Tác động của sản xuất cà phê Việt Nam tới thị trường thế giới

TS. Donna Brennan, ĐH Tây Úc

ThS. Trần Công Thắng, Viện CS-CL

ThS. Trần Thị Quỳnh Chi, Viện CS-CL

Câu hỏi:

• Việc giảm sản lượng cà phê Việt Nam tác động thế nào tới thị trường thế giới?– Quốc gia nào sẽ có lợi?

• Giảm sản lượng của một số nước tác động tới giá cà phê thế giới như thế nào?– Quốc gia nào sẽ có lợi? – Liệu sự hợp tác có lâu dài không?

Mô hình thị trường cà phê thế giới

(CAP Coffee Model: CCM)

• Mô hình tĩnh nhằm đánh giá tác động của những thay đổi thị trường khi sản lượng giảm

• 7 khu vực sản xuất• 4 khu vực nhập khẩu• Bao gồm thị trường cà phê Arabica, Robusta

và cà phê chế biến

Liên kết trong mô hình

Cung Robusta

Cung Arabica

Cầu Robusta

Cầu Arabica

Cung cà phê chế biến

Cầu cà phê chế biến

Giá Robusta

Giá cà phê chế biến

Giá Arabica

Liên kết trong mô hình: các nước sản xuất

Cung Robusta

Cung Arabica

Cầu Robusta trong nước

Cầu Arabicatrong nước

Cung cà phê chiến biến trong nước

Cầu cà phê chế biến trong nước

Giá Robusta

Giá cà phê chế biến

Giá Arabica

Xuất khẩu

Xuất khẩu

Liên kết trong mô hình: các nước nhập khẩu

Nhập khẩu Robusta

Nhập Arabica

Cung cà phê chế biến

Cầu cà phê chế biến

Giá Robusta

Giá cà phê chế biến

Giá Arabica

Giá Arabica, Robusta và cà phê chế biến trong tùng vùng, nhập khẩu và xuất khẩu, liên kết tới giá thế giới

Xuất khẩu

7 vùng sản xuất chính

0.0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

Việt Nam Indonesia Brazil Colombia Mỹ la tinh Asian khác Châu phi

sả

n lư

ợn

g (

tr.t

ấn

)

Robusta

Arabica

Xuất khẩu cà phê của một số nước

0.0

0.2

0.4

0.6

0.8

1.0

1.2

1.4

1.6

Việt Nam Indonesia Brazil Colombia Mỹ la tinh Asian khác Châu phi

xu

ất

kh

ẩu

, tr.

tấ

n

Robusta

Arabica

Tỷ trọng cầu của KV chế biến của các nước

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Brazil Europe USA Japan ROW

Robusta

Arabica

Kịch bản 1: Chỉ Việt Nam giảm sản lượng cà phê

• Mô phỏng khi Việt Nam giảm từ 5 đến 25% lượng xuất khẩu

• Tác động:– Giá cà phê thế giới tăng – Nhưng mức tăng lên sẽ giảm khi các nước

khác sẽ tăng sản xuất khi thấy giá tăng lên– Việt Nam có lợi khi giá thế giới tăng lên

nhưng thu nhập của hộ thấp đi sẽ giảm khi cắt giảm cà phê

Đo lường tác động khi Việt Nam cắt giảm

cung (=chi phí sản xuất)

P0

Giảm sản lượng

Mức giảm SL

Q0Q1

P1

Doanh thu mất đi khi giảm SL

Lợi khi giá tăng

Tiết kiệm chi phí sx

Thu nhập mất đi khi giảm SL

Chỉ Việt Nam giảm sản lượng cà phê: Thay đổi giá và cung

Tổn

g gi

ảm c

ủa V

N

0

50

100

150

200

250

5% 10% 15% 20% 25%

% giảm xuất khẩu của VN

Thay

đổi

sản

lượ

ng

Tăng xuất khẩu của nướckhác

Giảm xuất khẩu thế giới

0%

1%

2%

3%

4%

5%

6%

7%

8%

9%

10%

5% 10% 15% 20% 25%

% giảm xuất khẩu của VN

% g

iá t

ăn

g

Robusta

Arabica

cà phê chế biến

Chỉ Việt Nam giảm sản lượng cà phê : Tác động tới doanh thu và thu nhập

Lợi ích nhỏ hơn khi cắt giảm diện tích nhiều hơn vì thu nhập mất đi do giảm diện tích cao hơn khi những hộ có chi phí sản xuất thấp cắt đi.

-140-120-100

-80-60-40-20

0204060

5% 10% 15% 20% 25%

Giảm trong XK của VN

Tá

c đ

ộn

g, t

riệ

u U

SD thu nhập giảm vì giảm

SL

TN tăng do giá tăng

Tác động cuối cùng tớihộ

doanh thu XK giảm

Phân bổ lợi ích giữa các nước sản xuất

-50

-

50

100

150

200

250

300

5% 10% 15% 20% 25%

XK Việt Nam giảm, %

Th

u n

hập

củ

a h

ộ c

à p

hê

của

nh

ữn

g

nư

ớc

pro

du

ctio

n t

ăng

lên

, tr

.US

D

Khác

Colomb.

Brazil

Indon.

Việt Nam

Kịch bản 2: Hợp tác can thiệp vào thị trường Robusta

1. Indonesia và Việt Nam cùng giảm

2. Indonesia, Brazil và Việt Nam cùng giảm

3. Tất cả cùng giảm (theo tỷ lệ)

Sản lượng thế giới giảm tương đương 10% XK của Việt Nam

Cắt giảm diện tích và thay đổi cung

-40

-20

0

20

40

60

80

100

Chỉ Việt Nam Việt Nam, Indo Viet, Indo, Braz Tẩt các nước

Nước tham gia

Giả

m c

un

g, '

00

0 t

ấn

Giảm Việt Nam

Giảm nước khác

Thay đổi cung của các nướckhông tham gia

Hợp tác trong thị trường Robusta: Tác động tới cung và giá

Cung Giá

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

Chỉ Việt Nam Việt Nam, Indo Viet, Indo, Braz Tẩt các nước

Nước tham gia

giảm

lượ

ng, '

000

t

Tăng XK của nước khác

Giảm cung cuối cùng

0.0%

0.5%

1.0%

1.5%

2.0%

2.5%

3.0%

3.5%

4.0%

4.5%

5.0%

Chỉ Việt Nam Việt Nam,Indo

Viet, Indo,Braz

Tẩt cácnước

Nước tham gia

Tha

y đổ

i giá

, %

Robusta Arabica cà phê chế biến

Phân bổ lợi ích(khi lượng giảm toàn cầu là 85 000)

Thị trường Robusta Thị trường Arabica

0

20

40

60

80

100

Chỉ Việt Nam Việt Nam, Indo Viet, Indo, Braz Tẩt các nước

Nước tham gia

Lợi t

hu n

hập

của

nướ

c sx

, tr

.US

$ .

khác

Brazil

Indonesia

Việt Nam

0

20

40

60

80

100

Chỉ Việt Nam Việt Nam,Indo

Viet, Indo,Braz

Tẩt các nước

Nước tham gia

Thu

nhậ

p tă

ng, t

r. U

S$

.

Khác

Colombia

Brazil

Lợi ích cho Việt Nam với các mức giảm và hợp tác khác nhau

-10.0

0.0

10.0

20.0

30.0

40.0

50.0

60.0

0 50 100 150 200 250

giảm cung toàn cầu, '000 tấn

Tá

c đ

ộn

g t

ới t

hu

nh

ập

từ

cà

ph

ê c

ủa

VN

Tất cả người sản xuất

Việt Nam, Indo., Brazil

Việt Nam và Indonesia

Chỉ Việt Nam giảm

Indonesia có hợp tác giảm diện tích

cà phê với Việt nam không?

không, họ sẽ tôt hơn khi chỉ Việt nam giảm diện tích

0.0

5.0

10.0

15.0

20.0

25.0

30.0

0 50 100 150 200 250

Hạn ngạch toàn cầu, '000 tonnes

Lợ

i íc

h c

ho

In

do

,tr.

US

D$

chỉ Việt Nam

Vietnam and Indonesia

Kịch bản 3: Can thiệp cả 2 thị trường cà phê

Phân bổ hạn ngạch cho các kịch bản khác nhau

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

Chỉ Việt Nam ViệtNam,Brazil

Vietnam,Indonesia,

Brazil

Viet, Braz,Indo, Colom

Tất cả cácnước

giả

m c

un

g,

'00

0 t

ấn

Arabica

Robusta

Giảm trong hiệu quả do thay đổi cung

-

10

20

30

40

50

60

70

80

90

Chỉ ViệtNam

ViệtNam,Brazil

Vietnam,Indonesia,

Brazil

Viet, Braz,Indo, Colom

Tất cả cácnước

Nước tham gia

cun

g g

iảm

, '00

0 t

Tăng XK của nước khác

Giảm cung cuối cùng

Tác động tới giá

0.0%

0.5%

1.0%

1.5%

2.0%

2.5%

3.0%

3.5%

4.0%

Chỉ Việt Nam ViệtNam,Brazil

Vietnam,Indonesia,

Brazil

Viet, Braz,Indo, Colom

Tất cả cácnước

Nước tham gia

giá

tă

ng

, %

Robusta

Arabica

Phân bổ lợi ích

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

Chỉ Việt Nam Việt Nam,Brazil

Viet, Indo,Braz

Viet, Indo,Braz, Colom.

Tẩt các nước

Nước tham gia

Tăn

g t

hu

nh

ập h

ộ, t

r. U

SD

Khác

Colombia

Brazil

Indonesia

Viet Nam

Lợi ích cho Việt Nam, can thiệp thị trường chưa chế biến (green market)

-10

0

10

20

30

40

50

60

0 50 100 150 200 250

giảm cung toàn cầu, '000 t

Lợ

i íc

h c

ho V

N,

tr.U

S$

Việt NamVietnam, BrazilVietnam, Brazil, Indones, ColombiaTất cả các nước

Lợi ích của Brazil tham gia

Brazil có lợi hơn khi tham gia

0.00

50.00

100.00

150.00

200.00

250.00

0 50 100 150 200 250

Hạn ngạch toàn cầu, '000 tonnes

Lợ

i íc

h c

ho

Bra

zil,

tr.U

SD

$

chỉ Việt Nam

Vietnam and Brazil

Kết luận (1)• Khi Việt Nam giảm diện tích có thể tăng thu

nhập của người nông dân, ngay cả khi các nước khác có tăng lên.

• Mức độ lợi ích tuỳ thuộc vào lượng cà phê giảm.

• Có sự giảm trong doanh thu xuất khẩu

• Các nước khác có lợi ích hơn Việt Nam khi chỉ Việt Nam cắt giảm sản xuất

Kết luận (2)

• Lợi ích có thể cao hơn nếu các nước khác cùng nhau giảm diện tích, tuy nhiên giữ cam kết là rất khó.

• Trong thị trường Robusta, hợp tác với Indonesia sẽ có lợi hơn nhưng Indonesia không có động cơ để hợp tác

Kết luận (3)

• Trong thị trường chưa chế biến (green market), hợp tác với Brazil sẽ giúp cả 2 nước đều có lợi

• Lợi ích chỉ ra dựa trên quan điểm “ngắn hạn” ‘snapshot’. Trong dài hạn, sẽ rất khó để kiểm soát sản xuất của trong Cacten vì vậy lợi ích về giá có thể mất đi