TARIM ve KÖY ĠġLERĠ TARIMSAL ARAġTIRMALAR …mitos.tagem.gov.tr/browse/422/890.pdf · 4.4.1 Snyder metodu ile havza sentetik birim hidrograf elemanlarının tespiti ... Snyder

T.C.

TARIM ve KÖY ĠġLERĠ BAKANLIĞI

TARIMSAL ARAġTIRMALAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

YAYIN NO:TAGEM-BB-TOPRAKSU-2010/83

KIRKLARELĠ – VĠZE DERESĠ HAVZASI

YAĞIġ VE AKIM KARAKTERĠSTĠKLERĠ

Proje No: khgm-85110L02

Dr. Fatih BAKANOĞULLARI

Ziraat Yüksek Mühendisi

Soner GÜNAY

Ziraat Mühendisi

ATATÜRK TOPRAK VE SU KAYNAKLARI ARAġTIRMA ENSTĠTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜ

KIRKLARELĠ-2010

ii

ÖNSÖZ

Bitki-Toprak-iklim arasındaki karmaşık ilişkide kontrol edilemeyen hidrometeorolojik

faktörlerin tarımsal üretimdeki etkilerini belirlemek her zaman önemli bir problemdir.

Yeryüzündeki kullanılabilir suyun en önemli kaynağı olan yağışların ve bu yağışların

oluşturacağı akımların yersel ve zamansal dağılımlarının incelenerek belli başlı

karakteristiklerinin belirlenmesi ve sürekliliğinin sağlanması için bu kaynakları kirletmeden ve

yerinde muhafaza ederek gelecek nesillere ulaştırmak görevimiz olmalıdır.

Havzaların meteorolojik ve hidrolojik rejim karakterleri belirlendikten sonra su

kaynakları üzerine inşa edilecek hidrolojik yapılar daha ekonomik bir şekilde oluşturulabilir.

Bu amaçla proje mühendislerinin ve ilgili karar vericilerin ihtiyaç duyacakları verilerin

belirlenmesi amacıyla Kırklareli-Vize Deresi havzasında 23 yıl süreyle yağış ve akım verileri

ile ilgili rasat ve gözlemler yapılmıştır. Bu veriler uzun emeklerin sonucunda değerlendirimiş

ve elde edilen bulguların sonuçları bu eserde değerlendirilmiştir.

Ülkemizde küçük kırsal havzalarda tarımsal hidrolojik araştırmaların başlatılmasında

büyük emeği geçen Hidroloji ve Toprak Muhafaza araştırmalarının önemli isimlerinden

rahmetli hocamız Dr. Ġrfan SOYKAN`ı bu vesile ile bir kez daha şükranla anıyoruz.

Bu eserin Trakya bölgesindeki su kaynaklarının sürdürülebilir kullanımına ve tüm

ilgililere katkı sağlaması dileğiyle bu çalışmada emeği geçen rasatçı, araştırmacı-mühendis,

idareci tüm çalışanlarına teşekkür ederim. Mayıs-2010


Enstitü Müdürü

iii

PROJEDE ÇALIġAN TEKNĠK PERSONEL

Selami KAYA Ziraat Yüksek Mühendisi ġenel AKBAY Ziraat Yüksek Mühendisi Dr.Fatih BAKANOĞULLARI Ziraat Yüksek Mühendisi M.Fırat BARAN Ziraat Yüksek Mühendisi Soner GÜNAY Ziraat Mühendisi

iv

ĠÇĠNDEKĠLER SayfaNo

1. GĠRĠġ ................................................................................................................................................................... 1

2. KAYNAK ARAġTIRMASI ..................................................................................................................................... 2

3. MATERYAL ......................................................................................................................................................... 9

3.1 MATERYAL ....................................................................................................................................................... 9

3.1.1 AraĢtırma havzası hakkında genel bilgi .................................................................................................... 9

3.1.2 Ġklim özellikleri .......................................................................................................................................... 9

3.1.3 Havzanın jeomorfolojik ve drenaj karakteristikleri .................................................................................... 9

3.1.4 Havzanın toprak, jeolojik ve hidrojeolojik özellikleri ............................................................................... 13

3.1.5 Havzanın Arazi Kullanma ve Bitki Örtüsü Durumu ................................................................................. 14

3.1.6 YağıĢ ve akım gözlem istasyonları ......................................................................................................... 14

4. METOT .............................................................................................................................................................. 16

4.1 ARAġTIRMA KONULARI .................................................................................................................................... 16

4.1.1 Havza yağıĢ karakteristikleri araĢtırma konuları ..................................................................................... 16

4.1.2 Havza akım karakteristikleri araĢtırma konuları ..................................................................................... 16

4.2 GÖZLEM AĞI PLANLAMA METOTLARI ................................................................................................................ 16

4.3. ANALĠZ VE DEĞERLENDĠRME METOTLARI .......................................................................................................... 17

4.3.1 Havza ortalama yağıĢının bulunması ..................................................................................................... 17

4.3.2 YağıĢ miktar ve Ģiddetlerinin yersel ve zamansal dağılımını inceleme metotları ................................... 18

4.3.3 YağıĢların kuraklık analiz metotları ........................................................................................................ 19

4.3.4 Akım gözlemlerinin değerlendirilmesi ..................................................................................................... 20

4.3.5 YağıĢ-tutulma ve yüzey akıĢ iliĢkileri ...................................................................................................... 22

4.3.6 YağıĢ ve akımların frekans analizleri ...................................................................................................... 23

4.4 SONUÇLARIN GÖZLEM YAPILMAYAN HAVZALARA AKTARILMASI ........................................................................... 23

4.4.1 Snyder metodu ile havza sentetik birim hidrograf elemanlarının tespiti ................................................. 24

4.4.2 Mockus metodu ile sentetik birim hidrografın elde edilmesi ................................................................... 25

4.4.3 DSĠ sentetik metodu ile birim hidrografının elde edilmesi ...................................................................... 26

5. BULGULAR VE TARTIġMA ............................................................................................................................... 27

5.1 BULGULAR ...................................................................................................................................................... 27

5.1.1 Aylık yağıĢ, akım dağılımı ve yıllık ortalamaları ..................................................................................... 27

5.1.2 YağıĢ miktarları ve Ģiddetlerinin yersel ve zamansal dağılımı ................................................................ 42

5.1.2.1 YağıĢların mevsimlere göre dağılımı ................................................................................................ 42

5.1.2.2. YağıĢların derinlik - alan- süre iliĢkileri ............................................................................................ 42

5.1.2.3 YağıĢların Ģiddet-süre-tekerrür iliĢkileri ............................................................................................ 43

5.1.2.4. Havzanın plüviograf katsayıları ....................................................................................................... 52

5.1.3. Havza Ortalama Birim Hidrografı için SeçilmiĢ YağıĢ ve Akımların Ġncelenmesi .................................. 53

5.1.4. Havza ortalama birim hidrografı ve S eğrisi .......................................................................................... 59

5.1.5. Havzanın ortak çekilme eğrisi ............................................................................................................... 62

5.1.6. YağıĢ-Tutulma ve yüzey akıĢ iliĢkileri.................................................................................................... 63

5.1.6.1. Etkili yağıĢ süresi ............................................................................................................................ 63

5.1.6.2. Ön yağıĢlar indisi (API) ................................................................................................................... 63

5.1.6.3. Havza yağıĢlarının yüzey akıĢ sınırı ............................................................................................... 63

5.1.6.4. Havza topraklarının infiltrasyon hızı ................................................................................................ 63

5.1.7. Havza yağıĢ ve akımlarının frekans analizi ........................................................................................... 64

5.1.8. Havza yıllık su verimi ............................................................................................................................. 69

5.1.9. Sentetik Birim Hidrograf Elemanları ...................................................................................................... 70

5.1.9.1. Mockus Metodu ............................................................................................................................... 70

5.1.9.2. DSĠ Sentetik Metodu ....................................................................................................................... 71

5.1.9.3. Snyder Metodu ................................................................................................................................ 72

v

5.1.10. Kuraklık Analizi .................................................................................................................................... 73

5.2. TARTIġMA ...................................................................................................................................................... 75

6. SONUÇ VE ÖNERĠLER ..................................................................................................................................... 77

6.1. SONUÇLAR .................................................................................................................................................... 77

6.2. ÖNERĠLER ..................................................................................................................................................... 78

7. ÖZET ................................................................................................................................................................. 79

8. SUMMARY ........................................................................................................................................................ 80

9. YARARLANILAN KAYNAKLAR ......................................................................................................................... 82

LĠFLET ................................................................................................................................................................... 87

YÜRÜTÜCÜLERĠN ÖZGEÇMĠġĠ: .......................................................................................................................... 90

EKLER ................................................................................................................................................................... 92

vi

ÇĠZELGE LĠSTESĠ Sayfa No

Çizelge 3.1. Vize Deresi Havzasındaki Ġstasyonların Thiessen Poligon Alanları ................... 10 Çizelge 3.2 Lüleburgaz Meteoroloji Ġstasyonu Ġklim Verileri (1931-1980) ............................. 11 Çizelge 3.3 Mertebelerdeki Su Yolu Sayıları ........................................................................ 13 Çizelge 4.1 YağıĢların Standart Zaman Aralıklarına Göre ġiddetlilik Durumları .................. 18 Çizelge-4.1 SYĠ ve SAĠ Değerleri için Kuraklık Sınıflandırması ............................................ 19 Çizelge 5.1 Havzada Aylık Toplam, Ortalama ve Maksimum YağıĢlar (1985-2007) ............. 31 Çizelge 5.2 Vize Deresi Havzası Aylık YağıĢ ve Akımları ..................................................... 37 Çizelge 5.3 Vize Deresi Havzasındaki Akım Miktarlarına Göre Gün Sayısı (1985-2007) ...... 39 Çizelge 5.4 1985-2007 Periyodunda YağıĢların mevsimlere dağılımı ................................... 42 Çizelge 5.5. R-1 Ġstasyonu Standart Süreli YağıĢların Miktar ve ġiddetleri ........................... 44 Çizelge 5.6 R-1 Ġstasyonu YağıĢları Tekerrür Analizi .......................................................... 46 Çizelge 5.7 R-1 Ġstasyonu YağıĢları ġiddet-Süre-Tekerrür Analizi ....................................... 46 Çizelge 5.8 R-3 Ġstasyonu Standart Süreli YağıĢların Miktar ve ġiddetleri ........................... 48 Çizelge 5.9 R-3 Ġstasyonu YağıĢları Tekerrür Analizi ........................................................... 50 Çizelge 5.10 R-3 Ġstasyonu YağıĢları ġiddet-Süre-Tekerrür Analizi ..................................... 50 Çizelge 5.11.Vize Deresi Havzası R-1 Ġstasyonu Plüvigraf Katsayıları ................................. 52 Çizelge 5.12. Vize Deresi Havzası R-3 Ġstasyonu Plüvigraf Katsayıları ................................ 52 Çizelge 5.13. 16.01.1986 Tarihli YağıĢın Pluviograf Analizi ................................................. 53 Çizelge 5.14. 16.01.1986 Tarihli Akımdan Birim Hidrografın (BH 60) Bulunması ................. 53 Çizelge 5.15. 16.12.1990 Tarihli YağıĢın Pluviograf Analizi ................................................. 55 Çizelge 5.16. 16.12.1990 Tarihli Akımdan Birim Bidrografın ( BH 60 ) Bulunması ............... 55 Çizelge 5.17. 07.06.1998 Tarihli YağıĢın Pluviograf Analizi ................................................. 57 Çizelge 5.18. 07.06.1998 Tarihli Akımdan Birim Hidrografın (BH 60) Bulunması................... 57 Çizelge 5.19 Vize Deresi Havzası Ortalama Birim Hidrograf ( BH 60 ) Değerleri ................. 59 Çizelge 5.20. Vize Deresi Havzası Ortalama BH60 ve S60 Hidrografı Ordinat Değerleri ........ 60 Çizelge 5.21. Vize Deresi Havzası Ortak Çekilme Eğrisi (m) ve (q) Değerleri ...................... 62 Çizelge 5.22. Bazı Akımların Çekilme Eğrisi Değerleri ......................................................... 65 Çizelge-5.23. Önemli YüzeyakıĢ Veren Olayların Hesaplanan Değerleri ............................. 66 Çizelge 5.24. Vize Deresi Havzası yıllık toplam yağıĢ ve akım frekans analizleri ................. 68 Çizelge 5.25 .Vize Deresi Havzası YağıĢ ve Akımların Dağılım Fonksiyonları ..................... 69 Çizelge-5.26. Snyder metoduna göre Vize deresi sentetik birim hidrograf elemanları .......... 73 Çizelge 5.27. Vize Deresi Havzası YağıĢ ve Akımların Kuraklık Dereceleri .......................... 75

vii

ġEKĠL LĠSTESĠ Sayfa No

ġekil 3.1. Vize Deresi Havzası Topoğrafik Haritası .............................................................. 10 ġekil 3.2 Havza Hipsometrik Eğrisi ...................................................................................... 12 ġekil 3.3 Havza Dikdörtgen EĢdeğerine Göre Eğim Dilimleri ............................................... 12 ġekil 3.4 Ana Suyolu Profili .................................................................................................. 13 ġekil 3.5 Vize Deresi Havzası Arazi Kullanım veToprak Haritası.......................................... 15 ġekil 4.1 Vize Deresi Havzası Akım istasyonu Anahtar Eğrisi .............................................. 17 ġekil 4.2 Doğal Hidrografın BileĢenleri ................................................................................. 21 ġekil 4.3 Ø Ġndeksinin bulunması ......................................................................................... 22 ġekil 5.1 Havza Aylık Ortalama YağıĢları (1985-2007) ........................................................ 34 ġekil 5.2 Havzanın Yıllık YağıĢları (1985-2007) ................................................................... 34 ġekil 5.3 1985-2007 Yılları Havza Ortalama Aylık YağıĢ ve Akım Değerleri ......................... 35 ġekil 5.4 1985-2007 yılları havza ortalama eklenik yağıĢ ve akımları ................................... 35 ġekil 5.5 Havzanın Yıllık YağıĢ ve Akımları .......................................................................... 36 ġekil 5.6 Vize Deresi Havzası DAS Eğrileri (1985-2007) ...................................................... 43 ġekil 5.7 R-1 Ġstasyonu Maksimum YağıĢ Yüksekliği-Tekerrür-Süre ĠliĢkisi ........................ 47 ġekil 5.8 R-1 Ġstasyonu YağıĢları ġiddet-Süre-Tekerrür ĠliĢkisi ........................................... 47 ġekil 5.9 R-3 Ġstasyonu Maksimum YağıĢ Yüksekliği-Tekerrür-Süre ĠliĢkisi ......................... 51 ġekil 5.10 R-3 Ġstasyonu YağıĢları ġiddet-Süre-Tekerrür ĠliĢkisi .......................................... 51 ġekil 5.11 16.01.1986 Tarihli YağıĢ Histogramı, Akım Hidrografı ve BH 60 ......................... 54 ġekil 5.12 16.12.1990 Tarihli YağıĢ Histogramı, Akım Hidrografı ve BH60 ............................ 56 ġekil 5.13. 07.06.1998 Tarihli YağıĢ Histogramı, Akım Hidrografı ve BH 60 .......................... 58 ġekil 5.14. Vize Deresi Havzası 60 dakika Süreli Birim Hidrograflar .................................... 60 ġekil 5.15. Vize Deresi Havzası Ortalama Birim Hidrografı (BH60) ....................................... 61 ġekil 5.16. BH60`dan Hesaplanan S60 Hidrografı .................................................................. 61 ġekil 5.17. Havzanın Ortak Çekilme Eğrisi ........................................................................... 62 ġekil 5.18. Havza Yüzey AkıĢ Sınır Eğrisi ........................................................................... 67 ġekil.5.19. Havza YağıĢ ve Akımların Standart Ġndeks ile Kuraklık Dağılımı ........................ 74 ġekil.5.20. Havza YağıĢ ve Akımların Normalin Yüzdesi ile Kuraklık Dağılımı ..................... 75 Ek ġekil 1. Vize deresi Havzası 1985 su yılı akım hidroğrafı ................................................ 92 Ek ġekil 2. Vize deresi Havzası 1986 su yılı akım hidroğrafı ................................................ 92 Ek ġekil 3. Vize deresi Havzası 1987 su yılı akım hidroğrafı ................................................ 92 Ek ġekil 4. Vize deresi Havzası 1988 su yılı akım hidroğrafı ................................................ 93 Ek ġekil 5. Vize deresi Havzası 1989 su yılı akım hidroğrafı ................................................ 93 Ek ġekil 6. Vize deresi Havzası 1991 su yılı akım hidroğrafı ................................................ 93 Ek ġekil 7. Vize deresi Havzası 1993 su yılı akım hidroğrafı ................................................ 94 Ek ġekil 8. Vize deresi Havzası 1995 su yılı akım hidroğrafı ................................................ 94 Ek ġekil 9. Vize deresi Havzası 1996 su yılı akım hidroğrafı ................................................ 94 Ek ġekil 10. Vize deresi Havzası 1997 su yılı akım hidroğrafı .............................................. 95 Ek ġekil 11. Vize deresi Havzası 1998 su yılı akım hidroğrafı .............................................. 95 Ek ġekil 12. Vize deresi Havzası 1999 su yılı akım hidroğrafı .............................................. 95 Ek ġekil 13. Vize deresi Havzası 2000 su yılı akım hidroğrafı .............................................. 96 Ek ġekil 14. Vize deresi Havzası 2002 su yılı akım hidroğrafı .............................................. 96 Ek ġekil 15. Vize deresi Havzası 2003 su yılı akım hidroğrafı .............................................. 96 Ek ġekil 16. Vize deresi Havzası 2004 su yılı akım hidroğrafı .............................................. 97 Ek ġekil 17. Vize deresi Havzası 2005 su yılı akım hidroğrafı .............................................. 97 Ek ġekil 18. Vize deresi Havzası 2006 su yılı akım hidroğrafı .............................................. 97

viii

KISA ÖZET

Bu raporda, havza alanı 4.64 km2 olan Kırklareli Vize Deresi Havzasında 1985-2007

su yıllarını içeren süre için hidrolojik araĢtırma sonuçları sunulmaktadır.

