T. C. BURDUR VALİLİĞİ İL MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ SU, ATEŞ ... · BURDUR VALİLİĞİ İL MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ DEĞERLER EĞİTİMİ ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTAPÇIĞI

T. C.BURDUR VALİLİĞİ

İL MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ

✓ DEĞERLER EĞİTİMİ ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTAPÇIĞI

SU, ATEŞ ve AHLAK

Su, ateş ve ahlâk dostluk kurmuşlar. Bir gün ormanda dolaşmaya çıkmışlar. Fakat bir müddet sonra içlerine bir korkudur düşmüş. Orman çok büyük ve çok karmaşıkmış. Her türlü ihtimale karşı birbirlerini kaybederlerse, nasıl bulacaklarını düşünmeye başlamışlar.

Ateş ve ahlâk suya sormuş:-“Kaybolursan seni nasıl bulacağız?”Su cevaplamış:“Nerede bir şırıltı duyarsanız ben oradayım.” demiş.Sıra ateşe gelmiş.Su:-“Seni yitirirsek ne yapalım?” diye sormuş.Ateş:-“Duman gördüğünüz yerde ben varım.” cevabını vermiş.Sıra ahlâka gelince cevabı şu olmuş:-“Beni asla kaybetmeyin; eğer kaybederseniz, bir daha asla bulamazsınız!”

BURDUR VALİLİĞİ İL MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ

Bahçelievler Mah. Şeker Cad. No: 5 15100 BURDURTel: 0 248 233 11 19

E-mail: [email protected]

1

T. C.BURDUR VALİLİĞİ

İL MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ

MUTLUBİREY➙MUTLUAİLE➙ MUTLU OKUL ➙ MUTLUBURDUR➙ MUTLUBİRTÜRKİYEİÇİN

✓ DEĞERLER EĞİTİMİ KILAVUZ KİTAPÇIĞI

2

Bukitapçık,Değerler Eğitimi komisyonlarının kuruluş,işleyiş,görev,yetki ve sorumluluklarına ilişkinusul ve

esaslarınBurdurilveilçelerindekitümokullarımızda2010/53nolugenelgeyeuygunbirlikteuygu-lanmasıveişlemlerindoğruyürütülmesinisağlamakamacıylahazırlanmıştır.KitapçıktayeralanDe-ğerlerfarklışekillerdedeuygulanabileceğigibiyapılanörnekçalışmalardadeğiştirilipuyarlanabilir.

SU, ATEŞ ve AHLAK

Su,ateşveahlâkdostlukkurmuşlar.Birgünormandadolaşmayaçıkmışlar.Fakatbirmüddetsonraiçlerinebirkorkudurdüşmüş.Ormançokbüyükveçokkarmaşıkmış.Hertürlüihtimalekarşıbirbirlerinikaybederlerse,nasılbulacaklarınıdüşünmeyebaşlamışlar.

Ateşveahlâksuyasormuş:-“Kaybolursanseninasılbulacağız?”Sucevaplamış:“Neredebirşırıltıduyarsanızbenoradayım.”demiş.Sıraateşegelmiş.Su:-“Seniyitirirsekneyapalım?”diyesormuş.Ateş:-“Dumangördüğünüzyerdebenvarım.”cevabınıvermiş.Sıraahlâkagelincecevabışuolmuş:-“Beniaslakaybetmeyin;eğerkaybederseniz,birdahaaslabulamazsınız!”

3

Milli Eğitim’in gayesi

yalnız hükümete memur yetiştirmek değil,

daha çok memlekete ahlâklı, karakterli, cumhuriyetçi,

inkılâpçı, olumlu, atılgan, başladığı işleri başarabilecek kabiliyette,

dürüst, düşünceli, iradeli, hayatta rastlayacağı engelleri aşmaya kudretli,

karakter sahibi genç yetiştirmektir. Bunun için de öğretim programları ve

sistemleri ona göre düzenlenmelidir.

4

İÇİNDEKİLER

BurdurValisi’ninMesajı.............................................................................................................. 5İlMilliEğitimMüdürü’nünMesajı.............................................................................................6 DeğerlerEğitimiYönergesi.........................................................................................................7OkulKomisyonlarınınGörevveSorumlulukları.................................................................. 11OkulİdaresininGörevveSorumlulukları.............................................................................12ÖğretmenlerinGörevveSorumlulukları..............................................................................12AilelerinGörevveSorumlulukları........................................................................................12OkulUygulamaAdımları......................................................................................................13DeğerlerEğitimiİlKomisyonu..................................................................................................15YıllıkÇalışmaPlanı.................................................................................................................. 16EkimAyıÇalışmaPlanı.......................................................................................................17KasımAyıÇalışmaPlanı..................................................................................................... 18AralıkAyıÇalışmaPlanı....................................................................................................... 19OcakAyıÇalışmaPlanı.......................................................................................................20ŞubatAyıÇalışmaPlanı.......................................................................................................21MartAyıÇalışmaPlanı........................................................................................................ 22NisanAyıÇalışmaPlanı....................................................................................................... 23MayısAyıÇalışmaPlanı......................................................................................................24ÇalışmaDeğerlendirmeRaporu...............................................................................................25AileyeYönelikEtkinlikler..........................................................................................................26Değerler.....................................................................................................................................28ÖrnekÖzdeyişler....................................................................................................................... 41ÖrnekHikayeveYazılar............................................................................................................49ÖrnekResimler........................................................................................................................ 84SınıfİçiEtkinlikÖrnekleri........................................................................................................87

5

Milletlerideğerlikılan,ayaktatutanvebirleştirenunsurlarınbaşındamilli-manevideğerlerimizgelmektedir.Ağaçyaşikeneğilirdüsturundanhareketlebudeğerlermilletinfertlerineküçükyaştanitibarenverilmelidir.Budüşüncemizibirbilgekişişöyleifadeetmiştir:

Bir yıl sonrasını düşünüyorsanız tohum ekin,On yıl sonrasını düşünüyorsanız ağaç dikin,Hedefi niz yüz yıl sonrası ise insan yetiştirin.

Buvecizedenyolaçıkarakdadeğerlereğitimiülkemizinvemilletimizinvarolmagayelerindenbiriolmaklasondereceönemlidir.Toplumdasevgisaygı,adalet,eşitlik,güvenilirlikgibikavramlarıgenç-lerimizeöğreterekveuygulatarakbunubaşarabiliriz.BupenceredenbakılıncaTürkmillieğitimimi-zinanagayelerindenbiridemilli-manevideğerlerimiziyaşayanveyaşatannesilleryetiştirmektir.

Bugüntelevizyon,ceptelefonu,internet,alkol,sigaravebağımlılıkyapanmaddelerinesiriolmuşgençlerimizitoplumsalhayatabağlamak,çevresiylesaygıvesevgiiçerisindeiletişimkurabilen,bü-yüklerinesaygılı,hakhukuktanıyanfertlerolarakyetiştirebilmek:onlarıhayatabuşekildehazırla-makgayretiiçerisindeyiz.Zirabirmilletingeleceğiancaksağlamkarakterli,çalışkan,dürüst,adaletvehakanlayışıiçindeyetiştirilenbireylerletesisedilebilir.

TümvatandaşlarımızagayemizinözünüanlatanYunusEmre’ninşudörtlüğüylesesleniyorum.

Biz gelmedik kavga için,Bizim işimiz sevgi için.Dostun evi gönüllerdir;Gönüller yapmaya geldik.

Elinizdekikitapçıkbugayeyehizmetetmekamacıylahazırlanmıştır.BuçalışmadaemeğigeçenbaştaBurdurMilliEğitimMüdürümüzeveçalışmaarkadaşlarınateşekkürederim.

Hasan KÜRKLÜ BurdurValisi

6

Değerlereğitimiülkemizde2010yılındaMilliEğitimBakanlığı’mıztarafındanbaşlatılanbirpro-jedir.Dörtyıldıryürütülenbuprojeninyeganegayesivatanını,milletiniseven,çevresineveiçindeyaşadığı toplumasaygılı,dürüst,güvenilir fertleryetiştirmektir.Bunundayöntemigeleceğimizinteminatıolançocukvegençlerimizeşimdidenmilli-manevideğerlerimizikatarak,budeğerlerineğitimyuvalarında ve sosyal hayatta konuşulabilir ve uygulanabilir bir düzeye getirilmesidir. Bukonudaenbüyükvazifesaygıdeğereğitimcilerimizedüşmektedir.

Kıymetliveliler;Elbettekideğerlereğitiminigençnesillereaşılayabilmek,bunubirdavranışvedüşüncetarzına

dönüştürebilmekiçinöğretmenlerimizdenöncevelilerimiztarafındanbugayretgösterilmelidir.Ai-ledesağlambirkarakterdeyetiştirilenbireyinokuldabudeğerleribenimsemesivehayatageçirmesidahakolayolacaktır.

Buminvaldedeğerlereğitimininveli-öğrenci-öğretmensacayağınaoturtulmasıgözardıedil-memelidir.Amacımızruhibakımdansağlam,dürüstvegüvenilirbireyleryetiştirmektir.

BukonudakidüşüncelerimizeasırlaröncesindenYunusEmre’nin şuvecizdörtlüğüylenihayetverelim:

Gelin tanış olalım,İşi kolay kılalım,Sevelim sevilelimDünya kimseye kalmaz. Mahmut BAYRAM BurdurMilliEğitimMüdürü

7

T.C.BURDUR VALİLİĞİ

Milli Eğitim Müdürlüğü

DEĞERLER EĞİTİMİ YÖNERGESİ

BİRİNCİ BÖLÜM GENEL HÜKÜMLER

Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

AmaçMadde 1:

Buyönergeninamacı,1- Öğrencilere;TürkiyeCumhuriyetiAnayasası’na,demokratikilkelere,insanhaklarına,çocukhak-

larınaveuluslararasısözleşmelereuygunolarakhaklarınıkullanma,başkalarınınhaklarınasaygıduyma,göreviniyapmavesorumlulukyüklenebilenbireyolmabilincinikazandırmak,

2- Evrenselkültürdeğerlerinitanıyan,budeğerleribenimseyenvesaygıduyan,bilgivegerçekha-yattarehberlikedecekahlakideğerlerledonatılmış;kendinegüvenen,sistemlidüşünebilen,giri-şimci,plânlıçalışmaalışkanlığınaveeleştirelbakışaçısınasahip,estetikduygularıveyaratıcılık-larıgelişmişbireyleryetiştirilmesinisağlamak,

3- Öğrencilerin;milli,manevivekültüreldeğerlerinitanıyan,budeğerleribenimseyenvesaygıdu-yan;kendilerine,ailelerine, toplumaveçevreyeolumlukatkılaryapan, işbirliği içindeçalışan,hoşgörülüvepaylaşmayıbilen,bireyselvetoplumsalsorunlarıtanıyanvebusorunlaraçözümyollarıaramaalışkanlığınasahip,üretkenbireylerolarakyetiştirilmesinisağlamak,

4-Öğrencilerin;kişisel,toplumsaltümkaynaklarıvezamanlarınıetkinveyerindekullanan,okulveçevresindekisosyalyaşamınahlakiveetikdeğerlereuygunolarakşekillenmesinekatkıdabulu-nan,bilimselsüreçlereveahlakîdeğerlereuygunolarakkararveren,temelinsanîdeğerveer-

8

demlerledonatılmışvebudeğerlerekarşıduyarlıolanvebunlarıdavranışadönüştüren,edindiğideğerlerigeleceknesillereaktaranbireylerolmalarınısağlamak,

5- Okullardaakademikbaşarıkadarönemliolankitapokumavedeğerlereğitimiuygulamabilin-cinin tümeğitimçalışanlarındaveailelerdeoluşturulmasını sağlamakvedeğer farklılıklarınınzenginlikolduğubilincinikazandırmaktır.KapsamMadde 2:

BuyönergeBurdurİlindekitümresmîveözel;okulöncesi,ilkokul,ortaokulveortaöğretimokul-larındakiöğrencilereyönelikDeğerlerEğitimikapsamındayapılacakolumlututumvedavranışlarıkazandırmayayönelikçalışmaları,İl/ilçeMillîEğitimMüdürlüğü,OkulMüdürlükleriveöğretmenle-rinyapacağıfaaliyetlerleilgiliusulesasveçalışmalarıkapsar.

DayanakMadde 3:

Buyönerge,1739sayılıMillîEğitimTemelKanunu,MilliEğitimBakanlığıRehberlikvePsikolojikDanışmaHizmetleriYönetmeliği,18.MilliEğitimŞurasıÇalıştayRaporuve2010/53Sayılı(İlkDersKonulu)Genelgeyedayanılarakhazırlanmıştır.

TanımlarMadde 4:

-Buyönergedegeçen;Milli Eğitim Müdürü:BurdurİlMilliEğitimMüdürünü,Milli Eğitim Müdür Yardımcısı/ Şube Müdürü:DeğerlerEğitimiçalışmalarındansorumluMüdür

YardımcısıveyaŞubeMüdürünü,Değerler Eğitimi İl Komisyonu:İlMilliEğitimMüdürüveyagörevlendireceğiMilliEğitimMüdür

Yardımcısı/ŞubeMüdürübaşkanlığında,MaarifMüfettişi, okulöncesi,ilkokul,ortaokul veortaöğ-retimokulmüdürlerindenMilliEğitimMüdürlüğü’ncegörevlendirilecekbirertemsilci,yeterlisayıdaöğretmenileAr-GeBirimitemsilcilerindenoluşankurulu,

Değerler Eğitimi İlçe Komisyonu: İlçeMilliEğitimMüdürüveyagörevlendireceğiŞubeMüdürübaşkanlığında,okulöncesi,ilkokul,ortaokulveortaöğretimokulmüdürlerindenİlçeMilliEğitimMü-dürlüğü’ncegörevlendirilecekbirertemsilciilebeşöğretmenden(ikisirehberliköğretmeni)oluşankurulu,

Değerler Eğitimi Okul Komisyonu:OkulMüdürübaşkanlığındabirMüdürYardımcısı,okulreh-berliköğretmenlerivedörtöğretmen,okulailebirliğitemsilcileriveokulöğrencitemsilcisindenolu-şankurulu,

9

Değerler Eğitimi yıllık çalışma planı: DeğerlerEğitimiçalışmalarıkapsamındaherdeğerileilgilikazanımlarayönelikilgenelindekiokullarımızdakiuygulanacaketkinlikleriiçerenplanı,

İKİNCİ BÖLÜMGörevler, Uygulama Esas ve İlkeleri

GörevlerMadde 5:

Milli Eğitim Müdürünün Görevleri:1- İldekitümokullardadeğerlereğitimifaaliyetlerinindüzenlenmesi,yürütülmesivedenetlenme-

sindegörevliveyetkilidir.

2- İlYürütmeKomisyonunabaşkanlıketmek.

Milli Eğitim Müdür Yardımcısının veya Şube Müdürünün Görevleri:1- MilliEğitimMüdürününgörevlendirdiğizamanlardaİlYürütmeKomisyonunabaşkanlıketmek.

2- YürütmeKomisyonununçalışmalarıhakkındaüstmakamlarabilgivermek.

3- İlYürütmeKomisyonunundeğerlereğitimiuygulamaçalışmalarınıdüzenlemek,yürütmekvede-netlemek.

Değerler Eğitimi İl Komisyonunun Görevleri:1- Değerlereğitimikapsamındayılboyuncaişlenecekdeğerlerivezamanlarınıbelirleyipörnekyıllık

planhazırlayarakokullaragöndermek.

2- DeğerlerEğitimininamaçvehedeflerikapsamındaildeyürütülecekolanfaaliyetleriplanla-mak.

3- Değerlereğitimikapsamında,ildekikurum,kuruluşlarvekişilerleişbirliğisağlayarakhizmetlerinetkilibiçimdeyürütülmesinisağlamak.

4-Okul,öğretmenveailelerindeğerlereğitimikapsamındaetkinveverimlirolalmalarıiçingerekliçalışmalarıyapmak.

5- Konuileilgilimateryallerinteminiveilgiliyerleredağıtımınısağlamak,gerekliorganizasyonlarıyapmak.

10

6-Yapılanfaaliyetlereilişkindeğerlendirmeraporlarınıincelemek,birsonraki“değer”uygulamalarıiçingereklitedbirlerialmak.

7- Değerlereğitimifaaliyetleriniyürütmekamacıylaihtiyaçduyulankomisyonvealtkomisyonlarıkurmak.

Maarif Müfettişleri Başkanlığının Görevleri:1- Değerlereğitimikapsamındatümokullardakifaaliyetlerinyürütülmesinde,rehberlik,denetimve

değerlendirmehizmetleriniyürütmek,

2- MaarifMüfettişleriBaşkanlığıolarakyapılançalışmalarhakkındaİlYürütmeKomisyonunabilgi-lendirmek.

ARGE Biriminin Görevleri:1-Okullardangelen“değersonu”faaliyetraporlarınıtoplamak,takipetmek,göndermeyenlerileilgili

ilyürütmekomisyonunabilgivermek.

2-Okullardangelendeğersonufaaliyetraporlarınıdeğerlendirmek,genelraporoluşturmakveeniyiuygulamayapanokullarıtespitederekilyürütmekomisyonunabildirmek.

Değerler Eğitimi İlçe Komisyonlarının Görevleri:1- Değerlereğitimininamaçvehedeflerikapsamında, ilçedeyürütülecekolanfaaliyetleriplanla-

mak,takipvekoordineetmek.

2- Okullarındeğerlereğitimiyıllıkçalışmaplanlarınaolurvermekvetakibiniyapmak.

3- DeğerlerEğitimiileilgiliilçedeyapılacakçalışmalararehberliketmek,çalışmalarıdeğerlendirmekvesonuçlarıİlYürütmeKomisyonunabildirmek.

4- Okultemsilcilerininbelirlenmesinisağlamakveenazaydabirdefaokultemsilcileriiletoplantıyapmak.

5- DeğerlerEğitimiçalışmalarınınilçedesağlıklıyürütülmesiiçingereklitedbirlerialmak,gerekliola-cakmalzeme,materyalvediğerkaynaklarıteminetmek.

6-DeğerlerEğitimiileilgiliilçedeyapılacaketkinlikleriincelemek,uygunolanlarınaolurvermekveizlemek.

7- Okullardayapılanvefarklılıkarzedenetkinlikörneklerininilçegenelindeuygulanmasınısağlamak.

8- Herdeğerdönemisonunda,öğrencilereodeğerinkazandırılmasınayönelikenbaşarılıçalışmayapanokullarıilanetmekveödüllendirmek,buetkinlikleriilyürütmekomisyonunagöndermek.

9- DeğerlerEğitimiileilgilietkinliklerdeöğretmen,öğrenciveailelerinetkinveverimlirolalmalarınısağlamak.

11

10-DeğerlerEğitimifaaliyetleriniyürütmekamacıylakomisyonlarınkurulmasınısağlamakvetaki-biniyapmak.

11-İlçelerdeki öğretmen ve idarecileri değerler eğitimi uygulaması konusunda bilgilendirmek, bukapsamdaailelereverilecekeğitimuygulamalarınınplanlanmasıkonusundayardımcıolmak.

Değerler Eğitimi Okul Komisyonlarının Görevleri:1- Okuldayürütülecek“DeğerlerEğitimi”çalışmalarıileilgiliolaraköğretmen,öğrencivevelileribil-

gilendirmek.

2- İlYürütmeKomisyonutarafındangönderilenörnekplandoğrultusundaokulyıllıkplanınıhazır-layıpokulmüdürününveilçememmüdürününonayındansonrauygulanmasınısağlamak.

3-Okultemsilcinibelirlemekvetemsilcininenazaydabirdefailçetoplantısınakatılmasınısağla-mak.

4- Okuliçerisindevedışındayapılacakçalışmaları;

a) Okuluntamamınayöneliketkinlikler,b) Sınıfiçietkinlikler,c) Ailelereyöneliketkinliklerşeklindeplanlamasınıyapmak.

5- Değerlereğitimininamaçvehedeflerikapsamındaokuldayürütülecekolanfaaliyetleriplanla-mak.Değerlerokulgenelindetümsınıflarauygulanacakşekildebiraydabirdenfazladeğerişle-necekşekildeplanlanır.Plandaayındeğerinisunmaklagörevlendirilensınıflarbelirtilir.(2.sınıfla-raiyilik,4.sınıflarapaylaşımcıolmagibi.)

6- Öğretmenlerdengelenfaaliyetlereilişkindeğerlendirmeraporlarınıincelemek,birsonraki“değeruygulamaları”içingereklitedbirlerialmak.

7-Okul,öğretmenveailelerindeğerlereğitimikapsamında,etkinveverimlirolalmalarıiçingerekliçalışmalarıyapmak.

8- DeğerlerEğitimiileilgiliİl/İlçeMilliEğitimMüdürlükleriileiletişimisağlamak.

9-Herdeğerdönemisonunda,öğrencilereodeğerinkazandırılmasınayönelikenbaşarılıçalışmayapanöğretmen,öğrencivevelileriilanetmekveödüllendirmek.

10-DeğerlerEğitimiKapsamındaokuldaaksayanyönleritespitederek,alınabilecektedbirlereyöne-likil/ilçeyürütmekomisyonlarınatekliftebulunmak.

11-Konuileilgilimateryallerinilgiliyerleredağıtımınısağlamak,gerekliorganizasyonlarıyapmak.

12

Okul Müdürünün Görev ve Sorumlulukları:1- DeğerlerEğitimiOkulKomisyonunabaşkanlıketmek.

2- DeğerlerEğitimininbuyönergeçerçevesindeokuldaetkinbirşekildeplanlanması,yürütülmesivedenetlenmesinisağlamak,her“değer”başındao“değer”ileilgilidüzenlenecekaileeğitimindekullanılacakolandökümanlarınısınıfrehberöğretmenlerinevermeküzerehazırlamak.

3- OkulKomisyonununçalışmalarıhakkındaüstmakamlaragerektiğindebilgivermek.

4-Okuluniç(öğretmen,öğrenci,diğerpersonel)vedış(veliler,siviltoplumkuruluşları)öğeleriyleiş-birliğiiçindeçalışmak.

5- DeğerlerEğitimi çalışmalarının sosyal,kültürel ve sportif faaliyetler iledesteklenmesini sağla-mak.

Öğretmenlerin Görev ve Sorumlulukları:1- Okulkomisyonlarıncahazırlanan“OKULYILLIKÇALIŞMAPLANI”doğrultusundaokuliçiveokul

dışıetkinlikleryapılmasıiçinçalışmak.

2- DeğerlerEğitimiileilgiliolarakvelilerinbilgilendirilmesiveyapılacaketkinliklerevelilerinkatılı-mınısağlamak.

3- Okulvesınıfiçingereklimalzemevemateryaltemininisağlamakvemalzemelerinetkinliklerdekullanılmasınısağlamak.

4- Ayındeğeriileilgiliolaraköğrencilerlebirliktesınıfpanosununhazırlanmasınısağlamak.

5- Yapılacakzümretoplantılarında“OkulDeğerlerEğitimi”çalışmalarınıgözönünealarakkararlaralmak.

Ailelerin Görev ve Sorumlulukları:1- Geleceğimizin teminatı olan çocuklarımızın ve gençlerimizin sağlıklı ve toplumayararlı birey-

lerolarakyetiştirilmeleri;okullarımızdaverileneğitiminailededevamlılığıancakokulveaileninişbirliğiyapmasıylayürütülecek çalışmalar sayesindemümkündür. İştebunedenlerleailelerindeğerlereğitimiçalışmalarınakatılmalarıveyapılacakçalışmalaradestekvermeleribüyükönemarzetmektedir.

2- Okulvesınıfetkinliklerindegörevalmak,etkinliklerdekullanılacakmateryalteminineyardımcıolmak.

3-DeğerlerEğitimiYıllıkÇalışmaPlanıdoğrultusundaokuldadüzenlenenkermes,piknik,konferansgibietkinliklerekatılmakveyardımcıolmak.

13

Uygulama,İlke ve Esasları Madde 6:

1- İl/İlçeDeğerlerEğitimiKomisyonuhereğitim-öğretimyılıHaziranayının3.haftasındatoplana-rakeğitim-öğretimyılınındeğerlendirmesiniyapar,birsonrakieğitim-öğretimyılınınİl/İlçeDe-ğerlerEğitimiKomisyonüyelerinibelirleyerekValilik/Kaymakamlıkonayınasunar.İlKomisyonuAğustosayının3.Haftasındatoplanarakyenieğitim-öğretimyılındaişlenecekdeğerleribelirler.

2-MaarifMüfettişlerininokullarayapacaklarıziyaretlerdeokulidareciveöğretmenlerine“DeğerlerEğitimi”konusundarehberlikeder.

3-Okullardaeylülayının ilkhaftası içerisinde“DEĞERLEREĞİTİMİ”konulu toplantıyapılır.Okuldadeğerlereğitimiileilgiliyapılacakçalışmalarkonuşulur,tartışılır.Okulyıllıkplanıaltyapısıoluştu-rulur.DeğerlerEğitimiokulçalışmakomisyonuoluşturulur.OkulKomisyonuaşağıdakikişilerdenoluşur:

a)OkulMüdürüb)KoordinatörMüdürYardımcısıc)DörtÖğretmen(Öğretmenlerdenbirtanesiokultemsilcisiolacak)d)OkulRehberÖğretmenlerie)OkulAileBirliğiTemsilcilerif)OkulÖğrenciTemsilcisi

4- OkulKomisyonutarafındanDeğerlerEğitimiOkulÇalışmaPlanınıhazırlanır.OkulMüdürüveilçeMilliEğitimMüdürününonayındansonrauygulamayakonur.

5- OkullardauygungörülenyerlerdeDEĞERLERKÖŞESİoluşturulur.(Heryaprağındafarklıbirdeğe-rinyazılıolduğu“DeğerlerAğacıPanosu”olabilir.)

6- Sınıfrehberöğretmenleri,“OKULYILLIKÇALIŞMAPLANI”doğrultusundasınıflardayapılacaket-kinlikplanıçıkarır.

7- Sınıf rehberöğretmeni,sınıfındayapılanetkinlikleriherdeğersonunda(herayınsonunda)birraporhalindeOkulKomisyonunasunar.

8- OkulKomisyonugelenraporlarıdüzenler,değerlendirirveraporhalindeİlçeKomisyonunasunar.

9- İlçeKomisyonuokullardangelenraporlarıdeğerlendiripilçeraporuoluşturarakilyürütmekomis-yonuna([email protected])gönderir.

10-İlMilliEğitimMüdürlüğüAR-GEbirimiilçelerdenvemerkezokullardangelenraporlarıdeğerlen-direrekbirraporhazırlar.

14

11-DeğerlerEğitimiİlKomisyonuyapacağıtoplantıdaARGEbirimitarafındanhazırlananraporugö-rüşür,birsonrakiuygulamayayönelikgereklitedbirlerialırvebaşarılıçalışmalarıödüllendirir.

12-Senebaşındabelirlenendeğerler,farklıetkinliklerleöğrencilerevevelilereverilerekbunlarındav-ranışhalinegetirilmesiilerleyensüreçtedeöncekideğerlerinpekişmesiiçintekrarlaryapılmasısağlanır.

İzleme ve Değerlendirme Madde 7:

İl genelindeDEĞERLEREĞİTİMİ çalışmalarının amacınauygun sağlıklı bir şekildeyürütülmesiiçinöğrenci,öğretmen,yöneticivevelileringörüşveönerilerialınarakOKULYILLIKÇALIŞMAPLANIhazırlanırvekarşılaşılansorunlarındahasonrakietkinliklerdeyaşanmamasıamacıylaOKULYILLIK

ÇALIŞMAPLANIgüncellenir.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜMHazırlama ve Değişiklik

Madde 8:

BuyönergeBurdurİlMilliEğitimMüdürlüğütarafındanoluşturulanDeğerlerEğitimiKomisyonutarafındanhazırlanmışolup,gerektiğindeyönergedeyapılacakdeğişikliklerİlKomisyonununtekli-fiyleİlMilliEğitimMüdürlüğünceoluşturulacakkomisyontarafındanyapılacaktır.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜMYürürlük

Madde 9:

BuyönergeBurdurValiliği’ninonaytarihindenitibarenyürürlüğegirer.

YürütmeMadde 10:

BuyönergehükümleriniİlMilliEğitimMüdürüyürütür.

