1

JĘZYK POLSKI KLASA III LO

WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY

ZAKRES PODSTAWOWY

ZAKRES ROZSZERZONY( treści zaznaczone ciemnym drukiem

DWUDZIESTOLECIE MIĘDZYWOJENNE

OCENA DOPUSZCZAJĄCA:

Uczeń potrafi:

– określić znaczenie nazwy i ramy czasowe epoki

– rozpoznać podstawowe wyznaczniki sytuacji historycznej Europy i Polski w latach

międzywojennych

– wskazać charakterystyczne kierunki w sztuce dwudziestolecia międzywojennego

– wskazać i wstępnie scharakteryzować ugrupowania poetyckie działające w Polsce

– wskazać i wstępnie scharakteryzować tendencje w prozie polskiej w okresie

dwudziestolecia

– wskazać okoliczności i charakter wystąpienia grupy skamandryckiej

– scharakteryzować ideowy kształt wystąpienia skamandrytów i futurystów

– rozpoznawać charakterystyczne cechy sztuki

– podjąć analizę wybranych wierszy i dzieł sztuk plastycznych

- zrekonstruować losy bohaterów powieści „Przedwiośnie”

– określić stosunek do polskości głównego bohatera powieści

– przedstawić różne wizje Polski obecne w powieści

– odczytać znaczenie podstawowych symboli w powieści (np. przedwiośnie, szklane domy

– wskazać charakterystyczne cechy ruchu awangardowego

– przedstawić programowe zasady Awangardy Krakowskiej

– sformułować przesłanie tekstu teoretycznego (Tadeusza Peipera Miasto, masa, maszyna)

– podjąć analizę awangardowych wierszy Juliana Przybosia

2

– odszukiwać w wierszach charakterystyczne dla awangardy rozwiązania językowe i

formalne (elipsa, metafora, układ wersowy, układ rozkwitania), określając ich efekty

– dać wyraz własnym przeżyciom wynikającym z kontaktu z dziełem awangardowym –

literackim, malarskim, filmowym

– prześledzić dzieje twórczości Bolesława Leśm

– charakteryzować bohaterów wierszy Leśmiana, wskazywać elementy realne i ponadrealne

– rozróżnić normę wzorcową i normę użytkową w społecznych zastosowaniach

– odróżnić błąd od innowacji językowej, wskazać przykłady błędów i innowacji w różnych

zakresach języka

– poprawić błędy we wskazanych zdaniach

– odtworzyć charakterystyczne cechy biografii i twórczości Brunona Schulza

– odtworzyć fabułę opowiadania B. Schulza, określić problematykę

– analizować sposób opisu w prozie Szewca

– na podstawie informacji badacza odnaleźć w powieści wątki biograficzne

i autobiograficzne

– przedstawić tematykę i problematykę Cudzoziemki

– przedstawić sposób prezentowania bohaterki

– opisać dzieło malarskie Salvadora Dalego, rozpoznając w nim elementy surrealistyczne

wskazać obszary powieści ujawniające jej muzyczną tematykę i inspirację

– wyszukiwać (np. w słownikach tematycznych, Internecie) potrzebne informacje

– charakteryzować bohaterkę na podstawie wybranych fragmentów powieści

– podjąć analizę wiersza Miłosza

– napisać plan wydarzeń opowiadania , charakteryzować bohatera

– analizować sposób ukazywania bohaterów w filmie Wajdy, zanalizować i ocenić kreacje

aktorskie w filmie

– operując różnymi przykładami, dostrzec sztuczność zachowań bohatera (bohaterów)

Ferdydurki, dostrzec problem dojrzałości (niedojrzałości) bohatera w wymiarze społecznym

– dostrzec satyryczny aspekt powieści, dostrzec przejawy groteski w dziele

3

- określać pojęcie językowy obraz świata

– przeprowadzić analizę stylistyczno-językową wybranych fragmentów powieści

„Ferdydurke”

– prześledzić fazy akcji w dramacie „Szewcy”

– określić problematykę dzieła, charakteryzować bohaterów na podstawie wstępnych

opisów i wybranych fragmentów

– analizować język dzieła (w didaskaliach i wypowiedziach postaci)

– opisać założenia teorii Czystej Formy

– analizować język wypowiedzi postaci, wskazując charakterystyczne zjawiska, np.

neologizmy

– na podstawie tekstu badacza określić obszary groteskowości w dramacie Witkacego

rozpoznać pojęcia: socjolekt, profesjolekt, profesjonalizm, terminologia

– znaleźć przykłady współczesnej leksyki uczniowskiej

–określić warunki odrębności języka subkultury

– opisać charakterystyczne cechy leksyki socjolektu hiphopowego, wykorzystując tekst

piosenki

– analizując znaczenia słów i wyrażeń, korzystać z różnych słowników językowych

– rozpoznać historię Bułhakowa i historię powstania dzieła „Mistrz i Małgorzata”

– wyodrębnić czasoprzestrzenie w dziele, analizować wskazane wątki i sceny powieści

– charakteryzować bohaterów

– dostrzegać w powieści Bułhakowa realia życia stalinowskiej Rosji, ukazywać w

powieści Bułhakowa obrazy zła i grozy systemu totalitarnego

– streszczać (logicznie) esej

– rozpoznać paraboliczny charakter dzieła Kafki „Proces”

– analizować sposób kreacji bohatera

– przypomnieć realizacje toposu Arkadii w literaturze

– opisać przestrzeń dzieł Czechowicza

– podjąć analizę wybranych przedstawień malarskich

4

– określać cechy eseju

- tworzyć dłuższy tekst pisany lub mówiony (rozprawkę) zgodnie z podstawowymi regułami

jego organizacji, przestrzegając zasad spójności znaczeniowej i logicznej

– przygotować wypowiedź (wybrać formę gatunkową i odpowiedni układ kompozycyjny,

analizować temat, wybrać formę kompozycyjną, sporządzić plan wypowiedzi, dobrać

właściwe słownictwo)

– tworzyć samodzielną wypowiedź argumentacyjną według podstawowych zasad logiki

i retoryki (stawiać tezę lub hipotezę, dobierać argumenty, porządkować je, hierarchizować,

dokonywać ich selekcji pod względem użyteczności w wypowiedzi, podsumować, dobierać

przykłady ilustrujące wywód myślowy, przeprowadzać prawidłowe wnioskowanie)

– opracować redakcyjnie własny tekst (dokonywać uzupełnień, przekształceń, skrótów,

eliminować przypadkową niejednoznaczność wypowiedzi, sporządzać przypisy)

(opracowując temat rozprawki:)

– szukać literatury przydatnej do opracowania różnych zagadnień; selekcjonować ją według

wskazanych kryteriów

– tworzyć bazy danych zawierające informacje potrzebne do opracowania rozprawki

– sporządzać opis książki czy artykułu, bibliografię wybranego tematu

– dostrzegać w czytanych utworach cechy charakterystyczne określonej epoki

– rozpoznać w utworze sposoby kreowania świata przedstawionego i bohatera

– porównać utwory literackie lub ich fragmenty

– wykorzystać konteksty

– porównać funkcjonowanie tych samych motywów w różnych utworach literackich

– odczytywać treści alegoryczne i symboliczne utworu

– dostrzegać obecne w utworach literackich oraz innych tekstach kultury wartości narodowe

i uniwersalne

– publicznie wygłosić przygotowaną przez siebie wypowiedź, dbając o dźwiękową

wyrazistość przekazu (w tym także tempo mowy i donośność głosu)

