Upload
colman
View
52
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
SZKOŁA sprzymierzeńcem w racjonalnym żywieniu dzieci i młodzieży. Źródła informacji. Informacja NIK o wynikach kontroli realizacji zadań w zakresie zapobiegania nadwadze i otyłości u dzieci i młodzieży szkolnej (2011 ) - PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
SZKOŁA SZKOŁA sprzymierzeńcem w sprzymierzeńcem w
racjonalnym racjonalnym żywieniu dzieci i żywieniu dzieci i
młodzieżymłodzieży
Źródła informacjiŹródła informacji Informacja NIK o wynikach kontroli realizacji zadań w w
zakresie zapobiegania nadwadze i otyłości u dzieci i zakresie zapobiegania nadwadze i otyłości u dzieci i młodzieży szkolnej młodzieży szkolnej (2011(2011)
Stanowisko Ministra Edukacji Narodowej, Ministra Zdrowia oraz Ministra Sportu i Turystyki w sprawie w sprawie działań podejmowanych przez szkoły w zakresie działań podejmowanych przez szkoły w zakresie zdrowego żywienia uczniów (2011)zdrowego żywienia uczniów (2011)
Karta Żywienia Dzieci i Młodzieży w Szkole (2007)
„„Wiem, co jem – sklepik szkolny”Wiem, co jem – sklepik szkolny” – Miasto Stołeczne Warszawa, 2011
„Zasady prawidłowego żywienia dzieci i młodzieży” – red. M. Jarosz, IŻŻ Warszawa 2008
Podstawowe zalecenia Podstawowe zalecenia żywienioweżywieniowe
dla dzieci i młodzieży dla dzieci i młodzieży szkolnejszkolnej
Do osób najbardziej wrażliwych na skutki
nieprawidłowego żywienia należą:
osoby starszeosoby starszekobiety w ciążykobiety w ciąży
dzieci i młodzież w wieku 7-dzieci i młodzież w wieku 7-15 lat15 lat
Wraz z rozpoczęciem nauki w szkole
następuje pogorszenie sposobu odżywiania się
dzieci. Zjawisko to nasila się z wiekiem.
Wynika to m.in. z faktu, że częściej same decydują
o wyborze żywności i sposobie żywienia,
niewiele wiedząc o potrzebach organizmu
i skutkach nieprawidłowego żywienia.
Gdzie szukać tych Gdzie szukać tych składników?składników?
Posiłki muszą dostarczyć odpowiednia ilość wszystkich niezbędnych składników składników pokarmowychpokarmowych::
- węglowodany (główne źródło energii)- białka- tłuszcze- witaminy- składniki mineralne- woda
- błonnik
Przykładowy zestaw Przykładowy zestaw 3 porcji warzyw3 porcji warzyw i i 2 porcji owoców2 porcji owoców
+ + ++
=5 porcji warzyw i owoców dziennie
www.5razywarzywaiowoce.pl
4-5 posiłków dziennie4-5 posiłków dziennie – najlepiej o stałych porachśniadanieśniadanie, II śniadanie, , II śniadanie, obiadobiad, , kolacjakolacjaśniadanieśniadanie, II śniadanie, , II śniadanie, obiadobiad, podwieczorek, , podwieczorek, kolacjakolacja
Przerwy między posiłkami nie dłuższe Przerwy między posiłkami nie dłuższe niż niż
3-43-4 godzinygodziny – konieczność spożywania posiłków
w szkole (II śniadanie i/lub obiad)
Nieregularność posiłków, zbyt Nieregularność posiłków, zbyt długie przerwy między posiłkami długie przerwy między posiłkami
powodują:powodują: spadek poziomu glukozy we krwi zmniejszenie wydolności fizycznej i
umysłowej, obniżenie zdolności koncentracji, rozdrażnienie, gorsze samopoczucie, zmniejszenie odporności na stresy, a w konsekwencji osiąganie słabszych wyników w nauce,
szybsze odkładanie się tkanki tłuszczowej spożywanie tej samej objętości
pożywienia w ramach 1-2 posiłków (zamiast 4-5) otyłość, większe ryzyko
wystąpienia nadciśnienia tętniczego, cukrzycy, miażdżycy,
momenty głodu, które sprzyjają spożyciu produktów słodkich lub tłustych.
