1
JĘZYK POLSKI KLASA III LO
WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY
ZAKRES PODSTAWOWY
ZAKRES ROZSZERZONY( treści zaznaczone ciemnym drukiem
DWUDZIESTOLECIE MIĘDZYWOJENNE
OCENA DOPUSZCZAJĄCA:
Uczeń potrafi:
– określić znaczenie nazwy i ramy czasowe epoki
– rozpoznać podstawowe wyznaczniki sytuacji historycznej Europy i Polski w latach
międzywojennych
– wskazać charakterystyczne kierunki w sztuce dwudziestolecia międzywojennego
– wskazać i wstępnie scharakteryzować ugrupowania poetyckie działające w Polsce
– wskazać i wstępnie scharakteryzować tendencje w prozie polskiej w okresie
dwudziestolecia
– wskazać okoliczności i charakter wystąpienia grupy skamandryckiej
– scharakteryzować ideowy kształt wystąpienia skamandrytów i futurystów
– rozpoznawać charakterystyczne cechy sztuki
– podjąć analizę wybranych wierszy i dzieł sztuk plastycznych
- zrekonstruować losy bohaterów powieści „Przedwiośnie”
– określić stosunek do polskości głównego bohatera powieści
– przedstawić różne wizje Polski obecne w powieści
– odczytać znaczenie podstawowych symboli w powieści (np. przedwiośnie, szklane domy
– wskazać charakterystyczne cechy ruchu awangardowego
– przedstawić programowe zasady Awangardy Krakowskiej
– sformułować przesłanie tekstu teoretycznego (Tadeusza Peipera Miasto, masa, maszyna)
– podjąć analizę awangardowych wierszy Juliana Przybosia
2
– odszukiwać w wierszach charakterystyczne dla awangardy rozwiązania językowe i
formalne (elipsa, metafora, układ wersowy, układ rozkwitania), określając ich efekty
– dać wyraz własnym przeżyciom wynikającym z kontaktu z dziełem awangardowym –
literackim, malarskim, filmowym
– prześledzić dzieje twórczości Bolesława Leśm
– charakteryzować bohaterów wierszy Leśmiana, wskazywać elementy realne i ponadrealne
– rozróżnić normę wzorcową i normę użytkową w społecznych zastosowaniach
– odróżnić błąd od innowacji językowej, wskazać przykłady błędów i innowacji w różnych
zakresach języka
– poprawić błędy we wskazanych zdaniach
– odtworzyć charakterystyczne cechy biografii i twórczości Brunona Schulza
– odtworzyć fabułę opowiadania B. Schulza, określić problematykę
– analizować sposób opisu w prozie Szewca
– na podstawie informacji badacza odnaleźć w powieści wątki biograficzne
i autobiograficzne
– przedstawić tematykę i problematykę Cudzoziemki
– przedstawić sposób prezentowania bohaterki
– opisać dzieło malarskie Salvadora Dalego, rozpoznając w nim elementy surrealistyczne
wskazać obszary powieści ujawniające jej muzyczną tematykę i inspirację
– wyszukiwać (np. w słownikach tematycznych, Internecie) potrzebne informacje
– charakteryzować bohaterkę na podstawie wybranych fragmentów powieści
– podjąć analizę wiersza Miłosza
– napisać plan wydarzeń opowiadania , charakteryzować bohatera
– analizować sposób ukazywania bohaterów w filmie Wajdy, zanalizować i ocenić kreacje
aktorskie w filmie
– operując różnymi przykładami, dostrzec sztuczność zachowań bohatera (bohaterów)
Ferdydurki, dostrzec problem dojrzałości (niedojrzałości) bohatera w wymiarze społecznym
– dostrzec satyryczny aspekt powieści, dostrzec przejawy groteski w dziele
3
- określać pojęcie językowy obraz świata
– przeprowadzić analizę stylistyczno-językową wybranych fragmentów powieści
„Ferdydurke”
– prześledzić fazy akcji w dramacie „Szewcy”
– określić problematykę dzieła, charakteryzować bohaterów na podstawie wstępnych
opisów i wybranych fragmentów
– analizować język dzieła (w didaskaliach i wypowiedziach postaci)
– opisać założenia teorii Czystej Formy
– analizować język wypowiedzi postaci, wskazując charakterystyczne zjawiska, np.
neologizmy
– na podstawie tekstu badacza określić obszary groteskowości w dramacie Witkacego
rozpoznać pojęcia: socjolekt, profesjolekt, profesjonalizm, terminologia
– znaleźć przykłady współczesnej leksyki uczniowskiej
–określić warunki odrębności języka subkultury
– opisać charakterystyczne cechy leksyki socjolektu hiphopowego, wykorzystując tekst
piosenki
– analizując znaczenia słów i wyrażeń, korzystać z różnych słowników językowych
– rozpoznać historię Bułhakowa i historię powstania dzieła „Mistrz i Małgorzata”
– wyodrębnić czasoprzestrzenie w dziele, analizować wskazane wątki i sceny powieści
– charakteryzować bohaterów
– dostrzegać w powieści Bułhakowa realia życia stalinowskiej Rosji, ukazywać w
powieści Bułhakowa obrazy zła i grozy systemu totalitarnego
– streszczać (logicznie) esej
– rozpoznać paraboliczny charakter dzieła Kafki „Proces”
– analizować sposób kreacji bohatera
– przypomnieć realizacje toposu Arkadii w literaturze
– opisać przestrzeń dzieł Czechowicza
– podjąć analizę wybranych przedstawień malarskich
4
– określać cechy eseju
- tworzyć dłuższy tekst pisany lub mówiony (rozprawkę) zgodnie z podstawowymi regułami
jego organizacji, przestrzegając zasad spójności znaczeniowej i logicznej
– przygotować wypowiedź (wybrać formę gatunkową i odpowiedni układ kompozycyjny,
analizować temat, wybrać formę kompozycyjną, sporządzić plan wypowiedzi, dobrać
właściwe słownictwo)
– tworzyć samodzielną wypowiedź argumentacyjną według podstawowych zasad logiki
i retoryki (stawiać tezę lub hipotezę, dobierać argumenty, porządkować je, hierarchizować,
dokonywać ich selekcji pod względem użyteczności w wypowiedzi, podsumować, dobierać
przykłady ilustrujące wywód myślowy, przeprowadzać prawidłowe wnioskowanie)
– opracować redakcyjnie własny tekst (dokonywać uzupełnień, przekształceń, skrótów,
eliminować przypadkową niejednoznaczność wypowiedzi, sporządzać przypisy)
(opracowując temat rozprawki:)
– szukać literatury przydatnej do opracowania różnych zagadnień; selekcjonować ją według
wskazanych kryteriów
– tworzyć bazy danych zawierające informacje potrzebne do opracowania rozprawki
– sporządzać opis książki czy artykułu, bibliografię wybranego tematu
– dostrzegać w czytanych utworach cechy charakterystyczne określonej epoki
– rozpoznać w utworze sposoby kreowania świata przedstawionego i bohatera
– porównać utwory literackie lub ich fragmenty
– wykorzystać konteksty
– porównać funkcjonowanie tych samych motywów w różnych utworach literackich
– odczytywać treści alegoryczne i symboliczne utworu
– dostrzegać obecne w utworach literackich oraz innych tekstach kultury wartości narodowe
i uniwersalne
– publicznie wygłosić przygotowaną przez siebie wypowiedź, dbając o dźwiękową
wyrazistość przekazu (w tym także tempo mowy i donośność głosu)
– stosować uczciwe zabiegi perswazyjne, zdając sobie sprawę z ich wartości i funkcji;
wystrzegać się nieuczciwych zabiegów erystycznych
5
– szukać literatury przydatnej do opracowania różnych zagadnień; selekcjonować ją według
wskazanych kryteriów, korzystać zarówno z tradycyjnego księgozbioru, jak i z zapisów