YağıĢla ilgili çalıĢmalarda yağıĢın zamansal ve alansal dağılımı, havza ortalama

değerleri ve frekans analizleri verilmektedir. Akım çalıĢmalarında ise ortalama değerler,

bireysel sağanak hidrografları ve bunlardan havza ortalama birim hidrografı verilmekte,

ayrıca bu birim hidrograf, değiĢik sentetik metotlarla bulunan birim hidrograflarla

karĢılaĢtırılmaktadır. Havzada 23 yıllık süredeki yağıĢ ve akım değerleri ile havzanın kuraklık

analizi yapılmıĢtır.

Havzada 1985-2007 dönemi ortalama 544.2 mm yağıĢa karĢın 6.04 mm akım

gerçekleĢmiĢtir. Havza su verimi 28025.6 m3‟tür Havzanın ortalama birim hidrograf

elemanları Qp = 354.63 L/s, tp= 1,63 saat, tb= 14.43 saattir.

Anahtar kelimeler: Kırklareli, Vize Deresi, Havza, Akım, YağıĢ, Hidrograf,

Kuraklık.

ABSTRACT

In this report, The results of hydrologic research obtained from Kırklareli Vize Deresi

watershed of 4.64 km2 area are presented for the period of 1985-2007.

In rainfall studies the areal and time distributions, the average amounts and the

results of frequency analysis are given. In flow studies, The average values, the hydrograph

of singe storms and the average unit hydrograph for the basin are given, and then this unit

hydrograph is compared with syntetic unit hydrograph obtanied from different methods.

Drought analyses have been done using two methods for the watershed precipitations and

runoff values for the period of 1985-2007.

In the watershed between 1985-2004, average rainfall and average runoff are 546.6

mm and 6.77 mm respectively. Catchament water yield is 31.412 m3.Elements of unit

hydrograph for the watershed were estimated as Qp : 354.63 L/s, tp: 1,63 hours, tb: 14,43

hours

Key Words : Kırklareli, Vize Creek, Catchament Precipitation, Runoff, Hydrograph,

Drought .

1. GĠRĠġ

Nüfus artıĢı ve sanayi geliĢimine bağlı olarak toplumun suya gereksiniminde büyük

artıĢlar olmaktadır. Ayrıca insanların beslenmesiyle ilgili bir takım problemleri de beraberinde

getirmektedir. Tarımsal alanların daha fazla geniĢletilmesi mümkün olmayacağına göre,

çeĢitli önlemlerle birim alandan alınacak ürün miktarının arttırılması gerekmektedir. Bu

önlemlerin baĢında, sulama gelmektedir. Sulama denilince, su kaynağının bulunması,

kullanılacak alana kadar getirilmesi, bu alanda dağıtılması ve ekonomik olarak kullanılarak,

zararsız bir Ģekilde tahliye edilmesi gibi konular gündeme gelmektedir. Hidrolojik çevrimden

bir kesit olan bu aĢamaların tümü araĢtırmayı gerektirmektedir

Hidrolojik çevrim içinde dolaĢan suyun yağıĢ, akım gibi parametre değerleri

meteorolojik ve hidrolojik ölçü teknikleri ile tespit edilir. Ölçme iĢlemleri sürekli ve uzun yıllar

devam eder. Henüz ispatlanmamıĢ olmasına rağmen en az 30 yıllık ölçümler analiz edilerek

doğal su kaynaklarının meteorolojik ve hidrolojik rejim karakterleri belirlendikten sonra bu

kaynaklar üzerine inĢa edilecek hidrolojik yapılardan daha ekonomik bir Ģekilde

yararlanılabilir.

Hidrolojik çalıĢmaların en önemli ve zor bölümü yağıĢ, akım gibi çevrim

parametrelerinin ölçümüdür. Ölçümlerle elde edilen veriler analiz edilerek bir su kaynağının

su potansiyeli, kuraklık ve taĢkın zamanlarındaki su miktarları ile bunların frekansları

hesaplanabilir.

Yurdumuzda su kaynakları çok olmasına rağmen, yağıĢ ve akım rejimleri çok

düzensizdir. YağıĢ rejimi doğal bir olay olduğu için müdahale edilememektedir. Ancak akım

olaylarına teknik olarak müdahale edilerek, toprağa düĢen yağmur damlarının toprakta

tutulması veya akıĢa geçen yağıĢ sularının depolanması, çeĢitli toprak iĢleme teknikleri ve

çeĢitli depolama tesisleriyle mümkün olmaktadır. Bu durumda amaç suyun çok olduğu

dönemde depolanarak ihtiyaç duyulan ve az olduğu devrede kullanma yollarının araĢtırılması

söz konusudur. Doğa ile ilgili araĢtırmaları baĢka bir yere aktarmak oldukça zordur, çünkü

olayı etkileyen birçok faktör vardır. Bunların benzeĢimlerini bulmak oldukça zordur,

dolayısıyla en uygunu yerinde araĢtırma yaparak elde edilen verileri ölçüm yapılan bölge için

kullanmaktır.

Hidrolojik yapıların sağlamlığı ve güvenilirliği, geniĢ çapta hidrolojik araĢtırmalara

bağlıdır. Mülga TOPRAKSU ve yerine kurulan Mülga Köy Hizmetleri teĢkilatı bu yapıları

ülkemizin değiĢik yörelerinde küçük su kaynakları üzerinde yapmıĢtır. Bu yapıların

planlanması ve inĢası için mutlaka yağıĢ ve akım rasatları gerekmektedir. Bu rasatlar

sonucunda havzaya düĢen yağıĢ ve akıĢa geçen miktarı tespit edilerek havzadan gelecek su

miktarı ile depolama tesisindeki birikim Ģekli tespit edilmiĢ olacak, bu tespit sonucunda tesis

deki her türlü boyutlandırma sağlıklı olarak yapılmıĢ olacaktır.

2

Bu amaçla proje mühendislerinin ve ilgili araĢtırmacıların ihtiyaç duyacakları verilerin

belirlenmesi ve benzer havzalara uygulanabilmesi için Vize Deresi havzasında 23 süreli

yağıĢ ve akım verileri ile ilgili bulguların 23 yıllık sonuçları bu çalıĢmada değerlendirilmiĢtir.

2. KAYNAK ARAġTIRMASI

Soykan (1972), Ankara Beytepe temsilli havzasının birim hidrografını çıkarmıĢ ve

buna dayanarak komĢu havzaların sentetik birim hidrografını elde etmiĢtir.

ġorman (1975), Kızılırmak, YeĢilırmak ve Sakarya havzalarının 4. ve 5. mertebedeki

kollarına ait 47 adet havzanın parametreleri ile ilgili araĢtırması sonucunda yıllık ortalama

debi ile havza çevresi, eğimi ve dairesellik oranı arasında oldukça yakın iliĢki bulmuĢtur.

Özdemir (1978), 1971‟de H. Kubilay‟ın Gediz Havzası için elde etmiĢ olduğu birim

hidrografı bazı sentetik metotlarla karĢılaĢtırmıĢ, Snyder metodunun Türkiye Ģartları için

uygun olduğunu belirtmiĢtir.

Aykanlı ve Abalı (1985), Menemen Ulucak homojen havzasında yaptıkları 8 yıllık

çalıĢma sonucunda, yıllık ortalama yağıĢı 587.9 mm, akımı ise 99.5 mm olarak bulmuĢlardır.

Sevinç (1987), EskiĢehir Karapazar Çayır Deresi havzasında yaptığı ve 10 yıl süren

araĢtırması sonucunda 9.410 km2 olan havzanın, yıllık ortalama yağıĢını 426.8 mm, akımını

ise 2.79 mm olarak bulmuĢtur. ÖlçülmüĢ en yüksek taĢkın debisi 12 219 L/s dir. Havzanın 15

dakika süreli ortalama birim hidrografının elemanları qp= 2 502 m3/s, tp= 0.45 saat ve

tb= 3.99 saat olarak bulmuĢtur.

Yılmaz (1987), Konya-Çiftliközü Karabalçık Deresi Havzası`nın 10 yıllık ortalama

yağıĢını 491.0 mm, akımını ise 65.90 mm olarak bulmuĢtur. Havzanın 1 saat süreli birim

hidrograf elemanlarını Qp=1434.3 L/s, tp=1.75 saat, tb=8.8 saat; Snyder Metodu Katsayılarını

Ct=0.465 ve Cp=0.601 olarak tespit etmiĢtir.

Higgins ve Ark.(1989), Oregon‟un doğusunda alanı 1.19 – 18.12 km2 arasında

değiĢen 13 küçük havzada akıĢ karakteristiklerini tanımlamak için 1978-1984 yıllarına ait

akım verilerini değerlendirmiĢtir.

Çelebi (1988), Ankara – Beytepe yöresindeki bazı havzaların yağıĢ karakteristiklerini

20 yıl süresince araĢtırmıĢ ve havza ortalama yağıĢını 388 mm olarak bulmuĢtur. Havzada

yükseklikle yağıĢ miktarı arasındaki iliĢki % 1 seviyesinde önemli bulunmuĢ, yağıĢlara ait

frekans analizleri yapılmıĢ ve Ģiddet – süre – tekerrür eğrileri çıkarılmıĢtır.

Sevinç (1990), EskiĢehir Karapazar Çayır Deresi Havzasında yaptığı 10 yıllık çalıĢma

sonucunda, yıllık ortalama yağıĢı 426.8 mm, akımı ise 2.79 mm olarak bulmuĢtur.

Abalı (1991), Çanakkale-Ezine-Bahçeli Göleti-Bük Deresi Havzasında yürütülen

araĢtırmanın 10 yıllık raporunda havza ortalama yağıĢını 574.4 mm olarak bulmuĢtur. Alanı

37.22 km2 olan havzada en yüksek ortalama yağıĢa (798.3 mm) eĢ ve daha büyüğünün

3

düĢme olasılığını % 9, günlük maksimum yağıĢa (73.4) eĢ ve daha büyüğünün düĢme

olasılığını % 19, yinelenme süresini 5.3 yıl olarak bulmuĢtur.

Törün (1993), Samsun Öteköy Deresi Havzasında yürüttüğü araĢtırmanın 1977-1991

su yıllarını içeren 15 yıllık sonuçlarına göre; 1.20 km2 olan havzanın yıllık ortalama yağıĢını

615.5 mm, yıllık ortalama akımını ise 60.17 mm olarak hesaplamıĢtır. Havzanın 20 dakika

süreli ortalama birim hidrograf elemanlarını qp= 306.75 L/s, tp= 1.068 saat ve tb=5.40 saat

olarak belirlemiĢtir.

Akar (1993), Tokat-Zile-Akdoğan Deresi Havzasında yürüttüğü araĢtırmanın ilk 5

yıllık sonuçlarına göre 7.376 km2 olan havzanın yıllık ortalama yağıĢını 607.6 mm, yıllık

ortalama akımını ise 28.11 mm olarak bulmuĢtur. Havzanın 1 saat süreli ortalama birim

hidrograf elemanlarını Qp=1630 L/s, tp=1.00 saat, tb=4.75 saat olduğunu belirtmiĢtir. Snyder

Metodu Katsayılarını Ct=0.36, Cp=0.704 ve Mockus Metodu katsayılarını K=0.243, H=1.477

olarak tespit etmiĢtir.

Aykanlı(1994), Erzincan-Refahiye-Berbeyn Deresi Havzasında yağıĢ

karakteristiklerinin araĢtırılması amacıyla 1987-1993 su yıllarında yürüttüğü araĢtırmada elde

ettiği sonuçlara göre, alanı 0.288 km2 olan havzanın yıllık ortalama yağıĢını 341.7 mm, en

Ģiddetli yağıĢı 5 dakikada 111.6 mm/h olarak bulmuĢtur.

Helaloğlu ve Kaya (1994), Kızlar Deresi Havzası`nın 10 yıllık ortalama yağıĢını 430.6

mm, akımını 24.85 mm olarak bulmuĢlardır. Havzanın 1 saat süreli ortalama birim hidrograf

elemanlarını Qp=4203 L/s, tp=1.67 saat, tb=9.71 saat; Snyder Metodu Katsayılarını Ct=0.475,

Cp=0.673 ve Mockus Metodu katsayılarını K=0.265, H=1.153 olarak tespit etmiĢtir.

Kostadinov ve Mitrovic (1994), Sırbistanın batısında orman örtüsünün mak. debi ve

yıllık akım üzerindeki etkilerini araĢtırmıĢlardır. Orman olan havzalarda orman örtüsü

yoğunluğunun en fazla olduğu havzalar daha dengeli bir akıĢ rejimine sahip iken, örtü

yoğunluğundaki azalmanın daha dengesiz bir akıĢ rejimine yol açtığı ortaya koymuĢlardır.

Törün (1994), Samsun-Ayvalı Deresi Havzası`nın 10 yıllık ortalama yağıĢını 609.7

mm, akımını ise 38.48 mm olarak bulmuĢtur. Havzanın 30 dakika süreli birim hidrograf

elemanlarını Qp=1339.5 L/s, tp=0.69 saat, tb=2.37 saat olarak tespit etmiĢtir.

Onyando ve Sharma (1995), Kenya‟da küçük kırsal havzalarda doğrudan yüzey akıĢ

ve pik debiyi bulmak için 7.07 km2 „lik Sambret ve 5.44 km

2‟lik Logan havzaları için 1958-

1980 yıllarını kapsayan 22 yıllık verileri kullanmıĢtır.

Denli (1995), Çankırı-ġabanözü-Mahmuthacılı Deresi Havzası`nın 5 yıllık ortalama

yağıĢını 365.5 mm, akımını 66.44 mm olarak bulmuĢtur. Havzanın ortalama birim hidrograf

elemanlarını Qp=4415.4 L/s, tp=1.50 saat, tb=5.75 saat; Snyder Metodu Katsayılarını

Ct=0.385, Cp=1.076 ve Mockus Metodu katsayılarını K=0.210, H=1.654 olarak tespit etmiĢtir.

Canbolat (1996), Ġçel-Tarsus Topçu Deresi Havzasındaki 1985-1994 su yıllarını

içeren araĢtırmasında 1.69 km2 büyüklüğündeki havzada yıllık ortalama 654.3 mm` lik

4

yağıĢa karĢılık, 57.03 mm`lik akım derinliği oluĢtuğunu belirlemiĢtir. Havza 1 saatlik ortalama

birim hidrografın elemanları Qp = 437.5 l/s, tp = 1.0 saat, tb = 5.0 saat olarak tespit edilmiĢtir.

Mockus Metodundaki katsayıları K= 0.208, H= 1.67, Snyder katsayılarını Ct = 0.471 ve Cp =

0.852 olarak hesaplanmıĢtır(KHGM, 1996).

Helaloğlu ve Kaya (1996), Alanı 11.662 km2 olan Adıyaman-Kahta-Harabe Deresi

Havzasında 1984-1994 dönemi için yıllık yağıĢ ortalaması 588.5 mm, akım ortalaması ise

139.9 mm olarak tespit etmiĢlerdir. Havza ortalama birim hidrografının elemanlarını

Qp = 1599 l/s, tp = 1.88 saat, tb = 7.65 saat olarak hesaplamıĢlar ve Havza birim hidrografının

hesaplanmasında DSĠ sentetik metodunun isabetli sonuçlar verdiğini tespit

etmiĢlerdir(KHGM, 1996).

Akbay ve Bakanoğulları (1996), Alanı 4.64 km2 olan Kırklareli-Vize Deresi

Havzasında 1985-1994 yılları arasında yıllık ortalama yağıĢı 503.9 mm, buna karĢılık akım

ortalamasını 2.46 mm olarak tespit etmiĢlerdir. Havza ortalama birim hidrografının

elemanlarını Qp = 277 l/s, tp = 3.44 saat, tb = 16.3 saat olarak hesaplamıĢlar (KHGM, 1996).

KaraĢ (1996), Alanı 4.25 km2 olan Bilecik-Pazaryeri-Kurukavak Deresi Havzasında

1984-1993 yılları arasındaki araĢtırmada ortalama yıllık yağıĢı 660.6 mm, ortalama akımı

130.19 mm, akım katsayısını % 19.71, 15 dakikalık ortalama hidrografın pik debisini

1656.2 L/s, pike eriĢme süresini 0.82 saat, taban süresini ise 5.42 saat olarak tespit etmiĢtir.

Havza için Snyder Metodu katsayılarını Ct = 0.199, Cp = 0.972 ve Mockus metodu

katsayılarını K=0.275, H=1.018 olarak bulmuĢtur. Su verim hesaplamalarında kullanılan Turc

metodunun havza için uygun olmadığını belirtmiĢtir (KHGM, 1996).

Bakanoğulları ve Akbay (1997), Çatalca-Damlıca-Deresi Havzası`nın 17 yıllık

ortalama yağıĢını 699.5 mm, 15 yıllık ortalama akımını 43.2 mm olarak bulmuĢlardır.

Havzanın 1 saat süreli ortalama birim hidrograf elemanlarını Qp=517,3.0 L/s, tp=4.0 saat,

tb=15.06 saat; Snyder Metodu Katsayılarını Ct=2.659, Cp=0.834 ve Mockus Metodu

katsayılarını K=0.250, H=1.302 olarak tespit etmiĢlerdir.

Törün (1997), Samsun-Ayvalı Deresi Havzasında yürüttüğü araĢtırmanın 15 yıllık

sonuçlarına göre havzanın yıllık ortalama yağıĢını 593.1 mm, akımını 31.76 mm, havzanın

BH30 hidrografının Qp=1270.3 L/s, tp=0.71 saat, tb=2.67 saat; Snyder Metodu Katsayılarını

Ct=0.239, Cp=0.456 ve Mockus Metodu katsayılarını K=0.238, H=1.276 olarak tespit

etmiĢtir.

Balçın (1998), Tokat – Uğrak Havzasında yürütülen 20 yıllık araĢtırma sonucunda

7.0 km2 olan havzanın ortalama yağıĢını 490.1 mm, akımını 61.77 mm, havzanın BH15

hidrografının Qp=4211 K/s, tp=0.44 saat, tb=2.42 saat; Synder Metodu Katsayılarını Ct=0.285

Cp= 1.235 ve Mockus Metodu katsayılarını K=0.405, H=0.612 olarak tespit etmiĢtir.

