DNA mrekkebiyle baslm olan dokmanlar yeniliki bir biyometrik kii tanmlama sistemi olacaktr. 03.01.201410280161 - Harun ETN34 35. BASILI MALZEMELERDE GVENLK UNSURLARI Hologramlar Hologramlar izleyenin gr asna gre birbirine dnen iki farkl resim ieren mhr, bant veya etiketlerdir. Gvenlik hologramlarnda mevcut veya zel resimler kullanlabilir. Gvenlik hologramlar pahal, zel ve ileri teknoloji donanmlar gerektiren master bir hologramdan kopyalandklarndan dolay taklit edilmeleri ok zordur. 03.01.201410280161 - Harun ETN35 36. BASILI MALZEMELERDE GVENLK UNSURLARI Hologramlar Banknotlarda, pasaport ve kredi kartlarnda ayrca kaliteli rnlerde de dnya apnda kullanma sahiptir. Hologramlar optik gvenlik dzeyini referans alan farkl snflara ayrlrlar: 2D/3D Hologram grntleri Nokta matris Hologram Elektron-Demeti Litografi Hologram 03.01.201410280161 - Harun ETN36 37. BASILI MALZEMELERDE GVENLK UNSURLARI Hologramlareitli hologram rnekleri 03.01.201410280161 - Harun ETN37 38. BASILI MALZEMELERDE GVENLK UNSURLARI Radyo Frekans Kimlik (RFID) Radyo Frekans Kimlik teknolojisi, insanlar, aralar, eyalar ve varlklar dahil eitli trdeki nesneleri dorudan temas (manyetik erit teknolojisinde olduu gibi) veya gr mesafesi temas (barkodlardaki gibi) gerekmeksizin temassz olarak tanma, izleme, sralama ve alglama iin radyo sinyallerini kullanan otomatik kimliklendirme teknolojisidir. 03.01.201410280161 - Harun ETN38 39. BASILI MALZEMELERDE GVENLK UNSURLARI RFID tag (veya dorudan tag) olarak adlandrlan cihaz, teknolojinin anahtar bileenidir. RFID tag en azndan aada verilen 2 bileene sahiptir: Radyo sinyallerinin modlasyonu ve demodlasyonu ile ilgilenen ve dier fonksiyonlar gerekletiren bir entegre devre, Sinyallerin aktarmn ve alnmasn salayan bir anten. 03.01.201410280161 - Harun ETN39 40. BASILI MALZEMELERDE GVENLK UNSURLARI RFID tag snrl miktarda ilem ve depolama alanna sahiptir. Bu cihazlar elektronik barkodlar olarak da dnlebilir. Bir RFID tag03.01.201410280161 - Harun ETN40 41. GVENLK BASKI YNTEMLER03.01.201410280161 - Harun ETN41 42. GVENLK BASKI YNTEMLER Tipografik Bask Tipografi teknii hurufat denen basan ksmlar ykseltilmi kurun harflerin uygun ekilde dizilmesi suretiyle elde edilen kalpla gerekletirilen yksek bask metodudur. Yksek bask tekniklerinde kda temas eden (basky yapan) yzeyler bo alanlara gre daha yksektedir. 03.01.201410280161 - Harun ETN42 43. GVENLK BASKI YNTEMLER Tipografik Bask Kalplarn zel inko klielerden hazrland yksek bask, endstri sektrnde daha ok ser ambalajlarn yapmnda, kutularn kesim ilerinde, davetiye ve kart basmnda kullanlmaktadr. Banknotlar zerindeki numaralar genellikle bu metotla baslr. 03.01.201410280161 - Harun ETN43 44. GVENLK BASKI YNTEMLER Tipografik BaskHurufat03.01.201410280161 - Harun ETN44 45. GVENLK BASKI YNTEMLER Rotogravr-ntaglio (ukur) Bask Yksek netlie sahip ykseltilmi bir mrekkep izlenimi brakan ve mrekkebi byk kuvvetle kat zerine basmak iin oyulmu bir desenin kullanld sretir. Rotogravr bask ince krom tabakayla kaplanm, oyulmu bakr silindir kullanmaktadr. Bu silindir subtrat zerine baslacak grnty ierir ve retimi ok maliyetlidir. Bu yntemin faydas ncelikle yzeydeki kabark etki (gofre) ve yzeyde youn mrekkep birikintisi brakmasdr. 