multimedialnych i elektronicznych (Internetu)
– tworzyć przedmiotowe bazy danych zawierające informacje zdobywane w toku nauki
– wykonywać działania na tekście cudzym (np. streszczać, parafrazować, cytować)
– posługiwać się słownictwem z określonych kręgów tematycznych (szczególnie
koncentrującym się wokół tematów: Polska, Europa, świat – współczesność i przeszłość;
kultura, cywilizacja, polityka)
– porównywać funkcjonowanie tych samych motywów w różnych utworach literackich
– analizować i interpretować różne teksty kultury (np. fragmenty dzieł literackich), w tym:
– określać tematykę i problematykę utworu
– rozpoznawać konwencję literacką, styl utworu
– rozpoznawać w utworze sposoby kreowania świata przedstawionego i bohatera (narracja,
fabuła, sytuacja liryczna, akcja)
– dostrzegać w czytanych utworach cechy charakterystyczne określonej epoki
– wskazywać zastosowane w utworze środki wyrazu artystycznego i inne wyznaczniki
poetyki danego utworu oraz określa ich funkcje
– wykorzystać w interpretacji elementy znaczące dla odczytania sensu utworu (np. słowa–
klucze, wyznaczniki kompozycji)
– odczytywać treści alegoryczne i symboliczne utworu
– porównać utwory literackie lub ich fragmenty (dostrzegać ich cechy wspólne i różne)
OCENA DOSTATECZNA:
Uczeń potrafi to, co na ocenę dopuszczającą oraz:
– wskazać dynamikę przemian historycznych, cywilizacyjnych, społecznych omawianego
okres
– porównać charakter twórczy najważniejszych ugrupowań literackich polskiego
dwudziestolecia
– dostrzec w wierszu Herostrates obecność nawiązań do tradycji historycznych i literackich
6
– w analizowanych wierszach Tuwima dostrzec postawy urbanistyczne i witalistyczne
– określić rolę tematu sportowego w twórczości skamandrytów
– analizować powieść Żeromskiego jako powieść polityczną
– odczytywać symboliczne znaczenia w powieści
– określić wpływ sposobu narracji (mowa pozornie zależna) na kształtowanie wyobrażeń
o bohaterze
– odczytywać treści metaforyczne i symboliczne we wskazanych fragmentach powieści
– wskazywać elementy kompozycji dzieła malarskiego oraz jego metaforyczne i symboliczne
sensy
– rozpoznać cechy narracji w tekście współczesnym
– przedstawić zasługi Tadeusza Peipera dla rozwoju ruchu awangardowego w Polsce
– w sposób umotywowany przedstawić zamierzenia tematyczne i literackie Awangardy
– wskazywać specyfikę stylistyczną wiersza awangardowego
– określić nowe kryteria piękna miasta formułowane w tekście Tadeusza Peipera
– analizować wiersze awangardowe z uwzględnieniem znaczenia używanych przez nie
środków poetyckich
– analizować wybrane dzieła plastyczne i filmowe jako realizację założeń teoretycznych
awangardy
określić specyfikę biografii twórczej Bolesława Leśmiana
– dostrzec wpływ bergsonizmu w koncepcjach twórczych Leśmian
– wskazywać znaczenie balladowych (lub szerzej – ludowych) inspiracji w wierszach
Leśmiana
rozpoznać motywację stosowania i zakres używania normy użytkowej i wzorcowej
– wyjaśnić charakter błędów we wskazanych przykładach
– czytać ze zrozumieniem teksty językoznawcze i poprawnościowe
- określić cechy spójności cyklu opowiadań Sklepy cynamonowe
– charakteryzować bohaterów i analizować sposób ich kreacji
– analizować rysunki Schulza
7
- przywołać motywacje determinujące działania bohaterów „Szewców”
– przywołać przykłady różnorodnego ukazywania życia wewnętrznego bohaterów
– wykazać się znajomością teorii Freuda
– czytać ze zrozumieniem esej Schulza
– analizować narracyjne sposoby ujęć i style w opowiadaniu Iwaszkiewicza
– analizować kompozycję filmu Wajdy, skazywać funkcje przesunięć w stosunku do
pierwowzoru literackiego
– interpretować plakaty teatralne i filmowe
– wspomóc się w analizach własnych ustaleniami badawczymi (w odniesieniu do
opowiadania) i spostrzeżeniami krytyka
– określać relacje bohatera Ferdydurkiz otoczeniem
– dostrzec autobiograficzny i autotematyczny aspekt powieści (Józio jako porte parole autora)
– analizując zachowania bohatera, dostrzec problem Gombrowiczowskiej formy jako sposobu
działania otocznia na człowieka
na przykładach (np. Wokulskiego i Lalki) ukazywać, jakie cechy działania i osobowości
wykazuje bohater w różnych sytuacjach
-charakteryzować bohaterów na podstawie całości dzieła, zwracając uwagę na ich
kontrastowość
– interpretować przebieg akcji w kolejnych aktach i w całości dramatu
– porządkować argumentację w czytanym tekście badawczym
– w analizach dzieła wykorzystać argumentację badacza
– wykorzystać spostrzeżenia badacza w analizie malarskiego autoportretu Witkacego
– określić symboliczny charakter wybranych rekwizytów używanych w Szewcach
– określać symboliczny charakter zmian scenograficznych w dramacie Witkacego
– w języku postaci wskazywać elementy stylizacji
– odszukać przykłady leksyki wybranego środowiska
– opisać cechy składni socjolektu hiphopowego, wykorzystując tekst piosenki
8
– posługując się spostrzeżeniami badawczymi, określić zasadnicze cechy socjolektu
hiphopowego
– dostrzec i opisać analogię w kreacji postaci Mistrz – Jeszua, Mistrz – Piłat
– rozpoznać i opisać chwyt „powieści w powieści”
– ukazać w różnych płaszczyznach, jak w dziele odbija się represyjność systemu
sowieckiego
– opisywać na podstawie powieści i kontekstów los niezależnego artysty w państwie
sowieckim
- analizować aluzje i nawiązania do Fausta Goethego
– wskazywać współobecność realistycznego i fantastycznego sposobu kreowania
rzeczywistości moskiewskiej
– wskazywać sposoby osiągania groteski w dziele
– rozpoznać realistyczny i groteskowy charakter
- przypomnieć twórczość polskich pisarzy poddających mitologizacji Kresy
– dostrzec oniryczny charakter kształtowania przestrzeni w dziele Czechowicza
– określić charakterystyczne cechy obrazu prowincji w wierszach Czechowicza
- wybierać stosowną argumentację w tekście eseistycznym
OCENA DOBRA:
Uczeń potrafi to, co na ocenę dostateczną oraz:
-opisać charakterystyczne cechy światopoglądu epoki
– wiązać działalność polskich ugrupowań poetyckich ze zjawiskami historycznymi,
społecznymi, cywilizacyjnymi
– charakteryzować twórczość teatralną Witkacego
określać stosunek do tradycji historycznej i artystycznej skamandrytów, futurystów
– formułować własne stanowisko w dyskusji nad powieściowym kształtem Polski
– odnajdywać chwyty retoryczne stylu perswazyjnego w wypowiedzi autorskiej
9
– wyszukiwać w tekście badacza argumentację wspierającą własną postawę
– analizować dzieje bohatera w kontekście historycznym
– wskazać modelowy charakter biografii Baryki
– przygotować wypowiedź zestawiającą literackie obrazy życia miejskiego
– korzystając z tekstu badacza, ukazać Barykę jako bohatera problematycznego
porównawczo przedstawić model sztuki i artysty proponowany przez awangardę i (np.)
