PHÒNG GD VÀ ĐT TỊNH BIÊN CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

TRƯỜNG TIỂU HỌC AN NÔNG Độc lập – Tự do – Hạnh phúc

An Nông, ngày 07 tháng 11 năm 2016

I/. Sơ lược lý lịch tác giả:

- Họ và tên: Cao Dương Huyền Trung Nam, nữ: Nam - Ngày tháng năm sinh: 04 / 11 / 1972 - Nơi thường trú: Ấp Phú Cường, xã An Nông, huyện Tịnh Biên, tỉnh An Giang - Đơn vị công tác: Trường Tiểu học An Nông. - Chức vụ hiện nay: Giáo viên - Lĩnh vực công tác: Giáo viên dạy lớp 5BII/.Tên sáng kiến: Một số biện pháp giúp học sinh làm tốt bài văn tả cảnh ở phân môn tập làm văn lớp 5III/. Lĩnh vực: Tập làm vănIV/. Mục đích, yêu cầu của sáng kiến: Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04 tháng 11 năm 2013 của Ban Chấp hành Trung ương khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế chỉ ra rằng Giáo dục Tiểu học là một bậc học nền tảng có vai trò quan trọng, tạo những cơ sở ban đầu cơ bản, bền vững về trí thức, hình thành những đường nét phát triển nhân cách, giúp trẻ có thể tiếp tục học lên bậc học cao hơn.  Thật vậy, chúng ta thấy, Tiếng Việt ở trường tiểu học được dạy và học thông qua bảy loại bài học khác nhau: Học vần, tập đọc, tập viết, chính tả, luyện từ và câu, kể chuyện, tập làm văn. Phân môn Tập làm văn có vị trí đặc biệt trong việc dạy và học tiếng Việt xét trên hai phương diện:  - Phân môn Tập làm văn tận dụng các hiểu biết và kĩ năng về tiếng Việt do các phân môn khác rèn luyện hoặc cung cấp đồng thời góp phần hoàn thiện chúng. Để làm được một bài văn nói hoặc viết, học sinh phải hoàn thiện cả bốn kĩ năng nói, đọc, viết, nghe; phải vận dụng các kiến thức về tiếng Việt. Trong quá trình vận dụng này, các kĩ năng và kiến thức đó được hoàn thiện và nâng cao dần.  - Phân môn Tập làm văn rèn luyện cho học sinh kĩ năng sản sinh văn bản (nói và viết). Nhờ vậy tiếng Việt không chỉ là một hệ thống cấu trúc được xem xét từng phần, từng mặt qua từng phân môn mà trở thành một công cụ sinh động trong quá trình giao tiếp, tư duy, học tập. Nói cách khác, phân môn Tập làm văn đã góp phần hiện thực hóa mục tiêu quan

1

trọng bậc nhất của việc dạy và học tiếng Việt là dạy học sinh sử dụng tiếng Việt trong đời sống sinh hoạt, trong quá trình học sinh lĩnh hội các tri thức khoa học.  Chính những văn bản nói, viết các em có được từ phân môn tập làm văn theo các nghi thức lời nói, thuyết trình ... đã thể hiện những hiểu biết thực tế, những kỹ năng sử dụng Tiếng Việt mà các em đã được học ở phân môn Tập làm văn qua kiểu bài miêu tả nhiều nhất, nó giúp cho học sinh tái hiện lại cuộc sống con người, phong cách thiên nhiên hiện lên như một bức tranh nhiều màu sắc. Nó giúp các em có tâm hồn văn học có tình yêu quê hương đất nước và cuộc sống con người. 1/. Thực trạng ban đầu trước khi áp dụng sáng kiến. Trên thực tế hiện nay việc dạy phân môn Tập làm văn kiểu bài tả cảnh trong trường tiểu học, giáo viên và học sinh có nhiều thuận lợi và gặp không ít khó khăn như:  *Thuận lợi:  - Hiện nay, việc đổi mới phương pháp dạy học cũng được áp dụng hầu hết các môn học, trong đó có phân môn Tập làm văn làm cho giờ học thêm sinh động và khắc sâu kiến thức cho học sinh nhiều hơn thông qua các hoạt động trong giờ học.  - Kiểu bài tả cảnh các em cũng đã được làm quen với lớp 2, 3. Lên lớp 4, 5 các em lại tiếp tục rèn kỹ năng làm văn từ dễ đến khó ( Rèn kỹ năng viết đoạn, liên kết đoạn) rất phù hợp nhận thức của học sinh tiểu học. Đặc biệt trình tự tả cảnh cũng giống như ở lớp 4, đối tượng miêu tả của bài văn tả cảnh là những cảnh vật quen thuộc gần gũi với các em, một dòng sông, một đêm trăng, một cánh đồng ... vì vậy các em dễ quan sát hơn. *Khó khăn: 

Sau những thuận lợi thì trong thực tế giảng dạy giáo viên và học sinh còn gặp rất nhiều khó khăn trong việc dạy cũng như học phân môn Tập làm văn kiểu bài tả cảnh:  - Giáo viên:  + Bản thân giáo viên vừa bám sách giáo viên mà dạy do đó phần nghiên cứu bài dạy chưa kỹ “Tập làm văn kiểu bài tả cảnh” dạy kiến thức không liền mạch nên bài dạy chưa sâu. + Một số giáo viên dạy còn áp đặt chỉ hướng dẫn học sinh theo yêu cầu của sách mà chưa chú ý đến việc thâm nhập và khám phá cái hay, cái đẹp của bài văn. + Đại đa số giáo viên chỉ chú ý đến học ở lớp mà chưa chú ý đến việc luyện tập ở nhà, chưa hướng cho các em tìm hiểu thêm sách, báo... + Để đối phó với việc học của học sinh làm bài chưa hoàn thành, để đảm bảo chất lượng ... nhiều giáo viên cho học sinh chép bài mẫu. Vì vậy dẫn đến tình trạng cả thầy và trò nhiều khi bị lệ thuộc vào “mẫu” không thoát khỏi “mẫu”. + Giáo viên chưa phối hợp linh hoạt, nhịp nhàng khi sử dụng các phương pháp làm cho học sinh thường bị động và chưa phát huy tính tích cực của học sinh.  - Học sinh:  + Học sinh học rất nhiều kiến thức mới trong khi đó trình độ của các em thì hạn chế, các em còn lười suy nghĩ, chép đáp án mẫu, vay mượn ý tình của người khác thường là của bài mẫu nào đó. Với cách khác học sinh thường sẵn sàng học thuộc văn mẫu, khi làm bài các em sao chép ra và biến thành bài làm của mình không kể đầu bài qui định

2

thế nào. Với cách làm bài ấy các em không cần biết đến đối tượng miêu tả, không quan sát và không có cảm xúc gì về cảnh vật được tả. + Phần lớn học sinh là vùng sâu, việc tiếp xúc với môi trường sống ở mức độ hẹp nên việc sử dụng từ ngữ và làm bài chưa được sinh động, sử dụng từ ngữ chưa phong phú.  2/. Sự cần thiết phải áp dụng sáng kiến. Chúng ta đã tự hào tiếng Việt ta phong phú, giàu hình ảnh, đa dạng về nghĩa, có sức biểu cảm sâu sắc. Nhưng một thực tế làm buồn lòng những thầy cô giáo chúng tôi vì học sinh học tốt phân môn Tập làm văn còn quá khiêm tốn. Khi nhận xét bài Tập làm văn, tôi thấy đa số học sinh đã biến các bài văn miêu tả thành văn kể, liệt kê một cách khô khan, nghèo nàn về từ, diễn đạt rườm rà. Vậy làm thế nào để nâng cao chất lượng dạy- học Tập làm văn nhất là văn miêu tả cho học sinh lớp 5? Đi tìm câu trả lời cho câu hỏi trên là một quá trình và cũng là mục đích cần hướng đến của các kỹ sư tâm hồn.

Để làm tốt vai trò người tổ chức và hướng dẫn, tôi đã tìm tòi, phân tích thực trạng và lựa chọn một số biện pháp giúp học sinh lớp 5 học tập có hiệu quả Tập làm văn miêu tả. Với những lý do trên, tôi chọn và viết đề tài: “ Một số biện pháp giúp học sinh làm tốt bài văn tả cảnh ở phân môn Tập làm văn lớp 5 ”, trước hết là giúp nâng cao chất lượng Tập làm văn cho lớp tôi phụ trách. Sau đó, mục tiêu quan trọng hơn là góp phần nâng cao chất lượng dạy học môn Tiếng Việt nói chung. 3/. Nội dung sáng kiến. Đứng trước thực trạng dạy và học như trên yêu cầu đặt ra cấp thiết là phải đổi mới phương pháp dạy học để học sinh đến với phân môn Tập làm văn thể loại tả cảnh một cách say mê, hứng thú để từ đó có cảm xúc viết văn. Để đạt được mục tiêu trên thì cần phải tiến hành giải quyết các vấn đề chính sau: * Cung cấp cho học sinh phương pháp làm văn miêu tả nói chung và tả cảnh nói riêng. * Hướng dẫn học sinh một số thủ pháp làm văn tả cảnh. * Xây dựng một số bài tập bổ trợ rèn kĩ năng sử dụng từ ngữ và các biện pháp nghệ thuật tu từ. * Cung cấp, khuyến khích học sinh tích lũy vốn từ ngữ khi học, đọc, viết các bài văn, thơ về tả cảnh. Cung cấp vốn sống, vốn hiểu biết về cảnh. Các vấn đề được nêu ở trên cần được giải quyết đồng thời, xen lẫn vào nhau một cách nhịp nhàng và linh động thì hiệu quả sẽ cao hơn rất nhiều. Từ kinh nghiệm dạy học của mình, tôi xin đưa ra một số biện pháp để giải quyết trình bày các vấn đề được nêu ở trên để học sinh làm tốt bài văn tả cảnh như sau: 3.1/. Cung cấp cho học sinh phương pháp làm văn miêu tả nói chung và tả cảnh nói riêng. Việc cung cấp cho học sinh phương pháp làm văn miêu tả nói chung và tả cảnh nói riêng giúp học sinh có con đường đi đến bài văn đúng hướng, không bị sai lệch về cả nội dung và hình thức. - Học sinh cần nắm được 4 yêu cầu khi làm văn miêu tả: + Cụ thể hóa sự vật (tả cái gì?)