15

DEĞERLER EĞİTİMİ İL KOMİSYONU

Mahmut BAYRAM Mustafa ÖZDOĞAN İl Milli Eğitim Müdürü Maarif Müfettişleri Başkanı KomisyonBaşkanı Üye

Mustafa ÖVEN M.Akif TEMİZ Kemer İlçe Milli Eğitim Müdürü Şube Müdürü Üye Üye

Fikri UYSAL Yılmaz ERCAN Kemer İlkokulu Müdürü Stratejik Planlama Kalite Üye Kontrol Ekip Sorumlusu Üye

Gülnaz ONUR Ömer ŞAHİN Kemer İlkokulu Müdür Yrd. Kemer Çok P.A.L.Tarih Öğret. Üye Üye

Tarık KILINÇ Özgür SÜZEK İbniSinaAnadolu Sağlık ve Meslek Lisesi Şeker Ortaokulu Müdür Yard. Türk Dili ve Edeb.Öğrt. Üye Üye

16

2014 - 2015 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI DEĞERLER EĞİTİMİ YILLIK ÇALIŞMA PLANI

Aylar Değerler

CÖMERTLİK

GÜVENİLİROLMAK

MİSAFİRPERVERLİK

VATANSEVERLİK

VEFALIOLMA

SEVGİ

HOŞGÖRÜALÇAKGÖNÜLLÜLÜK

ÇALIŞKANLIK

SABIRLIOLMA

ADİLOLMA

YARDIMLAŞMAPAYLAŞIMCIOLMA

ŞEFKATMERHAMET

Alt Değerler

SORUMLULUKDUYARLILIK

-Kendinekarşısorumluluk-Aileyekarşısorumluluk-Toplumakarşısorumluluk-Özgürlük

-Doğayaveçevreyekarşısorumluluk-Çevreyekarşıduyarlılık-Ülkesinemilletinekarşısorumluluk-Toplumsalolaylarakarşıduyarlılık

TEMİZOLMAK -Kişiseltemizlik -Çevretemizliği

-İsraf(savurganlık)-Cimrilik

-Tutumluluk

-Doğrusözlüolma-Emanetesahipçıkma

-Verdiğisözdedurma

-Komşulukilişkileri-Selamlaşma-Güleryüzlüolma

-İkramdabulunma-Sözlüvebedenseliletişim-Sözüyerindekullanma

-Onurluluk-Fedakarlık-Millivemanevideğerleribenimseme

-Verilengöreviyapma-Sorumluluklarınıbilme

-Hatırbilmekvesaymak-Gönülalmak

-İyiliğeiyiliklekarşılıkvermek

-Anne-babasevgisi-Kardeşsevgisi-Arkadaşsevgisi

-İnsansevgisi-Doğavehayvansevgisi-Ülkevebayraksevgisi

SAYGI

-Aileyesaygı-Yaşlılarasaygı-Arkadaşlarınasaygı

-Çevreyesaygı-Öğretmenleresaygı-Farklılıklarasaygı

-İnsanlarakarşıhoşgörü-Farklılıklarakarşıhoşgörü-Trafiktehoşgörü

-Tevazu-Kibir

-Azimliolma-Hırs

-Kararlılık

-Tahammül-Hastalıklarakarşısabır

-Fakirliğekarşısabır-Zamanariayet

-Haklarınıbilmevehakkınısavunma-Doğruluk-Tarafsızlık

-Çıkarcıolmama-Haksızlıklarakarşıdurabilme

-Komşuyayardım-Muhtacayardım-İşbirliği

-Dayanışma-İyilikyapma

-İnsanlarakarşımerhamet-Diğercanlılarakarşımerhamet

-Nazikolma

ÖZGÜVEN -Kendiniifadeedebilme-HedefBelirleme

-Toplumönündekonuşabilme

EKİM

KASIM

ARALIK

OCAK

ŞUBAT

MART

NİSAN

MAYIS

……OkuluMüdürlüğü

17

………. İLKOKULU / ORTAOKULU/LİSESİDEĞERLER EĞİTİMİ YILLIK ÇALIŞMA PLANI

AltDeğerler YapılacakEtkinlikler(*) YararlanılacakKaynakveKişiler

DEĞERADLARIUYGULAMAAYI ETKİNLİKUYGULAMASINIFI OKULUNGENELİNDEKİETKİNLİKLERDENSORUMLUSINIFZÜMRESİ

SORUMLULUK-ÖZGÜVENEKİMTÜMSINIFLAR

SORUMLULUK-DUYARLILIK

-Kendinekarşısorumluluk

-Aileyekarşısorumluluk

-Toplumakarşısorumluluk

-Doğayaveçevreyekarşısorumlu-luk

-Ülkesinemilletine karşı sorumlu-luk

-Özgürlük

-Toplumsalolaylarakarşıduyarlılık-Çevreyekarşıduyarlılık

ÖZGÜVEN

-Kendiniifadeedebilme


-HedefBelirleme

(*)Yapılacaketkinliklereokuldeğerlereğitimikomisyonutarafındanilaveyapılabilir.

*Kompozisyon, şiir, resim, sloganyarışmalarınındüzenlenmesi

*Duvargazetesi,dergi,broşürhazır-lanması

*Konuileilgilikısafilmlerinseyret-tirilmesi

*Örneketkinliklerinyapılması

*Aileetkinliklerininyapılması

*Ailelereevödeviverilmesi

*Sözlütartışmatürlerininyapılma-sı(münazara,panelvb)

Ailelereyönelikbroşür,bültenhazır-lanması

*İlveİlçeMilliEğitimMüdürlükleri

*OkulYönetimleri

*Öğretmenler

*OkulPersoneli

*GönüllüVeliler

*OkulAileBirlikleri

*SivilToplumKuruluşları

*Belediyeler

*YerelBasın

*EmniyetMüdürlüğü

18




TEMİZOLMAK-SAYGIKASIMTÜMSINIFLAR


SAYGI

-Aileyesaygı

-Yaşlılarasaygı

-Arkadaşlarınasaygı

-Çevreyesaygı

-Öğretmenleresaygı

-Farklılıklarasaygı

TEMİZOLMA

-Kişiseltemizlik

-Çevretemizliği










*OkulYönetimleri

*Öğretmenler

*OkulPersoneli

*GönüllüVeliler

*OkulAileBirlikleri


*Belediyeler

*YerelBasın


19




SORUMLULUK-ÖZGÜVENARALIKTÜMSINIFLAR

SORUMLULUK-DUYARLILIK

-Kendinekarşısorumluluk

-Aileyekarşısorumluluk

-Toplumakarşısorumluluk

-Doğayaveçevreyekarşısorumlu-luk

-Ülkesinemilletine karşı sorumlu-luk

-Özgürlük

-Toplumsalolaylarakarşıduyarlılık-Çevreyekarşıduyarlılık

ÖZGÜVEN

-Kendiniifadeedebilme


-HedefBelirleme



*Konuileilgilikısafilmlerins e y -rettirilmesi






İlveİlçeMilliEğitimMüdürlükleri

*OkulYönetimleri

*Öğretmenler

*OkulPersoneli

*GönüllüVeliler

*OkulAileBirlikleri


*Belediyeler

*YerelBasın





CÖMERTLİK-HOŞGÖRÜARALIKTÜMSINIFLAR

CÖMERTLİK

-İsraf(savurganlık)

-Cimrilik

-Tutumluluk

HOŞGÖRÜ-ALÇAKGÖNÜLLÜLÜK

-İnsanlarakarşıhoşgörü

-Farklılıklarakarşıhoşgörü

-Trafiktehoşgörü

-Tevazu

-Kibir










*OkulYönetimleri

*Öğretmenler

*OkulPersoneli

*GönüllüVeliler

*OkulAileBirlikleri


*Belediyeler

*YerelBasın



20




SORUMLULUK-ÖZGÜVENOCAKTÜMSINIFLAR

SAYGI

-Aileyesaygı

-Yaşlılarasaygı

-Arkadaşlarınasaygı

-Çevreyesaygı

-Öğretmenleresaygı

-Farklılıklarasaygı

TEMİZOLMA

-Kişiseltemizlik

-Çevretemizliği



*Konuileilgilikısafilmlerins e y -rettirilmesi






İlveİlçeMilliEğitimMüdürlükleri

*OkulYönetimleri

*Öğretmenler

*OkulPersoneli

*GönüllüVeliler

*OkulAileBirlikleri


*Belediyeler

*YerelBasın





GÜVENİLİROLMAK-ÇALIŞKANLIKOCAKTÜMSINIFLAR

GÜVENİLİROLMAK

-Doğrusözlüolma

-Emanetesahipçıkma


ÇALIŞKANLIK

-Azimliolma

-Hırs

-Kararlılık










*OkulYönetimleri

*Öğretmenler

*OkulPersoneli

*GönüllüVeliler

*OkulAileBirlikleri


*Belediyeler

*YerelBasın



21




MİSAFİRPERVERLİK-SABIRLIOLMAKŞUBATTÜMSINIFLAR

MİSAFİRPERVERLİK

-Komşulukilişkileri

-Selamlaşma

-Güleryüzlüolma

-İkramdabulunma

-Sözlüvebedenseliletişim

-Sözüyerindekullanma

SABIRLIOLMA

-Tahammül

-Hastalıklarakarşı

-Fakirliğekarşısabır

-Zamanariayet










*OkulYönetimleri

*Öğretmenler

*OkulPersoneli

*GönüllüVeliler

*OkulAileBirlikleri


*Belediyeler

*YerelBasın



22




VATANSEVERLİK-ADİLOLMAMARTTÜMSINIFLAR

VATANSEVERLİK

-Onurluluk

-Fedakarlık

-Milli ve manevi değerleri benim-seme

-Verilengöreviyapma

-Sorumluluklarınıbilme

ADİLOLMA

-Haklarınıbilmevehakkınısavun-ma

-Doğruluk

-Tarafsızlık

-Çıkarcıolmama

-Haksızlıklarakarşıdurabilme










*OkulYönetimleri

*Öğretmenler

*OkulPersoneli

*GönüllüVeliler

*OkulAileBirlikleri


*Belediyeler

*YerelBasın



23




VEFALIOLMA-YARDIMLAŞMANİSANTÜMSINIFLAR

VEFALIOLMA

-Hatırbilmekvesaymak

-Gönülalmak


YARDIMLAŞMA-PAYLAŞIMCIOLMA

-Komşuyayardım

-Muhtacayardım

-İşbirliği

-Dayanışma

-İyilikyapma










*OkulYönetimleri

*Öğretmenler

*OkulPersoneli

*GönüllüVeliler

*OkulAileBirlikleri


*Belediyeler

*YerelBasın



24




SEVGİ-ŞEFKAT-MERHAMETMAYISTÜMSINIFLAR

SAYGI

-Annebabasevgisi

-Kardeşsevgisi

-Arkadaşsevgisi

-İnsansevgisi

-Doğavehayvansevgisi

-Ülkevebayraksevgisi

ŞEFKAT-MERHAMET

-İnsanlarakarşımerhamet

-Diğercanlılarakarşımerhamet

-Nazikolma










*OkulYönetimleri

*Öğretmenler

*OkulPersoneli

*GönüllüVeliler

*OkulAileBirlikleri


*Belediyeler

*YerelBasın



25

……… İLKOKULU/ORTAOKULU/LİSESİ ……. AYI DEĞERLER EĞİTİMİ ÇALIŞMALARI DEĞERLENDİRME RAPORUDUR

DeğerlerEğitimiokulçalışmaplanıdoğrultusundabuay…………….ve………….Değerlerioku-lumuzdaişlenmiştir.

Okulayöneliketkinliklerin………..değeri ile ilgili sunumu…. Zümresi,……….değeri ile ilgilisunumu…..zümresitarafındangerçekleştirilmiştir.

Buayyapılanetkinliklerşunlardır:SINIFLARAYÖNELİKETKİNLİKLER:..........................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................

OKULAYÖNELİKETKİNLİKLER:..........................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................

VELİLEREYÖNELİKETKİNLİKLER:..........................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................

...............................................................................................................................................................

Buaykideğerleilgilidahabaşkayapılabileceketkinlikönerilerinizvarsa:

TARİHOKULDEĞERLEREĞİTİMİKOMİSYONU

26

VELİ AYLIK BİLGİLENDİRME MEKTUBU

SayınVeli, OkulumuzdakiDeğerlerEğitimiYıllıkÇalışmalarıkapsamındabuayişlenecekolanAYINDEĞERİ…………………’dır.Budeğerleilgiliverilecekaltdeğerler………………….’dır.Öğrencilerimizebudeğerikazandırmakiçinyaptığımızçalışmalarındahaverimliolabilmesi

vedevamlılığınsağlanmasıiçinsizindeaileortamındadesteğinizibekliyoruz.

Bukonuileevdeoluşturacağınızsohbetortamlarıöğrencilerimizinolumludavranışdeğişikliğinekatkısağlayacaktır.Yaptığınızveyapacağınızkatkılardandolayıteşekkürederiz.

SınıfRehberÖğretmeni

VELİ GURUR MEKTUBU

Sayın…………………………………Velisibulunduğunuzokulumuz………..sınıfı……noluöğrencilerinden……………………………

okulumuzdayürütülmekteolanDeğerlerEğitimiÇalışmalarıkapsamındasergilediğiörnekdavranışlarbaştaokulyönetimimizolmaküzeretümöğretmen,öğrencivevelilerimizcedetak-dirleişlenmektedir.

Ailesiolarakverdiğinizeğitimöğrencimizingeleceğinindebelirleyicisiolacaktır.Evladınızı“Hiçbirannebabaevladınagüzelterbiyedendahadeğerlibirhediyevermişolmaz.”Prensipleridoğrultusundayetiştirdiğinizdenvebunadevamedeceğinizdenhiçkuşkumuzyoktur.

Böylebirdeğeritoplumumuzakazandırdığınıziçinsizitebrikeder,teşekkürlerimizisunarız.

…………İlkokulu/Ortaokulu/Lisesi DeğerlerEğitimiKomisyonu

27

VELİ BİLGİLENDİRME FORMU

Aylar Ev Ve Okul Ortamında İşlenecek Değer

CÖMERTLİK

GÜVENİLİROLMAK

MİSAFİRPERVERLİK

VATANSEVERLİK

VEFALIOLMA

SEVGİ

HOŞGÖRÜALÇAKGÖNÜLLÜLÜK

ÇALIŞKANLIK

SABIRLIOLMA

ADİLOLMA

YARDIMLAŞMAPAYLAŞIMCIOLMA

ŞEFKATMERHAMET

Alt Değerler

SORUMLULUKDUYARLILIK

-Kendinekarşısorumluluk-Aileyekarşısorumluluk-Toplumakarşısorumluluk-Özgürlük

-Doğayaveçevreyekarşısorumluluk-Çevreyekarşıduyarlılık-Ülkesinemilletinekarşısorumluluk-Toplumsalolaylarakarşıduyarlılık

TEMİZOLMAK -Kişiseltemizlik -Çevretemizliği

-İsraf(savurganlık)-Cimrilik

-Tutumluluk

-Doğrusözlüolma-Emanetesahipçıkma


-Komşulukilişkileri-Selamlaşma-Güleryüzlüolma

-İkramdabulunma-Sözlüvebedenseliletişim-Sözüyerindekullanma

-Onurluluk-Fedakarlık-Millivemanevideğerleribenimseme

-Verilengöreviyapma-Sorumluluklarınıbilme

-Hatırbilmekvesaymak-Gönülalmak


-Anne-babasevgisi-Kardeşsevgisi-Arkadaşsevgisi

-İnsansevgisi-Doğavehayvansevgisi-Ülkevebayraksevgisi

SAYGI

-Aileyesaygı-Yaşlılarasaygı-Arkadaşlarınasaygı

-Çevreyesaygı-Öğretmenleresaygı-Farklılıklarasaygı

-İnsanlarakarşıhoşgörü-Farklılıklarakarşıhoşgörü-Trafiktehoşgörü

-Tevazu-Kibir

-Azimliolma-Hırs

-Kararlılık

-Tahammül-Hastalıklarakarşısabır

-Fakirliğekarşısabır-Zamanariayet

-Haklarınıbilmevehakkınısavunma-Doğruluk-Tarafsızlık

-Çıkarcıolmama-Haksızlıklarakarşıdurabilme

-Komşuyayardım-Muhtacayardım-İşbirliği

-Dayanışma-İyilikyapma

-İnsanlarakarşımerhamet-Diğercanlılarakarşımerhamet

-Nazikolma

ÖZGÜVEN -Kendiniifadeedebilme-Hedefbelirleme


EKİM

KASIM

ARALIK

OCAK

ŞUBAT

MART

NİSAN

MAYIS

DeğerliVelimiz,Okulumuzda2014-2015eğitim-öğretimyılıboyuncauygulanacakolandeğerlereğitimiçalışma-

larıkapsamındaaşağıdakitablodabelirtileniştakviminegöredeğerlerişlenecektir.

……OKULUMÜDÜRLÜĞÜ

28

DEĞERLER

ÖZGÜVENÖNEMLİ OLAN SENSİN

Öğretmensınıfagirdiöğrencilerineşusoruyusordu:Özgüvennedir?.Sesyok.Herkesbirbirininyüzünebakıyor.Kimisibaşınıönüneeğmişdüşünüyorhavasında.Mesela camkenarındaoturangözlüklühafifkiloluşuçocukbirşeylersöyleyecekamaarkadaşlarımbanagülermidiyeiçindenge-çirmiyordeğil.Öğretmenmasasınınönündekisıradaoturanuzunsarısaçlıkızçocuğuöğretmenin,söyleyeceklerikarşısındanasıltepkivereceğinibilmediğiiçin–kızarmıyoksaaferinkızımmıder-birtürlüsözalmayacesaretedemiyor.Ortadabireksiklikvar.Hemdebüyükbireksiklik:ÖZGÜVEN

Havaçoksıcaktı.Duraktabekleyenkalabalıkotobüsüngelmesinidörtgözlebekliyordu.Sonundageldi otobüs.Yolcular bindi.Yaşlı bir amca orta sıralarda boş koltuklardan birine oturdu.Yanın-da genç bir delikanlı oturuyor elinde telefon gözünü ondan ayırmıyordu. Amca önce delikanlıyabirşeylersordusohbetgittikçekoyulaşıyordu.Konuşmaamcanınşusorusuyladurdu:İlerdehangimeslekteçalışmayıdüşünüyorsun?Cevapyok.Delikanlıafalladı.Omuydu,bumuydudiyeiçindengeçirirkenhenüznetbir cevabınınolmadığını farketti.Onundahabelli birhedefiyoktu.Ortadabüyükbireksiklikvardı:ÖZGÜVEN

Öğretmenherkesekonularınıdağıtmışöncedenhazırlanılmasıiçinöğrencilerinefırsatvermişti.Hasandakonusunualmışhazırlıklarabaşlamıştı.Hasaniçinhazırlanmaksorundeğildiondandahabüyükbir sorunvardı.Herkes tahtaya çıkıparkadaşlarınınkarşısındaaldığı konuyu anlatacaktı.Hasaniştebunubeceremeyeceğinidüşünüyordu.Kafasındaobildiksorularvardı.Çokheyecanlanırmıyımacaba?Arkadaşlarımbanagülermi?Bukaygıylasürdürülenhazırlığınbaşarıyıgetirmesidü-şünülemezdi.Ortadabireksiklikvardı.Hemdebüyükbireksiklik:ÖZGÜVEN

Kişininkendinekarşıduyduğusamimiyetkendineolansaygısıolaraktanımlayabileceğimizöz-güvensağlıklıbireyvetoplumlarınoluşmasındaolmazsaolmazlardandır.Kişininkendini rahatçaifadeedebilmesi,toplulukkarşısındaheyecanakapılmadanduyguvedüşüncelerinidilegetirebil-mesihedefbelirlemenoktasındasıkıntıyaşamamasıhepözgüvenlevukubulur.Kişiözgüveniçokküçükyaşlardaveailesindenaldığıterbiyeilekazanır.Yetiştiriliştarzıannebabanınçocuküzerinde-kitutumubireyinileridekiyaşantısınıdadoğrudanetkileyecektir.

Bazensosyalhayatiçerisindeöyleinsanlarlakarşılaşırızkigözümüzeçokrahatgörünürler.Dav-ranışlarınınbirsınırıölçüsübulunmayanbutipkişilerözgüvenlerinintavanyaptığınıdüşünürler.Halhiçdeöyledeğildir.Busınırsızlıközgüvenledeğilhayasızlıkla(utanmazlık)açıklanabilirancak.

Söyleyeceklerimizi başkası ne der noktasında kurgulamaktansa kendi inanış ve değerlerimiznoktasındakurgulamakdahadoğruolacaktır.Tabikibudurumyanlışolanakörükörünebağlanmayıdoğurmamalıdır.Özgüvenadına insanlarbu türdenyanlışlaradüşebilir.Zatenözgüvensahibibirinsanhatasınınfarkınavarıpgeriadımatmasınıbileninsandır.Onuniçingeriadımatmakyenilginindeğilolgunluğunzaferidir.

Voltaire‘Kendinegüvenenherkesdünyayıyönetebilir.’Derkenhiçdeabartmamıştır.Bizlerkendi-mizenekadargüvenirsekoölçektegüçlüoluruz.Yarınlarımızkocabirbelirsizlikolarakönümüzdedurmaz.Artıkbelirginbirgeleceğinumutdoluinsanlarıolarakvarlığımızısürdürürüz.

29

DEĞERLER

CÖMERTLİKİSRAFA KAPILMA

Moliere’inCimrisi’ndebaşkahramanlardanHarpagonhastalıkderecesindekicimriliğiyleinsanla-ramaskaraolmaktankurtulamaz.OyununbazısahnelerindeHarpagonokadarkomikhalleredüşerkionuniçinedüştüğübuhalinsanlarıgüldürürkendüşündürürde.

Cimrilik tasvip edilecek bir hareket değildir. Cimri insanlar kendilerini tutumlu oldukları nok-tasındakandırsalardatutumlulukbambaşkabirkelimedir.Buikikelimeninbirbirinekarışmasınıengellemekhiçdezordeğil.Kişieğer temel ihtiyaçlarını teminetmek içingerekliolanmaddivemaneviolanaklarınıkullanmaktankaçınıyorsacimridir.Maddivemaneviolanaklarınıyeterli,ölçülümiktardasarfediyorsatutumludur.Birdedozukaçırıpaşırımiktardaharcamayapılıyorsasavur-ganlıkyapmışolur.

İnsancimrilik-tutumluluk-savurganlıkolarakadlandıracağımızşeytanüçgeniiçindetehlikelibirkonumdadurmaktadır.Bukelimelerinanlamçizgileriniiyibelirleyipmahiyetlerinedetammanasıy-lavakıfolmakgerekir.

İnsanhepölçülülüktenyanaolmalıdır.Tutumluluğutercihetmeli, israftankaçınmalı,aşırı tu-tumluolmaktanimtinaetmelidir.İslamdinideisraftankaçınındiyeinsanlarıuyarmışekolarakda“Allah’ınsizesunduğuimkanlarıyineAllahyolundaharcamaktankaçınmayın.”demiştir.

Evimizekonukolanmisafirlereikramdabulunmalıyız.Cami,vakıf,dernek,yurtgibikurumlarabağışlaryapmalıyız.Elimizdengeldiğince,gücümüzoranındacömertdavranmalıyerindevezama-nındadoğruişleryapmayıkendimizeşiaredinmeliyiz.Malmülkzenginliğiiçindeaklınhidayetindenaslaödünvermemelizenginliğinsarhoşediciliğinekapılıpyanlışdavranışlarsergilememeliyiz.

Unutulmamalıkimalı verendealandaAllah’tır.Bunubilen insanmalınımülkünü insanlarınyararınaharcamaktankaçınmaz.Cömertinsanetrafındasevilensayılaninsandır.Cimriinsanlarınsayalnızbirdünyalarıvardırvecimrilerindostarkadaşdiyebilecekleriinsansayısıyokdenecekkadarazdır.

Gösterişveşatafatuğrunaihtiyacımızınötesindeşeyleralmaktansakınmalıyız.Yiyebileceğimizölçüsündealışverişyapmalıtüketemediklerimizidebirşekildedeğerlendirmeyibilmeliyiz.Herşeyiçöpeatmakhuyumuzolmamalı.İsrafederekdolaylıyoldanülkeekonomisinezararverdiğimiziak-lımızdançıkarmamalıyız.

ÇALIŞKANLIK YARININ İÇİN ÇALIŞ

Ünlübirfilozofçalışmanınönemindenbahsederkenşunusöylemiştir:“Başarınınefendisiolmakçalışmanın kölesi olmaklamümkündür.” Bu deyiş çalışkanlığın, kararlılığın, hırs ve azmin insanıtaşıyacağınoktayıgöstermesiaçısındanönemlidir.

30

Çalışmakinsaniçinzorbiruğraştır.Çalışmanındevamlılığınısağlamakondandazordur.Düşü-nünhemçalışacaksınızhemdeçalışmanızısüreklihalegetireceksiniz.İnsansıkıntıyıençokburadayaşar.Kararlılıkvehırsolarakdatanımlayabileceğimizçalışmadadevamlılıkbaşarınınkalıcılığınıvesağlamlığınıdaberaberindegetirir.

İnsanlaradüşenbirtakımödevvesorumluluklarvardırveinsanödevvesorumluluklarıyerinegetirmekiçindevamlıkendinigeliştirmekzorundadır.Budaancakiyibirçalışmaylaolur.Olduğumuzyerdesaymaktembellikgirdabındadönüpdurmakinsanabirşeykazandırmayacağıgibiondanbirşeylerdeeksiltir.

Mademhayatımızdabaşarı istiyoruzmademgüzelyerlerdeolupsaygın insanlarkategorisindebulunmakistiyoruzgüçlübireylerolarakyaşamakarzusundayızöyleyseüzerimizedüşeninneoldu-ğununfarkındayız:Çalışmak.Hiçdurmamacasınatıpkıbirkayayıherdamlasındaaşındıransumisali.

Enbüyükyanılgımızçalışmayıbirsüreçolarakidrakedememek.Çalışmatempomuzdaboşluklarbırakmak.Herdaimbaşarıadınaiçimizdekihırsıkararlılığısıcaktutamamak.Sonradaçalışıyorumamayapamıyorumdeyipkolaycayapmakistediklerimizdenvazgeçmek.

Bilmeliyizkibüyükinsanlartarihtetanınmışşahsiyetlerhayalkırıklıklarınateslimolupyaptık-larındanvazgeçmemişlerdir.Yapamamakonlarıherdefasındahırslandırmışbaşarıyaulaşmakiçindahaçokçabasarfetmişlerdir.

Derslerinehergünçalışangünügününetekrarınıyapıpödevlerinibitirenbiröğrenciyleyalnızcayarınveyabirsonrakigünyapılacaksınaviçinçalışmayıtercihedenbiröğrencibirolurmu?İdman-larınaeksiksizçıkıphocasınınsöyledikleriniiyidinleyenbirfutbolcuylakaytarmayıkarakterhalinegetirmişbirsporcubirolabilirmi?

Hayat aslında kendisi bir sınavdır. Bu sınavın başarılı öğrencileri olmaksa çalışmayı sindirmeklemümkünolur.Yarınımızınbugünümüzdenbirfarkıolsunistiyorsakçalışmayıeldenbırakmamalıkararlıbirşekildeumutdolubakışlarlageleceğehükmetmekistiyorsakçalışkanlıktanaslavazgeçmemeliyiz.

VATANSEVERLİKKAHRAMANLIĞA GEREK YOK

Vatanınıvemilletiniençoksevengörevinieniyiyapandır.Sorumluluklarınıbilengörevinidüz-günşekildeyerinegetireninsanınçevresinefaydalıolacağıiçinotomatikmanvatanınadafaydasıolacaktır.

Dilimizlehepzikrettiğimiz‘benvatanımıseviyorum,benmilliyetçiyim,vataniçincanımfeda’gibisöylemlervatanperverolmakiçinyeterlideğildir.Davranışlarımızla,yaptıklarımızlabunuispatlamakgerekir.Gereksizyereyananbirlambayısöndürmek,insanlarınhizmetinesunulmuşeşyalarıkulla-nırkenölçülüolmak,horkullanmamak,kamumallarınazararvermemek,kendiçıkarlarınıtoplumunmenfafatlerinin üstünde tutmamak vatan sevgisinin basit birer tezahürüdür. İllaki kahramanlıkyapmayagerekyok.

DEĞERLER

31

Vatanvemilletdenilengerçekancakveancakonurlufedakarinsanlarınhakimolduğuyerlerdeasılkimliğinikazanacaktır.Yalansöylemeyenhırsızlıkyapmayandürüstdüşüncelerindenödünver-meyenkendinesaygısıolaninsanonurluinsandır.Yinekendisinitoplumayararlıolmanoktasındafazladüşünmeyen,beninötesindebizduygusuylahareketedeninsandafedakarinsandır.Buözel-liklerinikarakterhalinegetirmişinsanlarvatanınısevenvevatanınabağlıolanlardır.

Herbireysorumluluklarınınfarkındaolmalı,kendisinemevkimakamverilmişeomevkivema-kamınomuzlarınayüklediğiyükülayıkıylataşıyabilmeliherzamanöneçıkmakdeğildearkaplandakalmanınonugüçlükılacağınıunutmamalıtoplumundeğerlerinesahipçıkmalıdır.

SEVGİ

SEVGİNİN SİHRİSevgiyalınanlamıylabirduyguveheyecantürüdür.Sevgi,insanınbirşeyeyadabirkimseyekarşı

yakınilgivebağlılıkgöstermesinedenir.Aynızamandasevgievrenselbirduygudur.Anneninçocuğu-nusevmesi,öğretmeninöğrencisisevmesi,eşlerinbirbirinisevmesigibi…

Gerçeksevgi;merhamet,şefkat,fedakarlıkgibidiğerdavranışlarla,uygulamalarlakendinigösterir.Aksitakdirdekurubirlaftanibaretkalır.Okulsıralarınahertürlüyazıyıyazanöğrencilerin,yolkenar-larınaçöp,şişevbataninsanlarınsevgisisizcelaftanibaretdeğilmi?