Balçın ve Oğuz (1998), Alanı 7.376 km2, Arazinin %12‟ si orman,%20‟si mera,%68‟i

kuru tarım olan Tokat-Zile-Akdoğan havzasında yürüttükleri araĢtırmanın ilk 10 yıllık

5

sonucunda havza ortalama yağıĢı 581.5 mm, akımı 35.92 mm olarak bulmuĢlardır. Havzanın

60 dakika süreli birim hidrograf elamanlarını Qp =1551 L/s,tp=1.35 saat,tb=4.83 saat ; Synder

Metodu Katsayılarını Ct=0.320 Cp= 0.99 ve Mockus Metodu katsayılarını K=0.319, H=0.6854

olarak tespit etmiĢlerdir.

Bonta (1998), ABD‟nin Ohio eyaletindeki Coshocton tarımsal araĢtırma istasyonunda

aynı toprak serisi içerisinde haritalanan iki küçük havzada akım ve toprak özelliklerindeki

konumsal değiĢikliğin etkilerini iki havzada da araĢtırmıĢtır. Her iki havzada yağıĢa karĢı

verilen bir tepki olarak ortaya çıkan akıĢtaki farklılıklar havzanın yukarı kesimlerinde

depolanan nem farklılıklarından meydana geldiğini tespit etmiĢtir.

Ġstanbulluoğlu ve Ark. (1998), Kurukavak Deresi Havzasında 1996 su yılında

gözlenen akımlar, SCS eğri numarası yönteminin sırasıyla Hawkins, Knisel ve pathak isimli

araĢtırıcılar tarafından değiĢtirilmiĢ biçimlerini kullanarak mevsimlik yüzey akıĢları tahmin

etmiĢlerdir. ÇalıĢmada her üç yöntemle tahmin edilen yıllık yüzey akıĢtan olan sapma ve r2

değerleri hesaplanmıĢlardır.

Mammilapalli (1998), ABD‟ndeki 7 eyalette alanı 1030-5161 km2 arasında değiĢen

yedi havzada iklim verilerini değerlendirmek için dağınık parametreli bir havza modeli olan

SWAT‟ı yöntemini kullanarak havzalardaki yağmur ölçekleri dikkate alarak konumsal

değiĢkenliğin etkilerini belirlemek için dört farklı yöntem kullanmıĢtır. Havza akımlarının

modellenmesinde yağmur ölçeğinin seçiminde tüm havza için Thiessen poligon yönteminin

yağmur verilerinin temininde daha uygun olacağını tespit etmiĢtir.

Demirkıran (1999), Alanı 23.5 km2 olan Çankırı-ġabanözü-Mahmuthacılı Deresi

Havzasında 1987-1998 su yıllarında yürüttüğü araĢtırmanın 12 yıllık değerlendirmesinde;

ortalama yağıĢ 400.5 mm, ortalama akım 90,0 mm olarak bulmuĢtur, Havzanın 60 dakika

süreli birim hidrograf elamanlarını Qp =3928.5 L/s, tp=1.33 saat, tb=7.0saat ; Synder Metodu

Katsayılarını Ct=0,166, Cp= 0.242 ve Mockus Metodu katsayılarını K=0.414, H=3.792 olarak

tespit etmiĢtir.

Demiryürek ve ark.(1999), Alanı 10.2 km2 olan Konya-Çiftlilözü-Karabalçık Deresi

Havzasında 1979-1998 su yıllarında yürüttüğü araĢtırmanın 20 yıllık değerlendirmesinde;

ortalama yağıĢ 466.4 mm, ortalama akım 62.86 mm olarak bulmuĢlar, Havzanın 60 dakika

süreli birim hidrograf elamanlarını Qp =1291.8 L/s, tp=2.03 saat, tb=8.89 saat ; Synder

Metodu Katsayılarını Ct=0,670, Cp= 0.590 ve Mockus Metodu katsayılarını K=0.246,

H=1.524 olarak tespit etmiĢlerdir.

Aykanlı (2000), Balıkesir – Bigadiç Kocadere havzasında 1987-1997 yıllarını

kapsayan dönemde yıllık ortalama yağıĢı 536.0 mm, akımı 47.98 mm, havza ortalama birim

hidrograf elemanlarını ise qp= 1829.7 L/s, tp= 2.44 saat, tb= 9.75 saat olarak tespit etmiĢ,

Snyder metodu katsayılarını Ct= 0.889, Cp= 0.802, Mockus metodu katsayılarını ise K=0.293,

H= 1.072 olarak tespit etmiĢtir.

6

Demirkıran ve Denli (2000), Çankırı – ġabanözü – Mahmuthacılı Deresi Havzasının

1987-1998 yıllarını kapsayan sonuç raporunda yıllık ortalama yağıĢı 400.5 mm, akımı 90.0

mm, havza ortalama birim hidrograf elemanlarını ise; qp= 3785.5 L/s, tp= 1.38 saat, tb= 6.38

saat olarak tespit etmiĢ, Snyder metodu katsayılarını Ct= 0.188, Cp= 0.290, Mockus metodu

katsayılarını ise K=0.141, H= 3.792 olarak bulmuĢlardır.

Demiryürek ve ark. (2000), SeydiĢehir – Tarasçı Glabbera Deresi Havzasında

1985-1999 döneminde ortalama yıllık yağıĢı 959.4 mm, akımı 350.89 mm, havza ortalama

birim hidrograf elemanlarını ise; qp= 293.0 L/s, tp= 1.29 saat, tb= 4.64 saat olarak tespit

etmiĢler, Mockus metodu katsayılarını K=0.259, H= 1.505 olarak bulmuĢlardır.

KaraĢ (2000b), Alanı 4.25 km2 olan Bilecik – Pazaryeri Kurukavak Havzasında 1984-

1998 yıllarını kapsayan 15 yıllık dönemde ortalama yıllık yağıĢı 705.7 mm, akımı 137.35 mm,

havza ortalama birim hidrograf elemanlarını (BH15) ise; qp= 1656.2 L/s, tp= 0.82 saat, tb= 5.42

saat olarak tespit etmiĢ, Snyder metodu katsayılarını Ct= 0.199, Cp= 0.972, Mockus metodu

katsayılarını ise K=0.275, H= 1.018 olarak bulmuĢtur.

Kaya (2000), Adıyaman – Kahta Harabe Deresi Havzasında 1985-1999 yıllarında

yürüttüğü araĢtırmada havza yıllık ortalama yağıĢı 612.9 mm, akımı 184.09 mm olarak tespit

etmiĢ, havza ortalama birim hidrograf elemanlarını ise qp= 1669.0 L/s, tp= 1.90 saat, tb= 7.69

saat , Snyder metodu katsayılarını Ct= 0.640, Cp= 0.720, Mockus metodu katsayılarını ise

K=0.259, H= 1.283 olarak hesaplamıĢtır.

KuĢvuran ve Canbolat (2000), Ġçel – Tarsus – Topçu Deresi Havzasında 1985-1999

döneminde ortalama yıllık yağıĢı 688.1 mm, akımı 59.16 mm, havza ortalama birim hidrograf

elemanlarını ise qp= 434.8 L/s, tp= 1.00 saat, tb= 5.09 saat olarak tespit etmiĢler, Snyder

metodu katsayılarını Ct= 0.458, Cp= 0.558, Mockus metodu katsayılarını ise K=0.216,

H= 1.210 olarak hesaplamıĢlardır.

Oğuz ve Balçın (2000), Yozgat – Sorgun Ġkikara Havzasında 1990-1999 yıllarını

kapsayan 10 yıllık dönemde yıllık ortalama yağıĢı 434.4 mm, akımı 34.58 mm, havza

ortalama birim hidrograf elemanlarını ise qp= 1524.8 L/s, tp= 1.75 saat, tb= 6.66 saat olarak

tespit etmiĢler, Snyder metodu katsayılarını Ct= 0.949, Cp= 0.770, Mockus metodu

katsayılarını ise K=0.170, H= 3.750 olarak bulmuĢlardır.

Tekeli ve Babayiğit (2000), Ankara – Haymana – Çatalkaya Deresi Havzasında

1994-1999 yılları arasında yürüttükleri araĢtırmada yıllık ortalama yağıĢı 430.3 mm, akımı

43.81 mm, havza ortalama birim hidrograf elemanlarını ise qp= 2579.0 L/s, tp= 2.00 saat, tb=

7.67 saat olarak tespit etmiĢler, Snyder metodu katsayılarını Ct= 1.011, Cp= 0.880, Mockus

metodu katsayılarını ise K=0.216, H= 1.516 olarak bulmuĢlardır.

Aykanlı ve ark. (2001), Çanakkale-Bayramiç-Eğridere Havzası YağıĢ ve Akım

Karakteristikleri isimli 10 yıllık araĢtırmalarının 1991-2000 su yıllarını içeren 10 yıllık

çalıĢmaları sonucunda; 10.363 km2 büyüklüğündeki havzanın yıllık ortalama yağıĢını

7

676.8 mm olarak bulmuĢlardır. 1993-2000 döneminde ortalama 719.5 mm yağıĢa karĢın

104.68 mm akım elde edilmiĢtir. Havzaya ait 1.0 saatlik ortalama birim hidrograf elemanları;

qp= 1745.0 L/s, tp= 1.61 saat ve tb= 10.33 saat olarak bulunmuĢtur.

Bakanoğulları ve Baran (2002), Çatalca – Damlıca Deresi Havzasında 1980 – 2001

yıllarında yürüttükleri araĢtırmadan elde ettikleri sonuçlara göre; 8.26 km2 olan havzada, yıllık

ortalama yağıĢı 687.6 mm, ortalama akımı ise 54.3 mm olarak bulmuĢlardır. Havzanın 60

dakikalık ortalama birim hidrograf elemanlarını qp= 531.6 L/s, tp= 3.92 saat, tb= 15.38 saat

olarak tespit etmiĢlerdir.

Kaya ve Helaloğlu (2002), ġanlıurfa – Kızlar Deresi Havzası YağıĢ ve Akım

Karakteristikleri isimli 20 yıllık (1982-2001) araĢtırmalarının sonucunda; 26.250km2

büyüklüğündeki havzanın yıllık yağıĢ ortalamasını 428.1 mm, akımı 18.85 mm, havza

ortalama birim hidrograf elemanlarını ise; qp= 4338.0 L/s, tp= 1.63 saat ve tb=9.47 saat olarak

tesbit etmiĢler, Snyder metodu katsayılarını Ct= 0.33 Cp= 0.75, Mockus metodu katsayılarını

ise K= 0.242, H= 1.338, olarak hesaplamıĢlardır.

Madenoğlu (2002), Samsun – Minöz Deresi Havzasında yürüttüğü araĢtırmanın 5

yıllık (1994-1998) sonuçlarına göre; 8.687 km2 olan havzanın yıllık ortalama yağıĢını 428.1

mm, ortalama akımını ise 18.85 mm olarak bulmuĢtur. Havza ortalama birim hidrograf

elemanlarını qp= 1038.32 L/s, tp= 3.85 saat ve tb=11.38 saat olarak belirlemiĢtir.

Oğuz ve Balçın (2002), Tokat – Zile – Akdoğan Deresi Havzasında yürüttükleri

araĢtırmanın 15 yıllık (1987-2002) sonuçlarına göre; 7.376 km2 olan havzanın yıllık ortalama

yağıĢını 552.9 mm, yıllık ortalama akımını ise 35.92 mm olarak bulmuĢlardır. Havzanın 60

dakika süreli ortalama birim hidrograf elemanlarını qp=1565 L/s, tb= 15.38 saat, tp= 3.92 saat

olduğunu belirtmiĢlerdir.

Tekeli ve Babayiğit (2002) Ankara – Yenimahalle – Güvenç Havzasında 1984-2001

dönemi için yıllık yağıĢ ortalamasını 497.9 mm olarak belirlemiĢler, 1987-2001döneminde ise

ortalama 496.4 mm‟lik yağıĢa karĢın 119.32 mm akımın oluĢtuğunu tespit etmiĢlerdir. Havza

ortalama birim hidrograf elemanları qp= 4362.1 L/s, tp= 0.855 saat ve tb=2.758 saat, Mockus

metodu katsayıları K= 0.225, H= 2.150, Snyder metodu katsayıları ise Ct= 0.432 Cp= 0.525

olarak tespit edilmiĢtir.

Bakır ve ark. (2003), Erzurum – Ilıca – SinirbaĢı Deresi Havzasında 1997-2002

dönemi için yıllık yağıĢ ortalamasını 322.4 mm, 1998-2002 dönemimde ise, ortalama 325.0

mm yağıĢa karĢılık 101.3 mm ortalama akım tespit etmiĢlerdir. DSĠ, Snyder ve Mockus

sentetik birim hidrograf yöntemlerine göre pik debiler ve pike erme sürelerini sırasıyla

0.384 m3/s-0.77 saat, 0.302 m

3/s-1.18 saat, 0.396 m

3/s-0.77 saat olarak saptamıĢlardır.

Oğuz ve Balçın (2003), Tokat – Uğrak Havzası YağıĢ ve Akım Karakteristikleri isimli

26 yıllık (1977-2002) araĢtırmalarının sonucunda; 7.0 km2 büyüklüğündeki havzanın yıllık

yağıĢ ortalaması 485.5 mm, akım değerlerinin alınmaya baĢlandığı 1978-2002 su yıllarını

8

kapsayan 25 yıllık dönemde yıllık ortalama yağıĢı 483.6 mm, ortalama akımı 55.64 mm

olarak belirlemiĢler, BH15 hidrografının pik debisinin qp=4022.0 L/s, taban süresinin

tb= 2.50 saat, pike erme süresinin tp= 0.43 saat olduğunu belirtmiĢlerdir.

Acar ve Aykanlı (2004), Balıkesir – Bigadiç Kocadere Havzasında 1987-2003

dönemi için 17 yıllık yağıĢ ortalamasını 586.0 mm olarak belirlemiĢler, 15 yıllık yağıĢ- akım

değerlendirilmesinde 567.1 mm yağıĢa karĢın 57.12 mm ortalama akım tespit etmiĢlerdir.

DSĠ, Snyder ve Mockus sentetik birim hidrograf yöntemlerine göre pik debiler ve pike erme

sürelerini sırasıyla 1478 m3/s- 1.58 saat, 1665.4 m

3/s-2.44 saat, 2313.5 m

3/s-1.60 saat

olarak saptamıĢlardır.

Acar ve Aykanlı (2004), Çanakkale-Çan Yalama Deresi Havzasında 1998-2003

dönemi için 5 yıllık yağıĢ ortalaması 787.2 mm, akım ise 244.5 mm olarak tespit

etmiĢlerdir. , DSĠ sentetik metot ile 2 saatlik BH elemanları qp= 0.920 m3/s/mm, tb= 6.79

saat, pike erme süresinin tp= 1.36 saat olduğunu belirtmiĢlerdir.

KaraĢ (2004), Bilecik –Pazaryeri –Kurukavak Deresi Havzasında 20 yıllık yağıĢ

ortalamasını 721,5 mm akımı ise 122,17 mm olarak tespit etmiĢtir. DSĠ, Syner ve Mockus

sentetik birim hidrograf yöntemlerine göre pik debiler ve pike erme sürelerini sırasıyla qp=

1656,21 L/s, tb= 5,42 saat, pike erme süresinin tp= 0,82 saat , Ct= 0,199 ve Cp=0,972,

K=0,275, H=1,018 olduğunu saptamıĢtır.

Bakanoğulları ve Baran (2006), Kıklareli – Vize Deresi Havzasında 1985-2004

yıllarında yıllık ortalama yağıĢı 546.6 mm, akımı 6.77 mm, havza ortalama birim hidrograf

elemanlarını ise qp= 354.6 L/s, tp= 1.63 saat, tb= 14.43 saat olarak tesbit etmiĢler, Snyder

metodu katsayılarını Ct= 0.311, Cp= 0.293, Mockus metodu katsayılarını ise K=0.119, H=

3.95 olarak hesaplamıĢlardır.

Bakanoğulları ve Baran (2006), Edirne –Merkez Kumdere Havzasında 1985-2004

yıllarında yıllık ortalama yağıĢı 568.8 mm, akımı 16.9 mm, havza ortalama birim hidrograf

elemanlarını ise qp= 590.6 L/s, tp= 1.6 saat, tb= 9.1 saat olarak tesbit etmiĢler, Snyder

metodu katsayılarını Ct= 0.357, Cp= 0.471, Mockus metodu katsayılarını ise K=0.174, H=

2.64 olarak hesaplamıĢlardır.

Ġstanbulluoğlu ve ark. (2006) Damlıca deresi havzasındaki 10 yıllık ölçülmüĢ yağıĢ

ve akım verilerini önceki yağıĢ Ģartına göre SCS_CN yöntemi ile hesaplanan akım değerleri

ile karĢılaĢtırmıĢlardır. Önceki yağıĢ indeksinin yağıĢ-akım iliĢkisine etkisini incelemiĢlerdir.

Bu Ģekilde yapılan hesaplama ile ile bulunan akım değerlerinin ile ölçülmüĢ akım

değerlerinden daha büyük değrler verdiğini belirtmiĢlerdir.

Bakanoğulları (2008), Proje süresince, YağıĢla ilgili çalıĢmalarda yağıĢın zamansal

ve alansal dağılımı, havza ortalama değerleri, frekans analizleri, dağlım, tekerrür süreleri ve

kuraklık analizlerini hesaplamıĢtır. Akım çalıĢmalarında ise ortalama akım değerleri, bireysel

sağanak hidrografları ve bunlardan havza ortalama birim hidrografını hesaplamıĢ, ayrıca bu

9

birim hidrograf, değiĢik sentetik metotlarla bulunan birim hidrograflarla karĢılaĢtırmıĢtır. 25

yıllık dönemde ortalama yıllık yağıĢ miktarı 714.7 mm, ortalama yıllık akım miktarı 52.6mm,

Ortalama Birim Hidrografın Qp:520.1 L/s, tp:15.56 saat, tb:4.26 saat olarak hesaplanmıĢtır.

3. MATERYAL

3.1 Materyal

AraĢtırmanın uygulandığı Vize deresi Havzası temsili bir su toplama havzasıdır.

3.1.1 AraĢtırma havzası hakkında genel bilgi

AraĢtırma havzası, Kırklareli ili Vize ilçesinin 11 km güneyinde Topçu köyü sınırları

içerisindedir. Havza alanı 4.64 km2 dir.

Havzanın 1/25000`lik topoğrafik haritası incelendiğinde, su yolları

mertebelendirilmesinde Vize deresi 5.dereceden bir kol olarak Meriç nehrine dökülmektedir.