03.01.201410280161 - Harun ETN45 46. GVENLK BASKI YNTEMLER Rotogravr-ntaglio (ukur) Bask Bir baka yaklamla zengin detay oluturmak amacyla asitle zerine resim oyulmu tabakalar kullanan kabartma bask tekniidir. Kt zerinde elle kontrol yapldnda bask ve mrekkep sayfa zemini zerinde kabartma oluturduundan kolaylkla hissedilebilmektedir. Detaylar ve metalin aa vuran zellii sahtecilik durumunda etkilidir ve dikkatli bir incelemede sahtecilik yntemini ortaya karabilir. 03.01.201410280161 - Harun ETN46 47. GVENLK BASKI YNTEMLER Ofset Bask Bask kalbnn zerindeki grntnn basl rn zerindeki grntnn ayna grnts olduu bask metodudur. Kalp, mrekkep merdanesinden ald mrekkebi merdaneler zinciri yoluyla bask merdanesine iletir. lave merdaneler daha detayl bask elde etmek iin gereklidir. Bu gvenlik dokmanlarnda aranan gilo ve kark desenleri retmek iin idealdir. 03.01.201410280161 - Harun ETN47 48. GVENLK BASKI YNTEMLER Ofset Bask Genellikle "Ofset" olarak bahsedilir ve en kolay ve en ok kullanlan bask metodudur. Bask yaplacak ve yaplmayacak yzeyler bask alannda ayn seviyededirler ve kimyasallarla ayrlrlar, bu bask eklinde kabartma olmakszn dzgn ve ayn bir grnt meydana gelir. 03.01.201410280161 - Harun ETN48 49. GVENLK BASKI YNTEMLER Ofset BaskOfset Bask Makinesi ve ematik Kesiti 03.01.201410280161 - Harun ETN49 50. GVENLK BASKI YNTEMLER Dijital Bask Dijital bask; kalp kullanan dijital bask sistemleri ve kalp kullanmayan dijital bask sistemleri olmak zere iki farkl kategoride incelenir. Bu bask sisteminde, kalp montaj gibi bask ncesi hazrlklar yoktur. Bilgisayarda hazrlanan grnt, elektronik yolla bask makinesine gnderilir. 03.01.201410280161 - Harun ETN50 51. GVENLK BASKI YNTEMLER Yaldz Bask Yaldz basks boya malzemeli ve folyo malzemeli olmak zere iki ekilde yaplmaktadr. Matbaacln gelimesi ve madeni parlakln, yani yaldz bask tekniinin fazla beenilmesinden dolay btn bask unsurlarnda bu teknik fazlaca kullanlmaktadr. 03.01.201410280161 - Harun ETN51 52. GVENLK BASKI YNTEMLER Yaldz Bask Altn veya gm renginde yaldz basks yaplm etiket, davetiye, kartvizit gibi bask ileri kullanclar arasnda rnn kaliteli olduu eklinde gl bir etki brakmaktadr. Bu durum da yaldz basknn daha fazla kullanlmasna ve popler olmasna olanak salamaktadr. 03.01.201410280161 - Harun ETN52 53. GVENLK BASKI YNTEMLER Yaldz Bask Metalik grnm efekti salayan bask mrekkepleri, bu basklarda kullanlan yaldz boyalarnn altn grnm efekti, pirin ihtiva eden pigmentlerle elde edilir. Deiik metalik renkler, deiik alam oranlar ile elde edilebilir. 