3

Ví dụ: Tả dòng sông thì tập trung tả dòng sông, không miên man tả sâu cảnh cánh đồng nằm bên cạnh dòng sông, hay cảnh trời mây vào thời điểm đó cho dù các sự vật đó cũng có liên quan. + Cá thể hóa sự vật (tả như thế nào?) : Tả cảnh nào thì người đọc hình dung cảnh đó chứ không bị lẫn lộn với cảnh khác. Ví dụ: Tả cảnh dòng sông thì phải tả chủ yếu những yêu tố liên quan không thể tách rời như: Nước, sóng, thuyền bè, bờ sông... + Mục đích hóa sự vật (tả với mục đích gì) Ví dụ: Tả dòng sông với mục đích đó là tả lại một cảnh đẹp rất đáng tự hào của người dân quê hương. + Cảm xúc hóa sự vật (tả với tư tưởng, tình cảm, thái độ ra sao?) Ví dụ: Tả dòng sông với niềm tự hào, với sự ngưỡng mộ về một vẻ đẹp nên thơ... - Cung cấp cho học sinh các bước làm văn miêu tả. + Bước 1: Tìm hiểu đề + Bước 2: Quan sát tìm ý + Bước 3: Sắp xếp ý (lập dàn ý) + Bước 4: Viết bài hoàn chỉnh + Bước 5: Kiểm tra lại bài. Tuy rằng hiện nay Sách giáo khoa không còn những tiết riêng cho Tìm hiểu đề, quan sát tìm ý nhưng qua mỗi đề văn giáo viên phải hướng dẫn học sinh làm theo các bước kể trên. Để rèn cho học sinh thói quen làm tuần tự theo các bước kể trên khi làm văn thì mỗi bước làm giáo viên cũng phải hướng dẫn học sinh một cách tỉ mỉ về phương pháp cũng như cách suy nghĩ, cách thực hiện bài làm. Cụ thể: * Bước 1: Tìm hiểu đề - Tác dụng: Giúp học sinh xác định được yêu cầu đề bài, tránh làm lạc đề. Nói cách khác tìm hiểu đề để định hướng học sinh nắm được mình đang làm bài văn thuộc thể loại gì, tả cái gì, đối tượng đó có những yêu cầu, giới hạn đến đâu... - Cách thực hiện: Hướng dẫn học sinh làm những công việc sau: + Đọc kĩ đề. + Phân tích đề. Phân tích đề bằng cách: - Gạch 1 gạch dưới các từ xác định thể loại bài văn. - Gạch 2 gạch dưới từ xác định đối tượng miêu tả. - Gạch một nét đứt dưới các từ xác định giới hạn miêu tả. Ví dụ: Đề bài: Hãy miêu tả một cảnh đẹp nơi em ở vào một mùa trong năm. Học sinh tìm hiểu và phân tích đề bài qua việc trả lời các câu hỏi: ?/ Hãy xác định thể loại làm văn? ?/ Đối tượng miêu tả là gì? ?/ Mấy cảnh? Cảnh đó được miêu tả vào thời gian nào ?

4

Thể loạiĐối tượng miêu tả

Giới hạn miêu tả

Miêu tả Cảnh đẹpKhông gian Thời gian Đặc điểm

Nơi em ở Một mùa trong năm Một cảnh

Sau khi trả lời đúng các câu hỏi trên, học sinh thực hành gạch chân trực tiếp trên đề bài. Đề bài: Hãy miêu tả một cảnh đẹp nơi em ở vào một mùa trong năm. * Bước 2: Bước quan sát và tìm ý - Tầm quan trọng: Là bước quyết định thành công của bài văn, học sinh muốn viết được bài văn hay, sống động phải có được sự quan sát trực tiếp đối tượng miêu tả và phải có sự ghi chép tỉ mỉ, chi tiết những đặc điểm mình miêu tả. - Cách thực hiện: Giáo viên cần hướng dẫn học sinh quan sát trực tiếp đối tượng miêu tả nhiều lần và bằng nhiều giác quan khác nhau như thị giác, thính giác, vị giác, khứu giác, xúc giác... nhằm giúp các em nhận biết về cảnh đầy đủ và chính xác hơn.

Luyện kĩ năng quan sát: Muốn quan sát có hiệu quả, quan sát phải có tính mục đích, người quan sát phải có cách nghĩ, cách cảm của riêng mình. Quan sát để làm văn nhằm phản ánh một đối tượng cụ thể , vừa chi tiết, vừa có tính khái quát . Qua chi tiết , người đọc phải thấy được bản chất của sự việc. Vì vậy quan sát phải có lựa chọn. Nếu yêu cầu các chi tiết cụ thể nhưng đó không phải là những chi tiết rời rạc, tản mạn, mang tính chất liệt kê. Chi tiết không cần nhiều mà phải chọn lọc, phải tinh. Đó là những chi tiết lột được các thần của cảnh. Khi quan sát, cần sử dụng đồng thời nhiều giác quan và điều quan trọng là phải quan sát bằng tấm lòng. Mục đích quan sát sẽ quy định đối tượng và phương pháp quan sát. Để tả cảnh, cần xác định vị trí quan sát. thời điểm quan sát, trình tự và nội dung quan sát. Quan sát phảI luôn gắn với việc tìm ý và tìm từ ngữ để diễn tả. Để giúp quan sát và tìm ý, với mỗi đề bài cần có một hệ thống câu hỏi gợi ý nội dung quan sát và các ý cần xác lập. Nếu học sinh không thực hiện tốt bước quan sát và tìm ý thì học sinh sẽ không có chất liệu để làm văn từ đó học sinh sẽ không có hứng thú làm bài hoặc sao chép bài văn từ những bài văn mẫu. Tuy nhiên, giáo viên cần hướng dẫn học sinh cách ghi chép tỉ mỉ những điều mình quan sát tạo thành một cuốn cẩm nang để khi miêu tả học sinh có sẵn chất liệu để làm bài. Với bất kì một đề bài nào tôi cũng lập bảng quan sát và yêu cầu các en ghi kết quả quan sát vào bảng đó.

Mắt thấy(Thị giác)Tai nghe( Thính giác)Mũi ngửi( Khứu giác)

5

Tay cầm( Xúc giác)

* Quan sát theo không gian ( Vị trí) XaGầnTrênDướiTrongNgoàiBên tráiBên phảiPhía sauPhía trước

* Quan sát theo thời gian ( Thời điểm )SángTrưaChiềuTốiXuânHạThuĐôngMưa, nắng

Ví dụ: Khi tả dòng sông quê hương

Học sinh quan sát và hoàn thành bảng quan sát như sau:

Mắt thấy(Thị giác)

- Sông rộng mênh mông, trải dài…- Thuyền bè đi lại trên sông tấp nập…- Sóng nhấp nhô…- Bờ bên phải: bãi ngô xanh biêng biếc…- Bờ bên trái: Bãi cát trải dài, trắng xoá…- Mặt trời, mặt trăng soi báng xuống mặt nước…- Mặt sông loang loáng. lấp lánh…- Lũ trẻ bơi lội tung tăng…- Ánh đèn hai bên bờ tạo thành vết sáng loang loáng.

Tai nghe( Thính giác)

- Sóng vỗ rì rào, soàn soạt…- Bãi ngô bên bờ rì rầm, xào xạc…- Tiếng gõ lanh canh của thuyền đánh cá …- Tiếng hát của ngư dân trong đêm trên sông…- ….

6

Mũi ngửi( Khứu giác)

- Mùi tanh tanh của thuyền no bụng cá…- Mùi hương thoang thoảng của những bãi ngô ven

bờ…- …

Làn da( Xúc giác)

- Nước mát rượi…- …

Từ những ghi chép quan sát trên thì chắc chắn các em sẽ làm được những bài văn vô cùng sinh động và hấp dẫn. Tuy nhiên quan sát bằng các giác quan chưa đủ mà giáo viên cũng cần phải hướng dẫn học sinh quan sát theo trình tự không gian và thời gian.

Ví dụ : Dòng sông được quan sát theo trình tự thời gian.

Sáng

- Sông hiền hoà chảy, uốn lượn như dảI lụa.- Sóng rì rào ca hát- Trên mặt sông, thuyền chở người, chở hàng...đi lại

như mắc cửi.- Bến sông nhộn nhịp tiếng cười nói.

Trưa - Mặt trời chiếu tia nắng chói chang làm sông đỏ ngầu giận dữ, cuồn cuộn chảy về xuôi.

Chiều

- Mặt nước gợn sóng, những con sóng nhẹ nhàng xô vào hai bên bờ.

- Lũ trẻ tắm sông tha hồ lặn ngụp.- Làn nước mát rượi ôm ấp lũ trẻ.- Đoàn thuyền no bụng cá nối đuôi nhau cập bến.

Tối

- Trăng lên, ánh trăng toả xuống mặt sông.- Mặt sông như trải rộng mênh mông, bàng bạc một

màu.- Ánh đèn hai bên bờ tạo thành vệt sáng lung linh.

- Tiếng gõ lanh canh của thuyền đánh cá đêm, tiếng hát của ngư dân làm dòng sông thêm đẹp, thêm sinh động.

