-
Svismyndagreining lkra kjarasamninga
Hva ef?
Efnahagssvi, febrar 2015
-
Kjarasamningar hafa vtk hrif og niurstaan skiptir mli
vissa rkir vinnumarkai vegna komandi kjarasamninga. Miki ber
milli krfum verkalsflaga og hugmyndum
atvinnulfsins og eins eru krfurnar vsfjarri mati Selabanka
slands svigrmi til almennra launahkkana.
Kjarasamningar eru einn strsti hrifattur verblgu slandi og munu
launahkkanir umfram getu hagkerfisins
skila sr hkkun verlags landinu.
Batnandi viskiptakjr geta skapa tmabundi vibtar svigrm til
launahkkana n ess a gna verstugleika.
hinn bginn gti neikv run essara smu tta dregi tmabundi r
undirliggjandi svigrmi.
mefylgjandi svismyndum eru metin hrif mismunandi launahkkana
verblgu og hvernig au smitast yfir arar
hagstrir s.s. gengi, vexti og framleini. Skoaur er riggja ra
tmarammi vi mat hrifunum.
Vibrg Selabanka vi vntri verblgu eru kvein me lgum og v reikna
me vaxtahkkunum
svismyndunum til samrmis vi undirliggjandi verblgursting.
Svismyndirnar eru rjr. S fyrsta gerir r fyrir almennum
launahkkunum skv. rleggingum Selabankans. nnur
gerir r fyrir hkkunum nokku umfram a, svipuum og
kjarasamningunum ri 2011. rija og sasta
svismyndin gerir r fyrir a laun almennum vinnumarkai hkki a sama
marki og sami var um vi lkna n fyrir
skmmu.
Fyrirvari: Metin verblguhrif byggjast sambandi, verblgu,
nafngengis og raungengis. Niurstaan endurspeglar v
aeins hrif vegna gefinna forsenda um laun og raungengisstu.
Viskiptakjrum er haldi fstum.
-
Gangi sp Selabankans eftir er svigrm til launahkkana 3,5% ri
S mia vi sp Selabankans um framleinivxt komandi ra mun myndast
svigrm fyrir 3,5% rlegar nafnlaunahkkanir.
Slkar hkkanir vru innan ess ramma sem samrmist verblgumarkmii
Selabankans.
Ytri ttir eins og batnandi viskiptakjr gtu hugsanlega skapa
vibtarsvigrm til hkkana n ess a gna verstugleika. hinn bginn gti
neikv
run essara tta jafnframt skapa minna svigrm.
3,5 3,4 3,5
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Vxtur nafnlauna og nafnframleini- nafnframleinivxtur = framleini
pls 2,5% verblgumarkmi
Nafnlaunavxtur Nafnframleinivxtur
Heimildir: treikningar efnahagssvis, Selabanki slands
-
Mismunandi kjarasamningar - hva ef?
Fyrirvari: Metin verblguhrif byggjast sambandi, verblgu,
nafngengis og raungengis. Niurstaan endurspeglar v aeins
hrif vegna gefinna forsenda um laun og raungengisstu.
Viskiptakjrum er haldi fstum.
1. Innan svigrms
rlegar launahkkanir 3,5% nstu remur rum.
Launahkkanir samrmi vi meti svigrm Selabankans.
Verstugleiki tryggur
Ekki rf gengisalgun ar sem stugleikinn sem af hlytist skapar
skilyri til framleinivaxtar.
Svigrm til strivaxta-lkkunar. Vaxtakostnaur heimila minnkar.
2. Umfram svigrm
Launahkkanir samrmi vi kjarasamninga 2011.
rlegar samningsbundnar hkkanir 3,7% en lgstu launin hkka a
mealtali um 6,7%.
Launaskri samrmi vi reynslu ranna 2011-2013.
Vegna vaxandi verblgu umfram viskiptalnd arf krnan a
veikjast.
Selabankinn bregst vi me strivaxtahkkun. Vaxta-kostnaur heimila
eykst.
3. Eltum lkna
Laun hkka takt vi umsamdar hkkanir lkna.
Uppsafnaar launahkkanir 30% nstu remur rum. Um er ra 19% hkkun
fyrsta ri samningsins, 7,6% ru ri hans og 1,5% rija rinu.
Vegna vaxandi verblgu umfram viskiptalnd arf krnan a veikjast
miki.
Selabankinn hkkar strivexti miki til a n tkum verblgunni.
Vaxta-kostnaur heimila eykst.
-
Mismunandi kjarasamningar - hva ef?
