Tai Lieu Khi Cu Dien

8/20/2019 Tai Lieu Khi Cu Dien

1/72

1

Chương 1: KHÁI NIỆM CHUNG VỀ KHÍ CỤ ĐIỆN .

BAØI 1.1. KHÁI NIEÄM, PHÂN LOAÏI 1.1.1.Khái niệm: Khí cụ điện (KCĐ ) là những thiết bị dùng để đóng ngắt, điều khiển, kiểm tra, tự động điềuchỉnh, khống chế các đối tượng điện cũng như không điện và bảo vệ chúng trong các trường hợpsự cố.

Khí cụ điện có nhiều chủng loại với chức năng, nguyên lý làm việc và kích thước khác nhau,được dùng rộng rãi trong mọi lĩnh vực của cuộc sống . .1.1.2 Söï phaùt noùng cuûa khí cuï ñieän - Ở trạng thái làm việc, trong các bộ phận của thiết bị điện nói chung và của khí cụ điện nóiriêng đều có tổn hao năng lượng và biến thành nhiệt năng .Một phần nhiệt năng này làm tăng nhiệt độ của khí cụ và một phần tỏa ra môi trường xungquanh . Ở trạng thái xác lập nhiệt, nhiệt độ của khí cụ không tăng nữa mà ổn định ở một giá trịnào đó, toàn bộ tổn hao cân bằng với nhiệt năng tỏa ra môi trường xung quanh . Nếu không cósự cân bằng này nhiệt độ của khí cụ sẽ tăng cao làm cho cách điện bị già hoá và độ bền cơ khícủa các chi tiết bị suy giảm và tuổi thọ của khí cụ giảm đi nhanh chóng .

Độ tăng nhiệt độ của khí cụ được tính bằng: τ = θ - θ0 (3-1)với v: τ là độ tăng nhiệt độ (hay độ chênh nhiệt độ ) .

θ là nhiệt độ của khí cụ . θ0 là nhiệt độ của môi trường .

1.1.3 .Tieáp xuùc ñieän Khaùi nieäm :-Tieáp xucù ñieän laø nôi maø doøng ñieän ñi töø vaät daãn ñöôïc goïi laø tieáp xuùc ñieän.Caùc yeâu caàu cô baûn cuûa tieáp xuùc ñieän-Nôi tieáp xuùc ñieän phaûi chaéc chaén , ñaûm baûo.-Moái noái tieáp xuùc phaûi coù ñoä beàn cô khí cao.*Ñeå ñaûm caùc yeâu caàu treân , vaät lieäu duøng laøm tieáp ñieåm coù caùc yeâu caàu :- Ñieän daãn vaø nheät daãn cao- Ñoà beàn choáng ræ trong khoâng khí vaø trong caùc khí khaùc.- Ñoà beàn choáng taïo lôùp maøng coù ñieän trôû suaát cao.- Ñoà beàn chòu hoà quang cao ( nhieät ñoä noùng chaûy )- Ñôn giaûn gia coâng , giaù thaønh haï .- Moät soá vaät lieäu laøm tieáp ñieåm ñoàng , nhoâm hôïp kim cuûa ñoàng … *Phaân loaïi tieáp xuùc ñieän:- Döïa vaøo keát caáu tieáp ñieåm ,coù caùc loaïi tieáp xuùc ñieän sau : Tieáp xuùc coá ñònh :

-Caùc tieá p ñieåm ñöôïc noái coá ñònh vôùi caùc chi tieát noái doøng ñieän nhö thanh caùi , caùp ñieän , choãnoá i khí cuï vaøo maïch . trong quaù trình söû dung caû hai tieáp ñieåm ñöôïc gaén chaët vaøo nhau nhôøcaùc bulong , haøn noùng hoaëc haøn nguoäi Tieáp xuùc ñoùng môû :

Laø tieáp xuùc ñeå ñoùng ngaét maïch ñieän


2/72

2

.trong tröôøng hôïp naøy phaùt sinh hoà quang ñieän , caàn xaùc ñònh khoaûng caùch giöõa tieáp ñieåm tónhvaø tieáp ñieåm ñoäng döïa vaøo doøng ñieän ñònh möùc , ñieän aùp ñònh möùc vaø cheá ñoä laøm vieäc cuû akhí cuï ñieän . Tieáp xuùc tröôït :

Laø tieáp xuùc ôû coå goùp vaø vaønh tröôït , tieáp xuùc naøy cuõng deã phaùt sinh ra hoà quang ñieän .Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán ñieän trôû tieáp xuùc :

-Vaät lieäu laøm tieáp ñieåm-Kim loaïi laøm tieáp ñieåm khoâng bò ooxxy hoùa.-Löïc eùp tieáp ñieåm caøng lôùn thì seõ taïo neân nhieàu tieáp ñieåm tieáp xuùc .-Nhieät ñoä tieáp ñieåm caøng cao thì ñieän trôû tieáp xuùc caøng lôùn .-Dieän tích tieáp xuùc .-Thoâng thöôøng duøng hôïp kim laøm tieáp ñieåm .1.1.4 . Hoà quang ñieän: Khaùi nieäm :Trog caùc khí cuï ñieän duøng ñeå ñoùng ngaét maïch ñieän caàu dao coâng taéc tô , rôle khi chuyeån

maïch seõ phaùt sinh phoùng ñieän .Neáu doøng ñieän ngaét döôùi 0.1 A vaø ñieän aùp taïi caùc tieá p ñieåm khoaûng 250V – 300V thì caùc tieápñieåm seõ phoùng ra ñieän aùp aâm æ . tröôøng hôïp doøng ñieän vaø ñieän aùp cao hôn trò soá trong baûngsau seõ phaùt sinh hoà quang ñieän .

VL- TÑ U(V) I(A)Paratin 17 0.9Vaøng 15 0.378Baïc 12 0.4Von fram 17 0.9

Ñoàng 12.3 0.43Than 18.22 0.03Tính chaát cô baûn cuûa phoùng ñieän hoà quang :Phoùng ñieän hoà quang chæ xaåy ra caùc doøng ñieän coù trò soá lôùn .Nhieät ñoä trung taâm hoà quan raát lôùn vaø trong caùc khí cuï coù theå ñeán 6000- 8000 0 K maät ñoädoøng ñieän taïi catoát lôùn ( 104 – 105) A/cm2 Quaù trình phaùt sinh vaø daäp taét hoà quang ñieän :Ñoái vôùi tieáp ñieåm coù doøng ñieän beù , ban ñaàu khoaûng caùch giöõa chuùng nhoû trong khi ñieän aùpñaët coù trò soá nhaát ñònh . vì vaäy trong khoaûng khoâng gian naøy seõ sinh ra ñieän tröôøng coù cöôøng

ñoä raát lôùn( 3.107V/cm)Coù theå laøm baät ñieän töû catoát goïi laø phaùt xaï töï ñoäng ñieän töû ( goïi laø phaùt xaï nguoäi ñieän töû ) soáñieän töû caøng nhieàu , chuyeån ñoäng döôùi taùc duïng cuûa ñieän tröôøng laøm ion hoùa khoâng khí gaâyhoà quang ñieän .Quaù trình daäp taét hoà quang :Ñieàu kieä daäp taét hoà quang laø quaùt trình ngöôïc laïi vôùi quaù trình phaùt sinh hoà quang .Haï nhieät ñoä hoà quang baèng caùch duøng hôi khí hoaëc daàu laøm nguoäi .


3/72

3

Chia caét hoà quang ,Keùo daøi hoà quangthaønh nhieàu ñoaïn nhoû baèng caùch duøng vaùch ngaên chia thaønh nhieàu phaàn nhoû vaø thoåi daäp taét. ..1.1.5. Löïc ñieän ñoäng :Khi löôùi ñieän xaåy ra söï coá ngaén maïch , doøng ñieän söï coá gaáp haøng chuïc laàn doøng ñieän ñònhmöùc . döôùi taùc duïng cuûa töø tröôøng caùc doøng ñieän naøy gaây ra löïc ñieän ñoängDướ i tác dụng của từ trườ ng, các dòng điện sự cố gây ra lực điện động làm biến dạng dây dẫn và

cách điện nâng đỡ chúng.Khí cụ điện phải có khả năng chịu lực tác động phát sinh khi có dòng điện ngắn mạch chạyqua, đó là tính ổn định điện động.Löïc taùc duïng leân ñoaïn daây daøi l:

Năng lượ ng điện từ của hệ thống daây dẫn:+ Gồm 2 mạch voøng:

+ Laø1 mạch voøng độc lậpLöïc ñieän ñoäng trong khí cuï ñieänNaêng löôïng ñieän töø cuûa heä thoáng daây daãn:

+ Goàm 2 maïch vuõng:

+ Là 1mạch vòng ñoäc laäp:

Neân löïc ñieän töø coù theå xaùc ñònh nhö sau F = W/xVới x là đoạn đường dịch chuyển theo hướng tác dụng của lực.

Baøi 1.2: COÂNG DUÏNG CUÛA KHÍ CUÏ ÑIEÄN 1.2.1 Coâng duïng cuûa khí cuï ñieän:

t t

l Bidl BidF F

00

sin....sin..

t t

l Bidl BidF F

00

sin....sin..

21222

211 ...

21.

21 ii M i Li LW

iii

i LW ..2

1..

2

1.

2

1 22


4/72

4

Khí cuï duøng ñeå ñoùng caét löôùi ñieän , maïch ñieän ñieàu chænh toác ñoä , ñieàu chænh ñieän aùp vaø doøngñieän duøng ñeå duøng ñeå duy trì tham soá ñieän ôû giaù trò khoâng ñoåi , duøng ñeå baûo veä löôùi ñieän maùy ñieän , duøng ñeå ño löôøng.2.2.2 Phân loại: Khí cụ điện thường được phân loại theo chức năng, theo nguyên lý và môi trường làm việc, theođiện áp . -. Theo chức năng KCĐ được chia thành những nhóm chính như sau: * Nhóm khí cụ đóng cắt: Chức năng chính của nhóm KC này là đóng cắt bằng tay hoặc tựđộng các mạch điện . Thuộc về nhóm này có: Cầu dao , áptômát, máy cắt, dao cách ly, các bộchuyển đổi nguồn … * Nhóm KC hạn chế dòng điện, điện áp:Chức năng của nhóm này là hạn chế dòng điện, điện áp trong mạch không quá cao . Thuộc vềnhóm này gồm có: Kháng điện, van chống sét … * Nhóm KC khởi động, điều khiển: Nhóm này gồm các bộ khởi động, khống chế, công tắc tơkhởi động từ … * Nhóm KC kiểm tra theo dõi:

Nhóm này có chức năng kiểm tra, theo dõi sự làm việc của các đối tượng và biến đổi các tínhiệu không điện thành tín hiệu điện . Thuộc nhóm này : Các rơle, các bộ cảm biến … * Nhóm KC tự động Đ/C , khống chế duy trì chế độ làm việc, các tham số của đối tượng Các bộ ổn định điện áp, ổn định tốc độ, ổn định nhiệt độ … * Nhóm KC biến đổi dòng điện , điện áp cho các dụng cụ đo: Các máy biến áp đo lường, biến dòng đo lường … - .Theo nguyên lý làm việc KCĐ được chia thành: * KCĐ làm việc theo nguyên lý điện từ * KCĐ làm việc theo nguyên lý cảm ứng nhiệt . * KCĐ có tiếp điểm . * KCĐ không có tiếp điểm . - .

Theo nguồn điện KCĐ được chia thành : * KCĐ một chiều . * KCĐ xoay chiều . * KCĐ hạ áp (Có điện áp 1000 V). - Theo điều kiện môi trường, điều kiện bảo vệ KCĐ được chia thành: * KCĐ làm việc trong nhà, KCĐ làm việc ngoài trời . * KCĐ làm việc trong môi trường dễ cháy, dễ nổ . * KCĐ có vỏ kín, vỏ hở, vỏ bảo vệ … .- Những yêu cầu cơ bản đối với KCĐ: Các KCĐ cần thoả mãn các yêu cầu sau: * Phải đảm bảo làm việc lâu dài với các thông số kỹ thuật định mức . Nói một cách khác nếudòng điện qua các phần dẫn điện không vượt quá giá trị cho phép thì thời gian lâu bao nhiêucũng được mà không gây hư hỏng cho KC. * KCĐ phải có khả năng ổn định nhiệt và ổn định điện động . Vật liệu phải có khả năng chịunóng tốt và cường độ cơ khí cao vì khi xảy ra ngắn mạch hoặc quá tải dòng điện lớn có thể gâyhư hỏng cho khí cụ . * Vật liệu cách điện phải tốt để khi xảy ra quá áp trong phạm vi cho phép cách điện không bchọc thủng .


5/72

5

* KCĐ phải đảm bảo làm việc chính xác an toàn, xong phải gọn nhẹ, rẻ tiền, dễ gia công lắpđặt, kiểm tra sửa chữa . * Ngoài ra KCĐ phải làm việc ổn định ở các điều kiện khí hậu, môi trường khác nhau

Chöông 2 : KHÍ CUÏ ÑIEÄN ÑOÙNG CAÉT Baøi 2.1 : CAÀU DAO

2.1.1. Khaùi quaùt vaø coâng duïng :

- Caàu dao laø khí cuï ñieän ñoùng ngaét baèng tay ñôn giaûn .- Caàu dao thöôøng ñöïoc söû duïng trong caùc maïch ñieän coù coâng suaát nhoû vaø khi laøm vieäc khoângyeâu caàu thao taùc ñoùng caét nhieàu.- Vôùi maïch coù coâng suaát trung bình vaø lôùn caàu dao ñöôïc duøng ñeå ñoùng caét khoâng taûi .Ký hiÖu cÇu dao 1 pha, 3 pha kh«ng cã cÇu ch× vaø cã cÇu ch×2. Caáu taïo vaø phaân loaïi :a. Caáu taïo:Phaàn chính cuûa caàu dao laø löôõi dao vaø heä thoáng keïp löôõi, ñöôïc laøm baèng hôïp kim cuûa ñoàngngoaøi ra boä phaän noái daây cuõng laøm baèng hoäp kim ñoàng.

b. Phaân loaïi:Phaân loaïi caàu dao döïa vaøo caùc yeáu toá sau:- Theo keát caáu: caàu dao ñöôïc chia laøm loaïi moät cöïc, hai cöïc, ba cöïc hoaëc boán cöïc.- Caàu dao coù tay naém ôû giöõa hoaëc tay ôû beân. Ngoaøi ra coøn coù caàu dao moät ngaû, hai ngaû ñöôïcduøng ñeå ñaûo nguoàn cung caáp cho maïch vaø ñaûo chieàu quay ñoäng cô.- Theo ñieän aùp ñònh möùc : 250V, 500V.


6/72

6

- Theo doøng ñieän ñònh möùc: doøng ñieän ñònh möùc cuûa caàu dao ñöôïc cho tröôùc bôûi nhaø saûn xuaát(thöôøng laø caùc loïai 10A, 15A, 20A, 25A, 30A, 60A, 75A, 100A, 150A, 200A, 350A, 600A,1000A…). - Theo vaät lieäu caùch ñieän: coù loaïi ñeá söù, ñeá nhöï, ñeá ñaù.- Theo ñieàu kieän baûo veä: loïai coù naép vaø khoâng coù naép (loaïi khoâng coù naép ñöôïc ñaët trong hoäphay tuû ñieàu khieån).