Co uczniowie jedzą w Co uczniowie jedzą w szkole?szkole?
Produkty przyniesione z domu Produkty przyniesione z domu
Posiłki serwowane w stołówce Posiłki serwowane w stołówce szkolnejszkolnej
Produkty, które szkoła otrzymuje Produkty, które szkoła otrzymuje w ramach programów ARRw ramach programów ARR
Produkty kupione w automatach w Produkty kupione w automatach w szkoleszkole
Produkty i potrawy kupione w Produkty i potrawy kupione w sklepiku szkolnymsklepiku szkolnym
Drugie śniadania Drugie śniadania przyniesione z domuprzyniesione z domu
Posiłek zjedzony w szkolePosiłek zjedzony w szkole:: - wyrównuje straty energii - uzupełnia zasób składników pokarmowych - przywraca aktywność intelektualną ucznia - regeneruje siły.
Drugie śniadanie powinno pokrywać 15-20%15-20% dobowego zapotrzebowania na energię
Przykłady drugich Przykłady drugich śniadańśniadań
Przykłady drugich Przykłady drugich śniadańśniadań
W czasie pobytu w szkole W czasie pobytu w szkole uczeń powinien wypić uczeń powinien wypić minimum 0,5 l płynówminimum 0,5 l płynów
np. woda, sok, napój mleczny,herbata owocowa lub z
cytryną
„Owocowe” nie zawsze „zdrowe”
soksok – produkt, w którym zawartość soku wynosi 100%
nektar – rozcieńczony wodą sok (25-50%) z dodatkiem
cukrunapój owocowy – rozcieńczony wodą sok (3-20%) z dodatkiem cukru, barwników, aromatów, konserwantów
NIEKTÓRE OBJAWY NIEKTÓRE OBJAWY ODWODNIENIA ODWODNIENIA
ORGANIZMUORGANIZMU
uczucie osłabieniauczucie osłabieniabóle i zawroty głowybóle i zawroty głowyskurcze i bóle mięśniskurcze i bóle mięśnizaburzenia widzeniazaburzenia widzeniazaburzenia mowyzaburzenia mowysuchość w ustachsuchość w ustachzaburzenia funkcji poznawczychzaburzenia funkcji poznawczych
NIEKTÓRE OBJAWY NIEKTÓRE OBJAWY ODWODNIENIA ODWODNIENIA
ORGANIZMUORGANIZMU
nudnościnudnościosłabienie odporności organizmuosłabienie odporności organizmuzaburzenia pracy sercazaburzenia pracy sercazmiany ciśnienia krwizmiany ciśnienia krwizaburzenia wydalania moczuzaburzenia wydalania moczu
Rola szkołyRola szkołyPrzekazywanie uczniom informacjiPrzekazywanie uczniom informacji, z
jakich produktów powinno składać się wartościowe drugie śniadanie (edukacja żywieniowa)
Częste przypominanie o znaczeniu drugiego
śniadania dla zdrowia i dobrego samopoczucia
Codzienne zachęcanieCodzienne zachęcanie uczniów uczniów do zjadania drugiego śniadania podczas pobytu w szkole
Rola szkołyRola szkoły
Zapewnienie uczniom godnychgodnych warunków do
zjedzenia posiłku (odpowiednio długie przerwy między
lekcjami, miejsce itp.)
Zapewnienie uczniom dostępu do wodyZapewnienie uczniom dostępu do wody pitnej, ale nie odsyłanie ich do kranów w ubikacji
szkolnej!