Gündelikyaşantımızınheranındaduyduğumuzkelimelerdenbirtanesidirsevgi.Dilinsevgikeli-mesiyleirtibatıbukadarçokkenmaalesefkikalbinpekişiolmazbukelimeyle.Herşeyinüstünkörüyaşandığızamanımızdasevgidebundannasibinialmıştır.

Birgerekliliktirsevgi.Kalbinilacı,mutluluğunkaynağı,iletişiminomurgasıveenönemlisibirlik-teyaşamanınsihrisaklıdıronda.

Hernedensesevgideyinceaklahepsevginindozaşımınauğramışhaliaşkgelir.Hoşobileşi-irlerinsadetindeboşbirhaykırışolaraksöylenipdurmuştur.Lazımdırtabiîkiaşkherinsanaamakökenindesevgiolmadanhiçbirkıymet-iharbiyesideyokturonun.

Öyleyseönceliğimizsevgiolmalıdır.Kısıtlanmayanbirsevgi.Sınırınıbizlerinçizdiğiveherşeyekarşıduyulanvehissedilenbirsevgi.Herşeyederkenöylesinebirsöylemdeğilkullandığımız.Evet,herşeye.Anneyebabayaörneğin.Abiyevekardeşeüstelik.Arkadaşlarımıza.Doğayavekendidışı-mızdakicanlılara,bitkivehayvanlara.Sınırlarıiçerisindeyaşadığımızaynıülkü,hedefüzereyekparevücutolduğumuzkaraparçasınavatana.Bağımsızlığıntimsalibayrağa.

Nasılsevmeliinsan?Neyegöresevmeli?Birşeybeklemelimisevgisindenyoksabekleyipgörmelimi?Buvebunabenzersorular insanoğlununsevgikarşısındakitavrını içindençıkılmazderecedekötülüyoramasormadandaolmuyorişte.Hadigelincevapverelimbusorulara:

Herneolursaolsunsevmelisorgusuzsualsiz.BirazaşırıolduamasözkonususevmekseeğeryunusçasevmeliyaniMevlanacasevmeliKaracaoğlan’ıngüzellemelerindekigibisevmeli.Sevgidebirkriteraranmamalıillakiaranacaksainsanıntakendisiolmalı.Çünküdahakendisinisevemeyen

DEĞERLER

32

başkalarınınasılsevebilir.Birçıkarbeklenmemeliondan,sevgiden.Amasevmekiçinsonunakadarbeklenmelihepbirumutolmalıinsanıniçinde.

Belkibizlerbunlarıkaybettik:Umudu,Sabrı,birçıkargütmemeyi,sonunakadargitmeyi.Kay-bettikvesevgisizlikköksaldıkalplerimizde.Birlikveberaberlikduygumuzuyitirdik.Toplumunherkademesine sızan illetyavaşyavaşalışıldıkbir hal aldı.Her şey anormalkennormal görünmeyebaşladıgözümüze.Kavgalargirdidostmeclislerine,düşmanlıklarhakimolduçevremizde,cinayethaberleriyleçalkalanırolduheryan.Gözyaşısıradanlaştıgözlerimizde.Vurdumduymazinsanlarsü-rüsüolarakdolaşırolduksokaklardacaddelerde.Kimsedeçıkıpşunusoramadı:Neredekaldısizinsevginiz?

Bakınhiçdezordeğilsevgiyibulupçıkarmakortaya.Ohepdurupdurduğuyerde.Yaniiçimizde.EğerinsanolarakbizlerbirazolsunbencilliklerimizikenarakoyarsakbirazolsundurupetrafımızabakıpYaratanınbizineiçinyarattığınıdüşünürsekozamangerisiçorapsöküğügibigelecektir.

Gelinhepkendimizikoymayalımdünyanınmerkezine.Dışımızdayaşayancanlıcansızherşeyekarşıaçalımduygularımızı.Soyutsomutherşeyekarşı.Ozamankendiliğindenbitecektirkötülükler,ozamanyokolacaktırkarşılaşılmasıhoşolmayanolaylar.Elbettebirşeyleryokolurkenyenişeylerdoğacaktırkendiliğinden.Umutgibi,sabırgibi,özgürlükgibi,birvebütünolmagibi.

MERHAMETİNSAN VE MERHAMET

Merhametyardımetmedüşüncesininhenüzsomutlaşmamışhaliolarakdüşünülebilir.Merha-metyardımınaltkatmanındayardımıtetikleyeninsanibirduygudur.Merhametduygusuolmayanbireyininsanlaradiğercanlılarayardımetmesibeklenemez.

Merhamet kelimesinin kökeni rahmete dayanır. En büyük rahmedici deAllahtır. Allahınyer-yüzündekiyansımasıolan insanO’nunrahmetsıfatındandanasibinialmıştır.Her insanyaratılışhamurununmayasıiçindemerhametiksirininolduğunubilir.

NecipFazılKısakürek’insinemayadauyarlananReisBeyadlıtiyatroeserihernekadaradaletduygusununişlendiğibiryapıtolsadamerhametkavramınayaklaşımıaçısındanönemlidir.Eserdeşöylebirreplikvardı:Ağlayabilseydinizanlayabilirdiniz.Ağlamakmerhametinmeyvesidir.Gözyaşıdökmeyibilmeyengönüllerinmerhametekapılmasıbeklenemez.Oysainsanoğluhemkendicinsle-rinehemdediğercanlılarakarşımerhametdoluolmalıdır.Çaresizkalmışyardımamuhtaçinsanlarınvarlığındanbihaberolmakçevremizdeyaşananveyürekburkangörüntelerekarşıkayıtsızkalmakiçindemerhametduygusuolmayantaşlaşmışkalplereyakışır.

İnsansakvebununbilincindeysekmerhametimizi insanlardan,diğercanlılardanesirgememelidavranışlarımızdaazamiölçüdenazikolmalıyız.İkiliilişkilerimizdekibarlığıeldenbırakmamalıken-dimizidaradüşmüşmuhtaçinsanlarınyerinekoyarakyaşamayıtercihetmeliyiz.

DEĞERLER

33

SABIRLI OLMABİRAZ SABIR

SabırdeyinceaklaEyüpPeygambergelir.Hz.Eyüpsabrinyeryüzündekienönemlitimsalidir.DuaiçinelimiziaçtığımızdaAllah’tanbirdesabıristerizvegeneldeHz.Eyüpsabrıderiz.Çoksıkıntılarabelalaramaruzkalmışdostkomşuakrabaya’AllahsanaEyüpsabrıversin’der,geçeriz.

Atalarımıznegüzelsöylemiş‘Sabrınsonuselamettir,diye.Selametkelimesigüvenhuzurmana-larınagelerekhertürlüeziyetekarşıgösterilentahammülünsonucununiyiolduğunuvurgulamakistemişlerdir.Yinebizimkültürümüzdesabırgöstereninsandervişmesabesindegörülmüşvedervişherzamanmuradınadaermiştir.

Yaşamınherdönemiinsanınistediğigibiyolundagitmeyebilir.Bugüniyiyizdiryarınkötüolabi-liriz.Maddiyöndengüçlüykenbirandarüzgartersyöndenesiverirfakruzaruretiçinedüşebiliriz.Bunlaragöğüsgermeksıkıntılarakarşıtahammülgöstermekgerekir.Bazıinsanlarufakbirsıkıntıyamaruzkaldıklarındasankidünyanınbütünyüküomuzlarınabinmişgibihareketederlervehiçolma-dıkşekildeyakınlarınadertyanarakherkesikendiiçinseferberetmektengeridurmaz.

Güçlüinsanyalnızcafizikselgörüntüsüylegüçlüdeğildir.İnsanıayaktatutaninsanıngücünegüçkatanbirtakımetmenlervardır.İnancıkararlılığıgibi.Bunasabrıdaeklemekgerekir.Sabrıninsanıyanlışdavranışlardankötühareketlerdenozak tuttuğugerçeğiyadsınamaz.Eğeröyleolmasaydıfakir her insan hırsızlık yapmak için sıraya girerdi.Toplumda saygın bir statü kazanmak isteyenherkişiazimvesabırgerçeğinesıkısıkıyasarılmakyerinetorpilmekanizmasınıişletmeyeçalışırdı.Amansızbirhastalığınpençesinedüşenherkişinasılolsabundansonrayapacakbirşeyolmadığınıdüşünüpintiharayeltenirdi.

Zamanherşeyinilacıdırifadesiaslındasabrınnasılveneşekildegösterileceğinibizehaberverir.Kötügidensüreciniyiyezevrilmesizamanlaolur.Çalışıpiyibiryerleregelmekzamanlagerçekleşir.Herşeyinbirandaolupbitmesiniisteyeninsandüşüncesibugerçeğiçoğuzamanunutur.Unuttuğuiçindeçokküçükengelleronuhemenyıpratıryolundanalıkoyarinsanıumutsuzluğasevkeder.

Sabırmerkezlibiryaşamfelsefesinihayatımızıngöbeğineyerleştirmelizamandenengerçeğinönderliğindesıkıntıveçilelerinüstesindengelinebileceğiniunutmamalıyız.

SAYGIDÜZENİN ANAHTARI:SAYGI

Cihan-şümulOsmanlıDevleti’ninkurucularındanOsmanGazi’ninbizlereşiarolacakosözünevurguyapmakisterim.‘Oğul!Ananı,Atanısay!Bereketbüyüklerleberaberdir.’Altıyüzyıllıksaltana-tınbitmektükenmekbilmeyenenerjisinintemellerininbuvebunabenzersözlerışığındaatıldığınıunutmamakgerekir.

Cümlenin odak noktası olarak gördüğüm saygı kelimesinin ne kadar ehemmiyet arz ettiğini

DEĞERLER

34

söylemeden geçemeyeceğim.Büyüklere gösterilen saygının onlarımutlu ettiğini unutmamalı bumutluluğununbüyükküçükarasındabirköprüvazifesigördüğünübilmeliaradakimesafelerinyokedildiğibirtoplumdadabereketinhükümsürdüğünüiyikavramalıyız.

Evetsaygınınolduğutoplumlarbereketlitoplumlardır.Buradakibereketlekasıthuzurgüvenba-rışveanlayıştır.Huzurlutoplumlardaüretimartar,güveninhakimolduğutopraklardabirlikvebera-berlikhadsafhadadır,barışveanlayışınvarlığıçağdaşmedeniyetdenilengerçeğigünyüzüneçıkarır.

Hernedensesaygıdeyinceaklahepbizdenbüyükinsanlargelir.Yaptığımızalıntıdabufikrides-teklernitelikte.Amasadecebüyükleregüdülmesigerekilmezsaygı.Kişikendiyaşıtlarınaakranları-nadasaygıgösterebilmelidir.Birboyuneğmedeğildirbu.Nebileyimgururunayakaltınaalınmasışeklinde deyorumlanmamalıdır. Akranımız da olsa bir insandanbahsediyoruz. Düşünceleri olanbakışaçısıbulunandünyayıyorumlayanyorumladığınıdadilegetirmeyeçalışaninsandan.Sırfbuyüzdenbilesaygıduymakgerekirona.

Saygısaygıdedikgelinistersenizbukelimeyiolumsuzlayalım,yanisaygısızlıktandemvuralımbiraz da. Böylece günümüz toplumunun gerçeklerinden de bahsetmiş oluruz. Okulda öğrencilerhepsidemeyeyimamabüyükçoğunluğukapılarınıöğretmenlerinekapatmış.Öğretmenindahaağ-zındantekkelimedökülmedenatılıyoröğrenciortaya.Sanırsınızkarşısındaenazılıdüşmanıvar.Dilikendindenbüyükvatandaşlarsaygısızlığıgüçolarakalmışlaryanlarına.

Hadievlerimizegidelim.Çocuklar,çocuklarımız.Onlaryanlışanlamanınbaşaktörleri.Annebaba-larınabeslediklerisevgitıknazkalıyorsaygısızlıklarınınyanında.

Mahalle,okul,sınıfarkadaşlarımızadasaygısızlıketmektenkendimizialamıyoruz.Meselaonlarıdinlemiyoruz,fikirlerinehoşgörüyleyaklaşmakyerinehemenkınıyoruz.Hepkendisöylediklerimizindoğruolduğunudüşünüyorbizimleaynısesiçıkarmayanlarıdışlıyoruz.

İnsansaygıyıeldenbırakmamalı.Farklılıklarıkabulenmelivefarklılıklarınzenginlikolduğununfarkınavarmalı.Unutmamalıkisaygıdüzeninanahtarıdırvebuanahtarkaybolduğutakdirdeiçeriyegirmekzorolacaktır.

GÜVENİLİR OLMAK

GÜVENİLİR OLMAKBir kimseye karşı duyulan emniyet(eminlik) duygusudur.Güvenilir kimse kendisinden kötülük

gelmeyeceğineveyaokişininyaptığıişlerdeyanlışlıkolmayacağınadairkesinkanıdır.Sosyalhaya-tımızdainsanilişkilerinevealışverişteençok ihtiyaçduyduğumuzdeğer“güvenilir”olmaktır.Busebepleherbireyinverdiğisözütutması,kendisineemanetedilenesahipçıkmasıvenepahasınaolursaolsundoğrusöylemesigerekir.Aksitakdirdeobireylerinyaşadığıtoplumdahuzurolmaz.

BukonudaPeygamberEfendimizHz.Muhammed(SAV)“Müminelindenvedilindenbaşkasınıneminolduğukimsedir.”buyurmuştur.Eğerçevremizdekiinsanlarbizetamolarakgüvenmiyorlarsavebizbunuhissediyorsak,hayatımızdayanlışgidenbirşeylervardemektir.Demekkiinsanlaragü-

DEĞERLER

35

venverememişizdir.İnsanlarıngüveninikazanmak,sahipolabileceğimizenerdemlidavranışlardanbiridir.

Peygamberlersağlamkişilikli,güvenilir insanlardır.Onlarsadecepeygamberlikdönemindedeğilkendilerinebugörevverilmedenöncedebuözellikleriiletanınırlar.Bununengüzelörneğikuşku-suzPeygamberimizHz.Muhammed(SAV)’dir.O, içindeyaşadığı toplumunen güvenilir kişisi idi.O,herbakımdankendisinegüvenilenbirkimseydi.Dürüstlüktenayrıldığı,şakabileolsayalansöylediğihiçgörülmemiştir.Buyüzdenonahenüzpeygamberolmadan“Muhammed’ülEmin”(GüvenilirMu-hammed)denilmiştir.

Nitekimpeygamberliğiniaçıkladığızamanimanetmeyenlerbileonayalancı,yalansöylüyordi-yememişlerdir.EnyakınakrabalarınıSafatepesinetoplayıponlarıİslam’adavetettiğizaman“Sizedağınarkasındadüşmanatlarınınbulunduğunusöylesem,bunainanırmısınız?”dediğizaman,”He-pimiz inanırız,çünküsenyalansöylemezsin.”Diye cevapvermişlerdir.UzakyerleregidenkimselerkıymetlieşyalarınıHz.Muhammed’e teslimederlerdi.Hz.Muhammedbuemanetlereasla ihanetetmezvesahiplerinesağlambirşekildeiadeederdi.O,emanetlereenzorandabilehainlikyapma-mıştır.Bilindiğigibi,Medine’yehicretedeceğigecemüşrikler,öldürmekamacıylaonunevinikuşat-mışlardı.Eviniterketmedenönce,yanındabulunanemanetleriHz.Ali’yeteslimetmiş,ertesigündesahiplerinevermesiniistemiştir.

MİSAFİRFERVERLİKYAŞANILIR BİR DÜNYA

Karşındakinikırmadanonabirşeyleranlatmakheryiğidinharcıdeğildir.Asıksuratlınedediğinibilmeyen insanlarınbaşka insanlarakatacağıonlarıbazınoktalardaaydınlatacağıdüşünülemez.Hemgüleryüzlüolacaksınhemdeneyimlerindenbirikimlerindenfaydalanarakbunusosyalhayatıniçindeyaşananbirtakımolaylaratatbikedipdiğerinsanlaradayararlıolacaksın.

İletişimzorbirsüreçveherkesledehemengerçekleşmesimümkünolmuyor.Zorbirkapıamaanahtarıinsanınkendisinde.Buanahtarınadınadaselamlaşmadiyoruz.Hiçtanımadığımızbirin-sanamerhabademekgirdiğimizortamlardakiinsanlarlaselamlaşıptokalaşmaksesimizinbede-nimizinsıcaklığınıkarşıtarafaaksettirmekiletişiminbaşlangıcındakiobuzdankalelerieritecektir.Sonrasındatanışma,derkenkoyubirsohbetalırbaşınıgider.

Çoğu çekiniyoruz diğer insanlarla iletişime geçmekten. Yüzyüze baktığımız kapı komşumuzubile tanımıyoruz. İnsanlarakarşı okadaryabancıyızki.Bazenbiryerdebiramaçdoğrultusundatanıştığımızinsanlarıtekrargörmektenhazzetmiyoruz.Yadaherhangibiryerdekarşılaştıysakta-nımamazlıktangelipyolumuzadevamediyoruz.Uzunzamandırgörmediğimizarkadaşımızbizete-lefonaçıyorduyuyoruzbirşeyisterdeyiptelefonacevapvermiyoruz.Bazentelefonuaçıpkonuşmazahmetinekatlanıyoruzbuseferdeaileceveyatekbaşınagörüşmeisteğinekarşıtürlümazeretleruyduruyoruz.

DEĞERLER

36

Eskidenmisafiriçokolanevleregıptaylabakılırmış.Misafirdemekbereketdemekmiş.Kalaba-lığınolduğuhanelerde,sesinolduğuevlerdepaylaşımvarmış,hoşsohbetvarmış.Şimdievlerimizsessizliğebüründü,apartmanlarkocabirermezarolarakduruyorönümüzde,şehirlerbüyükbirermezarlıksanki.Yaşayanölülerdiyarındaherkessolukalıpverdiğinizannediyoramahareketedenyalnızca bedenlerimiz olmuş. Kapımızı kimsenin çalmasını istemiyoruz, biraz kafamı dinleyeyimşemsiyesialtındayalnızlığımızasığınıyoruz.Bizdenbirşeyisteyeceklerdiyeödümüzkopuyor.İkramkelimesininkökündekikerem(cömertlik)sıfatınagönüllerimizdeğmezolmuş.Verenelalaneldenüstündürifadesisadecedillerdemakesbuluyor.

Eyyalnızlığınınçoraktopraklarındakısırbirgeleceğibiriktirensen.Bugünevdençıkmadanevvelbiraynayabak.Yüzündekişuasıkifadeyigüleryüzünrengarenkboyalarınadaldırveöylesokağaçık.Eykendikaranlıkdünyasınıngirdabındakulaçatmayaçalışansenevininkapısınıaçdakarşıkomşu-nunkapısınıçal.Elindekekkurabiyedolubirtabaklabengeldimmisafirkabulediyormusunde.Eytanınmamakiçinköşebucakinsanlardankaçansenbugünherkeseselamvertanıdığıntanımadığınherkese.

Bak!şimdidahayaşanılırbirdünyakurdunkendine.Kültürümüzebaktığımızzamanmisafirlikleilgilibirçokatasözü,deyim,gelenekvb.özelliklerigörebiliriz.

1)”MisafirOdası”:Mutlakaherevinbirodasıgelecekmisafirleriçinayrılır.Odaengüzelşekildedüzenlenir.Misafirdışındakimsegiremezoodaya.

2)”TanrıMisafiri”:Gelenkişininkimolduğuönemlideğildir.ÇünküoAllahtarafındangönderilmişbirmisafirdir.MisafirehizmetAllah’ahizmettir.Misafiraslageriçevrilmez.

3)”MisafirBereketi İleGelir”:Misafir sıkıntı getirmez.Misafir ev halkını zor duruma sokmaz.Çünküokendibereketiilegelir.

Vebirsürügeleneğimiz………….PekiŞimdi?Bugüzelözelliğimizihalakoruyabiliyormuyuz?Yoksaİşstresiiçindebunlarıunuttukmu?Misafirgeldiğizamanseviniyormuyuz?Yoksabiranöncegitmesiiçinduamıediyoruz?

YARDIMLAŞMADERTLERE ORTAK OLMA

Aydınlanmaçağı insanlar içinaklınvebiliminyolunuaçtı.Kendikendininfarkınavaran insanaklıngücününsınırlarınızorladı.Yenibuluşlaryeniimkansahalarıinsanoğlununufkunuaçtı.Bunlaryaşanangüzelgelişmelerdiamamaneviyöndekayıplarbaşgösterdi.Bencilsadecekendinidüşü-neninsanlarpeydaoldu.XX.veiçindeyaşadığımızXXI.Yüzyılbencilliğinferdiyetçiliğinzirveyaptığızamandilimleriolaraktarihtekiyerinialdıhaladaalmayadevamediyor.Bugelişmelerdendünyadayaşayantümdevletvemilletlerazveyaçoketkilendi.

Köküçokderinlerdeolanvetarihsahnesindeadınıheppozitifgelişmelerinbaşaktörüolarak

DEĞERLER

37

duyupbildiğimizatalarımızyaniTürkleronlarıngeçmiştengünümüzetaşıdığıTürkkültürüdebun-dannasibinialmıştır.Bireycilikdedikyabencillikyalnızcakendinidüşünmededikyabunlarınbizimkültürümüzdekivarlığıtarihdenilenzamansalgöstergedeçokyenidir.Bizdegeçmiştenbugünebiraradaolma,paylaşma,yardımlaşmakültürühiçbirtoplumdaolmadığıkadarfazladır.Buçerçevedesöylenmişatasözlerindentutundayaşanmışvekurgulanmışvakalararastlamakmümkündür.”Dü-şeneyardımeliuzatmak”“Komşukomşununkülünemuhtaçtır.”“Birelinnesivarikielinsesivar.”hatırlayabildiklerimdenyalnızcabirkaçı.

Negüzelbirduyguduryardımlaşmak,paylaşmak.Çevremizdemuhtaçbirinsangördükmüya-nınagidipbireksiğinvarmıdiyesormak.Eleleveriroişindeüstesindengelirizdiyebilmek.Bugünsanayarınbanakabilindenvecizbirifadeninpeşinetakılıpbirşeybeklemedenyaralarısarmak.

Hatırlarımmahallemizdeyaşlı,kimikimsesiolmayanyaşlıbirkadınvardı.Kendiişinikendigö-remediğiiçintümmahalleliarasındaanlaşıphergünsıraylakadınınevineyardımagiderlerdi.Kimiyemekyapıpgötürürkimigiymediğielbiselerinipoşetedolduruponaverirdi.Anlayacağınızkadınınyalnızlığınıvemuhtaçlığınıbirnebzeolsunhafifletmektimaksat.

Çokdeğildahageçensenedersinegirdiğimsınıfınöğrencileribenbirşeydemedenyanımagelipihtiyacıolanarkadaşlarınayardımdabulunmakiçinönayakolmamıistediler.Çokduygulanmıştım.Negüzelbirşeydigepegençinsanlarınetraflarınakarşıtakındıklarıbuduyarlıtutum.

Bunlarbizzatyaşadıklarımbirdeduyduklarımvar.Biliyorumkihepinizinyaşadığıveduyduğubutürdenvakalarmevcuttur.

Böylebirtoplumdayaşamakyardımseverinsanlarınsayısınınfazlacaolduğunubilmekkomşusuaçken tokyatanıAllahsevmezdüsturunubenimseyenlerinarasındanefesalıpvermekkişiyigü-vendehissettiriyor.Yarınbaşımızabirfelaketgelseyardımeliniaçıpbekleyeninsanlarınolduğunugörmekyarınaumutdolugözlerlebakmamızısağlıyor.Kocaeli,Düzce,Vandepremlerigibifelaket-lerdebaşarılıbirsınavverenbutoplumdünyanınimrenerekizlediğibiryardımlaşmavepaylaşmaiçgüdüsünesahip.

Bizibizyapandeğerlerindirenişineortakolmak-helekibuzamandavebuşartlarda–hazine-lerinendeğerlisiolsagerek.

TEMİZ OLMAİKİMİZ DE ÖNEMLİYİZ

Baharveyazaylarınabayılırdık.Dışarıdaneveancakyemekyemekiçingelirdik.Vaktimizinçoğuarkadaşlarlakurduğumuzoyunlarınpeşisıraakıpgiderdi.Akşamoldumubabamıziştengelirbirazsonraannemizinsesikulaklarımızdayankılanırdı.Oyunbitecektivehepimizevlerimizegirecektik.Öyledeolurdu.Sofrakuruluryemekiçinherkesinsofrayaoturmasıbeklenirdi.Önceannemsorardısonrababam:Dışarıdangelinceelleriniyıkadınmıdiye.Evetderdimgeçiştirirdim.Babamyalanımıyakalarelimikoklayıpbenigeringeribanyoyayollardı.Ellerimisabunlarkennegereğivardiyedüşünmedendeedemezdim.

DEĞERLER

38

Yemekleryenilirdi,karınlardoyurulurdu.Yinetelkinlerbaşlardı.Hadioğlumderdiannemelleriniyıkageldişlerinifırçalamayıdaunutma.İşteellerdensonrabirdedişlerçıkmıştıpiyasaya.Onudabinderedensugetirerekyapardımyapmasınaamadüşünmedendeedemezdim.

Tırnaklarımuzardıannembenikarşısınaoturtur çıt çıt sesikulaklarımdatırnaklarımıkeserdi.Ayaktırnaklarımkesilirkençokacırdı.Oyüzdençokkorkardım.

Okulabaşladım.Yeniarkadaşlarımoldu.Öğretmenimiçokseviyordum.Birgündersteöğretme-nimizbedentemizliğindenbahsetti.Eldiştırnaktemizliğinitektekayrıntılıbirşekildenedenlerinidesıralayarakbizlereanlattı.Anlatırkenbeniörnekgösteriyordu.Çokhoşumagitmişti.Gururlan-mıştım.

Ogünevegelinceannemesarıldım.Onateşekkürettim.İnsanlarbazışeylerinanlamınageçvarabiliyor.Farkınavarıncadaişiştengeçebiliyor.Temizlik

deonlardanbiri.Bazengereksizgörülebiliyor.Çoğumuzüşendiğimizdenbedentemizliğimizileilgiligerekliolanvazifeleriyerinegetirmiyoruz.Aslındaböyleyapmaklahemkendisağlığımızıhemdebaşkalarınınsağlığınıtehlikeyeatıyoruz.

Haftadabir iki kerebanyoyapmakevdençıkmadanevvelgüzelkokular sürünmek,gündeenazikikezdişlerifırçalamakçokaşırıyakaçmadanellerimzisabunlusuylayıkamakkendimizeolanbakışımızıdeğiştirecektir.Aynışekldeinsanlarınbizebakışıdadeğişecektir.

Şimdiyekadarhepbedentemizliğinevurguyaptık.Çevretemizliğinideunutmamaklazımgeli-yor.Amaçevreyitemiztutmanınyoludakişininkenditemizliğinevediğiönemdengeçiyor.Hepimizbiliyoruzkibizlerdünyadangöçüpahreteintikaledincedünyanınsonugelmeyecek.Bizdensonraçocuklarımızbudünyadayaşayacak..Onlaratemizbereketlibiralanyaşanılasıbircoğrafyabırak-makdaçevremizegöstermişolduğumuzyakınilgivealakaylamümkün.

Ozamanneyapmalı?Yerlereçöpatmamalıyız.Tutumluolmalıisrafetmemeliyiz.Tasarrufumuz-daolaneşyalarınkullanımınadikkatetmelionlarıhorvekabakullanmamalıyız.Doğanınbizetah-sisedilmeğinibilerekormanlarımızasularımızayeşilalanlarımızasahipçıkmalıyız.

İsterkişininkenditemizliği isterseçevretemizliğihiçfarketmezkişininkendisineveetrafınasaygısıvarsabunlardanödünvermeyeceğisugötürmezbirgerçektir.Gelinyaşanılasıbirdünyanınvarlığınaolansaygımızıgösterelimvehepbirlikteberabercetemizbirdünyanınmühendisleriolalım.

HOŞGÖRÜHEPİMİZ İNSANIZ

VeAllahinsanıyarattı.Onuyaratırkenmayasınadiğercanlılardaolmayanunsurlarekledi.Maya-nıntemelöğesitopraktıçamurdu.Bilenlerinizbilirtopraktevazununalçakgönüllülüğünsimgesidir.Çünkü toprakyeryüzüdür ve altta aşağıdadır. İnsan dayeryüzünde tevazu ve alçakgönüllülüğünsomutlaşmışresmiolarakvarolmuştur.