Xuân- Dòng sông hiền hoà ôm ấp những cụm hoa dại nở rực

hai bên bờ…- …

Hạ- Sông cạn nước làm hai bên bờ lộ trơ những tảng đá

kè bờ nằm ngổn ngang.- …

Thu- Nước sông dâng cao, mấp mé bờ.- Sóng cuồn cuộn xô vào bờ soàn soạt.

Đông- Mặt sông toả hơi nước phủ đầy mặt sông vào những

sáng sớm…- ….

Mưa. nắng - Trời nắng, mặt sông lấp lánh như được dát vàng.

7

- …

Nói tóm lại, giáo viên lưu ý cho học sinh khi quan sát một số điểm sau: + Khi quan sát học sinh phải nhìn ngắm cảnh trước mặt. + Học sinh phải quan sát nhiều lần, quan sát tỉ mỉ ở nhiều góc độ, nhiều khía cạnh ở thời gian, địa điểm khác nhau. + Khi quan sát học sinh phải tìm ra những nét chính, trọng tâm của cảnh, sẵn sàng bỏ đi những nét thừa không cần thiết ( Cho nên học sinh không cần điền tất cả các ô gợi ý trên ). + Học sinh cần phải tìm được nét tiêu biểu, đặc sắc của cảnh. Phải bộc lộ cảm xúc hứng thú say mê của mình trước đối tượng quan sát. + Học sinh phải tìm được những từ ngữ chính xác, những câu văn ngắn ngọn để ghi lại những gì quan sát được. * Bước 3. Sắp xếp ý và lập dàn ý

Sau khi quan sát và tìm ý, truớc khi lập dàn bài chi tiết, học sinh cần xác định trình tự miêu tả để sắp xếp các ý một cách hợp lí. Trình tự miêu tả trong văn tả cảnh có thể là trình tự không gian, có thể là trình tự thời gian tuỳ theo từng cảnh để lựa chọn cho phù hợp. Ví dụ: Với bài tả khu vườn vào buổi sáng, ta nên chọn trình tự không gian. + Trước cửa vườn: + Giữa vườn: + Góc vườn bên trái: + Góc vườn bên phải: + Cuối vườn: … Tuy nhiên, ta vẫn có thể chọn trình tự thời gian: + Khoảng trời phía đông ửng hồng + Mặt trời bắt đầu nhô lên sau rặng tre. + Khi ánh nắng ban mai bắt đầu toả xuống... + Mặt trời lên cao. Ví dụ: Với bài tả dòng sông chọn trình tự miêu tả là thời gian. + Sáng: + Trưa: + Chiều : + Tối: Ta cũng có thể chọn trình tự không gian như: + Nhìn từ xa: + Trên mặt sông: + Bờ bên trái: + Bờ bên phải: + Bến sông:

Lập dàn ý.

8

Do nội dung chương trình trong sách giáo khoa phân bố thì học sinh luyện viết các đoạn văn tả cảnh rất nhiều. Những bài văn tả cảnh hoàn chỉnh chỉ yêu cầu thực hiện trong các tiết kiểm tra. Chính vì thế, tôi đưa dàn ý chung cho một bài văn tả cảnh, và cả dàn ý cho một đoạn văn tả cảnh để học sinh dựa vào đó viết. + Dàn ý chung cho một bài văn tả cảnh cụ thể như sau

Bố cục Dàn bài1. Mở bài - Giới thiệu cảnh định tả2. Thân bài* Tả bao quát :

* Tả chi tiết:

+ Tả từng bộ phận của cảnh ( Nếu lựa chọn trình tự không gian)+ Tả cảnh theo sự thay đổi của thời gian ( nếu lựa chọn theo trình tự không gian.)* Lưu ý: - Có thể kết hợp cả hai trình tự. - Lồng ghép tình cảm, cảm xúc và nhận xét đánh giá về cảnh trong quá trình miêu tả. - Kết hợp tả hoạt động của người song chỉ lướt qua để tránh nhầm sang dạng bài tả cảnh sinh hoạt.

3. Kết bài + Nêu nhận xét, đánh giá: +Tình cảm: … + Hành động :…

+ Dàn ý chung cho yêu cầu viết một đoạnvăn.Mở đoạn Giới thiệu cảnh sẽ tảThân đoạn Tả chi tiết những đặc điểm nổi bật của cảnhKết đoạn Nêu tình cảm, nhận xét đánh giá về cảnh.

Sau khi có trong tay dàn ý chung cho cho bài văn, học sinh sẽ áp dụng để lập dàn ý chi tiết. Dàn ý này cũng chính là cái sườn sát nhất cho học sinh viết thành bài văn cụ thể. Ví dụ: Với bài văn tả dòng sông, ta có thể xây dựng 2 dàn ý chi tiết: Dàn ý lựa chọn miêu tả theo trình tự không gian, dàn ý theo lựa chọn trình tự thời gian.

+ Dàn ý tả dòng sông theo trình tự thời gian:Bố cục Dàn bài chi tiết

1. Mở bài

- Giới thiệu cảnh định tả: Quê hương em có rất nhiều cảnh đẹp, nhưng dòng sông quê hương đỏ nặng phù sa là cảnh mà người dân quê em yêu thích và tự hào nhất.

2.Thân bài+ Buổi sáng

- Dòng sông như dãi lụa đào vắt qua cánh đồng lúa quê em.- Mặt sông gợn lên những con sóng nhẹ.- Bờ bên phải là bãi ngô xanh mướt ngả đầu vào nhau rì rầm trò chuyện.- Bờ bên trái là con đường rải nhựa thẳng tắp, xe cộ qua lại

9

nhộn nhịp.- Thuyền trở người, chở lúa, thuyền đánh cá tấp nập qua lại như mắc cửi.- Tiếng cười nói, tiếng động cơ xe nhộn nhịp bến đò ngang.

+ Buổi trưa:

- Khi mặt trời giận dữ ném những tia nắng chói chang xuống mặt sông khoác chiếc áo dát vàng lấp lánh.- Nước sông đỏ ngầu, sóng lao vào bờ soàn soạt.- Dòng sông hừng hực , hăm hở chảy về xuôi.

+ Buổi chiều:

- Sông lại hiền hoà như người mẹ.- Sóng rì rào ca hát- Làn nước trong mát- Lũ trẻ tha hồ lặn ngụp vui đùa.- Cuối chiều, đoàn thuyền no bụng cá trở về cập bến.

+ Buổi tối :

- Dưới ánh trăng bàng bạc, dòng sông như trải rộng mênh mông.- Ánh sáng hai bên bờ tạo thành những vệt sáng lấp loáng làm dòng sông trở lên lung linh hơn.- Tiếng lanh canh của thuyền đánh cá, tiếng hò của ngư dân làm sông về đêm thêm rộn rã hơn mà đẹp hơn, nên thơ hơn.

3. Kết bài

- Dòng sông cứ cần mẫn chảy mãi, bồi đắp cho đất đai màu mỡ, cây cối xanh tốt. - Người dân quê em, ai đi đâu cũng nhớ về quê hương, về dòng sông quê hương yêu dấu.

10

+ Dàn ý cho bài văn tả cảnh khu vườn vào một buổi sáng theo trình tự không gian

Bố cục Dàn ý chi tiếtMở bài Khu vườn vào buổi sáng thật đẹp2. Thân bàiBao quát:

Khi nắng ban mai vàng như mật ong chiếu xuống, khu vườn như bừng tỉnh sau một đêm tắm sương.

+ Trước vườn:

- Nàng Hồng mang trên mình hạt sương long lanh đang e lệ trong lá.- Cánh hoa đỏ thắm mịn màng, khum khum úp sát vào nhau.- Nàng Cúc cũng thay cho mình bộ váy vàng rực rỡ để chờ đón anh ong bước đến chơi.- Các nàng thi nhau toả hương làm cả một khoảng không gian thơm mát.

+ Giữa vườn:- Hai hàng rau cải xanh mơn mởn chen nhau mọc.- Những lá cải to bản thi nhau vươn cao hứng ánh nắng vàng óng.

+ Góc bên trái:- Cây bưởi nặng nhọc mang trên mình những trái bưởi tròn lông lốc.- Lũ sơn ca, hoạ mi ngủ đêm trên cành đang bay nhảy, cất tiếng hát véo von chào buổi sáng.

+ Góc bên phải:- Mấy anh ớt đỏ gầy leo kheo đã tỉnh giấc.- Anh ngả nghiêng vặn mình trong gió

+ Cuối vườn:

- Mẹ con bác chuối lục đục gọi nhau dậy tập thể dục.- Những cánh tay to bản giơ cao phần phật trong gió- Mấy đứa chuối con thấy chuối mẹ tập vỗ tay reo vui làm chút sương cuối cùng rơi vội xuống đất.