- Theo yeâu caàu söû duïng: loaïi caàu dao coù caàu chì baûo veä ngaén maïch hoaëc khoâng coù caàu chì baûoveä.Kyù hieäu caàu dao khoâng coù caàu chì baûo veä:

Kyù hieäu caàu dao coù caàu chì baûo veä:

2.1.3 : Nguyeân lyù hoaït ñoäng :Khi thao taùc treân caàu dao, nhôø vaøo löôõi dao vaø heä thoáng keïp löôõi, maïch ñieän ñöôïc ñoùng ngaét.Trong quaù trình ngaét maïch, caàu dao thöôøng xaûy ra hoà quang ñieän taïi ñaàu löôõi dao vaø ñieåmtieáp xuùc treân heä thoáng keïp löôõi. Ngöôøi söû duïng caàn phaûi keùo löôõi dao ra khoûi keïp nhanh ñeådaäp taét hoà quang. Do toác ñoä keùo baèng tay khoâng theå nhanh ñöôïc neân ngöôøi ta laøm theâm löôûidao phuï. Luùc daãn ñieän thì löôõi dao phuï cuøng löôõi dao chính ñöôïc keùp trong ngaøm. Khi ngaétñieän, tay keùo löôõi dao chính ra tröôùc coøn löôõi dao phuï vaãn keïp trong ngaøm. Loø xo lieân keát

giöõa hai löôõi dao ñöôïc keùo caêng ra vaø tôùi moät möùc naøo ñoù seõ baät nhanh keùo löôõi dao phuï rakhoûi ngaøm moät caùch nhanh choùng. Do ñoù, hoà quang ñöôïc keùo daøi nhanh vaø hoà quang bò daäptaét trong thôøi gian ngaén.2.1.4. Tính choïn caàu dao :Choïn caàu dao theo doøng ñieän ñònh möùc vaø ñieän aùp ñònh möùc:Goïi Itt laø doøng ñieän tính toaùn cuûa maïch ñieän.Unguoàn laø ñieän aùp nguoàn cuûa löôùi ñieän söû duïng.

Iñmcaàudao >Itt


7/72

7

Uñm caàu dao > Unguoàn2.1.5 Caùc hö hoûng thöôøng gaëp nguyeân nhaân caùch khaéc phuïc :Löôõi dao chính khoâng tieá p xuùc toát vôùi ngaøm tieáp xuùc , oác baét bò loûng tình traïng löôõi daokhoâng bình thöôøng , loø xo cuûa löôõi dao phuï bò tuoät hoaëc khoâng ñuû caêng .Nguyeân nhaân löôõi dao khoâng tieáp xuùc toát laø:Ngaøm tónh quaù roäng , maët tieá p xuùc bò buïi baån laøm taêng ñieän trôû tieáp xuùc .

Khi löôõi dao chính tieáp xuùc khoâng toát daãn ñeán ñieän trôû tieáp xuùc lôùn doøng ñieän seõ ñoát noùng vaøcoù theå laøm chaùy maët tieáp xuùc caàn veä sinh löôõi dao vaø ngaøm tieáp xuùc .Tröôøng hôïp löôõi dao bi chaùy caàn thay theá môùi .baét chaët caùc oác vít .

Baøi 2.2: CAÙC LOAÏI COÂNG TAÉC VAØ NUÙT ÑIEÀU KHIEÅN2.2.1. Coâng taéc2.1.1.1. Khaùi quaùt vaø coâng duïng :

Coâng taéc laø khí cuï ñieän duøng ñeå ñoùng ngaét maïch ñieän coù coâng suaát nhoû vaø coù doøng ñieän ñònhmöùc nhoû hôn 6A. Coâng taéc thöôøng coù hoäp baûo veä ñeå traùnh söï phoùng ñieän khi ñoùng mô.û Ñieänaùp cuûa coâng taéc nhoû hôn hay baèng 500V.Coâng taéc hoäp laøm vieäc chaéc chaén hôn caàu dao, daäptaét hoà quang nhanh hôn vì thao taùc ngaét nhanh vaødöùt khoaùt hôn caàu dao.2.2.2 caáu taïo , Phaân loaïi:Caáu taïo cuûa coâng taéc: phaàn chính laø tieáp ñieåm ñoùngmôû ñöôïc gaén treân ñeá nhöïa vaø coù loø xo ñeå thao taùc

chính xaùc.Moät soá coâng taéc thöôøng gaëp:

Phaân loaïi :

- Phaân loaïi theo coâng duïng laøm vieäc, coù caùc loaïi coâng taéc sau:+ Coâng taéc ñoùng ngaét tröïc tieá p.+ Coâng taéc chuyeån maïch (coâng taéc xoay, coângtaéc ñaûo, coâng taéc vaïn naêng), duøng ñeå ñoùng ngaét chuyeån ñoåi maïch ñieän, ñoåi noái sao tam giaùccho ñoäng cô.+ Coâng taéc haønh trình vaø cuoái haønh trình, loaïi coâng taéc naøy ñöôïc aùp duïng trong caùc maùy caétgoït kim loaïi ñeå ñieàu khieån töï ñoäng hoùa haønh trình laøm vieäc cuûa maïch ñieän.2.2.3.. Coâng taéc van naêng :


8/72

8

Caáu taïo :Coâng taéc xoay duøng ñeå ñoùng ngaét ñieän baêngtay maïch ñieän moät chieàu vaø xoay chieàu .coângtaéc ñöôïc boá trí , moät , hai , ba, hay nhieàu cöïc .caùc cöïc ñöôïc boá trí ôû caùc taàng khaùc nhau . goàmcaùc tieáp ñieåm ñoäng vaø tónh . ngoaøi ra coøn coù

caùc loø xo laù ñi keøm vôùi caùc voøng ñeäm baèngphíp ñeå daäp hoà quang . giöõa caùc cöïc laø caùcvoøng ñeäm caùch ñieän . truïc cuûa coâng taéc laø truï hình vuoâng .Nguyeân lyù hoaït ñoäng :Khi vaën nuùm ñieàu khieån tuøy theo vò trí maø caùc tieáp ñieåm thay ñoåi coù theå ñoùng hoaëc môû .Caùc hö hoûng thöôøng gaëp vaø caùch khaéc phuïc :Thay theá caùc chi tieát bò maøi moøn . boâ phaän hay hoûng nhaát laø loø xo taïo ra löïc ñoùng caét . khi loøxo keùm ñaøn hoài thay theá môùi .Sau thôøi gian söû duïng heä thoáng tieáp ñieåm bò baån lau chuøi , caùc tieáp ñieåm bò chaùy hoûng thay

theá môùi .Coâng taéc haønh trình :

Coâng taéc haønh trình duøng ñeå kieåm soaùt haønh trình .

Caùc thoâng soá ñònh möùc cuûa coâng taéc:

UBBñmBB: ñieäân aùp ñònh möùc cuûa coâng taéc.IBBñmBB: doøng ñieän ñònh möùc cuûa coâng taéc.Trò soá ñieân aùp ñònh möùc cuûa coâng taéc thöôøng coù giaù trò 500V.Tri soá doøng ñieân ñònh möùc cuûa coâng taéc thöôøng coù giaù trò 6A.

Ngoaøi ra coøn coù caùc thoâng soá trong vieäc thöû coâng taéc nhö ñoä beà cô khí, ñoä caùch ñieän, ñoäphoùng ñieän… Caùc yeâu caàu thöû cuûa coâng taéc:Vieäc kieåm tra chaát löôïng coâng taéc phaûi thöû caùc böôùc sau:


9/72

9

Thöû xuyeân thuûng: ñaët ñieän aùp 1500V trong thôøi gian moät phuùt ôû caùcñieåm caàn caùch ñieän giöõa chuùng.Thöû caùch ñieän: ño ñieän trôû caùch ñieän < 2M Thöû phaùt noùng.Thöû coâng suaát caét.Thöû ñoä beàn cô khí.

Thöû nhieät ñoä ñoái vôùi caùc chi tieát caùch ñieän: caùc chi tieát caùch ñieän phaûi chòu ñöïng 100PPPPC trong thôøi gian hai giôø maø khoâng bò bieán daïng hoaëc suûi nhaùm.Tính choïn coâng taéc :Uñm: ñieäân aùp ñònh möùc cuûa coâng taéc.Iñm: doøng ñieän ñònh möùc cuûa coâng taéc.2.2. 5. Nuùt ñieàu khieån :Khaùi quaùt vaø coâng duïng:Nuùt nhaán coøng goïi laø nuùt ñieàu khieån laø moät loaïi khí cuï ñieän duøng ñeå ñoùng ngaét töø xa caùc thieátbò ñieän töø khaùc nhau; caùc duïng cuï baùo hieäu vaø cuõng ñeå chuyeån ñoåi caùc maïch ñieän ñieàu khieån,

tín hieäu lieân ñoäng baûo veä …ÔÛ maïch ñieän moät chieàu ñieän aùp ñeán 440V vaø maïch ñieän xoaychieàu ñieän aùp 500V, taàn soá 50HZ; 60HZ, nuùt nhaán thoâng duïng ñeå khôûi ñoäng, ñaûo chieàu quayñoäng cô ñieän baèng caùch ñoùng vaø ngaét caùc cuoân daây cuûa contactor noái cho ñoäng cô.Nuùt nhaán thöôøng ñöôïc ñaët treân baûng ñieàu khieån, ôû tuû ñieän, treân hoäp nuùt nhaán. Nuùt nhaánthöôøng ñöôïc nghieân cöùu, cheáâ taïo laøm vieäc trong moâi tröôøng khoâng aåm öôùt, khoâng coù hôi hoùachaát vaø buïi baån. Nuùt nhaán coù theå beàn tôùi 1.000.000 laàn ñoùng khoâng taûi vaø 200.000 laànñoùngngaét coù taûi. Khi thao taùc nhaán nuùt caàn phaûi döùt khoaùt ñeå môû hoaëc ñoùng maïch ñieän.Caáu taïo Phaân loaïi vaø :Caáu taïo:

Nuùt nhaán goàm heä thoáng loø xo, heä thoáng caùc tieáp ñieåm thöôøng hôû – thöôøng ñoùng vaø voû baûo veä.Khi taùc ñoäng vaøo nuùt nhaán, caùc tieáp ñieåm chuyeån traïng thaùi; khi khoâng coøn taùc ñoäng, caùc tieápñieåm trôû veà traïng thaùi ban ñaàu.Phaân loaïi:Nuùt nhaán ñöôïc phaân loaïi theo caùc yeáu toá sau:- Phaân loaïi theo chöùc naêng traïng thaùi hoaït ñoäng cuûa nuùt nhaán, coù caùc loaïi:+ Nuùt nhaán ñôn:Moãi nuùt nhaán chæ coù moät traïng thaùi (ON hoaëc OFF)Kyù hieäu:

Tieáp ñieåm thöôøng ñoùngTieáp ñieåm thöôøng hôû Tieáp ñieåm thöôøng ñoùng + Nuùt nhaán keùp:Moãi nuùt nhaán coù hai traïng thaùi (ON vaø OFF)Kyù hieäu:


10/72

10

Tieáp ñieåm thöôøng hôûlieân keát Tieáp ñieåm thöôøng ñoùng

Trong thöïc teá, ñeå deã daøng söû duïng vaøo thaùo raùp laáp laãn trong quaù trình söûa chöõa, thöôøngngöôøi ta duøng nuùt nhaán keùp, ta coù theå duøng noù nhö laø daïng nuùt nhaán ON hay OFF.- Phaân loaïi theo hình daïng beân ngoaøi, ngöôøi ta chia nuùt nhaán ra thaønh 4 loaïi:+ Loaïi hôû.+ Loaïi baûo veä.

+ Loaïi baûo veä choáng nöôùc vaø choáng buïi.Nuùt aán kieåu baûo veä choáng nöôùc ñöôïc ñaët trong moät hoäp kín khít ñeå traùnh nöôùc loït vaøo.Nuùt aán kieåu baûo veä choáng buïi nöôùc ñöôïc ñaët trong moät voû cacbon ñuùt kín khít ñeå choáng aâm vaøbuïi loït vaøo.+ Loaïi baûo veä khoûi noå.Nuùt aán kieåu choáng noå duøng trong caùc haàm loø, moû than hoaëc ôû nôi coù caùc khí noå laãn trongkhoâng khí.Caáu taïo cuûa noù ñaëc bieät kín khít khoâng loaït ñöôïc tia löûa ra ngoaøi vaø ñaëc bieät vöõng chaéc ñeåkhoâng bò phaù vôõ khi noå.

- Theo yeâu caàu ñieàu khieån ngöôøi ta chia nuùt aán ra 3 loaïi: moätnuùt, hai nuùt, ba nuùt.- Theo keát caáu beân trong:+ Nuùt aán loaïi coù ñeøn baùo.+ Nuùt aán loaïi khoâng coù ñeøn baùo.Caùc thoâng soá kyõ thuaät cuûa nuùt nhaán:

Uñm: ñieäân aùp ñònh möùc cuûa nuùt nhaán.Iñm: doøng ñieän ñònh möùc cuûa nuùt nhaán.Trò soá ñieân aùp ñònh möùc cuûa nuùt nhaán thöôøng coù giaù trò 500V.

Trò soá doøng ñieân ñònh möùc cuûa nuùt nhaán thöôøng coù giaù trò 5A.2.2.6 Caùc hö hoûng thöôøng gaëp nguyeân nhaân caùch khaéc phuïc :Hö hoûng heä thoáng tieá p ñieåm.Lau saïch heä thoáng tieáp ñieåm.

BAØI 3 : DAO CAÙCH LY

2.3.1. khaùi nieäm chung :


11/72

11

Dao çch ly lµ mét lo¹i khÝ cô ®iÖn cao ¸p, ñöôïc sö dông ®Ó ®ãng c¾t m¹ch ®iÖn cao ¸p khikh«ng cã ®iÖn, t¹o ra kho¶ng c¾t an toµn tr«ng thÊy ñöôïc gi÷a çc bé phËn mang ®iÖn vµ bé phËn®· c¾t ®iÖn. Khi cÇn kiÓm tra s÷a ch÷a, b¶o döôõng bé phËn kh«ng mang ®iÖn. Trong ®iÒu kiÖnnhÊt ®Þnh cã thÓ dïng dao çch ly ®ãng c¾t ñöôøng d©y hoÆc m¸y biÕn ¸p kh«ng mang t¶i c«ngsuÊt nhá, hoÆc ®ãng c¾t m¹ch ®iÖn ®¼ng thÕ ®Ó ®æi nèi phöông thøc kÕt d©y cña s¬ ®å. V× daoçch ly kh«ng cã bé phËn dËp t¾t håquang cho nªn nghiªm cÊm dïng daoçch ly ®ãng c¾t m¹ch ®iÖn kh«ng mangt¶i.