DEĞERLER

39

Tevazusahibiinsankendidışındakilerekarşıgururvekibirsahibiolmayaninsandır.Başkalarınayüksektenbakmaz.Kimseyimalımülkümaddikazancınoktasındadeğerlendiripdeonagöredav-ranmaz.Oşöyledüşünür:Hepimiziyaratanaynıamaçdoğrultusundaveaynıhalüzreyarattı.

Gelgelimetrafımızdaöyleinsanlargörüyoruzkidiğerinsanlarıbakışlarıylaaşağılamakta.Kibirvegururonlarıngözleriniokadarköretmişkikıymetverdiklerideğerlermaddeboyutlarınıaşa-mıyor.Somutolanvepahasıbulunanherşeyonlar içindeğerliykensoyutolupmaneviyatla ilgiliolanlar değersiz. Sabır ve hoşgörünün eteklerinde bile dolaşamayan bu insanlardan farklılıklarakarşıanlayışbeklemek,çevrelerinegülengözlerlebakıpağızlarındanbirkaçgüzelsözdökülmesiniummakhayalolsagerek.

Oysainsanlarınbirbirinianladığıkimseninkimseyiincirçekirdeğinidoldurmayacakmeselelerdendolayıkırmadığıbirdünyadüşünmekzormu.Ağızlarımızıgüzelkelimelerealıştırmakdilimizitatlısözcüklerle tatlandırmakdüşmü?Tabikihayır.Eğer insansakbupotansiyelhepimizdeherkestezatenvar.Önemliolanalçakgönüllülüknoktasındakigücümüzüaçığaçıkarmakvegururubirkenarabırakıpinsanlarlaöyleiletişimegeçmek.

DedikyaAllahinsanlarıeşityarattı.Onlaraakıliradesağduyuverdi.Herinsanmelekeleriniaynıkıvamdakullanmadı.Toplumdakisosyalstatüfarklılıklarıböyleceoluştu.Kimizenginoldukimifakirkimiaydınoldukimicahil.Amadeğişmeyeninsanolmadurumuydu.İnsanolmayıunuttuğumuzandabakılardeğişti.Sencahilsindeyiponunlakonuşmadılar,senfakirsindeyiponuaralarınaalma-dılar.Sankifarklılıklaronlarataenbaşındanverilmişgibidüşünerekhareketettiler.

Herkesihoşgörmeklazım.Okuldaysakveöğretmenseköğrencilerimizihoşgörmeklazım.Trafik-teysekvearabasürüyorsakdiğertaşıtlarınsürücüleriniyayalarıhoşgörmeklazım.Siyasetyapıyor-sakpartibaşkanıysakdiğerpartilerionlarınsavunduğufikirlerihoşgörmeklazım.Futbolaşığıysakherhangibirtakımıntaraftarıysakkendidışımızdakitakımtaraftarlarınıhoşgörmeklazım.Anneysekbabaysak çocuklarımızıhoşgörmek lazım.Doğayıhoşgörmek lazımhayvanlarıhoşgörmek lazım.İnsansakeğertüminsanlarıhoşgörmeklazım.

ADİL OLMABİLMEK LAZIM

Bugünküinsanınenbüyükeksikliklerinenbirtanesidehaklarınıtamolarakbilmemevebilme-mezliğindoğurduğuhaklarınısavunamamadır.Kurallarvekaidelertoplumsalhayatınnizamınısağ-lar.Tektekherferdinhemkişiselhemdetoplumsalhaklarımevcuttur.Yazılıhükümlerçerçevesindehaklarınınsınırlarıçizileninsanbazensınırlarınınboyutlarınoktasındatökezlemeleryaşar.Haddiniaştığızamanlarolduğugibihakkıolanıalmakeldeetmekaçısındandamaalesefkibilgisizdir.Freniolmayan bir arabamisali ne bileyin acemi sürücünün pedallara olan yabancılığı gibi durumlarlasomutlaştırabileceğimizbudurumkazalarıdaberaberindegetirir.

Haklarınıbilmemehaklarınısavunamamakişinintarafsızlığınıyitirmesinedoğruluktanayrılma-sınaçıkarcıbirkimliğebürünmesineyolaçtığıgibihaksızlıklarakarşıdikdurabilmesinedeengel

DEĞERLER

40

teşkil eder. Sınırları belli karaparçasındayaşadığınızı düşünün.Belli olan sınırlarınızamüdahaleolduğundahemenmüdafadurumunageçersiniz.Çizgilerinizbelliolduğundannezamannetürlühareketedeceğinizibilirsiniz.Birdetamtersinidüşünün.Ozamanzaafiçerisindesinizdirvekolaybirşekildesindirilirsiniz.

Doğruolanısöylemektarafsızolaraksorunlarayaklaşmakçıkarcılığıbirkenarabırakıpolanıdil-lendirmekzorolmasagerek.Bilgilivatandaşlarhaklarındanhaberdarolanbireylerzatenhaksızlıklarkarşısındasesçıkarabilmegücünüdekendilerindebulurlar.Onlarabugücüverenfarkındaolmaktanbaşkabirşeydeğildir.

Kaçımızhaksızlıklarkarşısındaavazımızçıktığıncabağırabiliyoruzvekaçımızçıkarlarımızatersgelsedesezarınhakkısezaradeyipolanbitenenoktakoyabiliyoruz?Kaçımızkuyruğunenarka-sındaykenarayaadamsokupönleregeçmealışkanlığınıyoksayabiliyoruz?Kaçımızsıramızıngaspedilipuyanıkkişilertarafıncahakkımızınyendiğinibilipmüdahalegereğinikendimizdebuluyoruz?Sorularuzayıpgideramauzamamasıgerekenbutürdenyaklaşımlarındüşüncelerinvarlığıdır

Amacımkaramsarbirtablonunressamlığınıyapmakdeğil.Biraradayaşamakültürününinsanayüklemişolduğuvazifelerinöneminevurguyapmak.Kabakuvvetinhükmünüyitirdiğibenimdayımvarseninvarmısaçmalığınınsonbulduğuarayaadamsokuphakyemeaptallığınınbittiğigerçekveyaşanılasıbirtoplumunvarlığınadikkatçekmektir.

Sizsizolunhaksızlıklarkarşısındasusmayın.Doğrubildiklerinizdenödünvermeyinamakörükörünedesabitfikirlerebağlanıpesaretzincirlerinitakmayın.Benbendeyipbaşkainsanlarıyoksayarakhareketetmeyin,anlaşmazlığadüşeninsanlarınarasınıbulmaksizedüştüğündetarafsız-lığınızıkoruyun.

DEĞERLER

41

SORUMLULUK - DUYARLILIK• Başağıniyiyetişmesineengel,zararlıotlardeğilçiftçininihmalidir. (KONFÜÇYÜS)• Yalnızyaptıklarımızdandeğil,yapamadıklarımızdandasorumluyuz. (MOLİERE)• Çözümdegörevalmayanlar,sorununparçasıolurlar. (GOETHE)• Önemlibiriolmanınbedelisorumluluktur. (CHURCHİLL)• Özgürlük,sorumlulukgetirir.İnsanlarınçoğununözgürlüktenkorkmasıbundandır. (Bernard SHAW)• Özgürlükbirkerekazanılıpilelebetmuhafazaedilemez.Onuhernesil,hergünyenidenkazanmak

zorundadır. (EİSENHOWER)

ÖZGÜVEN• Kendiyıldızınıizle,şanlıbirlimanavarmaktagecikmeyeceksin. (DANTE)• Kendinegüvenenherkesdünyayıyönetebilir. (VOLTAİRE)• Olguninsangüzelsözsöylemesinibileninsandeğil,söylediğiniyapanveyapabildiğinisöyleyen

insandır.

(KONFÜÇYUS)

TEMİZ OLMA• Evinitemiztutkonukgelir;kendinitemiztutölümgelir. (ATASÖZÜ)• Temizlikimandangelir. (HZ. MUHAMMED)• Temizlikveyoksulluk,kötülükyaptıranzenginliktendahahayırlıdır. (HZ. ALİ)• Kirletmemek,temizlemektendahakolaydır. (G. HAUPTMANN)

ÖRNEK ATASÖZÜ ve ÖZDEYİŞLER

42


SAYGI• Dostluktansaygıyıkaldıranonunenbüyüksüsünükaldırmışolur. (ÇİÇERO)• Anababanısayarsan,oğlundandasaygıgörürsün.Saygıvesevgininbiraradabulunduğutop-

lumlaruzunömürlüolurvehiçbirzamankargaşaiçinedüşmez.Otoplumdasaygıvesevginezamankayboluriseozamanotoplumçöker.

(MEVLANA)• Yaşlılarasaygıgösterenkimseye,ihtiyarladığızaman,AllahTeala,saygıgösterecekkimseleryaratır. (HZ MUHAMMED)• İnsanlarınsaygıveşerefinin,itaatveuyumununkendindenmaddetendeğil,manenyüksekolan-

lariçingösterilmesiinsanruhunungereklerindendir. (ATATÜRK)• Oğul!Ananı,Atanısay!Bereketbüyüklerleberaberdir. (OSMAN GAZİ)

CÖMERTLİK• Cömertlikgözkamaştırıcıhediyelervermekdeğil,zamanındavermektir. (J. BRUYEZİ)• Elisıkıvarlıklınınkonuğuolmaktansaeliaçıkyoksulunkonuğuolmakyeğdir. (ATASÖZÜ)• Akmayançeşmeninyanınakimsegelmez. (ATASÖZÜ)• Açdoyuranaçkalmaz. (ATASÖZÜ)• Azsadakaçokbeladefeder. (ATASÖZÜ)• Birelinverdiğiniöbürelinduymasın. (ATASÖZÜ)• Gönülsüzverilensadakadanhayırgelmez. (ATASÖZÜ)• Kapıdanalacaklıbakarken,penceredensadakaverilmez. (ATASÖZÜ)• Verenelalaneldenüstündür. (ATASÖZÜ)• Ekmeğinikatığınadenkedenmuhtaçolmaz. (ATASÖZÜ)

43

HOŞGÖRÜ - ALÇAKGÖNÜLLÜLÜK• İyigeçinme,ikikişininkusursuzolmalarıyladeğil,karşılıklıbirbirininkusurlarınıhoşgörmeleriyle

olur. (A.TOQUEVİLLE)• Aşırıtevazununda,gururgibikendisinemahsustehlikelerivardır. (J.J.ROUSSEAU)• Alçakuçanyücekonar,yüksekuçanalçakkonar. (ATASÖZÜ)• Başakbüyüdükçeboynunueğer. (ATASÖZÜ)• Abdalatabinincebeyoldumsanır,şalgamaşagirinceyağoldumsanır. (ATASÖZÜ)• Mağrurolmapadişahım,sendenbüyükAllahvar. (ATASÖZÜ)• Yoğurdumkara(ekşi)diyenolmaz. (ATASÖZÜ)• Zenginliğinleövünmebirkıvılcımyeter,güzelliğinleövünmebirsivilceyeter. (ATASÖZÜ)• Bazıkimseler,güllerindikeniolduğundanyakınırlar.Ben,dikenleringülüolduğunaşükrederim. (Alphonso KARR)

GÜVENİLİR OLMAK• Güvenilmek,sevilmektendahabüyükbiriltifattır. (George MACDONALD)• Birinsanıdoğruyapmakisterseniz,onagüveniniz;düzenbazyapmakisterseniz,onagüvenmeyiniz. (Bernard SHAW)• Herzamangüvensizlikgöstermek,herzamangüvenmekkadarbüyükbiryanlışlıktır. (GOETHE)• Heradamınipiylekuyuyainilmez. (ATASÖZÜ)• Kurttançobanolmaz. (ATASÖZÜ)• Emanetehıyanetolmaz. (ATASÖZÜ)


44

ÇALIŞKANLIK• Yarın,yorgunkimselerindeğil,rahatlarınakıyabilenlerindir. (Nurullah ATAÇ)• Tohumuek,vermezsetoprakutansın. (Necip Fazıl KISAKÜREK)• Çalışanlarkötülükdüşünmeyevakitbulamazlar.Çalışmayanlarise,kendilerinikötülüktenkurta-

ramazlar. (HZ. ALİ)• Deha,birişebaşlamakiçingereklidir,ancakoişibitirmekiçinçalışmakşarttır. (J.JOUBERT)• Dünyaherkeseyetecekkadarbüyüklükte.Onuniçinbaşkasınınyerinikapmaktansa,çalışarakger-

çekyerinizibulun. (C. CHAPLİN)• Yalnızbirtekşeyeihtiyacımızvardır;çalışkanolmak.Servetveonundoğalsonucuolanrefahve

mutluluk,yalnızveancakçalışanlarınhakkıdır. (ATATÜRK)• Hırs,bir tekneninyelkeninişişirenrüzgarabenzer.Fazlası tekneyibatırır,azıdatekneyiolduğu

yerdesaydırır. (VOLTAİRE)• Arzuettiğimizbazışeyleresahipolmamaksaadetinbirparçasıdır. (B.RUSEL)• Güneşisağelime,ayısolelimeversenizdedavamdanvazgeçmem. (HZ. MUHAMMED)• Başarıyaulaşamamışinsanlarınyüzdedoksanıyenilgiyeuğramamıştır;sadecepesetmiştir. (Paul MEYER)• Devlergibieserlerbırakmakiçin,karıncalargibiçalışmaklazım. (Necip Fazıl KISAKÜREK)• Adamadevletkendiayağıilegelmez. (ATASÖZÜ)• Ağustostabeynikaynayanınzemheridekazanıkaynar. (ATASÖZÜ)• Çalışandağaşmış,çalışmayanyolşaşmış. (ATASÖZÜ)• Doyuncayakadardeğil,ölünceyekadarçalış. (ATASÖZÜ)


45

• İşleyendemirpastutmaz. (ATASÖZÜ)• Kazananınmalıartar,kazanmayanınderdi. (ATASÖZÜ)• Senişibırakmayıncaişsenibırakmaz. (ATASÖZÜ)•Zahmetinnoktasıkalkıncarahmetolur. (ATASÖZÜ)

MİSAFİRPERVERLİK• Gülümseme,ikiinsanarasındakienkısamesafedir. (Victor BORGE)• Birgüzelsözsöylemesanatıvarsa,birdegüzelanlamavedinlemesanatıvardır. (EPİKTETOS)• Dinlemek,gösterebileceğiniznezaketinenyükseğidir. (D. Carnegie)• Enbüyükvazifemiz;kulaklarımızısöylediklerimiziduymayaalıştırmamızdır. (S.J.HARVİS)

ŞEFKAT-MERHAMET• İkiçeşitacımavardır:Birimerhem,ötekizehirdir,birincisidostlarımızın,ikincisidüşmanlarımızın

acımasıdır. (Charles SUMMER)• Yalnızsadakavermeklekalmayın,acıyınızda...Istıraplarıdindiren,paradançokşefkattir. (J.J. ROUSSEAU)• Şefkatöylebirdildirkisağırdaişitebilir,kördeokuyabilir. (Mark TWAİN)• Eyoğul,üçkişiyeacı;cahilarasındakialime,zenginkenfakirdüşenevehatırlıikenitibarınıkay-

bedene. (Şeyh EDEBALİ)• Merhamet,herzamanintikamdandahaasildir.Merhametısmarlamaolmaz,tatlıbiryağmurgibi

göktendüşer,verenedealanadafaydalıdır. (W. SHAKESPEARE)


46

VATANSEVERLİK• Vatanınıençoksevengörevinieniyiyapandır. (ATATÜRK)• Vatan,çalışkaninsanlarınomuzlarıüstündeyükselir. (Tevfi k FİKRET) • Vatanındaölmeyenikikereölür. (İ. Habib SEVÜK) • Vatansevgisiahlaktaiyiliği,ahlaktaiyilikdevatansevgisinimeydanagetirir. (MONTESQUİEU) • Vatanbirmilletinevidir. (Ahmet MİTHAT) • Milletehizmetetmekistiyorsan,elindengelenişlebaşla… (İsmail GASPIRALI)• Bendeneğerimiisteyinizvereyim,atımıisteyinizvereyim.Fakatvatanımdanhiçkimsebirkarış

toprakistemesinveremem. (METE HAN)• Herkesulusalgörevinivesorumluluğunubilmeli,memleketmeseleleriüzerindeodüşün-

ceyle,düşünüpçalışmayıgörevedinmelidir. (Mustafa Kemal ATATÜRK)

ADİL OLMA•Kuvvetedayananadaletaciz,adaletedayanmayankuvvetzalimdir. (PASCAL)• Haksızlığasapıpbütüninsanlarsenitakipedeceğine,adaletlehareketediptekbaşınakal,dahaiyi. (GANDİ)• İyiolmakkolaydır,zorolanadilolmaktır. (Victor HUGO)• İyivekötüyeeşitdavranmakiyininşevkinikırar,kötüyecesaretverir. (HZ. ALİ)• Doğruluğayapışınziradoğruluk iyiliğegötürür,iyilikdesizicennete iletir.Yalandankaçınınzira

yalankötülüğegötürür,kötülükdecehennemeiletir. (HZ. MUHAMMED)• Birinsanındostlukderecesinitayinetmekistermisiniz?Menfaatinehafifçedokununuz. (R.N. EVRİMER)


47

• Başkasıdüştümü“çürüktahtayabasmasaydı”deriz;kendimizbastığımızzamandüşüncetah-tanınçürükçıkmışolmasındanşikayetederiz.

(Cenap ŞAHABETTİN)• Yalnızkendisinidüşüneninsan,yumurtasınıpişirmekiçinkomşusununeviniyakar. (BACON)

VEFALI OLMA• Vefaarkadaşınayaptığıniyiliğiazgörmek,onunyaptığınıçokbilmektir. (ANONİM)• Vefahastalıktadostunyanındaolmakacıyı,ağrıyı,ezayıpaylaşmaktır. (ANONİM)• Vefaarkadaşındostuyladüşman,düşmanıyladostolmamaktır. (ANONİM)• Nankörinsan,herşeyinfiyatınıbilenfakathiçbirşeyindeğerinibilmeyenkimsedir. (Oscar WILDE)

YARDIMLAŞMA-PAYLAŞIMCI OLMA• Benövünülecekbirşeyyapmadım.Zafermilletindir.Bensadecesizleringörüntüsüyüm.Övülme-

sigereken,milletinSakarya’danİzmir’edoğruçarıksızkoşanMehmet’idir. (ATATÜRK)• Birmumdiğermumututuşturmaklaışığındanbirşeykaybetmez. (MEVLANA)• Düşeninelindentutkisendedüştüğünzamanelindentutacakbirelbulasın. (Ali Fuat BAŞGİL)• İnsanlarınenhayırlısıinsanlarayararlıolandır. (HZ. MUHAMMED)• İnsanlar,birbirlerineyardımdanelçektiklerigüninsanlıkyokolur.Karşılıklıdayanışmaolmazsa

toplumlarolmaz. (Walter SCOOT)


48

SEVGİ• Allah’ınrızasıanababanınrızasındadır.Allah’ıngazabıdaanababanıngazabındadır. (HZ. MUHAMMED)• Yalnızsenisevenlerisevmeksevgideğildeğiştokuştur. (Cenap ŞAHABETTİN)• Yaşlandığındaçocuklarındanbeklediğinşey,seninbabanayaptığınolmalıdır. (PİTACUS)• Dostluğunkusurlarınıonayalnızkensöyle,başkalarınınyanındaiseonuöv. (ARİSTO)• Gerçekdostlariyigünlerinizdedavetedincesiziziyaretederler,karagünlerinizdedavetsizgelir-

ler. (THEOPMRASTUS)

SABIRLI OLMA• Sabırönceleriinsanazehirgibigörünür,fakatbunuhuyedinirsebalolur. (Sadi-i ŞİRAZİ)• Enfazlaileriyegidenok,enfazlageriyeçekilmişyaydançıkar. (ANONİM)• Herşeyinanahtarı,sabırdır.Civcivi,yumurtalarıkuluçkayayatırarakeldeedersiniz;yumurtalarıkı-

rarakdeğil. (Arnold GLASSOW)• Taşıdelensuyungücüdeğil,damlalarınsürekliliğidir. (Latin Atasözü)• Günesarılınveyarınamümkünolduğukadarazgüvenin. (HORACE)• Zamanparayabenzer,lüzumsuzyeresarfedilmedikçedaimayeter. (KONFÜÇYÜS)• Aleladebirinsan,zamanınınasılsarfedeceğinidüşünür,akıllıinsanisenasıltasarrufedeceğini. (SCHOPENHAUER)


49

SORUMLULUK VE DUYARLILIK

KAPLAN VE AİLESİBirormandakaplanailesiyaşamaktadır.Birgünbuaileninbiryavrusuolur.Babakaplanbudu-

rumaçoksevinirvedişikaplana:“Bizimoğlanbirkahramanolacak.”Der.Yavrubirazbüyüdüğündeannekaplanbabayımemnun

etmekiçinavladığıavıyavrusunaverip,onubabasınagöstermesiniister.Bababunugörüncesevinirve“Benimyavrumbirkahramanoldu.”der.

Annekaplanbabanınsevincinigörüncebunuhergünyapmayakararverir.Derkengünlerdenbirgünbabakaplanölürveannekaplanyavrusundanavlanmasınıister.Ancakyavruannesine:“Annesenbanaavlanmayıöğretmedinki,bennasılavlanırım?”der.

Anneyavruyahakverirveavlanmayadevameder.Budurumböyledevamederkenbirgünannekaplandaölür.Yavrukaplançokşaşırır,neyapacağınıbilemezveormandakikurtların ,tilkilerinveçakallarınartıklarıylakarnınıdoyurmayabaşlar.Böyleceyavrukaplanhayatınınsonunakadaror-mandakihayvanlarınalayettiğibirkaplanolarakhayatınısürdürür.(Çocuklarımızaküçükyaşlardanitibarensorumlulukvermeliyiz.İlerlemeleriniengelleyecekşekildeonlarakolkanatgermek,onlarıngelecektehiçbirşeyyapamamasınasebepolabilir.Yapmamızgerekenküçüksorumluluklarvererekonlarıbüyüksorumluluklarahazırlamaktır.) Düşündüren Öyküler-OĞUZ SAYGIN

FISILTI VE TUĞLAGençvebaşarılıbiryönetici,yeniJaguar’ıylabirmahalledenhızlıbirşekildegeçiyordu.Parketmiş

arabalarınarasındanyolaanidençıkabilecekçocuklaradikkatediyorduvebirşeygördüğünüsanarakyavaşladı.Arabaylacaddedenyavaşçageçerkenhiçbirçocukgöremedifakat,

arabasının kapısınabir tuğla atıldığını fark etti. Aniden arabasını durdurarak tuğlanın fırlatıldığıyeregeridöndü.Arabadanindi,oradabulunanküçükbirçocuğututtuveonuparketmişbirarabayadoğruiterekbağırmayabaşladı;“Bununedenyaptın?Sendekimsin,neyaptığınınfarkındamısın?”İyicesinirlenerekdevametti:“Buyenibirarabaveatmışolduğunbutuğlabanaçokpahalıyamalolacak.Bununedenyaptın?” Çocukyalvararak cevap verdi: “Lütfenefendim. Çoküzgünümamabaşkaneyapabilirdimbilmiyordum.Eğertuğlayıfırlatmasaydımkimsedurmazdı.”Parketmişbirarabanınarkasına işaretederkençocuğungözyaşları çenesinesüzülüyordu.”Kardeşimkaldırımınkenarındanyuvarlandı ve tekerlekli sandalyesinden düştü, ben onu kaldıramıyorum. Lütfen onutekerleklisandalyesineoturtmamiçinbanayardımedermisiniz?Benimiçinçokağır.”Budurumdansondereceduygulanangençyönetici,boğazındabüyüyenyumruyuzarzordaolsayutkundu.Yer-

ÖRNEK HİKAYE ve YAZILAR

50

dekigencikaldırarak,tekerleklisandalyeyegerioturttu.Mendiliyle,çizikveyaralarısildiveadamınciddibiryarasıolupolmadığınıkontroletti.Küçükçocukgençyöneticiyedönerek“teşekkürederimefendim,Allahsizdenrazıolsun”dedi.

Gençyönetici,küçükçocuğun,ağabeyinikaldırımdanevinedoğrugötürmesiniizledi.Bulunduğuyerdenarabasınageridönmesioldukçauzunsürmüştü.Uzunveyavaşbiryürüyüştü.Gençyönetici,kapıyıhiçtamirettirmedi.Kapıdaoluşançöküğü,hayatınıbirisininkendisinetuğlaatmasınıgerek-tirecekkadarhızlıyaşamamasıgerektiğinihatırlatmasıiçinöylecebıraktı.

Allah,ruhunuzafısıldarvekalbinizekonuşur.Bazen,dinleyecekkadarzamanınızolmadığındaise,sizebirtuğlafırlatır.İsterfısıltıyı,istertuğlayıdinleyin.Tercihisizyapın...

“BİZ SENİ UYANIK BİLİRDİK...” İstanbul’dakenarsemtlerdenbirindeoturanyaşlıbirkadın,padişahınhuzurunaçıkmakistediği-

nisaraydakigörevlilerebildirmiş.Bununüzerinesultanınkarşısınaçıkarılmıştı.Yaşlıkadın:Evininsoyulduğunuvebuolaydanpadişahınsorumluolduğunusöyleyerek,şikayettebulunur.

BununüzerinehiddetlenenKanuni:-Banabakkadın,senniçinbukadarderinuykuuyudundaevininsoyulduğunuduymadın?de-

yince,yaşlıkadın:Padişahım!Kusurabakma,bizseniuyanıkbilirdik,onuniçinevimizderahatuyuyordukder.Bu

cevapüzerineKanuniutanarak:-Haklısınızdiyerek,kadınınçalınanmallarınınbedelinikendimalındanöder.

DUYARSIZLIKNewYork’ta bir yayınevinde redaktör olarak çalışan 51yaşındaki GeorgeTurklebaum,geçirdiği

kalpkrizisonucuhayatınıkaybetmiş.Buolayındiğermilyonlarcakalpkriziyleölümdenfarkınedirdersiniz?

23kişiylebiraradaçalıştığıaçıkofiste,adamınkalpkrizindengittiğitam5günsonrabirisininyanınagidip“iyimisiniz?”diyesormasıylafarkedilmiş.

Patronu,şirkette30yıldırçalışanGeorge’ninsabahofiseenerkengelipakşamengeççıkanela-manolduğunu,etrafındakilerlekonuşmadanbütüngünsadeceişiyleilgilendiğinisöylemiş.Bune-denledeherzamankigibimasasındabiryazıokuduğusıradakalbiduraraköldüğündenkimsenindikkatiniçekmemiş.


51

SON SORUOkuldakiikinciayımda,hocamıztestsorularınıdağıttı.Benokuluneniyiöğrencilerindenbiriy-

dim.Sonsoruyakadarsolukalmadangeldimveoradaçakıldımkaldım.Sonsoruşöyleydi:“Hergünokulutemizleyenhademekadınınilkadınedir?..”Buherhaldebirçeşitsakaolmalıydı.Kadınıyerlerisilerkenhemenhergüngörüyordum.Uzun

boylu,siyahsaçlıbirkadındı.50lerindefalanolmalıydı.Amaadınınerdenbilecektimki!..Sonsoru-yuyanıtsızbırakıpkağıdıteslimettim.Surebiterkenbiröğrenci,sonsorununtestsonuçlarınadahilolupolmadığınısordu.“Tabiidahil”dedi,hocamız..“İşyaşamınızboyuncainsanlarlakarşılaşacaksı-nız.Hepsibirbirindenfarklıinsanlar.Amahepsisizinilginizvedikkatinizihakkedeninsanlarbunlar.Onlarasadecegülümsemenizve`Merhabademenizgereksebile..”

Budersihayatımboyuncaunutmadım.

ÖZGÜVEN

ÇATLAK KOVAHindistan’dabirsucu,boynunaastığıuzunbirsopanınuçlarınataktığıikibüyükkovaylasuta-

şırmış.Kovalardanbiriçatlakmış.Sağlamolankovaherseferindeırmaktanpatronunevineulaşanuzunyoludoluolaraktamamlarken,çatlakkovaiçinekonansuyunsadeceyarısınıeveulaştırabi-lirmiş.Budurumikiyılboyuncahergünböyledevametmiş.Sucuherseferindepatronununevinesadece 1,5kovasugötürebilirmiş.Sağlamkovabaşarısındangururduyarken,zavallı çatlakkovagörevininsadeceyarısınıyerinegetiriyorolmaktandolayıutançduyuyormuş.