3. Kết bài- Nhìn cảnh khu vườn vào buổi sáng mới thấy được vẻ đẹp và sức sống mãnh liệt của cây cối nơi đây.

11

Lưu ý: Mỗi một ô của dàn bài chi tiết sẽ tạo thành một đoạn văn khi làm bài. Tuy vậy, tùy vào nội dung và khả năng mà các em có thể điều chỉnh thêm, bớt số đoạn cho phù hợp. * Bước 4: Tạo bài văn Đây là giai đoạn quan trọng nhất và cũng là khâu khó nhất, đòi hỏi học sinh phải linh hoạt vận dụng nhiều kiến thức để làm. Học sinh phải biết: + Dùng từ, đặt câu, dựng đoạn + Vận dụng phong cách ngôn ngữ văn bản + Bám sát dàn bài để viết thành bài văn hoàn chỉnh. Muốn học sinh làm tốt bước này, giáo viên cần hướng dẫn học sinh thực hiện theo các yêu cầu sau: a/. Dùng từ . - Dùng từ phải đảm bảo độ chính xác, đồng thời biểu hiện được tư tưởng , tình cảm một cách rõ rang; - Phải tuân thủ các tiêu chuẩn chính tả; - Dùng từ gợi cảm, gợi tả: Thường là các từ đơn, từ ghép, từ láy, động từ, tính từ, … - Dùng từ giàu hình ảnh, âm thanh: Thường là các từ láy, từ tượng hình, từ tượng thanh... - Sử dụng từ gần nghĩa, từ trái nghĩa, từ đồng nghĩa, các biện pháp tu từ về từ; Ví dụ: + Dùng từ chính xác : Mặt trăng tròn toả ánh sáng xuống vạn vật. + Dùng từ có hình ảnh: Mặt trăng tròn vành vạnh toả ánh sáng vằng vặc xuống vạn vật. + Dùng từ trái nghĩa : Ánh trăng bàn bạc phản chiếu vạn vật lúc thì rõ nồm nộp, lúc thì mờ mờ, ảo ảo.

12

+ Dùng cụm từ so sánh: Ánh trăng lồng qua kẽ lá như ngàn vạn con đom đóm đang lập loè sáng. b/. Đặt câu. + Trong khi làm văn, học sinh phải viết câu văn đúng ngữ pháp nghĩa là bản thân em đó phải xác định được đâu là chủ ngữ, đâu là vị ngữ, đâu là các vế trong câu ghép . + Các em phải biết sử dụng các phép liên kết câu như: Phép lặp, phép thế, phép nối, phép liên tưởng,..., biết sử dụng các biện pháp tu từ về câu( câu hỏi tu từ, đảo ngữ, điệp ngữ, so sánh, nhân hoá...). Ví dụ : - Phép liên kết câu: Mưa xuân lất phất bay. Cây cối thi nhau đâm chồi nảy lộc, đưa tay đón những hạt mưa xuân. Với chúng, mưa xuân chính là liều thuốc tiên để sinh tồn và phát triển. - Phép lặp: Dòng sông như dải lụa đào mềm mại. Nó cứ chảy mãi, chảy mãi để mang phù sa màu mỡ cho đất đai. - Biện pháp tu từ:- Câu hỏi tu từ Bạn có biết cảnh đẹp mà người dân quê em rất đỗi tự hào là

cảnh gì không? Đó chính là dòng sông quê hương quanh năm đỏ nặng phù sa đấy!

- Điệp ngữ :

- Điệp câu :

- Mưa nhảy trên mái tôn, mưa ngã xuống mặt sân, mưa đâm ào vào bụi cây.- “ Đẹp quá! Đẹp quá! “Thật không uổng phí một đêm thức trắng ngắm cảnh trăng khuya.

- Đảo ngữ - Phất phơ trên cành/ những nụ hoa xuân. VN CN

- So sánh - Mặt trời như quả bóng tròn, đỏ hồng treo lơ lửng trên bầu trời.- Nhân hoá - Nàng Xuân xinh đẹp mang những sắc màu lộng lẫy khoác lên cỏ

cây, hoa lá.

+ Học sinh phải phân biệt được câu văn kể với câu văn tả để khi viết sẽ sử dụng các câu văn miêu tả tránh dùng câu kể khiến người đọc có cảm giác như người viết đang kể lể dài dòng về cảnh. - Câu văn kể chỉ nêu một thông báo cho người đọc, người nghe. - Câu văn tả là câu văn phối hợp nhiều yếu tố ( Các kiểu câu, các loại câu, các biện pháp tu từ về câu, các từ gợi tả, gợi cảm ) để người đọc, người nghe có thể cảm thấy được hình ảnh, màu sắc, âm thanh, cảm xúc ... của cảnh đó. Ví dụ :

Câu văn kể Câu văn tả Mặt trời toả nắng xuống mặt đất. Ông mặt trời vén màn mây trắng, toả

những tia nắng vàng óng như tơ xuống mặt đất.

Lúc nào sông cũng chảy để mang phù sa cho đất.

Hết năm này đến năm khác, sông cứ cần mẫn chảy mang phù sa bồi đắp cho đất đai

13

màu mỡ, cây cối xanh tốt.

c/. Dựng đoạn c1. Cách trình bày đoạn văn - Đoạn văn là phần văn bản nằm giữa hai chỗ xuống dòng và thường biểu đạt một ý tương đối hoàn chỉnh. Khi làm bài thông thường học sinh chỉ để ý đến từ, câu mà ít quan tâm đến đoạn văn. - Cách trình bày một đoạn văn thường là diễn dịch, quy nạp, song hành, móc xích, tổng phân hợp. Song đó không phải là phần lý thuyết giáo viên dạy cho học sinh tiểu học mà nhiện vụ của giáo viên là giúp các em biết cách viết các đoạn văn, biết trình bày các đoạn văn theo các cấu trúc trên. Ví dụ :

Diễn dịch

+ Câu mở đoạn nêu nhận xét đánh giá chung về đối tượng tả trong đoạn; các câu còn lại tả chi tiết đối tượng đó.+ Ví dụ: Ôi, bầu trời đêm mới đẹp làm sao! Mặt trăng tròn, to như quả bóng vàng treo lơ lửng trên bầu trời mờ đục, cao thăm thẳm. Những vì sao như ngàn vạn hạt kim cương lấp lánh tô điểm cho chiếc áo đêm thêm lộng lẫy.

Quy nạp

+ Câu cuối đoạn nêu nhận xét, đánh giá về đối tượng được tả ở trên. các câu còn lại tả chi tiết các đặc điểm của đối tượng.+ Ví dụ: Mặt trăng tròn, to như quả bóng vàng treo lơ lửng trên bầu trời mờ đục, cao thăm thẳm.Những vì sao như ngàn vạn hạt kim cương lấp lánh tô điểm cho chiếc áo đêm thêm lộng lẫy. ánh trăng vàng đổ xuống mái nhà, lồng trong kẽ lá, chảy xuống nhành cây, tràn ngập khắp con đường trắng xoá. Khoảng sân đầy ắp trăng, cánh đồng trăng mênh mông. Dưới ánh trăng, dòng sông lấp lánh như được dát bạc. Ôi, đêm trăng mới đẹp làm sao !

Song hành

+ Tả luôn các đặc điểm của đối tượng tả, có thể mỗi đặc điểm được tả bằng một hoặc hai câu.+ Ví dụ: Nàng hồng xúng xính trong bộ áo đỏ thắm, nàng cúc tưng bừng trong chiếc váy màu vàng rực rỡ…tất cả đang toả hương thơm ngát. Cây cam mang trên mình những trái cam căng tròn, đỏ ối lúc lỉu trên cành. Mẹ con bác chuối vui vẻ dang cánh tay to bản phần phật trong gió. Mấy hàng rau cải khiêm tốn nằm sát mặt đất xoè những chiếc lá xanh non mơn mởn thi vươn nhau vươn lên đón nắng mai..

Tổng - Phân - Hợp

+ Câu đầu đoạn và câu cuối đoạn nêu nhận xét, đánh giá về đối tượng tả. Các câu còn lại miêu tả chi tiết đặc điểm của đối tượng.+ Ví dụ : Dòng sông vào đêm trăng thật đẹp và nên thơ. Dưới ánh trăng và lớp sương bàng bạc, dòng sông như được trảI rộng mênh mông. mặt sông như được dát bạc. ánh đèn hai bên tạo thành những vệt sáng lấp loáng làm sông trở nên lung linh hơn. Văng vẳng đâu đây tiếng lanh canh của thuyền đánh cá đêm, tiếng hò của ngư dân. Lúc

14

này, dòng sông bồng bềnh, huyền ảo và đẹp như bức tranh thuỷ mặc.

- Trong các mô hình cấu trúc một đoạn văn trên thì cấu trúc tổng- phân -hợp là tiêu biểu nhất đối với học sinh tiểu học. Cấu trúc này tương ứng với cấu trúc của cả bài văn ( Mở bài- thân bài- kết bài ) và cấu trúc của đoạn văn ( Câu mở đoạn - Thân bài - câu kết bài ). Mặt khác trong chương trình sách giáo khoa lớp 5 có rất nhiều bài tập yêu cầu học sinh viết một đoạn văn. - Khi viết một đoạn văn đứng độc lập thì chọn cấu trúc Tổng - Phân- Hợp là hợp lí hơn cả. c2. Liên kết đoạn văn. Khi trình bày bài văn thành nhiều đoạn khác nhau, các em cần phải biết cách liên kết đoạn văn. Liên kết đoạn văn có thể dùng từ ngữ, dùng câu: + Dùng từ để liên kết đoạn:

Chỉ trình tự, bổ sung: Buổi sáng, buổi trưa, khi mùa xuân về, …trước hết, cuối cùng, ngoài ra, thêm vào đó,...

Chỉ ý nghĩa tổng kết, khái quát: Tóm lại, nói tóm lại, nhìn chung,... Chỉ ý đối lập, tương phản: Ngược lại, trái lại, nhưng, thế mà, tuy vậy,... Từ ngữ thay thế: Do đó, do vậy, vì thế, cho nên,...

+ Dùng câu: Dùng câu nối với phần trước của văn bản. Dùng câu nối với phần sau của văn bảm. Dùng câu nối phân trước và phần sau của văn bản.

c3. Quan hệ giữa đoạn văn với đoạn văn. - Để tạo ra sự lôgic trong diễn đạt thì học sinh có thể dựa vào quan hệ không gian, quan hệ thời gian, quan hệ đặc điểm (Với dạng bài tả cảnh thì thường dùng quan hệ không gian, quan hệ thời gian ). Ví dụ : + Quan hệ không gian Trước cửa vườn, nàng Hồng mang trên mình hạt sương lonh lanh đang e lệ trong lá. Cánh hoa đỏ thắm mịn màng, khum khum úp sát vào nhau. Nàng Cúc cũng thay cho mình bộ váy vàng rực rỡ để chờ đón anh ong bước đến chơi. Các nàng thi nhau toả hương làm cả một khoảng không gian thơm mát. Cuối vườn, mẹ con bác chuối lục đục gọi nhau dậy tập thể dục. Những cánh tay to bản giơ cao phần phật trong gió. Mấy đứa chuối con thấy chuối mẹ tập vỗ tay reo vui làm chút sương cuối cùng rơi vội xuống đất.