2.3.2. Caáu taïo vaø phaân loaïi :- Caáu taïo:Dao çch ly l¾p ®Æt trong nhµ :1. §Æc ®iÓm cÊu t¹o nh h×nh vÏ :1. Löôõi dao tiÕp xóc ®éng2. Lß xo3. Sø ®ì thanh truyÒn ®éng4. TiÕp xóc tÜnh5. Cùc b¾t d©y nèi nguån6. Gi¸ ®ì7. Trôc truyÒn ®éng8. CÇn thao t¸c9. Sø ®ì löôõi dao ®éng10. Cùc b¾t d©y nèi t¶i2.3.3. Nguyªn t¾c thao t¸c vËn hµnh :NÕu dao çch ly ë vÞ trÝ ®ãng th× tiÕp xóc ®éng 1 sÏ ®ãng

chÆt vµo tiÕp xóc tÜnh 4. Sau khi ®ãng m¸y c¾t nèi tiÕpçch ly, th× dßng ®iÖn t¶i tõ nguån qua cùc b¾t d©y 5 qua

tiÕp xóc tÜnh 4 qua tiÕp xóc ®éng 1 qua cùc b¾t d©y 10 vÒt¶i.Muèn c¾t çch ly, tröôùc hÕt ph¶i c¾t ®iÖn m¸y c¾t nèi tiÕp

víi dao çch ly, sau ®ã sö dông ®éng c¬ hoÆc tay, t¸c®éng vµo cÇn thao t¸c sè 8. keùo xuèng lµ çch ly, ®Èy lªnlµ ®ãng c¾t ly.Nguyªn t¾c thao t¸c : muèn c¾t çch ly ph¶i c¾t ®iÖn ë

m¸y c¾t nèi tiÕp víi dao çch ly tröôùc, sau ®ã míi ñöôïc c¾t ®Õn çch ly, khi ®ãng th× ®ãng dao çch ly tríc, sau ®ãmíi ®ãng ®iÖn

m¸y c¾t nèi tiÕp víi çch ly ®Ó dao çch ly mang t¶i.Öu nhöôïc ®iÓm vµ ph¹m vi sö dông :

Lo¹i dao çch ly nµy cã öu ®iÓm cÊu t¹o ®¬n gi¶n, gän, dÔl¾p ®Æt vµ thao t¸c. Ph¹m vi sö dông l¾p ®Æt trong nhµ, chñyÕu l¾p ®Æt cho líi ®iÖn trung ¸p.

Dao çch ly l¾p ®Æt ngoµi trêi :1. §Æc ®iÓm cÊu t¹o : CÊu t¹o mét pha nh1. Löôõi dao tiÕp xóc tÜnh


12/72

12

2. Löôõi Lìi dao tiÕp xóc ®éng3. D©y dÉn mÒm4. Cùc b¾t d©y nèi t¶i5. Sø ®ì löoõi dao6. Thanh truyÒn ®éng7. Gi¸ ®ì8. Cùc b¾t d©y nèi ®Êt an toµn

9. Trôc quay10. Cùc b¾t d©y nèi nguån-Nguyªn t¾c thao t¸c vËn hµnh :

Khi dao çch ly ë vÞ trÝ ®ãng löoõi dao 1 vµ 2 ®ãng chÆt vµo nhau dßng ®iÖn tõ nguån quacùc b¾t d©y 10 qua d©y dÉn mÒm 3 qua lìi dao 1 vµ 2 qua cùc b¾t d©y 4 ra t¶i. Muèn c¾t çch lytríc hÕt ph¶i c¾t ®iÖn ë m¸y c¾t nèi tiÕp víi dao çch ly. Khi c¾t çch ly, dïng ®éng c¬ hoÆcquaytay, t¸c ®éng vµo bé truyÒn ®éng lµm cho trôc quay 9 vµ sø ®ì 5 quay, kÐo lìi dao ®éng 1 vµ 2t¸ch rêi nhau quayngöôïc chiÒu cïng mét phÝa, trªn cïng mét mÆt ph¼ng ngang ®Õn khi chóngsong song víi nhau míi c¾t hÕt hµnh tr×nh.

- Nguyªn t¾c thao t¸c : Muèn c¾t çch ly ph¶i c¾t ®iÖn ë m¸y c¾t nèi tiÕp víi dao çch ly.Khi ®ãng dao çch ly th× ®ãng tríc khi ®ãng ®iÖn cho m¸y c¾t nèi tiÕp çch ly. (§ãng vµ c¾tçchly ®Òu kh«ng cã dßng ®iÖn t¶i).

- Öu nhöôïc ®iÓm vµ ph¹m vi sö dông :Lo¹i dao çch ly ngoµi trêi thöôøng ñöôïc thiÕt kÕ löôõi dao ®éng quay theo mÆt ph¼ng ngang

hoÆc mÆt ph¼ng th¼ng ®øng, ®Ó ®¶m b¶o an toµn vµ ë nh÷ng dao çch ly c«ng suÊt lín, ngöôøi tathöôøng sö dông ®éng c¬ ®Ó truyÒn ®éng ®ãng c¾t tõ xa vµ tù ®éng. Ph¹m vi sö dông dao çch lyë

mäi cÊp ®iÖn ¸p tõ 3KV trë lªn.- Ph©n lo¹i :* Ph©n lo¹i theo vÞ trÝ l¾p ®Æt :

Dao çch ly l¾p ®Æt trong nhµ vµ dao çch ly l¾p ®Æt ngoµi trêi. ë cïng cÊp ®iÖn ¸p vËn hµnh th×yªu cÇu kü thuËt cña dao çch ly ngoµi trêi cao h¬n, v× dao çch ly ngoµi trêi ph¶i chÞu ñöôïc t¸c®éng cña m«i tröôøng kh¾c nghÞªt nhö möa , n¾ng, bøc x¹, t¸c nh©n ho¸ häc, bôi bÈn ...* Ph©n lo¹i theo cÊu t¹o :Lo¹i dao çch ly cã löôõi dao tiÕp ®Êt vµ dao çch ly kh«ng cã löôõi dao tiÕp ®Êt.Lo¹i dao çch ly cã löôõi dao ®éng quay trªn mÆt ph¼ng ngang vµ lo¹i dao çch ly cã löôõi dao®éng quay trªn mÆt ph¼ng th¼ng ®øng.

Lo¹i dao çch ly cã bé liªn ®éng l¾p kÌm víi m¸y c¾t vµ çch ly kh«ng cã bé liªn ®éng ( çchly ph©n ®o¹n).

2.3.4. Tính choïn dao caùch ly :- Yªu cÇu kü thuËt ®èi víi dao çch ly :Dao çch ly ph¶i lµm viÖc tin cËy, tiÕp xóc ph¶i ®¶m b¶o ch¾c ch¾n.Ph¶i ®¶m b¶o æn ®Þnh ®éng vµ æn ®Þnh nhiÖt khi cã dßng ®iÖn ng¾n m¹ch cùc ®¹i ch¹y qua.KÕt cÊu dao çch ly ph¶i gän nhÑ, ®¬n gi¶n, dÔ l¾p ®Æt, dÔ thao t¸c, ph¶i liªn ®éng víi m¸y c¾t

®Ó dao çch ly ®· c¾t ®iÖn vµ chØ ®ãng ®iÖn çch ly trø¬c khi ®ãng ®iÖn cho m¸y c¾t.


13/72

13

Kho¶ng çch gi÷a çc lìi dao sau khi c¾t hÕt hµnh tr×nh ph¶i ®ñ lín, ®Ó ®¶m b¶o kh«ng bÞphãng ®iÖn khi cã xung ®iÖn ¸p.

- Choïn dao caùch ly

- Ñieàu kieän chon löïa :UđmDCL UđmmạngIđmDCL Icb

- Ñieàu kieän kieåm tra :- Kiểm tra ổn định động: Ioâñññm Ixk

hay ioâñññ m ixk-Kiểm tra ổn định nhiệt:

Ñoïc theâmC. Dao ng¾n m¹ch :Ký hiÖu : KZ

Ký hiÖu trªn s¬ ®å ®iÖn :C«ng dông :

Dao ng¾n m¹ch lµ mét lo¹i khÝ cô ®iÖn cao ¸p ®îc sö dông ®Ó t¹o ra ®iÓm ng¾n m¹ch nh©nt¹o, trong trêng hîp ng¾n m¹ch ë m¸y biÕn ¸p dßng ®iÖn kh«ng ®ñ lín cho r¬le b¶o vÖ ®Çuñöôøng d©y t¸c ®éng. KZ thöôøng ñöôïc l¾p ®Æt thaythÕ vÞ trÝ m¸y c¾t phÝa cao ¸p m¸y biÕn ¸p.

CÊu t¹o nh h×nh vÏ :1. Cùc b¾t d©y nèi nguån2. Sø ®ì çch ®iÖn


14/72

14

3. Gi¸ ®ì4. Bé truyÒn ®éng5. D©y nèi ®Êt6. Trôc quay7. Löôõi dao tiÕp xóc ®éng8. Cùc b¾t d©y nèi t¶i9. Löôõi dao tiÕp xóc tÜnh

Nguyªn lý lµm viÖc :PhÝa s¬ cÊp m¸y biÕn ¸p 110/35 KV nh trªn h×nh vÏ, caàn ph¶i trang bÞ m¸y c¾t. nhöng nÕu

trang bÞ m¸y c¾t th× gi¸ thµnh x©y dùng líi ®iÖn t¨ng. §Ó tiÕt kiÖm vèn ®Çu t x©y dùng c¬ b¶nmµ vÉn ®¶m b¶o yªu cÇu kü thuËt, ta cã thÓ cho l¾p dao ng¾n m¹ch phÝa cao ¸p m¸y biÕn ¸pcÊp ®iÖn cho phô t¶i lo¹i 2,3.

Gi¶ sö khi x¶y ra ng¾n m¹ch ë m¸y biÕn ¸p th× trÞ sè dßng ng¾n m¹ch sÏ ch¹y qua lµ :

V× ñöôøng d©y dµi Z lín nªn I < I cho nªn hÖ thèng r¬le b¶o vÖ ®Çu ñöôøng d©ykh«ngkhëi ®éng ®iÒu khiÓn m¸y c¾t MC1 ñöôïc v× vËy ph¶i l¾p ®Æt dao ng¾n m¹ch KZ phÝa s¬ cÊpm¸ybiÕn ¸p trªn h×nh vÏ.Khi cã ng¾n m¹ch x¶y ra ë m¸y biÕn ¸p th× hÖ thèng r¬le 2 sÏ khëi ®éng ®iÒu khiÓn ®ãng

dao ng¾n m¹ch KZ g©y ra ng¾n m¹ch nh©n t¹o xÕp chång lµm t¨ng trÞ sè dßng ®iÖn ng¾nm¹ch trªn ñöôøng d©y, v× vËy hÖ thèng r¬le 1 sÏ khëi ®éng ñöôïc, ®iÒu khiÓn c¾t MC1 ®Çuñöôøng d©y, lo¹im¸y biÕn ¸p bÞ ng¾n m¹ch ra khái hÖ thèng ®iÖn.Sau khi c¾t dao çch ly (tù ®éng hoÆc trùc tiÕp) nh©n viªn vËn hµnh tr¹m, th«ng tin cho ®iÒu

®é ®Ó chØ huy ®ãng l¹i m¸y c¾t MC1.Vaäy çc phô t¶i kh¸c nèi vµo ñöôøng d©y chØ mÊt ®iÖn t¹m thêi trong thêi gian thao t¸c.

Baøi 4 : MAÙY CAÉT ÑIEÄN 2.4.1. Khaùi nieäm chung : M¸y c¾t ®iÖn laø mét lo¹i khÝ cô ®iÖn cao ¸p, dïng ®Ó ®ãng c¾t m¹ch ®iÖn cao ¸p t¹i chç

hoÆc tõ xa, khi löôùi ®iÖn ®ang vËn haønh b×nh thöôøng, kh«ng b×nh thöôøng, hoÆc khi bÞ sùcè ng¾n m¹ch trong hÖ thèng ®iÖn.

- Ký hiÖu m¸y c¾t ®iÖn trªn s¬ ®å m¹ch:

2.4.2 Çc lo¹i m¸y c¾t ®iÖn- M¸y c¾t ®iÖn nhiÒu dÇu kh«ng cã buång dËp hå quang:* §Æc ®iÓm cÊu t¹o :

1. Cùc b¾t d©y nguån tíi m¸y c¾t2. Sø xuyªn


15/72

15

3. N¾p m¸y c¾t4. èng chØ møc dÇu5. Thanh truyÒn déng6. Van x¶ dÇu7. TiÕp xóc ®éng8. TiÕp xóc tÜnh9. Vá m¸y c¾t10. Lß xo tÝch n¨ng11. Cùc b¾t d©y t¶i ra

ë lo¹i m¸y c¾t chöùc dÇu chøa mét löôïng ®ñ lín võa ®Ó c¸ch ®iÖn võa ®Ó dËp t¾t hå quang(haøngtr¨m lÝt).

2.4.3 Nguyªn lý laøm viÖc : NÕu m¸y c¾t ®ang ë vÞ trÝ ®ãng, tiÕp xóc ®éng 7 ®ãng chÆt vaøo tiÕp xóc tÜnh 8, lß xo tÝch

n¨ng 10 ë tr¹ng th¸i nÐn, ®Ìn tÝn hiÖu chØ maøu ®á, dßng ®iÖn tõ nguån b¾t qua cùc b¾t d©y11 vÒ t¶i. Khi cã tÝn hiÖu c¾t tõ r¬le hoÆc tõ kho¸ ®iÒu khiÓn th× bé truyÒn ®éng ñöôïc gi¶iphãng khái vÞ trÝ ®ãng, lß xo tÝch n¨ng ®Èy thanh truyÒn ®éng 5 sËp xuèng, ®a tiÕp xóc®éng rêi khái tiÕp xóc tÜnh 8, m¹ch ®iÖn ®îc c¾t, hå quang ph¸t sinh gi÷a hai ®Çu tiÕp xóc

®éng vaø tÜnh khi c¾t ®èt nãng côc bé laøm dÇu bÞ ph©n tÝch thaønh h¬i vaø hçn hîp khÝ c¸cbon hy®r« nhÑ, trong ®ã hy®ro chiÕm tíi 70%, ¸p suÊt cã thÓ ®¹t tíi(100-140 N/Cm2) laømcho dÇu bÞ x¸o trén m¹nh, ®Èy tia hå quang vaøo sau trong dÇu. MÆt kh¸c lùc ®iÖn tõ dodßng ®iÖn ch¹y ngîc chiÒu còng ®Èy tia hå quang vaøo s©u trong líp dÇu ngoaøi. V× vËy håquang bÞ laøm nguéi vaø dËp t¾t, tuy vËy tèc ®é luång

khÝ kh«ng ®ñ m¹nh dËp t¾t hå quang nhanh, nªn lo¹i m¸y c¾t neân thêi gian c¾t thöôøng bÞ kÐodaøi.Öu - nhöôïc ®iÓm vaø ph¹m vi sö dông:- Öu ®iÓm:

CÊu t¹o ®¬n gi¶n, dÔ l¾p ®Æt, gi¸ thaønh kh«ng cao.- Nhöôïc ®iÓm: Sau mét sè lÇn ®ãng c¾t dÇu nhanh chãng bÈn, do mét phÇn cacbonhi®roxit bÞ ch¸y, chÊt

löôïng dÇu gi¶m nªn ph¶i läc dÇu, thay dÇu g©y ra tèn kÐm, mÆt kh¸c lo¹i m¸y c¾t naøythêi gian c¾t kh«ng nhanh, nguy c¬ ch¸y næ cao, v× chøa nhiÒu dÇu cho nªn thöôøng ñöôïcchÕ t¹o cã c«ng suÊt c¾t kh«ng lín, ®iÖn ¸p vËn nhanh nhá h¬n 15 KV.