İkiyılınsonundabirgünçatlakkovaırmağınkıyısındasucuyaseslenmiş.“Kendimdenutanıyo-rumvesendenözürdilemekistiyorum.”“Neden?...”diyesormuşsucu.“Niyeutançduyuyorsun?...”Kovacevapvermiş. “çünkü ikiyıldır çatlağımdansusızdığı için taşımagöreviminsadeceyarısınıyerinegetirebiliyorum.Benimkusurumdandolayısenbukadarçalışmanarağmen,emeklerinintamkarşılığınıalamıyorsun.”Sucuşöyledemiş.“Patronunevinedönerkenyolunkenarındakiçiçeklerifarketmeniistiyorum.”Gerçektendetepeyitırmanırkençatlakkovapatikanınbiryanındakiyabaniçiçekleriısıtangüneşigörmüş.Fakatyolunsonundayinesuyununyarısınıkaybettiğiiçinkendinikötühissetmişveyinesucudanözürdilemiş.Sucukovayasormuş.“Yolunsadecesenintarafındaçiçekler olduğunu ve diğer kovanın tarafındahiç çiçek olmadığını farkettinmi?... Bunun sebebibenimseninkusurunu bilmemveondanyararlanmamdır.Yolunsenin tarafına çiçek tohumlarıektimvehergünbizırmaktandönerkensenonlarısuladın.İkiyıldırbenbugüzelçiçekleritop-layıponlarlapatronumunsofrasınısüsleyebildim.Senböyleolmasaydın,oevindebugüzellikleriyaşayamayacaktı.”


52

Hepimizinkendimizehaskusurlarıvardır.Hepimizaslındaçatlakkovalarız.Allah’ınbüyükpla-nındahiçbirşeyziyanedilmez.Kusurlarınızdankorkmayın.Onlarısahiplenin..Kusurlarınızdagerçekgücünüzübulduğunuzubilirsenizeğer,sizdegüzellikleresebepolabilirsiniz.

Hayatınakışındaeksiklikleriniziavantajaçevirebilirsiniz.Eksiklerinizdenutanmakyerinesizena-sılbiravantajsağlayabileceğinibulabilirsiniz.

DEĞERİNİZİ BİLİNİyibilinenbirkonuşmacı,seminerine50dolarlıkbirbanknotugöstererekbaşladı.200kişiyibu-

landinleyicilere,buparayıkimisterdiyesorduveellerkalkmayabaşladı.Vekonuşmacı“buparayısizlerdenbirinevereceğimfakatönceliklebazışeyleryapacağım”dedi.Parayıönceburuşturduvedinleyicilere“halabuparayıisteyenvarmı?”diyesordu,elleryinehavadaydı.Busefer,konuşmacı“pekibuparayaşunlarıyaparsam?”dedive50dolarıyereattıonunüstünebastı,ezdi,pislettiveparaşimdipisveburuşuktu,fakatelleryinehavadaydıveoparayıherkesistiyordu.

Konuşmacışöylededi:“Arkadaşlarımburada çokönemli bir şeyöğrendiniz, buradaparayaneyaptıysamhiçönemli

değilonuyinedeistiyorsunuz,çünkübenimonayaptığımşeyleronundeğerinidüşürmedi,ohala50dolar.Hayatımızdaçoğukezverdiğimizkararlarveyahayatşartlarınedeniylehırpalanır,canımızacıtılır,yerdenyerevuruluruz,kendimizikötühissederiz, fakatneolduğuveyaneolacağıönemlideğil,hiçbirzamandeğerimizikaybetmeyiz,temizyadapis,hırpalanmışyadakırılmış,bunlarınhiçbiriönemlideğildir.Senisevenlerseninnekadardeğerliolduğunuherzamanbileceklerdir”.

TEMİZ OLMA

TEMİZLİK VE KÜLTÜRTemizlikinsanoğlununhayatındavazgeçilmezfaaliyetlerinbaşındagelmektedir.Vücudumuzun

temizliği,yaşadığımızmekanlarıntemizliğibizimiçinhemsağlıkhemdesaygınlıkaçısındansonderecemühimdir.

Dinimizibadetlerinyapılabilmesiiçinvücuttemizliğinişartolarakgörür.Günlükbeşvakitna-mazınkılınabilmesi içinöncelikle vücudun,daha sonraelbiselerin venihayetindede ibadetedi-lecekolanmekanıntemizliğimutlakayapılmışolmalıdır.Dinimizintemizliğeverdiğiönemieniyiözetleyensöz“Temizlikimandandır”hadisiolsagerek.BuhadistemizolmayıAllah’ainanmaklabağdaştırmasıaçısındanönemlidir.

Türkmilletiningelenekleriveörfündedetemizlikçokönemlibiryertutmaktadır.Milletimizintemizliğeverdiğideğerieniyi“aslanyattığıyerdenbelliolur”atasözügöstermektedir.BusözTürk


53

milletiiçintemizliğinbirkişilikgöstergesiolduğununvecizifadesidir.OsmanlıDevletidönemindebutopraklardayaşayaninsanlariçintemizliğinnedemekolduğunueniyiyabancıseyyahlarınka-lemindenokuyabilirsiniz.Yabancıseyyahlarbumilletintemizliğiniöverkenellerindekülledolaşangörevlilerinhertürlüpisşeyehemenmüdahaleettiklerinianlatır.

Temiztoplumtemizinsanlardanoluşur.Mutlakaenyakınımızdanbaşlayarakulaşabildiğimizheryerdebubilinçlehareketetmeliyiz.

KanûnîSultanSüleymanzamanında İstanbul’agelenbirAlmanrâhibi, 1560tarihindeyazdığıbireserdeşöyledemektedir:(İstanbul’dakitemizliğehayranoldum.Buradaherkesgündebeşdefayıkanır.Bütündükkânlartertemizdir.Sokaklardapislikyoktur.Satıcılarınelbiseleriüzerindeufakbirlekebilebulunmaz.Ayrıcaismine(hamam)dedikleriveiçindesıcaksubulunanbinalarvardırki,bu-rayagelenler,bütünbedenleriniyıkarlar.Hâlbukibizdeinsanlarpistir,yıkanmasınıbilmezler.)Bugünise,Müslümandiyarlarıdenilenyerlerdeseyahatedenyabancılar,neşrettiklerikitaplarda,(Birdoğumemleketinegittiğimizzaman,evvelâburnumuzabirkokmuşbalıkvesüprüntükokusugeliyor.Hertarafpislikiçindedir.Yerlertükürükiledoludur.Ötedeberidetoplanmışsüprüntüveölmüşhayvanleşlerinerastlanılır.İnsanböylebirdoğumemleketindengeçerkeniğreniyorveMüslümanlarıniddiaettiklerigibitemizolmadıklarınıanlıyor.)demektedirler.Bugün,İslâmdevletiisminitaşıyanmemle-ketlerde,îmânbilgileribozulduğugibi,temizliğedetamriâyetolunmamaktadır.Fakatbundakabâ-hat,İslâmdinindedeğil,İslâmdinininesasınıntemizlikolduğunuunutankimselerdedir.Fakirlik,pisolmakiçinbirmazeretteşkiletmez.Birinsanınyeretükürmesinin,ortalığapisliksaçmasınınparailehiçbirilgisiyoktur.Böylepislikyapanlar,Allah’ıntemizlikemriniunutanbedbahtlardır.Hermüs-lüman,dininiiyiöğrensevebunariâyetetmişolsa,bupislikhemenortadankalkar.Ozaman,başkamilletler,Müslümanmemleketleriziyâretettiklerinde,tıpkıortaçağdaolduğugibi,Müslümanlarıntemizliğinehayrankalırlar.

SAYGI

ÇİVİLİ TAHTA HİKAYESİArkadaşları ile devamlı kavga eden sorunlubir genç varmış.Babası bir günonaders vermek

istemiş.Onaçivilerledolubirtorbaveboşbirtahtavermiş.Oğluna:-Arkadaşlarıniletartışıpkavgaettiğinzamanherseferbutahtayabirçiviçakacaksın.Genç,arkadaşları ileyinekavgaetmişvebirincigünde tahtaperdeye30çivi çakmış.Sonraki

zamanlardaarkadaşlarıileiyigeçinmeyeçalışmışvehergeçengündahaazçiviçakmış.Birgüngelmişkihiççiviçakmamış.Babasıonuyenidentahtanınönünegötürmüşvedemişki:-Bugündenbaşlayaraktartışmayıpkavgaetmediğinhergüniçintahtadanbirçivisökeceksin.


54

Günlersonrabirgüngelmişkitahtadakiherçiviçıkarılmış.Babasıoğluna:-Aferin,arkadaşlarınlaiyigeçiniyorsun.Bütünçivileritahtadansöktünamatahtadaartıkçok

delikvar.Eskisigibiolmayacak.Herdelikarkadaşlarınlakavgaettiğinzamansöylediğinkötüsözler-dir.Arkadaşlarınseniaffetsedeizlerihepkalacakvebudeliklerkapanmayacak.Arkadaşlarınadeğervermelisin.Unutmakiherzamanonlarınyardımına,dostluğunaihtiyacınolacak.

AFFET BABACIĞIMEvliliğindenberievindekalanbabasıyüzündeneşiylesüreklitartışıyordu.Eşibabasınıistemiyor

veonunevdebirfazlalıkolduğunudüşünüyordu.Tartışmalarbazeninanılmazboyutlaraulaşıyordu.Yineböylebirtartışmaanındaeşibütünbağlarıkopardıve‘Yabengiderim,yadababanbuevdekalmayacak’diyerekrestçekti.

Eşinikaybetmeyigözealamazdı.Babasıyüzündençıkan tartışmalardışındamutlubiryuvasısevdiğivekendinisevenbireşivebirdeçocuklarıvardı.Eşi içinçokmücadeleetmiştievliliğisı-rasında.Ailesiniiknaetmekiçinçokuğraşmışveçoksorunlarlakarşılaşmıştı.Halaonuölürcesineseviyordu.Çaresizlik içindeneyapacağınıdüşündüvekendincebirçözümyolubuldu.Yıllarönceavcılıkmerakıyüzündenkendisiiçinyaptırdığıkulübetipidağevinegötürecektibabasını.Haftadabiruğrayacakveihtiyacıneysekarşılayacak,böylelikleeşiyledebutürsorunlaryaşamayacaktı.Ba-basınalazımolacakbütünmalzemelerihazırladıktansonrayatalakbabasınıyatağındankaldırdıvekucakladığıgibiarabayaattı.OğluCan‘Bababendeseninlegelmekistiyorum’diyeısraredinceonudaarabayaaldıvebirlikteyolakoyuldular.

Karakışıntamortalarıydıvekorkunçbirsoğukvardı.Karvetipiyüzündenyoluzorseçiyorlardı.MinikCansüreklibabasına‘Babanereyegidiyoruz?’diyesoruyoramacevapalamıyordu.Öteyan-dannereyegötürüldüğünüanlayanyaşlıadamsagizligizligözyaşıdöküyoroğluvetorununabellietmemeye çalışıyordu. Saatler süren zorlu yolculuktan sonra dağ evine ulaştılar. Epeydir burayagelmemişti. Baraka tipindeki dağ evi artık çürümeye yüz tutmuş, tavan akıyordu. Barakanın birköşesinitemizledihazırladıvearabadanyüklendiğiyatağıorayaitinaileserdi.Sonradiğermalze-meleritaşıdı.Ensondababasınısırtlayarakyatağayerleştirdi.Tipiadetabarakanıniçindehissedili-yordu.Barakanıniçindefırtınavardıadeta.Çaresizlikiçindebabasınıizledi.Dahaşimdidenüşümeyebaşlamıştı.Yarınyinegelirbiryorganvebirkaçbattaniyegetiririmdiyedüşündü.ÖyleüzgündükiDünyabaşınagöçüyorgibiydi.Obuduygulariçindeykenbabasıyüreğinebıçaksaplanmışgibiydi.Yıllarcaemekverdiğioğlutarafındanbirbarakayaterkediliyordu.Gururu incinmişti içiyanıyorduamabellietmemeyeçalışıyordu.MinikCaniseolanlarahiçbiranlamveremiyordu.Anlamsızcaamadedesindenayrılacakolmanınvermişolduğuüzüntüylesadeceseyrediyordu.Artıkgitmezamanıydı.


55

Babasınınyatağınaeğildiyanaklarınıveellerinidefalarcaöptü.Beniaffetdergibisarıldı,kokladı.Artık ikisidekendinehakimolamıyorvehıçkırahıçkıraağlıyordu.BunamecburumdergibibaktıbabasınınyüzüneveCan’ınelinitutuphızlabarakayıterketti.

Arabayabindiler.Canyolaçıktıklarındaağlamayabaşladınedendedemiosoğukyerdebıraktındiye.Verecekhiçbircevapbulamıyordu,annenböyleistiyordiyemiyordu.Can‘Babasenyaşlandığın-dabendeseniburayamıgetireceğim’diyesoruncaDünyasıbaşınayıkıldı.Osorununyöneltilmesiylebirlikte deliler gibi geri çevirdi arabayı. Barakaya ulaştığında ‘Beni affet baba’ diyerek babasınınboynunasarıldı.Babaoğulsıkısıkısarılmışveçocuklargibihıçkırahıçkıraağlıyorlardı.Oğlu‘Bababeniaffet,sanabumuameleyiyaptığımiçinbeniaffet’diyehatasınıbelliediyordu..Babasıoğlununbusözlerineenanlamlıcevabıveriyordu...

“Gerigeleceğinibiliyordumyavrum.Benbabamıdağbaşınaatmadımki,senbeniatasın.Benibudağdabırakmayacağınıbiliyordum.”

CÖMERTLİK

HZ. EBU BEKİR’İN CÖMERTLİĞİCömertlikdenilince,cömertliktenbahsedilinceilkaklageleninsanveonunörnekbirhatırasını

Hz.Ömeranlatıyor:Sıddık’ıgeçebilmekmümkünmü?Birgünkendikendimededimki;AllahResulü istediğinde,

fakirleriçinbirşeylergetirindediğindebenbütünmalımınyarısınıgetireceğim.Herşeyiminyarısını.BelkiEbuBekir’igeçerim.Aldımvegetirdim.AllahResulününyanındayerekoydum.Dedim;

-“YaResulüllah!Herşeyiminyarısınıgetirdim.”SonraEbuBekir’ibekliyordum.Ogelsin.Diyorumki,“Ömer,buseferEbuBekir’igeçeceksin”bubir

kıskanmadeğildi.Rahmetteyarışmaydı.BirazsonrabaktımSıddık’ıEkbergeliyor.Develeritutuver-miş,develerinyularındanyığınladevevar.Arkasındangetirdiorayahepsinikoyuverdi.Üzerindeincebirelbisevardı.Hafifbirrüzgârvardı.Soğukvardı.BellikiSıddıküşüyordu.Develerinyularınıbıraktıveoturdu.AllahResulübakıyorduona,develerinüzerindeevindekiherşeyigetirmişti.BellikiSıddıkdün-yamata-ıadınahiçamahiçbirşeybırakmamıştı.”AllahResulübunuanlıyordu.Tekbircümlesordu;

-“EyEbuBekir!Kendineveçolukçocuğunanebıraktın.Herşeyigetirmişsin.Yerdekihalıyı,kilimibilegetirmişsin.Nebıraktınkendine?”Tekbircümle,Sıddık’ındudaklarında;

-”OnlaraAllahveResulünübıraktım.Allahvepeygamberindenbaşkahiçbirşeyeihtiyacımızyokbizim.”Medinesusuyordu.

SonraCebrailiniyordu.Oâlem,oanıfahrikâinatainiyordu.Diyorduki;


56

-“Allahselamgönderdi.Dediki,benEbuBekir’denrazıyım.EbuBekirbendenrazımıdır?”Allahsorduruyor,Allahbiliyorrazıolduğunu.AllahResulününyüzüaygibiparlıyorduoanda.Ümmetim-denbirisiöylebirmakamagelmişki;

-“EbuBekirdiyordu.Sanamüjdelerolsun.DeminCebrailgeldi.Allahsoruyor,“EbuBekirbizdenrazımı?”

EbuBekirağlayarakayağakalkar;-“Benkimimki,Allah’tanrazıolmayacağım.”

DELİKANLIDelikanlı yapmış olduğu iyiliğinmakbule geçeceğini daha işin başındayken biliyordu. Yol ke-

narındaağlayandörtbeşyaşlarındakiçocuğunkaybolduğunuanlamışveonunneredengeldiğinisoruşturduktansonrabirtaksiyebindiripevinegetirmişti.Fakatdelikanlı,aradığıevibulduğundabüyükbirhayalkırıklığınauğradı.Yolboyuncagözüönündecanlandırdığıyüzmehavuzluveuyduantenlivillanınyerine,karşısındadermeçatmabirgecekonduduruyordu.Üstelikkapıyıdaçocuğundedesiaçmışvetorununahasretlesarıldıktansonra,kendisineteşekküredipcebinebirkaçkuruşbırakmıştı.

Delikanlı,sohbetsırasındaçocuğunannevebabasınınkazasonucundavefatettiğiniöğrenmişveyaşlıadamınbiraraağlamasındanistifadeederekcebinekonulanlarıkontroletmeyibecermişti.Üçbeştanebozukpara,koskocaceketcebininköşesinibiledoldurmuyordu.Evinhalinebakılırsayaşlıadamoldukçafakirdi.Amahiçolmazsataksiparasınıkarşılayacakkadarbahşişveremezmiy-di?

Delikanlınınyüklübirhediyeyle“yolunu bulma”hayalleriyıkılmışveiçindebirşeylerkıpırdama-yabaşlamıştı.Anlaşılantahammüledilemeyecekderecedecimribirihtiyarilekarşıkarşıyaydıveonamutlakabirdersvermesigerekiyordu.Yaşlıadamınyüzünedikdikbakarkencebindekibozukluklarıavuçladıveçocuğunayaklarıdibinefırlatarak;“Git de kendine oyuncak al ufaklık.”dedi.Böyleliklecömertliknediröğrenmişolursun.Yavrucakyereeğilerekparalarıtopladığındadelikanlınıngözleriyerindençıkacakgibioldu.Çocuğunküçücükavuçlarında,dörtbeştanealtınparlıyordu.

TASARRUF VE TUTUMLULUKTasarrufvetutumluluk,Öyleikisözcükki,Evim,çevremveyurduma,Öyleiyihizmetki.


57

Gereksizyanmasınışık.Boşasularakmasın.Yiyecekler,giyecekler,Sakınçöpeatılmasın.

Küçük,büyükheryurttaşınEnasilgörevidir.Gerekvarmıtakibehiç,Tutumluolmakiçin.

Cebimdekiparamı,Şartmıbugünbitirmek?Defter,kalem,silgimiDüzensizcebitirmek.

Arkadaşlariştebizi,Bekliyoryurthizmeti.Tasarrufvetutumluluk,İlkgörevimizhaydi! Vedat KÜÇÜKLER

BEN TUTUMLU ÇOCUĞUMBentutumluçocuğum.Banaöğrettianam.Bentutumluçocuğum.Fazlaparaharcamam.Budurtutumusulü,Koşmalıyerlilere.YurdunyerliürünüYakışmalıherkese.Hergünbilgiatarız,Kafamızkumbaradır.Yarınbilgisatarız,Bubilgilerparadır.Bugünderseçalışan,


58

Sonraparakazanır.Çalışmayaalışan,Yarınınıkazanır.Sağlıksızpisolanın,İyiolmazyarası.Böylebaştaolanın,Yokturilaçparası.Sağlıklı,sağlamolmak,Tutumlulukdemektir.Tutumluçocukolmak,Vatanınısevmektir. Celal Sıtkı GÜRLER

HOŞGÖRÜ VE ALÇAKGÖNÜLLÜK

KUMA YAZMAK HİKAYESİİkiarkadaşçöldeyürüyorlarmış.Yolculuğunbiranındaaralarındabirmünakaşaolurvebirisinir-

lenerekdiğerinetokatatar.Tokadıyiyenincanıacımışamabirşeysöylemedenkumaşöyleyazmış:“BUGÜNENİYİARKADAŞIMBANATOKATATTI“Birlikteyürümeyedevamederlersonundabirvahayagelirlervesuyagirmeyekararverirler.Toka-

dıyiyenadambataklığabirandasaplanırveboğulmayabaşlarkiarkadaşıhemenkurtarır.Boğul-maktankurtulduktansonrabirtaşaşöyleyazar:

“BUGÜNENİYİARKADAŞIMHAYATIMIKURTARDI“.Tokadıatanvehayatkurtaransorar:-Tokatattığımdakumayazdınşimdinedentaşayazdın?Diğericevaplar:-Birisicanımızıyaktığındakumayazmalıyızkibağışlamarüzgarısilebilsinamabiribizimiçiniyi

birşeyyaparsataşakazımalıyızkihiçbirrüzgarsilemesin.

DAMLABuluttanbirdamlacıkindidenize.Enginliğigörünceutandı.Kendikendine,‘Denizinkarşısındabendekimimki...Onunvarlığınagörebenyoksayılırım’dedi.


59

Kendisiniküçükgördüğüiçinsedefgönlünüaçtıona,bağrınabastıvekorudu.Kaderonuodenliyüceltti.Nazilebesledidamlacığısedef.ki,sultanlarıntacınakondurdusonra

inciolarak.Damlakendisinialçakgördüğündenyüceldi,yoklukkapısınakapılandığıiçinvaroldu.

GÜVENİLİRLİK

ÜÇ HEYKELİkikomşuülkeninhükümdarlarıbirbirleriylesavaşmazlar,amaherfırsattabirbirlerinirahatsız

ederlerdi.Doğumgünleri,bayramlardailginçarmağanlargöndererekkarşıdakinezekâgösterisiyap-mafırsatlarıydı.

Hükümdarlardanbiri,gününbirindeülkesininenönemliheykeltıraşınıhuzurunaçağırdı.İstedi-ği,birerkarışyüksekliğinde,altından,birbirinintıpatıpaynısıüçinsanheykeliyapmasıydı.Araların-dabirfarkolacakamabufarkısadeceikisibilecekti.Heykellerhazırlandıvedoğumgünündekomşuülkehükümdarınagönderildi.Heykellerinyanınabirdemektupkonmuştu.Şöylediyorduheykelleriyaptıranhükümdar:

“Doğumgününübuüçaltınheykellekutluyorum.Buüçheykelbirbirinintıpatıpaynısıgibigö-rünebilir.Amaiçlerindenbiridiğerikisindençokdahadeğerlidir.Oheykelibuluncabanahaberver.”

Hediyeyialanhükümdarönceheykelleritarttırdı.Üçaltınheykelgramınakadareşitti.Ülkesindesanattananlayannekadar insanvarsaçağırttı.Hepsideheykelleribüyükbirdikkatle inceledileramaaralarındabirfarkgöremediler.Günlergeçti.Bütünülkehükümdarınsıkıntısınıduymuştuvekimseçözümbulamıyordu.Sonunda,hükümdarınfazla isyankârolduğu içinzindanaattırdığıbirgençhabergönderdi.İyiokumuş,akıllıvezekiolanbugenç,hükümdarınbazıisteklerinekarşıçıktığıiçinzindanaatılmıştı.Başkaçaresiolmayanhükümdarbugenciçağırttı.Gençönceheykellerisıkısıkıyainceledi,sonraçokincebirtelgetirilmesiniistedi.Telibirinciheykelciğinkulağındansoktu,telheykelinağzındançıktı.

İkinciheykeledeaynıişlemiyaptı.Telbukezdiğerkulaktançıktı.Üçüncüheykeldetelkulaktangirdiamabiryerdendışarı çıkmadı.Ancak telinsığabileceğibirkanalkalphizasınakadar iniyor,oradanöteyegitmiyordu.Hükümdarheykellerigönderenkomşuhükümdaracevabıyazdı:

“Kulağındangireniağzındançıkartan insanmakbuldeğildir.Birkulağındangirendiğerkula-ğındançıkıyorsa,oinsandamakbuldeğildir.Endeğerli insan,kulağındangireniyüreğinegömeninsandır.”


60

MEHMET AKİF ERSOYM.AkifbirgünarkadaşlarındanEşrefEDİP’LEöğleyemeğindebuluşmakiçinsözleşmişlerdi.Eşref

EDİPVaniköy’deoturuyordu;kendisiBeylerbeyinde.Öğledenbirsaatevvelorayagidecekti.Ogünöylebiryağmurvardıki,hertarafseloldu.EşrefEDİP,MehmetAKİF’İNböylebiryağmurdagelme-yeceğinidüşünmüştü.Busebeplehizmetçiyedöneceğinisöyleyerek,evdençıkıpyakınbirkomşuyagitti.Yağmurdevamediyordu.OevdençıktıktanbirsüresonraMehmetAkif,oyağmurarağmenEşrefEDİP’inevinegelmişti.

EşrefEDİP,evinedöndüğündeonungeldiğinihizmetçidenöğrenmişti.Akifsırılsıklambirhaldeolmasınarağmeniçeriyegirmemiş, ‘’selamsöyle’’diyerekyağmuraaldırmadangerisingeriyegit-mişti.

EşrefEDİPertesigünkendisinibulmuşdurumuanlataraközürdilemekistemişti.AmaMehmetAkifbuolaydandolayıkırılmıştı.VeEşrefEDİP’eşuunutulmayacakcevabıveriyordu.

—Birsözyaölümveyaonayakınbirfelaketleyerinegetirilmezsemazurgörülebilir….

ÇALIŞKANLIKAZMİN ZAFERİ

Timurlenkbirsavaştakaybedervedüşmandankaçarkenbirmağarayasığınır.Orada,”Benimiçinherşeybittiartık”diyekarakaradüşünmeyebaşlar.DerkenTimurlenk’ingözümağaradabulunanbirkarıncayatakılır.Karıncabirparçaekmeğialırveduvaratırmanmayaçalışır.Fakatherseferindedü-şer.Bıkmadanusanmadankarıncaonikidefadenerveonüçüncüdenemesindeduvaratırmanmayıbaşarır.

BuolayıgörenTimurlenkkarıncadanbüyükbirilhamalırvebütüngücünütoplayarakmağaradandışarıçıkar.Ordusunuetrafınatoplarveaskerlerinimotiveederekyenidensavaşahazırhalegetirir.BumotivasyonlasavaşabaşlayanTimurlenkveordususavaşıkazanır.(Herbirimizinhayatınıetkile-yenbirkelime,birsözveyabirolayvardır.Önemliolanetrafımızdakibuolaylarınfarkındaolmakveonlardandersçıkarmaktır.Eğeretrafımızabirazdahadikkatlebakarsak,bizibaşarıyavemutluluğagötürecekbirçokilhamkaynağıgörebiliriz.)

Düşündüren Öyküler-OĞUZ SAYGIN

EN İYİSİ SEN OL...

Dağtepesindebirçamolamazsan,Vadidebirçalıol.Ama,Derekenarındakieniyiküçükçalısenolmalısın.


61

Çalıolamazsanbiravuçotol.Biryolaneş’ever.Birnilüferolamazsanbirsazol.Ama,Gölüniçindekiencanlısazsenolmalısın.Hepimizkaptanolamayız,tayfaolmayadamecburuz.Buradahepimiziçinbirerişvar.Caddeolamazsan,sokakol.KazanmakyadakaybetmekölçüdeğildirHerneisenonuneniyisisenol... Ralph Waldo EMERSON

KURBAĞAGünlerdenbirgünkurbağalarınyarışıvarmış.Hedef,çokyüksekbirkulenintepesineçıkmakmış.

Kurbağalardaarkadaşlarınıseyretmekiçintoplanmışlar.Yarışbaşlamış.Gerçekteseyircilerarasındahiçbiriyarışmacılarınkulenintepesineçıkacağına

inanmıyormuş.Sadeceşuseslerduyulabiliyormuş:“Zavallılar”“Hiçbirzamanbaşaramayacaklar!”Yarışmayabaşlayankurbağalarkulenintepesineulaşamayıncatekertekeryarışıbırakmayabaş-

lamışlar.içlerindensadecebirtanesiinatla,yılmadankuleyetırmanmayaçalışıyormuş.Seyircilerbağırıyorlarmış:“Zavallılar”Hiçbirzamanbaşaramayacaklar!...Sonundabirtanesihariç,diğerkurbağalarınhepsininümitlerikırılmışyarışıbırakmışlar.Ama

kalansonkurbağabüyükbirgayretilemücadeleederekkulenintepesineçıkmayıbaşarmış.Diğerlerihayretiçindebuişinasılbaşardığınıöğrenmekistemişler.Birkurbağaonayaklaşmış,

sormuşbuişinasılbaşardındiye.Oandafarkınavarmışlarki...Kuleyeçıkankurbağasağırmış!Başkalarınınsizeengelolmasınaizinvermeyin.Çalışın…

UTANSINTohumsaç,bitmezsetoprakutansın!Hedefevarmayanmızrakutansın!

Heygidiküheylânkoşmanabaksen!Çatlarsan,doğurankısrakutansın!


62

EskiçınarşimdiNoelağacı;Dallardaiğretiyaprakutansın!Ustadakalırsabuöksüzyapı,Onusürdürmeyenkısrakutansın!

Ölümdenilerdevarışdediğin,Geridenevarsa,bırakutansın!

Eybinbirtanedesolmayantekrenk,Bayraklaşmıyorsanbayrakutansın! Necip Fazıl KISAKÜREK

NASİHAT

Kulakversözümedinlearkadaş!Uymalaklakedipgülüşenlere!Meşgulederseniişindeneyler,Karışırsıntembel,perişanlara

Adımatileri,geriyebakma!Birsağlamiştut,eldenbırakma!Saçmasapansözler,hepdelmetakma,Allah’ınyardımıçalışanlara!