+ Quan hệ thời gian Buổi sáng, dòng sông như dải lụa đào vắt qua đồng bằng Tây Nam Bộ. Mặt sông gợn lên những con sóng nhẹ. Bờ bên phải là bãi ngô xanh mướt ngả đầu vào nhau rì rầm trò chuyện. Bờ bên trái con đường rải nhựa chạy thẳng tắp. Thuyền chở người, chở lúa, thuyền đánh cá tấp nập qua lại như mắc cửi. Tiếng cười nói, tiếng động cơ xe nhộn nhịp bến đò ngang.

15

Buổi trưa, khi mặt trời giận dữ ném những tia nắng chói chang xuống mặt sông khoác chiếc áo dát vàng lấp lánh. Nước sông đỏ ngầu, sóng lao vào bờ soàn soạt. Dòng sông hừng hực, hăm hở chảy về xuôi. - Ngoài ra quan hệ giữa các đoạn văn có thể là quan hệ giữa ý chính và ý diễn giải, giữa ý cụ thể với ý tổng kết... * Bước 5: Kiểm tra lại toàn bộ bài văn. Kiểm tra lại toàn bộ bài văn là bước quan trọng nhưng thực tế đây là bước mà nhiều giáo viên bỏ qua hoặc nếu có thực hiện thì chỉ lướt qua gọi là có. Sau khi viết xong bài văn, sau khi nhận bài nhận xét của giáo viên nhiều em không biết mình viết không được ở chỗ nào, lỗi sai ở đâu, không hay ở đâu. Tác dụng: Đây là bước rất cần thiết, nó giúp người viết sửa chữa những lỗi sai khi viết văn như: lỗi chính tả, cách dùng từ, đặt câu, tạo đoạn, dấu câu, cách trình bày và đặc biệt là nhận biết được mình đã làm đúng yêu cầu đề bài chưa và bổ sung nội dung còn thiếu. Bước kiểm tra này có thể tự học sinh kiểm tra sau khi viết xong bài (Ở nháp, ở dàn bài chi tiết hoặc bài hoàn chỉnh), khi nhận xét bài của bạn, trong tiết trả bài. Giáo viên yêu cầu các em thực hiện nghiêm túc 3 bước: + Đọc đi đọc lại bài văn + Tìm lỗi sai hoặc chưa hay về dàn bài, dùng từ, đặt câu, dựng đoạn . + Sửa lại cho đúng, cho hay.

Các em có thể tự làm một mình hoặc cùng bạn kiểm tra để hoàn thành bảng sau:Dàn bài

Mở bài Thân bài Kết bàiDài(ngắn)?Sửa:…….. ........................................................................

Trực tiếp (gián tiếp)Sửa:.........................................................

Trình tự hợp lí chưa?..Sửa:............................................................................................

Chỗ lạc ý,....Sửa: .....................................................................................................

Độ dài ngắn, …Sửa: ........................................................................

Chưa hay:Sửa:.............................................................................................

Dùng từTừ gợi tả - Từ chưa chính xác, chưa hay: ......................................................

- Sửa: ..............................................................................................Biện pháp tu từ về từ

- Số lượng nhiều hay ít, hay chưa, chính xác chưa:........................- Sửa: ...............................................................................................

Chính tả - Lỗi: ................................................................................................- Sửa: ...............................................................................................

Lỗi đặt câu SửaCâu tả sai ngữ pháp ..............................................................................

16

Câu kể sai ngữ pháp hoặc chưa hay ..............................................................................Biện pháp tu từ về câu dùng sai ..............................................................................Liên kết câu chưa chính xác ..............................................................................Dấu câu dùng sai ..............................................................................

Dựng đoạn SửaTách đoạn chưa hợp lí ..............................................................................Liên kết đoạn chưa chính xác ..............................................................................Cấu trúc đoạn không rõ ràng ..............................................................................Hình thức đoạn văn ( thụt đầu dòng) ..............................................................................

3.2/. Hướng dẫn học sinh một số thủ pháp làm văn tả cảnh. a/. Chọn đối tượng tả. + Thực tế, chương trình sách giáo khoa, một số đề thi, đề tự luyện văn tả cảnh thường ra một số đề dạng mở. Tức là, học sinh có thể tuỳ chọn đối tượng tả cụ thể trong chủ đề yêu cầu của đề bài. Tuy thế, nhiều em còn lúng túng không biết lựa chọn tả cảnh gì. Đôi khi các em còn chọn những đối tượng cụ thể mà không hề có cơ hội quan sát hoặc chỉ quan sát theo kiểu đã biết sơ qua. + Tác dụng : Việc lựa chọn đúng đối tượng sẽ giúp học sinh có được ngay hứng thú ban đầu để chuẩn bị cho việc quan sát cảnh, tạo cơ sở cho việc hoàn thành tốt bài văn, đoạn văn yêu cầu. + Hướng giải quyết : - Bước1: Giáo viên cho học sinh xác định chính xác đối tượng chung trong đề bài. - Bước 2: Liệt kê ra một số đối tượng cụ thể thuộc yêu cầu của đề bài. - Bước 3: Kiểm tra những hiểu biết của mình về các đối tượng cụ thể đó. - Bước 4: Dự đoán những thuận lợi, khó khăn khi quan sát, sắp xếp ý, trình tự tả, sử dụng ngôn từ khi miêu tả với các đối tượng được liệt kê. - Bước 5: Dựa vào bước 3, bước 4, đối tượng nào nhiều ưu điểm hơn thì quyết định chọn đối tượng đó. Ví dụ: Với đề bài trang 74- SGK Tiếng Việt 5 Hãy viết một đoạn văn miêu tả cảnh sông nước (một vùng biển, một dòng sông, một con suối hay một hồ nước). - Bước 1: Đối tượng là cảnh sông nước - Bước 2: Một số đối tượng cụ thể : + Một vùng biển + Một dòng sông + Một con suối + Một hồ nước. - Bước 3 . Kiểm tra hiểu biết của mình về các đối tượng cụ thể trên. + Một vùng biển, một con suối: Chưa có cơ hội trực tiếp quan sát mà chỉ thấy qua một số kênh thông tin khác nhau.

17

+ Một dòng sông: Vì quê hương mình có dòng sông quê hương chảy qua và đã có nhiều lần quan sát khi đi chơi, đi thực tế…nên cũng có những hiểu biết nhất định. + Một hồ nước: Thường xuyên quan sát . - Bước 4. Dự đoán những thuận lợi, khó khăn khi quan sát, sắp xếp ý, trình tự tả, sử dụng ngôn từ khi miêu tả + Một vùng biển, một con suối : Không thể quan sát kĩ cảnh nên dùng từ ngữ miêu tả sẽ khó chính xác, nhận định về cảnh bị sai lệnh + Một dòng sông: Do được quan sát các bộ phận có liên quan như: mặt sông, hai bên bờ, bến nước … nên có kiến thức về sông, về sự thay đổi của nó; lựa chọn t rình tự miêu tả nào cũng thấy phù hợp; có thể sử dụng nhiều từ ngữ gợi tả, gợi cảm, gợi hình, các từ láy và các biện pháp tu từ. + Một hồ nước: Cũng dễ quan sát, sắp xếp ý có thể theo trình tự không gian, thời gian nhưng việc sử dụng ngôn từ khi miêu tả để tạo ra nét đẹp riêng của hồ không dễ. - Bước 5 : Quyết định chọn dòng sông làm đối tượng cụ thể để miêu tả. b/. Xây dựng mở bài trong bài văn tả cảnh. + Thực tế: Trong chương trình dạy tập làm văn lớp 5 cũng có hướng dẫn học sinh mở bài khi miêu tả cảnh như: Mở bài gián tiếp và trực tiếp. Tuy nhiên học sinh mới hiểu phần lí thuyết mà chưa biết cách làm thế nào cho hay cho sinh động và ở hai kiểu mở bài đó có những cách mở bài nào. Đây chính là nguyên nhân khiến cho các em vô cùng lúng túng và mất nhiều thời gian để suy nghĩ trong khi đã sẵn sàng viết phần thân bài. + Tác dụng: Mở bài là phần đầu tiên, vị trí của nó bao giờ cũng nằm ở phần đầu bài, là phần trước nhất đến với người đọc, gây cho người đọc cảm giác, ấn tượng về bài viết, tạo ra âm hửơng chung cho toàn bài. Phần này có vai trò và tầm quan trọng khá đặc biệt vì một mở bài gọn gàng, hấp dẫn sẽ tạo được hứng thú cho người đọc và báo hiệu một nội dung tốt. + Hướng giải quyết : Để học sinh làm tốt phần mở bài giáo viên cần cho học sinh hiểu thế nào là mở bài trực tiếp, gián tiếp, ưu nhược điểm của từng loại. * Mở bài trực tiếp là giới thiệu ngay với người đọc cảnh mà mình sẽ miêu tả. Ưu điểm: Cách trình bày nhanh gọn, tự nhiên, giản dị, dễ tiếp nhận và thích hợp với bài viết ngắn. Nhược điểm: Nếu mở bài không khéo sẽ gây cảm giác khô khan, ít hấp dẫn. Với kiểu mở bài này giáo viên có thể hướng dẫn học sinh cách vào bài trực tiếp như sau: + Mở bài bằng một câu cảm nhận xét , đánh giá về cảnh. Ví dụ: Ôi, dòng sông quê hương mới đẹp làm sao ! + Mở bài bằng cách nêu cảnh miêu tả và vị trí hoặc thời gian quan sát cảnh. Ví dụ: Chiều qua, em cùng các bạn ra bờ sông quê hương chơi. Cảnh ở đó rất đẹp. * Mở bài gián tiếp là nói chuyện khác có liên quan rồi dẫn vào giới thiệu đối tượng mình định tả. Có một số cách mở bài gián tiếp như: + Mở bài bằng một âm thanh + Một câu nói

18

+ Một cách so sánh + Một lời đối thoại. + Trích dẫn câu văn, câu thơ câu hát… về đối tượng. Giáo viên cần khuyến khích học sinh mở bài theo cách gián tiếp. Vì mở bài gián tiếp sẽ làm cho bài văn thêm sinh động, gợi cảm hấp dẫn gây hứng thú cho người đọc. Tuy vậy nếu mở bài không khéo sẽ lan man, vòng vèo, làm phân tán sự chú ý của người đọc.