M¸y c¾t nhiÒu dÇu cã buång dËp hå quang:a. §Æc ®iÓm cÊu t¹o:

§Ó kh¾c phôc nh÷ng nhöôïc ®iÓm c¬ b¶n cña m¸yc¾t ®iÖn nhiÒu dÇu kh«ng cã buång dËp hå quang,

ngöôøi ta c¶i tiÕn chÕ t¹o ra lo¹i m¸y c¾t naøy,buång dËp hå quang ñöôïc l¾p ®Æt cè ®Þnh bao lÊytiÕp xóc ®éng vaø tÜnh cña m¸y c¾t nhö h×nh vÏ.1. Thanh truyÒn ®éng2. Buång dËp hå quang3. TiÕp xóc tÜnh4. TiÕp xóc ®éng5. Lç tho¸t dÇu


16/72

16

6. D©y dÉn mÒm7. Lß xo tÝch n¨ng8. §iÖn trë ph©n ¸p

§iÖn trë ph©n ¸p sè 8 cã t¸c dông ph©n ®Òu ®iÖn ¸p trªn çc ®iÖn ¸p trªn çc ®iÓm c¾t, tr¸nh hiÖntöôïng ®iÖn ¸p côc bé çc ®iÓm c¾t kh«ng ®Òu, g©y ra hå quang ch¸y phôc håi sau khi c¾t, laømqu¸ ®iÖn ¸p vμ h háng m¸y c¾t.b. Nguyªn lý laøm viÖc:

NÕu m¸y c¾t ®ang ë vÞ trÝ ®ãng, dßng ®iÖn tõ nguån qua thanh d·n sø xuyªn qua tiÕp xóctÜnh 3 qua tiÕp xóc ®éng 4 qua d©y dÉn 6 vÒ t¶i. Khi cã tÝn hiÖu c¾t tõ r¬le hoÆc kho¸ ®iÒukhiÓn, bé truyÒn ®éng ®îc gi¶i phãng khái vÞ trÝ ®ãng, lß xo tÝch n¨ng 7 ®Èy thanh truyÒn®éng 1 sËp xuèng, ®a tiÕp xóc ®éng 4 rêi khái tiÕp xóc tÜnh 3, m¹ch ®iÖn ®îc c¾t. Håquang ph¸t sinh gi÷a tiÕp xóc ®éng vaø tÜnh, ®èt nãng vμ ph©n tÝch dÇu trong buång dËpthaønh hçn hîp khÝ cacbuahi®roxit laøm cho ¸p suÊt trong buång dËp t¨ng lªn rÊt lín ®¹t tíi(400-500)N/cm2 phôt qua lç 5 t¹o thaønh luång khÝ thæi ngang c¾t ®øt tia hå quang. Saumét sè lÇn ®ãng c¾t, muéi dÇu do çc bua hi®r« ch¸y sinh ra b¸m l¹i trong buång dËp chonªn ph¶i môû m¸y c¾t ra b¶o döôõng laøm s¹ch muéi dÇu.

c. Öu nhöôïc ®iÓm vaø ph¹m vi sö dông: Lo¹i m¸y c¾t naøy, dËp hå quang b»ng h¬i dÇu ¸p suÊt cao, thêi gian c¾t nhanh, muéi dÇu

b¸m l¹i trong buång dËp hå quang nªn dÇu Ýt bÞ bÈn. Nguy c¬ ch¸y næ gi¶m, nªn cã thÓchÕ t¹o m¸y c¾t cã c«ng suÊt lín, ®iÖn ¸p vËn haønh cao. Lo¹i m¸y c¾t dÇu ®iÖn ¸p vËnhaønh tõ 100-220KV ®îc chÕ t¹o nhiÒu buång dËp hå quang nèi tiÕp nhau trªn cïng métpha.

2.3. M¸y c¾t ®iÖn Ýt dÇu :a. §Æc ®iÓm cÊu t¹o :

1. Buång ph©n ly dÇu2. Vá m¸y c¾t3. TiÕp xóc l¨n4. Cùc b¾t d©y ra t¶i5. MÆt bÝch6. Buång dËp hå quang7. Buång h·m xung

8. Cùc b¾t d©y nèi nguån9. Van x¶ dÇu10. TiÕp xóc tÜnh11. èng chØ møc dÇu12. TiÕp xóc ®éng13. Bé truyÒn ®éng MC§ Ýt dÇu14. N¾p ®æ dÇu

ë m¸y c¾t Ýt dÇu: dÇu chñ yÕu dïng ®Ó dËp t¾t hå quang vμ ®ãng vai trß çch ®iÖn t¨ngcöôøng cho çc lo¹i çch ®iÖn r¾n kh¸c nhau nhùa ªb«xi, tªcht«lÝt.


17/72

17

CÊu t¹o buång dËp hå quang : vá b»ng thÐp h×nh trô, bªn trong lãt vËt liÖu çch ®iÖn r¾n laø nhùa ªb«xi vaø sîi thuû tinh

líp kÕ theo laø çc tÊm çch tö, ®îc chÕ t¹o tõ vËt liÖu çch ®iÖn r¾n. Hªtin¾c, tÕcht«lit ghÐp song song víi nhau theo mÆt ph¼ng ngang. Gi÷a chóng cã khe hÑp

chøa dÇu . ë m¸y c¾t, ®iÖn ¸p vËn hμnh tõ 110 KV trë lªn, cã nhiÒu ®iÓm c¾t trªn mçipha.

Buång h·m xung 7 cã t¸c dông gi¶m rung ®éng va ®Ëp khi m¸y c¾t hoÆc ®ãng m¹ch.

Buång ph©n ly dÇu 1 cã t¸c dông ngng tô h¬i dÇu tho¸t ra theo s¶n phÈm ch¸y ®Ó läc vaøtiÕt kiÖm dÇu.b. Nguyªn lý laøm viÖc : NÕu m¸y c¾t ë vÞ trÝ ®ãng, ®Ìn tÝn hiÖu chØ maøu ®á, tiÕp xóc ®éng 12 ®ãng chÆt vaø tiÕp

xóc tÜnh 10, khi ®ã dßng ®iÖn tõ nguån qua cùc b¾t d©y sè 8 qua tiÕp xóc tÜnh, qua tiÕpxóc ®éng qua tiÕp xóc l¨n3 qua cùc b¾t d©y 4 ra t¶i. Khi cã tÝn hiÖu c¾t tõ r¬le hoÆc kho¸®iÒu khiÓn th× bé truyÒn ®éng ®îc gi¶i phãng khái vÞ trÝ ®ãng, kÐo tiÕp xóc ®éng rêi kháitiÕp xóc tÜnh. Hå quang ph¸t sinh gi÷a hai ®Çu tiÕp xóc, ®èt nãng ph©n tÝch dÇu trong çckhe hÑp chøa dÇu. Bëi v× trong çc khe hÑp dÇu bÞ ph©n tÝch thaønh h¬i, lμm cho ¸p suÊttrong buång dËp hå quang t¨ng lªn rÊt lín cã thÓ ®¹t tíi 15-20 at Ðp dÇu dån v μo buång

h·m xung 7 cßn h¬i dÇu trong buång tô nÐn l¹i. Khi tiÕp xóc ®éng chuyÓn ®éng lªn khái khe hë, h¬i dÇu ®îc tho¸t ra, phôt qua çc r·nh

hÑp t¹o thaønh luång khÝ thæi ngang dËp t¾t hå quang. S¶n phÈm ch¸y vaø h¬i dÇu tho¸t lªnbuång ph©n ly 1 ë ®ã h¬i dÇu ñöôïc ngöng tô, läc s¹ch ®a trë vÒ buång chøa dÇu, cßn s¶nphÈm ch¸y tho¸t ra ngoaøi.

Sau khi gi¶i trõ sù cè, ®ãng l¹i m¸y c¾t qua kho¸ ®iÒu khiÓn.

c. Öu nhöôïc ®iÓm vaø ph¹m vi sö dông: CÊu t¹o gän nhÑ, Ýt dÇu, Ýt nguy c¬ ch¸y næ khi ñoùng c¾t m¹ch, thêi gian c¾t nhanh, c«ng

suÊt c¾t lín, ph¹m vi sö dông réng r·i, chÕ t¹o ë nhiÒu cÊp ®iÖn ¸p vËn h μnh tõ 3 KV trëlªn, c«ng suÊt c¾t tíi 12000MVA.

Lo¹i m¸y c¾t ®iÖn ¸p vËn hμnh tõ (6-35) KV thêng ®îc chÕ t¹o hîp bé víi dao çch ly t¹othaønh çc tñ ®iÖn ph©n phèi gäi laø tñ hîp bé, cßn ë cÊp ®iÖn ¸p vËn haønh tõ 110KV trëlªn ®íc chÕ t¹o nhiÒu ®iÓm c¾t nèi tiÕp nhau trªn mçi pha ®Ó ®¶m b¶o c¾t nhanh, an toaøn.

Nhöôïc ®iÓm c¬ b¶n cña lo¹i m¸y c¾t naøy laø xung va ®Ëp vμ tiÕng ån khi ®ãng c¾t lín, gi¸thaønh cao.

2.4. M¸y c¾t ®iÖn kh«ng khÝ :a. §Æc ®iÓm cÊu t¹o :

MÆt çch mét pha (h×nh vÏ )1. TiÕp xóc tÜnh

2. TiÕp xóc ®éng3. Buång dËp hå quang4. PÝt t«ng5. Xi lanh6. Cùc b¾t d©y ra t¶i7. TiÕp xóc l¨n8. Cùc b¾t d©y tíi nguån9. Lç van x¶ khÝ10. N¾p quy l¸t


18/72

18

K1 van c¾tK2 van ®ãngë lo¹i m¸y c¾t naøy ®iÒu khiÓn truyÒn ®éng vaø dËp t¾t hå quang ®iÖn dïng kh«ng khÝ ®· sÊy kh«läc s¹ch nÐn ë ¸p suÊt cao tíi 20 at. Do kh«ng cÇn thêi gian t¹o ra s¶n phÈm khÝ nh ë c¸c lo¹im¸y c¾t dÇu nªn qu¸ tr×nh dËp hß quang rÊt nhanh.Thêi gian c¾t kho¶ng 0,17, c«ng suÊt c¾t cã thÓ ®¹t tíi 15000MVA.

b. Nguyªn lý laøm viÖc :

NÕu m¸y c¾t ë vÞ trÝ ®ãng th× van K2 më, van K1 ®ãng, tiÕp xóc ®éng 2 ®ãng chÆt vaøotiÕp xóc tÜnh 1, ®Ìn tÝn hiÖu b¸o maøu ®á, dßng ®iÖn tõ nguån qua cùc b¾t d©y 6 ra t¶i. Khicã tÝn hiÖu c¾t tõ r¬le hoÆc kho¸ ®iÒu khiÓn, van K1 sÏ më khÝ nÐn ¸p suÊt cao vaøo ng¨ntrªn cña xilanh ®Èy pitt«ng 4 chuyÓn ®éng xuèng phÝa döôùi kÐo tiÕp xóc ®éng 2 rêi kháitiÕp xóc tÜnh 1. Hå quang ph¸t sinh gi÷a hai ®Çu tiÕp xóc ®éng vaø tÜnh ñöôïc khÝ nÐn ¸psuÊt cao thæi trùc tiÕp dËp t¾t, s¶n phÈm khÝ ch¸y tho¸t ra ngoaøi qua lç 9. Khi ®ãng m¸yc¾t, van K2 më khÝ nÐn ¸p suÊt cao vaøo ng¨n xilanh ®Èy pit«ng 4 chuyÓn ®éng lªn trªn ®atiÕp xóc ®éng ®ãng chÆt vaøo tiÕp xóc tÜnh.

c.Öu, nhöôïc ®iÓm vaø ph¹m vi sö dông :

Lo¹i m¸y c¾t naøy cã thêi gian c¾t nhanh, c«ng suÊt c¾t lín nhng nhîc ®iÓm c¬ b¶n cÊu t¹ocång kÒnh v× ph¶i cã thªm hÖ thèng sÊy, läc vaø nÐn khÝ, nªn mÆt b»ng l¾p ®Æt ®ßi hái ph¶i®ñ lín.

Khi ®ãng c¾t vÉn g©y tiÕng ån lín, gi¸ thaønh cßn cao. Lo¹i m¸y c¾t naøy chØ thÝch hîp l¾p®Æt ë nh÷ng tr¹m hoÆc nhö m¸y ®iÖn cã nhiÒu m¸y c¾t kh«ng khÝ gièng nhau dïng chungmét hÖ thèng läc, sÊy vaø nÐn khÝ, míi cã hiÖu qu¶ kinh tÕ, do ®ã lo¹i m¸y c¾t naøy cãph¹m vi sö dông khoâng réng r·i.

1.3. Ph©n lo¹i m¸y c¾t ®iÖn:a. Ph©n lo¹i theo cÊu t¹o: gåm

M¸y c¾t mét höôùng vaø m¸y c¾t nhiÒu höôùng . M¸y c¾t mét buång dËp hå quang vaø m¸y c¾t nhiÒu buång dËp hå quang trªn cïng mét

pha.

M¸y c¾t cã lß xo tÝch n¨ng vaø m¸y c¾t kh«ng cã lß xo tÝch n¨ng.b. Ph©n lo¹i theo vÞ trÝ l¾p ®Æt:

M¸y c¾t l¾p ®Æt trong nhaø M¸y c¾t l¾p ®Æt ngoaøi trêi, ph¶i chÞu khÝ hËu kh¾c nghiÖt, chèng ñöôïc ¨n mßn ho¸ häc.

c. Ph©n lo¹i theo ph¬ng ph¸p dËp t¾t hå quang: M¸y c¾t ®iÖn nhiÒu dÇu kh«ng cã buång dËp t¾t hå quang. M¸y c¾t ®iÖn nhiÒu dÇu cã buång dËp t¾t hå quang.

M¸y c¾t ®iÖn kh«ng khÝ M¸y c¾t ®iÖn Ýt dÇu M¸y c¾t ®iÖn khÝ SF6 M¸y c¾t ®iÖn tù sinh khÝ M¸y c¾t ®iÖn ch©n kh«ng M¸y c¾t ®iÖn tõ (dËp t¾t hå quang b»ng tõ trêng).

1.4. C¸c yªu cÇu kü thuËt c¬ b¶n cña m¸y c¾t ®iÖn: M¸y c¾t ®iÖn ph¶i cã kh¶ n¨ng c¾t lín, thêi gian c¾t bÐ (c¾t nhanh) tr¸nh ®îc hå quang

ch¸y phôc håi.