Havza çıkıĢı, 410 30

' 53

'' Kuzey enlem, 27

0 41

' 20

'' Doğu boylamlarında olup, denizden

yüksekliği 185 m`dir.

3.1.2 Ġklim özellikleri

Havzaya en yakın meteoroloji istasyonu olan Lüleburgaz ili meteorolojik

değerleri,Çizelge-1`de verilmiĢtir. Havzanın genel iklim özelliği, kıĢlar soğuk ve yağıĢlı, yazlar

sıcak ve kurak geçmektedir.

3.1.3 Havzanın jeomorfolojik ve drenaj karakteristikleri

-Havza Alanı (A) 4.64 km2

-Havza çevre uzunluğu (P) 10.55 km

-Havza uzunluğu ( LH ) 4.45 km -Havza geniĢliği ( WH ) 1.03 km -Havza max. ve min. yükseklikleri ( hmax.) 244 m. ( hmin ) 185 m -Havza röliyefi ve nisbi röliyef ( r ) 59 ( rn ) % 0.56 -Havza yöneyi Kuzeydoğu-Güneybatı -Havzanın ortalama yükseltisi ( hor ) 215 m. -Havza median yüksekliği ( hm ) 212 m -Havza ortalam eğimi ( SH ) % 3.0 -Havza Ģekil indisleri Ana su yoluna bağlı indis ( S1) 4.32 Havza uzunluğuna bağlı indis ( S2 ) 4.36 Dairesellik oranı ( S3 ) 0.52 SıkıĢıklık indisi Kc 1.37 -Havza dikdörtgen eĢdeğeri La

Lb 4.14 km 1.12 km

-Havza dikdörtgen eĢdeğerine göre eğim indisi

Ip

% 3.66

10

ġekil 3.1. Vize Deresi Havzası Topoğrafik Haritası

Çizelge 3.1. Vize Deresi Havzasındaki Ġstasyonların Thiessen Poligon Alanları

Ġstasyon R1 R2 R3 Toplam

Thiessen Poligon alanı, km2

1,21 1,91 1,52 4,64

Thiessen Poligon alanının toplam alana oranı,% 26,0 41,0 33,0 100

11

Çizelge 3.2 Lüleburgaz Meteoroloji Ġstasyonu Ġklim Verileri (1931-1980)

METEOROLOJĠK

ELEMANLAR

Rasat

Süre

si

AYLAR

YILLIK I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

YA

ĞIġ

-

mm

Toplam 73.0 55.4 51.3 42.6 45.6 46.9 24.1 16.1 27.0 54.0 77.5 71.9 585.5

Günlük En yüksek 48.1 47.8 81.6 46.3 52.5 78.6 86.9 68.3 84.3 94.3 111.0 84.0 111.0

En yük. Kar kalınlığı 33 30 20 . . . . . . . . 50 50

Kar örtülü gün sayısı 4.5 2.6 1.0 . . . . . . . . 1.8 9.9

Sıc

aklık

OC

Ortalama 2.9 4.0 6.2 11.4 16.6 20.7 22.6 22.3 18.5 13.7 9.5 5.3 12.8

En yüksek 20.4 22.3 27.0 31.0 36.9 38.5 38.7 42.8 38.0 35.0 26.2 21.2 42.8

En düĢük -24.2 -20.4 -12.2 -4.7 0.5 -12.3 6.6 6.4 -0.8 -3.6 -11.2 -20.5 -24.2

Nis

bi N

em

%

Ortalama 83 82 76 70 68 64 57 59 65 73 80 83 71

En düĢük 17 10 10 8 15 11 12 2 6 7 11 21 2

Rüzg

ar

m/s

Ortalama 2.2 2.3 2.4 2.2 1.6 1.5 1.6 1.6 1.5 1.6 1.7 1.8 1.8

Maksimum 20.1 18.4 25 19.2 15.4 13.4 27.8 14 16.2 17.4 16.8 15.4 27.8

En hızlı yön SW N SW SW SW SW NW NE NE SW NE SW NW

Erken Don Eylül

Geç Don Nisan

12

ġekil 3.2 Havza Hipsometrik Eğrisi

Havza dikdörtgen eĢdeğerine göre yükselti alanları ġekil 3.3`te verilmiĢtir.

0 1 2 3 4

La=4.14 km

Lb

=1

.12

km

18

5

19

0 20

0

21

0

24

0

24

422

0

23

0

ġekil 3.3 Havza Dikdörtgen EĢdeğerine Göre Eğim Dilimleri

-Hidrolojik toprak örtü no.`su CN 70.6 -Ana suyolu uzunluğu (Ls) 4.50 km -Toplam suyolları uzunluğu (Lu ) 10.25 km -Havza ağırlık merkezinin ana suyolu üzerindeki izdüĢümünün havza çıkıĢına olan mesafesi

(Lc )

2.475 km

-Ana suyolu profil eğimi Ss % 1.3 -Ana suyolu harmonik eğimi S % 0.587

Ana suyolu profili ġekil 3.4`te verilmiĢtir.

-Akarsu Mertebelendirilmesi

Havza su yolları mertebelendirilmesinde harita ölçeği 1/25000 olup,mertebelere göre

drenaj ağının durumu Çizelge 3.2`de verilmiĢtir.

185

195

205

215

225

235

245

0 20 40 60 80 100

Eklenik alan % si

yüks

ekl

ik (

h)

hm=212.0 m

13

Çizelge 3.3 Mertebelerdeki Su Yolu Sayıları

Mertebe Su yolu sayısı Uzunluk

(u) (Nu) (km)

1 12 5.50

2 3 0.40

3 1 4.35

Toplam 16 10.25

175

185

195

205

215

225

235

245

0 1 2 3 4

Uzunluk - km

Yükseklik

- m

10 85 100

ġekil 3.4 Ana Suyolu Profili

-Dallanma oranı (Bifürkasyon oranı) (Rb) 4.5

-Drenaj yoğunluğu (1/25000`lik haritadan) (Dd) 1925 m/km2

-Su yolları frekansı(1/25000`lik haritadan) (Fr ) 3.03 suyolu/km2

3.1.4 Havzanın toprak, jeolojik ve hidrojeolojik özellikleri

Mülga TOPRAKSU genel müdürlüğünce yayınlanmıĢ Marmara Havzası toprakları adlı

rapordan alınan havzaya ait detaylı toprak etüdü aĢağıda izah edilmiĢtir.

Havzanın 27.4 ha‟ lık bölümündeki büyük toprak grubu kalkersiz kahverengi orman

toprağıdır. A, B, C profiline sahip olup, iyice geliĢmiĢ bir gövde arz ederler. Yarıya yakın

bölümü orman veya fundalıkla örtülü olan bu topraklarda orijinal A horizonu bulmak

mümkündür. Mineral kısmın üstünde birkaç santimetre kalınlıkta, tamamen yaprak ve

sapların meydana getirdiği, muhtelif derecelerde dekompoze olmuĢ 01 ve 02 horizonları

bariz olarak mevcuttur. A horizonunun kalınlığı ortalama 22 cm dir. Orta derecede teĢekkül

etmiĢ yapı mevcuttur. A horizonu asitle muamelede köpürmez. Bu horizonda kök dağılımı

çok fazladır.

Alt toprak olarak bilinen B horizonunun ortalama kalınlığı 40 cm dir. Bu horizonda

bünye kil birikmesi sebebiyle genellikle A horizonundan incedir. Siltli killi tın, killi tın, kumlu tın

ve tından ibaret ince ve orta bünyeler hakimdir.

14

B horizonunda karakteristik yapı blok olup, teĢekkül derecesi kuvvetlidir. Yalnız

horizonun alt kısımlarında yani C horizonuna geçit yerlerinde yapı teĢekkülü zayıflamaktadır.

B horizonunda CaCO3 bulunmadığından kalkersizdir.

C horizonu esas olarak üçüncü zaman tortul kütlesi ile gnays, mikĢist, bazalt, andezit

ve tüfler gibi metaformik ve volkan kayaların gevĢemiĢ ayrıĢmıĢ ürünleridir. Genellikle 75 cm

derinliktedir. Ana maddesi kalkerli kil taĢlarıdır.

19 hektarlık geri kalan kısımda büyük toprak grubu kalkersiz kahverengi orman

toprağıdır. Bu bölünüĢ özelliği, dik düze yakın derin, hiç veya çok az erozyonlu olup,

halihazırda nadassız kuru tarım arazisidir. Her çeĢit tarıma uygundur.

Havzaya ait arazi kullanım ve toprak haritası ġekil 3.5`de verilmiĢtir.

Havza jeolojik yapı pliosen devri karasal formasyonu hakim olup, yer yer miosen

devrine ait kil, kum ve çakıllara rastlanmaktadır. Istranca masifini güneyden takip eden

kalker kütlelerine dayanmaktadır.

Havzanın tamamı yarma tepe formasyonu (N2 – O1) oluĢturmaktadır. Ergene

grubunun en üst kısmında yer alır, yaĢı pliosendir. Ergene grubu genel olarak beyaz sarımsı

renkli çapraz katmanlaĢmalı kil ve çakıl mercekli gevĢek kumlardan oluĢur. Yarma tepe

formasyonunun altında aynı grup içinde yer alan ve nehir taracalarının oluĢturduğu üst

miosen yaĢlı sinanlı formasyonu vardır (Umut ve ark.,1994).

3.1.5 Havzanın Arazi Kullanma ve Bitki Örtüsü Durumu

Arazi sınıfı Bitki örtüsü Kapladığı alan km2 % Alan

II F (Fundalık) 2.74 58.63

I N (Hububat) 1.88 40.52

I N (hububat,sebze) 0.02 0.85

3.1.6 YağıĢ ve akım gözlem istasyonları

Havza içinde ve havzaya çok yakın olmak üzere 3 adet yağıĢ istasyonu, havza

çıkıĢında da akımı ölçmek üzere 1 adet akım ölçme savağı tesis edilmiĢtir.

Havza çıkıĢında 185 m` lik yükseklikte R-1 yağıĢ istasyonu ( 1 adet pluviometre ve elektronik

pluviograf ), havzanın batı sınırına yakın 222 m.` lik rakıma R-2 istasyonu ( 1 adet

pluviometre ) ve yine havza kuzey sınıra çok yakın olmak üzere 233 m.` lik rakıma ise R-3

yağıĢ istasyonu ( 1 adet pluviometre ve aylık diyagramlı pluviograf, sifon tipi ) yerleĢtirilerek

yağıĢların yersel ve zamansal dağılımı takip edilmektedir.

Akım gözlemleri için havza çıkıĢında, 185 m; lik kotunda 1/5 Ģevli üçgen savak inĢa

edilmiĢtir. Savak inĢaatının hemen yanına savağa bir kanalla bağlantısı olan Limnigraf

yerleĢtirilerek, savak yardımıyla dere yatağından geçen akımın zamansal dağılımı

ölçülmektedir.

15

ġekil 3.5 Vize Deresi Havzası Arazi Kullanım veToprak Haritası

16

4. METOT

4.1 AraĢtırma Konuları

4.1.1 Havza yağıĢ karakteristikleri araĢtırma konuları

-Havza Ortalama YağıĢı,

-YağıĢ miktarları ve ġiddetlerinin Yersel ve Zamansal Dağılımı, Derinlik-Alan-Süre

(DAS) ĠliĢkileri,

-YağıĢ Frekansı (yıllık yağıĢlar, maksimum yağıĢlar),

-Havza Kar Örtüsü Durumu.

4.1.2 Havza akım karakteristikleri araĢtırma konuları

-Hidrograf analizleri,

-Akımların Ayrılması (Hidrografların bileĢenlere ayrılması),

-Hidrografları Belirten Karakteristikler (Hidrograf elemanları),

-Akım Hacmi,

-Birim Hidrografların Çıkarılması,

-YağıĢ-Tutulma ve Yüzey AkıĢ ĠliĢkileri,

-Etkili YağıĢ Süresi,

-Ön YağıĢlar Ġndisi (API),

-DoymuĢluk Ġndisi ve YağıĢın Yüzey AkıĢ Sınırı,

-Ġnfiltrasyon,

-Havza Su Verimi ve TaĢkın Debilerinin Frekanslarının Tayini,

-AraĢtırma Sonuçlarının Rasat Yapılmayan Havzalara Aktarılması.

4.2 Gözlem ağı planlama metotları

Havza içerisinde imkanlar ölçüsünde 3 adet yağıĢ istasyonu kurulmuĢtur. Havza çıkıĢı

olan savağın bulunduğu kısım ki burası havzanın minimum kotundadır. 1 adet plüviograf ve 1

adet de plüviometre yerleĢtirilmiĢtir. R-2 istasyonunda, 1 adet plüviometre bulunmaktadır. R-

3 istasyonunda 1 adet plüvometre ve plüviograf bulunmaktadır. R-1 185.0 m, R-2 220.0 m ve

R-3 istasyonu da 240.0 m kotlarındadır.

Havzaya tesis edilen yağıĢ istasyonlarında ölçüm için plüviograf ve plüviometreler

kullanılmıĢtır. YağıĢların baĢlangıçları ve bitiĢleri rasatçılar tarafından kaydedilmiĢtir. YağıĢın

olmadığı günlerde alet belli seviyede yükseltilerek aynı diyagram kullanılmıĢtır. YağıĢlı olan

günlerde ise diyagram çıkarılmıĢtır. Plüviograf değerleri plüviometre değerlerine göre

düzeltilmiĢtir.

Havza çıkıĢında, 185 m kotunda 1/5 Ģevli üçgen savak inĢa edilmiĢtir. Savak

inĢaatının hemen yanına savağa bir kanalla bağlantısı olan limnigraf yerleĢtirilerek, savaktan

17

geçecek akımın zamansal dağılımı takip edilmiĢtir. Limnigraf kapasitesi 12/5 oranındadır.

Limnigraf 24 saatte bir değiĢtirilmektedir.

Savaktan geçen akım miktarı, savağın menba kısmından çıkarılmıĢ kesit alanına

bağlı anahtar eğrisi yardımıyla bulunmaktadır. ġekil-4.1`de havzaya ait anahtar eğrisi

görülmektedir.

1

10

100

0,1 1,0 10,0 100,0 1000,0 10000,0

Debi- L/s

Su

yü

kse

kliğ

i- c

m

LogY= 0.5333+0.36667LogX

ġekil 4.1 Vize Deresi Havzası Akım istasyonu Anahtar Eğrisi

4.3. Analiz ve değerlendirme metotları

YağıĢların saatlik, günlük, aylık, yıllık miktarları tabii ve standart zaman aralıklarına

göre zamansal dağılımları ve Ģiddetlilik durumları 222 No`lu YağıĢ Ana projesi`nde belirtilen

metotlara göre incelenmiĢtir (Soykan, Önal, 1986).

4.3.1 Havza ortalama yağıĢının bulunması

Ġstasyonlarda ölçülen yağıĢ değerleri nokta değerlerinden faydalanılarak alansal

ortalama yağıĢları aritmetik, Thiessen ve Ġsohyetal (eĢ yağıĢ eğrileri) metotlarıyla

hesaplanmıĢtır. Her üç metodun birden uygulanmasındaki amaç metotlar arasında farkların

bulunup bulunmadığını anlamaktır (Soykan, Önal, 1986).

AraĢtırma süresince havzaya ait ortalama yağıĢ değerleri her üç metotla bulunmuĢ

ancak Thiessen havzaya uygun metot olarak tercih edilmiĢtir. Bu metottan faydalanarak her

yağıĢın histogramı çıkarılmıĢtır.

18

Havzaya ait Thiessen poligonları ġekil 3.1`de gösterilmiĢ olup, yağıĢ istasyonlarında

Thiessen ağırlık katsayıları R-1 için % 26, R-2 için % 41, R-3 için % 33`tür.

Ġstasyonlarda yağıĢ miktarları, istasyonun Thiessen ağırlık katsayısı ile çarpılıp,

bulunan değerlerin toplamları suretiyle havza ortalama yağıĢları hesaplanmıĢtır.

4.3.2 YağıĢ miktar ve Ģiddetlerinin yersel ve zamansal dağılımını inceleme metotları

Yağmur Ģeklindeki yağıĢların zamansal dağılımları, miktarları ve Ģiddetleri plüviograf

ve plüviometrelerden alınan değerlere göre yapılmıĢtır Plüviograf değerleri plüviometre

değerleri ile düzeltilmiĢtir. Önemli yağıĢların plüviogram analizleri yapılarak zamansal

dökümleri tablolara geçirilmiĢ, Ģiddetleri hesaplanarak histogramları çizilmiĢ böylece yağıĢ

paternleri tesbit edilmiĢtir. ġiddetli yağıĢların minimum sınırları; h= 5t – (t/24)2

0.5 eĢitliği ile

(h= derinlik, mm) bulunmuĢ ve Çizelge 4.1‟de düzenlenmiĢtir. YağıĢ miktarları tablodaki

değerlere eĢit veya daha büyükse Ģiddetli yağıĢ olarak kabul edilmiĢ ve analizleri yapılmıĢtır.

Çizelge 4.1 YağıĢların Standart Zaman Aralıklarına Göre ġiddetlilik Durumları

Yağ. Süresi (dak.)

5 10 15 20 30 45 60 90 120 360 1440

Yağ. Derinliği (mm)

5.0 7.1 8.6 10.0 12.2 14.9 17.1 20.9 24.0 39.7 60.0

Doğal zaman aralıklarında ölçülen yağıĢ miktarlarının Ģiddetlerini; Ġ= d x 60/t

eĢitliğinden mm/h olarak hesaplanmıĢtır. Ayrıca araĢtırma süresince akım oluĢturan her

yağıĢ miktarı ne olursa olsun Ģiddetli yağıĢ olarak kabul edilmiĢ ve mutlaka incelenmiĢtir.

Havza yağıĢlarının standart zaman aralıklarında belirli bir alan üzerinde bıraktıkları

maksimum yağıĢ derinliklerinden faydalanarak havzanın 0.25, 0,50, 0,75, 1,0 saatlik

derinlik –alan – süre (DAS) eğrileri çıkartılmıĢtır. Havza alanı büyük olmadığı için, DAS

eğrilerinde kısa süre seçilmiĢtir. Bu çalıĢmalarda belli sürelerdeki yağıĢ miktarları için

isohyetal haritaları çıkarılarak Ģu yol takip edilir.