Tuỳ theo từng đối tượng mà ta lựa chọn cách mở bài gián tiếp cho phù hợpCách mở bài gián tiếp Ví dụ

+ Mở bài bằng một so sánh:

Quê hương em có rất nhiều cảnh đẹp. Cánh đồng lúa chín vàng thẳng cánh cò bay, triền đê xanh mượt cỏ với những buổi chiều hè đá bóng thả diều. Nhưng cảnh đẹp nên thơ và là niềm tự hào nhất của người dân quê em chính là dòng sông quê hương đỏ nặng phù sa quanh năm hiền hoà chảy.

+ Mở bài bằng một âm thanh

“Bộp…bộp…” Tiếng mưa nặng nề rơi xuống mái tôn làm mọi người hoảng hốt nhận ra trời đã mưa .

+ Một lời đối thoại.

- Mai ơi, cậu thích nhất cảnh nào ở quê mình?- Quê mình có rất nhiều cảnh đẹp nhưng mình thích nhất được ngắm cảnh dòng sông quê hương.- Vì sao thế?- Vì mình thấy đó là một cảnh sông nước rất đẹp và nên thơ.

+ Một câu nói “ Ôi ! Sao trời tối thế nhỉ !” Ngước mắt lên trời, em bỗng thấy mây đen ở đâu ùn ùn kéo đến. Gió thổi mạnh làm bụi bay mù mịt . Trời chuẩn bị mưa rồi đấy.

+ Trích dẫn câu văn, câu thơ, câu hát …về đối tượng.

“Quê hương tôi có con sông xanh biếcNước gương trong soi bóng những hàng tre

Tâm hồn tôi là một buổi trưa hèToả nắng xuống dòng sông lấp loáng...”

Mỗi khi đọc những câu thơ trên, em không khỏi bồi hồi khi nghĩ về dòng sông quê hương yêu dấu của mình, nơi giữ biết bao kỉ niện đẹp đẽ thời thơ ấu.

Mỗi một đề văn giáo viên cần khéo léo đặt các câu hỏi để học sinh suy nghĩ và tìm ra cách mở bài hay nhất độc đáo nhất. Tuy nhiên để học sinh có cảm xúc, có “ cảm tình” với đối tượng miêu tả, có hứng thú khi làm bài, giáo viên chỉnh sửa lại đề bài theo hướng gợi mở cho học sinh để nếu các em có lúng túng trong việc vào bài thì có thể dựa vào đó mà viết. Ví dụ: Với đề bài Tả một cơn mưa ( Trang 44- SGK Tiếng Việt 5 ), giáo viên có thể diễn đạt bằng cách như sau:

19

Đề bài: Bầu trời bỗng tối sầm lại, mây đen từ đâu ùn ùn kéo đến. Gió rít từng cơn , bụi bay mù mịt, cây cối nghiêng ngả…báo hiệu một cơn mưa sắp đến. Em hãy tả lại cơn mưa ấy. Như vậy với cách ra đề trên tôi đã đưa ra được gợi ý cho một cách mở bài. c/. Xây dựng phần thân bài khi tả cảnh. Giáo viên cần hướng dẫn học sinh: + Bám sát dàn bài chi tiết. + Dùng từ gợi tả, gợi cảm và các biện pháp tu từ như so sánh, nhân hóa. + Dùng từ đặt câu có liên kết và các biện pháp tu từ về câu. + Đoạn văn trình bày đúng cách có liên kết đoạn. + Sử dụng đúng các dấu câu. Việc hướng dẫn học sinh làm các yêu cầu trên quả là rất khó khăn nhưng giáo viên cần phải kiên trì. Hướng dẫn học sinh có thể đạt được kết quả trong ngày một ngày hai mà phải đòi hỏi cả một quá trình. Giáo viên cần hướng dẫn ở mọi nơi, mọi lúc đặc biệt trong các giờ tập làm văn cần chữa triệt để các lỗi sai về cách dùng từ, đặt câu, luyện tập sử dụng các biện pháp nghệ thuật. Để học sinh làm tốt phần thân bài, giáo viên cần hướng dẫn học sinh viết theo một trình tự nhất định đã được chọn khi lập dàn bài. d/. Xây dựng kết bài cho bài văn tả cảnh. Nếu như mở bài như một lời thân ái mời chào của chúng ta đối với khách tới thăm thì kết bài là lời tạm biệt đầy tình cảm mến yêu, nó khép lại trước mắt người đọc những cảm xúc tràn trề, những hình ảnh đẹp đẽ mà các em đã miêu tả, nó kết lại những ý lớn ở phần thân bài. Vì thế khi viết phần kết bài, giáo viên cần hướng dẫn học sinh viết làm sao cho thật cô đọng, ngắn gọn, tránh hành văn cộc lốc, công thức hoặc khuôn sáo. Giáo viên hướng dẫn học sinh hai kiểu kết bài mở rộng và không mở rộng. Với mỗi cách kết bài đều có những cách diễn đạt khác nhau + Kết bài không mở rộng thường được đóng ý một cách gọn đủ các ý: - Nhận xét, đánh giá về cảnh - Tình cảm đối với cảnh. - Hành động : Chăm sóc, bảo vệ,... Các ý trên có thể được sắp xếp ở các vị trí khác nhau để cho các kết bài khác nhau Ví dụ: Khi kết bài văn tả khu vườn vào buổi sáng học sinh nêu được các ý:

a. Nhận xét, đánh giá: Khu vườn thật đẹpb. Tình cảm : Yêu quý và luôn cảm thấy thích thú khi ngắmc. Hành động : chăm sóc, bảo vệ cây cối

Với 3 ý trên học sinh có thể viết được các kiểu kết bài chung: abc, acb, bac, bca, cab, cba.

abc : Khu vườn thật đẹp. Được ngắm nhìn nó em thấy rất thích thú và thoải mái. Em sẽ chăm sóc cho cây cối ở đây luôn tươi tốt.

bac : Được ngắm nhìn khu vườn em rất thích thú trước vẻ đẹp của nó. Em sẽ chăm sóc cho cây cối ở đây luôn tươi tốt.

20

cab : Chăm sóc và bảo vệ cây cối ở đây để khu vườn ngày thêm đẹp là niền vui của em. + Kiểu bài mở rộng : Khi viết kết bài mở rộng học sinh vẫn đưa 3 ý suy nghĩ, tình cảm, hành động như mở bài không mở rộng nhưng diễn đạt mở rộng bằng cách: - Nêu ra câu hỏi - Nêu một ý mới lạ. - Đưa ra một lời bình. Từ việc phân tích một số mẫu kết bài trên học sinh sẽ luyện tập viết kết bài theo một trong các cách kể trên. Ví dụ:. Đề bài: Tả khu vườn vào buổi sáng Học sinh có thể viết kết bài mở rộng như sau:

Nêu một câu hỏi

Bạn thấy khu vườn nhà mình thế nào ? Rất tuyệt vời phải không ? Sáng nào cũng vậy, cứ ra ngắm khu vườn mình lại tìm thấy một cảm giác thật dễ chịu, sảng khoái. Mình sẽ chăm sóc cho khu vườn ngày thêm đẹp, cho cây cối quanh năm tươi tốt, tràn trề sức sống.

Nêu một ý tưởng

Bản hoà tấu có tiếng chim ca hát, có tiếng lá xào xạc, tiếng cựa mình của cây cùng với cảnh vui chơi nhảy nhót của nắng của gió, của ong bướm đã làm khu vườn thật đẹp, thật lộng lẫy, không gian thật khoáng đạt, trong lành. Yêu biết mấy khu vườn nhà em.

Đưa ra một lời bình

Khu vườn không rộng, không lộng lẫy những sắc màu của các loài hoa nhưng khi đứng mgắm nhìn nó, em luôn có một cảm giác thật dễ chịu và thoải mái. Ngày qua ngày, nó cứ bình yên hiền lành sống vui bên nắng, bên gió, bên tiếng chim ca hát. Yêu biết mấy khu vườn nhà em !