Fyrirvari: Metin verblguhrif byggjast sambandi, verblgu,
nafngengis og raungengis. Niurstaan endurspeglar v aeins
hrif vegna gefinna forsenda um laun og raungengisstu.
Viskiptakjrum er haldi fstum.
1. Innan svigrms
rlegar launahkkanir 3,5% nstu remur rum.
Launahkkanir samrmi vi meti svigrm Selabankans.
Verstugleiki tryggur
Ekki rf gengisalgun ar sem stugleikinn sem af hlytist skapar
skilyri til framleinivaxtar.
Svigrm til strivaxta-lkkunar. Vaxtakostnaur heimila minnkar.
2. Umfram svigrm
Launahkkanir samrmi vi kjarasamninga 2011.
rlegar samningsbundnar hkkanir 3,7% en lgstu launin hkka a
mealtali um 6,7%.
Launaskri samrmi vi reynslu ranna 2011-2013.
Vegna vaxandi verblgu umfram viskiptalnd arf krnan a
veikjast.
Selabankinn bregst vi me strivaxtahkkun. Vaxta-kostnaur heimila
eykst.
3. Eltum lkna
Laun hkka takt vi umsamdar hkkanir lkna.
Uppsafnaar launahkkanir 30% nstu remur rum. Um er ra 19% hkkun
fyrsta ri samningsins, 7,6% ru ri hans og 1,5% rija rinu.
Vegna vaxandi verblgu umfram viskiptalnd arf krnan a veikjast
miki.
Selabankinn hkkar strivexti miki til a n tkum verblgunni.
Vaxta-kostnaur heimila eykst.
-
Innan svigrms: Hkkanir takti vi framleinivxt
Uppsafnaar nafnlaunahkkanir 10% yfir riggja ra tmabil, ea 3,5%
rlegar nafnlaunahkkanir.
Mia vi sp Selabankans um framleinivxt ttu slkar hkkanir ekki a
auka verblgu umfram verblgumarkmi.
3,5 3,4 3,5
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Vxtur nafnlauna og nafnframleini- nafnframleinivxtur = framleini
pls 2,5% verblgumarkmi
Nafnlaunavxtur Nafnframleinivxtur
Heimildir: treikningar efnahagssvis, Selabanki slands
-
Innan svigrms: Verstugleiki tryggur og kaupmttur eykst Uppsfnu
verblguhrif eru metin rflega 6% yfir riggja ra tmabil og v heldur
verblgumarkmi Selabankans.
Aukinn verstugleiki helst almennt hendur vi hagsttt
vaxtaumhverfi og aukinn framleinivxt. Slkt skapar svigrm til
hkkunar raungengis.
a yrfti v ekki a koma til algunar gegnum gengi krnunnar essari
svismynd.
90
95
100
105
110
r 0 r 1 r 2 r 3
Gengi krnunnar- vsitala = 100 ri 0
Uppsafnaar launahkkanir 11%
Uppsfnuverblga 6%
90
95
100
105
110
115
120
r 0 r 1 r 2 r 3
Uppsfnu launa- og verlagsrun- vsitala = 100 ri 0
Laun Verlag
Heimildir: treikningar efnahagssvis
-
Innan svigrms: Verblgumarkmi heldur og vextir lkka Aukinn
verstugleiki skapar svigrm Selabankans til a slaka
vaxtaahaldinu.
Vextir lkka um 120 punkta yfir riggja ra tmabil mia vi gefnar
forsendur um launarun og sp Selabankans um framleisluspennu.
0,0
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
3,0
3,5
4,0
r 0 r 1 r 2 r 3
rshkkun verlags- m.v. forsendur um laun og raungengisstu
Verblgumarkmi Selabankans
2%
3%
4%
5%
6%
7%
8%
r 0 r 1 r 2 r 3
Skammtmavaxtaferill skv. Taylor jfnu-m.v. verlagsrun svismyndar
og sp
Selabankans um framleisluspennu
Heimildir: treikningar efnahagssvis
-
Mismunandi kjarasamningar - hva ef?
Fyrirvari: Metin verblguhrif byggjast sambandi, verblgu,
nafngengis og raungengis. Niurstaan endurspeglar v aeins
hrif vegna gefinna forsenda um laun og raungengisstu.
Viskiptakjrum er haldi fstum.
1. Innan svigrms
rlegar launahkkanir 3,5% nstu remur rum.
Launahkkanir samrmi vi meti svigrm Selabankans.
