Tc ng ca chin lc Nga - Trung - M i vi khu vc Chu Thi bnh dng v Vit Nam. Trin vng

TS. Nguyn Cnh Ton

Vin Nghin cu Chu u

Phn I: Nhn nh chung Khng phi ngu nhin th gii tha

nhn rng, th k XXI l th k ca Chu Thi Bnh Dng (CA-TBD) m ng Nam l tri tim ca n.

CA-TBD khng ch c dn s ng nht th gii, m cn l mt khu vc c nn kinh t pht trin nng ng nht, tp trung nhiu ca ci vt cht nht, ni s tn ti nhiu im nng nht ca th gii v v vy cng l ni tp trung s ch ca nhiu ng ln nht. Vit Nam l mt trong nhng im nng ca khu vc ny.

c nhn nh chnh xc v tc ng ca mi quan h M - Trung - Nga i vi khu vc CA-TBD v Vit Nam, xu th ca khu vc ny trong tng lai gn, cn c t duy v phng php tip cn mi trong bi cnh quc t mi.

Tnh hnh ti CA-TBD v Vit Nam ngy mt phc tp v cng thng v tht khng d nhn bit thc s tc ng ca mi quan h Nga, M v Trung Quc khu vc ny ra sao. Cn c gng gt b lp ha m hay nhng chiu dng ng, kch ty hiu ng bn cht chin lc ca cc ng ln v quan h ca h tc ng ra sao i vi Vit Nam. Cn c gii p chnh xc cho

cc cu hi mi c th c i sch ng n v s lng trc, iu chnh chnh sch nhm hn ch ti a nhng tn tht (nu c), l:

- Trc ht, thc cht y l bi ton li ch, xoay quanh trc CA-TBD v Vit Nam. Vi bi ton ny, ci li tht s ca Nga, M v Trung Quc y l g? Ci g gia h v Vit Nam c li ch song trng, tam trng, tng ng vi nhau? Ci g l xung t, cn ci g tuy ng sng nhng d mng?

- Thc trng, trin vng chin lc, sch lc v cc chnh sch tht s ca 3 nc ln Nga, M v Trung Quc l g?

- ng c, mc ch, phng thc tin hnh t c ti a li ch v gim ti a v thit hi (nu c) ca cc bn ?

- Quan h tay ba gia Nga, M v Trung Quc vi nhau?

- Quan h gia Nga, M v Trung Quc vi Nht Bn, n , Australia, Hn Quc v cc nc khc trong c ASEAN?

- Cc quan im mi v tnh hnh quc t trong bi cnh mi v xu hng pht trin ca CA-TBD;

Nghin cu Chu u - European studies review No9 (144).201264

- Li ch chin lc trc tip ca cc quc gia ln nh Nga, M, Trung Quc? Cc quc gia lin quan khc hoc c li ch gin tip, li ch ph thuc vi ba ng ln ni trn gm Nht Bn, n , Australia, Hn Quc v ASEAN trong c Vit Nam nh th no?

- Cc kt qu nghin cu khoa hc, cc nh nghin cu trn th gii u nh gi th k XXI l th k ca CA-TBD. Do v tr, vai tr ngy cng quan trng nh th buc cc nc, nht l cc cng quc u c nhng iu chnh chin lc, nhm tng cng nh hng, bo v li ch ca mnh khu vc ny;

- Mt mt, cc quc gia ln tuy vn coi trng Lin hp quc v cc lut php quc t, trong c Cng c Lin hip quc v Lut Bin, 1982 (United Nations Convention on Law of the Sea - UNCLOS) nhng cc li ch nh: Li ch quc gia, li ch dn tc; Li ch nh trng, tam trng; Hp tc cc bn cng c li / Win - Win Solutions th khng th lc no cng t c.

Vi Win Win Solutions - c hai cng thng, thm ch c ba (gm c hai cng thng v th gii cng vy) khng phi lc no cng tha thun c hoc t c khi Vit Nam kin tr vi ng li c lp t ch - s tip ni quan im rt thnh cng trong chin tranh gii phng dn tc trong bi cnh quc t mi hin nay. Trong trng hp cn phng b m sau lng khi i xic trn dy. y khng ch l vn thun ty tha k kinh nghim ca ng v

nhn dn ta trong chin tranh gii phng, m cn l vn khoa hc, khoa hc chnh tr, khoa hc lin ngnh v ngh thut. y l vn rt kh, khng phi lc no cng cn bng vi cc bn v khng phi lc no cng thnh cng. Chng ta c gng t c li ch ti a v thit hi ti thiu.