19/72

19

§é tin cËy cao : khi ®ãng c¾t kh«ng ®îc g©y ch¸y næ vμ çc h háng kh¸c. Ph¶i cã kh¶ n¨ng ®ãng c¾t mét sè lÇn nhÊt ®Þnh ph¶i ®a ra b¶o döôõng, s÷a ch÷a. KÝch thít gän, träng lîng nhÑ, kÕt cÊu ®¬n gi¶n, dÔ l¾p ®Æt, dÔ vËn hμnh, gi¸ thμnh hîp

lý.1.5. Çc th«ng sè kü thuËt c¬ b¶n cña m¸y c¾t ®iÖn:a. §iÖn ¸p ®Þnh møc :

U®m laø ®iÖn ¸p cao nhÊt ®Æt vaøom¸y c¾t, maø m¸y c¾t cã thÓ vËn haønh an toaøn (cßn ñöôïc

gäi laø ®iÖn ¸p danh ®Þnh cña m¸y c¾t).b. Dßng ®iÖn ®Þnh møc :

I®m laø trÞ sè hiÖu dông lín nhÊt ch¹y qua m¸y c¾t khi nã vËn haønh l©u daøi, nhöõng vÉn ®¶m b¶ogi÷ nhiÖt ®é çc bé phËn cña m¸y c¾t thÊp h¬n nhiÖt ®é cho phÐp.

c.Dßng ®iÖn c¾t ®Þnh møc:

Ic®m ®Æt trng cho kh¶ n¨ng c¾t cña m¸y c¾t, laø dßng ®iÖn ng¾n m¹ch ba pha hiÖu dôngtoaøn phÇn maø m¸y c¾t cã thÓ c¾t ñöôïc an toaøn.

d. Dßng ®iÖn ®ãng ®Þnh møc:

Id®m trong vËn haønh cã tröôøng hîp m¸y c¾t ®ãng lóc m¹ch ®iÖn ®ang bÞ ng¾n m¹ch(®ãng lÆp l¹i). Kh¶ n¨ng ®ãng cña m¸y c¾t khi m¹ch ®iÖn ®ang ng¾n m¹ch, ñöôïc ®Æc trngbëi Id®m laø dßng ®iÖn ng¾n m¹ch ba pha hiÖu dông toaøn phÇn lín nhÊt ch¹y qua m¸y c¾tnã cã thÓ ®ãng vaøo maø kh«ng laøm háng m¸y c¾t.

e. Dßng ®iÖn æn ®Þnh ®éng ®Þnh møc:

I«®®m laødßng ®iÖn lín nhÊt ch¹y qua m¸y c¾t maø lùc ®iÖn ®éng do nã sinh ra kh«ng laømháng m¸y c¾t.

f. Dßng ®iÖn æn ®Þnh nhiÖt ®Þnh møc:

I«®n®m laø dßng ®iÖn ng¾n m¹ch hiÖu dông lín nhÊt kh«ng thay ®æi theo thêi gian, ch¹yqua m¸y c¾t maø kh«ng laøm nhiÖt ®é cña m¸y c¾t t¨ng qu¸ trÞ sè cho phÐp.

g. Thêi gian c¾t : Tc laø kho¶ng thêi gian tÝnh tõ khi cuén d©y nam ch©m ®iÖn ®iÒu khiÓn c¾t cã ®iÖn, ®Õn

khi hå quang bÞ dËp t¾t hoaøn toaøn.Tc = ttruyÒn ®éng + tkhö ion

TÊt c¶ çc th«ng sè kü thuËt trªn ®Òu cã trong lý lÞch cña m¸y c¾t ®iÖn.

h.VÞ trÝ l¾p ®Æt m¸y c¾t ®iÖn:


20/72

20

BAØI 05: AÙP TOÂ MAÙT CB (CIRCUIT BREAKER)

2.5.1 . KHAÙI NIEÄM VAØ YEÂU CAÀU.CB (CB ñöôïc vieát taét töø danh töø Circuit Breaker- tieáng Anh), teân khaùc nhö : Disjonteur (tieángPhaùp) hay Aùptoâmaùt (theo Lieân Xoâ). CB laø khí cuï ñieän duøng ñoùng ngaét maïch ñieän (moät pha,ba pha); coù coâng duïng baûo veä quaù taûi,ngaén maïch, suït aùp … maïch ñieän.

Choïn CB phaûi thoûa ba yeâu caàu sau:+ Cheá ñoä laøm vieäc ôû ñònh möùc cuûa CB phaûi laø cheá ñoä laøm vieäc daøi haïn,nghóa laø trò soá doøngñieän ñònh möùc chaïy qua CB laâu tuøy yù. Maët khaùc, maïch doøng ñieän cuûa CB phaûi chòu ñöôïcdoøng ñieän lôùn (khi coù ngaén maïch) luùc caùc tieáp ñieåm cuûa noù ñaõ ñoùng hay ñang ñoùng.+ CB phaûi ngaét ñöôïc trò soá doøng ñieän ngaén maïch lôùn, coù theå vaøi chuïc KA.Sau khi ngaét doøng ñieän ngaén maïch, CB ñaûm baûo vaãn laøm vieäc toát ôû trò soá doøng ñieän ñònh möùc.+ Ñeå naâng cao tính oån ñònh nhieät vaø ñieän ñoäng cuûa caùc thieát bò ñieän, haïn cheá söï phaù hoaïi dodoøng ñieän ngaén maïch gaây ra, CB phaûi coù thôøi gian caét beù.Muoán vaäy thöôøng phaûi keá t hôïp löïc thao taùc cô hoïc vôùi thieát bò daäp hoà quang beân trong CB.

2.5.2 CAÁU TAÏOa. Tieáp ñieåmCB thöôøng ñöôïc cheá taïo coù hai caáp tieáp ñieåm (tieáp ñieåm chính vaø hoà quang), hoaëc ba caáp tieá pñieåm (chính, phuï, hoà quanq).Khi ñoùng maïch, tieáp ñieåm hoà quang ñoùng tröôùc, tieáp theo laø tieáp ñieåm phuï, sau cuøng laø tieápñieàm chính. Khi caét maïch thì ngöôïc laïi, tieáp ñieåm chính môû tröôùc, sau ñeán tieáp ñieåm phuï,cuoái cuøng laø tieáp ñieåm hoà quangNhö vaäy hoà quang chæ chaùy treân tieáp ñieåm hoà quang, do ñoù baûo veä ñöôïc tieáp ñieåm chính ñeådaãn ñieän. Duøng theâm tieáp ñieåm phuï ñeå traùnh hoà quang chaùy lan vaøo laøm hö haïi tieáp ñieåm

chính.b. Hoäp daäp hoà quangÑeå CB daäp ñöôïc hoà quang trong taát caû caùc cheá ñoä laøm vieäc cuûa löôùi ñieän, ngöôøi ta thöôøngduøng hai kieåu thieát bò daäp hoà quang laø: kieåu nöûa kín vaøkieåu hôû.Kieåu nöûa kín ñöôïc ñaët trong voû kín cuûa CB vaø coù loã thoaùt khí. Kieåu naøy coù doøng ñieän giôùi haïncaét khoâng quaù 50KA. Kieåu hôû ñöôïc duøng khi giôùi haïn doøng ñieän caét lôùn hôn 50KA hoaëc ñieänaùp lôùn 1000V(cao aùp).Trong buoàng daäp hoà quang thoâng duïng, ngöôøi ta duøng nhöõng taám theùp xeáp thaønh löôùi ngaên,ñeå phaân chia hoà quang thaønh nhieàu ñoïan ngaén thuaân lôïi cho vieäc daäp taét hoà quang.

c. Cô caáu truyeàn ñoäng caét CBTruyeàn ñoäng caét CB thöôøng coù hai caùch : baèng tay vaø baèng cô ñieän ñieän töø, ñoäng cô ñieän).Ñieàu khieån baèng tay ñöôïc thöïc hieän vôùi caùc CB coù doøng ñieän ñònh möùc khoâng lôùn hôn 600A.Ñieàu khieån baèng ñieän töø (nam chaâm ñieän) ñöôïc öùng duïng ôû caùc CB coù doøng ñieän lôùn hôn (ñeán1000A).Ñeå taêng löïc ñieàu khieån baèng tay ngöôøi ta duøng moät tay daøi phuï theo nguyeân lyù ñoøn baåy.Ngoaøi ra coøn coù caùch ñieàu khieån baèng ñoäng cô ñieän hoaëc khí neùn.d. Moùc baûo veä


21/72

21

CB töï ñoäng caét nhôø caùc phaàn töû baûo veä – goïi laø moùc baûo veä, seõ taùc ñoäng khi maïch ñieän coù söïcoá quaù doøng ñieän (quaù taûi hay ngaén maïch) vaø suït aùp.+ Moùc baûo veä quaù doøng ñieän (coøn goïi laø baûo veä doøng ñieän cöïc ñaïi) ñeå baûo veä thieát bò ñieänkhoâng bò quaù taûi vaø ngaén maïch, ñöôøng thôøi gian – doøng ñieän cuûa moùc baûo veä phaûi naèm döôùiñöôøng ñaëc tính cuûa ñoái töôïng caàn baûo veä. Ngöôøi ta thöôøng duøng heä thoáng ñieän töø vaø rôle nhieätlaøm moùc baûo veä, ñaët beân trong CB.

Moùc kieåu ñieän töø coù cuoän daây maéc noái tieáp vôùi maïch chính, cuoän daây naøy ñöôïc quaán tieát dieänlôùn chòu doøng taûi vaø ít voøng. Khi doøng ñieän vöôït quaù trò soá cho pheùp thì phaàn öùng bò huùt vaømoùc seõ daäp vaøo khôùp rôi töï do, laøm tieáp ñieåm cuûa CB môû ra. Ñieàu chænh vít ñeå thay ñoåi löïckhaùng cuûa loø xo, ta coù theå ñieàu chænh ñöôïc trò soá doøng ñieän taùc ñoäng. Ñeå giöõ thôøi gian trongbaûo veä quaù taûi kieåu ñieän töø, ngöôøi ta theâm moät cô caáu giöõ thôøi gian (ví duï baùnh xeraêng nhö trong cô caáu ñoàng hoà). khí neùn.d. Moùc baûo veäCB töï ñoäng caét nhôø caùc phaàn töû baûo veä – goïi laø moùc baûo veä, seõ taùc ñoäng khi maïch ñieän coù söïcoá quaù doøng ñieän (quaù taûi hay ngaén maïch) vaø suït aùp.

+ Moùc baûo veä quaù doøng ñieän (coøn goïi laø baûo veä doøng ñieän cöïc ñaïi) ñeå baûo veä thieát bò ñieänkhoâng bò quaù taûi vaø ngaén maïch, ñöôøng thôøi gian – doøng ñieän cuûa moùc baûo veä phaûi naèm döôùiñöôøng ñaëc tính cuûa ñoái töôïng caàn baûo veä. Ngöôøi ta thöôøng duøng heä thoáng ñieän töø vaø rôle nhieätlaøm moùc baûo veä, ñaët beân trong CB.Moùc kieåu ñieän töø coù cuoän daây maéc noái tieáp vôùi maïch chính, cuoän daây naøy ñöôïc quaán tieát dieänlôùn chòu doøng taûi vaø ít voøng. Khi doøng ñieän vöôït quaù trò soá cho pheùp thì phaàn öùng bò huùt vaømoùc seõ daäp vaøo khôùp rôi töï do, laøm tieáp ñieåm cuûa CB môû ra. Ñieàu chænh vít ñeå thay ñoåi löïckhaùng cuûa loø xo, ta coù theå ñieàu chænh ñöôïc trò soá doøng ñieän taùc ñoäng. Ñeå giöõ thôøi gian trongbaûo veä quaù taûi kieåu ñieän töø, ngöôøi ta theâm moät cô caáu giöõ thôøi gian (ví duï baùnh xe raêng nhö

trong cô caáu ñoàng hoà).2.5.3. NGUYEÂN LYÙ HOAÏT ÑOÄNG.a. aùptomat baûo veä doøng cöïc ñaïi:Baät CB ôû traïng thaùi ON, vôùi doøng ñieän ñònh möùc nam chaâm ñieän 5 vaø phaàn öùng 4 khoâng huùt.Khi maïch ñieän quaù taûi hay ngaén maïch, löïc huùt ñieän töø ôû nam chaâm ñieän 5 lôùn hôn löïc loø xo 6laøm cho nam chaâm ñieän 5 seõ huùt phaàn öùng 4 xuoáng laøm baät nhaû moùc 3, moùc 5 ñöôïc thaû töï do,loø xo 1 ñöôïc thaû loûng, keát quaû caùc tieáp ñieåm cuûa CB ñöôïc môû ra, maïch ñieän bò ngaét.


22/72

22

Nguoàn 1 3 6

4

5

2

flx

fât

Taûi

Cuoän daây baûquaù doøng

1 4

2

6

flx

fât

3

5

b. Aptomat baûo veä suït aùp


23/72

23

Baät CB ôû traïng thaùi ON, vôùi ñieän aùp ñònh möùc nam chaâm ñieän 6 vaø phaàn öùng 5 huùt laïi vôùinhau. Khi suït aùp quaù möùc, nam chaâm ñieän 6 seõ nhaû phaàn öùng 5 , loø xo 4 keùo moùc 3 baät leânmoùc 2 thaû töï do, thaû loûng, loø xo 1 ñöôïc thaû loûng, keát quaû caùc tieáp ñieåm cuûa CB ñöôïc môû ra,maïch ñieän bò ngaét.2.5.4. Phaân loaïiTheo keát caáu, ngöôøi ta chia CB ra ba loaïi: moät cöïc, hai cöïc vaø ba cöïc.

Theo thôøi gian thao taùc, ngöôøi ta chia CB ra loaïi taùc ñoäng khoâng töùc thôøi vaø loaïi taùc ñoäng töùcthôøi (nhanh).Tuøy theo coâng duïng baûo veä, ngöôøi ta chia CB ra caùc loaïi: CB cöïc ñaïi theo doøng ñieän, CB cöïctieåu theo ñieän aùp, CB doøng ñieän ngöôïc v.v… 2.5.5. Löïa choïn aùp toâ maùt- Doøng ñieân tính toaùn ñi trong maïch.- Doøng ñieän quaù taûi.- Khi CB thao taùc phaûi coù tính choïn loïc.Ngoaøi ra löïa choïn CB coøn phaûi caên cöù vaøo ñaëc tính laøm vieäc cuûa phuï taûi laø CB khoâng ñöôïc

pheùp caét khi coù quaù taûi ngaén haïn thöôøng xaûy ra trong ñieàu kieän laøm vieäc bình thöôøng nhödoøng ñieän khôûi ñoäng, doøng ñieän ñænh trong phuï taûi coâng ngheä.Yeâu caàu chung laø doøng ñieän ñònh möùc cuûa moùc baûo veä IBBCB BB khoâng ñöôïc beù hôn doøngñieän tính toaùn Itt cuûa maïch.Iap toâ > IttTuøy theo ñaëc tính vaø ñieàu kieän laøm vieäc cuï theå cuûa phuï taûi, ngöôøi ta höôùng daãn löïa choïn doøngñieän ñònh möùc cuûa moùc baûo veä baèng 125%, 150% hay lôùn hôn nöûa so vôùi doøng ñieän tính toaùnmaïch.2.5.6. Caùc hö hoûng caùch söûa chöõa

Kieåm tra caùch ñieän:duøng megaohm ñeå kieåm tra caùch ñieän voû baûo veä cuûa aùp toâmmat vôùi caùc phaàn töû tieáp ñieåm .tuøy theo caáp ñieän aùp laøm vieäc maø ñieän trôû caùch ñieän cuûa voû vôùi caùc phaàn töû tieáp ñieän khaùcnhau nhöng ñieän trôû naøy phaûi voâ cuøng lôùn.Kieåm tra caùc tieáp ñieåm :Caùc tieáp ñieåm cuûa ap toâ maùt phaûi coù khaû naêng tieáp ñieän cao nhaát , caùc maët teáp xuùc khoâng biroâ , meû … Caùc tieáp ñieåm phaûi coù ñoä beàn coù ñoä beàn cô hoïc lôùn , khoâng bi cong veânh … Caùc tieáp ñieåm phaûi ñoùng môû döùt khoaùt .

Kieåm tra caùc chi tieá t trong aùp toâ maùt :Boä phaän daäp hoà quang phaûi ñaûm baûo khoâng bi beå , gay . caùc taám daäp hoà quang khoâng bieándaïngCaùc moác baûo veä quaù doøng hay thaáp aùp phaûi laøm vieäc toát , boä phaän loø xo hoài löïc phaûi coønnhaïy.Cô caáu truyeàn löïc phaûi nhaïy, khoâng keït.Kieåm tra hoaït ñoäng :Caáp nguoàn quan saùt söï hoaït ñoäng cuûa aùp toâ maùt.