Verstugleiki tryggur
Ekki rf gengisalgun ar sem stugleikinn sem af hlytist skapar
skilyri til framleinivaxtar.
Svigrm til strivaxta-lkkunar. Vaxtakostnaur heimila minnkar.
2. Umfram svigrm
Launahkkanir samrmi vi kjarasamninga 2011.
rlegar samningsbundnar hkkanir 3,7% en lgstu launin hkka a
mealtali um 6,7%.
Launaskri samrmi vi reynslu ranna 2011-2013.
Vegna vaxandi verblgu umfram viskiptalnd arf krnan a
veikjast.
Selabankinn bregst vi me strivaxtahkkun. Vaxta-kostnaur heimila
eykst.
3. Eltum lkna
Laun hkka takt vi umsamdar hkkanir lkna.
Uppsafnaar launahkkanir 30% nstu remur rum. Um er ra 19% hkkun
fyrsta ri samningsins, 7,6% ru ri hans og 1,5% rija rinu.
Vegna vaxandi verblgu umfram viskiptalnd arf krnan a veikjast
miki.
Selabankinn hkkar strivexti miki til a n tkum verblgunni.
Vaxta-kostnaur heimila eykst.
-
Umfram svigrm: Launahkkanir samrmi vi kjarasamninga 2011
rtt fyrir a samningsbundnar launahkkanir kjarasamninga 2011-2013
hafi a mealtali veri 3,7% var tluvert launaskri almennum markai
umfram r
hkkanir.
Eftir a hyggja reyndist almenni markaurinn hkka laun nstum v
takt vi hkkanir lgstu launa. Sterkar vsbendingar eru v ess efnis a
hkkun
lgstu launa hafi gengi upp launastigann.
Forsendur essarar svismyndar gera r fyrir launahkkunum takt vi
reynslu ranna 2011-2013.
7,6 7,8
6,1
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Vxtur nafnlauna og nafnframleini- nafnframleinivxtur = framleini
pls 2,5% verblgumarkmi
Nafnlaunavxtur Nafnframleinivxtur
Heimildir: treikningar efnahagssvis
-
Umfram svigrm: Vaxandi verblga og rf gengisalgun Stugleika er
gna og framleiniaukning myndar ekki svigrm til hkkunar
raungengis.
Nafngengi krnunnar arf v a veikjast um 20% tmabilinu til a skila
raungengi sem samrmist ytra jafnvgi jarbsins.
Slk algun getur ori einum rykk ea yfir allt tmabili. Hvort
heldur sem gerist vera verblguhrifin au smu.
90
95
100
105
110
115
120
125
130
r 0 r 1 r 2 r 3
Gengi krnunnar- vsitala = 100 ri 0
Uppsafnaarlaunahkkanir 23%
Uppsfnuverblga 19%
90
100
110
120
130
140
r 0 r 1 r 2 r 3
Uppsfnu launa- og verlagsrun- vsitala = 100 ri 0
Laun Verlag
Heimildir: treikningar efnahagssvis
-
Umfram svigrm: Verblgumarkmi rofi og vextir hkka Verblgan fer
fljtlega yfir verblgumarkmi Selabankans og samfara versnandi
verblguhorfum hkka strivextir.
Vextir hkka um allt a 300 punkta.
0
1
2
3
4
5
6
7
8
r 0 r 1 r 2 r 3
rshkkun verlags- m.v. forsendur um laun og raungengisstu
Verblgumarkmi Selabankans
2%
4%
6%
8%
10%
r 0 r 1 r 2 r 3
Skammtmavaxtaferill skv. Taylor jfnu-m.v. verlagsrun svismyndar
og sp
Selabankans um framleisluspennu
Heimildir: treikningar efnahagssvis
-
Mismunandi kjarasamningar - hva ef?
Fyrirvari: Metin verblguhrif byggjast sambandi, verblgu,
nafngengis og raungengis. Niurstaan endurspeglar v aeins
hrif vegna gefinna forsenda um laun og raungengisstu.
Viskiptakjrum er haldi fstum.
1. Innan svigrms
rlegar launahkkanir 3,5% nstu remur rum.
Launahkkanir samrmi vi meti svigrm Selabankans.
Verstugleiki tryggur
Ekki rf gengisalgun ar sem stugleikinn sem af hlytist skapar
skilyri til framleinivaxtar.
Svigrm til strivaxta-lkkunar. Vaxtakostnaur heimila minnkar.
2. Umfram svigrm
Launahkkanir samrmi vi kjarasamninga 2011.
rlegar samningsbundnar hkkanir 3,7% en lgstu launin hkka a
mealtali um 6,7%.