Nh mi ngi u bit rng:

- CA-TBD chim 40% tng din tch tri t, 41% dn s (gn 3,6 t ngi), 61% GDP, 47% tng thng mi quc t v 48% ngun vn u t trc tip nc ngoi ca th gii.

- CA-TBD tp trung 65% ngun nguyn liu ton cu v c nhiu tuyn ng giao thng bin quan trng bc nht th gii.

- CA-TBD chu tc ng ng thi ca hai qu trnh ton cu ho v khu vc ho, vi cc t chc nh Hip hi cc nc ng Nam (Association of Southeast Asian Nations/ASEAN) v cc din n, nh Din n Kinh t CA-TBD (Asia-Pacific Economic Cooperation/APEC), Din n kinh t th gii v ng (World Economic Forum on East Asia/WEFEA), Hip nh i tc xuyn C-TBD s k vo cui 2012 (Trans-Pacific Strategic Economic Partnership Agreement /TPP)...;

- CA-TBD c ba trung tm sc mnh kinh t l M, Nht Bn v Trung Quc (Nm 2010, Trung Quc vt qua Nht Bn, vn ln v tr nn kinh t ln th hai th gii sau M) v cc nc cng nghip

Tc ng ca chin lc...

65

mi ang pht trin rt thnh cng, t ch s cao v tng trng kinh t.

- Ti CA-TBD ang din ra qu trnh cnh tranh v hp tc an xen, trong ni ln l s tranh ginh nh hng quyt lit gia M v Trung Quc, khi y cha c mt c ch a phng thng nht v an ninh tp th; h thng an ninh chnh tr-qun s da ch yu trn cc hip nh v tho thun song phng nh: Hip c An ninh Nht-M, Hip c v Phng th chung gia M v Hn Quc, Tho thun gia cc nc tham gia khi ANZUC (Australia, Niu Diln, Anh, Malaixia, Singapo). Do , cc t chc khu vc thng c xu hng kt hp cc mc ch kinh t vi li ch an ninh.

- CA-TBD hin ang tn ti cc "im nng" eo bin i Loan, ng Bc , Bin ng, eo bin Malcca... Trong tim n nguy c xung t do tranh chp lnh th; mu thun sc tc, tn gio; tnh hnh chnh tr ni b bt n trong tng nc ring l; nn khng b; cp bin; bun lu v kh, ma tu v di dn bt hp php. Trong bi cnh cn nhiu phc tp, cc nc ang c s iu chnh chin lc.

- CA-TBD ang tp trung hin i ho qun i v tng cng sc mnh quc phng. Tng chi ph qun s ca cc nc trong khu vc gn tng ng vi chi ph qun s ca tt c cc nc thuc Lin minh Chu u v ang c xu hng vt EU.

- CA-TBD tp trung t nht 8 quc gia c lc lng qun s vi s qun ng nht th gii gm: M, Trung Quc, n , Cng ho Dn ch Nhn dn (CHDCND) Triu Tin, Nga, Hn Quc, Pakisxtan, chim 23% th trng v kh th gii.

Do tm quan trng ca khu vc CA-TBD, mt s nc ln tin hnh nhng bc iu chnh chin lc i vi khu vc, trc ht phi k n M, Nga, Trung Quc, Nht Bn v n . Ngoi ra c th thm Australia, Hn Quc.

Bi vit ny ch yu tp trung phn tch vai tr ca Nga khu vc C-TBD, l:

- Li ch chin lc ca Nga. Nhng im tng ng v d bit v li ch chin lc ca Nga khu vc ny so vi M v Trung Quc;

- Chin lc gia Nga vi M v Trung Quc thng qua bi ton li ch quc gia, dn tc khu vc C-TBD;

- Nhng tc ng, nh hng ca vic iu chnh chin lc ca Nga trong cn bng quan h vi M v Trung Quc i vi khu vc C - TBD v Vit Nam.