24/72

24

Baøi 5 : KHAÙI NIEÄM CHUNG VEÀ APTOMAT 2.5.1. khaùi nieäm chung:

¸ptom¸t lµ mét lo¹i khÝ cô ®iÖn ®ãng c¾t vµ b¶o vÖ chÝnh trong m¹ch ®iÖn h¹ ¸p. Nã ñöôïc södông ®Ó ®ãng c¾t tõ xa vµ tù ®éng c¾t m¹ch khi thiÕt bÞ ®iÖn hoÆc ñöôøng d©y phÝa sau nã bÞ ng¾n

m¹ch hoÆc qu¸ t¶i, qu¸ ¸p, kÐm ¸p, ch¹m ®Êt ... çc bé phËn chÝnh ¸ptom¸t b¶o vÖ qu¸ dßng ®iÖn

2.5.2. caáu taïo vaø Ph©n lo¹i:- S¬ ®å nguyªn lý cÊu t¹o mét pha:Khi aptom¸t ®ang ë vÞ tri ®ãng, tiÕp xóc ®éng 2 ®ãng chÆt lªn tiÕp xóc tÜnh 1, dßng ®iÖn tõ

nguån ch¹y qua tiÕp xóc tÜnh , qua tiÕp xóc ®éng, qua R¬le dßng ®iÖn 10, qua R¬le nhiÖt 7, ®i vÒt¶i. ë chÕ ®é lµm viÖc b×nh thêng th× lùc ®iÖn tõ R¬le dßng ®iÖn sinh ra nhá h¬n lùc c¨ng lß xo 8nªn ¸ptom¸t lu«n gi÷ ë tr¹ng th¸i ®ãng.

1.TiÕp xóc tÜnh2.TiÕp xóc ®éng3. Gèi híng dÉn4.6.Thanh truyÒn ®éng5. Mãc h·m7. R¬le nhiÖt8, 13 Lß xo kÐo9. Gèi ®ì10. R¬le dßng ®iÖn11. Chèt quay12. Tay thao t¸c ®ãng

c¾t14. Çch tö dËp håquangNÕu ñöôøng d©y hoÆc thiÕt bÞ ®iÖn sau ¸ptom¸t bÞ ng¾n m¹ch th× dßng ®iÖn ch¹y qua ¸ptom¸t sÏ

lín h¬n rÊt nhiÒu so víi dßng ®iÖn ®Þnh møc. V× vËy dßng ®iÖn ë r¬le 10 sinh ra sÏ lín h¬n lùcc¨ng lß xo 8, cho nªn thanh truyÒn ®éng 6 bÞ lùc ®iÖn tõ kÐo tôt xuèng lµm cho mãc h·m 5 mëra, khi ®ã lß xo 13 sÏ kÐo thanh truyÒn ®éng 4 sang tr¸i ®a tiÕp xóc ®éng 2 rêi khái tiÕp xóc tÜnh1, m¹ch ®iÖn ®îc c¾t, hå quang ®iÖn ph¸t sinh gi÷a hai ®Çu tiÕp xóc ®éng vµ tÜnh ®îc çch tö 14dËp t¾t.Sau khi kiÓm tra kh¾c phôc xong sù cè ng¾n m¹ch ta ®ãng l¹i ¸ptom¸t qua taythao t¸c ®ãng c¾t12. Trêng hîp ®êng d©y hoÆc thiÕt bÞ ®iÖn sau khi ¸ptom¸t bÞ qu¸ t¶i sau thêi gian t (kho¶ng 1-2

phót) r¬le nhiÖt sÏ t¸c ®éng lªn thanh truyªnf 6 lµm cho mãc h·m 5 më ra.Khi ®ã lß xo 13 sÏ kÐo thanh truyÒn ®éng 4 sang tr¸i ®a tiÕp xóc ®éng rêi khái tiÕp xóc tÜnh, nªnm¹ch ®iÖn ®îc c¾t ra. Muèn ®ãng, c¾t m¹ch th× t¸c ®éng vµo tay thao t¸c 12 (®Èy lªn ®ãng, ®Èyxuèng c¾tnh h×nh vÏ).- Ph©n lo¹i : ¸ptom¸t b¶o vÖ qu¸ dßng (ng¾n m¹ch hoÆc qu¸ t¶i) ¸ptom¸t b¶o vÖ qu¸ ®iÖn ¸p. ¸ptom¸t b¶o vÖ kÐm ¸p. ¸ptom¸t b¶o vÖ chèng dËt (Aptom¸t vi sai)


25/72

25

¸ptom¸t b¶o vÖ v¹n n¨ng. - ¸ptom¸t b¶o vÖ kÐm ¸p vµ mÊt ®iÖn* NhiÖm vô: §ãng, c¾t vµ tù ®éng b¶o vÖ kÐm ¸p cho m¹ch ®iÖn h¹ ¸p.- S¬ ®å cÊu t¹o vµ nguyªn lý lµm viÖc:CÊu t¹o:

1. Lß xo kÐo

2. Gèi ®ì trît3. Çch tö dËp hå quang4. Lâi thÐp non5. R¬le ®iÖn ¸p6. TiÕp xóc tÜnh7. TiÕp xóc ®éng8. Thanh truyÒn déng9. Chèt quay10. Tay thao t¸c ®ãng c¾t- Nguyªn lý:NÕu ¸ptom¸t ®ang ë vÞ trÝ ®ãng nh h×nh vÏ: tiÕp xóc ®éng 7 ®ãng chÆt lªn tiÕp xóc ë tr¹ng th¸i

lµm viÖc b×nh thöôøng Uvh = Uñm th× lùc tÜnh 6, m¹ch ®iÖn nèi liÒn, t¶i cã ®iÖn.®iÖn tõ cña r¬le ®iÖn ¸p sinh ra lín h¬n lùc kÐo cña lß xo 1 cho nªn ¸ptom¸t ®îc gi÷ ë vÞ trí®ãng.Khi m¹ch ®iÖn bÞ kÐm ¸p U < U (kho¶ng 0,8 U ) th× lùc ®iÖn tõ r¬le ®iÖn ̧ p sinh ra nhá h¬n lùckÐo cña lß xo 1. Khi ®ã lß xo 1 sÏ kÐo thanh truyÒn ®éng 8 sang tr¸i, ®a tiÕp xóc ®éng 7 rêi kháitiÕp xóc tÜnh 6, m¹ch ®iÖn ®îc c¾t ra, hå quang ph¸t sinh gi÷a hai ®Çu tiÕp xóc ®éng vµ tÜnh ®îcbuång dËp hå quang 3 dËp t¾t.-¸ptom¸t b¶o vÖ qu¸ ¸p

- NhiÖm vô: §ãng, c¾t vµ tù ®éng b¶o vÖ qu¸ ®iÖn ¸p cho m¹ch ®iÖn h¹ ¸p khi Uvh > Uñm* S¬ ®å cÊu t¹o vµ nguyªn lý

lµm viÖc:- CÊu t¹o:1. Tay thao t¸c ®ãng c¾t2. Chèt quay3. TiÕp xóc tÜnh4. TiÕp xóc ®éng5. R¬le ®iÖn ¸p6. Lâi thÐp non7. Çch tö dËp hå quang8. Gèi ®ì trît

9. Thanh truyÒn ®éng çch®iÖn10. Lß xo kÐo

- Nguyªn lý lµm viÖc:NÕu ¸ptom¸t ®ang ë vÞ trÝ ®ãng nh h×nh vÏ, tiÕp xóc ®éng 4 ®ãng chÆt vµo tiÕp xóc tÜnh3, m¹ch®iÖn nèi liÒn, t¶i cã ®iÖn. ë tr¹ng th¸i lµm viÖc b×nh thêng U vh = Uñm lùc ®iÖn tõ cña cuén d©y®iÖn ¸p sinh ra nhá h¬n lùc kÐo cña lß xo 10. V× vËy ¸ptom¸t ®îc gi÷ ë vÞ trÝ ®ãng.


26/72

26

Khi m¹ch ®iÖn bÞ qu¸ ¸p Uvh > Uñm (kho¶ng 1,2 Uñm ) th× lùc ®iÖn tõ cña cuén d©y ®iÖn ¸p ¸plín h¬n lùc kÐo cña lß xo 10. Khi ®ã lâi thÐp 6 bÞ hót chËp vµo m¹ch tõ r¬le ®iÖn ¸p, kÐo theotiÕp ®éng 4 rêi khái tiÕp xóc tÜnh 3 m¹ch ®iÖn ®îc c¾t ra, hå quang ph¸t sinh gi÷a hai ®Çu tiÕpxóc ®éng vµ tÜnh ñöôïc buång çch rö 7 dËp t¾t.Muèn ®ãng hoÆc c¾t ®iÖn khái t¶i th× t¸c ®éng vµo tay thao t¸c1 ë vÞ ®ãng, c¾t (h×nh vÏ) tay thao

t¸c quay quanh chèt 2 ®Èy lªn ®ãng m¹ch, kÐo xuèng c¾t ®iÖn khái t¶i.- ¸ptom¸t v¹n n¨ng

* NhiÖm vô:Lµ mét lo¹i ¸ptom¸t ®a chøc n¨ng, sö dông ®Ó ®ãng c¾t m¹ch ®iÖn h¹ ¸p t¹i chç hoÆc tõ xa, vµtù ®ãng c¾t m¹ch khi ®êng d©y hoÆc thiÕt bÞ ®iÖn sau nã : ng¾n m¹ch, qu¸ t¶i, qu¸ ¸p, kÐm ¸p ...

- CÊu t¹o:¸ptom¸t nµy lµ tæ hîp çc lo¹i ¸ptom¸t : b¶o vÖ qu¸ dßng, qu¸ ¸p, kÐm ¸p, vµ cã thÓ ®iÒu khiÓn

®ãng c¨t tõ xa nhê hÖ thèng nam ch©m ®iÖn ®iÒu khiÓn vµ ®ãng c¾t m¹ch.Do tÝnh chÊt ®Æc thï, cÊu t¹o phøc t¹p, gi¸ thµnh cao nªn ph¹m vi sö dông lo¹i ¸ptom¸t nµy rÊth¹n chÕ. Thêng chØ ñöôïc sö dông l¾p ®Æt trong çc nhµ m¸y c«ng nghiÖp cã yªu cÇu cao vÒ chÊt

Đọc thêm Baøi : kh¸i niÖm chung vÒ r¬le 1. C«ng dông :

R¬le ®iÖn lµ mét lo¹i thiÕt bÞ ®iÖn tù ®éng, thêng ñöôïc l¾p ®Æt ë m¹ch ®iÖn nhÞ thø, dïng ®Ó®iÒu khiÓn ®ãng c¾t hoÆc b¸o tÝn hiÖu, b¶o vÖ an toµn trong qu¸ tr×nh vËn hµnh cña thiÕt bÞ ®iÖnm¹ch nhÊt thø trong hÖ thèng ®iÖn.2. Çc bé phËn chÝnh cña r¬le :a. C¬ cÊu tiÕp nhËn tÝn hiÖu (khèi tiÕp nhËn tÝn hiÖu vµo) `

Cã nhiÖm vô tiÕp nhËn tÝn hiÖu lµm viÖc kh«ng b×nh thêng hoÆc sù cè trong hÖ thèng ®iÖn tõ BU,

BI hoÆc çc bé c¶m biÕn ®iÖn, ®Ó biÕn ®æi thµnh ®¹i lîng cÇn thiÕt cung cÊp tÝn hiÖu cho khèitrung gian.b. C¬ cÊu trung gian (khèi trung gian)

Lµm nhiÖm vô tiÕp nhËn tÝn hiÖu ®a ®Õn tõ khèi tiÕp nhËn tÝn hiÖu, ®Ó biÕn ®æi nã thµnh ®¹i lîngcÇn thiÕt cho r¬le t¸c ®éngc. C¬ cÊu chÊp hµnh (khèi chÊp hµnh)

Lµm nhiÖm vô ph¸t tÝn hiÖu cho m¹ch ®iÒu khiÓn.VÝ dô : çc khèi trong cÊu t¹o r¬le ®iÖn tõ.

- Khèi tiÕp nhËn tÝn hiÖu vµo lµ cuén d©y ®iÖn tõ.- Khèi trung gian lµ m¹ch tõ.

Khèi chÊp hµnh lµ hÖ thèng tiÕp ®iÓm..3. Ph©n lo¹i r¬le ®iÖn :


27/72

27

3.Ph©n lo¹i

Cã nhiÒu lo¹i r¬le ®iÖn víi nguyªn lý vµ chøc n¨ng lµm viÖc rÊt kh¸c nhau ñöôïc ph©n thµnh çcnhãm sau :Ph©n lo¹i theo nguyªn lý lµm viÖc :Gåm R¬le ®iÖn c¬ (r¬le ®iÖn tõ, r¬le c¶m øng, r¬le tõ ®iÖn, r¬le ph©n cùc ...)

- R¬le tõ- R¬le nhiÖt

- R¬le ®iÖn tö, b¸n dÉn, vi m¹ch.- R¬le sèPh©n lo¹i theo nguyªn t¾c t¸c ®éng cña c¬ cÊu chÊp hµnh :

- R¬le cã tiÕp ®iÓm : ®ãng ng¾t m¹ch b»ng tiÕp ®iÓm.- R¬le kh«ng cã tiÕp ®iÓm (r¬le tÜnh) t¸c ®éng ®ãng c¾t m¹ch b»ng çch thay ®æi tham sè

®iÖn trë, ®iÖn c¶m hoÆc ®iÖn dung.Ph©n lo¹i theo tÝn hiÖu ®Çu vµo :

- R¬le dßng ®iÖn- R¬le ®iÖn ¸p- R¬le c«ng suÊt- R¬le tæng trë

d. Ph©n lo¹i theo vÞ trÝ l¨p ®Æt :- R¬le nhÊt thø l¾p ®Æt trùc tiÕp ë m¹ch ®éng lùc- R¬le nhÞ thø l¾p ®Æt ë m¹ch nhÞ thø th«ng qua BU, BI, c¶m biÕn.

e. Ph©n lo¹i theo trÞ sè vµ chiÒu cña tÝn hiÖu ®Çu vµo :- R¬le cùc ®¹i- R¬le cùc tiÓu- R¬le cùc ®¹i, cùc tiÓu- R¬le so lÖch- R¬le ®Þnh höôùng chiÒu tiÕp nhËn tÝn hiÖu ®Çu vµo.

1.4. Çc th«ng sè kü thuËt c¬ b¶n cña r¬le ®iÖn

a. HÖ sè ®iÒu khiÓn :Trong ®ã :

- P®k lµ c«ng suÊt ®iÒu khiÓn ®Þnh møc cña r¬le (chÝnh lµ c«ng suÊt cña tiÕp ®iÓmR¬le).

- P t® lµ c«ng suÊt t¸c ®éng (c«ng suÊt khèi tiÕp nhËn tÝn hiÖu vµo) lo¹i r¬le ®iÖn tõchÝnh lµ c«ng suÊt cña cuén d©y ®iÖn tõ.b. Thêi gian t¸c ®éng :

- T t® lµ thêi gian kÓ tõ khi khèi tiÕp nhËn cã tÝn hiÖu ®Õn khi khèi chÊp hµnh lµmviÖc.VÝ dô ®èi víi lo¹i r¬le ®iÖn tõ lµ qu·ng thêi gian tõ khi cuén d©y r¬le cã ®iÖn ®Õn khi tiÕp ®iÓm

cña nã ®ãng hoÆc më hoµn toµn.c. HÖ sè trë vÒ :

Trong ®ã :


28/72

28

- I tv lµ trÞ sè dßng ®iÖn trë vÒ x¸c ®Þnh b»ng c¸ch sau khi tiÕp ®iÓm thêng më r¬le®ãng hoµn toµn, thÝ nghiÖm gi¶m tõ tõ dßng ®iÖn khëi ®éng ®Õn khi tiÕp ®iÓm r¬le më ra, t¹i thêi®iÓm ®ã sÏ ®o ñöôïc I tv K tv cµng gÇn 1 th× r¬le cµng chÝnh x¸c.

d. §é nh¹y cña r¬le :Trong ®ã :

- I R lµ dßng ®iÖn ch¹y qua r¬le khi ng¾n m¹ch cuèi vïng b¶o vÖ. Yªu cÇu kü thuËt ®èi vís¬ ®å b¶o vÖ chÝnh K n >= 1,5 vµ ®èi víi s¬ ®å b¶o vÖ dù tr÷ (dù phßng) K n >= 1,2.