romantyzm
– określić sposób widzenia miasta i cywilizacji przez Awangardę
– charakteryzować w uogólniony sposób (porównawczo) obraz człowieka i Boga w balladach
Leśmiana
– posługiwać się zróżnicowanymi określeniami synonimicznymi
– określić charakter innowacji językowych stosowanych przez poetów
– objaśnić twórczą metodę Schulza – „prywatną mitologię” – na podstawie krytycznych
wypowiedzi pisarza
– określić relację między czasem zdarzeń a czasem narracji, określić sytuację narracyjną
– analizować różne sposoby ujawniania psychologii postaci (monolog wewnętrzny, mowa
pozornie zależna, strumień świadomości)
– szukać związków między obrazem malarskim (Trwałość pamięci) a dziełem literackim
(Cudzoziemka)
-interpretacyjnie łączyć motywy muzyczne w dziele z problematyką egzystencjalną
– analizować kompozycyjne walory fragmentów dzieła
– dostrzegać w utworze problematykę psychologiczną
– wyróżnić myśl główną, odszukać i zinterpretować kluczowe pojęcia
i twierdzenia w tekście badacza
- porównywać sposób kreacji bohatera w różnych utworach – w Ferdydurcei np. w Lalce
– analizować sposób deformowania bohatera przez poszczególne środowiska
– analizując powieść, dostrzec problem Gombrowiczowskiej formy jako sposobu komunikacji
człowieka z otoczeniem
10
– podać przykłady frazeologizmów wyrażających wartościowanie w antropocentrycznej
perspektywie
–– omówić sposób prowadzenia narracji i stosunek do narratora do opisywanej rzeczywistości
(w wybranych fragmentach, za pomocą „języka ciała”)
– interpretować plakat teatralny
- określić funkcje groteski w dziele (w kreacji bohaterów)
– analizować autoportret Witkacego
dostrzec w Szewcach obecności różnych tradycji kultury i polemiczne do nich podejście
(bohaterów, Witkacego)
– w analizie Szewców wskazywać elementy groteski
– oceniać kształt słowny dramatu, gromadząc jego charakterystyczne cechy
– dokonać analizy plakatu teatralnego jako sposobu odczytania dramatu Witkacego
– w analizach własnych wykorzystać argumentację badacz
- odszukać przykłady użycia dawnej gwary uczniowskiej
– posługując się spostrzeżeniami badacza, określić stosunek socjolektu hiphopowego do
polszczyzny ogólnej
– interpretować powieść Bułhakowa w wymiarze mitycznym
– odczytywać symbolikę dzieł związanych z powieścią (plakatu teatralnego, okładki
książki)
– opisywać rzeczywistość Moskwy i państwa sowieckiego
– dostrzegać w groteskowej metodzie powieści Bułhakowa wymiar krytyczny
(satyryczny)
– odczytywać treści symboliczne i metaforyczne w dziele
-– analizować motywy katastroficzne i profetyczne w wierszach Czechowicza
– podjąć próbę interpretacji wyobrażeń malarskich
– we własnych poszukiwaniach i wypowiedziach wspierać się głosem eseisty
11
OCENA BARDZO DOBRA:
Uczeń potrafi to, co na ocenę dobrą oraz:
– charakteryzować teoretyczno-teatralne poglądy Witkacego
- odczytać wiersz Herostrates w polu różnorodnych nawiązańi ocenić stosunek do nich
– dokonywać funkcjonalnej analizy środków językowych w wierszach Lechonia i Tuwima
– zestawiać ujęcia literackie i malarskie w stosownych kontekstach
– odczytywać powieść w różnych kontekstach – historycznym, społecznym, literackim
– uczestniczyć polemicznie w dyskusji nad powieściowym kształtem Polski
– przeredagować cudzy tekst dla uzyskania określonego efektu stylistycznego
– oceniać konstrukcję postaci jako „obcej” (wobec opisywanej rzeczywistości), jako
Everymana (uwikłanego w historię)
– w ocenie znaczenia powieści zestawiać głosy krytyczne
– oceniać artystyczny efekt powieści z wykorzystaniem argumentacji krytyków
– analizować specyfikę językowego i stylistycznego nacechowania wiersza awangardowego
– interpretować na podstawie tekstu Tadeusza Peipera obraz relacji między cywilizacją i
naturą
– w pogłębiony sposób analizować związki formalno–treściowe dzieł literackich,
plastycznych
i filmowych
- przedstawić cechy twórczości Leśmiana w kontekście filozoficznym i kulturowym
– dostrzegać i interpretować obecność form groteskowych i ułomnych w świecie Leśmiana
– interpretować obraz człowieka i Boga w balladach Leśmiana w kontekście filozoficznym
(metafizycznym i antropologicznym)
– podjąć analizę wybranych zjawisk języka Leśmianowskiej poezji (np. obecności
neologizmów, formacji słowotwórczych, przekształceń frazeologicznych, rytmizacji)
– komentować tekst filozoficzny i konfrontować ustalenia filozofa
- wskazać znamiona żywotności języka
– przygotować wypowiedź w oparciu o felieton o tematyce poprawnościowej
12
– sformułować hipotezy na temat stosunku narratora opow. Schulza do kobiet
– sformułować wnioski na temat stosunku narratora do świata i dzieciństwa narratora
(Schulza)
– porównawczo oceniać świat opisany w prozie Schulza i „Szewcach”
- ujawnić w kreacji bohaterki powieści psychologicznej pokłady podświadomości i
metodę psychoanalizy
– charakteryzować bohaterkę poprzez jej kompleks narodowy, erotyczny i artystyczny
– analizować plakat filmowy z uwzględnieniem znaczeń symboliczny
– interpretować metaforyczne i symboliczne znaczenia w wybranych fragmentach
powieści Kuncewiczowej
– ocenić możliwości sztuki – w ramach interpretacji wierszy współczesnych