-Belli derinlikten fazla yağıĢ alan alanlar ölçülür,

-Gittikçe azalan ortalama yağıĢ derinlikleri ordinat ve onlara tekabül eden alanlar

apsis eksenine iĢlenir,

-Aynı süreye tekabül eden noktalardan zarf eğrisi çizilir.

AraĢtırma süresince elde edilen standart zaman dilimlerindeki maksimum yağıĢ

değerlerinden yararlanılarak havzada yer alan her iki istasyona ait Ģiddet- süre tekerrür

iliĢkileri incelenmiĢ, bu istasyonlara ait farklı zamanlardaki pluviograf katsayıları tesbit

edilmiĢtir.

19

4.3.3 YağıĢların kuraklık analiz metotları

Kuraklık indekslerinin hepsinin kullanılabileceği Ģartlar vardır. Bu nedenle, bütün

indeksler her Ģart altında iyi sonuçlar vermez. Bu amaçla özellikle kuraklığın belirlenmesinde

kullanılması kolay ve basit iki yöntem bu sonuç raporunda kullanılmıĢtır.

Standart yağıĢ indeksi

YağıĢ açığının, yer altı suyu, rezervler, toprak nemi, kar yığınları ve akımlar

üzerindeki etkisinin anlaĢılması standartlaĢtırılmıĢ yağıĢ indeksinin geliĢtirilmesine sebep

olmuĢtur. StandartlaĢtırılmıĢ YağıĢ Ġndeksi (SYĠ) çoklu zaman ölçekleri için yağıĢ açığının

nitelendirilmesi için tasarlanmıĢtır. Bu zaman ölçekleri farklı su kaynakları mevcudiyetindeki

kuraklığın etkisini yansıtabilir. Toprak nemi Ģartları göreceli olarak daha kısa ölçekte yağıĢ

aykırılıklarına cevap verirken, yeraltısuyu, akımlar ve su rezervleri uzun süreli yağıĢ

aykırılıklarını yansıtabilir. Bu sebeple Mckee ve ark. (1993), orijinal olarak SYĠ`ni 3,6,12,24 ve

48 aylık zaman ölçeklerinde hesaplamıĢtır. SYĠ, belirli bir zaman ölçeği için ortalamadan olan

yağıĢ farkları standart sapmaya bölünerek Ģöyle hesaplanabilir;

X =

M

i

Xi1

, 2 =

1

)( 2

1

M

XXM

i

i

, =2 , SYĠ =

iX

Burada X , ortalama, 2 , varyans, , standart sapma ve SYĠ, standartlaĢtırılmıĢ yağıĢ

indeksidir.

YağıĢ, 12 aydan daha kısa bir zaman ölçeğinde normal dağılıma uymaz. SYĠ`ni normal

dağılım haline getiren bir ayarlama yapılır. Bir zaman ölçeği ve yer için ortalama SYĠ`nin sıfır

ve standart sapmanın bir olması bir avantajdır, çünkü SYĠ normalize edilmiĢtir. Böylece daha

nemli ve daha kuru iklimler aynı yolla temsil edilebilirler. Ayrıca SYĠ kullanılarak nemli

periyotlar da kontrol edilebilir Kadıoğlu, 1997).

SYĠ ve SAĠ`nin sonucunda elde edilen kuraklık duyarlıklarını tanımlamak için Çizelge 4.1`de

verilen sistem sınıflaması kullanılmıĢtır.

Çizelge-4.1 SYĠ ve SAĠ Değerleri için Kuraklık Sınıflandırması

SYĠ ve SAĠ Değerleri Kuraklık Dereceleri

2.0 ve fazla AĢırı Islak

1.5 - 1.99 Çok Islak

1.0 - 1.49 Orta Islak

-0.99- 0.99 Normale Yakın

-1.00 -1.49 Orta Kurak

-1.50 -1.99 ġiddetli Kurak

-2.0 ve daha az AĢırı Kurak

20

Normal YağıĢın Yüzdesi

Normal YağıĢın Yüzdesi (NYY), bir yer için yağıĢın en basit ölçülerinden biridir. Tek

bir bölge ve mevsim için kullanıldığında normalin yüzdesi analizi oldukça etkindir. Ancak

kolaylıkla yanlıĢ anlaĢılabilir ve yer ile mevsime bağlı olan Ģartları farklı gösterebilir. Aktüel

yağıĢın, normal yağıĢa (ekseriyetle 30 yıllık ortalama önerilir) bölünmesiyle hesaplanır ve %

100 ile çarpılır. Hesaplama Ģöyledir.

X = 30

30

1

i

Xi

, NYY = X

Xi x 100

NYY indeksi çeĢitli zaman ölçekleri için hesaplanabilir. Genellikle bu zaman ölçekleri, belirli

bir mevsimi temsil eden belirli bir aydan bir grup aya, yıl veya su yılına göre sıralanabilir.

Belirli bir yer için normal yağıĢ % 100 kabul edilir.

4.3.4 Akım gözlemlerinin değerlendirilmesi

Akım değerlendirilmelerinde 224 numaralı”Havzalarda Akımların AraĢtırılması Ana

Projesi “ ek talimattan yararlanılmıĢtır.

Limnigraf diyagramlarından zamana karĢı inch olarak okunan su yükseklikleri

anahtar eğrisi yardımıyla q debilerine (L/s) çevrildikten sonra zamana karĢı debi değerleriyle

akım hidrografları çıkarılmıĢ ve analiz edilerek bileĢenlerine ayrılmıĢtır. Hidrografların

kısımlarına ayrılmasında Barnes (yarı logaritmik) metodu kullanılmıĢtır. (Usul ve ġorman

1981, Soykan ve Önal 1986).

Havzayı temsil eden çekilme eğrisini elde etmek için kaydırma metodu kullanılmıĢtır.

On beĢ yıl içerisinde seçilmiĢ akımlara ait çekilme eğrilerine alt uçlarından teğet çizilmiĢ ve

havza için karakteristik çekilme eğrisi çıkarılmıĢtır.

Birim hidrograf elde etmek için etkili yağıĢı havzada ve zaman içinde mümkün olduğu

kadar düzgün dağılımlı olan yağıĢlar seçilmiĢtir. Yüzey akım diğer kısımlarından ayrılarak

yüzey akım hacmi ve derinliği hesaplanmıĢtır. Yüzey akım ordinatları akım derinliğine

bölünüp, o etkili yağıĢ süresindeki birim hidrograf ordinatları bulunmuĢtur.

21

mm/h

tL

B x x D

Yüzey Akım

tp

tb

Taban Akım (Baz Akım)

ġekil 4.2 Doğal Hidrografın BileĢenleri

- Hidrograf analizleri

Limnigraf, akım olaylarının zamansal değiĢimini diyagram üzerinde göstermektedir.

Akarsu debisinin veya nehirdeki su seviyesinin zamana karĢı çizilen grafiğine "Hidrograf"

denir. Akım gözlemlerinin değerlendirilmesinde hidrograf analizleri önemli bir yer tutmaktadır.

Genel olarak simetrik olmayan bir çan eğrisi Ģeklinde doğal bir hidrografın çeĢitli bileĢenleri

ġekil 4.2`de gösterilmiĢtir.

Limnigraf diyagramlarından zamana karĢı inch olarak okunan su yükseklikleri anahtar

eğrisi yardımıyla q debilerine (L/s) çevrildikten sonra zamana karĢı debi değerleriyle akım

hidrografları çıkarılmıĢ ve analiz edilerek bileĢenlerine ayrılmıĢtır. Hidrografları kısımlarına

ayırırken de Barnes (yarı logaritmik) metodu kullanılmıĢtır (Usul, ġorman, 1981; Soykan,

Önal, 1986).

Hidrografın en önemli kısmı çekilme eğrisidir. Çekilme eğrisi büyük oranda yağıĢtan

bağımsız olduğu ve havzada depolanmıĢ olan suyun dere yatağındaki akıĢını

grafiklediğinden, havza için ortak bir çekilme eğrisi bulunabilmektedir.

Havzayı temsil eden çekilme eğrisini elde etmek için kaydırma metodu kullanılmıĢtır.

20 yıl içersinde seçilmiĢ akımlara ait çekilme eğrilerine ait uçlardan teğet çizilmiĢ ve havza

için karakteristik çekilme eğrisi çıkarılmıĢtır.

- Birim hidrograf

Bir havzanın birim hidrografı (BH), o havzaya belli bir sürede zamanda ve yerde

dağılımı düzgün olarak yağan ve 1mm su derinliği meydana getiren sağnağın yüzey akım

hidrografıdır. Belirtilen derinlik, süzülmeden sonra geride kalan su derinliğidir ve etkili yağıĢ

Zaman

Debi,L/s

A E

F

Ø

C

22

derinliği adını alır. Sherman`ın tariflediği birim hidrograf teorisinde beĢ kabul vardır. Bunlar;

1- Etkili yağıĢ, belirtilen zaman içerisinde düzgün olarak yağmıĢtır. Bu kabul için

nisbeten kısa süreli yağıĢlar ele alınmalıdır.

2- Etkili yağıĢ havzaya düzgün olarak dağılmıĢtır. Burada havzanın küçük olması

önemlidir.

3- Yüzey akım hidrografının taban süresi, belli süreli yağıĢlar için sabittir.

4- Aynı süreli sağnakların meydana getirdikleri akımlara ait hidrografların ordinatları,

sağnakların su derinlikleri ile doğru orantılıdır.

5- Bir havza için, belli süreli yağıĢın meydana getirdiği akımın birim hidrografı,

zamanda bağımsız olarak sabittir.

Bu peĢin kabuller dikkate alınarak birim hidrograf elde etmek için etkili yağıĢı havzada

ve zaman içinde mümkün olduğu kadar düzgün dağılımlı olan yağıĢlar seçilmiĢtir. Yüzey

akım diğer kısımlardan ayrılarak yüzey akım hacmi ve derinliği hesaplanmıĢtır. Yüzey akım

ordinatları akım derinliğine bölünüp, o etkili yağıĢ süresindeki birim hidrograf ordinatları

bulunmuĢtur.

4.3.5 YağıĢ-tutulma ve yüzey akıĢ iliĢkileri

- Etkili yağıĢ

Birim hidrograf süresinin bulunmasında gerekli olan yağıĢ süresi, yağıĢ histogramı

üzerinde yüzey akıĢ yüksekliği yerleĢtirilerek ve zaman eksenine paralel çizmek suretiyle

tayin edilmiĢtir. Zaman eksenine çizilen paralelin üstünde kalan yağıĢ etkili yağıĢ, bu yağıĢın

süresi de etkili yağıĢ süresi olarak alınmıĢ ve ġekil-4.3`de gösterilmiĢtir.

- Ġnfiltrasyon hızı

Havza ortalama infiltrasyon hızını tayin etmek için Ø indeks metodu kullanılmıĢtır. Bu

metotta, yağıĢ histogramına yağıĢtan meydana gelen yüzey akım miktarı yerleĢtirilerek

zaman eksenine çizilen paralelin altında kalan kısım infiltrasyon indeksi olarak alınmıĢtır.

I (mm/h)

I1 I3

I2

I4

y

t1 t2 t3 t4 t5

ġekil 4.3 Ø Ġndeksinin bulunması

I5

Ø

23

ġekil 4.3`te gösterildiği üzere histograma ait Ø indeksi bulmak için, miktarı bilinen "d"

ye eĢit olarak yazacağımız denklem Ģöyledir.

(I1 - y) t1 +(I2 - y) t2 +(I3 - y) t3 +... (I5 - y) t5 = d

Bu denklemde "y" yi, "d" yi verecek Ģekilde "Ø" çizgisini yukarı aĢağı olarak oynatınız.

- Ön YağıĢlar Ġndisi (API)

Yüzey akım üzerinde toprak rutubetinin etkisi, toprak rutubetinin bir ölçüsü olarak bu

metotla incelenmiĢtir.API değerinin hesaplanmasında;

API=P0 + P1K + P2K2 + P3K

3 + ...............+ PNK

N

Burada;

P0=Akımı meydana getiren yağıĢtan önceki 24 saatlik yağıĢ (mm)

P1,P2,P3,PN0 Akımı meydana getiren yağıĢtan önceki 24 saatten evvelki 1, 2, 3, nìnci

günlerde meydana gelen yağıĢlar (mm)

n=Hesaplama yapılan günler sayısı

K=Toprak tipine bağlı katsayı olup (0.85 - 0.98) arasında değer almaktadır.

- DoymuĢluk indisi (Yüzey akıĢ sınır eğrisi)

Yıl içindeki yağıĢları, yüzey akıĢ meydana getiren ve getirmeyen diye iki gruba

ayırarak zamana karĢı yağıĢ yükseklikleri iĢaretlendiğinde, akım oluĢturan yağıĢ ile

oluĢturmayan yağıĢlar arasında bir sınır eğrisi çizilebilir. Bu eğri yüzey akıĢ sınır eğrisidir.

4.3.6 YağıĢ ve akımların frekans analizleri

Havza yağıĢlarının frekans analizi için, havzaya ait 23 yıllık yağıĢ değerlerinden

faydalanılmıĢtır. Bu yağıĢların dağılımı için Kolmogorov-Simirnov testi kullanılmıĢtır. Bu

dağılımlardan hareketle, havza yağıĢlarına ait çeĢitli tekrarlama periyodundaki değerler tespit

edilmiĢtir.

Havza akımlarının frekans analizi için, havzaya ait 23 yıllık akım değerlerinden

faydalanılmıĢtır. Bu akımların dağılımı için Kolmogorov-Simirnov testi kullanılmıĢtır. Bu

dağılımlardan hareketle, havza akımlarına ait çeĢitli tekrarlama periyodundaki değerler tespit

edilmiĢtir.

4.4 Sonuçların gözlem yapılmayan havzalara aktarılması

Havzada uzun süreli çalıĢmalar sonucunda bulunan akım değerleri, hidrolojik yönden

benzer olan havzalara, boyutsuz birim hidrograf kullanılarak aĢağıdaki metotlarla

uygulanabilir.

24

Havzaya ait boyutsuz birim hidrograf, havzanın diğer özellikleri gibi, ayrı ayrı

yağıĢlardan oluĢsa bile sabite yakın, değiĢmeyen bir özelliğe sahiptir.

AraĢtırma havzası için uzun süreli çalıĢmalar sonunda bulunan ortalama birim

hidrografın yükselme zamanına Tp, pikine Qp denilerek, zaman değerleri Tp ye, debi değerleri

Qp ye bölünürse boyutsuz birim hidrograf değerleri bulunmuĢ olur. Bu Ģekilde boyutsuz hale

getirilen değerlerle havza boyutsuz birim hidrografı çizilir. Havzaya ait herhangi bir süreli

yağıĢtan meydana gelecek birim hidrograf, bu süreyi Qp ve Tp değerlerinin bilinmesi halinde

boyutsuz birim hidrografın apsis ve ordinatlarının bu değerlerle çarpımıyla elde edilir(Soykan,

1972).

4.4.1 Snyder metodu ile havza sentetik birim hidrograf elemanlarının tespiti

Bu metotta havza topoğrafik karakteristikleriyle, birim hidrografın pik debisi, pike

eriĢme zamanı ve hidrograf taban süresi uzunluğu arasında matematiksel iliĢki kurulmuĢtur

(Butler, 1957).

Bu metotta kullanılan formüller aĢağıda verilmiĢtir (Chow, 1964; Soykan, 1972; Usul,

1981).

1) tp=0.75 Ct (L. Lc)0.3

2) tr=tp/5.5

3) qp=275Cp/ tp

4) tpR=tp+0.25(tR-tr)

5) qpR=275Cp/ tpR

6) qpR=qp(tp/tpR)

Burada;

tp=Pike eriĢme süresi (h) Metot`da etkili yağıĢ ile hidrografın baĢlama zamanı aynı

olduğu için bu parametre etkili yağıĢın baĢlangıcı ile hidrografın piki arasındaki süre olarak

tanımlanmıĢtır.

tr=Standart etkili yağıĢ süresi (h)

tR=Etkili YağıĢ süresi (h)

tpR=Etkili YağıĢ süresinin ortasından pike kadar olan süre (h)

QpR=Birim hidrografın birim alanına düĢen pik debisi

L=Ana su yolu uzunluğu (km)

Lc=Havza ağırlık merkezinin ana su yolundaki izdüĢümünden havza çıkıĢına olan

uzaklık (km)

Ct,Cp=Havza ve birim hidrograf karakteristiklerine bağlı katsayılar

25

AraĢtırma havzasının Ct, ve Cp.katsayılarının tespitinde havza birim hidrografları

kullanılır. Hesaplamada önce 2 no`lu denklemden standart etkili yağıĢ süresi bulunur.

Bulunan standart etkili yağıĢ süresi (tr), etkili yağıĢ süresine (tR) eĢitse qpR=qp olacağından Cp

ve Ct katsayıları 1 ve 3 no`lu denklemlere, eĢit olmaması durumunda 4 no`lu denklemle

bulunacak düzeltilmiĢ t değerleri ile 1 ve 5 no`lu denklemlerin kullanılmasıyla hesaplanır

(Chow, 1964).

AraĢtırma havzası için bulunan bu katsayılar benzer havzaların birim hidrograflarının

çıkarılmasında kullanılır(Özer, 1990; Yılmaz, 1991).

4.4.2 Mockus metodu ile sentetik birim hidrografın elde edilmesi

Su toplanma zamanı (Tc) 30 saate kadar olan havzalarda uygulanabildiği belirtilen

Mockusùn üçgen birim hidrograf metoduyla birim hidrografının elde edilmesi için K ve H

katsayıları araĢtırma havzası birim hidrografları kullanılarak aĢağıdaki formüllerle

hesaplanmıĢtır (Soykan, 1972; Özer, 1990; Yılmaz, 1991).

1- Q=K.A.ha/Tp de ha= 1 mm alındığından K=(Qp.Tp)/A

2- H=(2x0.278-K)/ K

3- Tr=H.Tp

4- Tb=Tp+Tr

Burada;

Qp=Birim hidrograf pik debisi (m3/s/mm) veya (L/s/mm)

Tp=Birim hidrografın pike gelme süresi (h)

Tr=Birim hidrografın çekilme süresi (h)

Tb=Birim hidrografın taban süresi (h)

K ve H havza özelliklerine bağlı katsayılardır.