Baøi 2: RÔ LE ÑIEÄN TÖØ3.2.1 Giåïi thiãûu chungRåle âiãûn tæì laìm viãûc

trãn nguyãn lyï âiãûn tæì.

Nãúu âàût mäüt váût bàòng

váût liãûu sàõt tæì (goüi

laì pháön æïng hay nàõp

tæì) trong tæì træåìng docuäün dáy coï doìng âiãûn

chaûy qua sinh ra. Tæì

træåìng naìy taïc duûng lãn

nàõp mäüt læûc laìm nàõp

chuyãøn âäüng

3.2.2. CÊu t¹o

1 Maïch töø ñoùng 2. Cuoän daây3. Maïch töø tónh

4. Loø xo5. Heä tieáp ñieåm

3.2.3.Nguyeân lyù laøm vieäc:XÐt mét R¬le nhö h×nh vÏ:Khi cho dßng ®iÖn ®i vµo cuén d©y nam ch©m ®iÖn th× n¾p sÏ chÞu mét lùc hót F.

Lùc hót ®iÖn tõ ®Æt vµo n¾p :Víi

: khe hëI : dßng ®iÖnK : hÖ sè

Khi dßng ®iÖn vµo cuén d©y i > I t® (dßng ®iÖn t¸c ®éng) th× lùc hót F t¨ng dÉn ®Õn khe hë gi¶mlµm ®ãng tiÕp ®iÓm (do tiÕp ®iÓm ñöôïc g¾n víi n¾p).Khi dßng ®iÖn (dßng trë vÒ) th× lß xo F > F (lùc ®iÖn tõ) vµ r¬le nh¶. Tû lß xo sè ñöôïcgäi lµ hÖ sè trë vÒ.

Caáu truùc chung

4

3 5

1

2

iâk


29/72

29

R¬le dßng cùc ®¹i

R¬le dßng cùc tiÓu Ktv > 1R¬le cµng chÝnh x¸c th× Ktv cµng gÇn 1..

HÖ sè ®iÒu khiÓn r¬le :

Víi :P®k lµ c«ng suÊt ®iÒu khiÓn.P t® lµ c«ng suÊt t¸c ®éng cña r¬le.

R¬le cµng nh¹y th× K®k cµng línKho¶ng thêi gian tõ lóc dßng ®iÖn i b¾t ®Çu > I t® th× ®Õn lóc chÊm døt ho¹t ®éng cña r¬le gäi lµthêi gian t¸c ®éng ttñ 3.2.4 Phaân loaïi:R¬le ®iÖn tõ ph©n ra lµm hai lo¹i :

+ R¬le mét chiÒu th× cã U lµ ®iÖn ̧ p ®Æt vµo cuén d©y.

+ R¬le xoay chiÒu : lùc F = 0 (tÇn sè 2f) khi I = 0. Gi¸ trÞ trung b×nh cña lùc hót sÏ lµ : nÕu cuén d©y ®Æt song songvíi nguån U th×

Nam ch©m xoay chiÒu khi lùc F = 0 lß xo kÐo n¾p ra do vËy r¬le lo¹i nµy khi lµm viÖc cã rung

®éng g©y tiÕng kªu, ®Ó h¹n chÕ ngêi ta sö dông vßng ng¾n m¹ch .R¬le ®iÖn tõ cã :

- C«ng suÊt ®iÒu khiÓn P®k tõ vµi (W) ®Õn vµi ngh×n (W).- C«ng suÊt t¸c ®éng P t® tõ vµi (W) ®Õn vµi ngh×n (W).- HÖ sè ®iÒu khiÓn K®k = (5 - 20).- Thêi gian t¸c ®éng t t® = (2 - 20)ms.

- Nhöôïc ®iÓm cña r¬le ®iÖn tõ :C«ng suÊt t¸c ®éng P t® t¬ng ®èi lín, ®é nh¹y thÊp, K®k nhá.Lo¹i míi t¨ng được K®k

- Thông số chọn rơ le điện từ

• Dòng điện định mức trên rơle điện từ (A) : Đây là dòng điện lớn nhất cho phéprơle điện từ làm việc trong thời gian dài mà không bị hư hỏng. Dòng điện địnhmức của nó không được nhỏ hơn dòng điện tính toán của phụ tải. Dòng điện nàychủ yếu do tiếp điểm của rơle quyết định. Thường chọn : Iđm = ( 1,2 1,5).Itt

• Điện áp làm việc của rơle điện từ ( điện áp cách ly) : Đây là điện áp cách ly antoàn giữa các bộ phận tiếp điện với vỏ của rơle điện từ. Điện áp này khôngđược nhỏ hơn điện áp cực đại của lưới điện.


30/72

30

• Điện áp định mức của cuộn hút đối với rơle điện áp (V) : Điện áp này được lựachọn sao cho phù hợp với điện áp của mạch điều khiển.

-Thông số chọn rõ le điện từ

• Dòng điện định mức của cuộn hút đối với rơle dòng điện (A)• :Dòng điện này được lựa chọn phù hợp với dòng điện định mức của phụ tải.

• Tuổi thọ của rơle điện từ: Tính bằng số lần đóng cắt trung bình kể từ khi dùng cho đếnlúc hỏng. • Tần số đóng cắt lớn nhất cho phép: Thường được tính bằng số lần đóng (cắt) lớn nhất cho

phép trong một giờ. • Số lượng các cặp tiếp điểm chính, phụ: tuỳ thuộc vào chức năng mà rơle điện từ đảm

nhiệm. 3.2.5 ứng dụng :

rô le ñieän töø coù caáu taïo ñôn giaûn , hoaït ñoäng tin caäy ñöôïc öùng duïng trong maïch ñieàukhieån …

3 R¬le Dßng ®iÖn .

Ký hiÖu

3.1. C«ng dông :R¬le dßng ®iÖn cã chøc n¨ng b¶o vÖ qu¸ dßng trong hÖ thèng ®iÖn3.2. Ph©n lo¹i :

a.Ph©n lo¹i theo nguyªn t¾c t¸c ®éng :R¬le dßng ®iÖn kiÓu ®iÖn tõR¬le dßng ®iÖn kiÓu c¶m øngR¬le dßng ®iÖn kiÓu kh«ng tiÕp ®iÓm.

b.Ph©n lo¹i theo chøc n¨ng b¶o vÖc.R¬le dßng ®iÖn cùc ®¹i

R¬le dßng ®iÖn thø tù kh«ngR¬le dßng ®iÖn thø tù nghÞchR¬le dßng ®iÖn so lÖchR¬le dßng ®iÖn xung

R¬le dßng ®iÖn tÇn sè caoR¬le dßng ®iÖn ®Þnh híng.3.3. §Æc ®iÓm cÊu t¹o vµ nguyªn lý lµm viÖc cña r¬le kiÓu ®iÖn tõ :

a. CÊu t¹o : nh h×nh vÏ- PhÇn tÜnh gåm : m¹ch tõ sè 10. Trªn hai nöa m¹ch tõ ®îc quÊn hai nöa cuén d©y dßng ®iÖnsè1, tiÕp xóc tÜnh 3, b¶ng chØnh ®Þnh sè 6 vµ gi¸ ®ì trôc quay 7.- PhÇn ®éng gåm : trôc quay 9 trªn ®ã cã g¾n tiÕp ®iÓm ®éng 4, l¸ thÐp ®éng sè 2 vµ lß xoph¶n kh¸ng sè 8.1. Cuén d©y dßng ®iÖn.


31/72

31

2. L¸ thÐp ®éng3. TiÕp xóc tÜnh4. TiÕp xóc ®éng5. CÇn chØnh ®Þnh6. B¶ng chØnh ®Þnh7. Gi¸ ®ì trôc quay8. Lß xo ph¶n kh¸ng9. Trôc quay10. M¹ch tõ.b. Nguyªn lý lµm viÖc :Khi bé phËn nµo ®ã trong hÖ thèng ®iÖn bÞ qu¸ dßng, th× dßng ®iÖn thø cÊp cña biÕn dßng

®iÖn BI ch¹y qua cuén d©y r¬le t¨ng lªn lín h¬n trÞ sè dßng khëi ®éng cña b¶o vÖ ®· ®îcchØnh ®Þnh s½n I R > I k®bv lµm cho lùc ®iÖn tõ r¬le sinh ra lín h¬n lùc c¶n lß xo ph¶n kh¸ngsè 8, kÐo l¸ thÐp ®éng sè 2 quay ®i mét gãc, lµm cho trôc 9 ®a tiÕp xóc ®éng 4 ®ãng chÆt vµotiÕp xóc tÜnh 3 nèi liÒn m¹ch cho r¬le thêi gian hoÆc trung gian khëi ®éng.- Çch chØnh ®Þnh : g¹t cÇn chØnh ®Þnh sè 5 ®Ó thay ®æi søc c¨ng lß xo 8 nh»m thay ®æimomentc¶m, tøc lµ thay ®æi ®îc trÞ sè dßng khëi ®éng cña r¬le. Khi M q > M c th× r¬le sÏ t¸c ®éng

HoÆccóng cã thÓ thay ®æi çch ®Êu nèi hai nöa cuén d©y dßng ®iÖn (®Êu song song hoÆc nèi tiÕp).3.4. §Æc ®iÓm cÊu t¹o vµ nguyªn lý lµm viÖc cña r¬le dßng ®iÖn kiÓu so lÖch :

ë çc m¸y biÕn ¸p c«ng suÊt tõ 1000 KVA trë lªn thêng ®îc l¾p ®Æt nhiÒu h×nh thøc b¶o vÖtrong ®ã cã 3 h×nh thøc b¶o vÖ chÝnh lµ : b¶o vÖ dßng ®iÖn cùc ®¹i, b¶o vÖ b»ng r¬le h¬i, b¶ovÖ so lÖch. Mçi lo¹i b¶o vÖ cã chøc n¨ng vµ nhiÖm vô riªng.


32/72

32

H×nh thøc b¶o vÖ so lÖch m¸y biÕn ¸p, cã chøc n¨ng chñ yÕu b¶o vÖ khi x¶y ra ng¾n m¹ch ë®Çu ra cña m¸y biªn ¸p vµ h×nh thøc b¶o vÖ dù tr÷ cho b¶o vÖ r¬le h¬i. Trong h×nh thøc b¶o vÖ solÖch, ngêi ta thêng sö dông trong hais¬ ®å : tuÇn hoµn vµ s¬ ®å c©n b»ng ¸p. Lo¹i r¬le dßng ®iÖnkiÓu so lÖch ®Æt trong s¬ ®å b¶o vÖ so lÖch tuÇn hoµn cã cÊu t¹o nh h×nh vÏ : r¬le dßng ®iÖn ®îcchÕ t¹o g¾n liÒn víi biÕn dßng b¶o hoµ tõ trung gian t¹o thµnh r¬le dßng ®iÖn kiÓu so lÖch.

BiÕn dßng b·o hoµ tõ trung gian thùc chÊt lµ m¸y bbiÕn ¸p tû sè 1:1, lâi tõ lµ lo¹i b·o hoµ tõ

nhanh. Bëi v× dßng ®iÖn ng¾n m¹ch qu¸ ®é gåm hai thµnh phÇn chu kú vµ tù do, biªn ®é dao®éng lín. BiÕn dßng b·o hoµ tõ trung gian th× cã t¸c dông läc bá thµnh phÇn tù do v× vËy t¨ng®îc ®é nh¹y vµ ®é tin cËy cho b¶o vÖ.V× I R = I BI1 - I BI2. NÕu kh«ng cã biÕn dßng b·o hoµ tõ trung gian th× khi x¶y ra ng¾n m¹ch ngoµi vïng b¶o vÖ,r¬le vÉn cã thÓ t¸c ®éng nhÇm do tæng trë trong vµ ngoµi vïng b¶o vÖ chªnh lÖch nhau kh«ngnhiÒu.Khi l¾p ®Æt ph¶i chän sao cho tû sè BI phï hîp víi tû sè cña biÕn ¸p ®Ó ®¶m b¶o cho I R = IBI1-I BI2 ë chÕ ®é lµm viÖc b×nh thêng cã trÞ sè cµng nhá cµng tèt.


33/72

33

Khi x¶y ra ng¾n m¹ch trong vïng b¶o vÖ th× I R >=I K§BV do ®ã r¬le sÏ t¸c ®éng ®iÒu vµMC1 .khiÓn m¸y c¾t MC2Trong h×nh thøc b¶o vÖ so lÖch, nÕu kh«ng dïng biÕn dßng b·o hoµ tõ trung gian th× ph¶i södông lo¹i r¬le cã cuén h·m, míi ®¶m b¶o tinh chän läc cho b¶o vÖ.

1 Cuộn dây 2 Mạch từ 3 Nắp từ4 Lò xo xoắn 5 Tiếp điểm động 6 Tiếp điểm tĩnh 7 Kim chỉnh định 8 vạch chia độ

2.Nguyeân lyù hoaït ñoäng:khi coù doøng ñieän ñi qua cuoän doøng ñieän , thì naép töø coù xu höôùng di ñoäng veà phía truï töø cuûanam chaâm ñieän , do taùc duïng löïc ñieän töø cuûa nam chaâm sinh ra vaø ngöôïc chieàu vôùi loø xo caûn(4) .khi doøng ñieän trong cuoän daây taêng leân , löïc ñieän töø cuûa nam chaâm ñieän taêng leân thaéng ñöôïclöïc caûn cuûa loø xo vaø huùt naép töø vaøo truï töø . noái kín heä thoáng tieáp ñieåm .doøng ñieän nhoû nhaát ñeå rô le taùc ñoäng goïi laø doøng taùc ñoäng cuûa rô le .

6


34/72

34

khi doøng ñieän trong cuoän daây giaûm xuoáng thì löïc ñieän töø do cuoän daây ( 1) sinh ra yeáu löïc cuûaloø xo (4) . rô le phuïc hoài traïng thaùi ban ñaàu goïi laø doøng phuïc hoài cuûa rô le .3 . Choïn rô le doøng :Ñeå choïn rô le doøng ñieän ta döïa vaøo caùc thoâng soá sau :Kieåu rô le doøngKích thöôùc rô le doøng

Doøng ñieän taùc ñoäng cuûa rô le .Doøng ñieän phuïc hoài cuûa rô leCaáp caùch ñieänSoâ tieáp ñieåm thöôøng ñoùng vaø thöôøng môû .

