Talambuhay Ng Bayaning Pilipino DRAFT4

7/17/2019 Talambuhay Ng Bayaning Pilipino DRAFT4

http://slidepdf.com/reader/full/talambuhay-ng-bayaning-pilipino-draft4 1/7

JOSE P RIZAL

Si Jose P. Rizal (19 Hunyo 1861 — k. 30 Disyembre 1896) na

may buon !analan José Protasio Rizal Mercado y

Alonso Realon"a#$!inananak sa Calamba, Laguna. si Jose

Rizal ay an Pambansan %ayani n Pili!inas na lumaban sa

ma kas&ila sa !amamai&an n kaniyan ma nobelan Noli

Me Tangere a& El ilibusterismo noon !ana'on n

!ananako! n s!anya sa bansa. ay ankin !ambi'iran

&alino# siya ay 'in"i laman isan manunula& nuni& isa rin

masasaka# manaamo&# siyen&i!iko# maka&a# imben&or#

iskul&or# in'inyero# ku*en&is&a# linu*is&a# a& may kaalaman

sa arki&ek&ura# kar&ora!iya# ekonomiya# an&ro!olo'iya# ik&olo'iya# e&nolo'iya# arikul&ura#

musika (marunon siyan &umu&o n !la*&a)# sinin sa !akiki!alaban (mar&ial ar&s)# a& !a+

eeskrima.

siya ay an ika+!i&o sa labin+isan anak#

Si rancisco Engracio Rizal Mercado y Ale!andro na kaniyan an ama# ay kabilan sa

ika+a!a& na 'enerasyon a!o ni Domingo Lam-co# isan ,sinon mananalakal na nalaya sa

Pili!inas mula sa Jin-ian# uanz'ou noon kalai&naan n ika+labim!i&on silo. Si Lamco ay

naka!a+asa*a n isan Pili!ina sa ka&au'an ni Inez de la Rosa a& u!an makai*as sa'os&ili"a" n ma s!anyol !ara sa ma $n&sik ay !inali&an niya an kaniyan a!elyi"o n

/ Mercado (!ananalakal).

n !analan naman Rizal ay namula sa sali&an / Ricial o kabukiran na inami& laman ni

2raniso ("a'il siya ay isan masasaka) alinsuno" sa kau&usan ni Gobernador Narciso

Calaveria noon 1849 na ma!ali& n ma a!elyi"o an ma Pili!ino. 4alaunan ay inami& na

rin ni 2raniso an Rizal era"o u!an makai*as sa kali&u'an mula sa kaniyan kasaman

mananalakal.

n ina naman niyan si Teodora Morales Alonso Realonda y "uintos# ay anak nina Lorenzo Alonzo (isan ka!i&an n munisi!yo n %i5an# auna# kina&a*an n Laguna sa

4or&es n s!anya# arimensor# a& kasa!i n isan sama'an n ma 4a&oliko) a& ni %ri-i"a "e

uin&os (na mula sa isan !rominen&en !amilya). n kanilan a!elyi"o ay !inali&an n

Realon"a noon 1849.



EMILLIO AGUINALDO

Si Emilio Aguinaldo y amy (arso 77# 1869

Pebrero 6# 196) ay isan Pili!inon 'eneral#

!uli&iko a& !inuno n kalayaan# ay an

unan Panulo n Re!ublika n Pili!inas (nero

70# 1899bril 1# 1901). $sa

siyan bayanin nakibaka !ara sa kasarinlan n

Pili!inas. Pinamunuan niya an isan bion !a+

aalsa laban sa s!anya noon 1896. akaraan

maa!i n s&a"os

:ni"os an s!anya noon 1898# i!ina'aya niya

an kalayaan n Pili!inas a& umu!o bilan

unan !anulo n Pili!inas noon Hunyo 1899.

alakas an kaniyan loob subali& nilara*an bau'an sa!aka& nani*alan &a&ankilin n

s&a"os :ni"os an kaniyan 'anarin. ;an main ana! a& lan&a" an ma 'anarin n

s&a"os :ni"os 'inil sa Pili!inas# muli niyan !inamunuan an isan !a+aaklas mula 1899

'anan 1901. ;a"aki! siya sa ban"an 'uli n ma merikano noon arso 1901# makaraan

maki!alaban sa loob n "ala*an &aon. ;anum!a siya n ka&a!a&an sa s&a"os :ni"os. Siya

rin an !inakaba&an !anulo n Pili!inas. $!inananak siya sa Ca#ite el

$ie!o, Ca#ite noon Marso %%, &'() kina Carlos Aguinaldo y Jamir at Trinidad amy

y $alero (1870+1916) Si *on Carlos ay isan gobernadorcillo a& "a'il may la'i siyan ,sino#

,aalo a& es&izo# nakaroon sila n yaman a& ka!anyari'an. %ilan ba&a# naka&ana! siya

n e"ukasyon mula sa isa niyan lola a& maya+mayan na+aral n elemen&arya sa !aaralan

elemen&arya n Ca#ite el $ie!o noon 1880. Paka&a!os# na+aral naman siya n sekun"arya

sa Colegio de +an Juan de Letran.