İleriyigören,geriyebakmaz!Tuttuğuişieldenbırakmaz!Allahcömertamaekmekbırakmaz,Oturupgeçmişikonuşanlara!

Maziyekarışmışyıllarda,ayda!Geçmişikonuşmak,sağlamazfayda!Görengözeibretvardırherişte!Seyretgökyüzündeyarışanları!! Aşık VEYSEL


63

MİSAFİRPERVERLİKGençadam,antikamerakısebebiyleAnadolu’nunenücraköşelerinidolaşıyorvegözünekestir-

diğimallarıyokpahasınasatınalarakyolunubuluyordu.Kışkıyametdemedensürdürdüğüseyahat-lersırasındabaşınagelmeyenkalmamışgibiydi.

Fakat,buseferkihepsindenfarklıgörünüyordu.Yollarıkapatankaryüzündenarabasınıterket-mişveyoğuntipialtındadonmaküzereyken,birihtiyartarafındanbulunuponunkulübesinedavetedilmişti.Yaşlıadam,antikacınınyürümesineyardımederken:

-Günlerdirhastaolduğumdan,odunkesmek için ilkdefadışarıyaçıktım,”dedi.“Meğersenibulmakiçiniyileşmişim.”

Dizboyunavarankarlaboğuşupkulübeyegeldiklerinde,antikacınınbeyazgöregöredonuklaşangözlerifaltaşıgibiaçıldı.Odanınortayerindekikuzineninetrafınısaranüç-dörtiskemle,onunşim-diyekadargördüğüengüzelantikalarolmalıydı.

Saatlerdirkariçindekalanvücudubirandaısınmış,buzlarıbirtürlüçözülmeyenpatlıcanmorusuratınıateşlerkaplamıştı.Yaşlıadam,misafiriniyatırmak içinaceleediyordu.Onabirkaç lokmaikramedipsedirdekiyatağınıhazırlarken

-Bugünsobayakamadımevladım,dedi.Amabuyorganlarseniısıtacaktır.Evsahibi,yıllaröncevefatedeneşiylepaylaştıklarıodayageçerken,antikacıdatiftiktenörülen

battaniyelerinarasınagömüldü.Ancakbütünyorgunluğunarağmenbirtürlüuyuyamıyordu.Ertesigüngitmedenönceneyapıpyapıpoiskemlelerialmalı,bununiçindeiyibirsenaryouydurmalıydı.

Mesela, hayatını kurtarmasına karşılık ihtiyara birkaç koltuk satın alabilir ve eskimiş olduğubahanesiyledışarıyaçıkarttığıiskemleleri,çaktırmadanminibüsünarkasınaatabilirdi.Hattaonlarıkaptığıgibikaçmakbilemümkündü.Yürümeyedahimecaliolmayanihtiyar,sankionunpeşindenkoşacakmıydı?

Gençadam,kafasındakifikirleriolgunlaştırmayaçalışırkendalıpdalıpgidiyorverüzgarınsesiyleuyandığızamanlar,kaldığıyerdendevamediyordu.Buaradayaşlıadamınsabahnamazınakalktı-ğınıfarketmiş,hattahayalmeyalolsabileodunparçaladığınıduymuştu.Gözleriniaçtığında,onunkuzineüzerindeyemekpişirdiğinigördüveetrafınabakınırken,birdeniskemlelerihatırladı.Hafifçedoğrulupçevresinebaktı:AmanAllah’ım!Antikalardanhiçbiriortadayoktu.

İhtiyarkurt,herhaldeplanınıhissetmişvebelkideuykudakikonuşmasınıduyarakonlarıeminbiryerekaldırmıştı.Sakingörünmeyeçalışarak:

-İliğimkemiğimısınmış,dedi.Çorbanızdagüzelkoktudoğrusu.Amaakşamkiiskemlelerigö-remiyorum.

Yaşlıadam,odanınköşesineyığdığıiskemleparçalarındanbirinidahasobayaatarken-İskemledediğin,dünyamalıbeevladım,dedi.Bizmisafirimiziüşütürmüyüz? Burak Türkmen’den


64

SABIRLI OLMAKAHVE

Birzamanlarherşeydensürekli,şikayeteden,hayatınnekadarberbatolduğundanyakınanbirkızvardı.Hayat,onagöre,çokkarmaşıkvesüreklisavaşmaktan,mücadeleetmektenyorulmuştu.Birproblemiçözerçözmez,biryenisiçıkıyordukarşısına.

Yinekızınbuyakınmalarıkarşısında,mesleğiaşçılıkolanbabasıonabirhayatdersi vermeyeniyetlendi.Birgünonumutfağagötürdüüçayrıcezveyisuyladoldurduveateşinüzerinekoydu.Cez-velerdekisularkaynamayabaşlayınca,bircezveyebirpatates,diğerinebiryumurta,sonuncusunadakahveçekirdeklerinikoydu..Dahasonrakızınatekkelimeetmeden,beklemeyebaşladı.Kızıdahiçbirşeyanlamadı,bufaaliyetiseyrediyorvesonundakarsılaşacağışeyigörmeyibekliyordu.Amaokadarsabırsızdıki,sızlanmayavedahanekadarbekleyeceklerinisormayabaşladı.Babasıonunbuısrarlısorularınacevapvermedi.Yirmidakikasonra,adam,cezvelerinaltındakiateşikapattı.

Birincicezvedenpatatesiçıkardıvebirtabağakoydu.İkincisindenyumurtayıçıkardı,onudabirtabağakoydu.Dahasonrasoncezvedekikahveyibirfincanaboşalttı.

Kızınadönereksordu:-Negörüyorsun?-Patates,yumurtavekahve!!diyealaylıbircevapverdikızı.Dahayakındanbakbirdededibaba,patatesedokun.Kızdenileniyaptı;vepatatesinyumuşamış

olduğunusöyledi.Aynışekilde,yumurtayıdaincele.Kız,kabuğunusoyduğuyumurtanınkatılaştığınıgördü.Sonundakızınınkahvedenbiryudumalmasınısöyledi.Söylenileniyapankızınyüzüne,kahvenin

nefistadıylabirgülümsemeyayıldı.Amayinedebütünbunlardanbirşeyanlamamıştı:Bütünbunlarneanlamageliyorbaba?Babası,patatesinde,yumurtanında,kahveçekirdeklerinindeaynisıkıntıyıyasadıklarını,yani

kaynarsuyuniçindekaldıklarınıanlattı.Amaherbiribusıkıntınınkarşısındafarklıtepkilervermiş-lerdi.Patatesdahaincesert,güçlüvetavizsizgörünürken,kaynarsuyuniçinegirinceyumuşamışvegüçtendüşmüştü.Yumurtaiseçokkırılgandı;dışındakiincekabuğuiçindekisıvıyıkoruyordu.Amakaynarsudakalınca,yumurtanıniçisertleşmişvekatılaşmıştı.

Ancak,kahveçekirdekleribambaşkaydı.Kaynarsuyuniçindekalınca,kendilerideğiştiğigibisuyudadeğiştirmişlerdiveortayatamamenyenibirşeyçıkmıştı.

Senhangisisin?diyesordukızına.Birsıkıntıkapınıçaldığındanasıltepkivereceksin?Patatesgibiyumuşayıpezilecekmisin?Yumurtagibikalbinimikatılaştıracaksın?Yoksa,kahve

çekirdeklerigibi,başınagelenherolayınduygularınıolgunlaştırmasınavehayatınaayrıbirtatkat-masınaizinmivereceksin.


65

86400 SANİYEBankadabirhesapsahibiolduğunudüşün,hesabınaher sabah86.400dolarparayatırılıyor,

fakatbuparanınhepsiniakşamakadarharcamakzorundasın,ertesigünetransferedilemez.Paranıkullansandakullanmasandahesapherakşamsıfırlanıyor.Neyaparsın?Tabiikihepsiniharcamayaçalışırsın;Hepimiz,“Zaman”adlıbubankanınmüşterileriyiz.

Hersabah86.400saniyeyesahipoluyoruz;yarınatransferedilemez,Hersabahhesabımızdolar,herakşamboşalır.Geridönüşyok,saniyelerinişuanıyaşayarakharca,eniyisibunlarlayatırımyap.

Mutluluk,sağlıkvebaşarıiçin.Zamankaçıyor.Hergüniçineniyisiniyap.Birsenenindeğerinianlamakiçinsınıftakalmışbiröğrenciyesor.Birayındeğerinianlamakiçin,8aylıkbirbebekdoğurananneyesor.Birhaftanındeğerinianlamakiçin,haftalıkdergiçıkaranbirçilekeşe,Birsaatindeğerinianlamakiçin,kavuşmayıbekleyensevgilileresor.Birdakikanındeğerinianlamakiçin,trenikaçıranyolcuyasor.Birsaniyenindeğerinianlamakiçin,birkazayıönleyemeyensürücüyesor.Birsaniyeninyüzdebirinindeğerinianlamakiçinolimpiyatlardagümüşmadalyakazanankoşu-

cuyasor.Heranınıdeğerlendir,herdakikanıçoközelbiriylepaylaş.Zamanınaortakedebileceğinkadar

özelbiriyle.Unutma!Zamanhiçkimseiçindurmaz.Geçmişzamantarihtir.Gelecekzamansırlar,meçhullerle

dolu.Sadeceşuansanaverilengerçekbirarmağandır.Buhaftadostlukhaftasıolsun.Arkadaşlarbulunmazmücevherlerdir.Biziüzerler,cesaretlendi-

rirlervezamanzamanavuturlar.Kalplerinibizeaçarlar.Arkadaşlarına,onlarısevdiğinigöster.Arkadaşlıkmesajınıherkesegönder,cevapalırsanbütünhayatın içinbirdostunbulunduğunu

anlarsın.Onlaranekadarçokihtiyacınolduğunuveseniniçinnekadarönemliolduklarınıdikkatledener-

sengörürsün....AhmetKabaklıhocanınTürkiyeGazetesindekiköşesindenalınmıştır...

ACELE KARAR VERMEYİN...ÇindüşünürüLaoTzu’nunöyküsü...Köyünbirindebiryaşlıadamvarmış.ÇokfakirmişamaKralbileonukıskanırmış...Öyledillere

destanbirbeyazatıvarmışki,kralbuatiçinihtiyaranerdeysehazinesinintamamınıteklifetmişamaadamsatmayayanaşmamış..


66

“Buat,biratdeğilbenimiçin;birdost,insandostunusatarmı”dermişhep.Birsabahkalkmışlarki,atyok.Köylüihtiyarınbaşınatoplanmış:“Seniihtiyarbunak,buatısanabırakmayacakları,çala-caklarıbelliydi.Kralasatsaydın,ömrününsonunakadarbeylergibiyaşardın.Şimdineparanvar,nedeatın”demişler...

İhtiyar:“Kararvermekiçinaceleetmeyin”demiş.“Sadeceatkayıp”deyin,“Çünkügerçekbu.On-danötesisizinyorumunuzveverdiğinizkarar.Atımınkaybolması,birtalihsizlikmi,yoksabirşansmı?Bunuhenüzbilmiyoruz.Çünkübuolayhenüzbirbaşlangıç.Arkasınınnasılgeleceğinikimsebilemez.”

Köylüler ihtiyarbunağakahkahalarlagülmüşler.Aradan15güngeçmedenat,birgeceansızındönmüş...Meğerçalınmamış,dağlaragitmişkendikendine.Dönerkende,vadideki12vahşiatıpe-şinetakıpgetirmiş.Bunugörenköylülertoplanıpithiyardanözürdilemişler.

“Babalık”demişler,“Senhaklıçıktın.Atınınkaybolmasıbirtalihsizlikdeğiladetabirdevletkuşuolduseniniçin,şimdibiratsürünvar..”

“Kararvermekiçingeneaceleediyorsunuz”demişihtiyar.“Sadeceatıngeridöndüğünüsöyleyin.Bilinengerçeksadecebu.Ondanötesininnegetireceğinihenüzbilmiyoruz.Budahabaşlangıç.

Birincicümleninbirincikelimesiniokurokumazkitaphakkındanasılfikiryürütebilirsiniz?”Köylülerbudefaaçıkçaihtiyarladalgageçmemişler,amaiçlerinden“Buherifsahidengerizekalı”

diyegeçirmişler...Birhaftageçmeden,vahşiatlarıterbiyeetmeyeçalışanihtiyarıntekoğluattandüşmüşveayağınıkırmış.Evingeçiminiteminedenoğulşimdiuzunzamanyataktakalacakmış.Köylülergenegelmişlerihtiyara.“Birkezdahahaklıçıktın”demişler.

“Buatlaryüzündentekoğlun,bacağınıuzunsürekullanamayacak.Oysasanabakacakbaşkasıdayok.Şimdieskisindendahafakir,dahazavallıolacaksın”demişler.İhtiyar“Sizerkenkararvermehastalığınatutulmuşsunuz”diyecevapvermiş.

“Okadaraceleetmeyin.Oğlumbacağınıkırdı.Gerçekbu.Ötesisizinverdiğinizkarar.Amaacabanekadardoğru.Hayatböyleküçükparçalarhalindegelir veondansonranelerolacağı sizeaslabildirilmez.”

Birkaçhaftasonra,düşmanlarkatkatbüyükbirorduilesaldırmış.Kralsonbirümitleelisilahtutanbütüngençleriaskereçağırmış.Köyegelengörevliler,ihtiyarınkırıkbacaklıoğludışındabütüngençleriaskerealmışlar.Köyümatemsarmış.Çünküsavaşınkazanılmasınaimkânyokmuş,gidengençlerinsonundayaöleceğiniyadaesirdüşeceğiniherkesbiliyormuş.

Köylüler,geneihtiyaragelmişler...“Genehaklıolduğunortayaçıktı”demişler.“Oğlununbacağıkırık,amahiçdeğilseyanında.Oysabizimkiler,belkiaslaköyedönemeyecekler.Oğlununbacağınınkırılması,talihsizlikdeğil,şansmışmeğer...”

“Sizerkenkararvermeyedevamedin”demiş,ihtiyar.“Oysaneolacağınıkimselerbilemez.Bi-linenbirtekgerçekvar.Benimoğlumyanımda,sizinkileraskerde...Amabunlarınhangisinintalih,hangisininşanssızlıkolduğunusadeceAllahbiliyor.”


67

LaoTzu,öyküsünüşunasihatlatamamlamış:“Acelekararvermeyin.Hayatınküçükbirdiliminebakıptamamıhakkındakararvermektenkaçı-

nın.Karar;aklındurmasıhalidir.Kararverdinizmi,akıldüşünmeyi,dolayısıilegelişmeyidurdurur.Bunarağmenakıl,insanıdaimakararazorlar.Çünkügelişmehalindeolmaktehlikelidirveinsanı

huzursuzyapar.Oysageziaslasonaermez.Biryolbiterkenyenisibaşlar.Birkapıkapanırken,baş-kasıaçılır.Birhedefeulaşırsınızvedahayüksekbirhedefinhemenoracıktaolduğunugörürsünüz.”

HER İŞTE BİR HAYIR VARDIRBirzamanlarAfrika’dakibirülkedehükümsürenbirkralvardı.Kral,dahaçocukluğundanitibaren

arkadaşolduğu,birliktebüyüdüğübirdostunuhiçyanındanayırmazdı.Nereyegitseonudabera-berindegötürürdü.Kralınbuarkadaşınınisedeğişikbirhuyuvardı.İsterkendibaşınagelsinisterbaşkasının,isteriyiolsunisterkötü,herolaykarşısındahepaynışeyisöylerdi:

“Bundadabirhayırvar!”Birgünkrallaarkadaşıbirlikteavaçıktılar.Kralınarkadaşıtüfekleridolduruyor,kralaveriyor,kral

daateşediyordu.Arkadaşımuhtemelen tüfeklerdenbirinidoldururkenbiryanlışlıkyaptı ve kralateşederkentüfeğigeriyedoğrupatladıvekralınbaşparmağıkoptu.Durumugörenarkadaşıherzamankisözünüsöyledi:

“Bundadabirhayırvar!”Kralacıveöfkeylebağırdı:“Bundahayırfilanyok!Görmüyormusun,parmağımkoptu?”Vesonradakızgınlığıgeçmediğiiçinarkadaşınızindanaattırdı.Biryılkadarsonra,kralinsanyi-

yenkabilelerinyaşadığıveaslındauzakdurmasıgerekenbirbölgedebirkaçadamıylabirlikteavlanı-yordu.Yamyamlaronlarıelegeçirdilerveköylerinegötürdüler.Ellerini,ayaklarınıbağladılarveköyünmeydanınaodunyığdılar.Sonradaodunlarınortasınadiktikleridireklerebağladılar.Tamodunlarıtutuşturmayageliyorlardıki,kralınbaşparmağınınolmadığınıfarkettiler.Bukabile,batılinançlarınedeniyleuzuvlarındanbirieksikolaninsanlarıyemiyordu.Böylebirinsanıyedikleritakdirdebaşla-rınakötüolaylargeleceğineinanıyorlardı.Bukorkuyla,kralıçözdülervesalıverdiler.Diğeradamlarıisepişiripyediler.Sarayınadöndüğünde,kurtuluşununkopukparmağısayesindegerçekleştiğinian-layankral,oncayıllıkarkadaşınarevagördüğümuameledendolayıpişmanoldu.Hemenzindanakoştuvezindandançıkardığıarkadaşınabaşındangeçenleribirbiranlattı.

“Haklıymışsın!”dedi.“Parmağımınkopmasındagerçektendebirhayırvarmış.İştebuyüzden,senibukadaruzunsüre

zindandatuttuğumiçinözürdiliyorum.Yaptığımçokhaksızvekötübirşeydi.”“Hayır”diyekarşılıkverdiarkadaşı.“Bundadabirhayırvar”


68

“NediyorsunAllahaşkına?”diyehayretlebağırdıkral.“Birarkadaşımıbiryılboyuncazindandatutmanınneresindehayırolabilir”“Düşünsene,benzindandaolmasaydım,seninlebirlikteavdaolurdum,değilmi?”Vesonrasınıdüşünsene?

VATANSEVERLİKKINALI HASAN

YüzbaşıSırrıBey,ikindivaktiyenigelenerleriteftişederken,içlerindenbirtanesininsaçınınbirtarafınınkınalanmışoldugunugörürvetakılır:

“Hiçerkekkınalanırmı?Mehmetçik:Burayagelmedenevvel,anamkınalamıştıkomutanım”dervesebebinibilmedigini

ilaveeder.Komutanınisteğiüzerineanasınahabersalar,“Niyebenimsaçımıkınaladın?”Gelenmektuptaşunlaryazar:EygözümünnuruHasan’ım;Köyümüzderahatrahatoturalımmı?Vatansevgisiiçimizdealevalevyanıyor.Senecdadından,

babandanaşağıkalamazsın...Ben,seninananisem.BeniveseniAllahyarattı,vatanbüyüttü.Allah,buvataniçinsenibesledi.Buvatanınekmeğiiliklerindeduruyor...

Senbuaileninseçilmişkurbanısın...Hasan’ım,söylezabitefendiye...Bizimköydekurbanlıkayrılankoyunlarkınalanır...Bendeseni

evlatlarımınarasındanvatanakurbanadadım.Onuniçinsaçınıkınalamıştım...El-hükmübillah.Allah,seniİsmailPeygamber’inyolundanayırmasın.Senimeleklerşimdidenrahmetleanacaktir.Gözlerindenöperim...“AnanHatice”

VATAN DESTANIOkadardolukitoprağınşanla,Birdeğil,sankibinvatangibisin,Yücedağlarınaçökendumanla,Göklerdeyazılı,destangibisin.


69

Hepböylebulutlariçindebaşın,Hilâlikucaklarhervatandaşın.Geçsedeasırlar,tazediryaşın.Okadarleventsin,fidangibisin.

Çiçeksin,bayılırkuşlarkokundan,Herdalınbiryay,kizümrütokundan.MüjdelerfısıldarErgenekon’dan,Busesegönüldenhayrangibisin.

EybütüncihanabedelTürkeli!Açtığıncenklerinyokturevveli,Tarihbirnehirkicoşkundurseli,Senonanispetleummangibisin.

Biryandanhepböyletaştın,köpürdünBiryandancefalıbirömürsürdün,Fakatnedereceezildinsedün,Şimdiyinetunçtankalkangibisin.

Yenibirayördünalbayrağına,Girdinensonundairfanbağına;Medenihayatınnurırmağına,Ezeldensusamışceylangibisin Halit Fahri OZANSOY

ÇANAKKALE ŞEHİTLERİNEŞühedagövdesi,birbaksanadağlartaşlar...O,rûküolmasa,dünyadaeğilmezbaşlar,Vurulmuştemizalnındanuzanmışyatıyor;BirhilâluğrunayaRab,negüneşlerbatıyor!Ey,butopraklariçintoprağadüşmüş,asker!Göktenecdâdinereköpseopakalnıdeğer.NebüyüksünkikanınkurtarıyorTevhid’i...Bedr’inaslanlarıancak,bukadarşanlıidi...


70

Sanadargelmeyecekmakberikimlerkazsın?“Gömelimgelsenitarihe!”desem,sığmazsın.Hercumercettiğinedvarayayetmezokitab...Seniancakebediyyetlerederistiab.“Bu,taşındır”diyerekKabe’yidiksembaşına;Ruhumunvahyiniduysamdageçirsemtaşına;Sonragökkubbeyialsamda,ridanamiyle,Kanayanlahdineçeksembütünecramiyle;Morbulutlarlaaçıktürbeneçatsamdatavan;YedikandilliSüreyya’yıuzatsamoradan;Senbuavizeninaltında,bürünmüşkanına,Uzanırkengecemehtabıgetirsemyanına,Türbedarıngibitafecrekadarbekletsem;Gündüzünfecrileavizenilebrizetsem;Tüllenenmağribi,akşamlarısarsamyarana...Yinebirşeyyapabildimdiyememhatırana.Senki,sonehl-isalibinkıraraksavletini,ŞarkınensevgilisultanıSelahaddin’i,KılıçArslangibiiclalineettinhayran...Senkiİslam’ıkuşatmış,boğuyorkenhüsran,Odemirçemberigöğsündekırıpparçaladın;Senki,ruhunlaberabergezerecramıadın;Senki;a’saragömülsentaşacaksın...Heyhat,Sanagelmezbuufuklar,senialmazbucihat...Eyşehidoğluşehid,istemebendenmakber,SanaağuşunuaçmışduruyorPeygamber. Mehmet Akif ERSOY

KÜÇÜK ASKERKüçükasker,silaheldeKahramancailerliyor

Karşısındabütünbelde“Kahramanım,yaşa!”diyor...


71

Küçükasker,küçükasker!Vatansendenhizmetister.

VataniçinçekeremekHerkes;buborcuherkesin.Vatandemekninendemek,Senninenisevmezmisin?..

Küçükasker,küçükasker!Vatansendenşefkatister.

Vatansendenhayatumar,Senyaşarsanocanlanır;Vataniçinölmekdevar,Fakatborcunyaşamaktır...

Küçükasker,küçükasker!Vatansendenkuvvetister.

MiniminiomuzlarınTaşıyacakyarıntüfek;Tüfekdeğil,vatanyarınOomuzayüklenecek...

Küçükasker,küçükasker!Vatansendengayretister.

Küçükaskerdinlebunu:Sakınboşasilahatma;Kılıcını,kurşununuHaksızlığakarşısakla...

Küçükasker,küçükasker!Hakdasendenkuvvetister. Tevfi k FİKRET


72

ADİL OLMA

ADALET HİKÂYESİİstanbul’unfethindensonraFatihbütünmahkûmlarıserbestbırakmıştı.Fakatbumahkûmların

içinden ikipapazzindandançıkmak istemediklerinisöyleyerekdışarı çıkmadılar.PapazlarBizansimparatorununhalkayaptığızülümveişkencekarşısındaonaadalettavsiyeettikleriiçinhapseatıl-mışlardı.Onlardabirdahahapistençıkmamayayeminetmişlerdi.DurumFatih’ebildirildi.O,askergöndererek,papazlarıhuzurunadavetetti.PapazlarhapistenniçinçıkmakistemedikleriniFatih’edeanlattılar.Fatihodünyayakahredenikipapazaşöylehitapetti:

-Sizlereşöylebirteklifimvar:Sizlerİslamadaletinintatbikedildiğimemleketimigeziniz,Müs-lümanhâkimlerinveMüslümanhalkımındavalarınıdinleyiniz.Bizdedesizdekigibiadaletsizlikvezulümgörürseniz,hemengelipbanabildirinizvesizlerdeevvelkikararınızgereğinceuzleteçekile-rekhâlâküsmektehaklıolduğunuispatediniz.

Fatih’inbuteklifipapazlariçinçokcazipgelmişti.HemenPadişahtanaldıklarıtezkereileİslambeldelerineseyahateçıktılar.İlkvardıklarıyerlerdenbiriBursaidi…Bursa’daşöylebirhadiseylekar-şılaştılar:

BirMüslümanbirYahudi’denbiratsatınalmış,fakathiçbirkusuruyokdiyesatılanathastaimiş.Müslümanınahırınagelenatınhastaolduğudahailkakşamdananlaşılmış.Müslümansabırsızlıklasabahınolmasınıbeklemiş,sabaholuncadaerkendenatınıalıpkadınınyolunututmuş.Fakatola-cakya,osaattedekadıhenüzdairesinegelmemişolduğundanbirmüddetbeklediktensonraadamkadınıngelmeyeceğinehükmederekatınıalıpahırınagötürmüş.Atınıalıpgötürmüşamaatdaogeceölmüş.

Hadiseyidahasonraöğrenenkadı,atıalanMüslüman’ıçağırtıpmeseleyişuşekildehalletmiş:-Sizilkgeldiğinizdebenmakamımdabulunsaidim,sağlamdiyesatılanatısahibineiadeeder,

paranızıalırdım.Fakatbenzamanındamakamımdabulunamadığımdanhadiseninbuşekildegeliş-mesinemademkibensebepoldum,atınölümündendoğanzararıbenimödememlazım,deyipatınparasınıMüslüman’avermiş.

Papazlarİslamadaletininbudereceinceolduğunugörünceparmaklarınıısırmışlarvehiçzorlan-madanbirkimseninkendicebindenmaltazminetmesikarşısındahayretetmişler.

Mahkemedençıkanpapazlarınyoluİznik’euğramış.Papazlaroradaşöylebirmahkemeilekar-şılaşmışlar:

BirMüslümandiğerbirMüslüman’danbirtarlasatınalarakekinzamanıtarlayısürmeyebaşlar.Karasabanlatarlayısürmeyeçalışançiftçininsabanınabirazsonraağzınakadardolubirküpaltıntakılmazmı?HiçheyecanbileduymayanMüslümanbualtınlarıküpüyletarlayısatınaldığıöbürMüslüman’agötürüpteslimetmekister;


73

-Kardeşimbensendentarlanınüstünüsatınaldım,altınıdeğil.Eğersentarlanıniçindebukadaraltınolduğunubilseydinherhaldebufiyatabanasatmazdın.Alşualtınlarını,der.

SONUÇAtatürk,MudanyayoluileBursa’yagidiyordu.Kalabalıkbirhalkkütlesiiskeledeetrafınıçevirmiş

bulunmaktaidi.Birkadının,elindebirkâğıtlaAtatürk’eyaklaştığıgörüldü.Zayıfbirkadındı.Ata’nınyolunukeserektitrekbirsesle:

-Benitanıdınmıoğul?dedi…BensizinSelanik’tekomşunuzdum.Biroğlumvar:DevletDemirYolları’nagirmekistiyor.Sizonualsınlardediniz.FakatMüdürdinlemedi.Oğlumuyineişealmamış…Neolurbirkeredesizsöyleyiniz.

Atatürk’ünçelikbakışlıgözlerisamimiyetleparladı.Elleriylegenişjestleryaparakveyükseksesle:-Oğlunualmadılarmı?dedi.Bensalıkverdiğimhaldemialmadılar?Nekadariyiolmuş…Çokiyi

yapmışlar…İşteCumhuriyetböyleanlaşılacak…Kadınkalabalığıniçindekaybolmuştu.VeAtatürkadetakendindengeçercesinedolubirsesle:-İşteCumhuriyettenbeklediğimizsonuç…diyordu.

VEFALI OLMA

HİKAYESavaşınenkanlıgünlerindenbiri...Asker,eniyiarkadaşınınazilerdekanlariçindeyeredüştüğünügördü.İnsanınbaşınıbirsaniye

bilesiperinüstündetutamayacağıateşyağmurualtındaydılar.Askerteğmenekoştuve:-Teğmenim,fırlayıparkadaşımıalıpgelebilirmiyim?-Delirdinmi?dergibibaktıteğmen...Gitmeyedeğermi?Arkadaşındelikdeşikolmuş...Büyükolasılıklaölmüştürbile...Kendihayatınıtehlikeyeatmaya

değmez...Askerısrarettiveteğmenona“peki”dedi...”Gitozaman”İnanılmasıgüçbirmucize...Askeroateşyağmurualtındaarkadaşınaulaştı.Onusırtınaaldıvekoşakoşageridöndü...Birliktesiperiniçineyuvarlandılar...Teğmenkanlariçindekiaskerimuayeneetti...Vearkadaşınadöndü:-Sanahayatınıtehlikeyeatmanadeğmezdemiştim,arkadaşınçoktanölmüş...