AraĢtırma havzası birim hidrograflarından bulunan K ve H sabit değerleri rasadı

olmayan hidrolojik bakımdan benzer havzaya uygulanırken Birim Sağnak Süresi (AD) nin ne

olması gerektiğinin belirlenmesinde suyun toplanma zamanı (Tc) dikkate alınmaktadır. Su

toplanma zamanı (Tc) 15-30 saat ise AD= 3 saat, su toplanma zamanı (Tc) 10-15 saat ise

AD=2 saat, su toplanma zamanı (Tc) 6 saat ise AD=1 saat ve su toplanma zamanı (Tc) 3

saatten az ise AD=0.5 saattir.

Ancak bazı hallerde Tc`nin gerçek değeri birim sağanak süre (AD) olarak ta

alınmaktadır. Havzanın birim sağanak süresine uygun pike erme süresi aĢağıdaki formülle

hesaplanmaktadır (Özer, 1990).

Tp= cT +0.6Tc

26

4.4.3 DSĠ sentetik metodu ile birim hidrografının elde edilmesi

DSĠ sentetik metoduyla elemanları (Qp, Tp, Tb) hesaplanan birim hidrograf 2 saat süreli

birim hidrograf olmaktadır ve aĢağıdaki eĢitliklerle elemanları bulunmaktadır.

1) Qp = A.qp.10-3

2) qp = 414/ A 0.225

x( (L.Lc) / (S)

0.5)0.16

3) V = A. ha.10

3

4)Tb = 3.65. V/Qp

5)Tp = Tb/5

Burada

A : Havza alanı (km2)

L : Anasuyolu uzunluğu (km)

Lc : Havza ağırlık merkezinin, anasuyolundaki izdüĢüm noktasından havza çıkıĢına kadar

olan uzaklık (km)

S : Anasuyolu harmonik eğimi

Qp : Birim hidrograf piki (m3/s/mm)

qp : Birim hidrografın birim alana düĢen pik debisi (L/s/km2)

ha : 1.0 mm

V . AkıĢ hacmi (m3)

Tb : Taban süresi (saniye)

Tp : Pik‟e eriĢme süresi (birimi Tb‟ye bağlı)

27

5. BULGULAR VE TARTIġMA

5.1 Bulgular

5.1.1 Aylık yağıĢ, akım dağılımı ve yıllık ortalamaları

AraĢtırmanın bu döneminde, 23 yıllık yağıĢlar değerlendirilerek, aylık toplam,

ortalama ve maksimum miktarları bulunmuĢ ve Çizelge-5.1`de iĢlenmiĢtir.

Aylık ortalama yağıĢ değerleri, aritmetik ve thiessen metotlarıyla bulunmuĢtur. Ġki ayrı

metotla bulunan değerler arasında fazla bir fark görülmemiĢtir. Ancak tüm değerlendirmeler,

havzanın fiziksel özellikleri ile, istasyonların konumları dikkate alınarak thiessen metoduna

göre yapılmıĢtır.

Çizelge 5.1 incelendiğinde, havzaya ait 23 yıllık ortalama değer 544.2 mm, en yüksek

yıllık yağıĢ ortalaması 848,7 mm olarak 1998 yılında, en düĢük ortalama yağıĢ ise 1994

yılında 119,5 mm olarak tespit edilmiĢtir.

Çizelge 5.2 incelendiğinde, akım değerlerinin incelendiği 1985-2007 yılları arasındaki

23 yıllık dönemde, ortalama yıllık toplam yağıĢın 544.2 mm, ortalama yıllık toplam akımın ise

6.04 mm olduğu görülür. Bu toplam akımın 3.52 mm`si yüzey akıĢ, 0.76 mm`si yüzey altı

akım ve 1.75 mm `si de ana akımdır. Ortalama yüzey akıĢ katsayısı % 0.53 `dur. En yüksek

yağıĢ alan ay 91.1 mm ile Kasım, en az yağıĢ alan ay ise 14.1 mm ile Ağustos ayı olmuĢtur.

En yüksek yüzey akıĢ katsayısı % 2.36 ile ġubat, en düĢük yüzey akıĢ katsayısı ise 0,09 ile

Mayıs ayı, araĢtırma süresince Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarında hiç akım

gözlenmemiĢtir.

R-1, R-2 ve R-3 istasyonları arasında fazla kot farkı bulunmamaktadır. Ġstasyonlar

arasında aylık ve yıllık toplam yağıĢlar bakımından büyük farklar yoktur.

Havzaya ait 23 yıl içindeki aylık ortalama yağıĢlar, ġekil-5.1`de verilmiĢtir. ġekil 5.1

incelendiğinde, yıl içinde yağıĢın aylara göre dağılımı, Kasım ayında en yüksek, Ağustos

ayında ise en düĢük değer olarak gözlenmiĢtir. Aylık yağıĢlar ekim ayında baĢlamak üzere

kasım ayında pike ulaĢmıĢ ve daha sonra genelde düĢüĢ göstererek Nisan ayında tekrar

yükselerek Mayıs ayında tekrar düĢüĢ göstermiĢ, iniĢli çıkıĢlı bir trend göstermiĢtir.

AraĢtırmanın bu döneminde, her yıla ait ortalama yağıĢ değerleri ġekil-5.2`de gösterilmiĢtir.

AraĢtırma süresince en yağıĢlı yıl 848.7 mm ile 1998 su yılı, en az yağıĢlı yıl ise 119.5 mm ile

1994 su yılı olmuĢtur.

Havzanın ortalama yağıĢ ve akımları ġekil 5.3‟te, havzanın eklenik yağıĢ ve akımları

ġekil 5.4‟te, Havzanın yıllık yağıĢ ve akımları ise ġekil 5.5‟te verilmiĢtir. Havzadaki günlük

ortalama debilerle çizilen yıllık akım hidrografları Ek „ler kısmında verilmiĢtir.

AraĢtırmanın akımla ilgili değerlendirilmelerinde 23 yıllık bu dönemde tespit edilen,

akımların toplamları, yüzey akım, yüzeyaltı akım ve yüzey akıĢ katsayıları ile aylık yağıĢ

miktarları Çizelge-5.2`de verilmiĢtir.

28

1985-2007 su yılı periyodunda 1998 su yılı 848.7mm ile en yağıĢlı yıl olurken, 1994

su yılı 119,5 mm yağıĢ ile en az yağıĢlı yıl olmuĢtur. Havzada en fazla akım 789,3 mm

yağıĢa karĢılık 37,26 mm ile 1999 su yılında, en az akım da 426,2 mm‟lik yağıĢa karĢılık 0,05

mm ile 1991 su yılında kaydedilmiĢtir. 1990, 1992,1992,2001 ve 2007 su yıllarında herhangi

bir akım olayı meydana gelmemiĢtir.

23 yıllık ortalamada en yağıĢlı ay 91,1 mm ile Kasım ayı olurken, en kurak ay 14,1

mm ile Ağustos ayı ; en çok akım 2,70 mm ile ġubat ayında kaydedilirken, en az akım 0,06

mm ile Mayıs ayında kaydedilmiĢtir. Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarında akım meydana

gelmemiĢtir. Akım katsayısı % 0,53 olarak hesaplanmıĢtır.

1985 su yılında 553,7 mm‟lik yağıĢ‟a karĢılık 0,66 mm akım kaydedilmiĢtir. Yıllık

akım katsayısı % 0,10 ‟dur. Ocak ve ġubat aylarında akım gözlenmiĢtir. Yıllık pik 18,90 L/s ,

anlık maksimum debi ise 83,08 L/s olarak tespit edilmiĢtir.

1986 su yılında 798,9 mm‟lik yağıĢ‟a karĢılık 21.11 mm akım kaydedilmiĢtir. Yıllık

akım katsayısı % 0,19 ‟dur. Ocak,ġubat ve Mart aylarında akım gözlenmiĢtir. Su yılının

günlük ortalama maksimum debi 215.56 L/s, anlık maksimum debi ise 446,30 L/s olarak

ölçülmüĢtür.

1987 su yılında 678,0mm‟lik yağıĢ‟a karĢılık 0,80 mm akım kaydedilmiĢtir. Yıllık akım

katsayısı %0,12‟ dir . Nisan ayında akım meydana gelmiĢtir. Su yılında günlük ortalama

maksimum debi 25,56 L/s, anlık maksimum debi ise 120,41 L/s olarak ölçülmüĢtür.

1988 su yılında 610,9 mm‟lik yağıĢ‟ a karĢılık 0,12mm akım kaydedilmiĢtir. Yıllık

akım katsayısı % 0,02 ‟dir. Aralık ayında akım gözlenmiĢtir. Su yılının günlük ortalama


1989 su yılında 684,4 mm yağıĢ‟ a karĢılık 0,62 mm akım kaydedilmiĢtir. Yıllık akım

katsayısı % 0,07‟dir. Aralık ayında akım görülmüĢtür. Su yılında günlük ortalama maksimum

debi 16,65 L/s, anlık maksimum debi ise 76,13 L/s olarak ölçülmüĢtür.

1990 su yılında 555,4 mm yağıĢ‟ a karĢın herhangi bir akım olayı meydana

gelmemiĢtir.

1991 su yılında 426,2 mm yağıĢ‟ a karĢın 0,05 mm akım kaydedilmiĢtir. Yıllık akım

katsayısı % 0,01,‟tir. Aralık ayında akım meydana gelmiĢtir. Su yılında günlük ortalama


1992 su yılında 343,9 mm‟lik yağıĢ‟ a karĢın herhangi bir akım olayı meydana

gelmemiĢtir.

1993 su yılında 266,5 mm‟lik yağıĢa karĢın , 1,12 mm akım kaydedilmiĢtir. Yıllık akım

katsayısı %0,34 ‟ tür. Mayıs ayında akım meydana gelmiĢtir. Günlük ortalama maksimum

debi 220,40 L/s, su yılının anlık en yüksek debi ise 211,80 L/s olarak ölçülmüĢtür.

1994 su yılı araĢtırma periyodunda en az yağıĢ görülen su yılıdır. Bu su yılında

119,4 mm‟lik yağıĢa karĢılık herhangi bir akım olayı meydana gelmemiĢtir.

29

1995 su yılında 538.7mm‟lik yağıĢa karĢılık 2,63 mm akım olmuĢtur. Havzanın yıllık

akım katsayısı % 0,15‟tir. Su yılında Ocak ayında akım kaydedilmiĢtir. Havza ortalama

günlük en yüksek debi 114,0 L/s, su yılının anlık mak. debi ise 321,28 L/s olarak ölçülmüĢtür

1996 su yılında 412,9 mm yağıĢa karĢılık 3,78 mm akım olmuĢtur. Havzanın yıllık

akım katsayısı % 0,58 ‟ dir. Su yılında Aralık ve Mart aylarında akım kaydedilmiĢtir. Ortalama

günlük en yüksek debi 130,4 L/s‟, anlık mak. debi ise 459,0 L/s olarak ölçülmüĢtür


akım katsayısı % 0,36‟dır. Su yılında Aralık ve Mart aylarında akım kaydedilmiĢtir. Havza

ortalama günlük en yüksek debi 159,16 L/s, su yılının anlık mak. debi ise 719,67 L/s olarak

ölçülmüĢtür.

1998 su yılında 848,7 mm yağıĢa karĢılık 27,96 mm akım olmuĢtur. Bu yağıĢ

araĢtırma periyodunda kaydedilen en yüksek değerdir. Havzanın yıllık akım katsayısı %

2,07‟dir. Su yılında Ekim, Kasım, Aralık, Ocak, ġubat,Mart ve Haziran aylarında akım

kaydedilmiĢtir. Havza ortalama günlük en yüksek debi 715,08 L/s, anlık mak. debi ise

6365,22 L/s olarak ölçülmüĢtür. 6365,22 L/s AraĢtırma periyodunda kaydedilen günlük en

yüksek anlık maksimum değerdir.

1999 su yılında 789,3 mm yağıĢa karĢılık 37,26 mm akım olmuĢtur. Bu akım

araĢtırma periyodunda kaydedilen en yüksek değerdir. Havzanın yıllık akım katsayısı %

3,59‟dur. Su yılında Ekim, Kasım, Aralık, Ocak, ġubat, Mart ve Nisan aylarında akım

kaydedilmiĢtir. Havza ortalama günlük en yüksek debi 305,85 L/s, anlık mak. debi ise

834,97 L/s olarak ölçülmüĢtür.

2000 su yılı araĢtırma periyodunda en az yağıĢ ve akım görülen su yılıdır. Bu su

yılında 624,3 mm yağıĢa karĢılık 10,71 mm akım olmuĢtur. Su yılında Kasım,ġubat ve Mart

aylarında akım kaydedilmiĢtir. Havza günlük ortalama en yüksek debi 384,3 L/s olarak

ölçülürken; su yılının anlık en yüksek debi ise 1363,4 L/s olmuĢtur.

2001 su yılında 503,6 mm yağıĢa karĢılık herhangi bir akım olayı meydana

gelmemiĢtir.


akım katsayısı % 0,8 ‟dir. Su yılında ġubat ve Mart aylarında akım kaydedilmiĢtir. Havza

günlük ortalama en yüksek debi 384,3 L/s olarak ölçülürken; su yılının anlık en yüksek debi i

ise 1363.40 L/s olmuĢtur.


akım katsayısı % 2,90‟dır. Su yılında Kasım, Ocak, ġubat ve Nisan aylarında akım

kaydedilmiĢtir. Havza günlük ortalama en yüksek debi 595,10 L/s olarak ölçülürken; su yılının

anlık en yüksek debi ise 3255,96 L/s olmuĢtur.

2004 su yılında 557,7 mm yağıĢa karĢılık 2,09mm akım olmuĢtur. Havzanın yıllık

akım katsayısı % 0,29‟dur. Su yılında Haziran ayında akım kaydedilmiĢtir. Havza günlük

30

ortalama en yüksek debi 199,481 L/s olarak ölçülürken; su yılının anlık en yüksek debi ise

1363,40 L/s olmuĢtur.

2005 su yılında 450.4 mm yağıĢa karĢılık 0.39 mm akım olmuĢtur. Havzanın yıllık

Yıllık yüzey akıĢ katsayısı % 0,04 ‟dur. akıĢın tamamı ġubat ayında ölçülmüĢtür. Akımların

meydana geldiği süre içindeki ortalama debi 19,83 anlık maksimum debi ise 106,33 L/s,

olarak saptanmıĢtır.

2006 su yılında yağıĢlı günlerde 3 adet bireysel akım olayı meydana gelmiĢtir. Yıllık

677.7 mm‟lik yağıĢa karĢılık 3.048 mm toplam akım, 1.717mm yüzey akım olarak

hesaplanmıĢtır. Yüzey akıĢın % 83.47'si Mart (1.519mm) ayında ölçülmüĢtür. Yıllık yüzey

akıĢ katsayısı % 0,25 iken bu değer mart ayında 1.39 olarak hesaplanmıĢtır.

162.59 L/s ölçülen maksimum günlük debidir. Anlık bireysel akım olaylarında 0.10

mm ve daha büyük olan akımlar incelendiğinde anlık maksimum debi ise 311.94 L/s, olarak

saptanmıĢtır.

2007 su yılında Yıllık 457.4 mm‟lik yağıĢa karĢılık 2007 Su Yılında akım oluĢmamıĢtır

.

31

Çizelge 5.1 Havzada Aylık Toplam, Ortalama ve Maksimum YağıĢlar (1985-2007)