ANDRES BONIFACIO

Si n"r<s %oni=aio ( Nobembre !"# 18$!

% Mao 1"# 189& ) ay siyan namuno sa

rebolusyon n Pili!inas laban sa s!anya#

an unan rebolusyon sa sya na lumaban

sa !ananako! n ma bansan im!eryalis&a

sa uro!a.

Siya ay isinilan noon ika-30 ng

Nobyembre, 1863 sa Tondo, Maynila.

n kanyan maulan ay sina +antiago

oni-acio a& Catalina de Castro. Siya ay

nasimulan ma+aral sa !aaralan ni Don

>uillermo ?sme5a sa eisi sa %inon"o#

aynila subali& siya@y maaan na'in&o sa !a+aaral. %aama& siya@y na'in&o sa !a+aaral# may

ankin siyan &alino a& marunon siyan bumasa a& sumula&# a& "alub'asa na rin sa !asasali&a

sa *ikan 4as&ila.

Naulila sa magulang nang maaaga sa edad na 14. ;ain &in"ero siya n ra&an a& !amay!ay

na a*a sa !a!el "e 'a!on. ;a&raba'o "in siya bilan lerk# sales aen& a& bo"eis&a

(*are'ouseman). ;a'ili siyan basa'in an ma nobela ni Jose Rizal a& nan i&ina&a an a

ia 2ili!ina# suma!i siya kasama ni !olinario abini.



APOLINARIO MABINI

Si Aolinario Mabini y Maranan (Hulyo

73# 186—ayo 13# 1903)# kilala bilan an

/*a/ilang Lumo o /*a/ilangParaliti/o/# ay isan Pili!ino'(eore'ician na

nasula& n kons&i&usyon n :nan Re!ublika

n Pili!inas noon 1899+1901# a& nalinko"

bilan an kauna+una'an !unon

minis&ro noon 1899. $!inananak siya sa

,alaa# Tanauan, atangas sa ma'i'ira! na

ma maulan# sina 0nocencio Mabini at

*ionisia Maranan. Siya ay na&u&o nabaka"a mula sa kanyan ina a& an !asula&

ay sa kanyan inkon na&u&u'an. ;a+aral

siya sa ma&aas na !aaralan a& na!a&uloy

sa Colegio de +an Juan de Letran na kun

saan na&amo an ka&ibayan sa !aka+%a'iller

en r&es a& nain !ro!esor sa a&in. Sa :nibersidad ng +anto Tomasnaman siya

naka!a&a!os n !akaaboa"o noon &')1. Saman&alan na+aral n ba&as# suma!i siya sa a

ia 2ili!ina ni Jose Rizal.

Si abini ay nakasaki& noon 1896 n ) infantile paralysis) na lumum!o sa kanya.

$!inasun"o siya ni uinal"o a& sila@y nakamabu&i'an. Siya@y li'im na i!ina&a*a

ni uinal"o a& 'iniran siyan o!isyal na &aa!ayo. ;an !asinayaan ni uinal"o an

Pama'alaan Re!ublika ina&asan niya si abini bilan kali'im !anlabas (!rime minis&er) a&

!anulo n ma konse'o. Sa !ana'on i&o isinula& niya an kanyan &anya na ak"an ) Tunay

na Dekalogo) . ;oon 1899# si abini ay na"aki! n ma merikano sa ;ueAa i-a a&

i!inabilano. 4anyan isinula& noon an ) Pagbangon at Pagbagsak ng imagsikang

!ilipino" # ) #l $imil de %le&andro) # a& ) #l 'ibra) . ;oon i/a23 ng Enero, &)4&# si abini

ay i!ina&a!on sa 5uam# nuni& kusa siyan nabalik sa bansa noon Pebrero, &)46 ka!ali& n

!anunum!a n ka&a!a&an sa s&a"os :ni"os. Siya ay nakasaki& n kolera a& nama&ay

noon i/a2&6 ng Mayo, &)46sa Nagta7an, Maynila.



JUAN LUNA

Si Juan Luna y No#icio an na!in&a n !amoson

lara*an /S!olarium. Siya ay nakilala sa buon mun"o sa

!amamai&an n kanyan !insel aya n !akakilala sa

kanyan ma kaibian sa !amamai&an n !luma a&

es!a"a. Siya ay i!inananak noon 8/tubre

%6, &'39 sa adoc, 0locos Norte kina Joa:uin Luna

at Laureena No#icio sa adoc, 0locos Norte. ;a+

aaral siya sa Ateneo Municial de Manila. n

!anara! niyan main isan man"araa& ay na&u!a"

ma&a!os siyan ma+aral a& ma&raba'o sa brako sa muran ulan na 16. arami siyan

na!un&a'an maan"an luar a& iba@& iban &ao an kanyan nakasama. %aama& na!a&ala

siya bilan man"araa& 'umin&o !ara laman mai!a!a&uloy niya an !a+aaral sa !a!in&a.