– stosować uczciwe zabiegi perswazyjne, zdając sobie sprawę z ich wartości i funkcji;

wystrzegać się nieuczciwych zabiegów erystycznych

5

– szukać literatury przydatnej do opracowania różnych zagadnień; selekcjonować ją według

wskazanych kryteriów, korzystać zarówno z tradycyjnego księgozbioru, jak i z zapisów

multimedialnych i elektronicznych (Internetu)

– tworzyć przedmiotowe bazy danych zawierające informacje zdobywane w toku nauki

– wykonywać działania na tekście cudzym (np. streszczać, parafrazować, cytować)

– posługiwać się słownictwem z określonych kręgów tematycznych (szczególnie

koncentrującym się wokół tematów: Polska, Europa, świat – współczesność i przeszłość;

kultura, cywilizacja, polityka)

– porównywać funkcjonowanie tych samych motywów w różnych utworach literackich

– analizować i interpretować różne teksty kultury (np. fragmenty dzieł literackich), w tym:

– określać tematykę i problematykę utworu

– rozpoznawać konwencję literacką, styl utworu

– rozpoznawać w utworze sposoby kreowania świata przedstawionego i bohatera (narracja,

fabuła, sytuacja liryczna, akcja)

– dostrzegać w czytanych utworach cechy charakterystyczne określonej epoki

– wskazywać zastosowane w utworze środki wyrazu artystycznego i inne wyznaczniki

poetyki danego utworu oraz określa ich funkcje

– wykorzystać w interpretacji elementy znaczące dla odczytania sensu utworu (np. słowa–

klucze, wyznaczniki kompozycji)

– odczytywać treści alegoryczne i symboliczne utworu

– porównać utwory literackie lub ich fragmenty (dostrzegać ich cechy wspólne i różne)

OCENA DOSTATECZNA:

Uczeń potrafi to, co na ocenę dopuszczającą oraz:

– wskazać dynamikę przemian historycznych, cywilizacyjnych, społecznych omawianego

okres

– porównać charakter twórczy najważniejszych ugrupowań literackich polskiego

dwudziestolecia

– dostrzec w wierszu Herostrates obecność nawiązań do tradycji historycznych i literackich

6

– w analizowanych wierszach Tuwima dostrzec postawy urbanistyczne i witalistyczne

– określić rolę tematu sportowego w twórczości skamandrytów

– analizować powieść Żeromskiego jako powieść polityczną

– odczytywać symboliczne znaczenia w powieści

– określić wpływ sposobu narracji (mowa pozornie zależna) na kształtowanie wyobrażeń

o bohaterze

– odczytywać treści metaforyczne i symboliczne we wskazanych fragmentach powieści

– wskazywać elementy kompozycji dzieła malarskiego oraz jego metaforyczne i symboliczne

sensy

– rozpoznać cechy narracji w tekście współczesnym

– przedstawić zasługi Tadeusza Peipera dla rozwoju ruchu awangardowego w Polsce

– w sposób umotywowany przedstawić zamierzenia tematyczne i literackie Awangardy

– wskazywać specyfikę stylistyczną wiersza awangardowego

– określić nowe kryteria piękna miasta formułowane w tekście Tadeusza Peipera

– analizować wiersze awangardowe z uwzględnieniem znaczenia używanych przez nie

środków poetyckich

– analizować wybrane dzieła plastyczne i filmowe jako realizację założeń teoretycznych

awangardy

określić specyfikę biografii twórczej Bolesława Leśmiana

– dostrzec wpływ bergsonizmu w koncepcjach twórczych Leśmian

– wskazywać znaczenie balladowych (lub szerzej – ludowych) inspiracji w wierszach

Leśmiana

rozpoznać motywację stosowania i zakres używania normy użytkowej i wzorcowej

– wyjaśnić charakter błędów we wskazanych przykładach

– czytać ze zrozumieniem teksty językoznawcze i poprawnościowe

- określić cechy spójności cyklu opowiadań Sklepy cynamonowe

– charakteryzować bohaterów i analizować sposób ich kreacji

– analizować rysunki Schulza

7

- przywołać motywacje determinujące działania bohaterów „Szewców”

– przywołać przykłady różnorodnego ukazywania życia wewnętrznego bohaterów

– wykazać się znajomością teorii Freuda

– czytać ze zrozumieniem esej Schulza

– analizować narracyjne sposoby ujęć i style w opowiadaniu Iwaszkiewicza

– analizować kompozycję filmu Wajdy, skazywać funkcje przesunięć w stosunku do

pierwowzoru literackiego

– interpretować plakaty teatralne i filmowe

– wspomóc się w analizach własnych ustaleniami badawczymi (w odniesieniu do

opowiadania) i spostrzeżeniami krytyka

– określać relacje bohatera Ferdydurkiz otoczeniem

– dostrzec autobiograficzny i autotematyczny aspekt powieści (Józio jako porte parole autora)

– analizując zachowania bohatera, dostrzec problem Gombrowiczowskiej formy jako sposobu

działania otocznia na człowieka

na przykładach (np. Wokulskiego i Lalki) ukazywać, jakie cechy działania i osobowości

wykazuje bohater w różnych sytuacjach

-charakteryzować bohaterów na podstawie całości dzieła, zwracając uwagę na ich

kontrastowość

– interpretować przebieg akcji w kolejnych aktach i w całości dramatu

– porządkować argumentację w czytanym tekście badawczym

– w analizach dzieła wykorzystać argumentację badacza

– wykorzystać spostrzeżenia badacza w analizie malarskiego autoportretu Witkacego

– określić symboliczny charakter wybranych rekwizytów używanych w Szewcach

– określać symboliczny charakter zmian scenograficznych w dramacie Witkacego

– w języku postaci wskazywać elementy stylizacji

– odszukać przykłady leksyki wybranego środowiska

– opisać cechy składni socjolektu hiphopowego, wykorzystując tekst piosenki

8

– posługując się spostrzeżeniami badawczymi, określić zasadnicze cechy socjolektu

hiphopowego

– dostrzec i opisać analogię w kreacji postaci Mistrz – Jeszua, Mistrz – Piłat

– rozpoznać i opisać chwyt „powieści w powieści”

– ukazać w różnych płaszczyznach, jak w dziele odbija się represyjność systemu

sowieckiego

– opisywać na podstawie powieści i kontekstów los niezależnego artysty w państwie

sowieckim

- analizować aluzje i nawiązania do Fausta Goethego

– wskazywać współobecność realistycznego i fantastycznego sposobu kreowania

rzeczywistości moskiewskiej

– wskazywać sposoby osiągania groteski w dziele

– rozpoznać realistyczny i groteskowy charakter

- przypomnieć twórczość polskich pisarzy poddających mitologizacji Kresy

– dostrzec oniryczny charakter kształtowania przestrzeni w dziele Czechowicza

– określić charakterystyczne cechy obrazu prowincji w wierszach Czechowicza

- wybierać stosowną argumentację w tekście eseistycznym

OCENA DOBRA:

Uczeń potrafi to, co na ocenę dostateczną oraz:

-opisać charakterystyczne cechy światopoglądu epoki

– wiązać działalność polskich ugrupowań poetyckich ze zjawiskami historycznymi,

społecznymi, cywilizacyjnymi

– charakteryzować twórczość teatralną Witkacego

określać stosunek do tradycji historycznej i artystycznej skamandrytów, futurystów

– formułować własne stanowisko w dyskusji nad powieściowym kształtem Polski

– odnajdywać chwyty retoryczne stylu perswazyjnego w wypowiedzi autorskiej

9

– wyszukiwać w tekście badacza argumentację wspierającą własną postawę

– analizować dzieje bohatera w kontekście historycznym

– wskazać modelowy charakter biografii Baryki

– przygotować wypowiedź zestawiającą literackie obrazy życia miejskiego

– korzystając z tekstu badacza, ukazać Barykę jako bohatera problematycznego

porównawczo przedstawić model sztuki i artysty proponowany przez awangardę i (np.)

romantyzm

– określić sposób widzenia miasta i cywilizacji przez Awangardę

– charakteryzować w uogólniony sposób (porównawczo) obraz człowieka i Boga w balladach

Leśmiana

– posługiwać się zróżnicowanymi określeniami synonimicznymi

– określić charakter innowacji językowych stosowanych przez poetów

– objaśnić twórczą metodę Schulza – „prywatną mitologię” – na podstawie krytycznych

wypowiedzi pisarza

– określić relację między czasem zdarzeń a czasem narracji, określić sytuację narracyjną

– analizować różne sposoby ujawniania psychologii postaci (monolog wewnętrzny, mowa

pozornie zależna, strumień świadomości)

– szukać związków między obrazem malarskim (Trwałość pamięci) a dziełem literackim

(Cudzoziemka)

-interpretacyjnie łączyć motywy muzyczne w dziele z problematyką egzystencjalną

– analizować kompozycyjne walory fragmentów dzieła

– dostrzegać w utworze problematykę psychologiczną

– wyróżnić myśl główną, odszukać i zinterpretować kluczowe pojęcia

i twierdzenia w tekście badacza

- porównywać sposób kreacji bohatera w różnych utworach – w Ferdydurcei np. w Lalce

– analizować sposób deformowania bohatera przez poszczególne środowiska

– analizując powieść, dostrzec problem Gombrowiczowskiej formy jako sposobu komunikacji

człowieka z otoczeniem

10

– podać przykłady frazeologizmów wyrażających wartościowanie w antropocentrycznej

perspektywie

–– omówić sposób prowadzenia narracji i stosunek do narratora do opisywanej rzeczywistości

(w wybranych fragmentach, za pomocą „języka ciała”)

– interpretować plakat teatralny

- określić funkcje groteski w dziele (w kreacji bohaterów)

– analizować autoportret Witkacego

dostrzec w Szewcach obecności różnych tradycji kultury i polemiczne do nich podejście

(bohaterów, Witkacego)

– w analizie Szewców wskazywać elementy groteski

– oceniać kształt słowny dramatu, gromadząc jego charakterystyczne cechy

– dokonać analizy plakatu teatralnego jako sposobu odczytania dramatu Witkacego

– w analizach własnych wykorzystać argumentację badacz

- odszukać przykłady użycia dawnej gwary uczniowskiej

– posługując się spostrzeżeniami badacza, określić stosunek socjolektu hiphopowego do

polszczyzny ogólnej

– interpretować powieść Bułhakowa w wymiarze mitycznym

– odczytywać symbolikę dzieł związanych z powieścią (plakatu teatralnego, okładki

książki)

– opisywać rzeczywistość Moskwy i państwa sowieckiego

– dostrzegać w groteskowej metodzie powieści Bułhakowa wymiar krytyczny

(satyryczny)

– odczytywać treści symboliczne i metaforyczne w dziele

-– analizować motywy katastroficzne i profetyczne w wierszach Czechowicza

– podjąć próbę interpretacji wyobrażeń malarskich

– we własnych poszukiwaniach i wypowiedziach wspierać się głosem eseisty

11

OCENA BARDZO DOBRA:

Uczeń potrafi to, co na ocenę dobrą oraz:

– charakteryzować teoretyczno-teatralne poglądy Witkacego

- odczytać wiersz Herostrates w polu różnorodnych nawiązańi ocenić stosunek do nich

– dokonywać funkcjonalnej analizy środków językowych w wierszach Lechonia i Tuwima

– zestawiać ujęcia literackie i malarskie w stosownych kontekstach

– odczytywać powieść w różnych kontekstach – historycznym, społecznym, literackim

– uczestniczyć polemicznie w dyskusji nad powieściowym kształtem Polski

– przeredagować cudzy tekst dla uzyskania określonego efektu stylistycznego

– oceniać konstrukcję postaci jako „obcej” (wobec opisywanej rzeczywistości), jako

Everymana (uwikłanego w historię)

– w ocenie znaczenia powieści zestawiać głosy krytyczne

– oceniać artystyczny efekt powieści z wykorzystaniem argumentacji krytyków

– analizować specyfikę językowego i stylistycznego nacechowania wiersza awangardowego

– interpretować na podstawie tekstu Tadeusza Peipera obraz relacji między cywilizacją i

naturą

– w pogłębiony sposób analizować związki formalno–treściowe dzieł literackich,

plastycznych

i filmowych

- przedstawić cechy twórczości Leśmiana w kontekście filozoficznym i kulturowym

– dostrzegać i interpretować obecność form groteskowych i ułomnych w świecie Leśmiana

– interpretować obraz człowieka i Boga w balladach Leśmiana w kontekście filozoficznym

(metafizycznym i antropologicznym)

– podjąć analizę wybranych zjawisk języka Leśmianowskiej poezji (np. obecności

neologizmów, formacji słowotwórczych, przekształceń frazeologicznych, rytmizacji)

– komentować tekst filozoficzny i konfrontować ustalenia filozofa

- wskazać znamiona żywotności języka

– przygotować wypowiedź w oparciu o felieton o tematyce poprawnościowej

12

– sformułować hipotezy na temat stosunku narratora opow. Schulza do kobiet

– sformułować wnioski na temat stosunku narratora do świata i dzieciństwa narratora

(Schulza)

– porównawczo oceniać świat opisany w prozie Schulza i „Szewcach”

- ujawnić w kreacji bohaterki powieści psychologicznej pokłady podświadomości i

metodę psychoanalizy

– charakteryzować bohaterkę poprzez jej kompleks narodowy, erotyczny i artystyczny

– analizować plakat filmowy z uwzględnieniem znaczeń symboliczny

– interpretować metaforyczne i symboliczne znaczenia w wybranych fragmentach

powieści Kuncewiczowej

– ocenić możliwości sztuki – w ramach interpretacji wierszy współczesnych

- interpretować opowiadanie Iwaszkiewicza wobec problematyki czasu, egzystencji

– porównać różne kreacje bohaterów zmagających się z czasem

– analizować filmowe środki wyrazu i odnosić je do literackiego pierwowzoru

– analizować sposób deformowania (wpływu) jednego człowieka na drugiego

– analizując powieść, dostrzec problem formy jako uniwersalnego i wieloaspektowego

sposobu funkcjonowania człowieka wobec innych ludzi

– dostrzec w powieści problem kompromitowania człowieka przez formę (społeczną

i kulturową)

– dostrzec, że język utrwala doświadczenia narodu i stereotypy

– porównać kształt motywu dworku w dziełach literatury polskiej

- dostrzegać tragizm (obok czy w ramach groteskowości) w kreacji bohaterów

– dostrzegać pesymizm, nihilizm, katastrofizm przesłania Witkacego

– porównawczo analizować dzieło malarskie i pisarskie Witkacego

– określić, na czym polega absurdalność i groteskowość teatru Witkacego

– porównawczo zestawiać sposoby odczytania dramatu z plakatów teatralnych

13

- swobodnie posługiwać się terminologią językoznawczą w zakresie odmian środowiskowych

i zawodowych polszczyzny

– opisać wybrany język środowiskowy

– interpretować powieść „Mistrz i Małgorzata”w wymiarze egzystencjalnym

– wskazywać i analizować odwołania do tradycji kultury w dziele Bułhakowa

– wskazywać w różnych aspektach uniwersalność dzieła Bułhakowa

– przygotować wypowiedź ustną o sposobach i funkcjach paraboli jako metody

literackiej

– dostrzec cechy eseju w dziele Leszka Kołakowskiego

– porównać wybrane motywy w różnych dziełach literackich

– operując różnymi kontekstami, poszukiwać źródeł katastrofizmu Czechowicza

– porównawczo interpretować dzieło literackie i malarskie

– przygotować i wygłosić wypowiedź ustną na temat sposobu przedstawiania wsi w

literaturze polskiej

– twórczo wykorzystywać krytycznoliterackie i teoretycznoliterackie uwagi eseisty

OCENA CELUJĄCA:

Uczeń potrafi to, co na ocenę bardzo dobrą oraz:

– ukazywać specyfikę twórczości wybranych autorów literatury światowej

– rozpoznawać zagadnienia literackie okresu dwudziestolecia w szerokich i różnorodnych

kontekstach (np. historycznym, biograficznym, społecznym, filozoficznym, artystycznym)

– podjąć dyskusję na temat obecności różnorodnych tradycji w literaturze i sztuce

dwudziestolecia i stosunku do nich

- formułować stanowisko na temat obecności polityki w literaturze, z przywołaniem różnych

przykładów

– przygotować i wygłosić wypowiedź interpretacyjną zestawiającą literackie i plastyczne

obrazy życia miejskiego

14

– przedstawić rozwój ruchu awangardowego w Europie i w Polsce w różnorodnych

kontekstach

– przedstawić wpływ bergsonizmu na twórczość wybranych twórców i dzieł prozy światowej

– podjąć interpretację literackich wyobrażeń Leśmiana w różnorodnych kontekstach

- wykazać się szczególną zręcznością językową

– analizować i interpretować inne prace Brunona Schulza, odnieść się do twórczości

inspirowanej dziełem Schulza

– odnieść się do prac komentujących i interpretujących dzieło Schulza

– przedstawiać i analizować przykłady światowej prozy psychologicznej (Proust, Joyce)

– operując przykładami, wskazywać rolę surrealizmu w dziejach sztuki i literatury

– porównywać dzieła sztuki różnego rodzaju

- przywołać różne tradycje we wskazywaniu roli sztuki i stosować je do bieżących analiz

– rozpoznać problematykę czasu w powieściowych i filozoficznych ujęciach I poł. XX w

- dostrzegać problem Gombrowiczowskiej formy w wymiarze kulturowym i

antropologicznym

– dostrzec inne charakterystyczne problemy pisarstwa Gombrowicza

- swobodnie posługiwać się terminologią językoznawczą

– przedstawiać obszary różnych działań twórczych Witkacego

– rozpoznać teorię Czystej Formy w związku z przekonaniami społecznymi Witkacego

– samodzielnie opisać wybrany język środowiskowy

– analizować obecność różnych pokładów tradycji kultury w dziele Bułhakowa,wskazać

przykłady recepcji dzieła Bułhakowa

– przywołać obecność diabła w ważnych dziełach literatury światowej

- przywołać przykłady twórczości drugiej awangardy

– porównywać katastroficzne ujęcia w polskiej literaturze

– wskazać i omówić tradycje literackie, z których korzysta, w swoich wierszach Józef

Czechowicz.

15

WSPÓŁCZESNOŚĆ

OCENA DOPUSZCZAJĄCA:

Uczeń potrafi:

– rozpoznać różne określenia epoki współczesnej i jej granic czasowych

– określić losy pisarzy w latach II wojny światowej

– wskazać wewnętrzne cezury historii PRL–u i fazy rozwoju literatury w tych latach

– wskazać ważne nazwiska i zjawiska literatury ostatnich lat

– określać generacyjny sens przeżycia wojennego dla pokolenia Kolumbów

– rozpoznać biografię Baczyńskiego jako charakterystyczną – dla pokolenia Kolumbów

– analizować wiersze Baczyńskiego

– w tekście badawczym wyszukiwać potrzebne informacje, analizować opowiadania

Borowskiego i ich fragmenty

– opisać warunki życia w obozie

– charakteryzować kondycję człowieka w obozie

– analizując wiersze dostrzec aluzje do realiów zbrodni nazistowskich

– zbierać informacje ze źródeł internetowych

- zebrać informacje o pracy więźniów w obozie koncentracyjnym, z wykorzystaniem m.in.

„Słownika określeń oświęcimskich”

– charakteryzować sytuację człowieka lagrowanego

– wskazywać przypadki zarówno skutecznego „uprzedmiotowienia” więźniów, jak i heroizmu

ich postaw

– określić tezę eseju Miłosza (fragmentu Zniewolonego umysłu) w sprawie więźnia

i pisarza Borowskiego

- przypomnieć poznane wcześniej utwory o tematyce Zagłady

– charakteryzować bohaterów i narratora opowiadań o tematyce Holokaustu

– osadzić opisy Innego świata w biografii autora

– przedstawić narratora i sposób narracji w dziele

16

– przedstawiać sytuację więźniów w obozie

– analizować kompozycję wybranych fragmentów Innego świata i całości dzieła

– określać funkcje opisów w dziełach Kapuścińskiego

- przypomnieć cechy utworu parabolicznego

– opisać przestrzeń i czas w powieści Alberta Camusa

– rozpoznać przebieg akcji i kompozycję Dżumy

– udowodnić, że Dżuma jest parabolą

– analizując esej filozoficzny Mit Syzyfa Alberta Camusa, określić i zinterpretować postawę

Syzyfa

– rozpoznać podstawy filozofii egzystencjalnej

– analizować wiersze Adama Zagajewskiego

– przypomnieć informacje o teatrze absurdu

– określić elementy świata przedstawionego w Kartotece (czas, przestrzeń, bohaterowie,

akcja)

– określać strukturę dramatu Różewicza charakteryzować bohatera

– rozpoznać historyczną sytuację „odwilży”

– porównać wiersz Różewicza Ocalony i dramat Kartoteka (dla określenia sytuacji Bohatera)