- interpretować opowiadanie Iwaszkiewicza wobec problematyki czasu, egzystencji
– porównać różne kreacje bohaterów zmagających się z czasem
– analizować filmowe środki wyrazu i odnosić je do literackiego pierwowzoru
– analizować sposób deformowania (wpływu) jednego człowieka na drugiego
– analizując powieść, dostrzec problem formy jako uniwersalnego i wieloaspektowego
sposobu funkcjonowania człowieka wobec innych ludzi
– dostrzec w powieści problem kompromitowania człowieka przez formę (społeczną
i kulturową)
– dostrzec, że język utrwala doświadczenia narodu i stereotypy
– porównać kształt motywu dworku w dziełach literatury polskiej
- dostrzegać tragizm (obok czy w ramach groteskowości) w kreacji bohaterów
– dostrzegać pesymizm, nihilizm, katastrofizm przesłania Witkacego
– porównawczo analizować dzieło malarskie i pisarskie Witkacego
– określić, na czym polega absurdalność i groteskowość teatru Witkacego
– porównawczo zestawiać sposoby odczytania dramatu z plakatów teatralnych
13
- swobodnie posługiwać się terminologią językoznawczą w zakresie odmian środowiskowych
i zawodowych polszczyzny
– opisać wybrany język środowiskowy
– interpretować powieść „Mistrz i Małgorzata”w wymiarze egzystencjalnym
– wskazywać i analizować odwołania do tradycji kultury w dziele Bułhakowa
– wskazywać w różnych aspektach uniwersalność dzieła Bułhakowa
– przygotować wypowiedź ustną o sposobach i funkcjach paraboli jako metody
literackiej
– dostrzec cechy eseju w dziele Leszka Kołakowskiego
– porównać wybrane motywy w różnych dziełach literackich
– operując różnymi kontekstami, poszukiwać źródeł katastrofizmu Czechowicza
– porównawczo interpretować dzieło literackie i malarskie
– przygotować i wygłosić wypowiedź ustną na temat sposobu przedstawiania wsi w
literaturze polskiej
– twórczo wykorzystywać krytycznoliterackie i teoretycznoliterackie uwagi eseisty
OCENA CELUJĄCA:
Uczeń potrafi to, co na ocenę bardzo dobrą oraz:
– ukazywać specyfikę twórczości wybranych autorów literatury światowej
– rozpoznawać zagadnienia literackie okresu dwudziestolecia w szerokich i różnorodnych
kontekstach (np. historycznym, biograficznym, społecznym, filozoficznym, artystycznym)
– podjąć dyskusję na temat obecności różnorodnych tradycji w literaturze i sztuce
dwudziestolecia i stosunku do nich
- formułować stanowisko na temat obecności polityki w literaturze, z przywołaniem różnych
przykładów
– przygotować i wygłosić wypowiedź interpretacyjną zestawiającą literackie i plastyczne
obrazy życia miejskiego
14
– przedstawić rozwój ruchu awangardowego w Europie i w Polsce w różnorodnych
kontekstach
– przedstawić wpływ bergsonizmu na twórczość wybranych twórców i dzieł prozy światowej
– podjąć interpretację literackich wyobrażeń Leśmiana w różnorodnych kontekstach
- wykazać się szczególną zręcznością językową
– analizować i interpretować inne prace Brunona Schulza, odnieść się do twórczości
inspirowanej dziełem Schulza
– odnieść się do prac komentujących i interpretujących dzieło Schulza
– przedstawiać i analizować przykłady światowej prozy psychologicznej (Proust, Joyce)
– operując przykładami, wskazywać rolę surrealizmu w dziejach sztuki i literatury
– porównywać dzieła sztuki różnego rodzaju
- przywołać różne tradycje we wskazywaniu roli sztuki i stosować je do bieżących analiz
– rozpoznać problematykę czasu w powieściowych i filozoficznych ujęciach I poł. XX w
- dostrzegać problem Gombrowiczowskiej formy w wymiarze kulturowym i
antropologicznym
– dostrzec inne charakterystyczne problemy pisarstwa Gombrowicza
- swobodnie posługiwać się terminologią językoznawczą
– przedstawiać obszary różnych działań twórczych Witkacego
– rozpoznać teorię Czystej Formy w związku z przekonaniami społecznymi Witkacego
– samodzielnie opisać wybrany język środowiskowy
– analizować obecność różnych pokładów tradycji kultury w dziele Bułhakowa,wskazać
przykłady recepcji dzieła Bułhakowa
– przywołać obecność diabła w ważnych dziełach literatury światowej
- przywołać przykłady twórczości drugiej awangardy
– porównywać katastroficzne ujęcia w polskiej literaturze
– wskazać i omówić tradycje literackie, z których korzysta, w swoich wierszach Józef
Czechowicz.
15
WSPÓŁCZESNOŚĆ
OCENA DOPUSZCZAJĄCA:
Uczeń potrafi:
– rozpoznać różne określenia epoki współczesnej i jej granic czasowych
– określić losy pisarzy w latach II wojny światowej
– wskazać wewnętrzne cezury historii PRL–u i fazy rozwoju literatury w tych latach
– wskazać ważne nazwiska i zjawiska literatury ostatnich lat
– określać generacyjny sens przeżycia wojennego dla pokolenia Kolumbów
– rozpoznać biografię Baczyńskiego jako charakterystyczną – dla pokolenia Kolumbów
– analizować wiersze Baczyńskiego
– w tekście badawczym wyszukiwać potrzebne informacje, analizować opowiadania
Borowskiego i ich fragmenty
– opisać warunki życia w obozie
– charakteryzować kondycję człowieka w obozie
– analizując wiersze dostrzec aluzje do realiów zbrodni nazistowskich
– zbierać informacje ze źródeł internetowych
- zebrać informacje o pracy więźniów w obozie koncentracyjnym, z wykorzystaniem m.in.