Sa &aon &')'# si una ay i&inalaa ni Heneral uinal"o na isan suo

sa Euroa !ara i*resen'a ang *anig ng mga +ili*ino sa usa*ing *ag,a*aa*aan . Siya

ay ina'a,e sa *uso a& nama&ay noon *isyembre 9, &')) sa ;ong <ong



GREGORIO DEL PILAR

Si 5regorio del Pilar ay an !inakaba&an

'eneral na lumaban sa *igmaang Piliino2

Ameri/ano. Siya ay isinilan

sa ula/an, ula/an noonNobyembre

&1, &'93 /ina ernando del Pilar at

elia +emio. Si "el Pilar ay unan na+

aral kay aes&ro "e la san -ose a& !aka&a!os

ay na!a&uloy sa !aaralan n mananaalon

na si Pe"ro Serrano ak&a*. ;a+aral siya

sa Ateneo Municial de

Manila noon 1880 a& &umira sa ba'ay n

kanyan &iyo na si *eodato Arellano kun saan sinasabin i&ina&a an <atiunan.

Sa muran ulan suma!i siya sa <atiunan. ;ain !inuno n ma ka&i!unero a& sumanib

siya sa &ro!a ni Bol. Cien&e nriuez kun saan na!alaban siya a& buna n mai&in na

!a&a&anol siya ay na'iran bilan &inyen&e sa ulan na 19. >ina*a siyan 'eneral n isan

bria"a sa gulang na %%. n !asalakay niya sa Paombong, ula/an a& "uing=a

>ngayon ay Plaridel, ula/an) an na!a&anya sa kanya. ;a!a'ana niya si Aguinaldo a&

i&inaas siya bilan &inyen&e kun saan !inalaya niya an lala*ian i&o. ;an mama&ay si

Hen. An'onio Luna si del +ilar an 'umalili sa malii& na 'ukbo ni uinal"o. ;an &inuis sila

n ma Ameri/ano sa Pasong Tirad noong *isyembre %, &')), na!ai*an siya u!an

abanan an ma kaa*ay 'aban &uma&akas si uinal"o.



VICENTE LIM

Si Vicente Lim ay isinilang noong Pebrero 2!

"### sa bayan ng Cala$ba sa Lag%na! &ina Jose

Li$! isang $aya$ang 'sino a( ina na si An(oniaPo)i*o! isang &ilalang negosyan(e+ Ang &anyang

,a$ilyang ,inag$%lan ay $ay $ala&ing

&ab%-ayan+

Siya ang %nang Pili,inong nag(a,os ng ,agaaral sa

.es( Poin( A*a)e$y sa Es(a)os Uni)os noong "/"

&%ng saan nang%na siya sa ,ags%s%li( sa $ili(ary

a*a)e$y+ Bago i(o! nag(a,os )in siya ng &%rsong

e)%&asyon sa Pa$an(asang Nor$al ng Pili,inas

noong (aong "/0#+ Siya ang na-irang na

,angala1ang (enyen(e ng P-ili,,ine S*o%(s sa %(a

ng San Pe)ro sa Iloilo+ Mas $a-ira, ang sina,i( niya nang ili,a( ang ,g&a&a)es(ino

nya ng ,1es(o sa S%l%! s%$%no) ay sa Za$boanga a( nang -%li ay sa For M*inley

sa Lala1igan ng Ri3al+ Na-irang siyang a,i(an noong (aong "/22 a( naging Ma4or

noong "/25+ Noong b%$ali& siya sa Pili,inas ,ag&a(a,os $agaral sa Es(a)os

Uni)os+ Nag(%ro )in siya sa P-ili,,ine Mili(ary A*a)e$y sa Bag%io+ Pag&a(a,os ni(o

ay b%$ali& siya sa Es(a)os Uni)os ,ara $%ling $agaral a( naging %nang Pili,ino

na&a&%-a ng &%rso sa ole-iyo ng 6%&bong a(i-an 7Ar$y College8 sa .as-ing(on

noong "/2/+ Naging RO'C Co$$an)an( ng Colegio )e San J%an )e Le(ran noong

b%$ali& sa Pili,inas+ Nagre(iro noong "/59 na $ay ranggong Colonel+

Nang (aong s%$i&lab ang .orl) .ar II! siya ang naging Briga)ier General ng6%&bong San)a(a-an ng Pili,inas+ Na,ii( si :i*en(e Li$ sa Ca,as! 'arla* ,ag&a(a,os$a&%b&ob ng $ga 6a,on ang Ba(aan noong (aong "/2+ Na&alaya siya a( naging$iye$bro ng &il%sang gerilya+

Da-il sa ,aglaban sa ,a$a-alaang olonyal! siya ay )ina&i, ng $ga 6a,on noong"/+ Na&%long sa For( San(iago a( inili,a( sa Bilibi) Prison sa Maynila+ Noong (aong)in yaon!siya bini(ay sa C-inese Ce$e(ery+

Documents

Talambuhay Ng Bayaning Pilipino DRAFT4