Tng ha ca nhng quan h , cn tin hnh tip cn trn cc hng:

- Nghin cu nhiu vn kin nh nc chnh thc, cc bi vit c cng quan im ca cc nh lnh o, hoch nh chnh sch ca 3 nc ln Nga, M v Trung Quc, c bit l Nga;

Nghin cu Chu u - European studies review No9 (144).201266

- Nghin cu cc nhn nh, phn tch ca cc chuyn gia v chnh tr, kinh t, ngoi giao v qun s trong v ngoi nc lin quan;

- Nghin cu, tng hp v phn tch cc bi bo, tp ch, cc i ca 3 nc ln Nga, Trung Quc v M lin quan n khu vc Chu - C-TBD v Vit Nam;

- Cc s liu, d kin thu c khi i thc t nghin cu nm 2010, 2011, 2012 mt vi a phng ca Trung Quc, Nga; tip xc vi nhiu tng lp dn c ngi Nga, lng nghe ngi Trung Quc ni v ngh g v quan h Nga - M - Trung i vi khu vc Chu - C-TBD v Vit Nam;

T nghin cu, cc ti liu, t liu thc tin k trn, c th a ra cc nh gi sau:

- D bo 2012 -2020, khu vc Chu - C-TBD s tip tc thu ht mnh s quan tm ch ca cc nc, nht l cc cng quc ln v cc nc ny u c nhng iu chnh chin lc mi, nhm tng cng nh hng, bo v li ch ca mnh y.

- , ang v s l xu th ng x thnh hnh thay th cho nhng khi nim cui th k XX, l ngy nay, trong bi cnh ton cu mi, tinh thn, li ch v ch ngha dn tc, tinh thn v li ch quc gia, li ch nhm t chc hay li ch thc dng ca nhm nc ng quan im, ng quyn li thay th hon ton tinh thn quc t v

sn trc kia. Ngy nay, trong bi cnh ton cu mi, vn li ch dn tc, li ch quc gia lun c t ra gay gt. Trong hp tc phi tng xng, tng ng v c hai u c li, khng c s cho khng, biu khng hay v t nh thi tinh thn ngha hip ca quc t v sn. Campuchia1, Lo2, l hai quc gia gn gi nht vi Vit Nam hn 80 nm, l v d mi nht.

- Ngy nay khu vc Chu - C-TBD v Vit Nam, chin tranh ln kh xy ra nhng s cng thng bi s khiu khch trng trn, s hm da hay s ng , xung t v trang ngn vi v kh cng ngh cao v c th c lit l hon ton c th, nu mt trong cc bn thiu s kin nhn, bn yu mt tnh to mc mu th dn trn khiu khch ca nc ln;

- Nm 2012 s l mt nm bn l cho vic hnh thnh mt trt t th gii mi. Nhng bin i ca nm 2012 v nhng nm tip theo s c th khin din mo khu vc Chu - C-TBD v Vit Nam thay i.

TI LIU THAM KHO CHNH

Ting Vit:

1. L Minh Quang:Chin lc ca mt s nc ln i vi khu vc chu - Thi Bnh Dng. Tp ch Quc phng ton dn, ngy 10.3.2011.

2. NATO c chuyn trng tm sang Chu Thi Bnh Dng? Bo Qun i Nhn dn, th t, ngy 16/05/2012.

Tc ng ca chin lc...

67

3. Nguyn Ngc Trng, nguyn i s Vit Nam ti Mexico, Thy in, Phn Lan. M khi phc sc mnh hi qun Chu Thi Bnh Dng. Bo Qun i Nhn dn, th nm, 31/05/2012.

4. inh Tun Anh. Singapore v s can d ca M Chu -Thi Bnh Dng. Th ba, 28/2/2012. nghiencuubiendong.vn/nghien-cuu-asean/2409-singapore-va-s-can-d-cua-my--chau-a-thai-binh-dng

Ting Nga:

5. , , : - . , 2 (73) 6 2008.

6. . . ( ). , , 28 2012.

7. Din vn ca V. Putin c ng ti website Lenta.ru ngy 2/10/2007, http:lenta.ru/articles/2007/asymmetry

8. : http://www.ng.ru/courier/2012-05-28/9_alternative.html. Ti ngy 25.7.2012.

9. RusEnergy/16.03.2007 (http:rusenergy.com/ politics/a16032007.htm)

10. Russkii Zhurnal, ngy 09/12/2007. http:russ.ru/layout/set/print/reakcii/rossijskie

_kompanii_ostorozho_osvaivayut_aziatsko_tihookeanskij_region. Ti ngy 25.7.2012.

11. 2012 1.000 / Lc lng v trang Nga trong na cui nm 2012 s t chc hn 1000 cuc tp trn. russian.china.org.cn 02-06-2012. http://russian.china.org.cn/news/txt/2012-06/02/content_25545114.htm. Ti ngy 25.7.2012.