„Słownika określeń oświęcimskich”
– charakteryzować sytuację człowieka lagrowanego
– wskazywać przypadki zarówno skutecznego „uprzedmiotowienia” więźniów, jak i heroizmu
ich postaw
– określić tezę eseju Miłosza (fragmentu Zniewolonego umysłu) w sprawie więźnia
i pisarza Borowskiego
- przypomnieć poznane wcześniej utwory o tematyce Zagłady
– charakteryzować bohaterów i narratora opowiadań o tematyce Holokaustu
– osadzić opisy Innego świata w biografii autora
– przedstawić narratora i sposób narracji w dziele
16
– przedstawiać sytuację więźniów w obozie
– analizować kompozycję wybranych fragmentów Innego świata i całości dzieła
– określać funkcje opisów w dziełach Kapuścińskiego
- przypomnieć cechy utworu parabolicznego
– opisać przestrzeń i czas w powieści Alberta Camusa
– rozpoznać przebieg akcji i kompozycję Dżumy
– udowodnić, że Dżuma jest parabolą
– analizując esej filozoficzny Mit Syzyfa Alberta Camusa, określić i zinterpretować postawę
Syzyfa
– rozpoznać podstawy filozofii egzystencjalnej
– analizować wiersze Adama Zagajewskiego
– przypomnieć informacje o teatrze absurdu
– określić elementy świata przedstawionego w Kartotece (czas, przestrzeń, bohaterowie,
akcja)
– określać strukturę dramatu Różewicza charakteryzować bohatera
– rozpoznać historyczną sytuację „odwilży”
– porównać wiersz Różewicza Ocalony i dramat Kartoteka (dla określenia sytuacji Bohatera)
– wyróżnić teatralne i filmowe (telewizyjne) środki wyrazu wykorzystywane w ekranizacjach
telewizyjnych tekstów dramatycznych
– analizować wybrane elementy telewizyjnej realizacji Kartoteki
– omówić cechy narracji, stylu i języka Pamiętnika z powstania warszawskiego (lektura
gimnazjalna)
– wyszukiwać użyteczne informacje w tekstach komentujących twórczość Białoszewskiego
– analizować cechy „pisanego języka mówionego” (popularnej odmiany języka
internetowego)
– korzystając z tekstu badacza, ustalić typologię języka internetowego
– wskazać przykłady wpływu języka Internetu na różne odmiany polszczyzny
17
- wskazać elementy poetyckiego wykorzystania języka Internetu i internetowej sytuacji
komunikacyjnej
historyczne o PRL-u
– odnajdywać elementy stylu urzędowego i wyjaśniać jego miejsce (określić funkcje)
w utworze poetyckim
– odnajdywać elementy nowomowy i stylu potocznego oraz wyjaśniać ich miejsce (określać
funkcje) w utworze poetyckim
– w tekstach badaczy odnaleźć informacje o języku literatury pokolenia ’68, w tym o języku
ezopowym
–szukać znaczeń dosłownych i symbolicznych w przedstawionej rzeczywistości
– odnaleźć w homilii odwołania do wydarzeń z historii Polski
– podjąć próbę politycznego odczytania homilii
– w tekście badacza odnaleźć informacje o okolicznościach i znaczeniu kazania
papieskiego
- przypomnieć poznaną wcześniej charakterystykę stylów funkcjonalnych
– prezentować szerokie i wąskie rozumienie stylu potocznego
– określać zróżnicowanie stylu potocznego w różnych płaszczyznach
– określać podstawowe opozycje wyznaczające odmiany stylistyczne współczesnej
polszczyzny
– charakteryzować style potoczny, artystyczny, urzędowy naukowy i religijny, określając ich
typowe środki językowe
– wyróżniać typowe przykłady użycia określonej odmiany stylistycznej
– posługiwać się różnymi rodzajami słowników języka polskiego
– określić koncepcję osoby mówiącej w wierszach Czesława Miłosza
– rozpoznać tematykę i problematykę części Tryptyku rzymskiego Jan Pawła II
– zapoznać się z historią Kaplicy Sykstyńskiej, opisać Kaplicę Sykstyńską
– podjąć analizę wybranych elementów we fragmentach Tryptyku rzymskiego, określić
sposób opisu dzieła Michała Anioła w dziele Jana Pawła II
18
– w tekście krytyka odczytywać możliwości interpretacji tekstu Jana Pawła II
- odnaleźć jej kształt kompozycji szkatułkowej w opowiadaniu Wieża Gustawa Herlinga-
Grudzińskiego
– porównawczo charakteryzować postacie opowiadania
- charakteryzować postać Pana Cogito
- przypomnieć polemiki ideowe i literackie różnych generacji w minionych epokach
– wyznaczać kolejne nurty i pokolenia polskiej poezji powojennej (pokolenie
„Współczesności”, „Nowa Fala”, pokolenie „Solidarności”, pokolenie „brulionu”)
– wskazywać podstawowe wyróżniki utworu poetyckiego
– analizować postawę podmiotu lirycznego i określać sytuację liryczną
– wskazywać podstawowe wyróżniki ideowe utworu poetyckiego
– wskazywać podstawowe wyróżniki ideowe wybranych utworów poetyckich
- przypomnieć informacje o powieści inicjacyjnej
– tworzyć samodzielną wypowiedź argumentacyjną według podstawowych zasad logiki
i retoryki (stawiać tezę lub hipotezę, dobierać argumenty, porządkować je, hierarchizować,
dokonywać ich selekcji pod względem użyteczności w wypowiedzi, podsumować, dobierać
przykłady ilustrujące wywód myślowy, przeprowadzać prawidłowe wnioskowanie)
– twórczo wykorzystać wypowiedzi krytycznoliterackie i teoretycznoliterackie (np. recenzja,
szkic, artykuł, esej)
– tworzyć dłuższy tekst pisany lub mówiony (rozprawka, recenzja, referat, interpretacja
utworu literackiego lub fragmentu) zgodnie z podstawowymi regułami jego organizacji,
przestrzegając zasad spójności znaczeniowej i logicznej
– przygotować wypowiedź (wybierać formę gatunkową i odpowiedni układ kompozycyjny,
analizować temat, wybierać formę kompozycyjną, sporządzać plan wypowiedzi, dobierać
właściwe słownictwo)
– opracować redakcyjnie własny tekst (dokonać uzupełnień, przekształceń, skrótów,
eliminować przypadkową niejednoznaczność wypowiedzi, sporządzać przypisy)
– oceniać własną kompetencję językową (poprawność gramatyczną i słownikową) oraz
kompetencję komunikacyjną (stosowność i skuteczność wypowiadania się)
19
– adiustować tekst na poziomie elementarnym
– publicznie wygłaszać przygotowaną przez siebie wypowiedź, dbając o dźwiękową
wyrazistość przekazu (w tym także tempo mowy i donośność głosu)
(pomocniczo przy tworzeniu wypowiedzi:)
– wykonywać różne działania na tekście cudzym (np. streszczać, parafrazować, sporządzać
konspekt, cytować)
– wyróżniać argumenty, kluczowe pojęcia i twierdzenia w tekście argumentacyjnym,
dokonywać jego logicznego streszczenia
– rozpoznawać retoryczną organizację wypowiedzi – wskazywać zastosowane w niej sposoby
osiągania przejrzystości i sugestywności
– wskazywać charakterystyczne cechy stylu danego tekstu, rozpoznawać zastosowane w nim
środki językowe i ich funkcje w tekście
– w interpretacji eseju i felietonu wykorzystać wiedzę o ich cechach gatunkowych
– odczytywać sens całego tekstu (a w nim znaczenia wyrazów, związków frazeologicznych,
zdań, grup zdań uporządkowanych w akapicie, odróżnia znaczenie realne i etymologiczne)
oraz wydzielonych przez siebie fragmentów; objaśnić ich sens oraz funkcję na tle całości
– wykorzystywać w interpretacji utworu konteksty (np. literackie, kulturowe, filozoficzne,