X XI XII I II III IV V VI VII VIII IX Yıllık

Toplam R-1 22.0 112.0 14 121.8 86.9 38.5 95.3 3.7 50.4 16.0 560.6

YağıĢ R-2 17.4 107.8 16.5 110.1 98.0 35.1 70.8 3.5 53.6 14.0 526.8

mm R-3 24.0 116.5 20.0 137.2 97.0 36.8 69.5 5.9 61.4 14.0 582.3

Ort. Arit. 21.1 112.1 16.8 123.0 94.0 36.8 78.5 4.4 55.1 14.7 556.5

YağıĢ Thi. 20.8 111.8 16.9 122.1 94.8 36.5 76.7 4.3 55.3 14.5 553.7

Günlük R-1 6.0 45.0 6.0 41.0 30.0 20.0 25.0 2.0 24.0 16.0 45.0

Max. R-2 6.0 46.0 7.0 38.0 30.0 20.0 20.0 2.0 18.0 14.0 46.0

Yağ.mm. R-3 7.0 45.5 8.0 39.5 30.0 20.0 23.0 4.0 29.0 14.0 45.5

Toplam R-1 25.5 191.0 24.0 270.0 113.0 36.8 78.0 4.0 61.2 3.0 2.5 809.0

YağıĢ R-2 15.2 187.0 23.0 247.3 118.4 33.0 75.0 4.0 58.6 2.0 3.0 766.5

mm R-3 19.5 191.0 24.0 262.0 138.5 33.0 71.0 4.0 83.7 1.0 3.0 830.7

Ort. Arit. 20.1 189.7 23.7 259.8 123.3 34.3 74.7 4.0 67.8 2.0 2.8 802.2

YağıĢ Thi. 19.3 189.4 23.6 258.1 123.6 34.0 74.5 4.0 67.6 1.9 2.9 798.9

Günlük R-1 6.8 42.0 9.0 52.0 41.0 30.0 35.0 4.0 34.0 3.0 2.5 52.0

Max. R-2 6.0 45.0 8.0 49.0 35.0 30.0 35.0 4.0 34.0 2.0 3.0 49.0

Yağ.mm. R-3 8.0 48.0 8.0 51.0 44.0 30.0 35.0 4.0 33.0 1.0 3.0 51.0

Toplam R-1 88.5 23.5 77.0 88.0 36.0 30.0 126.0 67.0 56.0 20.0 48.0 15.0 675.0

YağıĢ R-2 86.0 25.0 75.4 88.0 32.0 25.0 126.8 71.0 62.0 18.5 49.0 13.0 671.7

mm R-3 106.5 26.5 77.4 82.5 34.0 26.0 127.5 68.0 57.0 18.0 50.6 14.0 688.0

Ort. Arit. 93.7 25.0 76.6 86.2 34.0 27.0 126.8 68.7 58.3 18.8 49.2 14.0 678.3

YağıĢ Thi. 93.4 25.1 76.5 86.2 33.7 26.6 126.8 69.0 58.8 18.7 49.3 13.9 678.0

Günlük R-1 45.5 12.0 26.5 27.0 14.0 21.0 53.0 43.0 18.0 9.0 22.0 15.0 53.0

Max. R-2 44.0 12.0 26.0 24.0 13.0 16.0 54.0 44.0 18.0 8.5 23.0 13.0 54.0

Yağ.mm. R-3 45.0 12.0 26.0 24.0 14.0 17.0 54.0 44.0 18.0 8.0 24.0 14.0 54.0

Toplam R-1 61.0 152.0 91.9 37.0 23.0 65.0 68.0 50.0 29.0 5.0 8.0 30.0 619.9

YağıĢ R-2 61.0 147.5 92.0 36.0 23.0 63.0 66.6 50.0 28.4 5.5 2.0 30.0 605.0

mm R-3 60.0 152.0 92.0 37.0 22.9 65.0 68.0 49.6 27.7 6.0 1.0 30.0 611.2

Ort. Arit. 60.7 150.5 92.0 36.7 23.0 64.3 67.5 49.9 28.4 5.5 3.7 30.0 612.1

YağıĢ Thi. 60.7 150.2 92.0 36.6 23.0 64.2 67.4 49.9 28.3 5.5 3.2 30.0 610.9

Günlük R-1 52.0 47.0 32.0 30.0 10.0 22.0 20.0 15.0 7.0 5.0 8.0 10.0 52.0

Max. R-2 52.0 46.0 32.0 30.0 10.0 22.0 19.8 15.0 6.5 5.5 2.1 10.0 52.0

Yağ.mm. R-3 51.0 47.0 32.0 30.0 10.0 22.0 20.0 15.0 6.0 6.0 1.0 10.0 51.0

Toplam R-1 41.5 211.0 128.0 4.0 58.0 14.0 81.0 56.0 35.0 12.0 36.0 676.5

YağıĢ R-2 42.6 216.0 128.0 4.0 60.0 14.0 81.0 57.0 35.0 12.0 36.0 685.6

mm R-3 44.0 214.0 130.2 4.0 60.8 14.0 81.0 58.0 35.0 12.0 36.0 689.0

Ort. Arit. 42.7 213.7 128.7 4.0 59.6 14.0 81.0 57.0 35.0 12.0 36.0 683.7

YağıĢ Thi. 42.8 214.0 128.7 4.0 59.7 14.0 81.0 57.1 35.0 12.0 36.0 684.4

Günlük R-1 17.0 55.0 35.0 4.0 12.0 9.0 35.0 25.0 30.0 10.0 20.0 55.0

Max. R-2 17.6 58.0 37.0 4.0 13.0 9.0 35.0 26.0 30.0 10.0 20.0 58.0

Yağ.mm. R-3 18.0 57.0 38.0 4.0 13.0 9.0 35.0 27.0 30.0 10.0 20.0 57.0

Toplam R-1 36.0 90.5 72.0 24.5 23.5 49.0 9.0 139.0 9.0 21.0 82.0 555.5

YağıĢ R-2 36.0 90.5 70.9 24.5 23.0 52.0 9.0 139.0 9.0 22.6 79.0 555.5

mm R-3 36.0 90.5 71.5 24.5 23.0 52.0 9.0 139.0 9.0 21.8 79.0 555.3

Ort. Arit. 36.0 90.5 71.5 24.5 23.1 51.0 9.0 139.0 9.0 21.8 80.0 555.4

YağıĢ Thi. 36.0 90.5 71.4 24.5 23.1 51.2 9.0 139.0 9.0 21.9 79.8 555.4

Günlük R-1 20.0 48.5 45.0 12.5 9.0 26.0 6.0 52.0 9.0 13.0 40.0 52.0

Max. R-2 20.0 48.5 45.0 12.5 9.0 26.0 6.0 52.0 9.0 13.6 36.0 52.0

Yağ.mm. R-3 20.0 48.5 45.0 12.5 9.0 26.0 6.0 52.0 9.0 13.8 34.0 52.0

Toplam R-1 32.0 58.0 108.0 36.5 21.0 19.0 43.7 54.7 41.4 6.0 420.3

YağıĢ R-2 34.0 56.0 114.0 33.0 21.0 18.6 43.8 53.1 43.9 6.3 423.7

mm R-3 35.0 58.0 115.0 41.0 21.0 21.8 42.5 48.9 44.6 6.2 434.0

Ort. Arit. 33.7 57.3 112.3 36.8 21.0 19.8 43.3 52.2 43.3 6.2 426.0

YağıĢ Thi. 33.8 57.2 112.8 36.6 21.0 19.8 43.3 52.1 43.5 6.2 426.2

Günlük R-1 25.0 30.0 21.0 12.5 11.0 9.0 23.0 25.0 17.0 6.0 30.0

Max. R-2 26.0 30.0 24.0 10.0 11.0 9.0 21.6 25.0 16.0 6.3 30.0

Yağ.mm. R-3 27.0 30.0 24.0 17.0 11.0 10.0 23.0 21.0 16.5 6.2 30.0

A Y L A RĠstasyon No:Yıllar

1985

1986

1987

1988

1990

1989

1991

32

Çizelge 5.1 (devam) Toplam R-1 103.8 87.9 17.2 2.0 34.5 1.5 39.1 4.9 24.9 34.7 350.5

YağıĢ R-2 91.4 87.2 17.2 2.0 34.7 1.7 36.7 5.6 24.3 34.6 335.4

mm R-3 90.0 87.4 17.2 2.4 34.6 2.0 39.3 6.0 25.0 45.4 349.3

Ort. Arit. 95.1 87.5 17.2 2.1 34.6 1.7 38.4 5.5 24.7 38.2 345.1

YağıĢ Thi. 94.2 87.4 17.2 2.1 34.6 1.7 38.2 5.6 24.7 38.2 343.9

Günlük R-1 70.9 55.0 10.0 2.0 23.0 1.5 15.7 4.9 12.0 16.4 70.9

Max. R-2 58.9 54.7 10.0 2.0 23.4 1.7 15.1 5.6 12.0 16.2 58.9

Yağ.mm. R-3 55.9 54.9 10.1 2.4 23.4 2.0 15.4 6.0 11.9 23.1 55.9

Toplam R-1 86.0 42.0 29.0 7.0 1.0 33.0 13.0 44.9 5.6 261.5

YağıĢ R-2 86.0 42.0 29.0 7.0 1.0 33.0 13.0 55.1 5.8 271.9

mm R-3 86.0 42.0 29.0 7.0 1.0 33.0 13.0 46.7 6.0 263.7

Ort. Arit. 86.0 42.0 29.0 7.0 1.0 33.0 13.0 48.9 5.8 265.7

YağıĢ Thi. 86.0 42.0 29.0 7.0 1.0 33.0 13.0 49.7 5.8 266.5

Günlük R-1 46.0 20.0 20.0 3.0 1.0 30.0 9.0 28.5 5.6 46.0

Max. R-2 46.0 20.0 20.0 3.0 1.0 30.0 9.0 35.0 5.8 46.0

Yağ.mm. R-3 46.0 20.0 20.0 3.0 1.0 30.0 9.0 30.2 6.0 46.0

Toplam R-1 12.2 21.0 10.4 38.2 20.8 17.6 120.2

YağıĢ R-2 13.1 19.4 10.0 35.8 20.0 19.3 117.6

mm R-3 12.4 20.0 12.2 43.8 19.0 14.0 121.4

Ort. Arit. 12.6 20.1 10.9 39.3 20.2 16.0 119.0

YağıĢ Thi. 12.6 20.0 10.8 39.1 19.9 17.1 119.5

Günlük R-1 12.2 21.0 10.4 12.0 10.0 17.6 21.0

Max. R-2 13.1 19.4 10.0 10.0 9.6 19.3 19.4

Yağ.mm. R-3 12.4 20.0 12.2 13.2 9.0 14.0 20.0

Toplam R-1 24.2 91.4 64.8 125.5 46.0 22.1 13.5 42.0 27.0 16.0 62.5 535.0

YağıĢ R-2 24.1 91.2 64.0 124.6 46.3 21.3 14.4 41.3 26.6 15.7 61.6 531.1

mm R-3 27.0 92.9 66.9 125.2 48.2 27.2 14.1 44.0 28.0 15.5 62.2 551.2

Ort. Arit. 25.1 91.8 65.2 125.1 46.8 23.5 14.0 42.4 27.2 15.7 62.1 539.1

YağıĢ Thi. 25.1 91.8 65.2 125.0 0.0 46.8 23.5 14.1 42.4 27.2 15.7 62.0 538.7

Günlük R-1 9.4 54.6 25.0 44.0 14.2 7.6 10.0 22.0 21.2 8.0 27.0 54.6

Max. R-2 9.4 54.5 24.5 44.0 14.1 7.5 11.0 22.0 21.0 8.0 26.7 54.5

Yağ.mm. R-3 10.0 55.0 24.6 44.0 14.5 9.0 10.5 22.0 22.0 8.0 27.0 55.0

Toplam R-1 7.2 122.5 42.5 11.5 95.9 71.6 26.2 4.0 3.9 11.2 20.7 417.2

YağıĢ R-2 7.7 122.0 43.3 11.0 92.8 72.0 25.4 4.0 3.7 10.8 20.5 413.2

mm R-3 7.6 119.9 42.3 10.1 95.8 70.0 25.0 4.0 3.2 10.7 20.6 409.2

Ort. Arit. 7.5 121.5 42.7 10.9 94.8 71.2 25.5 4.0 3.6 10.9 20.6 413.2

YağıĢ Thi. 7.5 121.4 42.8 10.8 94.6 71.2 25.5 4.0 3.6 10.9 20.6 412.9

Günlük R-1 4.2 40.0 15.0 4.0 55.4 22.5 15.7 3.0 2.0 5.7 6.7 55.4

Max. R-2 4.5 40.0 15.8 4.0 55.2 23.0 15.3 3.0 1.9 5.5 6.5 55.2

Yağ.mm. R-3 4.6 40.0 14.9 4.0 55.0 22.0 15.0 3.0 1.7 5.5 6.6 55.0

Toplam R-1 9.0 73.6 104.0 8.5 34.0 63.0 40.9 22.0 14.0 13.0 21.8 403.8

YağıĢ R-2 9.0 74.2 103.8 8.6 34.0 63.3 40.7 22.0 14.0 13.0 22.2 404.8

mm R-3 9.0 73.8 104.0 8.4 34.0 63.5 41.3 22.0 14.0 13.0 22.2 405.2

Ort. Arit. 9.0 73.9 103.9 8.5 34.0 63.3 41.0 22.0 14.0 13.0 22.1 404.6

YağıĢ Thi. 9.0 73.9 103.9 8.5 34.0 63.3 41.0 22.0 14.0 13.0 22.1 404.7

Günlük R-1 5.0 25.0 50.0 5.0 22.0 39.0 9.8 12.0 5.0 10.0 6.7 50.0

Max. R-2 5.0 25.0 50.0 5.0 22.0 39.3 10.0 12.0 5.0 10.0 6.8 50.0

Yağ.mm. R-3 5.0 24.7 50.0 5.0 22.0 39.5 10.0 12.0 5.0 10.0 6.8 50.0

Toplam R-1 155.0 61.5 120.0 42.5 71.6 85.0 25.0 92.0 89.0 35.0 65.0 841.6

YağıĢ R-2 164.8 61.4 115.8 42.5 71.5 84.0 25.0 94.0 89.0 35.0 65.0 848.0

mm R-3 165.4 60.8 119.0 42.5 71.6 85.0 25.0 92.0 94.0 35.0 65.0 855.3

Ort. Arit. 161.7 61.2 118.3 42.5 71.6 84.7 25.0 92.7 90.7 35.0 65.0 848.3

YağıĢ Thi. 162.5 61.2 117.9 42.5 71.6 84.6 25.0 92.8 90.7 35.0 65.0 848.7

Günlük R-1 54.0 38.0 30.0 20.0 50.0 40.0 16.0 22.0 46.0 26.0 42.0 54.0

Max. R-2 54.0 38.0 33.0 20.0 50.0 40.0 16.0 22.0 46.0 26.0 42.0 54.0

Yağ.mm. R-3 54.0 37.7 30.0 20.0 50.0 40.0 16.0 22.0 46.0 26.0 42.0 54.0

Toplam R-1 159.0 93.5 77.0 61.0 87.0 85.5 50.0 54.0 22.5 55.0 44.0 788.5

YağıĢ R-2 158.5 93.5 77.0 61.0 87.0 85.5 50.0 54.0 22.5 55.0 44.0 788.0

mm R-3 158.0 93.5 77.0 61.0 79.0 85.5 50.0 54.0 22.5 65.0 46.0 791.5

Ort. Arit. 158.5 93.5 77.0 61.0 84.3 85.5 50.0 54.0 22.5 58.3 44.7 789.3

YağıĢ Thi. 158.5 93.5 77.0 61.0 84.4 85.5 50.0 54.0 22.5 58.3 44.7 789.3

Günlük R-1 38.0 45.0 24.5 39.0 23.0 30.0 14.0 14.0 10.0 43.0 40.0 45.0

Max. R-2 38.0 45.0 24.5 39.0 23.0 30.0 14.0 14.0 10.0 42.0 40.0 45.0

Yağ.mm. R-3 38.0 45.0 24.5 39.0 23.0 30.0 14.0 14.0 10.0 51.0 42.0 51.0

1997

1998

1996

1995

1994

1993

1992

1999

33

Çizelge 5.1 (devam) Toplam R-1 44.0 98.2 130.2 28.0 106.5 49.5 59.5 71.5 14.5 1.0 7.9 10.0 620.8