Launaskri samrmi vi reynslu ranna 2011-2013.
Vegna vaxandi verblgu umfram viskiptalnd arf krnan a
veikjast.
Selabankinn bregst vi me strivaxtahkkun. Vaxta-kostnaur heimila
eykst.
3. Eltum lkna
Laun hkka takt vi umsamdar hkkanir lkna.
Uppsafnaar launahkkanir 30% nstu remur rum. Um er ra 19% hkkun
fyrsta ri samningsins, 7,6% ru ri hans og 1,5% rija rinu.
Vegna vaxandi verblgu umfram viskiptalnd arf krnan a veikjast
miki.
Selabankinn hkkar strivexti miki til a n tkum verblgunni.
Vaxta-kostnaur heimila eykst.
-
Eltum lkna: Laun hkka takti vi umsamda hkkun lkna
Uppsafnaar nafnlaunahkkanir upp 30% yfir riggja ra tmabil.
Samningarnir eru framhlanir og svipa annig til nlegra
kjarasamninga rkisins vi lkna.
Fyrstu tv rin eru launahkkanir verulega umfram meti svigrm
Selabankans.
7,6%
1,5%
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Vxtur nafnlauna og nafnframleini- nafnframleinivxtur = framleini
pls 2,5% verblgumarkmi
Nafnlaunavxtur Nafnframleinivxtur
19%
Heimildir: treikningar efnahagssvis
-
Eltum lkna: Laun hkka takt vi umsamda hkkun lkna Stugleika er
gna og framleiniaukning myndar ekki svigrm til hkkunar
raungengis.
Nafngengi krnunnar arf v a veikjast um 26% tmabilinu til a skila
raungengi er samrmist ytra jafnvgi jarbsins.
Slk algun getur ori einum rykk ea yfir allt tmabili. Hvort
heldur sem gerist eru verblguhrifin au smu.
90
95
100
105
110
115
120
125
130
r 0 r 1 r 2 r 3
Gengi krnunnar- vsitala = 100 ri 0
Uppsafnaar launahkkanir 29%
Uppsfnu verblga 27%
90
100
110
120
130
140
r 0 r 1 r 2 r 3
Uppsfnu launa- og verlagsrun- vsitala = 100 ri 0
Laun Verlag
Heimildir: treikningar efnahagssvis
-
Eltum lkna: Vtahringur mikillar verblgu og hrra vaxta
Verblgan fer fljtlega yfir verblgumarkmi Selabankans og samfara
versnandi verblguhorfum hkka strivextir skarpt.
Vextir n hmarki kringum 12% ur en eir lkka n samhlia v a
verblguhrifin fjara smm saman t.
0
2
4
6
8
10
12
14
r 0 r 1 r 2 r 3
rshkkun verlags- m.v. forsendur um laun og raungengisstu
Verblgumarkmi Selabankans
2%
4%
6%
8%
10%
12%
r 0 r 1 r 2 r 3
Skammtmavaxtaferill skv. Taylor jfnu-m.v. verlagsrun svismyndar
og sp
Selabankans um framleisluspennu
Heimildir: treikningar efnahagssvis
-
1. Innan svigrms 2. Umfram svigrm 3. Eltum lkna
Hvaa lei er farslust?
-
Hflegar launahkkanir og verstugleiki skapa kaupmtt
4,7%
3,5%
0,7%
0%
1%
2%
3%
4%
5%
6%
Innan svigrms Umfram svigrm Eltum lkna
Uppsafnaur kaupmttur lok tmabils- m.v. mismunandi forsendur um
launarun
Mia vi gefnar forsendur svismyndanna skila launahkkanir innan
ess svigrms sem Selabankinn metur mestri kaupmttaraukningu til
launega.
Neikv hrif verblgu og vaxtahkkana halda aftur af
kaupmttaraukningu eim svismyndum ar sem launahkkunum yri velt t
verlag.
S mikla verblga sem hlytist af launahkkunum margfldum vi meti
svigrm myndi urrka t nnast allan kaupmttarauka eins og susta
svismyndin
snir.
Heimildir: treikningar efnahagssvis
-
Heimilin eru vikvmari fyrir vaxtahkkunum Selabankans
0%
2%
4%
6%
8%
10%
12%
14%
r 0 r 1 r 2 r 3
Skammtmavaxtaferill skv. Taylor jfnu- mia vi mismunandi
verblguhrif svismynda
Innan svigrms Umfram svigrm
Eltum lkna
Vibrg Selabanka slands vi auknum verblgurstingi eru sem fyrr
segir fyrirs. Bankinn yri lgum samkvmt a hkka vexti til a halda
aftur af
verblgu og myndu heimili og fyrirtki bera kostnainn sem af
hlytist.
Rstfunartekjur heimila eru n tsettari fyrir vaxtahkkunum
Selabankans vegna aukningar vertryggra lna sustu ra.
svismyndunum ar sem launahkkanir eru meiri en meti svigrm gerum
vi r fyrir a heimili me vertrygg ln borgi bilinu 19-24 ma.kr.
aukalega
vaxtakostna. Veri r aftur mti innan svigrms myndast tkifri til
vaxtalkkana sem myndi draga r vaxtakostnai.
Heimildir: treikningar efnahagssvis, Selabanki slands
-3 ma.kr.
19 ma.kr.
24 ma.kr.
-5
0
5
10
15
20
25
30
Innan svigrms Umfram svigrm Eltum lkna
Aukin vaxtakostnaur vertryggra lna heimila lok tmabils mia vi
mismunandi vaxtaferla
- ma.kr. verlagi rsins 2014
-
Aukinn vaxtakostnaur getur hglega urrka upp bata
Leirttingarinnar Leirttingin mun ltta greislubyri heimila um rflega
15% samkvmt mati stjrnvalda egar agerin hefur a fullu komi
fram.
Greislubyri vertryggra lna mun hkka skarpt veri launahkkanir til
ess a Selabankinn urfi a bregast vi auknum verblgurstingi.
Gangi etta eftir eykst greislubyri margra heimila um meira en
sem nemur eirri lkkun sem af Leirttingunni hlaust.
Heimildir: treikningar efnahagssvis, Selabanki slands,
Forstisruneyti
1 m.v. 15 m.kr. jafngreisluln til 40 ra teki 2004 og 2,5%
verblga. hrif eftir
3 r egar agerinni er loki (sj glrukynningu
www.forsaetisraduneyti.is)
Vaxtakostnaur lkkar um 4 s.kr. mnui
Vaxtakostnaur hkkar um 24 s.kr. mnui
Vaxtakostnaur hkkarum 30 s.kr. mnui
Greislubyri lna heimilalkkar um 16 s.kr. mnui1
-10
-5
0
5
10
15
20
25
30
35
40
Innan svigrms Umfram svigrm Eltum lkna "Leirttingin"
Breyting mnaarlegum vaxtakostnai vertryggra hsnislna og metin
hrif Leirttingarinnar greislubyri heimila
m.v. 15 m.kr. vertrygg ln, meal vaxtakostnaur yfir nstu 3 rin
fstu verlagi
s.kr.
-
Hkkun hfustls vertryggra lna gti margfaldast vi mikla
verblgu
Vaxtabreytingar hafa veruleg hrif vertrygg ln heimila. Verblga
hkkar hins vegar hfustl lnananna og ar me greislubyri.
Hfustll vertryggra lna hkkar um allt a 400 ma.kr. tmabilinu veri
svismyndin Eltum lkna a veruleika. a myndi ekki hafa hrif
eiginfjrstu heimila nema a gefinni raunlkkun hsnisveri.
Mikilvgt er a hafa huga a mikil verblga eykur lkur ktum sveiflum
hagkerfinu me tilheyrandi hrifum eignaver og eiginfjrstu
heimila.
Heimildir: treikningar efnahagssvis, Selabanki slands,
Forstisruneyti
Hfustll lna hkkar um 84 ma.kr.
Hfustll lna hkkar um 260 ma.kr.
Hfustll lna hkkar um 400 ma.kr.
Leirttingin lkkarhfustl lna um 80
ma.kr.
0
50
100
150
200
250
300
350
400
450
500
Innan svigrms Umfram svigrm Eltum lkna "Leirttingin"
Hfustlshkkun vertryggra skulda heimilanna og hfustlslkkun vegna
"Leirttingar"- m.v. 15 m.kr. jafngreisluln til 40 ra teki ri 2004,
staan a remur rum linum
-
sds Kristjnsdttir
Forstumaur efnahagssvis
[email protected]
smi: 591-0080
ttar Sndal
Hagfringur efnahagssvii
[email protected]
smi: 591-0082
lafur Garar Halldrsson
Hagfringur efnahagssvii
[email protected]
smi: 591-0081
https://twitter.com/efnahagssvidSA/
mailto:[email protected]:[email protected]:[email protected]://twitter.com/efnahagssvidSA/