Systematyczna edukacja żywieniowaSystematyczna edukacja żywieniowa rodziców i pracowników szkoły
Posiłki serwowane Posiłki serwowane w stołówce szkolnejw stołówce szkolnej
Według danych MEN
funkcjonującą stołówkę posiada:funkcjonującą stołówkę posiada:56% szkół podstawowych54% szkół gimnazjalnych
Odsetek uczniów korzystających ze Odsetek uczniów korzystających ze stołówek:stołówek:
w szkołach podstawowych – ok. 9%w szkołach gimnazjalnych – ok. 5%5%
Rola szkołyRola szkołyZapewnienie należytych warunków Zapewnienie należytych warunków
sanitarnych sanitarnych
i i organizacyjnychorganizacyjnych do spożywania do spożywania posiłków posiłków (KŻiAF)(KŻiAF)
Opracowywane i przygotowywane Opracowywane i przygotowywane posiłków zgodnie z zaleceniami posiłków zgodnie z zaleceniami Instytutu Żywności i Żywienia Instytutu Żywności i Żywienia (stanowisko (stanowisko MEN)MEN)
Szkolenie personelu stołówek w zakresie racjonalnego żywienia dzieci i młodzieży
Sklepik Sklepik szkolny/automaty szkolny/automaty
spożywczespożywcze
Produkty o Produkty o niskiej wartości odżywczejniskiej wartości odżywczej, które, które
nie są zalecanenie są zalecane w żywieniu dzieci i w żywieniu dzieci i
młodzieży oferowano:młodzieży oferowano:
• w w 84 % szkół prowadzących sklepiki, , w tym w tym
w 3 placówkach posiadających certyfikat w 3 placówkach posiadających certyfikat
Szkoły Promującej ZdrowieSzkoły Promującej Zdrowie
• ww 75% szkół 75% szkół posiadających posiadających
automaty spożywczeautomaty spożywcze
(raport NIK)(raport NIK)
Należy umożliwić uczniom dostęp do produktów żywnościowych i
napojów
o najwyższych walorach o najwyższych walorach zdrowotnychzdrowotnych
przez dobór asortymentu w sklepikach dobór asortymentu w sklepikach szkolnychszkolnych
zgodny z zasadami zdrowego żywienia – w tym
ograniczyć produkty i napoje o dużej zawartości cukru, soli i tłuszczów
(stanowisko MEN, MZ i MSiT)
Nie wolno podejmować decyzji Nie wolno podejmować decyzji o uruchomieniu o uruchomieniu automatów automatów z żywnością lub otworzeniu z żywnością lub otworzeniu
sklepikusklepiku w szkolew szkole
wyłącznie z pobudek wyłącznie z pobudek komercyjnych!komercyjnych!
Ceny produktów oferowanych w Ceny produktów oferowanych w sklepiku sklepiku
nie powinny być wygórowanenie powinny być wygórowane, , zwłaszcza zwłaszcza
w przypadku produktów w przypadku produktów zalecanych zalecanych
w żywieniu dzieci i młodzieżyw żywieniu dzieci i młodzieży
Rola sklepiku Rola sklepiku szkolnegoszkolnego
Uzupełnienie potrzeb żywieniowych Uzupełnienie potrzeb żywieniowych uczniów uczniów
po umiarkowanych cenachpo umiarkowanych cenach
Kształtowanie prawidłowych Kształtowanie prawidłowych nawyków żywieniowych uczniównawyków żywieniowych uczniów
Edukacja żywieniowa i Edukacja żywieniowa i konsumencka uczniówkonsumencka uczniów
Kto może prowadzić sklepik Kto może prowadzić sklepik szkolny?szkolny?
SKLEPIK PROWADZONY PRZEZ AJENTA:Daje możliwość zdobycia przez szkołę dodatkowych funduszy (czynsz), które mogą i powinny być przeznaczone na potrzeby szkoły SKLEPIK PROWADZONY PRZEZ UCZNIÓW:Daje możliwość zdobycia praktycznych umiejętności w dziedzinie przedsiębiorczości, kształtuje nawyki
gospodarności i oszczędzania, kształtuje umiejętność zespołowego działania, kształtuje nawyki higieniczne.SKLEPIK PROWADZONY PRZEZ RODZICÓW:Pozwala na zwiększenie roli i udziału rodziców w życiu szkoły, daje rodzicom wpływ na asortyment produktów
sprzedawanych dzieciom.