12. Tefano Felician. Lotta per l'egemonia nel mar cinese meridionale. AffarInternazionali/ Cuc u tranh ginh quyn kim sot Bin ng. http://www.affarinternazionali.it/artico... 12/07/2011. Ti ngy 25.7.2012.

13. Chris Buckley. China top military paper warns U.S. aims to contain rise. Beijing/ Tue Jan 10, 2012 . Reuters. http://www.reuters.com/article/2012/01/10/us-china-usa-defence-idUSTRE8090BT20120110. Ti ngy 25.7.2012.

14. See Seng Tan. Singapore's View of the United States Engagement in the Asia-Pacific, 2011-07-01, English, Article, Journal or magazine article edition. http://trove.nla.gov.au/work/157495619?versionId=171677958. Ti ngy 25.7.2012.

Ch thch: 1 Hi ngh B trng Ngoi giao

ASEAN ln th 45 t chc ti Phnom Penh trong khng kh chia r gay gt v thi ca Campuchia trong v vic ny lm nhiu ngi kinh ngc.D lun t co

Nghin cu Chu u - European studies review No9 (144).201268

Campuchia l con nga mi ca Trung Quc, l k ph v khi on kt ASEAN.

Nhng thc ra Campuchia khng phi l con su lm ru ni canh hay con nga mi ca Trung Quc. Campuchia, cng nh Lo, Vit Nam v Myanmar, ch l phn ni ca tng bng bnh trng t phng bc xung vng bin pha nam ca Trung Quc. T hn mi nm qua, Bc Kinh m thm m rng vng ai nh hng xung cc quc gia pha nam trong mc tiu truy tm nhng ngun nng lng mi. Chin lc m rng vng ai nh hng ca Trung Quc kh gin d: mua chuc s trung thnh bng tin.

Trong thi gian t 1994 n 2011, Trung Quc u t tng cng 8,8 t USD vo Campuchia v tr thnh nh u t ln nht nc ny. u t ca Trung Quc tp trung vo cc ngnh thy in, khong sn, dt may, ngn hng, ti chnh, du lch v cng nghip, v gn y hn l vo cng tc d tm du kh trong ni a Campuchia.

Nhng khon u t trc tip t cc doanh nghip Trung Quc khong 1,19 t USD, ch yu vo cc ngnh khai thc g rng, khong sn, xy dng v khch sn. Bc Kinh cn ha cho Phnom Penh vay vi li sut thp vo by lnh vc chnh nh ti chnh, y t, hng khng, thng tin, giao thng - vn ti, c bit l 430 triu USD nng cp cc c s h tng v 20 triu USD xy dng qun y vin v trng o to qun s.

Trung Quc cn l nh ti tr pht trin c s h tng ln nht ti Campuchia vi hn 2,1 t USD nh xy dng v nng cp cc quc l (1, 2, 3, 4, 6, 7) ni lin bin gii Lo v cao nguyn pha ng n vnh Thi Lan v cng Kompong Som.

Trung Quc ngy cng u t su vo Campuchia vi nhp ngy cng tng. V thng mi, hai bn cam kt nng kim ngch thng mi song phng t 2,56 t USD ln 5 t USD. l cha k nhng khong tin mua chuc, t lt cho cc cp lnh o Khmer t trung ng n a phng c d dng trong vic khai thc ti nguyn v xy dng c s.

S ngi Trung Quc hin din chnh thc trn lnh th Campuchia khong 350.000 ngi, trong 200.000 ngi thng tr ti th Phnom Penh.

Trc nhng khon tin khng l ny, mt chnh quyn tham nhng nng nh Campuchia c th lm ng trong khi Vit Nam tn rt nhiu tin bc v xng mu ti Campuchia.

2 Sau nhiu ln Vit Nam khng tn thnh cng trnh xy dng p thy in Xayaburi, Lo khi cng ri hon, ri khi cng ri hon li. So vi Campuchia, Lo c quan h bn cht vi Vit Nam hn. Theo Hng thng tn Reuters, ngy 13/7/2012, ln u tin Chnh ph Lo cng khai tuyn b ngng cng trnh xy dng p thy in Xayaburi gy tranh ci, tr gi 3,5 t USD, trn sng M Cng sau ngh ca cc quc gia lng ging v nhm mi trng.