74

-Değditeğmenim...dediasker-Nasıldeğdi?...dediteğmen.Buadamölmüşgörmüyormusun?-Genededeğdikomutanım...Çünküyanınaulaştığımdahenüzsağidi...Onunsonsözleriniduymakdünyayabedeldibenim

için...VEARKADAŞININSONSÖZLERİNİHIÇKIRARAKTEKRARLADI...:-MEHMET!...GELECEĞİNİBİLİYORDUM!...demiştiarkadaşı...Geleceğinibiliyordum...

YARDIMLAŞMA-PAYLAŞIMCI OLMA

KİMSEYE ANLATMA HİKAYESİÇöldedevesiylebirlikteyürümekteolanbirçölinsanıgüçlüklehareketeden,susuzluktanölmek

üzereolanbiradamarastlamış.AdamAllahrızasıiçinsuistemiş.Devesindeninipbirçareadamasuyundanvermiş.Suyuiçenadambirdençölinsanınıittiğigibideveyeatlayıpkaçmayabaşlamış.Çölinsanıarkasındanbağırmış:

-Tamamdeveyiçalıyorsunamasendenbirricamvar.Sakınbuolandankimseyebahsetme.Buisteğianlamsızbulanhırsızşaşırmışvenedendiyesormuş…-Eğerbuyaptığınıanlatırsan,budildendileyayılırveinsanlarbirdahaçöldeyardımamuhtaç

birinigörünceyardımetmezler.Hayatakarkenyaptığınız iyiliklere, kötülüklebile cevap verseler,yardıma ihtiyaçduyacakbir

sonrakiiçinyardımseverliğedevametmekgerekir.İyilikgibikötülüktebulaşıcıdır.

İKİ KARDEŞ HİKAYESİBirçiftlikteikierkekkardeşbabalarındankalmaçiftliktebirlikteçalışıyorlardı.Kardeşlerdenbiri

evliydivebeşçocuğuvardı.Diğerkardeşisebekardı.Hergününsonundaikierkekkardeşürünlerinivekârlarınıeşitolarakbölüşürlerdi.

Gününbirindebekarkardeşşöyledüşündü;-Ürünümüzüvekârımızıeşitolarakbölüşmemizhiçdeadaletlideğil.Benbekarımvepekfazla

ihtiyacımyok.Kardeşimingenişbirailesivar.Onundahafazlaihtiyacıolur.Ogündensonrabekarolankardeşhergeceevindençıkıp,birçuvaltahılıgizliceerkekkardeşinin

evindekitahıldeposunagötürmeyegitti.Buaradaevliolankardeşdekendikendine;


75

-Ürünümüzüvekârımızıeşitolarakbölüşmemizhiçdedoğrudeğil.Benevliyim,eşimveço-cuklarımvarveyaşlandığımzamanonlarbanabakabilirler.Fakatkardeşimyaşlandığızamanonabakacakhiçkimsesiyok.İlerdeonundahafazlaihtiyacıolacak.

Böyleceevliolankardeşdehergeceevindençıkıp,birçuvaltahılıgizliceerkekkardeşinintahıldeposunagötürmeyebaşladı.İkikardeşdeyıllarcaneolupbittiğinibirtürlüanlayamadılar.Çünküherikisinindedeposundakitahılınmiktarıdeğişmiyordu.Sonra,birgeceikikardeşgizlicebirbir-lerinindeposuna tahıl taşırkenkarşılaştılar.Oandaolanbitenianladılar. Çuvallarınıyerebırakıpbirbirlerinikucakladılar.

Hayatınakışındakardeşlikbencilcesadecekendinidüşünmekdeğilbaşkalarınıdadüşünmekvekardeşçepaylaşmaktır.

KURABİYE HIRSIZIBir gece kadının biri bekliyordu havaalanında, daha epeyce zaman vardı, uçağın kalkmasına.

Havaalanındakidükkândanbirkitapvebirpaketkurabiyealıpbuldukendisineoturacakbiryer.Ken-disinikitabınaöylekaptırmıştıki,yinedeyanındaoturanadamınolabildiğincecüretkârbirşekildearalarındaduranpakettenbirerbirerkurabiyealdığınıgördü,nekadargörmezdengelsede.Birta-raftankitabınıokuyup,birtaraftankurabiyesiniyerken,gözüsaatteydi,kurabiyehırsızıyavaşyavaştüketirkenkurabiyelerini.Kulağısaatintiktaklarındaydıamayinedeengelleyemiyordutiktaklarsinirlenmesini.Düşünüyordukendikendine,kibarbir insanolmasaydım,morartırdımşuadamıngözlerini!Herkurabiyeyeuzandığında,adamdauzatıyorduelini.

Sonundapakettetekbirkurabiyekalınca,bakalımşimdineyapacak?dedikendikendine.Adam,yüzündebirgülümsemeyleuzandısonkurabiyeyeveböldükurabiyeyiikiye.Yarısınıkura-

biyeninatarkenağzına,verdidiğeryarıyıkadına.KadınkapargibialdıkurabiyeyiadamınelindenveAmanTanrım,necüretkârvenekababiradam,üstelikbirteşekkürbileetmiyor!Anımsamıyordubukadarsinirlendiğinihayatında,uçağınınkalkacağıanonsedilincebiriççektirahatlamayla.Topladıeşyalarınıveyürüdüçıkışkapısına,dönüpbakmadıbilekurabiyehırsızına.

Uçağabindiveoturdurahatkoltuğuna,sonrauzandı,bitmeküzereolankitabına.Çantasınaeliniuzatınca,gözleriaçıldışaşkınlıkla.Duruyordugözlerininönündebirpaketkurabiye!Çaresizlikiçindeinledi,bunlarbenimkurabiyelerimseeğer;ötekilerdeonunduvepaylaştıbenimleherbirkurabiye-sini!Özürdilemekiçinçokgeçkaldığınıanladıüzüntüyle,

Kabavecüretkârolan,kurabiyehırsızıkendisiydiişte.


76

SEVGİHİKAYE

Sormuşlarermişlerdenbirine;“Sevgininsadecesözünüedenlerle,onuyaşayanlararasındanefarkvardır?”

“Bakıngöstereyim”demişermiş. Önce sevgiyi dilden gönüle indirememiş olanları çağırarak onlara bir sofra hazırlamış.Hepsi

oturmuşlaryerlerine.Derkentabaklariçindesıcakçorbalargelmişvearkasındandadervişkaşıklarıdenilenbirmetreboyundakaşıklar.

Ermiş“Bukaşıklarınucundantutupöyleyiyeceksiniz”diyebirdeşartkoymuş.“Peki”demişlerveiçmeyeteşebbüsetmişler.Fakatodane?Kaşıklaruzungeldiğindenbirtürlü

döküpsaçmadangötüremiyorlarağızlarına.Ensonundabakmışlarbeceremiyorlar,öyleceaçkalk-mışlarsofradan.

Bununüzerine“şimdi...”demişermiş.“Sevgiyigerçektenbilenleriçağıralımyemeğe.”Yüzleriaydınlık,gözlerisevgiilegülümseyenışıltılıinsanlargelmişoturmuşsofrayabudefa.“Buyurun”deyinceherbiriuzunboylukaşıklarınıçorbayadaldırıp,sonrakarşısındakikardeşine

uzatarakiçmişlerçorbalarını.Böyleceherbiridiğerlerinidoyurmuşveşükrederekkalkmışlarsofra-dan.

“İşte”demişermiş.“Kimkihayatsofrasındayalnızkendinigörürvedoymamışdüşünürseoaçkalacaktır.Vekimkardeşinidüşünürdedoyurursaodakardeşitarafındandoyurulacaktır.Şüphesizbunudaunutmayın.Hayatpazarındaalandeğilverenkazançlıdırherzaman...”

ADABirzamanlar,bütünduygularınüzerindeyaşadığıbiradavarmış:Mutluluk,Üzüntü,Bilgivetümdiğerleri,Aşkdahil.Birgün,adanınbatmaktaolduğu,duygularahaberverilmiş.Bununüzerinehepsi,adayıterketmekiçinsandallarınıhazırlamışlar.Aşk,adadaensonakalanduyguolmuş.Çünkü,mümkünolanensonanakadarbeklemekistemiş.Adaneredeysebattığızaman,Aşk,yardımistemeyekararvermiş.Zenginlik,çokbüyükbirtekneniniçindegeçmekteymiş.Aşk,“Zenginlik,benideyanınaalırmısın?”diyesormuş.Zenginlik,“Hayır,alamam.Teknemdeçokfazlaaltın


77

vegümüşvar,seniniçinyeryok.”demiş.Aşk,çokgüzelbiryelkenlininiçindekiKibir’denyardımistemiş.“Kibir,lütfenbanayardımet!”“SanayardımedememAşk.Sırılsıklamsınveyelkenlimimahvedebilirsin.”diyecevapvermişKibir.ÜzüntüyakınlardaymışveAşk,yardımistemiş:“Üzüntü,seninlegeleyim...”“Off,Aşk,okadarüzgünümki,yalnızkalmayaihtiyacımvar.”MutlulukdaAşk’ınyanındangeçmişamaokadarmutluymuşki,Aşk’ınçağrısınıduymamış.Aşk,birdenbirsesduymuş:“GelAşk!Seniyanımaalacağım...”BuAşk’tandahayaşlıcabirisiymiş.Aşkokadarşanslıvemutluhissetmişkikendinionuyanınaalanınkimolduğunuöğrenmeyiakıledememiş.

Yenibirkaraparçasınavardıklarında,Aşk’ayardımeden,yolunadevametmiş.OnanekadarborçluolduğunufarkedenAşk,Bilgi’yesormuş:“Banayardımedenkimdi?”“O,Zaman’dı”diyecevapvermişBilgi.“Zamanmı?Nedenbanayardımettiki?”diyesormuşAşk.Bilgigülümsemiş:“ÇünküsadeceZamanAşk’ınnekadarbüyükolduğunuanlayabilir...”

BİR SAATAdamyorgunargınevedöndüğünde5yaşındakioğlunukapınınönündebeklerkenbulmuş.Çocukbabasına:“Baba1saattenekadarparakazanıyorsun?”diyesormuş.Zatenyorgungelenadam“buseni

ilgilendirmez”diyecevaplamış.


78

Bununüzerineçocuk:“Babacığımlütfenbilmekistiyorum”diyecevapvermiş.Adam,“İllakibilmekistiyorsan20dolarkazanıyorum”diyecevapvermiş.Bununüzerineçocuk,“Pekibana10dolarborçverirmisin?”diyesormuş.Adamiyicesinirlenip:“Benim,seninsaçmaoyuncaklarınaveyabenzerişeylerineayıracakparamyokhadiderhalodana

gitvekapınıkapat”demiş.Çocuksessizceodasınaçıkıpkapısınıkapatmışadamsinirlisinirlibuçocuknasılböyleşeylerecesaretederdiyedüşünmüşaradanbirsaatgeçtiktensonraadambirazdahasakinleşmişveçocuğaparayınedenistediğinibilesormadığınıdüşünmüşbelkidegerçektenlazımdı.Yukarıçocuğunodasınaçıkmışvekapıyıaçmış.Yatağındaolançocuğa:

“Uyuyormusun?”diyesormuş.Çocuk,“Hayır”demiş.“Albakalımistediğin10dolarısanaazöncesertdavrandığımiçinüzgünümamauzunveyorucu

birgüngeçirdim”demiş.Çocuksevinçlehaykırmış:“Teşekkürederimbabacığım”Yastığınınaltındandiğerburuşukparalarıçıkarmışadamınsuratınabakmışveyavaşçaparaları

saymışbunugörenadamiyicesinirlenerek:“Paranolduğuhaldenedenbendenparaistiyorsun?”demiş.Çocuk,“Amayeterinceyoktu”demişveparalarıbabasınauzatarak:“İşte20dolar,1SAATİNİBANAAYIRIRMISIN?”demiş...

ÇİÇEKLE SUYUN HİKAYESİ Gününbirindebirçiçeklesukarşılaşırvearkadaşolurlar.İlköncelerigüzelbirarkadaşlıkolarakdevamederbirliktelikleri,tabiizamanlâzımdırbirbirlerinitanımakiçin.Gelzaman,gitzamançiçekokadarmutluolurki,mutluluktaniçiiçinesığmazartıkveanlarki,suyaaşıkolmuştur.İlkkezaşıkolançiçek,etrafakokularsaçar,“Sırfseninhatırıniçineysu”diye...Öylezamangelirki,artıksudaiçindeçiçeğekarşıbirşeylerhissetmeyebaşlamıştır.Zannederki,çiçeğeaşıktıramasudailkdefaaşıkoluyordur.Günlerveaylarbirbirinikovalarveçiçekacaba“Subeniseviyormu?”diyedüşünmeyebaşlar.Çünküsu,pekilgilenmezçiçekle...Halbukiçiçek,alışkındeğildirböylebirsevgiyevedayanamaz.


79

Çiçek,suya“Seniseviyorumder.Su,“Bendeseniseviyorum”der.Aradanzamangeçerveçiçekyine“Seniseviyorum”der.Su,yine“Bende”der.Çiçek,sabırlıdır.Bekler,bekler,bekler...Artıköylebirdurumagelirki,çiçekkokusaçamazetrafavesonkezsuya“Seniseviyorum.”der.Sudaona“Söyledimyabendeseniseviyorum.”dervegüngelirçiçekyataklaradüşer.Hastalanmıştırçiçekartık.Rengisolmuş,çehresisararmıştırçiçeğin.Yataklardadırartıkçiçek.Sudabaşındabeklerçiçeğin,yardımcıolmakiçinsevdiğine...Bellidirkiartıkçiçekölecektirvesonkezzorluklabaşınıdöndürerekçiçek,suyaderki;“Seniben,gerçektenseviyorum.”Çokhüzünlenirsubudurumkarşısındavesonçareolarakbirdoktorçağırırnedirsorundiye...Doktorgelirvemuayeneederçiçeği.Sonraşöylederdoktor:“Hastanındurumuümitsizartıkelimizdenbirşeygelmez.”Su,merakeder,sevgilisininölümünesebepolanhastalıknedirdiyevesorardoktora.Doktor,şöylebirbakarsuyavederki:“Çiçeğinbirhastalığıyokdostum...Buçiçeksadecesusuzkalmış,ölümüonuniçin”der.Veanlamıştırartıksu,sevgiliyesadece“Seniseviyorum”demekyetmemektedir...

ANAMADokuzaykoynundagezdirdibeni.NecefalarçektineettiAnam.Acıtatlızahmetimekatlandı.UçurduyuvadanyürüttüAnam.

Analarınhakkıkolayödenmez.Analaraneyakışmaznedenmez.Kanuykudangecekalkargücenmez.Emzirdisalladıuyuttu.


80

AnamdoğurdubeniSivasilinde.SivralanKöyünde,tarlayolunda.Azığısırtındaorakelinde.Taşlıtarlalardaavuttu.

Benyürürdümanambakargülerdi.Huysuzlukedersemkalkardöverdi.Hemenkucaklayıpokşarseverdi.Çirkinhuylarımısoyuttuanam.

Çocuğudumanambanadersverdi.Okumamıçalışmamıöngördü.Milletinebağlıoldadurderdi.Vatansevgisinigiyittianam.

Tükenmezborcumvaranamabenim.Onunvarlığındanoldubedenim.Kimiköylükızıkimisihanım.Taezeltarihtekayıtlıanam.

Veyselderkoparmianalarbağı.Analardoğurmuşağayıbeyi.İştebudursözlerimingerçeği.OkuttuöğrettibüyüttüanamAşıkVeysel’i. Aşık VEYSEL

TEK HECE [(AŞK)]Varmıbeniiçinizdetanıyan?Yaşanmadançözülmeyensırbenim.Kalmasadaşöhretimiduymayan,Kimliğimitarifetmekzorbenim...


81

Bülbülbenimlisanımlaötüştü.Birgüliçincanevindentutuştu.YüreğineToroslar’dançığdüştü.Yangınımısöndürmedikarbenim...

Nicelersultandı,kraldı,şahtı.Benimledeğiştitalihibahtı,Yerlebireylerimtaçiletahtı,Akılalmazhünerlerimvarbenim...

Kamilikencahilettimalimi,Vahşiikenyahşiettimzalimi,YavuzikenzebunettimSelim’i,Heroyunubozangizlizorbenim...

Yeryüzündebenürettimveremi.LokmanHekimbulamadıçaremi.AslıiçinküleyledimKerem’i.İbrahim’inatıldığıkorbenim...

SebepbazıLeyla,bazıŞirin’di.Hat’rımiçinyücedağlardelindi.BilekgücümFerhatilebilindi.Kuvvetbenim,kudretbenim,ferbenim...

İlahimleMevlana’yıdöndürdüm.Yunus’umlaöfkeleridindirdim.Günahımlaçokocaklarsöndürdüm.Mevla’danım,hayırbenim,şerbenim...

Kimsesizimhısmımdayok,hasmımda.Görünmezimcismimdeyok,resmimde.Dilüzmezim,tekhecevarismimde.Barınağımgönüldenenyerbenim... Cemal SAFİ


82

BAYRAKEymavigöklerinbeyazvekızılsüsüKızkardeşimingelinliği,şehidiminsonörtüsü,Işıkışık,dalgadalgabayrağım,Senindestanınıokudum,senindestanınıyazacağım.

SanabenimgözümlebakmayanınMezarınıkazacağım.SeniselamlamadanuçankuşunYuvasınıbozacağım.

Dalgalandığınyerdenekorku,nekederGölgendebanada,banadayerver.Sabaholmasın,günlerdoğmasınneçıkar:Yurdaayyıldızınınışığıyeter.

SavaşbizikarlıdağlaragötürdüğügünKızıllığındaısındık;DağlardançölleredüşürdüğügünGölgenesığındık.

Eyşimdisüzgün,rüzgarlardadalgalı;Barışıngüvercini,savaşınkartalıYüksekyerlerdeaçançiçeğimSeninaltındadoğdum,Seninaltındaöleceğim.

Tarihim,şerefim,şiirimherşeyim;Yeryüzündeyerbeğen;Nereyedikilmekistersen,Söyle,seniorayadikeyim... Arif Nihat ASYA


83

ŞEFKAT VE MERHAMETANNE KALBİ

Delikanlı,katıyüreklibirkızısevmişveonunlaevlenmekistemişti.Ancakkız,korkunçbirşartilerisürerek:

-Seninsevginiölçmekistiyorum,dedi.Bununiçindeköpeğimeyedirmeküzerebanaanneninkalbinigetireceksin.

Delikanlı, tüylerürpertenbuteklifkarşısındaneyapacağınışaşırmışveuzunbir tereddüttensonrahislerinemağlupolupannesiniöldürmeyekararvermişti.Annesi,belkidedurumufarkettiğiiçinoğlunafazladirenmedi.Veçocuk,annesiniöldürerekkalbinibirmendilekoydu.Delikanlı,kızınisteğiniyerinegetirmişolmanınheyecanıylayoldakoşarken,ayağıbirtaşatakıldı.Kendisibirtarafa,mendiliçindekikalpbirtarafafırladı.Canınınacısından,ağzındanisteristemez“Ahanacığım!”söz-leridöküldüğündeannesinintozlarabulananvehalasoğumamışolankalbindenbirsesyükseldi:

-Canımyavrum,biryerinacıdımı?

KÖPEKMandelson12yaşındafakirbiraileninçocuğudur.hayattatektutkusuköpeklerdir.Hergünpet

shoplarigezip,köpeklerebakıponlardanbirtanesinesahipolacağıgünühayaledermiş.Herzamanbabasınayalvarıpkendisineköpekalabilmesiiçingerekliparayıvermesiniister,amababasımaddiimkanlarıyüzündenkarşıçıkıncadaçoküzülürmüş.

Bunedenlebütünharçlıklarınıbiriktiripbabasınıdarazıedipbirazdahaparatoplamış.Doğrucaçarsıdakihayvandükkanınagitmiş.Birköpekbeğenmiş.Dükkansahibinefiyatınısormuş.Adam:

“Oköpeksatılıkdeğil!”cevabınıverince;Mandelsongayriihtiyarinedeninisormuş.Adam:“Oköpeğisatamamçünküonunbirayağıyok”demiş.Çocuk:“Olsunbenonuistiyorum”demiş.Adam:“Evlatoköpeksanaistediğiniveremez”diyeeklemiş.Çocuk:“Negibi?”diyekarşılıkverince;adam:“Okoşamaz,seninleoynayamaz,yanisenieğlendiremez”demiş.Çocuğunısrarlarınadayana-

mayandükkansahibiköpeğiçocuğahediyeetmekistemiş.FakatMandelsonteklifireddedipce-bindekibütünparasınıadamauzatmış.Adamisteksizamaçocuğunköpeksevgisindenduyduğusevinçleparayıalıp,Mandelson’a:

“Evlatbuköpeğinsakatolduğunubilebilenedenokadarısrarettin?”diyesoruncaMandelsonpantolonununpaçasını aralayıp protez bacağını göstererek suyanıtı vermiş: “siz o köpeği banasakatolduğuiçinvermekistemediniz,amainanınbeniondandahaiyihiçbirimutluedemezdi!”


84

ÖRNEK RESİMLER

Yardımlaşma

Vatanseverlik

Güvenilirlik

Çalışkanlık

Sevgi

Vefalı Olma

85

Adil Olma

Hoşgörü - Alçak Gönüllülük

Özgüven

Cömertlik

Misafi rperverlik

Sabırlı Olma

ÖRNEK RESİMLER

86

Saygı

Şefkat - Merhamet

Çalışkanlık

Sorumluluk - Duyarlılık

Temiz Olmak

Vefalı Olma

ÖRNEK RESİMLER

87

Etkinlik Adı: SorumluluklarımıBiliyorumAktarılan Değer: SorumlulukEtkinliğin Amacı: Sorumlulukdeğeraktarımınısağlamak.Uygulama: Öğretmenrehberliğindeetkinlikleryapılır.Sorumlulukkelimesibüyükharflerle tahtayayazılır ve kelimeninanlamıöğrencilerle tartışılır.

Öğrencilerdenaşağıdakiformudoldurmalarıistenir.

FORMHepimizinyerinegetirmesigerekenbazısorumluluklarıvardır.Şimdisizinnetürsorumlulukları-

nızınolduğunudüşününveaşağıdakibölümlerebeşertanesiniyazınız.

EvdekiSorumluluklarım12345

AilemeKarşıSorumluluklarım12345

ToplumaKarşıSorumluluklarım12345

Öğrencilerformudoldurduktansonragönüllüöğrencilerincevaplarınıpaylaşmalarıistenir.Dahasonraaşağıdakisorularısoraraketkinlikbitirilir.1. Yazdığınızsorumluluklarınızarasındanegibibenzerliklervar?2. Sorumluluklarınızarasındayerinegetirmediklerinizvarmı?3. Sorumluluklarınızıyerinegetirmediğinizdenegibisonuçlarlakarşılaşıyorsunuz?4. Ailenizekarşısorumluluklarınızıyerinegetirmediğinizdeinsanlarsiziniçinnelerdüşünüyorola-

bilir?

SINIF İÇİ ETKİNLİKLER

88

Etkinlik Adı: ÜlkemizinSorunlarınaÇözümlerAktarılan Değer: SorumlulukEtkinliğin amacı: Sorumlulukdeğeraktarımınısağlamak.Uygulama: Metindeyeralanlarbasamakbasamaköğrenciyeyaptırılır.

ÜLKEMİZİN SORUNLARINA ÇÖZÜMLERSizegöreülkemizinçözmekzorundaolduğuenönemliüçsorunnedir?Busorunlarınedenen

önemlisorunlarolarakgördüğünüzüaçıklayın.

Buüçsorununçözümüiçinsizinönerileriniznelerdir?Açıklayınız.

• Ülkemizin sorunlarına çözümler çalışmakâğıdınanotlarını almaları için öğrencilerinizeyeterlisüretanının.Ardındancevaplarıtartışmayöntemiylepaylaşılır.

• Benzersorunlaraişaretedenöğrencileresözhakkıverilerekkonununfarklıyönlerinedikkatçek-meyevetartışmacanlandırmayaçalışılır.

• Birülkedeyaşayanherkesinoülkeninsorunlarıylailgilisorumluluklarıolduğunavurguyapılaraktartışmatamamlanır.


89

Etkinlik Adı: OksijenimizTükenmesinAktarılan Değer: Sorumluluk,DuyarlılıkEtkinliğin Amacı: Duyarlılık,Sorumlulukdeğerlerininaktarımınısağlamak.Uygulama: Okulyönetimiveöğretmenrehberliğindeöğrencilerinaktifkatılımıileetkin-

likyapılır.

OKSİJENİMİZ TÜKENMESİN ETKİNLİĞİOkulyönetimiormanmüdürlüğüileiletişimegeçervefidandikimikonusundaplanlamayaparlar.

Etkinlikkapsamındaöğretmenlertarafındanöğrencilereyönelikçevreyeduyarlılık,ağaçlarınfayda-ları,çevreveinsanilişkileriileilgilibilgilendirmeçalışmalarıyapılır.Öğrencilertarafındanetkinlikleilgilihazırlananafişlerokulunkoridorlarındasergilenir.Okulidaresiveormanmüdürlüğününyaptığıönçalışmasonundateminedilenağaçfideleribelirlenenbölgeyegötürülürveöğrencilerin,öğret-menlerin,yöneticilerinkatılımıylafidelerdikilir.Dikilenherfideyeöğrenciler tarafından cansuyuverilir.Heryıltekrarlananbuetkinliksayesindeokulaaitormanbölgesieldeedilir.

Etkinlik Adı: KaygımÖnümdeEngelAktarılan Değer: ÖzgüvenEtkinliğin amacı: ÖzgüvendeğeraktarımınısağlamakUygulama: Aşağıdakiöyküöğrencilereokunur.

KAYGIM ÖNÜMDE ENGEL“MinikEller,MinikPaletler”negüzelbirafişdediÖmer.Sınıfageçkalmıştızaten.Neolduğunu

bileokuyamadandoğrucasınıfakoştu.NerminHanımheyecanlaöğrencilerinebiraysonrayapılacakresimyarışmasınailişkindetaylarıaktarıyordu.Ömersessizceözürdileyerekarkasıralardakiyerineoturdu.

Nermin Hanım; “Çocuklar hepiniz yarışmaya katılmak zorunda değilsiniz. İsteyenler elimdekiformlarıalarakkendiadlarınakatılabilirler.Engeçbirayiçindebaşvurmanızgerekiyor.Buyarışmadabirinciolankişininresmiuluslararasıbiryarışmadaülkemizitemsiledecek.Bunedenlekatılmanızıçokönemsiyorum.Banagöreyarışmayakatılmacesaretinigöstermenizresminizindereceyegirme-sindendahaönemli.Katılmakisteyenlereelimdengelenyardımıyapmayahazırım.Sorularınızvarsacevaplamakisterim.”

Herkesheyecanlasorularsorupduruyordu.Ömer’deçokheyecanlanmış,ellerititremeyebaşla-mıştı.HeyecanınıbastırmakiçinuğraşanÖmeröğretmeninemerakettiğihiçbirşeyisoramadı.

OysabusınıftaresmindenherzamanövgüylebahsedilenÖmer’di.Öğretmenoaniçinbukonu-nunüzerindedurmadı.Ömeroakşamyemeğiniyiyipbirsüredinlendiktensonraannesineçalışması


90

gerektiğinisöyleyerekodasınaçekildi.Ömeroakşambirçokresimçizdi.Amahiçbirinibeğenmiyor-du.

Anlatmakistedikleriniyeterinceifadeedemediğini,renkseçimininbaşarılıolmadığını,aslaiyibirresimçizemeyeceğinidüşündü.Ertesigünokulagittiğindearkadaşlarınınçizdiğiresimlerigördü.Oresimlerigördüğündekendiresmidahadakötügöründügözüne.Ohaftaiçindeevdebirkaçresimdenemesindedahabulundu,fakatherseferindeyaptığıresimlerdebirhatabuluyordu.

Yaptığıresimlerdenkimseyebahsetmemeyekararverdi.Neailesinedearkadaşlarıonunbuça-basındanhaberdarolmamalıydı.Arkadaşlarındanbirbölümüikihaftaiçindebirerikişerresimlerinigönderdiler.OysaÖmerhalaöğretmenindenformalmamıştı.BudurumüzerineöğretmeniÖmer’iyanınaçağırarak;“Ömer;Resminihâlâgetirmedin.Oysabuyarışmadaseninbaşarılıolacağınınhe-pimizfarkındayız.”

Ömer’inkalbihızlaçarpmaya,nefesalıpverişlerihızlanmayabaşlamıştı.Öğretmenidevametti;“Biliyorumkibusınıfta resmindenher zamanövgüylebahsedilenkişilerdenbirisin.Hatta resimöğretmeninfarkedilirbiçimdeçizgilerininyaşıtlarındanüstünolduğunusöylüyor.Senhâlâbendenformalmadın.Başvurmayıdüşünmüyormusunyoksa?”