03.01.201410280161 - Harun ETN53 54. GVENLK BASKI YNTEMLER Varak Bask eitli cilt basklar ve zel amal sanatsal basklar iin yaldz varak (tabaka) kullanlmaktadr. Kalp klie, tipo tekniine uygun olarak hazrlanr, tipo bask makinesine balanr rulo biiminde varak yaldz boyann yerini alm olur. 03.01.201410280161 - Harun ETN54 55. GVENLK BASKI YNTEMLER Varak Bask Bask yaplacak yzey makineden geerken zel bir stc klieyi str ve varak yaldzn zerine bask uygular bylece grnt kt zerine gemi olur. 03.01.201410280161 - Harun ETN55 56. GVENLK BASKI YNTEMLER Termografik Bask Islak mrekkebe yaptrlan zel bir madde kullanlarak uygulanan bir bask tekniidir. Bu ilemi gerekletirebilmek iin bir s tatbiki gerekir. Istmadan sonra bu zel madde genleir ve kabartma ya da oyma eklinde bir bask yapar. Bu metot "ucuz intaglio" diye de bilinir. 03.01.201410280161 - Harun ETN56 57. KONUYLA LGL VDEOLAR03.01.201410280161 - Harun ETN57 58. KAYNAKLAR Anderson , R. J., Security Printing and Seals ,Security Engineering: A Guide to Building Dependable Distributed Systems, Second Edition, John Wiley & Sons, 433-455 (2008) Ketizmen, A., Sahtecilik ve Tahrifata Kar Gelitirilmi Kymetli Kt ve Belgelerin Tasarm - Teknolojik zellikleri, rnek Bir Resmi Belge Tasarm nerisi, Doktora Tezi, Gazi niversitesi Fen Bilimleri Enstits, Ankara (2008) Hashiyada, M., Development of Biometric DNA Ink for Authentication Security, The Tohoku Journal of Experimental Medicine, 204, 109-117 (2004) Nathe, P. D., Analysis of Security Printing Features Accomplished By Sheetfed Lithographic Offset Process & Sheetfed Screen Printing Process, International Journal of Engineering and Management Sciences, VOL. 3(3), 256-259 (2012) Rudolf, L.R., Paper Based Document Security AReview, European Conference on Security and Detection Commonwealth Institute, London, 75 80, (1997)03.01.201410280161 - Harun ETN60 59. KAYNAKLAR nternet: Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas Terimler Szlhttp://www.tcmb.gov.tr/yeni/iletisimgm/sozluk.htm#banknot (2013) nternet: Milli Eitim Bakanl Resm Yazmalarda Uygulanacak Esas ve Usuller Hakknda Ynetmelik http://mevzuat.meb.gov.tr/html/25658_0.html (2013) nternet: Dileri Bakanl Pasaport ile lgili Bilgiler / T.C. Dileri Bakanlhttp://www.mfa.gov.tr/pasaport-ile-ilgili-bilgiler.tr.mfa (2013) nternet: Nfus ve Vatandalk leri Genel Mdrl Nfus Hizmetleri Kanunu Babakanlk Mevzuat Bilgi Sistemi, http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5490.doc (2013) nternet: U.S. GovernmentPrinting Office A Glossary of Security FeaturesforPrintedDocuments, http://www.gpo.gov/pdfs/customers/security_gloss ary.pdf (2013) nternet: Security Printing, http://www.flintgrp.com/en/documents/PrintingPlates/nyloprint/Security_Printing_EN.pdf (2013) nternet: Security Printing, http://www.securityprinting.co.uk/ (2013) nternet: Security Hologram, http://en.wikipedia.org/wiki/Security_hologram (2013) nternet: RFID Security, http://www.infosec.gov.hk/english/technical/files/rfid.pdf (2013)03.01.201410280161 - Harun ETN61 60. BEN DNLEDNZ N TEEKKR EDERM 03.01.201410280161 - Harun ETN62