Dyrektor szkoły w Dyrektor szkoły w umowie najmuumowie najmu może tak może tak określić obowiązki podmiotu prowadzącego określić obowiązki podmiotu prowadzącego sklepik, że sklepik, że będzie on zobowiązanybędzie on zobowiązany do: do:
sprzedaży produktów o wysokich sprzedaży produktów o wysokich wartościach wartościach
odżywczych, zalecanych w żywieniu dzieciodżywczych, zalecanych w żywieniu dzieci
nie wprowadzania do sprzedaży produktów wysoko przetworzonych, o niskiej wartości odżywczej
sprzedawania towarów po cenach dostosowanych do możliwości finansowych uczniów
Sklepiki szkolne w Sklepiki szkolne w WarszawieWarszawie
Badanie z V-VI 2011Szkoły podstawowe (107) i gimnazja gimnazja
(92)(92)Asortyment w sklepikuAsortyment w sklepiku:: - uzgodniony z ajentem na piśmie -1616
(32) - uzgodniony z ajentem ustnie – 69 (74) - nie jest uzgadniany z ajentem – 7 (1)Monitoring asortymentu w Monitoring asortymentu w
sklepikusklepiku:: - dyrektor szkoły - 6464 (73) - rodzice – 22 (45) - brak – 5 (3)
Produkty spożywcze Produkty spożywcze polecane polecane
do sklepiku szkolnegodo sklepiku szkolnego
Produkty śniadaniowe
Napoje Przekąski
I.I. PRODUKTY ŚNIADANIOWEPRODUKTY ŚNIADANIOWE KanapkiKanapki - w różnych wersjach
(zestawach)pieczywo (razowe, pszenne, mieszane -
chleb, bułki)masło lub margaryny kubkowe pieczone mięsa, wędliny chude (wysokiej
jakości)sery żółte, twarogowe, topione ryby (np. pasta rybna)jaja lub pasta jajeczna dodatek warzyw (np. sałata, papryka, kapusta pekińska, pomidor, ogórek, rzodkiewka)
Bułki i bułeczkiBułki i bułeczkibez nadzieniaz nadzieniem na słono (np. mięsnym,
pieczarkowym)z nadzieniem na słodko (np. serowym, (np. serowym,
owocowym) owocowym)
Produkty mleczneProdukty mleczne sery i serki desery mleczne jogurty z dodatkiem musli (do jedzenia
łyżeczką)
II. NAPOJEII. NAPOJE
Naturalne wody mineralne i Naturalne wody mineralne i źródlaneźródlane
SokiSokiowocowe owocowe (zawierające tylko (zawierające tylko
naturalnie występujące cukry)naturalnie występujące cukry)warzywne warzywne (zawierające tylko (zawierające tylko
naturalnie występujący sód)naturalnie występujący sód)owocowo-warzywneowocowo-warzywne
Napoje mleczneNapoje mleczne mleko (w małych opakowaniach
przeznaczone do bezpośredniego spożycia)
mleka smakowe jogurty naturalne i owocowe kefirymaślanki naturalne i owocowe inne napoje mleczne
III. PRZEKĄSKIIII. PRZEKĄSKIOwoce świeżeOwoce świeże sezonowesezonowe (umyte i
przygotowane do bezpośredniego spożycia) – jabłka, gruszki, śliwki, winogrona, banany, brzoskwinie, morele, nektarynki itp.
Owoce suszoneOwoce suszone - jabłka, banany, morele, śliwki, rodzynki (w małych opakowaniach)
Warzywa świeżeWarzywa świeże (przygotowane do bezpośredniego spożycia) marchewka, papryka, ogórek, rzodkiewka
Musy owocoweMusy owocowe
batony i ciasteczka zbożowe (zawierające ziarna zbóż, płatki, orzechy, migdały, owoce)
orzeszki, migdały, nasiona (np. słonecznika, dyni) - w małych opakowaniach, przeznaczone do bezpośredniego spożycia
suchary smakowe
Produkty spożywcze w sklepiku szkolnym powinny być oferowane w małych, w małych,
jednorazowych porcjach i jednorazowych porcjach i opakowaniachopakowaniach.
Jeżeli zachodzi taka potrzeba
(np. w przypadku jogurtów, sałatek owocowych)
powinny być również dołączane do nich sztućce jednorazowesztućce jednorazowe.