Ömer’inyüzükızarmış,şakaklarındanyüzüneterdamlacıklarısüzülmeyebaşlamıştı.Konuşacakolsasesiniduyuramayacağınıhissediyordu.GerçektendeöğretmeniÖmer’insöyledikleriniduymak-tazorlandı.“Öğretmenim;yaptığımresimlerinhiçbirinibeğenmedim.Benyarışmayakatılamamki.”

“Bakyavrumbaşkasınabukadarısraretmezdim,fakatseninkadaryeteneklibirininbunudeğer-lendirmesigerektiğinidüşünüyorum.Lütfenbaşvur.Enazındandenemelisin.Önemliolanyarışma-dadereceyegirmendeğilbuyarışmayakatılacakcesaretigösterebilmen.”Ömerresimyarışmasınabaşvurmamakonusundagayetkararlıgörünüyordu.BununüzerineertesigünNerminHanımailesi-neiletmesiiçinÖmer’ebirmektupverdi.

MektubuaçtığındaailesibirbaşvuruformuveÖmer’inyarışmayakatılmasıgerektiğineilişkinöğretmeninnotunugördüler.Ömerokuldaykenodasındakiresimlerigörmüşvebiranlamvereme-mişlerdi.Oysaşimdiburesimlerinneanlamageldiğioldukçaaçıktı.AnnevebabasıÖmer’lekonuş-madanresimlerindenbirisiniyarışmayagöndermeyekararverdiler.

Aradanüçaygeçti.BuzamaniçindeÖmer,neokulkorosuna,nebasketboltakımına,nedeku-lüplerinfaaliyetlerindenhiçbirinekatılmadı.“Aslayapamam”dediğişeylerokadarçoktuki.Hiçbirşeyyapamayanbiriolarakgörüyordukendisini.

OakşamÖmerevedöndüğündehiç kimseyegörünmeyi istemedenodasına çıktı. Çokyorgunolduğunudüşünüyordu.Çalışmamasasınınüstündekendiadınayazılıbirzarfbuldu.Yarışmadü-zenlemekurulundangelmiştimektup.

Mektupta Ömer’in resminin birinciliğe layık görüldüğü bildiriliyordu ve yurt dışında ülkemizitemsiletmekiçingerekenaçıklamalarlailetişimadresiyazılıydı.

MektubuokuyanÖmerşaşkınlıkvesevinçlekarışıkduygularıncoşkusunakapılarakanneveba-


91

basınınyanına koştu.Olanları onlardan tekrar tekrar dinledi.Yaşadıklarını değerlendirmeküzereailesiyleyaptığıkonuşmasonucundaÖmer,başarısındaeksikolantekşeyingüvensizliğiolduğunuanladı.

Cesaretinkazandıracağı çokşeyinolduğunun farkınavardı.Artık “aslayapamam”dediği işleriçin “yapabilirim”demecesaretini göstereceğinidüşünüyordu.Yarışmanınyurtdışındaki sürecinikendisinintakipetmesinekararverdi.

Değerlendirme: ÖyküsonundaöğrencilereÖmerileaynıduygularıpaylaşanlaroldumu?diyesorulur.

Etkinlik Adı: ÖZGÜVENAktarılan Değer: ÖzgüvenEtkinliğin Amacı: ÖzgüvenDeğerAktarımınıSağlamakUygulama: Metinöğrencilereokunurveaşağıdakisorularsorulur.

ÖZGÜVENPişmanolmayıkendineadetedinirsenboyunapişmanolurdurursun!Nihayetbupişmanlığadadahaziyadepişmanolursun!Ömrününyarısıperişanlıklageçer,öbür

yarısıdapişmanlıklahederolurgider!Bufikri,bupişmanlığıterketde,dahaiyibirhal,dahaiyibirdostvedahaiyibirişara!

Aşağıdakisorularıöğrencileresorulur:-Doğrularısöylemektençekinirmisiniz?-Kendinizisaygıdeğerbulurmusunuz?-Tamişlerimyolundaykenherşeyiberbatedecekbirişyaparımdiyedüşünürmüsünüz?Değerlendirme:Yukarıdakisözleilgiliyorumlarveöğrencicevaplarındansonraöğretmenbudu-

rumlarınneyineksikliğindenkaynaklandığınıaçıklar.Özgüvenhakkındakısabilgi verir.Özgüvenieksikbirkişininsıksıkpişmanlıkyaşayacağını,kararsızbirinsanolacağınıaçıklar.


92

Etkinlik Adı: EnİyiBuğdayAktarılan Değer: YardımlaşmaveDayanışmaEtkinliğin amacı: Yardımlaşmavepaylaşmadeğeraktarımınısağlamak.Uygulama: Metinöğrencilereokunur.Öğrencilerlebeyinfırtınasıoluşturularakyardım-

laşmavepaylaşmanınönemivurgulanır.

EN İYİ BUĞDAY Heryılyapılan‘eniyibuğday’yarışmasınıyineaynıçiftçikazanmıştı.Çiftçiyebuişinsırrısoruldu.Çiftçi:-Benimsırrımıncevabı,kendibuğdaytohumlarımıkomşularımlapaylaşmaktayatıyor,dedi.-Elinizdekikalitelitohumlarırakiplerinizlemipaylaşıyorsunuz?Amanedenböylebirşeyeihtiyaç

duyuyorsunuz?diyesorulduğunda,-Nedenolmasın,dediçiftçi.-Bilmediğinizbirşeyvar;rüzgârolgunlaşmaktaolanbuğdaydanpolenialırvetarladantarlaya

taşır.Bunedenle,komşularımınkötübuğdayyetiştirmesidemek,benimürünümünkalitesinindedü-

şükolmasıdemektir.Eğereniyibuğdayıyetiştirmekistiyorsam,komşularımındaiyibuğdaylaryetiştirmesineyardım-

cıolmamgerekiyor.Ders: Yardımlaşmavepaylaşmakenyakınınızdanbaşlar.Sonrayayılarakdevameder.Kin,

cimrilik,nefretkimseninhoşlanacağıdavranışlardeğildir.


93

Etkinlik Adı: BirimizHepimiz,HepimizBirimizİçinAktarılan Değer: YardımlaşmaveDayanışmaEtkinliğin Amacı: YardımlaşmavepaylaşmadeğeraktarımınınsağlanmasıUygulama: Etkinliköğrencilereanlatırveöğretmenrehberliğindeoluşturmalarısağlanır.

BİRİMİZ HEPİMİZ, HEPİMİZ BİRİMİZ İÇİN• Öğrencilerüyesayısıeşitolacakşekilde5-10grubaayrılır.• Herbirgrubavücudumuzdakibirorganhakkındaaraştırmayapmagöreviverilir.• Gruplardanaraştırmasonucundaeldeettikleribilgilerle inceledikleriorganiçinbirkimlikkartı

çıkartmalarıistenir.• Kimlikkartındabulunacakbaşlıklarıöğrencilerinizeverin.Kimlikkartınıgüzelbirgörselsunumla

büyükboykartonlarahazırlamalarınıistenir.• Herbirkimlikkartınısırasıylatahtayaasın.Organlarıngörevlerinedikkatçekerekişbölümüveiş

birliğiüzerinekonuşulur.

ORGANLARIMIZOrganın adıBulunduğu yerİçinde yer aldığı sistemKomşusu olan organlarGörevleri Görevlerini yapmazsa ne olur?

Etkinlik Adı: SenOlsanNeYapardın?Aktarılan Değer: YardımlaşmaveDayanışmaEtkinliğin Amacı: Yardımlaşmavepaylaşmadeğeraktarımınısağlamak.Uygulama: Öğrencileresorularsorulup,empatiyapmalarısağlanır.

SEN OLSAN NE YAPARDIN?• Öğrencilerinizeyöneltmeküzereçeşitliproblemdurularıkurgulanır.Örneğin:Çokyaşlıbirininalışverişpoşetleriyleyürümeyeçalıştığınıgördün,neyaparsın?Yayalariçinkırmızıışıkyanmaktaykenkarşıdankarşıyageçmeyeçalışanbirinigördün,neyapar-

sın?• Okulagittiğintoplutaşımaaracındayanındakikoltuktaoturanbirininaracınkoltuğunaelindeki

kalemlebirşeylerçizdiğinigördün,neyaparsın?Arkadaşlarınızlaoyunoynarkengürültüyaptığınıziçinkomşunuzbaşkayerdeoynamanızıistedi,

neyaparsın?


94

• Alışverişyaparkenyerdebircüzdanbuldun,neyaparsın?• Parktaannesinikaybedenbirçocuklakarşılaştın,neyaparsın?• Yerlereçöpatanbirisinigördün,neyaparsın?• Birkediyeeziyetedenbirinigördün,neyaparsın?• Problemdurumlarıöğrencileretekertekeryöneltipbudurumlarlailgiliyapılmasıgerekendoğru

davranışlarüzerinefikiryürütmeleriistenir.Heröğrencininkonuşmasınavefikrinisöylemesinefırsatverilir.

• Ardındanöğrenciler ikişerli eşleştirilir.Onlardanbirbirlerine sizinyönelttiğinizebenzer şekildebirerproblemdurumuhazırlayıpyöneltmelerivebirbirlerinincevapları,dinlemeleriistenir.

Etkinlik Adı: İyilikBahçesiveİyilikKutusuEtkinliğiAktarılan Değer: YardımlaşmaveDayanışmaEtkinliğin Amacı: Yardımlaşmavepaylaşmadeğeraktarımınısağlamak.Uygulama: Metindeyeralanlaröğrencilerleberaberoluşturulur.

İYİLİK BAHÇESİ VE İYİLİK KUTUSU ETKİNLİĞİÖğretmenler,sınıflardaiyilikyapmanınönemiüzerindeaçıklamalaryaparlar.Çalışmaöğrencilere

tanıtılır.Okulunengözeçarpanbölümündebir“iyilikköşesi”düzenlenir.Burayaöğrencilerinyap-tıklarıiyiliğiyazıpiçineatacaklarıbirkutuyerleştirilir.Öğrencileryaptıklarıiyiliklerivebuiyiliklerinkendilerindebıraktığıizleriyazıpbuiyilikkutusununiçineatarlar.Herhaftaaçılankutudanseçileniyiliğinveiyilikyapanöğrencilerintörenleödüllendirilmesi,onureedilmesivediğeröğrencilereör-nekteşkiledilmesisağlanır.Buödül,iyilikleyarışılanbirokulortamıoluşturmasıaçısındanbüyükönemtaşır.

Etkinlik Adı: DoğayaSaygıAktarılan Değer: SaygıEtkinliğin amacı: Hoşgörüvesaygıdeğeraktarımınısağlamak.Uygulama: Metinokunur.Öğrencileredramatizeedilir.

DOĞAYA SAYGIÖğretmentahtayaçevredevedoğadabulunanvarlıklarılisteler.(Örnek;deniz,hava,su,nehir,

göl,sokak,kuş,ağaçvb.)Gönüllüöğrencilerbuvarlıklarınrolünegirerek,insanlardannelerbeklediğiniifadeeder.


95

ÖRNEK:Benbirhavayım,insanlardanbenikirletmemeleriniistiyorum.Benbirağacım,insanlardanbenikorumalarınıistiyorum.Benbirsokağım,insanlardanbenite-

miztutmalarınıistiyorum.Aşağıdakilerebenzersorularlagrupetkileşimidevameder._Varlıklarıcanlandırırkennelerhissettiniz?_Sağlıklı,temizbirçevrevedoğaiçinüzerinizedüşengörevlervarmı?Neler?_Nasılbirdoğaveçevredeyaşamakisterdiniz?Doğayaveçevreyekarsıduyarlıolmanınönemivurgulanaraketkinliksonlandırılır.“Bütüngüzel,hoşyaraşanşeyler,görengöziçinyapılır.”

Etkinlik Adı: SaygıAranıyorAktarılan Değer: SaygıEtkinliğin Amacı: HoşgörüvesaygıdeğeraktarımınısağlamakUygulama: Öğretmenmetniöncekendisiokur.Metindeyeralanbasamaklarıuygular.

SAYGI ARANIYORSaygı ifadeedendavranışlaradikkatçekecekörnekdavranışlar içerenbirolaysınıfortamında

dramatizeedilir.Olay,sınıftabiröğrencininarkadaşındankaleminiyanınagiderekizinsizalmasıveuzaklaşması

üzerinekurgulanır.Bu saygısızlık ifadeedendavranışınnasıl olumluya çevrileceği konusundafikirler alınır ve en

makulolanıseçilerektekrardramatizeedilir.Farkındaolmadanyaptığımız,günlükyaşantı içersindedikkatimiziçekmeyenbusaygısızdav-

ranışlarımızıen incedetayınakadardüşünerekçevremizekarşıdahaduyarlıhalenasılgelebilirizsorusunadabudramatizedecevapverilmişolur.

Gönüllülerinvereceklericevaplarsınıftapaylaşılırvebucevaplarhakkındakısabirsöyleyişiyapı-lır.Busöyleşisırasında“Büyükİskender’inCevabı”anlatılır:Büyükİskender’esormuşlar:

-Sizdenöncekikrallar,hükümdarlar,sizdendahauzunyaşadıkları,sizdendahagüçlüoldukları,sizdendaha fazlaparaya sahipoldukları halde, sizdendaha çokyer fethedemediler.Bununasılbaşardın?

-Büyükİskenderkendisinebusoruyusoranlaraşöylecevapvermiş:-Evet,doğrusöylüyorsunuz.Bendenöncebudünyadabendendahagüçlü,benimkindendaha

büyükordusuolanpekçokhükümdargeldigeçti.Benimonlardanfarkımşu:Benfethettiğimülke-lerdenhiçbirininhalkınıincitmedimveonlarıgeçmişteyönetmişolanhükümdarlarınınadlarınıhepiyilikleandım.Çünkübeninsanlarasaygıgösterdiğinizölçüdesaygıgörüleceğinibiliyorum.Araştır-


96

macıöğrencilere,saygılıolmanın,yardımsevervecömertolmakdemekolduğunuhatırlatacakvebukonuhakkındabirbeyinfırtınasıyaptırarakçalışmayıtamamlar.

Değerlendirme:Oturumsonundagrupüyelerindensaygıvesaygısızlık ifadeedendavranışlarıayırtedebilmeleriveolumludavranışıseçmeleribeklenilecek.Saygılıdavranmanınhayatımızıolum-luyöndenasıletkilediğininfarkedilmesibeklenir.

EvÖdevi:Öğrencilerden saygı davranışınaörnekolacak tarihi bir olayıya da tarihi bir kişiliğiörnekolarakbulupanlatmalarıistenir.

Etkinlik Adı: NelerOlurdu?Aktarılan Değer: SabırlıOlmakEtkinliğin Amacı: Sabırdavranışınıntoplumsalhayattakiyerininfarkedilmesinisağlamak.Uygulama: Metindeyeralanlaröğrencilereyaptırılır.

Aşağıdaki“NELEROLURDU”çalışmakağıdıöğrencileredağıtılır.Herkesinsabretmesigerekenbirşeylerolduğu,sabretmediğizamanolumsuzneticelerlekarşılaşabileceğihakkındakonuşarakformudoldurmalarıistenir.Bütünöğrencilerçalışmalarınıtamamladıktansonraverilencevaplarhakkındakonuşulur.

NELER OLURDU?Aşağıdaverilendurumlardanelerolabileceğiniboşbırakılanyerlereyazınız.

Fırıncılarekmeksatmaktansıkılsaydı.........................................................................................................................................................................................................................................................................

Dünyadaki bütün kalemler yazı yazmaktanbıksalardı.........................................................................................................................................................................................................................................................................

Büyüklerimiz işe gitmeyi sıkıcı bularak işegitmektenvazgeçselerdi.........................................................................................................................................................................................................................................................................

Taşıtlarinsantaşımanınhiçdezevkliolmadı-ğınıdüşünselerdi.........................................................................................................................................................................................................................................................................

Çantalarımız yük taşımaktan yorulduklarınısöyleselerdi.........................................................................................................................................................................................................................................................................

Okulumuzdaki görevliler sürekli temizlikyapmayıreddetseydi.........................................................................................................................................................................................................................................................................


97

Etkinlik Adı: Dikkat,TehlikeliMadde!Aktarılan Değer:TemizOlmaEtkinliğin Amacı:Temizlikvesağlıkdeğeraktarımınısağlamak.Uygulama:Metindeyeralanlaröğrencilereyaptırılır.

DİKKAT, TEHLİKELİ MADDE!• Öğrencilerinizden‘dikkat,tehlikelimadde!’başlıklıbirsınıfpanosuhazırlamalarınıisteyin.Pa-

nonunduyurusunuyaptıktansonraöğrencilerinizeçeşitlikaynaklardan(gazete,dergi,kitap,vb.)sağlığazararlımaddelerin(sigara,içki,uyuşturucuvb.)insanbedenineolumsuzetkileriyleilgiligörselveyazılımalzemetoplamalarınısöyleyin.

• Özelliklebumaddelerikullanankimselerdemeydanagelensağlıksorunlarıvetoplumsalsorun-larla ilgilimalzemelerbulmalarını teşvik edin.Teminedilenmalzemelerüzerindenkonuşarakkonuylailgiliduyarlılıkgeliştirmelerinekatkıdabulunun.

• Öğrencilerden toplananmalzemeleri kullanarak konuya dair geliştiripyapılandırdıkları duygu,düşünce,bilgiveizlenimlerinigörselleştirmelerivebirpanohazırlamalarınıistenir.

• Sınıftakiherbiröğrencinindiğersınıflardanbirarkadaşınısınıfagetirerekpanoyuinceletmesiniönerin.

Etkinlik Adı: ŞimdiNeYapmalıyım?Aktarılan Değer:AdilOlmaEtkinliğin Amacı: Adaletdeğeraktarımınınsağlanması.Uygulama:Örnekolayokunur,öğrencileresorularsorulur.

ŞİMDİ NE YAPMALIYIM?Erdembirgünarkadaşlarıylaparktaoynarkenküçükbirkızınsalıncağabinmekiçinsırabekledi-

ğinigördü.Sıratamküçükkızagelmişken,ondanbüyükbirçocukkoşupsalıncağaoturdu.Küçükkızbirşeydiyemedi.Edemisebuolayaçoküzüldü.

Sizce:• Küçükkızkendisırasıolduğuhaldesalıncağadiğerçocuğunbinmesinenedenitirazetmedi?• Erdembuolayıgörüncenedenüzüldü?• Sizceerdembundansonraneyapmalı?• Erdemolayahiçkarışmazsaneolur?• Salıncağaoturançocuğagidip,“Azöncesırabuküçükkızdaydı.Lütfeninipsıranıonaverirmi-

sin?”derseneolur?


98

Etkinlik Adı: PatlayanTopAktarılan Değer: AdilOlmaEtkinliğin Amacı: AdaletdeğeraktarımınınsağlanmasıUygulama: Öğrencileregörevdağılımıyapılır.Dramauygulanır.Öğrencileresorularsoru-

lur.

PATLAYAN TOPDİLARA(HâkimrolünüoynayanEray’ınkarşısınagelir):HâkimBey,HakimBey!Davacıyım.Oyun

oynarkenYusuf’atopumuverdim.Şimdigerivermiyor.ERAY(HÂKİM):TopunuYusuf’unaldığındaneminmisin?KararvermedenYusuf’uçağıralım,bir

deonudinleyelim.ERAY(Yusuf’asorar):Dilara’nıntopunualdınmı?YUSUF(Sıkılasıkıla):Evetaldım,HâkimBey.ERAY:OzamanneredeDilara’nıntopu?YUSUF:Şey…HâkimBey,ben toplaoynuyordum.Topçalılıklarınarasınakaçtı vepatladı.Çok

üzgünüm.ERAY:Budurumdaneyapmangerekiyor?YUSUF:HâkimBey,topunupatlattığımveonuüzdüğümiçinondanözürdiliyorum.Harçlıklarımı

biriktiripDilara’yaçokgüzelbirtopalacağım.ERAY:Yusuf’unsöyledikleriniduydunDilara.Arkadaşınınözrünükabulediyormusun?DİLARA:EvetHâkimBey,Yusuf’unözrünükabulediyorum. DilaraveYusufbirbirlerinesarılarakbarışırlar.Dramabiter. Dramatizeedilenoyunhakkındasınıftakonuşulur.

Etkinlik Adı: RüzgârveGüneşAktarılan Değer: SevgiEtkinliğin Amacı: DostlukveSevgideğeraktarımınınsağlanmasıUygulama: Öyküsınıfaokunurveeleştirelokumaraporunudoldurmalarısağlanır.

RÜZGÂR VE GÜNEŞGüneşverüzgârbirbirleriningüçlerinitartışıyorlarmış.İkisidekendisinindahagüçlüolduğunu

iddiaediyormuş.Rüzgâr,“Bentümgücümleesersemherkesisoğuktandondurabilirim.”demiş.Güneş,“Benbütünışınlarımıgönderirsemherkesisıcaktaneritirim.”demiş.Osıradayoldayürüyenpaltolubiradamgörmüşler.Rüzgâr,“Sendendahagüçlüolduğumuka-


99

nıtlayacağım.”demiş. “Şuyoldayürüyenpaltoluadamıgörüyormusun?Paltosunusendendahahızlıçıkaracağımabahsegirerim.”

Güneşkendindeneminbirşekilde,“Hadiçıkartdegörelim!”demiş.Sonraolacaklarıizlemekiçinbirbulutunarkasınaçekilmiş.

Rüzgârsoğukveşiddetlibirbiçimdeesmeyebaşlamış:“vuuv…Vuuuvv…”Okuvvetleestikçeadamüşüdüğüiçinpaltosunadahasıkısarılıyormuş.Rüzgârnekadarestiyse

deadamınpaltosunuçıkartmayıbaşaramamış.Sonundapesetmiş.Güneş, “ Sen başaramadın rüzgar kardeş, sıra bende.” demiş. Saklandığı bulutun arkasından

çıkıpadamanazikçegülümsemiş.Çokgeçmedenadamalnındakiterisilippaltosunuçıkarmış.Gü-neşrüzgâradönmüşveşöyledemiş:“Nazikvedostçadavranış,şiddetvegüçgösterisindendahaetkilidir.”

Böylecerüzgâr,güneşindahagüçlüolduğunukabuletmiş.

Etkinlik Adı: OnlarıDaHatırlaAktarılan Değer:SevgiEtkinliğin Amacı: SevgiveDostlukdeğeraktarımınınsağlamak.Uygulama: Metinokunaraköğrencilerinuygulamalarısağlanır.

ONLARI DA HATIRLA • Öğrencilerinizebiryakınlarınınhastanedeyadabakımevindekaldığınıdüşünmelerinisöyleyin.

Onlardanbukişiyebirkartyadamektupyazarakiyidilekleriniiletecekleribirçalışmayapmala-rınıisteyin.

• Gereklisüreyitanıdıktansonrahazırlanançalışmalarınsınıflapaylaşılmasınısağlayın.• Hazırlanankartıyadamektubualanbiryaşlıveyahastanınhissedeceklerihakkındakonuşarak

etkinliğinikinciaşamasınageçin.• Öğrencilerinizivarsahastaveyabakımeviziyaretianılarınıpaylaşmayateşvikedin.• Yaşlılaravehastalarakarşısorumluluklarımızıtartışarakçalışmayıtamamlayın.


100

Etkinlik Adı: KuşaklarBuluşuyorEtkinliğiAktarılan Değer:SevgiEtkinliğin Amacı: Sevgi,saygı,hoşgörüdeğeraktarımınısağlamak.Uygulama: Öğretmenrehberliğindeetkinlikleryapılır.

KUŞAKLAR BULUŞUYORÖncelikleokuldayaşlılarasaygıkonusuanlatılır.Değerlerimizinaktarılmasınakatkıdabulunan

kişileri tanımakamacıylabüyükannevebüyükbabalarokuladavetedilir,öğrencilerhuzurevindeyaşlılarıziyaretederler.Bubuluşmavepaylaşımesnasındasaygıvesevgiönplandatutulur.Belirligünvehaftalardaziyaretlertekrarlanır.Gençlerleyaşlılarbupaylaşımtoplantılarınıbahçeyegülfi-danıdikereksonlandırmışlardır.

Etkinlik Adı: ResimYorumluyorumAktarılan Değer: VatanseverlikEtkinliğin Amacı: Vatanseverlikdeğeraktarımınısağlamak.Uygulama: Öğretmenrehberliğindeetkinlikleryapılır.

Aşağıdaverilenresimöğrencileregösterilirveyorumlamalarıistenir.Resminaltındakisorularöğ-rencileresorularakkonuşmalarısağlanır.


101

1- Fotoğraftanelergörüyorsun?..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................2- Fotoğraftakitasviredilenyeri,olayıvekişiyihatırladınızmı?..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................3- SeyitOnbaşı,sizceneredenkuvvetalıyor,onubuderecegüçlüyapanşeynedir?..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................4- O,vatanınıvemilletinisevmeyenbirinsanolsaydıoradanasıldavranırdı?..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................5- SeyitOnbaşı’nınyerindesizolsaydınızoandaneyapardınız?..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................6- Sizcegünümüzdebirkişidini,vatanıvemilletiiçinnelerkaybetmeyigözealabilir?Niçin?..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................7- Dini,vatanıvemilletiuğrundakahramanolacakkişidesizcehangiözelliklerbulunmalıdır?..............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................


102

SevgiliVelimizMerhaba, Annebabaolacağımüjdesinialmak,birinsaniçinengüzelhaberdir.Buhaberinardındanbaş-

larızhayallerkurmaya…Onakıyafetleralırız,yatağınıyapar,heyecanlaonubeklemeyekoyuluruz.Sonraçocukdünyayagelir.Onunfizikselihtiyaçlarınıgidermekiçinbüyükemekveririz.Günlük

yoğurtlar hazırlar, vitamindolumeyveleri rendeleriz. Kurulanhayaller farklılaşmayabaşlar. Artıksağlıklıbirçocuğasahipolmanınyanında;“Yavrumiyiinsanolsun”hayalleridekurmayabaşlarız.Onlariçinpekçokfedakârlıkyaparız,sırfiyiinsanolsunlardiye…

Amanedemektiriyiinsanolmak?İyiinsanlarneleryapar?“İyi insan”kavramının içinihepbirliktedoldurmakamacıylayavrularınızıbizeemanetettiniz.

Allah’ınsizeverdiğiomuhteşememanetleribizimlepaylaştınız.Onlariçinkurduğunuzvekurduğu-muzhayalleringerçekleşmesiadınaortakadımlaratmamızgerekiyor.

Buadımlardanbiride2014–2015Eğitim-ÖğretimYılındanitibarensistemlibirşekildeyürüte-ceğimiz“DeğerlerEğitimi”çalışmaları.DeğerlerEğitimi,insanıninsancayaşamıiçinşartolandeğervedavranışlarınöğrencilerimizekazandırılmasıamacıileyürüttüğümüzbirprogramdır.Ancakbizlereminizki,sizindesteğinizolmadanbunubaşarmamızimkânsız.

Buyüzden,okulumuzdaDeğerlerEğitimiçalışmalarıadınaneleryaptığımızıvesizlerdennelerbeklediğimizipaylaşmakistiyoruz.

Bizler,yaptığımızçalışmalarsonunda;millî,manevî,ahlaki,kültürelveevrenseldeğerleriöğren-cilerimizekazandırmayıvebunlarıdavranışageçirmelerinihedefliyoruz.Böylelikletoplumsalçözül-menindeönünegeçilebileceğinidüşünüyoruz.

Anne,babalarveeğitimcilerolaraksormamızgerekensorularşunlardır;•İçindebulunduğumuzortamveçevreistediğimizdeğerleresahipçocuklarıyetiştirmekiçinuy-

gunmu?•Herşeyiçocuklarımızadınadüşünüpyaparkensorumluluksahibiolabileceklermi?•Bukadarşiddetitelevizyonlardaseyrederkenbarışçılolabileceklermi?•Aşırıkorumavemüdahalecidavranırkenözgüvenlerigelişecekmi?•Biz şimdionlarmutluolsun,üzülmesinlerdiyeuğraşırken,onlarmücadeleetmedenmutlu

olabileceklermi?•Onlariçinherşeyineniyisidüşünülürkençocuklarımızailesine,vatanınavemilletineyararlı

bireylerolabileceklermi?Bizdeğeretkinliklerinebaşlarkensizleremektuplargöndererek,yapacaklarımızhakkındasizleri

bilgilendirip,sizdenbeklentilerimizisizlerlepaylaşacağız.Çocuklarınıza güzel bir gelecek oluşturmak adına bizimle buyola çıktığınız ve işbirliğiniz için

şimdidençokteşekkürederiz.

Documents

T. C. BURDUR VALİLİĞİ İL MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ SU, ATEŞ ... · BURDUR VALİLİĞİ İL MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ DEĞERLER EĞİTİMİ ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTAPÇIĞI