Profilaktyka prozdrowotna

młodzieży

lek. med. Anatol Kierdaszukpediatra, neurolog dziecięcy

Czynniki determinujące zdrowie

• styl życia: około 50%• czynniki środowiskowe: 25-35%• efekty związane z opieką medyczną: 10-20%• czynniki genetyczne: 10-15%

Problemy zdrowotne dzieci i młodzieży

• zaburzenia emocjonalne• zaburzenia zachowania• uzależnienia• zaburzenia odżywiania: nadwaga i otyłość• niewłaściwe odżywianie się – żywność

śmieciowa• choroby infekcyjne• alergie• choroby nowotworowe

Rozwiązywanie konfliktów szkolnych

• Konflikt interpersonalny zdarza się wtedy, kiedy działanie jednej osoby utrudnia czy uniemożliwia działanie drugiej.

• Konflikty mogą dotyczyć celów, dróg do osiągania celu, potrzeb i oczekiwań co do zachowania obu osób.

• Konflikty są stałą i nieuniknioną częścią kontaktów z innymi ludźmi.

• Konflikty często mają dla człowieka wartość, ponieważ prowadzą do zmian, rozwoju, budzą ciekawość i możliwości twórcze.

• Nauka konstruktywnego radzenia sobie z konfliktami może podnieść wiarę w siebie, gotowość do podejmowania ryzyka przy ulepszaniu jakości związków z innymi ludźmi, umiejętności radzenia sobie z trudnościami i stresem.

Pospolite zniekształcenia widzenia konfliktu:

• lustrzane odbicie- obie strony są przekonane, że mają rację, a przeciwnik nie, że chcą „sprawiedliwego” rozwiązania, ale ten drugi się na to nie zgadza.

• mechanizm źdźbła i belki- każda ze stron dokładnie widzi wszystkie podstępne i fałszywe czyny tej drugiej strony, a jest całkowicie ślepa na takie same czyny dokonywane przez siebie.

• podwójne normy- nie masz prawa do tego, do czego ja mam prawo.

• biegunowe myślenie- obie strony uznają wszystko, co robią za dobre, a wszystko, co robi drugi- za złe.

Takie nieporozumienia pogłębiają konflikt i utrudniają konstruktywne rozwiązanie.

W sytuacji konfliktowej podstawowym sposobem konstruktywnego

wybrnięcia z niej jest praca nad wspólnym rozwiązaniem.

Etapy rozwiązywania konfliktów:

1) Zdefiniuj problem.2) Rozpoznaj przyczyny.3) Przedstawcie sobie możliwe rozwiązania.4) Zdecydujcie się na rozwiązanie dobre dla was obu.5) Wprowadźcie w życie to rozwiązanie.6) Zastanówcie się, czy to rozwiązało wasz problem.

Mechanizm uzależnień• zaburzona funkcja układu nagrody oraz emocjonalnego

układu poznawczego i pobudzającego• uzależnienie jako działanie pozytywnie wzmacniające

substancji psychoaktywnych, czyli działania nagradzające• układ nagrody jest systemem oceniającym, pozwalającym

odczuwać przyjemności

Alkohol• spożywanie alkoholu w młodym wieku ma związek z

występowaniem problemów alkoholowych w przyszłości• rozpowszechnienie uzależnienia od alkoholu i jego

nadużywania w ciągu całego życia zmniejsza się wraz z opóźnieniem wieku rozpoczynania picia

• dzieci sięgające po alkohol po raz pierwszy w wieku 12 lat lub wcześniej-rozpowszechnienie uzależnienia od alkoholu w ciągu całego życia wynosiło 40,6%

• wśród osób, które rozpoczęły spożywanie alkoholu w wieku 18 lat-rozpowszechnienie uzależnienia wynosiło 16,6%

• wśród osób, które rozpoczęły picie alkoholu po 21 roku życia- rozpowszechnienie uzależnienia wynosiło 10,6%

• alkohol jest najczęstszą przyczyną upośledzenia umysłowego• jeżeli kobieta w ciąży pije alkohol, u dziecka może wystąpić FAS-

płodowy zespół alkoholowy: zahamowanie wzrostu małogłowie upośledzenie umysłowe wady układu nerwowego charakterystyczne cechy wyglądu twarzy:- szerokie szpary powiekowe- cienka warga górna- spłaszczona środkowa część twarzy- krótki nos

• niepełny płodowy zespół alkoholowy• związane z alkoholem wady wrodzone• związane z alkoholem zaburzenia rozwoju układu nerwowego

PapierosySuma ,,przepalanych’’ pieniędzy:• 30 lat palenia papierosów: 216 000 zł• 20 lat palenia papierosów: 144 000 zł• 10 lat palenia papierosów: 72 000 zł

Narkotyki:• dzieci kobiet przyjmujących narkotyki rozwijają się słabiej i

występują u nich uszkodzenia mózgu• potomstwo kobiet stosujących narkotyki narażone jest na

wystąpienie następujących objawów:- morfina i marihuana- zahamowanie wewnątrzmacicznego

wzrastania, poronienia i porody przedwczesne, zaburzenia zachowania i obniżone IQ

- kokaina- niedotlenienie płodu, negatywny wpływ na rozwój ośrodkowego układu nerwowego

- amfetamina- wady szkieletu kostnego, zaburzenia oddychania u noworodków

• wszystkie narkotyki powodują wystąpienie u noworodków charakterystycznego zespołu abstynencyjnego!

Jak poznać, że dziecko bierze narkotyki?

Mowa:• bełkotliwa: barbiturany, benzodiazepiny, alkohol, środki wziewne• bełkotliwa mowa oraz wesołkowatość: LSD, grzyby halucynogenne• gadatliwość, wesołkowatość, stany euforyczne: marihuana

Zachowanie:• pobudzenie, ożywienie, podniecenie: ecstasy, środki wziewne• pobudzenie, nadczynność psychoruchowa: marihuana• nerwowość, impulsywność, agresja: steroidy anaboliczne• wahania nastroju od euforii do depresji, drażliwość: amfetamina• bezsenność: amfetamina• zmniejszenie aktywności życiowej, senność: barbiturany, benozdiazepiny• nieporadność ruchowa: środki wziewne, DXM

Zapach:• słodkawa woń, zapach palonych liści: marihuana• zapach rozpuszczalników: środki wziewne

Jak poznać, że dziecko bierze narkotyki?

Oczy:• rozszerzone źrenice: amfetamina, kokaina, ecstasy• zwężone, szpilkowate źrenice: opiaty• przekrwione oczy: marihuana• zapalenie spojówek: środki wziewne

Nos:• katar lub krwawienie z nosa: środki wziewne• Krostki i nadżerki w okolicach nosa i ust: środki wziewne

Inne objawy:• rozstępy skórne: steroidy anaboliczne• blade palce: marihuana• ślady wkłuć, krople krwi na rękawach: opiaty• znaczna utrata masy ciała: amfetamina• znaczny przyrost masy mięśniowej, poczucie siły i kondycji: steroidy anaboliczne

Jak poznać, że dziecko bierze narkotyki?

Objawy chorobowe:• katar: kokaina, opiaty, środki wziewne• kaszel: marihuana, środki wziewne• wymioty: barbiturany i benzodiazepiny• zwiększony apetyt na słodycze: marihuana• psychozy: marihuana

Nietypowe przedmioty:• lufki, fifki, fajki gliniane, fajki wodne, bibułki i maszynki do robienia skrętów: marihuana,

haszysz• krótko przycięte słomki, lusterka: kokaina, amfetamina• tuby kleju, torebki plastikowe z klejem: środki wziewne• małe opakowania zwierające biały proszek: amfetamina• opakowania po lekach: benzodiazepiny, barbiturany, DXM• brązowo-szare nasionka w kieszeniach lub w podszewce: marihuana

Bliżej siebie – dalej od narkotykówIm mamy lepszy kontakt z dzieckiem, tym łatwiej

ustrzeżemy je przed narkotykami:

• rozmowa – podstawa dobrych kontaktów z dzieckiem• rzetelna wiedza o narkotykach• autorytet• wspólne posiłki• gdy coś się psuje: spokojna i rzeczowa rozmowa, unikać ,,prawienia

kazań’’ i ,,zrzędzenia’’, nie przerywaj dziecku, krytykuj zachowanie a nie dziecko

Otyłość i nadwaga• jednym z bardzo ważnych problemów u dzieci i młodzieży jest otyłość i nadwaga,

która dotyczy 18,7% chłopców i 14,1% dziewcząt w wieku 7-18 lat

• otyłość i nadwaga w wieku młodzieńczym predestynuje do:- zwiększenia masy ciała w wieku dorosłym- zwiększonego ryzyka: nadciśnienia, cukrzycy, zespołu metabolicznego, stłuszczenia wątroby- gorszych wyników w nauce

• WSKAŹNIK MASY CIAŁA (BMI) : masa ciała (kg) : wzrost2 (m2)

• BMI: - norma: 18-25- nadwaga: 25-30- otyłość: powyżej 30

• istotna rola ruchu w profilaktyce nadwagi i otyłości

• nadmiar zwolnień z wychowania fizycznego

Aktywność fizyczna:• codziennie 30 minut ćwiczeń fizycznych• najlepszy środek antystresowy i

przeciwdepresyjny• profilaktyka otyłości• ochrona serca przed chorobami układu krążenia

Żywność śmieciowa

1) Toksyczne chipsy

• polscy uczeni dowiedli, że regularne jedzenie chipsów ziemniaczanych znacznie zwiększa ryzyko chorób serca

• chipsy zawierają duże ilości akrylamidu- związku rakotwórczego, toksyny dla układu nerwowego a także jest to substancja wywołująca stany zapalne

• akrylamid jest szczególnie niebezpieczny dla dzieci

2) Napoje energetyzujące i cola

• zawierają dużą ilość kofeiny, a napoje energetyzujące dodatkowo taurynę

• wg ,,Pediatrics’’ mogą powodować: bóle brzucha, nudności, wymioty, nadciśnienie, arytmie, zawał serca, uszkodzenie wątroby a nawet zgon

• regularne picie tych napojów przyczynia się do rozwoju osteoporozy, otyłości, próchnicy i chorób serca

• u dzieci mogą wpływać na rozwój psychiczny• naukowcy uważają, że napoje energetyzujące powinny podlegać

takim samym rygorom jak alkohol i papierosy

3) Słodycze i napoje sztucznie barwione

• mogą wywoływać ADHD i otyłość

Czynniki środowiskowe• środowisko fizyczne- powietrze- woda- zanieczyszczenia (odpady, promieniowanie, dioksyny)- mieszkanie- przyroda- przestrzenie otwarte• środowisko społeczne- normy- wartości- obyczaje- moda- uprzedzenia- zwyczaje

• dioksyny- powstają w procesie spalania plastików i innych

tworzyw sztucznych- dostają się do organizmu w czasie oddychania,

spożywania pokarmów i poprzez skórę- zwiększają ryzyko powstania choroby

nowotworowej- powodują: poronienia, przedwczesne porody,

niepłodność

Aby życie mogło zawsze cieszyć…