3.3/.Xây dựng một số bài tập bổ trợ rèn kĩ năng sử dụng từ ngữ và các biện pháp nghệ thuật tu từ. Trong thời gian học sinh học về tả cảnh thì giáo viên có thể xây dựng các bài tập bổ trợ về cách dùng từ, đặt câu, viết đoạn văn nói về cảnh. Các bài tập này có thể làm vào các tiết luyện Tiếng Việt giao về nhà, hoặc lồng ghép trong các tiết thuộc phân môn Tiếng Việt.) Một số lưu ý khi xây dựng bài tập bổ trợ: - Bài tập đưa ra phải có dữ liệu đảm bảo tính chính xác về cấu tạo ngữ pháp, tính nghệ thuật trong ngôn từ và cú pháp. - Bài tập phải phát huy được sự sáng tạo của học sinh . - Bài tập có nhiều hướng giải quyết khác nhau tạo sự phong phú trong suy nghĩ của học sinh. a/. Bài tập bổ trợ rèn kĩ năng sử dụng từ ngữ.

a1. Mục đích: - Qua bài tập, học sinh nhận thấy tác dụng của việc sử dụng các từ ngữ gợi tả, gợi cảm.

21

- Học sinh biết cách chọn từ và sử dụng các từ ngữ gợi tả, gợi cảm…phù hợp với văn cảnh.

a2. Một số kiểu bài tập Bài 1. Tìm các từ ghép, từ láy chỉ về:

+ Độ rộng + Độ cao + Độ sáng + Màu sắc của cây cối.

Đáp án: a. Độ rộng : Thênh thang, mênh mông, rộng rãi, bao la , bát ngát... b. Độ cao : Vời vợi, chót vót, vun vút...

c..Độ sáng: lung linh, lấp lánh, long lanh, loang loáng, rực rỡ, lập loè… d.Màu sắc của cây cối: Xanh rờn, xanh mơn mởn, vàng rực, đỏ thắm…

Bài 2. Điền từ láy thích hợp vào chỗ chấm: a. Cánh đồng lúa như tấm thảm vàng khổng lồ… trong gió. b. Những giọt sương… đọng trên cánh hồng đỏ thắm,…. c. Mặt trăng tròn đang … trên bầu trời… d. Những tàu lá chuối …. trong gió. + Đáp án: a. Cánh đồng lúa như tấm thảm vàng khổng lồ dập dìu trong gió. b. Những giọt sương long lanh ( lấp lánh) đọng trên cánh hồng đỏ thắm,mịn màng c. Mặt trăng tròn đang lơ lửng trên bầu trời thăm thẳm. d. Những tàu lá chuối phần phật trong gió. Bài 3. Thay các từ được gạch chân bằng các từ ngữ gợi tả, gợi cảm.

a. Mặt trời chiếu những tia nắng vàng xuống mặt đất.b. Mưa rơi xuống mái tôn, chảy xuống sân gạch, rơi vào bụi cây.c. Tiếng sấm sét vang lên kèm theo ánh chớp sáng ngang bầu trời.

+ Đáp án : a. Mặt trời ném những tia nắng chói chang xuống mặt đất.b. Mưa nhảy nhót xuống mái tôn, ngã soài xuống sân gạch, lao vào bụi cây.c. Tiếng sấm sét ì ùng kèm theo ánh chớp loang loáng, rạch ngang bầu trời.

b/. Bài tập rèn kĩ năng viết câu có hình ảnh. b1. Mục đích : Rèn kĩ năng sử dụng câu tả , sử dụng các biện pháp tu từ trong viết văn để tạo ra những câu văn có hình ảnh sinh động b2. Bài tập Dạng bài tập rèn kĩ năng viết được xây dung từ dễ đến khó, từ rèn viết câu tả, câu có sử dụng biện pháp tu từ đến luyện viết đoạn văn ( Với dạng viết đoạn văn là bài tập nâng cao nhưng rất quan trọng và ngoài việc rèn viết câu còn rèn viết đoạn , viết bài. Đồng thời kiểm tra , đánh giá năng lực viết văn bản của học sinh.) Ví dụ: Bài 1. Mở rộng thành phần câu để được câu văn có hình ảnh hơn. a. Mây trôi.

22

b.Gió thổi mạnh. c.Cánh đồng lúa rất rộng. d. Mặt trời mọc. Đáp án   : a. Những đám mây trắng thong thả dong chơi trên bầu trời rộng lớn. b. Gió giận dữ gầm gào rít qua cành cây kẽ lá. c. Cánh đồng lúa chín vàng trải rộng mêng mông. d. Khi khoảng trời phía đông ửng sáng là lúc ông mặt trời đỏ ối, tròn như quả bóng bắt đầu nhô lên sau rặng tre đầu làng. Bài 2: Chuyển các câu kể sau thành câu tả có sử dụng biện pháp nhân hoá hoặc so sánh. - Chim hót trên cành. - Cây đa đứng sừng sững ở đầu làng. - Vào đêm trăng, dòng sông rất đẹp. - Bụi chuối đung đưa trong gió. Đáp án: - Trên vòm lá xanh mướt, chim chóc chuyền cành , hát bài ca véo von chào buổi sáng. - Ông đa cổ thụ như người lính già trung thành đứng canh gác sự bình yên cho dân làng. - Vào đêm trăng, dòng sông đẹp như một bức tranh thuỷ mặc. - Mẹ con nhà bác chuối lục dục rủ nhau dang những cánh tay to bản tập thể dục. c/. Dạng bài tập cảm thụ cái hay, cái đẹp trong việc dùng từ và biện pháp tu từ trong một số đoạn văn, đoạn thơ hay. c.1 Tác dụng : Đây là dạng bài tập cảm thụ văn học, dạng bài tập này giúp học sinh cảm nhận được cái hay, cái đẹp trong các văn bản từ đó có kĩ năng dùng từ, viết câu và khả năng thể hiện những tình cảm, những xúc cảm của mình khi viết văn. c.2 Ví dụ bài tập. Bài 1

“ Đây con sông như dòng sữa mẹNước về xanh ruộng lúa , vườn cây

Và ăm ắp như lòng người mẹChở tình thương trang trải đêm ngày ”

( Vàm Cỏ Đông – Hoàng Vũ ) Đọc đoạn thơ trên, em cảm nhận được vẻ đẹp đáng quý của dòng sông quê hương như thế nào ?

23

Gợi ý: Bằng biện pháp so sánh, tác giả Hoàng Vũ đã bộc lộ được vẻ đẹp đáng quý của con sông quê hương. Điều đó được thể hiện : Con sông ngày đêm hiền hoà, cần mẫn đưa nước vào đồng ruộng để tưới tắm cho ruộng lúa, vườn cây thêm tốt tươi như người mẹ hiền mang dòng sữa nóng đến cho con thơ:

“Đây con sông như dòng sữa mẹNước về xanh ruộng lúa , vườn cây”

Và con sông cũng như lòng người mẹ, luôn chan chứa tình yêu thương, luôn sẵn sàng chia sẻ, lo lắng cho con, cho tất cả mọi người:

“Và ăm ắp như lòng người mẹChở tình thương trang trải đêm ngày”

Vẻ đẹp ấm áp đó càng làm cho ta càng thêm yêu quý con sông quê hương. Bài 2. Trong bài Hoàng hôn trên sông Hương có đoạn tả cảnh như sau:

Phía bên sông, xóm Cồn Hến nấu cơm chiều, thả khói nghi ngút cả một vùng tre trúc. Đâu đó, từ khúc quanh vắng lặng của dòng sông, tiếng lanh canh của thuyền chài gỡ những mẻ cá cuối cùng truyền đi trên mặt nước, khiến mặt sông nghe như rộng hơn.

(Theo Hoàng Phủ Ngọc Tường)Em hãy cho biết: Đoạn văn trên có những hình ảnh và âm thanh nào có sức gợi tả

sinh động? Gợi tả được điều gì?

24

Gợi ý - Hình ảnh có sức gợi tả sinh động: khói nghi ngút cả một vùng tre trúc (khi xóm Cồn Hến nấu cơm chiều) gợi tả vẻ ấm áp, bình yên của người dân thôn xóm ven sông, giúp người đọc tưởng tượng ra bức tranh thuỷ mặc đơn sơ nhưng có cả một không gian rộng rãi ( khói bay lên bầu trời, tre trúc và sông nước trên mặt đất). - Âm thanh có sức gợi tả sinh động: tiếng lanh canh của thuyền chài gỡ những mẻ cá cuối cùng truyền đi trên mặt nước (ở đâu đó sau khúc quanh vắng lặng của dòng sông) dường như có sức âm vang xa rộng trong khung cảnh tĩnh lặng, khiến tác giả có cảm giác mặt sông nghe như rộng hơn, gợi cho người đọc cảm nhận được vẻ thanh bình và nên thơ của một buổi chiều trên sông Hương. 3.4/. Cung cấp, khuyến khích học sinh tích lũy vốn từ ngữ khi học, đọc các bài văn, thơ về tả cảnh. Cung cấp vốn sống, vốn hiểu biết về cảnh. a/. Cung cấp và khuyến khích học sinh tích luỹ vốn từ ngữ khi học, đọc các bài văn, thơ về cảnh. - Giáo viên cần phân tích, mở rộng việc dùng từ, đặt câu, việc sử dụng các biện pháp nghệ thuật khi học các văn bản nghệ thuật, đặc biệt là tả cảnh. Số lượng từ ngữ miêu tả ở các bài thơ, văn rất phong phú đồng thời cách sử dụng chúng rất sáng tạo nên khi dạy tập đọc giáo viên cần chỉ ra các từ ngữ miêu tả, cách sử dụng biện pháp tu từ , các đặt câu…trong một vài trường hợp đặc sắc để phân tích cái hay, sự sáng tạo của nhà văn khi dùng chúng. Việc phân tích này giúp các em tiếp cận đựơc với các văn bản nghệ thuật, tiếp cận với kĩ năng viết văn một cách thường xuyên và có chất lượng mà lại nhẹ nhàng không áp đặt. - Hướng dẫn học sinh tích lũy vốn từ ngữ miêu tả nói chung và tả cảnh nói riêng thông qua các tiết dạy: Luyện từ và câu và các tiết họat động ngoại khóa.