religijne)
– czytać utwory stanowiące konteksty dla tekstów kultury poznawanych w szkole
– przeprowadzać interpretację porównawczą utworów literackich
– porównać utwory literackie lub ich fragmenty (dostrzegać cechy wspólne i różne)
– konfrontować tekst literacki z innymi tekstami kultury np. plastycznymi, teatralnymi,
filmowymi
– operować słownictwem z określonych kręgów tematycznych (na tym etapie rozwijanym
i koncentrującym się przede wszystkim wokół tematów: Polska, Europa, świat –
współczesność i przeszłość; kultura, cywilizacja, polityka)
– samodzielnie wybierać do lektury teksty, stosując uzasadnione kryteria wyboru
20
– szukać literatury przydatnej do opracowania różnych zagadnień; selekcjonować ją według
wskazanych kryteriów (w zasobach bibliotecznych korzystać zarówno z tradycyjnego
księgozbioru, jak i z zapisów multimedialnych i elektronicznych, w tym Internetu)
– tworzyć przedmiotowe bazy danych zawierające informacje zdobywane w toku nauki
– sporządzać opis bibliograficzny książki i artykułu, zapisów elektronicznych, bibliografię
wybranego tematu– stworzyć dłuższy tekst mówiony zgodnie z podstawowymi regułami jego
organizacji, przestrzegając zasad spójności znaczeniowej i logicznej
– przygotować wypowiedź (wybrać formę gatunkową i odpowiedni układ kompozycyjny,
analizować temat, wybrać formę kompozycyjną, sporządzić plan wypowiedzi, dobrać
właściwe słownictwo)
– tworzy samodzielną wypowiedź argumentacyjną według podstawowych zasad logiki
i retoryki (stawia tezę lub hipotezę, dobiera argumenty, porządkuje je, hierarchizuje, dokonuje
ich selekcji pod względem użyteczności w wypowiedzi, podsumowuje, dobiera przykłady
ilustrujące wywód myślowy, przeprowadza prawidłowe wnioskowanie)
– publicznie wygłosić przygotowaną przez siebie wypowiedź, dbając o dźwiękową
wyrazistość przekazu (w tym także tempo mowy i donośność głosu)
– stosować uczciwe zabiegi perswazyjne, zdając sobie sprawę z ich wartości i funkcji;
wystrzegać się nieuczciwych zabiegów erystycznych
– szukać literatury przydatnej do opracowania różnych zagadnień; selekcjonować ją według
wskazanych kryteriów, korzystać zarówno z tradycyjnego księgozbioru, jak i z zapisów
multimedialnych i elektronicznych (Internetu)
– tworzyć przedmiotowe bazy danych zawierające informacje zdobywane w toku nauki
– wykonywać działania na tekście cudzym (np. streszczać, parafrazować, cytować)
– posługiwać się słownictwem z określonych kręgów tematycznych (szczególnie
koncentrującym się wokół tematów: Polska, Europa, świat – współczesność i przeszłość;
kultura, cywilizacja, polityka)
– porównywać funkcjonowanie tych samych motywów w różnych utworach literackich
– analizować i interpretować różne teksty kultury (np. fragmenty dzieł literackich), w tym:
– określać tematykę i problematykę utworu
– rozpoznawać konwencję literacką, styl utworu
21
– rozpoznawać w utworze sposoby kreowania świata przedstawionego i bohatera (narracja,
fabuła, sytuacja liryczna, akcja)
– dostrzegać w czytanych utworach cechy charakterystyczne określonej epoki
– wskazywać zastosowane w utworze środki wyrazu artystycznego i inne wyznaczniki
poetyki danego utworu oraz określa ich funkcje
– wykorzystać w interpretacji elementy znaczące dla odczytania sensu utworu (np. słowa–
klucze, wyznaczniki kompozycji)
– odczytywać treści alegoryczne i symboliczne utworu
– porównać utwory literackie lub ich fragmenty (dostrzegać ich cechy wspólne i różne)
– wykorzystać w interpretacji utworu konteksty
– dostrzegać obecne w utworach literackich oraz innych tekstach kultury wartości narodowe
i uniwersalne
– dostrzegać w świecie konflikty wartości (np. równości i wolności, sprawiedliwości
i miłosierdzia) oraz rozumie źródła tych konfliktów
OCENA DOSTATECZNA:
Uczeń potrafi to , co na ocenę dopuszczającą oraz:
- określić temat granic czasowych epoki współczesnej
– przedstawić wpływ wydarzeń wojennych na twórczość pisarzy polskich
– przedstawić charakter twórczości kolejnych pokoleń literackich lat PRL-u
– wskazać charakter przełomu roku 1989 w literaturze
- analizować kompozycję i treść wierszy Baczyńskiego
– dostrzec napięcie między motywami arkadyjskimi i apokaliptycznymi w poezji
Baczyńskiego
- scharakteryzować system totalitarny na podstawie Roku 1984 (przypomnienie)
– na podstawie opowiadania U nas w Auschwitzu określić sposób organizacji pracy w obozie
– określić podobieństwo organizacji i funkcji państwa totalitarnego i obozu koncentracyjnego
–przywołać utwory i filmy poświęcone nazistowskim obozom koncentracyjnym
22
– odróżnić perspektywy narracyjne i oceny pisarzy (Zofii Kossak-Szczuckiej
i Tadeusza Borowskiego) wobec sytuacji obozowej i więźniów obozów
– przedstawić koncepcję narratora-bohatera w opowiadaniach Borowskiego i określić jej
znaczenie dla wymowy utworu
– charakteryzować mentalność człowieka lagrowanego
– ocenić sposób i powody wykorzystania elementów biografii autorskiej w opowiadaniach
Borowskiego
– ustosunkować się do przekonań Czesław Miłosza na temat postawy Borowskiego (na
podstawie lektury fragmentów Zniewolonego umysłu
– wskazywać obecność metody behawiorystycznej w opowiadaniach Borowskiego
– określać poszczególnych bohaterów jako ofiary Holocaustu
– na podstawie tekstu badacza określić przydatność formy opowiadania dla tematyki
Holocaustu
– przedstawić – na podstawie Innego świata – sposób działania systemu więziennictwa
w Związku Sowieckim
– przedstawiać psychologię więźnia obozu
– analizować stan fizyczny i psychiczny więźniów obozów sowieckich ukazanych w Innym
świecie
– odnajdywać w zapisach Kapuścińskiego cechy reportażu
- odszukać w utworze Alberta Camusa autorskie elementy biograficzne
– określić sposób prowadzenia narracji (szczególnie w początkowych i końcowych partiach
powieści)
– wskazać cechy gatunkowe kroniki wykorzystane w utworze
– w opisie przestrzeni i czasu (fragmentów) powieści wskazać znaczenia symboliczne i je
interpretować
– analizując esej filozoficzny Mit Syzyfa Alberta Camusa, dostrzec sposób reinterpretacji
mitu, dostrzec związki między sytuacją Syzyfa i Edypa
– orientować się w założeniach egzystencjalizmu i stosować je do powieści Camusa
– określać relacje łączące bohaterów Dżumy (przyjaźń, solidarność, współczucie…)
23
– określić postawy bohaterów Dżumy wobec wspólnoty ludzkiej
– analizować wiersze Adama Zagajewskiego w pełnym zakresie (idei i organizacji
wypowiedzi
– analizować didaskalia wstępne Kartoteki, odnajdując w nich opis konstrukcji dramatu
– odczytywać metaforyczne i symboliczne znaczenia w dramacie
– charakteryzować Bohatera jako przedstawiciela generacji (Kolumbów)
– analizować formy wypowiedzi i język dramatu, określając funkcje użycia
poszczególnych środków.