– wyróżnić teatralne i filmowe (telewizyjne) środki wyrazu wykorzystywane w ekranizacjach

telewizyjnych tekstów dramatycznych

– analizować wybrane elementy telewizyjnej realizacji Kartoteki

– omówić cechy narracji, stylu i języka Pamiętnika z powstania warszawskiego (lektura

gimnazjalna)

– wyszukiwać użyteczne informacje w tekstach komentujących twórczość Białoszewskiego

– analizować cechy „pisanego języka mówionego” (popularnej odmiany języka

internetowego)

– korzystając z tekstu badacza, ustalić typologię języka internetowego

– wskazać przykłady wpływu języka Internetu na różne odmiany polszczyzny

17

- wskazać elementy poetyckiego wykorzystania języka Internetu i internetowej sytuacji

komunikacyjnej

historyczne o PRL-u

– odnajdywać elementy stylu urzędowego i wyjaśniać jego miejsce (określić funkcje)

w utworze poetyckim

– odnajdywać elementy nowomowy i stylu potocznego oraz wyjaśniać ich miejsce (określać

funkcje) w utworze poetyckim

– w tekstach badaczy odnaleźć informacje o języku literatury pokolenia ’68, w tym o języku

ezopowym

–szukać znaczeń dosłownych i symbolicznych w przedstawionej rzeczywistości

– odnaleźć w homilii odwołania do wydarzeń z historii Polski

– podjąć próbę politycznego odczytania homilii

– w tekście badacza odnaleźć informacje o okolicznościach i znaczeniu kazania

papieskiego

- przypomnieć poznaną wcześniej charakterystykę stylów funkcjonalnych

– prezentować szerokie i wąskie rozumienie stylu potocznego

– określać zróżnicowanie stylu potocznego w różnych płaszczyznach

– określać podstawowe opozycje wyznaczające odmiany stylistyczne współczesnej

polszczyzny

– charakteryzować style potoczny, artystyczny, urzędowy naukowy i religijny, określając ich

typowe środki językowe

– wyróżniać typowe przykłady użycia określonej odmiany stylistycznej

– posługiwać się różnymi rodzajami słowników języka polskiego

– określić koncepcję osoby mówiącej w wierszach Czesława Miłosza

– rozpoznać tematykę i problematykę części Tryptyku rzymskiego Jan Pawła II

– zapoznać się z historią Kaplicy Sykstyńskiej, opisać Kaplicę Sykstyńską

– podjąć analizę wybranych elementów we fragmentach Tryptyku rzymskiego, określić

sposób opisu dzieła Michała Anioła w dziele Jana Pawła II

18

– w tekście krytyka odczytywać możliwości interpretacji tekstu Jana Pawła II

- odnaleźć jej kształt kompozycji szkatułkowej w opowiadaniu Wieża Gustawa Herlinga-

Grudzińskiego

– porównawczo charakteryzować postacie opowiadania

- charakteryzować postać Pana Cogito

- przypomnieć polemiki ideowe i literackie różnych generacji w minionych epokach

– wyznaczać kolejne nurty i pokolenia polskiej poezji powojennej (pokolenie

„Współczesności”, „Nowa Fala”, pokolenie „Solidarności”, pokolenie „brulionu”)

– wskazywać podstawowe wyróżniki utworu poetyckiego

– analizować postawę podmiotu lirycznego i określać sytuację liryczną

– wskazywać podstawowe wyróżniki ideowe utworu poetyckiego

– wskazywać podstawowe wyróżniki ideowe wybranych utworów poetyckich

- przypomnieć informacje o powieści inicjacyjnej

– tworzyć samodzielną wypowiedź argumentacyjną według podstawowych zasad logiki

i retoryki (stawiać tezę lub hipotezę, dobierać argumenty, porządkować je, hierarchizować,

dokonywać ich selekcji pod względem użyteczności w wypowiedzi, podsumować, dobierać

przykłady ilustrujące wywód myślowy, przeprowadzać prawidłowe wnioskowanie)

– twórczo wykorzystać wypowiedzi krytycznoliterackie i teoretycznoliterackie (np. recenzja,

szkic, artykuł, esej)

– tworzyć dłuższy tekst pisany lub mówiony (rozprawka, recenzja, referat, interpretacja

utworu literackiego lub fragmentu) zgodnie z podstawowymi regułami jego organizacji,

przestrzegając zasad spójności znaczeniowej i logicznej

– przygotować wypowiedź (wybierać formę gatunkową i odpowiedni układ kompozycyjny,

analizować temat, wybierać formę kompozycyjną, sporządzać plan wypowiedzi, dobierać

właściwe słownictwo)

– opracować redakcyjnie własny tekst (dokonać uzupełnień, przekształceń, skrótów,

eliminować przypadkową niejednoznaczność wypowiedzi, sporządzać przypisy)

– oceniać własną kompetencję językową (poprawność gramatyczną i słownikową) oraz

kompetencję komunikacyjną (stosowność i skuteczność wypowiadania się)

19

– adiustować tekst na poziomie elementarnym

– publicznie wygłaszać przygotowaną przez siebie wypowiedź, dbając o dźwiękową

wyrazistość przekazu (w tym także tempo mowy i donośność głosu)

(pomocniczo przy tworzeniu wypowiedzi:)

– wykonywać różne działania na tekście cudzym (np. streszczać, parafrazować, sporządzać

konspekt, cytować)

– wyróżniać argumenty, kluczowe pojęcia i twierdzenia w tekście argumentacyjnym,

dokonywać jego logicznego streszczenia

– rozpoznawać retoryczną organizację wypowiedzi – wskazywać zastosowane w niej sposoby

osiągania przejrzystości i sugestywności

– wskazywać charakterystyczne cechy stylu danego tekstu, rozpoznawać zastosowane w nim

środki językowe i ich funkcje w tekście

– w interpretacji eseju i felietonu wykorzystać wiedzę o ich cechach gatunkowych

– odczytywać sens całego tekstu (a w nim znaczenia wyrazów, związków frazeologicznych,

zdań, grup zdań uporządkowanych w akapicie, odróżnia znaczenie realne i etymologiczne)

oraz wydzielonych przez siebie fragmentów; objaśnić ich sens oraz funkcję na tle całości

– wykorzystywać w interpretacji utworu konteksty (np. literackie, kulturowe, filozoficzne,

religijne)

– czytać utwory stanowiące konteksty dla tekstów kultury poznawanych w szkole

– przeprowadzać interpretację porównawczą utworów literackich

– porównać utwory literackie lub ich fragmenty (dostrzegać cechy wspólne i różne)

– konfrontować tekst literacki z innymi tekstami kultury np. plastycznymi, teatralnymi,

filmowymi

– operować słownictwem z określonych kręgów tematycznych (na tym etapie rozwijanym

i koncentrującym się przede wszystkim wokół tematów: Polska, Europa, świat –

współczesność i przeszłość; kultura, cywilizacja, polityka)

– samodzielnie wybierać do lektury teksty, stosując uzasadnione kryteria wyboru

20

– szukać literatury przydatnej do opracowania różnych zagadnień; selekcjonować ją według

wskazanych kryteriów (w zasobach bibliotecznych korzystać zarówno z tradycyjnego

księgozbioru, jak i z zapisów multimedialnych i elektronicznych, w tym Internetu)