25

Những tiết luyện từ và câu giáo viên có thể cho học sinh được mở rộng vốn từ bằng các tiết đồng nghĩa, trái nghĩa, các từ gợi tả, gợi cảm sau đó lựa chọn chép vào sổ tay từ ngữ của mình b/. Bồi dưỡng cho học sinh vốn sống, vốn hiểu biết về cảnh b1/. Thực trạng: Trong quá trình dạy học, tôi nhận thấy vốn hiểu biết về cảnh, về sự thay đổi của cảnh của học sinh còn quá ít, thậm chí có sự sai lệnh. Điều này do nhiều nguyên nhân: có thể các em chưa có cơ hội tiếp cận cảnh để quan sát để khám phá về cảnh, chưa có thời gian để quan sát cảnh trong một thời gian dài và vốn hiểu biết về tự nhiên còn hạn chế. Ví dụ: - Học sinh không rõ sông ít nước vào mùa nào, nhiều nước vào mùa nào, nước sông luôn ngầu đục hay có lúc đục, lúc trong, bờ có bên lở bên bồi… - Học sinh không nắm rõ được sự thay đổi của cảnh vật theo thời gian nên khi tả có thể tả cây phượng vào mùa xuân có tán lá xum xuê, xanh mướt, cánh đồng lúa chín vàng vào tháng năm tháng sáu… Chính vì kiến thức về cảnh không có hoặc có ít đã làm các em thiếu tự tin trong khi viết văn miêu tả cảnh vật đó. b2/. Hướng giải quyết Do các em chưa hiểu rõ về cảnh nên chưa thể tự tin viết được một bài văn hay. Muốn khắc phục tình trạng trên giáo viên cần làm những việc sau: + Tích cực yêu cầu học sinh đi quan sát thực tế các cảnh vào các thời điểm khác nhau, ở các vị trí khác nhau. + Bổ sung vốn kiến thức về cảnh qua các tiết tiếng việt có dữ liệu đưa ra liên quan đến cảnh vật, qua tiết địa lý, khoa học… + Cho học sinh xem tổng quan về cảnh qua kênh thông tin truyền hình. + Thường xuyên bổ khuyết vốn sống của học sinh ở mọi nơi mọi lúc. + Hướng dẫn học sinh lập từ điển cá nhân về các cảnh vật được quan sát và yêu thích.V/. Hiệu quả đạt được:

Qua những biện pháp và giải pháp tôi đã áp dụng được nêu ở trên, đến cuối năm học 2015 – 2016 các em đã nắm được một số vốn kiến thức nhất định để học có hiệu quả phân môn Tập làm văn. Cả lớp đều ham thích môn học, không sợ sệt khi đến tiết Tập làm văn như đầu năm học nữa. Bài làm của các em đa số đã có tiến bộ, học sinh nắm được cách sắp xếp ý, bố cục chặt chẽ, dùng từ chính xác, viết câu văn trôi chảy, mạch lạc, bước đầu có hình ảnh, cảm xúc, hiểu và vận dụng khá tốt các biện pháp tu từ trong các bài tập làm văn của mình. Các em cảm thụ được bài văn, đọc bài trôi chảy, hiểu đúng nội dung bài, nhất là rất tự tin khi đến tiết học Tập làm văn.

Diễn biến chất lượng Tập làm văn:Thời điểm Số

HSĐiểm 5 Điểm 4 Điểm 3 Điểm 1, 2

Cuối học kì I 20 2 10% 10 50% 7 35% 1 5%

26

Cuối học kì II 20 4 20% 12 60% 4 20% 0 0%

Diễn biến chất lượng môn Tiếng Việt (Điểm kiểm tra):

Thời điểm SốHS

Điểm9 - 10

Điểm7- 8

Điểm5 - 6

Điểm1,2,3,4

Cuối học kì I 20 5 25% 10 50% 5 25% 0 0%

Cuối học kì II 20 6 30% 11 55% 3 15% 0 0%

Diễn biến chất lượng phân môn Tập làm văn sau khi áp dụng đề tài này thật đáng phấn khởi, đây là kết quả của một quá trình phấn đấu của thầy giáo và học sinh lớp 5B trường Tiểu học An Nông. Chất lượng phân môn Tập làm văn đi lên rõ rệt đã góp phần quan trọng vào việc nâng cao chất lượng môn Tiếng Việt của lớp và của tổ chuyên môn. 1/.Với học sinh: Sau một thời gian suy nghĩ và áp dụng những biện pháp trên dạy học trong thực tế tôi nhận thấy các em có rất nhiều tiến bộ. Từ việc ngại viết văn các em đã hứng thú làm văn biết thực hiện làm một bài văn miêu tả cảnh theo trình tự các bước một cách độc lập và thành thói quen tốt. Nhiều bài văn có chất lượng cao. Tình trạng học sinh làm lạc đề, sai lỗi về chính tả, dùng từ đặt câu...đã giảm rõ rệt. Nhiều học sinh biết cách sử dụng những biện pháp tu từ so sánh, nhân hóa vào bài của mình làm cho bài văn trở nên sinh động và giàu hình ảnh. Bên cạnh đó các em còn biết làm văn có cảm xúc hơn, câu văn chau chuốt hơn... 2/.Với giáo viên: Qua thực tế dạy phân môn Tập làm văn, giáo viên đã sử dụng một số biện pháp, phương pháp phù hợp linh hoạt ở đề tài nêu ra. Nó không đòi hỏi phải tốn nhiều công sức mà chỉ thể hiện ở sự chịu khó nghiên cứu, đưa ra các nội dung bài soạn sao cho phù hợp và thực hiện tiết dạy một cách linh hoạt theo nội dung bài soạn.  Áp dụng các biện pháp và phương pháp trong quá trình dạy bài Tập tập làm văn tả cảnh sẽ tạo nên sự gần gũi giữa giáo viên và học sinh, tạo cho các em lòng tự tin học tập, làm cho lớp thêm phần sinh động. Học sinh hứng thú học tập, tư duy phát triển, hạn chế được số học sinh không tự làm được bài văn tả cảnh, quỹ thời gian dành cho tiết học được giáo viên sử dụng triệt để tạo điều kiện tốt để học sinh học tốt môn tiếng Việt đặc biệt là phân môn Tập làm văn, góp phần nâng cao chất lượng môn học. Đó cũng là điều kiện để học sinh học tốt các môn học khác có trong chương trình, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của lớp, của trường. 

3/.Với tổ chuyên môn: Sự thành công của sáng kiến đem lại tổ có thành viên đạt chỉ tiêu hoàn thành tốt nhiệm vụ, từ đó lan rộng ra cho toàn tổ nâng cao chất lượng dạy và học. Năm học 2015 – 2016 tổ 4 - 5 có 5/6 đồng chí Lao động Tiến tiến; 2 đồng chí là Chiến sĩ TĐCS.

VI/. Mức độ ảnh hưởng:

Sáng kiến áp dụng được cho tất cả giáo viên trong trường Tiểu học An Nông. Bên cạnh còn có khả năng áp dụng rộng rãi cho những giáo viên dạy học ở bậc tiểu học các trường ( Đặc biệt là các đồng chí dạy khối lớp 4 và khối lớp 5)

27

VII/. Kết luận.

Sau một năm áp dụng sáng kiến này, thành công tuy nhỏ nhưng tôi ý thức được rằng để giúp học sinh lớp 5 làm được bài văn tả cảnh sinh động, đúng kiểu bài, đòi hỏi giáo viên phải dành nhiều thời gian, công sức nghiên cứu soạn giảng, có lòng nhiệt tình với học sinh và tâm huyết với nghề nghiệp. Thầy cô giáo đã miệt mài, tận tuỵ thì việc mong muốn có nhiều học sinh học tốt môn Tập làm văn sẽ không còn là khó. Sau thời gian đầu tư nghiên cứu và áp dụng những biện pháp dạy học như trên, học sinh lớp tôi đã có chuyển biến đi lên về chất lượng phân môn Tập làm văn nói riêng và môn Tiếng Việt nói chung. Tập làm văn đúng là phân môn có tính chất tổng hợp và sáng tạo cao. Cho nên mỗi bài văn của từng học sinh là một tác phẩm văn học của các em, chúng ta phải tôn trọng nó, giúp đỡ nó để mỗi ngày có được nhiều học sinh học tốt phân môn Tập làm văn. Biết đâu sau này trong các em, sẽ có người trở thành nhà văn, nhà thơ... Có thể nói, bước đầu thành công trong việc dạy Tập làm văn tả cảnh cho học sinh lớp 5 là nguồn động viên rất lớn cho tôi. Tôi sẽ đem kinh nghiệm này tiếp tục áp dụng để giảng dạy phân môn Tập làm văn năm này và các năm sau, với mong muốn lớn nhất của tôi là giúp học sinh nâng cao chất lượng môn Tiếng Việt cấp Tiểu học. Tuy nhiên những biện pháp mà tôi đã áp dụng trên, tuỳ đối tượng học sinh cũng cần có sự vận dụng một cách khéo léo, sáng tạo của giáo viên. Tôi nghĩ rằng nội dung đề tài này không có nhiều điểm mới, đó chỉ là nhiệm vụ hằng ngày của giáo viên mà thôi. Nhưng đồng thời tôi cũng tin rằng nếu lâu nay ta làm chưa tốt thì bây giờ ta dốc hết tâm huyết vào, tận tuỵ với học sinh, soạn giảng nghiêm túc thì chắc chắn sẽ gặt hái được thành công. Rất mong nhận được sự đồng tình của quý thầy cô và các bạn đồng nghiệp lớp 4 - 5. Tôi xin cam đoan những nội dung báo cáo là đúng sự thật./.

Xác nhận của đơn vị áp dụng sáng kiến Người viết sáng kiến

Cao Dương Huyền Trung

28