Produkty spożywcze, Produkty spożywcze, które nie powinny które nie powinny
być proponowane uczniom być proponowane uczniom ze względu na niskie ze względu na niskie wartości odżywcze wartości odżywcze
Żywność typu fast-foodŻywność typu fast-food (np. zupy instant, hamburgery, pizze, frytki)
Słone przekąski węglowodanowo-Słone przekąski węglowodanowo-tłuszczowetłuszczowe(np. chipsy ziemniaczane, słone paluszki, prażynki, popcorn, krakersy, solone orzeszki)
Słodkie przekąski węglowodanowo-Słodkie przekąski węglowodanowo-tłuszczowetłuszczowe (np. batony, ciastka)
Słodycze z dodatkiem barwnikówSłodycze z dodatkiem barwników sztucznychsztucznych (np. żelki, landrynki)
Napoje owocowe Napoje owocowe z dodatkiem cukru, z dodatkiem cukru, słodzików, barwników słodzików, barwników
Wody smakoweWody smakoweSłodkie napoje „kolorowe”Słodkie napoje „kolorowe”Napoje energetyzujące Napoje energetyzujące - - zawierają duże ilości kofeiny i innych zawierają duże ilości kofeiny i innych
składników składników
działających niekorzystnie na organizm dziecka działających niekorzystnie na organizm dziecka
- są hipertoniczne, więc nie nadają się do - są hipertoniczne, więc nie nadają się do zaspokajania zaspokajania
pragnieniapragnienia
- mają działanie uzależniające- mają działanie uzależniające
Właściwa oferta Właściwa oferta produktów spożywczych produktów spożywczych
w sklepiku szkolnym w sklepiku szkolnym sprzyja kształtowaniu sprzyja kształtowaniu
prawidłowych nawyków prawidłowych nawyków i zwyczajów i zwyczajów
żywieniowych dzieci i żywieniowych dzieci i młodzieżymłodzieży
Informacja o wynikach kontroli realizacji zadań w
zakresie zapobiegania nadwadze i otyłości u dzieci i młodzieży
szkolnej
W 2011 roku Najwyższa Izba Najwyższa Izba KontroliKontroli skontrolowała działania właściwych organów administracji rządowej i samorządowej oraz szkół publicznych w zakresie zapobiegania nadwadze i otyłości u dzieci i młodzieży szkolnej
Kontrolą objęto lata 2009-2011 2009-2011 (pierwszy kwartał)
Stwierdzone nieprawidłowości Stwierdzone nieprawidłowości w w gminachgminach
Punkt 1 (str.6)Nierozpoznawanie potrzeb
zdrowotnych dzieci i młodzieży szkolnej, w tym w
zakresie nadwagi lub otyłości (w 90% skontrolowanych gmin)
Stwierdzone nieprawidłowości Stwierdzone nieprawidłowości w w gminachgminach
Punkt 3 (str.6)Niepodejmowanie działań
wspierających szkoły w zakresie popularyzowania wśród
uczniów zasad zdrowego żywienia i zdrowego stylu
życia (w 74% skontrolowanych gmin)
Stwierdzone nieprawidłowości Stwierdzone nieprawidłowości w w gminachgminach
Punkt 3 (str.7)Nieskorzystanie z możliwości
spowodowania wycofania, w drodze uchwał rad gmin, ze sklepików szkolnych i automatów spożywczych, zlokalizowanych na terenie prowadzonych szkół, produktów nie zalecanych w żywieniu dzieci i młodzieży (we wszystkich skontrolowanych gminach)
Stwierdzone nieprawidłowości Stwierdzone nieprawidłowości w w szkołach publicznychszkołach publicznych
Punkt 2 (str.7)NieuwzględnianiuNieuwzględnianiu w żadnej ze w żadnej ze
skontrolowanychskontrolowanychszkół problematyki zapobiegania szkół problematyki zapobiegania nadwadze lub nadwadze lub
otyłości u dzieci i młodzieży szkolnej otyłości u dzieci i młodzieży szkolnej w programach doskonalenia w programach doskonalenia zawodowego zawodowego
nauczycielinauczycieli
Stwierdzone nieprawidłowości Stwierdzone nieprawidłowości w w szkołach publicznychszkołach publicznych
Punkt 4 (str.7)NiewycofanieNiewycofanie ze sklepików szkolnych
oraz automatów spożywczych produktów spożywczych produktów uznanych jako niezdroweniezdrowe dla dzieci i młodzieży szkolnej oraz o niskiej wartości odżywczej i niepodejmowanie działań mających na celu ograniczenie zainteresowania ograniczenie zainteresowania uczniów tego typu żywnościąuczniów tego typu żywnością
Pełny tekst raportu NIK:
www.nik.gov.pl/plik/id,3276,vp,4137.pdf