ÑOÏC THEÂM3.2. Ph©n lo¹i :a.Ph©n lo¹i theo nguyªn t¾c t¸c ®éng :

R¬le dßng ®iÖn kiÓu ®iÖn tõR¬le dßng ®iÖn kiÓu c¶m øng

R¬le dßng ®iÖn kiÓu kh«ng tiÕp ®iÓm.b.Ph©n lo¹i theo chøc n¨ng b¶o vÖc.R¬le dßng ®iÖn cùc ®¹i

R¬le dßng ®iÖn thø tù kh«ngR¬le dßng ®iÖn thø tù nghÞchR¬le dßng ®iÖn so lÖchR¬le dßng ®iÖn xungR¬le dßng ®iÖn tÇn sè cao

R¬le dßng ®iÖn ®Þnh híng.3.3. §Æc ®iÓm cÊu t¹o vµ nguyªn lý lµm viÖc cña r¬le kiÓu ®iÖn tõ :

a. CÊu t¹o : nh h×nh vÏ- PhÇn tÜnh gåm : m¹ch tõ sè 10. Trªn hai nöa m¹ch tõ ®îc quÊn hai nöa cuén d©y dßng ®iÖnsè1, tiÕp xóc tÜnh 3, b¶ng chØnh ®Þnh sè 6 vµ gi¸ ®ì trôc quay 7.- PhÇn ®éng gåm : trôc quay 9 trªn ®ã cã g¾n tiÕp ®iÓm ®éng 4, l¸ thÐp ®éng sè 2 vµ lß xoph¶n kh¸ng sè 8.1. Cuén d©y dßng ®iÖn.2. L¸ thÐp ®éng3. TiÕp xóc tÜnh4. TiÕp xóc ®éng5. CÇn chØnh ®Þnh6. B¶ng chØnh ®Þnh

7. Gi¸ ®ì trôc quay8. Lß xo ph¶n kh¸ng9. Trôc quay10. M¹ch tõ.b. Nguyªn lý lµm viÖc :Khi bé phËn nµo ®ã trong hÖ thèng ®iÖn bÞ qu¸ dßng, th× dßng ®iÖn thø cÊp cña biÕn dßng

®iÖn BI ch¹y qua cuén d©y r¬le t¨ng lªn lín h¬n trÞ sè dßng khëi ®éng cña b¶o vÖ ®· ®îcchØnh ®Þnh s½n I R > I k®bv lµm cho lùc ®iÖn tõ r¬le sinh ra lín h¬n lùc c¶n lß xo ph¶n kh¸ng


35/72

35

sè 8, kÐo l¸ thÐp ®éng sè 2 quay ®i mét gãc, lµm cho trôc 9 ®a tiÕp xóc ®éng 4 ®ãng chÆt vµotiÕp xóc tÜnh 3 nèi liÒn m¹ch cho r¬le thêi gian hoÆc trung gian khëi ®éng.- Çch chØnh ®Þnh : g¹t cÇn chØnh ®Þnh sè 5 ®Ó thay ®æi søc c¨ng lß xo 8 nh»m thay ®æimomentc¶m, tøc lµ thay ®æi ®îc trÞ sè dßng khëi ®éng cña r¬le. Khi M q > M c th× r¬le sÏ t¸c ®éngHoÆccóng cã thÓ thay ®æi çch ®Êu nèi hai nöa cuén d©y dßng ®iÖn (®Êu song song hoÆc nèi tiÕp).3.4. §Æc ®iÓm cÊu t¹o vµ nguyªn lý lµm viÖc cña r¬le dßng ®iÖn kiÓu so lÖch :

ë çc m¸y biÕn ¸p c«ng suÊt tõ 1000 KVA trë lªn thêng ®îc l¾p ®Æt nhiÒu h×nh thøc b¶o vÖtrong ®ã cã 3 h×nh thøc b¶o vÖ chÝnh lµ : b¶o vÖ dßng ®iÖn cùc ®¹i, b¶o vÖ b»ng r¬le h¬i, b¶ovÖ so lÖch. Mçi lo¹i b¶o vÖ cã chøc n¨ng vµ nhiÖm vô riªng.

H×nh thøc b¶o vÖ so lÖch m¸y biÕn ¸p, cã chøc n¨ng chñ yÕu b¶o vÖ khi x¶y ra ng¾n m¹ch ë®Çu ra cña m¸y biªn ¸p vµ h×nh thøc b¶o vÖ dù tr÷ cho b¶o vÖ r¬le h¬i. Trong h×nh thøc b¶o vÖ solÖch, ngêi ta thêng sö dông trong hais¬ ®å : tuÇn hoµn vµ s¬ ®å c©n b»ng ¸p. Lo¹i r¬le dßng ®iÖnkiÓu so lÖch ®Æt trong s¬ ®å b¶o vÖ so lÖch tuÇn hoµn cã cÊu t¹o nh h×nh vÏ : r¬le dßng ®iÖn ®îcchÕ t¹o g¾n liÒn víi biÕn dßng b¶o hoµ tõ trung gian t¹o thµnh r¬le dßng ®iÖn kiÓu so lÖch.


36/72

36

BiÕn dßng b·o hoµ tõ trung gian thùc chÊt lµ m¸y bbiÕn ¸p tû sè 1:1, lâi tõ lµ lo¹i b·o hoµ tõnhanh. Bëi v× dßng ®iÖn ng¾n m¹ch qu¸ ®é gåm hai thµnh phÇn chu kú vµ tù do, biªn ®é dao®éng lín. BiÕn dßng b·o hoµ tõ trung gian th× cã t¸c dông läc bá thµnh phÇn tù do v× vËy t¨ng®îc ®é nh¹y vµ ®é tin cËy cho b¶o vÖ.V× I R = I BI1 - I BI2. NÕu kh«ng cã biÕn dßng b·o hoµ tõ trung gian th× khi x¶y ra ng¾n m¹ch ngoµi vïng b¶o vÖ,r¬le vÉn cã thÓ t¸c ®éng nhÇm do tæng trë trong vµ ngoµi vïng b¶o vÖ chªnh lÖch nhau kh«ngnhiÒu.Khi l¾p ®Æt ph¶i chän sao cho tû sè BI phï hîp víi tû sè cña biÕn ¸p ®Ó ®¶m b¶o cho I R = IBI1-I BI2 ë chÕ ®é lµm viÖc b×nh thêng cã trÞ sè cµng nhá cµng tèt.

Khi x¶y ra ng¾n m¹ch trong vïng b¶o vÖ th× I R >=I K§BV do ®ã r¬le sÏ t¸c ®éng ®iÒu vµMC1 .khiÓn m¸y c¾t MC2Trong h×nh thøc b¶o vÖ so lÖch, nÕu kh«ng dïng biÕn dßng b·o hoµ tõ trung gian th× ph¶i södông lo¹i r¬le cã cuén h·m, míi ®¶m b¶o tinh chän läc cho b¶o vÖ. Rô le ñieän aùpCoâng duïng :Rô le ñieän aùp duøng ñeå baûo veä quaù aùp hoaëc baûo veä thaáp aùp cuûa thieát bò ñieän , traùnh cho thieát bò

khoûi hö hoûng khi thay ñoåi ñieän aùp ñoät ngoät .Caáu taïo vaø nguyeân lyù hoaït ñoäng :1. Tieáp ñieåm ñoäng2. Tieáp ñieåm tónh3. Loø xo4. Truïc quay5. Ñoøn6. Loõi saét7. Nuùt phuïc hoài

8. Cuoän daây9. Ñoøn10. Loø xo

Nguyeân lyù hoaït ñoäng :Khi ñöa ñieän aùp vaøo 2 ñaàu A vaø B cuoän daây (8) . trong cuoân daây sinh ra löïc ñieän töø .khi ñieänaùp hai ñaàu A , B taêng leân thì löïc ñieän töø sinh ra lôùn hôn löïc caûn loø xo ( 10) neân huùt ñoøn (5) trôûveà traïng thaùi ban ñaàu , aán nuùt phuïc hoài tieáp ñieåm ( 1) veà traïng thaùi ban ñaàu .Ñieän aùp thaáp nhaát ñeå rô le taùc ñoäng goïi laø dieän aùp taùc ñoäng . ñieän aùp cao nhaát ñeå noù phuïc hoàitraïng thaùi ban ñaàu goïi laø ñieän aùp phuïc hoài .

Choïn rô le ñieän aùp ;Ñeå choïn rô le ñieän aùp ta döïa vaøo caùc thoâng soá sau :Chon rô le ñieän aùp hay thaáp aùpChoïn kieåu rô le .Kích thöôùc rô leÑieän aùp taùc ñoäng cuûa rô leÑieän aùp phuïc hoài cuûa rô leCaáp caùch ñieän


37/72

37

Soá tieáp ñieåmDoøng ñieän ñònh möùc chaïy qua tieáp ñieåmCaùc thoâng soá naøy ñöôïc chon döïa vaøo ñieàu kieän laøm vieäc cuûa rô le vaø ñöôïc tra theo lyù lòch cuûarô le .

BAØI 3. RÔ LE NHIEÄT

3.3.1 Kh¸i niÖm vµ c«ng dông :R¬le nhiÖt lµ mét lo¹i thiÕt bÞ ®iÖn dïng ®Ó b¶o vÖ ®éng c¬vµ m¹ch ®iÖn khái bÞ qu¸ t¶i. thöôøngdïng kÌm víikhëi ®éng tõ, c«ng t¾c t¬. Dïng ë ®iÖn ¸p xoay chiÒu ®Õn 500V, tÇn sè 50 Hz, lo¹i míi I ®m ®Õn150A ®iÖn ¸p mét chiÒu tíi 400V. R¬le kh«ng t¸c ®éng tøc thêi theo trÞ dßng ®iÖn v× cã qu¸ntÝnh nhiÖt lín ph¶i cã thêi gian ®Ó ph¸t nãng. Thêi gian lµm viÖc kho¶ng vµi gi©y ®Õn vµi phót,nªn kh«ng dïng ®Ó b¶o vÖ ng¾n m¹ch ñöôïc. Muèn b¶o vÖ ng¾n m¹ch thöôøng dïng kÌm cÇu ch×.

3.3.2.Caáu taïo

Phaàn töû phaùt noùng 1 ñöôïc ñaáunoá i tieáp vôùi maïch ñoäng löïc bôûivít 2 vaø oâm phieán löôõng kim 3.Vít 6 treân giaù nhöïa caùch ñieän 5duøng ñeå ñieàu chænh möùc ñoä uoáncong ñaàu töï do cuûa phieán 3. Giaù5 xoay quanh truïc 4, tuøy theo tròsoá doøng ñieän chaïy qua phaàn töûphaùt noùng maø phieán löôõng kim

cong nhieàu hay ít, ñaåy vaøo vít 6laøm xoay giaù 5 ñeå môû ngaøm ñoønbaåy 9. Nhôø taùc duïng loø xo 8, ñaåyñoøn baåy 9 xoay quanh truïc 7ngöôïc chieàu kim ñoàng hoà laømmôû tieá p ñieåm ñoäng 11 khoûi tieápñieåm tónh 12. Nuùt nhaán 10 ñeå reset rô-le nhieät veà vò trí ban ñaàu sau khi phieá n löôõng kim nguoäitrôû veà vò trí ban ñaàu. 3.3.3. Nguyeân lyù hoaït ñoäng:

Nguyeân lyù chung cuûa rô-le nhieät laø döïa treân cô sôû taùc duïng nhieät cuûa doøng ñieän laøm giaõn nôûphieán kim loaïi keùp. Phieán kim loaïi keùp goàm hai laù kim loaïi coù heä soá giaõn nôû khaùc nhau (heä soágiaõn nôû hôn keùm nhau 20 laàn) gheùp chaët vôùi nhau thaønh moät phieán baèng phöông phaùp caùnnoùng hoaëc haøn . Khi coù doøng ñieän quaù taûi ñi qua, phieán löôõng kim ñöôïc ñoát noùng, uoán cong veàphía kim loaïi coù heä soá giaõn nôû beù, ñaåy caàn gaït laøm loø xo co laïi vaø chuyeån ñoåi heä thoáng tieápñieåm phuï. Ñeå rô-le nhieät laøm vieäc trôû laïi, phaûi ñôïi phieán kim loaïi nguoäi vaø keùo caàn reset cuûarô-le nhieät.


38/72

38

Phaân loaïi rô-le nhieät:Theo keát caáu: rô-le nhieät chia thaønh hai loaïi: kieåu hôû vaø kieåu kín.Theo yeâu caàu söû duïng: loaïi moät cöïc vaø hai cöïc.Theo phöông thöùc ñoát noùng: + Ñoát noùng tröïc tieá p: doøng ñieän ñi qua tröïc tieáp taám kim loaïi keùp. Loaïi naøy coù caáu taïo ñôngiaûn, nhöng khi thay ñoåi doøng ñieän ñònh möùc phaûi thay ñoåi taám kim loaïi keùp, loaïi naøy khoâng

tieän duïng.+ Ñoát noùng giaùn tieáp: doøng ñieän ñi qua phaàn töû ñoát noùng ñoäc laäp, nhieät löôïng toaû ra giaùn tieáplaøm taám kim loaïi cong leân. Loaïi naøy coù öö ñieåm laø muoán thay ñoåi doøng ñieän ñònh möùc ta chæcaàn thay ñoåi phaàn töû ñoát noùng. Khuyeát ñieåm cuûa loaïi naøy laø khi coù quaù taûi lôùn, phaàn töû ñoátnoùng coù theå ñaït ñeán nhieät ñoä khaù cao nhöng vì khoâng khí truyeàn nhieät keùm, neân taám kim loaïichöa kòp taùc ñoäng maø phaàn töû ñoát noùng ñaõ bò chaùy ñöùt.+ Ñoát noùng hoãn hôïp: loaïi naøy töông ñoái toát vì vöøa ñoát tröïc tieáp vöøa ñoát giaùn tieáp. Noù coù tínhoån ñònh nhieät töông ñoái cao vaø coù theå laøm vieäc ôû boäi soá quaù taûi lôùn.3.3.4. Choïn löïa rô-le nhieät:

Ñaëc tính cô baûn cuûa rô-le nhieät laø quan heä giöõa doøng ñieän phuï taûi chaïy qua vaø thôøi gian taùcñoäng cuûa noù (goïi laø ñaëc tính thôøi gian – doøng ñieän, A-s).Maët khaùc, ñeå ñaûm baûo yeâu caàu giöõ ñöôïc tuoåi thoï laâu daøi cuûa thieát bò theo ñuùng soá lieäu kyõthuaät ñaõ cho cuûa nhaø saûn xuaát, caùc ñoái töôïng baûo veä cuõng caàn ñaëc tính thôøi gian - doøng ñieän.Löïa choïn ñuùng rô-le nhieät laø sao cho ñöôøng ñaëc tính A-s cuûa rô-le gaàn saùt ñöôøng ñaëc tính A-scuûa ñoái töôïng caàn baûo veä. Neáu choïn thaáp quaù seõ khoâng taän duïng ñöôïc coâng suaát cuûa ñoäng côñieän, choïn cao quaù seõ laøm giaûm tuoåi thoï cuûa thieát bò caàn baûo veä.Trong thöïc teá, caùch löïc choïng phuø hôïp laø choïn doøng ñieän ñònh möùc cuûa rô-le nhieät baèng doøngñieän ñònh möùc cuûa ñoäng cô ñieän caàn baûo veä, rô-le seõ taùc ñoäng ôû giaù trò (1,2 >1,3)Iñm. Beân

caïnh, cheá ñoä laøm vieäc cuûa phuï taûi vaø nhieät ñoä moâi tröôøng xung quanh phaûi ñöôïc xem xeùt.3.3.5. Söûa chöõa rô le :- Kieåm tra tình traïng nguyeân veïn cuûa rô le- Kieåm tra cuoän ñoát- Kieåm tra caùc tieáp ñieåm ñoäng löïc , tieáp ñieåm ñieàu khieån . Neáu tieáp ñieåm bò roã maët duøng giaáynhaùm mòn ñeå laøm saïch .- Bò cong veânh hoaëc gaõy chænh söûa laïi hoaëc thay theá môùi.- Phaàn töû ñoát noùng bò chaùy . coù theå thay theá phuø hôïp vôùi rô le cuõ .

BAØI 4. CAÀU CHÌ

3.4.1 . khaùi nieäm chungCaàu chì laø moät loaïi khí cuï ñieän duøng ñeå baûo veä thieát bò vaø löôùi ñieän traùnh söï coá ngaén maïch,thöôøng duøng ñeå baûo veä cho ñöôøng daây daãn, maùy bieá n aùp, ñoäng cô ñieän, thieát bò ñieän, maïchñieän ñieàu khieån, maïch ñieän thaép saùng.Caàu chì coù ñaëc ñieåm laø ñôn giaûn, k

Documents

Tai Lieu Khi Cu Dien