– tworzyć przedmiotowe bazy danych zawierające informacje zdobywane w toku nauki

– sporządzać opis bibliograficzny książki i artykułu, zapisów elektronicznych, bibliografię

wybranego tematu– stworzyć dłuższy tekst mówiony zgodnie z podstawowymi regułami jego

organizacji, przestrzegając zasad spójności znaczeniowej i logicznej

– przygotować wypowiedź (wybrać formę gatunkową i odpowiedni układ kompozycyjny,

analizować temat, wybrać formę kompozycyjną, sporządzić plan wypowiedzi, dobrać

właściwe słownictwo)

– tworzy samodzielną wypowiedź argumentacyjną według podstawowych zasad logiki

i retoryki (stawia tezę lub hipotezę, dobiera argumenty, porządkuje je, hierarchizuje, dokonuje

ich selekcji pod względem użyteczności w wypowiedzi, podsumowuje, dobiera przykłady

ilustrujące wywód myślowy, przeprowadza prawidłowe wnioskowanie)

– publicznie wygłosić przygotowaną przez siebie wypowiedź, dbając o dźwiękową

wyrazistość przekazu (w tym także tempo mowy i donośność głosu)

– stosować uczciwe zabiegi perswazyjne, zdając sobie sprawę z ich wartości i funkcji;

wystrzegać się nieuczciwych zabiegów erystycznych

– szukać literatury przydatnej do opracowania różnych zagadnień; selekcjonować ją według

wskazanych kryteriów, korzystać zarówno z tradycyjnego księgozbioru, jak i z zapisów

multimedialnych i elektronicznych (Internetu)

– tworzyć przedmiotowe bazy danych zawierające informacje zdobywane w toku nauki

– wykonywać działania na tekście cudzym (np. streszczać, parafrazować, cytować)

– posługiwać się słownictwem z określonych kręgów tematycznych (szczególnie

koncentrującym się wokół tematów: Polska, Europa, świat – współczesność i przeszłość;

kultura, cywilizacja, polityka)

– porównywać funkcjonowanie tych samych motywów w różnych utworach literackich

– analizować i interpretować różne teksty kultury (np. fragmenty dzieł literackich), w tym:

– określać tematykę i problematykę utworu

– rozpoznawać konwencję literacką, styl utworu

21

– rozpoznawać w utworze sposoby kreowania świata przedstawionego i bohatera (narracja,

fabuła, sytuacja liryczna, akcja)

– dostrzegać w czytanych utworach cechy charakterystyczne określonej epoki

– wskazywać zastosowane w utworze środki wyrazu artystycznego i inne wyznaczniki

poetyki danego utworu oraz określa ich funkcje

– wykorzystać w interpretacji elementy znaczące dla odczytania sensu utworu (np. słowa–

klucze, wyznaczniki kompozycji)

– odczytywać treści alegoryczne i symboliczne utworu

– porównać utwory literackie lub ich fragmenty (dostrzegać ich cechy wspólne i różne)

– wykorzystać w interpretacji utworu konteksty

– dostrzegać obecne w utworach literackich oraz innych tekstach kultury wartości narodowe

i uniwersalne

– dostrzegać w świecie konflikty wartości (np. równości i wolności, sprawiedliwości

i miłosierdzia) oraz rozumie źródła tych konfliktów

OCENA DOSTATECZNA:

Uczeń potrafi to , co na ocenę dopuszczającą oraz:

- określić temat granic czasowych epoki współczesnej

– przedstawić wpływ wydarzeń wojennych na twórczość pisarzy polskich

– przedstawić charakter twórczości kolejnych pokoleń literackich lat PRL-u

– wskazać charakter przełomu roku 1989 w literaturze

- analizować kompozycję i treść wierszy Baczyńskiego

– dostrzec napięcie między motywami arkadyjskimi i apokaliptycznymi w poezji

Baczyńskiego

- scharakteryzować system totalitarny na podstawie Roku 1984 (przypomnienie)

– na podstawie opowiadania U nas w Auschwitzu określić sposób organizacji pracy w obozie

– określić podobieństwo organizacji i funkcji państwa totalitarnego i obozu koncentracyjnego

–przywołać utwory i filmy poświęcone nazistowskim obozom koncentracyjnym

22

– odróżnić perspektywy narracyjne i oceny pisarzy (Zofii Kossak-Szczuckiej

i Tadeusza Borowskiego) wobec sytuacji obozowej i więźniów obozów

– przedstawić koncepcję narratora-bohatera w opowiadaniach Borowskiego i określić jej

znaczenie dla wymowy utworu

– charakteryzować mentalność człowieka lagrowanego

– ocenić sposób i powody wykorzystania elementów biografii autorskiej w opowiadaniach

Borowskiego

– ustosunkować się do przekonań Czesław Miłosza na temat postawy Borowskiego (na

podstawie lektury fragmentów Zniewolonego umysłu

– wskazywać obecność metody behawiorystycznej w opowiadaniach Borowskiego

– określać poszczególnych bohaterów jako ofiary Holocaustu

– na podstawie tekstu badacza określić przydatność formy opowiadania dla tematyki

Holocaustu

– przedstawić – na podstawie Innego świata – sposób działania systemu więziennictwa

w Związku Sowieckim

– przedstawiać psychologię więźnia obozu

– analizować stan fizyczny i psychiczny więźniów obozów sowieckich ukazanych w Innym

świecie

– odnajdywać w zapisach Kapuścińskiego cechy reportażu

- odszukać w utworze Alberta Camusa autorskie elementy biograficzne

– określić sposób prowadzenia narracji (szczególnie w początkowych i końcowych partiach

powieści)

– wskazać cechy gatunkowe kroniki wykorzystane w utworze

– w opisie przestrzeni i czasu (fragmentów) powieści wskazać znaczenia symboliczne i je

interpretować

– analizując esej filozoficzny Mit Syzyfa Alberta Camusa, dostrzec sposób reinterpretacji

mitu, dostrzec związki między sytuacją Syzyfa i Edypa

– orientować się w założeniach egzystencjalizmu i stosować je do powieści Camusa

– określać relacje łączące bohaterów Dżumy (przyjaźń, solidarność, współczucie…)

23

– określić postawy bohaterów Dżumy wobec wspólnoty ludzkiej

– analizować wiersze Adama Zagajewskiego w pełnym zakresie (idei i organizacji

wypowiedzi

– analizować didaskalia wstępne Kartoteki, odnajdując w nich opis konstrukcji dramatu

– odczytywać metaforyczne i symboliczne znaczenia w dramacie

– charakteryzować Bohatera jako przedstawiciela generacji (Kolumbów)

– analizować formy wypowiedzi i język dramatu, określając funkcje użycia

poszczególnych środków.

– przeglądać koncepcje inscenizacyjne dramatu Różewicza

– rozpoznać cechy stylu i języka wypowiedzi Białoszewskiego

– określać charakter innowacji wprowadzonych przez Białoszewskiego w zakresie języka

i stylu wypowiedzi

- określić cechy, funkcje, sposoby i okoliczności użycia języka mówionego i pisanego

– z pomocą tekstu badawczego przeglądać fakty językowe związane z ekspansją języka

internetowego

– ustalić dziedziny języka, na które wpływa język internetowy

- wskazać sposób ukształtowania wypowiedzi i jego związki z językiem Internetu

w różnych aspektach

– określić generacyjny charakter wystąpienia poetów „Nowej Fali”

– ustalić rolę wydarzeń Marca ’68 jako „przeżycia pokoleniowego”

– określić znaczenie kierunku lingwistycznegow poezji „Nowej Fali”

– w analizowanych wierszach Barańczaka śledzić zabiegi stylizacyjne i określać ich funkcje

oraz sposoby ich przełamywania

– określić koncepcję ojczyzny i historii obecną w homilii

– na podstawie tekstu badawczego ukazać tradycje, do których odwołuje się papież

w kazaniu

- charakteryzować style potoczny, artystyczny, urzędowy naukowy i religijny, określając ich

zasady organizujące tworzywo językowe

24

– śledzić przykłady wykorzystania stylu potocznego w twórczości artystycznej

– sprawnie posługiwać się słownikiem frazeologicznym dla poszukiwania potrzebnych

informacji

– odczytywać metaforykę Traktatu moralnego

– w Traktacie poetyckim dostrzec różnice ocen roli poezji i prozy

- ujawnić osobę mówiącą w tekście Tryptyku rzymskiego

– wskazać znaczenia wybranych metafor w tekście Jana Pawła II

– wyszukać i wyjaśnić prawdy teologiczne w Tryptyku zawarte

– określać znaczenie narracyjnej wielogłosowości w opowiadaniu Herlinga

Grudzińskiego

– konfrontować postać Trędowatego i nauczyciela z Turynu i na tej bazie inicjować

dyskusję na tematy egzystencjalne

– wskazywać obecność różnych form i gatunków w dziele Grudzińskiego

– określać cechy kompozycji, stylistyki i języka różnych wierszy

– rozpoznawać ideę i poetykę turpistyczną

– określać cechy kompozycji, stylistyki i języka wybranych wierszy i ich znaczenie

– odczytywać symboliczne i metaforyczne znaczenia w wierszu

– odsłaniać obraz człowieka współczesnego wyłaniając się z czytanych utworów poetyckich

OCENA DOBRA:

Uczeń potrafi to, co na ocenę dostateczną oraz:

– ukazać sposoby reakcji literatury na wydarzenia bieżące

– obrazować przemiany życia literackiego w latach PRL-u

– rozpoznać tendencje literatury najnowszej

- śledzić rozwój twórczości Baczyńskiego

– porównywać metaforykę apokaliptyczną w wierszach Baczyńskiego i Czechowicza

25

– odczytywać wiersze Baczyńskiego w kontekście katastrofizmu dwudziestolecia

(„Apokalipsa spełniona”)

– ustalać zależność między biografią Tadeusza Borowskiego a literackim zapisem

doświadczenia obozowego w jego opowiadaniach

– analizować środki przekazu literackiego w opowiadaniach Borowskiego i określać ich

funkcje

– analizować emocjonalność narratora-bohatera opowiadań

– analizować oceny moralne obecne w opowiadaniach

– analizować kompozycję wierszy Grochowiaka

- analizować i interpretować sposób przedstawienia bohaterów opowiadań Borowskiego

– analizować plastyczne wyobrażenia (Szajny, Wróblewskiego) doświadczeń obozowych

i wojennych

- analizować wypowiedzi o Holocauście różnego typu – teatr, film, komiks, instalacja

– wskazywać i analizować symboliczne znaczenia w prozie Amiel

- korzystając z uwag badaczy i własnych obserwacji, określić gatunkową koncepcję dzieła

Herlinga

– odnajdować i wyjaśniać symboliczne znaczenia w książce Herlinga

– przedstawić problematykę wypowiedzi Barbary Skargi i jej stanowisko w określonych

kwestiach

- analizować stan moralny więźniów obozów sowieckich ukazanych w Innym świecie

– analizować środki wypowiedzi używane przez Herlinga i ich funkcje w wybranych

fragmentach

– analizować sposób uogólniania refleksji w reportażowym dziele Ryszarda Kapuścińskiego

odczytywać symboliczne znaczenia powieści Alberta Camusa

– interpretować Dżumęw kontekście historycznym

– analizując esej filozoficzny Mit Syzyfa Alberta Camusa, określić i zinterpretować postawę

Syzyfa

26

– analizując esej filozoficzny Mit Syzyfa Alberta Camusa, wyjaśnić, na czym polega

absurdalność, tragizm, zwycięstwo i szczęście Syzyfa (człowieka)

– interpretować wiersze Adama Zagajewskiego, określając wartości w nich afirmowane

– wskazywać inspiracje teatru Różewicza

– w strukturze dramatu Różewicza odczytywać przesłanie ideowe

– porównać poemat prozą Różewicza Spojrzeniai dramat Kartoteka (dla określenia struktury

dramatu i konstrukcji Bohatera)

– wykorzystując komentarze, określić lingwistyczny charakter twórczości Białoszewskiego

– porównać język pisany i mówiony w określonych i różnych płaszczyznach

– z wykorzystaniem spostrzeżeń badacza określać charakter wpływów języka Internetu na

polską ortografię, fleksję, słowotwórstwo, leksykę

- precyzować dążenia „Nowej Fali” w zakresie języka, kultury, moralności i polityki

– z pomocą tekstów badaczy, określać próby przedstawienia (zakłamanej) rzeczywistości

w wierszach poetów „Nowej Fali”

– rozpoznać retoryczną organizację wypowiedzi Jana Pawła II

– określić walory stylistyczne homilii i ich znaczenie

– odczytywać symboliczne znaczenia zawarte w homilii

– śledzić językowe i znaczeniowe manipulacje, jakich dokonywano w relacjach

prasowych

- śledzić językpotoczny, artystyczny, urzędowy naukowy i religijny, określając ich

podmiotowy sposób odnoszenia się do (różnych zakresów) rzeczywistości

– wskazywać sposoby wykorzystania stylu potocznego w twórczości artystycznej

– dostrzegać stylistykę wypowiedzi traktatowej i określać jej funkcje

– odczytywać Traktatmoralny w obrębie dyskursu moralnego i problematyki egzystencjalnej

– odczytać Traktat poetycki jako utwór o sposobie funkcjonowania współczesnej poezji

– odczytywać metaforykę Traktatu teologicznego

- odczytywać przekonania religijne w dziele Jana Pawła II

27

– określić związki twórczości plastycznej (fresku w Sykstynie) z twórczością pisarzy –

kapłanów (Jana Pawła II i Janusza Pasierba)

- odczytywać symboliczne znaczenia w opowiadaniu Wieża Gustawa Herlinga-

Grudzińskiego, m.in. motywu wieży, labiryntu

– określić własne stanowisko i uczestnik w dyskusji na tematy egzystencjalne, do jakiej

skłania lektura opowiadania

– porównawczo analizować przedstawienia plastyczne i literackie

– w czytanych utworach odnajdywać obecność aluzji literackich i tradycji kultury oraz

określać ich funkcje w dziele

-zająć stanowisko wobec rozwiązań przyjętych w tekście filozofa

– porównywać ze sobą wiersze pod względem ideowym, kompozycyjnym, stylistycznym i

językowym

OCENA BARDZO DOBRA:

Uczeń potrafi to, co na ocenę dobrą oraz:

– zająć stanowisko w dyskusji na temat miejsca współczesności w historii literatury