– przeglądać koncepcje inscenizacyjne dramatu Różewicza
– rozpoznać cechy stylu i języka wypowiedzi Białoszewskiego
– określać charakter innowacji wprowadzonych przez Białoszewskiego w zakresie języka
i stylu wypowiedzi
- określić cechy, funkcje, sposoby i okoliczności użycia języka mówionego i pisanego
– z pomocą tekstu badawczego przeglądać fakty językowe związane z ekspansją języka
internetowego
– ustalić dziedziny języka, na które wpływa język internetowy
- wskazać sposób ukształtowania wypowiedzi i jego związki z językiem Internetu
w różnych aspektach
– określić generacyjny charakter wystąpienia poetów „Nowej Fali”
– ustalić rolę wydarzeń Marca ’68 jako „przeżycia pokoleniowego”
– określić znaczenie kierunku lingwistycznegow poezji „Nowej Fali”
– w analizowanych wierszach Barańczaka śledzić zabiegi stylizacyjne i określać ich funkcje
oraz sposoby ich przełamywania
– określić koncepcję ojczyzny i historii obecną w homilii
– na podstawie tekstu badawczego ukazać tradycje, do których odwołuje się papież
w kazaniu
- charakteryzować style potoczny, artystyczny, urzędowy naukowy i religijny, określając ich
zasady organizujące tworzywo językowe
24
– śledzić przykłady wykorzystania stylu potocznego w twórczości artystycznej
– sprawnie posługiwać się słownikiem frazeologicznym dla poszukiwania potrzebnych
informacji
– odczytywać metaforykę Traktatu moralnego
– w Traktacie poetyckim dostrzec różnice ocen roli poezji i prozy
- ujawnić osobę mówiącą w tekście Tryptyku rzymskiego
– wskazać znaczenia wybranych metafor w tekście Jana Pawła II
– wyszukać i wyjaśnić prawdy teologiczne w Tryptyku zawarte
– określać znaczenie narracyjnej wielogłosowości w opowiadaniu Herlinga
Grudzińskiego
– konfrontować postać Trędowatego i nauczyciela z Turynu i na tej bazie inicjować
dyskusję na tematy egzystencjalne
– wskazywać obecność różnych form i gatunków w dziele Grudzińskiego
– określać cechy kompozycji, stylistyki i języka różnych wierszy
– rozpoznawać ideę i poetykę turpistyczną
– określać cechy kompozycji, stylistyki i języka wybranych wierszy i ich znaczenie
– odczytywać symboliczne i metaforyczne znaczenia w wierszu
– odsłaniać obraz człowieka współczesnego wyłaniając się z czytanych utworów poetyckich
OCENA DOBRA:
Uczeń potrafi to, co na ocenę dostateczną oraz:
– ukazać sposoby reakcji literatury na wydarzenia bieżące
– obrazować przemiany życia literackiego w latach PRL-u
– rozpoznać tendencje literatury najnowszej
- śledzić rozwój twórczości Baczyńskiego
– porównywać metaforykę apokaliptyczną w wierszach Baczyńskiego i Czechowicza
25
– odczytywać wiersze Baczyńskiego w kontekście katastrofizmu dwudziestolecia
(„Apokalipsa spełniona”)
– ustalać zależność między biografią Tadeusza Borowskiego a literackim zapisem
doświadczenia obozowego w jego opowiadaniach
– analizować środki przekazu literackiego w opowiadaniach Borowskiego i określać ich
funkcje
– analizować emocjonalność narratora-bohatera opowiadań
– analizować oceny moralne obecne w opowiadaniach
– analizować kompozycję wierszy Grochowiaka
- analizować i interpretować sposób przedstawienia bohaterów opowiadań Borowskiego
– analizować plastyczne wyobrażenia (Szajny, Wróblewskiego) doświadczeń obozowych
i wojennych
- analizować wypowiedzi o Holocauście różnego typu – teatr, film, komiks, instalacja
– wskazywać i analizować symboliczne znaczenia w prozie Amiel
- korzystając z uwag badaczy i własnych obserwacji, określić gatunkową koncepcję dzieła
Herlinga
– odnajdować i wyjaśniać symboliczne znaczenia w książce Herlinga
– przedstawić problematykę wypowiedzi Barbary Skargi i jej stanowisko w określonych
kwestiach
- analizować stan moralny więźniów obozów sowieckich ukazanych w Innym świecie
– analizować środki wypowiedzi używane przez Herlinga i ich funkcje w wybranych
fragmentach
– analizować sposób uogólniania refleksji w reportażowym dziele Ryszarda Kapuścińskiego
odczytywać symboliczne znaczenia powieści Alberta Camusa
– interpretować Dżumęw kontekście historycznym
– analizując esej filozoficzny Mit Syzyfa Alberta Camusa, określić i zinterpretować postawę
Syzyfa
26
– analizując esej filozoficzny Mit Syzyfa Alberta Camusa, wyjaśnić, na czym polega
absurdalność, tragizm, zwycięstwo i szczęście Syzyfa (człowieka)
– interpretować wiersze Adama Zagajewskiego, określając wartości w nich afirmowane
– wskazywać inspiracje teatru Różewicza
– w strukturze dramatu Różewicza odczytywać przesłanie ideowe
– porównać poemat prozą Różewicza Spojrzeniai dramat Kartoteka (dla określenia struktury
dramatu i konstrukcji Bohatera)
– wykorzystując komentarze, określić lingwistyczny charakter twórczości Białoszewskiego
– porównać język pisany i mówiony w określonych i różnych płaszczyznach
– z wykorzystaniem spostrzeżeń badacza określać charakter wpływów języka Internetu na
polską ortografię, fleksję, słowotwórstwo, leksykę
- precyzować dążenia „Nowej Fali” w zakresie języka, kultury, moralności i polityki
– z pomocą tekstów badaczy, określać próby przedstawienia (zakłamanej) rzeczywistości
w wierszach poetów „Nowej Fali”
– rozpoznać retoryczną organizację wypowiedzi Jana Pawła II
– określić walory stylistyczne homilii i ich znaczenie
– odczytywać symboliczne znaczenia zawarte w homilii
– śledzić językowe i znaczeniowe manipulacje, jakich dokonywano w relacjach
prasowych
- śledzić językpotoczny, artystyczny, urzędowy naukowy i religijny, określając ich
podmiotowy sposób odnoszenia się do (różnych zakresów) rzeczywistości
– wskazywać sposoby wykorzystania stylu potocznego w twórczości artystycznej
– dostrzegać stylistykę wypowiedzi traktatowej i określać jej funkcje
– odczytywać Traktatmoralny w obrębie dyskursu moralnego i problematyki egzystencjalnej
– odczytać Traktat poetycki jako utwór o sposobie funkcjonowania współczesnej poezji
– odczytywać metaforykę Traktatu teologicznego
- odczytywać przekonania religijne w dziele Jana Pawła II
27
– określić związki twórczości plastycznej (fresku w Sykstynie) z twórczością pisarzy –
kapłanów (Jana Pawła II i Janusza Pasierba)
- odczytywać symboliczne znaczenia w opowiadaniu Wieża Gustawa Herlinga-
Grudzińskiego, m.in. motywu wieży, labiryntu
– określić własne stanowisko i uczestnik w dyskusji na tematy egzystencjalne, do jakiej
skłania lektura opowiadania
– porównawczo analizować przedstawienia plastyczne i literackie
– w czytanych utworach odnajdywać obecność aluzji literackich i tradycji kultury oraz
określać ich funkcje w dziele
-zająć stanowisko wobec rozwiązań przyjętych w tekście filozofa
– porównywać ze sobą wiersze pod względem ideowym, kompozycyjnym, stylistycznym i
językowym
OCENA BARDZO DOBRA:
Uczeń potrafi to, co na ocenę dobrą oraz:
– zająć stanowisko w dyskusji na temat miejsca współczesności w historii literatury
– dostrzegać i uzasadniać ważność wybranych zjawisk literatury najnowszej
- określić wizję historii w wierszach Baczyńskiego, biorąc pod uwagę różnorodne konteksty
- określić stosunek (narratora opowiadań) Borowskiego do cywilizacji starożytnej
– oceniać realia obozowej rzeczywistości i bohaterów opowiadań Borowskiego
– w przygotowanej wypowiedzi ustnej porównywać kulturowe wyobrażenia Apokalipsy
– oceniać postawę pisarską Borowskiego – jako autora opowiadań obozowych
– określając własne stanowisko, wykorzystać odpowiednio tezy eseju Miłosza
- oceniać znaczenie stylu wypowiedzi używanego w opowiadaniach Borowskiego
– interpretować pisemnie zakończenie opowiadania Proszę państwa do gazu
– stworzyć wypowiedź o trudzie poholocastowego życia z odwołaniem do opowiadań
IritAmiel
28
– dostrzegać egzystencjalny wymiar dzieła Herlinga „Wieża”
– oceniać efekt artystyczny dzieła Herlinga
- formułować uniwersalne przesłania książki Herlinga–Grudzińskiego, w tym etyczne
i filozoficzne
– w interpretacji Innego świata wykorzystywać spostrzeżenia badawcze
– sformułować cele i przesłania prozy Kapuścińskiego
– wskazywać uniwersalne przesłania powieści (interpretować powieść)
– interpretować Dżumę w kontekście filozoficznym
– analizując esej filozoficzny Mit Syzyfa Alberta Camusa, określać egzystencjalny wymiar
ludzkiej kondycji
– napisać rozprawkę o męstwie ludzkiego bycia
– przygotować wypowiedź ustną o sposobie nawiązywania przez twórców późniejszych epok
do starożytnych mitów
– przygotować wypowiedź na temat Człowiek wobec zła (z odwołaniem do tekstów A.
Camusa, T. Borowskiego i G. Herlinga-Grudzińskiego)
– oceniać znaczenie wierszy Adama Zagajewskiego
– określić koncepcję realizmu dramatu Różewicza
– określić własne stanowisko w dyskusji na temat koncepcji dramaturgicznej Kartoteki
– podjąć interpretację dramatu ujętego w konwencji onirycznej
– szukać inspiracji literackich Mirona Białoszewskiego w języku potocznym (kolokwialnym)
i w tradycjach literackich
– przygotować i wygłosić wypowiedź na temat artystycznego wykorzystania języka
mówionego
- ocenić rozwój polszczyzny pod wpływem języka Internetu
– zadbać o stosowność używanej formy polszczyzny
– w interpretacjach wierszy nowofalowych wykorzystać spostrzeżenia badawcze
– przygotować ustną wypowiedź o sposobie przedstawiania rewolucji w utworach literackich
- odczytywać znaczenie homilii w różnych kontekstach
29
– wykorzystać spostrzeżenia badacza dla własnych uzasadnień interpretacyjnych
– scharakteryzować mechanizmy manipulacyjne, którymi posługiwała się nowomowa
– oceniać wykorzystanie stylu potocznego w twórczości artystycznej
- w Traktacie moralnym wskazywać role i funkcje poety oraz poezji
- interpretować Tryptyk rzymski w kontekście religijnym
– wykorzystać spostrzeżenia krytyka we własnych próbach interpretacyjnych poematu
Jana Pawła II
– interpretować Genesis Pasierba w wymiarze religijnym
– opisać porównawczo kształt i cel ekfrazy w wierszach Jana Pawła II i Janusza
Pasierba
- w opowiadaniu Wieża Gustawa Herlinga-Grudzińskiego śledzić nawiązania do tradycji
kultury i określać ich funkcje
– analizować i interpretować opowiadanie Grudzińskiego jako utwór autotematyczny
– interpretować opowiadanie w wymiarze egzystencjalnym
– w dziele Grudzińskiego (opowiadaniu i dzienniku) dostrzec role wyobrażeń
plastycznych
- określać typ humanizmu reprezentowany przez Pana Cogito (i wiersze Zbigniewa Herberta)
– interpretując wiersz Zbigniewa Herberta Pan Cogitookreślać diagnozę Herberta na temat
ludzkiej natury i kultury
– przedstawić interpretację wybranego wiersza z Panem Cogito jako bohaterem
- dokonywać porównawczej analizy i interpretacji utworów poetyckich
– komentować analizy w kategoriach polemikii sporu międzypokoleniowego
– zebrać informacje o twórczości wybranych pokoleń, kierunków czy grup poetyckich
- podjąć refleksje na temat charakteru epoki współczesnej (ponowoczesnej)
– interpretować czytane wiersze jako znaki diagnoz stanu współczesności
OCENA CELUJĄCA:
30
Uczeń potrafi to, co na ocenę bardzo dobrą oraz:
– samodzielnie wybierać i oceniać istotne zjawiska polskiej literatury współczesnej
- analizować i interpretować inne wiersze Baczyńskiego, wyszukiwać inne tematy i ujęcia
jego twórczości, np. erotyki
– określać stosunek Baczyńskiego (ewentualnie również innych poetów czasu wojny) do
różnych tradycji kultury, np. )romantycznej
- dokonywać ocen prozy Borowskiego z wykorzystaniem różnorodnych kontekstów
- określić specyfikę ujęcia tematu obozowego przez Borowskiego pośród innych realizacji
literatury świadectwa
- rozważać skuteczność i stosowność języka wypowiedzi różnego rodzaju – literatury, filmu,
teatru, obrazu, komiksu, instalacji – na temat Holocaustu
– ujmować temat Holocaustu w różnorodnych przykładach i szerokich kontekstach
- rozpatrywać dzieło Herlinga w różnie wzbogacanych kontekstach – historycznym,
literackim, religijnym, filozoficznym
– omawiać współczesne teksty dokumentalne, w tym reportażowe
– rozpatrywać dzieło Camusa w różnie wzbogacanych kontekstach – historycznym,
filozoficznym, literackim,
– porównać koncepcje otwartości dramatu romantycznego i dramatu Różewicza
- dołączać do pola swoich analiz twórczość poetycką bądź teatralną Mirona Białoszewskiego
– odkrywać wpływ języka potocznego i internetowego na literaturę polską
- interpretować teksty nowofalowe w różnorodnych i rozwiniętych kontekstach
- oglądając relacje filmowe, oceniać sztukę oratorską Jana Pawła II
– analizować treści nauczania św. Jana Pawła II w wybranym zakresie tematycznym
– podejmować refleksję na temat polskiej poezji religijnej
– podejmować refleksję na temat korespondencji i przenikania sztuk
- czytać i omawiać inne opowiadania Herlinga-Grudzińskiego
– rozpoznać specyfikę Dziennika pisanego nocą Herlinga–Grudzińskiego pośród
poznanych wcześniej utworów dzienników
31
– przeglądać tomiki wierszy Zbigniewa Herberta, analizować kompozycję tomu Pan Cogito
– zinterpretować porównawczo wiersze Jana Lechonia Herostratesi Marcina Świetlickiego
Dla Jana Polkowskiego
– tworzyć opracowania dotyczące wybranych aspektów rozwojowych polskiej poezji
współczesnej
– poddać refleksji kulturowe znaczenie fotografii