– dostrzegać i uzasadniać ważność wybranych zjawisk literatury najnowszej

- określić wizję historii w wierszach Baczyńskiego, biorąc pod uwagę różnorodne konteksty

- określić stosunek (narratora opowiadań) Borowskiego do cywilizacji starożytnej

– oceniać realia obozowej rzeczywistości i bohaterów opowiadań Borowskiego

– w przygotowanej wypowiedzi ustnej porównywać kulturowe wyobrażenia Apokalipsy

– oceniać postawę pisarską Borowskiego – jako autora opowiadań obozowych

– określając własne stanowisko, wykorzystać odpowiednio tezy eseju Miłosza

- oceniać znaczenie stylu wypowiedzi używanego w opowiadaniach Borowskiego

– interpretować pisemnie zakończenie opowiadania Proszę państwa do gazu

– stworzyć wypowiedź o trudzie poholocastowego życia z odwołaniem do opowiadań

IritAmiel

28

– dostrzegać egzystencjalny wymiar dzieła Herlinga „Wieża”

– oceniać efekt artystyczny dzieła Herlinga

- formułować uniwersalne przesłania książki Herlinga–Grudzińskiego, w tym etyczne

i filozoficzne

– w interpretacji Innego świata wykorzystywać spostrzeżenia badawcze

– sformułować cele i przesłania prozy Kapuścińskiego

– wskazywać uniwersalne przesłania powieści (interpretować powieść)

– interpretować Dżumę w kontekście filozoficznym

– analizując esej filozoficzny Mit Syzyfa Alberta Camusa, określać egzystencjalny wymiar

ludzkiej kondycji

– napisać rozprawkę o męstwie ludzkiego bycia

– przygotować wypowiedź ustną o sposobie nawiązywania przez twórców późniejszych epok

do starożytnych mitów

– przygotować wypowiedź na temat Człowiek wobec zła (z odwołaniem do tekstów A.

Camusa, T. Borowskiego i G. Herlinga-Grudzińskiego)

– oceniać znaczenie wierszy Adama Zagajewskiego

– określić koncepcję realizmu dramatu Różewicza

– określić własne stanowisko w dyskusji na temat koncepcji dramaturgicznej Kartoteki

– podjąć interpretację dramatu ujętego w konwencji onirycznej

– szukać inspiracji literackich Mirona Białoszewskiego w języku potocznym (kolokwialnym)

i w tradycjach literackich

– przygotować i wygłosić wypowiedź na temat artystycznego wykorzystania języka

mówionego

- ocenić rozwój polszczyzny pod wpływem języka Internetu

– zadbać o stosowność używanej formy polszczyzny

– w interpretacjach wierszy nowofalowych wykorzystać spostrzeżenia badawcze

– przygotować ustną wypowiedź o sposobie przedstawiania rewolucji w utworach literackich

- odczytywać znaczenie homilii w różnych kontekstach

29

– wykorzystać spostrzeżenia badacza dla własnych uzasadnień interpretacyjnych

– scharakteryzować mechanizmy manipulacyjne, którymi posługiwała się nowomowa

– oceniać wykorzystanie stylu potocznego w twórczości artystycznej

- w Traktacie moralnym wskazywać role i funkcje poety oraz poezji

- interpretować Tryptyk rzymski w kontekście religijnym

– wykorzystać spostrzeżenia krytyka we własnych próbach interpretacyjnych poematu

Jana Pawła II

– interpretować Genesis Pasierba w wymiarze religijnym

– opisać porównawczo kształt i cel ekfrazy w wierszach Jana Pawła II i Janusza

Pasierba

- w opowiadaniu Wieża Gustawa Herlinga-Grudzińskiego śledzić nawiązania do tradycji

kultury i określać ich funkcje

– analizować i interpretować opowiadanie Grudzińskiego jako utwór autotematyczny

– interpretować opowiadanie w wymiarze egzystencjalnym

– w dziele Grudzińskiego (opowiadaniu i dzienniku) dostrzec role wyobrażeń

plastycznych

- określać typ humanizmu reprezentowany przez Pana Cogito (i wiersze Zbigniewa Herberta)

– interpretując wiersz Zbigniewa Herberta Pan Cogitookreślać diagnozę Herberta na temat

ludzkiej natury i kultury

– przedstawić interpretację wybranego wiersza z Panem Cogito jako bohaterem

- dokonywać porównawczej analizy i interpretacji utworów poetyckich

– komentować analizy w kategoriach polemikii sporu międzypokoleniowego

– zebrać informacje o twórczości wybranych pokoleń, kierunków czy grup poetyckich

- podjąć refleksje na temat charakteru epoki współczesnej (ponowoczesnej)

– interpretować czytane wiersze jako znaki diagnoz stanu współczesności

OCENA CELUJĄCA:

30

Uczeń potrafi to, co na ocenę bardzo dobrą oraz:

– samodzielnie wybierać i oceniać istotne zjawiska polskiej literatury współczesnej

- analizować i interpretować inne wiersze Baczyńskiego, wyszukiwać inne tematy i ujęcia

jego twórczości, np. erotyki

– określać stosunek Baczyńskiego (ewentualnie również innych poetów czasu wojny) do

różnych tradycji kultury, np. )romantycznej

- dokonywać ocen prozy Borowskiego z wykorzystaniem różnorodnych kontekstów

- określić specyfikę ujęcia tematu obozowego przez Borowskiego pośród innych realizacji

literatury świadectwa

- rozważać skuteczność i stosowność języka wypowiedzi różnego rodzaju – literatury, filmu,

teatru, obrazu, komiksu, instalacji – na temat Holocaustu

– ujmować temat Holocaustu w różnorodnych przykładach i szerokich kontekstach

- rozpatrywać dzieło Herlinga w różnie wzbogacanych kontekstach – historycznym,

literackim, religijnym, filozoficznym

– omawiać współczesne teksty dokumentalne, w tym reportażowe

– rozpatrywać dzieło Camusa w różnie wzbogacanych kontekstach – historycznym,

filozoficznym, literackim,

– porównać koncepcje otwartości dramatu romantycznego i dramatu Różewicza

- dołączać do pola swoich analiz twórczość poetycką bądź teatralną Mirona Białoszewskiego

– odkrywać wpływ języka potocznego i internetowego na literaturę polską

- interpretować teksty nowofalowe w różnorodnych i rozwiniętych kontekstach

- oglądając relacje filmowe, oceniać sztukę oratorską Jana Pawła II

– analizować treści nauczania św. Jana Pawła II w wybranym zakresie tematycznym

– podejmować refleksję na temat polskiej poezji religijnej

– podejmować refleksję na temat korespondencji i przenikania sztuk

- czytać i omawiać inne opowiadania Herlinga-Grudzińskiego

– rozpoznać specyfikę Dziennika pisanego nocą Herlinga–Grudzińskiego pośród

poznanych wcześniej utworów dzienników

31

– przeglądać tomiki wierszy Zbigniewa Herberta, analizować kompozycję tomu Pan Cogito

– zinterpretować porównawczo wiersze Jana Lechonia Herostratesi Marcina Świetlickiego

Dla Jana Polkowskiego

– tworzyć opracowania dotyczące wybranych aspektów rozwojowych polskiej poezji

współczesnej

– poddać refleksji kulturowe znaczenie fotografii