YağıĢ R-2 47.0 101.8 127.2 29.0 108.0 48.0 59.5 71.5 13.5 1.0 8.0 10.0 624.5

mm R-3 59.5 106.5 109.2 28.5 111.2 48.0 59.5 73.0 12.0 1.0 8.0 10.5 626.9

Ort. Arit. 50.2 102.2 122.2 28.5 108.6 48.5 59.5 72.0 13.3 1.0 8.0 10.2 624.1

YağıĢ Thi. 50.3 102.4 122.0 28.6 108.7 48.4 59.5 72.0 13.3 1.0 8.0 10.2 624.3

Günlük R-1 17.0 41.0 22.0 24.5 45.0 23.0 13.0 30.0 10.0 1.0 6.9 8.0 45.0

Max. R-2 18.0 43.0 21.0 25.5 45.0 22.0 13.0 30.0 10.0 1.0 7.0 8.0 45.0

Yağ.mm. R-3 21.0 46.0 18.0 24.0 45.0 22.0 13.0 30.0 9.5 1.0 7.0 8.5 46.0

Toplam R-1 35.0 41.0 30.0 83.7 23.0 40.2 87.0 31.5 23.5 33.0 21.0 57.0 505.9

YağıĢ R-2 33.0 38.0 33.5 88.1 23.0 40.2 87.0 31.0 23.5 32.5 20.0 57.0 506.8

mm R-3 34.0 27.5 34.0 86.5 23.0 40.2 88.0 32.0 23.5 33.0 19.0 57.0 497.7

Ort. Arit. 34.0 35.5 32.5 86.1 23.0 40.2 87.3 31.5 23.5 32.8 20.0 57.0 503.5

YağıĢ Thi. 33.9 35.3 32.8 86.4 23.0 40.2 87.3 31.5 23.5 32.8 19.9 57.0 503.6

Günlük R-1 17.0 20.0 14.0 33.6 10.0 13.4 25.0 24.0 16.0 19.0 15.0 52.0 52.0

Max. R-2 16.0 19.0 15.0 33.0 10.0 13.4 25.0 23.0 16.0 18.5 14.0 52.0 52.0

Yağ.mm. R-3 16.0 23.0 15.0 33.0 10.0 13.4 25.0 24.0 16.0 19.0 13.0 52.0 52.0

Toplam R-1 11.0 114.5 148.5 6.5 47.5 40.5 26.0 49.0 21.5 39.0 77.0 96.0 677.0

YağıĢ R-2 11.0 114.5 148.5 6.5 46.5 40.5 26.0 49.0 21.5 39.0 70.0 94.5 667.5

mm R-3 11.0 117.5 147.5 6.5 47.0 40.5 25.5 49.0 21.5 39.0 77.5 101.6 684.1

Ort. Arit. 11.0 115.5 148.2 6.5 47.0 40.5 25.8 49.0 21.5 39.0 74.8 97.4 676.2

YağıĢ Thi. 11.0 115.5 148.2 6.5 46.9 40.5 25.8 49.0 21.5 39.0 74.3 97.2 675.4

Günlük R-1 5.0 40.0 63.0 3.5 27.0 16.0 7.0 18.0 10.0 22.0 17.0 18.0 63.0

Max. R-2 5.0 40.0 63.0 3.5 26.0 16.0 7.0 18.0 10.0 22.0 16.0 18.5 63.0

Yağ.mm. R-3 5.0 41.0 63.0 3.5 26.5 16.0 7.0 18.0 10.0 22.0 17.0 22.0 63.0

Toplam R-1 61.7 134.8 64.6 70.5 60.8 19.7 78.2 15.0 1.0 15.0 8.9 530.2

YağıĢ R-2 65.0 136.2 64.7 70.0 62.3 21.0 78.5 15.9 1.0 15.0 9.5 539.1

mm R-3 64.8 137.7 64.7 72.0 62.8 21.6 79.3 16.0 1.0 15.0 9.5 544.4

Ort. Arit. 63.8 136.2 64.7 74.8 59.9 20.8 78.7 15.6 1.0 14.5 9.3 539.3

YağıĢ Thi. 64.1 136.3 64.7 70.8 62.1 20.9 78.7 15.7 1.0 15.0 9.3 538.5

Günlük R-1 22.0 59.0 18.0 17.0 29.4 5.0 18.0 8.0 1.0 7.0 4.9 59.0

Max. R-2 24.0 60.0 18.0 17.0 30.0 5.5 18.0 8.4 1.0 7.0 5.5 60.0

Yağ.mm. R-3 23.5 60.0 18.0 18.0 30.0 5.8 18.0 8.5 1.0 7.0 5.5 60.0

Toplam R-1 90.2 10.8 46.0 52.5 11.4 50.0 25.6 57.0 165.5 6.5 33.5 1.0 550.0

YağıĢ R-2 89.1 11.2 45.5 52.5 11.4 50.0 23.8 60.5 166.5 6.5 41.0 0.8 558.8

mm R-3 93.3 11.6 44.5 53.5 11.4 50.0 25.3 60.7 167.3 6.5 37.5 0.6 562.2

Ort. Arit. 90.9 11.2 45.3 54.8 11.5 50.0 24.9 59.4 166.4 6.8 37.3 1.3 560.0

YağıĢ Thi. 90.8 11.2 45.3 52.8 11.4 50.0 24.8 59.7 166.5 6.5 37.9 0.8 557.7

Günlük R-1 42.0 7.0 23.5 16.5 7.0 24.0 19.6 18.4 53.0 3.0 13.9 1.0 53.0

Max. R-2 41.0 7.4 23.0 16.5 7.0 24.0 20.0 19.0 54.0 3.0 15.0 0.8 54.0

Yağ.mm. R-3 39.6 8.0 22.0 16.5 7.0 24.0 19.8 20.0 47.0 3.0 15.0 0.6 47.0

Toplam R-1 13.2 8.1 36.0 69.7 89.8 42.7 15.9 47.5 37.8 35.8 14.0 11.1 421.6

YağıĢ R-2 17.6 11.3 42.0 79.3 92.9 43.1 24.7 48.4 38.5 36.9 15.0 12.8 462.5

mm R-3 18.1 12.0 40.9 77.9 91.1 42.6 22.9 49.0 38.5 36.6 17.2 12.4 459.1

Ort. Arit. 16.3 10.5 39.6 75.6 91.3 42.8 21.2 48.3 38.3 36.4 15.4 12.1 447.7

YağıĢ Thi. 16.6 10.7 40.1 76.3 91.5 42.8 21.8 48.4 38.3 36.5 15.5 11.9 450.4

Günlük R-1 8.0 1.8 10.0 14.5 19.0 16.0 4.8 16.0 15.6 20.9 8.0 4.7 20.9

Max. R-2 11.0 3.5 11.0 17.6 18.5 17.0 5.5 15.0 14.0 20.0 10.0 5.0 20.0

Yağ.mm. R-3 11.5 4.0 10.4 15.5 18.0 16.4 6.0 16.0 14.0 21.5 11.2 4.8 21.5

Toplam R-1 13.9 95.3 68.5 16.2 68.1 113.4 6.6 32.4 140.6 35.8 21.4 78.8 691.0

YağıĢ R-2 15.4 90.1 69.8 15.8 66.7 110.7 6.0 30.0 140.4 33.3 20.8 75.3 674.3

mm R-3 16.2 91.8 70.4 13.1 63.2 103.2 5.2 29.6 141.8 33.2 25.8 76.2 669.7

Ort. Arit. 15.2 92.1 69.6 15.0 66.0 109.1 5.9 30.7 140.9 34.1 22.7 76.8 678.1

YağıĢ Thi. 15.3 92.0 69.7 15.0 65.9 108.9 5.9 30.5 140.9 33.9 22.6 77.1 677.7

Günlük R-1 10.6 33.0 18.8 3.0 23.6 31.0 2.0 13.2 62.2 31.6 15.4 45.8 62.2

Max. R-2 12.0 32.1 17.8 3.0 24.0 28.7 2.0 14.0 61.0 28.0 11.0 44.0 61.0

Yağ.mm. R-3 13.2 32.8 19.4 2.4 21.8 26.6 1.6 12.8 61.0 27.2 13.0 43.0 61.0

Toplam R-1 18.0 56.2 15.0 39.6 46.6 124.4 5.6 125.4 15.4 0.2 8.0 29.4 483.8

YağıĢ R-2 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0

mm R-3 10.2 47.0 11.8 32.0 41.4 114.2 5.2 117.4 14.8 0.2 8.0 28.8 431.0

Ort. Arit. 14.1 51.6 13.4 35.8 44.0 119.3 5.4 121.4 15.1 0.2 8.0 29.1 457.4

YağıĢ Thi. 14.1 51.6 13.4 35.8 44.0 119.3 5.4 121.4 15.1 0.2 8.0 29.1 457.4

Günlük R-1 7.8 20.4 10.4 14.4 22.8 67.4 3.8 39.4 11.0 0.2 4.4 11.4 67.4

Max. R-2 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0

Yağ.mm. R-3 4.6 20.6 8.4 11.6 21.2 64.0 3.8 38.0 10.8 0.2 5.0 12.4 64.0

Arit. 49.8 86.0 66.5 51.8 49.2 48.8 43.5 40.8 44.5 21.2 14.3 28.2 544.6

Thi. 49.8 86.0 66.6 51.5 49.3 48.7 43.4 40.8 44.5 21.2 14.2 28.2 544.2

Max 70.9 60.0 63.0 52.0 55.4 67.4 54.0 44.0 62.2 51.0 24.0 52.0 70.9

R-1 159.0 211.0 148.5 270.0 113.0 124.4 126.0 125.4 165.5 55.0 77.0 96.0 270.0

R-2 164.8 216.0 148.5 247.3 118.4 110.7 126.8 94.0 166.5 55.0 70.0 94.5 247.3

R-3 165.4 214.0 147.5 262.0 138.5 114.2 127.5 117.4 167.3 65.0 77.5 101.6 262.0

23

yıllı

k

Ort

alam

a

2004

2000

2001

2002

2003

2005

2006

2007

34

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

X XI XII I II III IV V VI VII VIII IX

A Y L A R

To

pla

m Y

ağ

ıĢ-m

m

ġekil 5.1 Havza Aylık Ortalama YağıĢları (1985-2007)

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

1985

1986

1987

1988

1989

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

YILLAR

YA

ĞIġ

, m

m

ġekil 5.2 Havzanın Yıllık YağıĢları (1985-2007)

35

49.8

86.0

66.6

51.5 49.3 48.743.4 40.8

44.5

21.2

14.2

28.2

0.254 0.147 0.803 0.875 2.386 0.547 0.118 0.049 0.858 0.00 0.00 0.00

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


Aylar

Yağ

ıĢ v

e A

kım

-mm

ġekil 5.3 1985-2007 Yılları Havza Ortalama Aylık YağıĢ ve Akım Değerleri

49.8

135.8

202.3

253.8

303.1

351.8

395.3

436.1

480.6501.8 516.1

544.2

0.3 0.4 1.2 2.1 4.5 5.0 5.1 5.2 6.04 6.04 6.04 6.04

0

100

200

300

400

500

600


Aylar

Ekle

nik

Yağ

ıĢ v

e A

kım

-mm

ġekil 5.4 1985-2007 yılları havza ortalama eklenik yağıĢ ve akımları

36

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

1000

1985 1987 1989 1991 1993 1995 1997 1999 2001 2003 2005 2007

Su Yılları

Debi,Y

ağıĢ

,mm

ġekil 5.5 Havzanın Yıllık YağıĢ ve Akımları

37

Çizelge 5.2 Vize Deresi Havzası Aylık YağıĢ ve Akımları


YağıĢ (mm) 20.8 111.8 16.9 122.1 94.8 36.5 76.7 4.3 55.3 14.5 0.0 0.0 553.7

Toplam Akım (mm) 0.57 0.09 0.66

Yüzey Akım (mm) 0.48 0.08 0.56

Yüzeyaltı Akım (mm) 0.09 0.09

Ana Akım (mm) 0.00

Yü. Akım Kats. (%) 0.39 0.09 0.10

YağıĢ (mm) 19.3 189.4 23.6 258.1 123.6 34.0 74.5 4.0 67.6 1.9 0.0 2.9 798.9

Toplam Akım (mm) 11.33 6.71 3.08 21.11

Yüzey Akım (mm) 0.18 1.32 1.51


Ana Akım (mm) 11.14 5.38 3.08 19.60

Yü. Akım Kats. (%) 0.07 1.07 0.19

YağıĢ (mm) 93.4 25.1 76.5 86.2 33.7 26.6 126.8 69.0 58.8 18.7 49.3 13.9 678.0

Toplam Akım (mm) 0.80 0.80

Yüzey Akım (mm) 0.80 0.80

Yüzeyaltı Akım (mm)

Ana Akım (mm)

Yü. Akım Kats. (%) 0.63 0.12

YağıĢ (mm) 60.7 150.2 92.0 36.6 23.0 64.2 67.4 49.9 28.3 5.5 3.2 30.0 610.9




Ana Akım (mm)

Yü. Akım Kats. (%) 0.12 0.02

YağıĢ (mm) 42.8 214.0 128.7 4.0 0.0 59.7 14.0 81.0 57.1 35.0 12.0 36.0 684.4




Ana Akım (mm)

Yü. Akım Kats. (%) 0.36 0.07

YağıĢ (mm) 36.0 90.5 71.4 0.0 24.5 23.1 51.2 9.0 139.0 9.0 21.9 79.8 555.4

Toplam Akım (mm)

Yüzey Akım (mm)


Ana Akım (mm)

Yü. Akım Kats. (%)

YağıĢ (mm) 33.8 57.2 112.8 36.6 21.0 19.8 43.3 52.1 0.0 43.5 6.2 0.0 426.2




Ana Akım (mm)

Yü. Akım Kats. (%) 0.05 0.01

YağıĢ (mm) 94.2 87.4 17.2 2.1 34.6 1.7 38.2 5.6 24.7 38.2 0.0 0.0 343.9

Toplam Akım (mm)

Yüzey Akım (mm)


Ana Akım (mm)


YağıĢ (mm) 86.0 42.0 29.0 7.0 1.0 33.0 13.0 49.7 0.0 5.8 0.0 0.0 266.5




Ana Akım (mm)

Yü. Akım Kats. (%) 1.83 0.34

YağıĢ (mm) 0.0 12.6 20.0 10.8 39.1 0.0 19.9 0.0 0.0 17.1 0.0 0.0 119.5

Toplam Akım (mm)

Yüzey Akım (mm)


Ana Akım (mm)


1

9

8

5

1

9

8

6

1

9

8

7

1

9

8

8

1

9

8

9

1

9

9

3

1

9

9

4

1

9

9

0

1

9

9

1

1

9

9

2

AYLAR

OlaylarYılar

Yıllık

38

Çizelge 5.2 (devam)


AYLAR

OlaylarYılar

Yıllık

YağıĢ (mm) 25.1 91.8 65.2 125.0 0.0 46.8 23.5 14.1 42.4 27.2 15.7 62.0 538.7




Ana Akım (mm) 1.17 1.17

Yü. Akım Kats. (%) 0.64 0.15

YağıĢ (mm) 7.5 121.4 42.8 10.8 94.6 71.2 25.5 4.0 3.6 0.0 10.9 20.6 412.9

Toplam Akım (mm) 2.43 1.32 0.03 3.78

Yüzey Akım (mm) 1.34 1.05 0.02 2.41

Yüzeyaltı Akım (mm) 1.09 0.27 0.01 1.37

Ana Akım (mm)

Yü. Akım Kats. (%) 1.42 1.47 0.08 0.58

YağıĢ (mm) 9.0 73.9 103.9 8.5 34.0 63.3 41.0 22.0 14.0 13.0 22.1 0.0 404.7

Toplam Akım (mm) 3.08 0.031 3.114

Yüzey Akım (mm) 1.41 0.031 1.443


Ana Akım (mm) 0.80 0.80

Yü. Akım Kats. (%) 1.36 0.05 0.36

YağıĢ (mm) 162.5 61.2 117.9 42.5 71.6 84.6 25.0 92.8 90.7 35.0 65.0 848.7

Toplam Akım (mm) 1.3 2.27 0.87 1.11 2.04 2.73 17.643 27.96

Yüzey Akım (mm) 0.99 1.62 0.16 0.96 1.35 1.46 11.00 17.53

Yüzeyaltı Akım (mm) 0.05 0.05 0.18 0.02 0.31 0.77 2.68 4.06

Ana Akım (mm) 0.26 0.60 0.53 0.13 0.37 0.50 3.98 6.37

Yü. Akım Kats. (%) 0.61 2.65 0.14 2.25 1.89 1.72 12.13 2.07

YağıĢ (mm) 158.5 93.5 77.0 61.0 84.4 85.5 50.0 54.0 22.5 58.3 44.7 789.3

Toplam Akım (mm) 4.53 1.00 9.96 3.80 14.93 2.86 0.18 37.26

Yüzey Akım (mm) 3.63 0.11 8.62 2.30 13.71 28.36

Yüzeyaltı Akım (mm) 0.90 0.88 1.20 1.45 0.89 5.32

Ana Akım (mm) 0.14 0.05 0.33 2.86 0.18

Yü. Akım Kats. (%) 2.29 0.12 11.19 3.77 16.25 3.59

YağıĢ (mm) 50.3 102.4 122.0 28.6 108.7 48.4 59.5 72.0 13.3 1.0 8.0 10.2 624.3

Toplam Akım (mm) 10.68 0.03 10.71



Ana Akım (mm) 0.004 0.93 0.03 0.96

Yü. Akım Kats. (%) 4.60 0.80

YağıĢ (mm) 33.9 35.3 32.8 86.4 23.0 40.2 87.3 31.5 23.5 32.8 19.9 57.0 503.6

Toplam Akım (mm)

Yüzey Akım (mm)


Ana Akım (mm)


YağıĢ (mm) 11.0 115.5 148.2 6.5 46.9 40.5 25.8 49.0 21.5 39.0 74.3 97.2 675.4




Ana Akım (mm) 1.92 1.92

Yü. Akım Kats. (%) 2.17 0.27

YağıĢ (mm) 64.1 136.3 64.4 70.8 62.1 20.9 78.7 15.7 1.0 15.0 0.0 9.3 538.3

Toplam Akım (mm) 0.12 0.68 17.12 1.69 19.61

Yüzey Akım (mm) 0.09 0.51 13.65 1.35 15.60


Ana Akım (mm) 0.03 0.16 3.47 0.34 4.01

Yü. Akım Kats. (%) 0.06 0.73 21.99 1.72 2.90

YağıĢ (mm) 90.8 11.2 45.3 52.8 11.4 50.0 24.8 59.7 166.5 6.5 37.9 0.8 557.7




Ana Akım (mm) 0.41 0.41

Yü. Akım Kats. (%) 1.01 0.29

2

0

0

2

2

0

0

3

1

9

9

8

1

9

9

6

1

9

9

5

2

0

0

4

1

9

9

9

2

0

0

0

2

0

0

1

1

9

9

7

39

Çizelge 5.2 (devam)


AYLAR

OlaylarYılar

Yıllık YağıĢ (mm) 16.6 10.7 40.1 76.3 91.5 42.8 21.8 48.4 38.3 36.5 15.5 11.9 450.4

Toplam Akım (mm) 0.388 0.003 0.39



Ana Akım (mm) 0.19 0.19

Yü. Akım Kats. (%) 0.22 0.04

YağıĢ (mm) 15.4 92.0 69.7 15.0 65.9 108.9 5.9 30.5 140.9 33.3 22.6 77.1 677.2

Toplam Akım (mm) 0.503 2.545 3.05

Yüzey Akım (mm) 0.198 1.519 1.72


Ana Akım (mm) 0.31 1.03 1.33

Yü. Akım Kats. (%) 0.30 1.39 0.25

YağıĢ (mm) 14.1 51.6 13.4 35.8 44.0 119.3 5.4 121.4 15.1 0.2 8.0 29.1 457.4

Toplam Akım (mm) 0.00

Yüzey Akım (mm)


Ana Akım (mm)


YağıĢ (mm) 49.8 91.1 70.4 52.8 46.6 42.5 48.3 37.0 41.5 20.8 14.1 26.5 544.2

Toplam Akım (mm) 0.25 0.15 0.80 0.87 2.39 0.55 0.12 0.05 0.86 6.04

Yüzey Akım (mm) 0.20 0.08 0.55 0.23 1.60 0.18 0.09 0.04 0.55 3.52

Yüzeyaltı Akım (mm) 0.04 0.04 0.11 0.10 0.31 0.05 0.00 0.01 0.12 0.76

Ana Akım (mm) 0.01 0.03 0.15 0.55 0.48 0.33 0.02 0.00 0.19 1.75

Yü. Akım Kats. (%) 0.13 0.12 0.67 0.34 2.08 0.20 0.11 0.08 0.57 0.53

2

0

0

5

2

0

0

6

2

0

0

7

23 Y

ıllık O

rtala

ma

Çizelge 5.3 Vize Deresi Havzasındaki Akım Miktarlarına Göre Gün Sayısı (1985-2007) Akım Derinliği

mm X XI XII I II III IV V VI VII VIII IX

0.00 - 0.25 . . . 4 2 . . . . . . . 6

0.25 - 0.50 . . . 1 . . . . . . . . 1

0.50 - 1.00 . . . . . . . . . . . . .

1.00 - 1.50 . . . . . . . . . . . . .

> - 1.50 . . . . . . . . . . . . .

Akımlı gün sayısı . . . 5 2 . . . . . . . 7

0.00 - 0.25 . . . 9 15 8 . . . . . . 32

0.25 - 0.50 . . . 2 2 . . . . . . . 4

0.50 - 1.00 . . . . 2 1 . . . . . . 3

1.00 - 1.50 . . . 1 . . 1 . . . . . 2

> - 1.50 . . . 4 1 1 . . . . . . 6

Akımlı gün sayısı . . . 16 20 10 1 . . . . . 47

0.00 - 0.25 . . . . . . 1 . . . . . 1

0.25 - 0.50 . . . . . . 2 . . . . . 2

0.50 - 1.00 . . . . . . . . . . . . .

1.00 - 1.50 . . . . . . . . . . . . .

> - 1.50 . . . . . . . . . . . . .

Akımlı gün sayısı . . . . . . 3 . . . . . 3

0.00 - 0.25 . . 2 . . . . . . . . . 2

0.25 - 0.50 . . . . . . . . . . . . .

0.50 - 1.00 . . . . . . . . . . . . .

1.00 - 1.50 . . . . . . . . . . . . .

> - 1.50 . . . . . . . . . . . . .

Akımlı gün sayısı . . 2 . . . . . . . . . 2

0.00 - 0.25 . . 2 . . . . . . . . . 2

0.25 - 0.50 . . . . . . . . . . . . .

0.50 - 1.00 . . . . . . . . . . . . .

1.00 - 1.50 . . . . . . . . . . . . .

> - 1.50 . . . . . . . . . . . . .


1

9

8

6

1

9

8

7

1

9

8

8

1

9

8

9

YılarA Y L A R

Toplam

1

9

8

5

40

Çizelge 5.3 devam Akım Derinliği

mm X XI XII I II III IV V VI VII VIII IX Toplam

A Y L A RYılar

0.00 - 0.25 . . 1 . . . . . . . . . 1

0.25 - 0.50 . . 2 . . . . . . . . . 2

0.50 - 1.00 . . . . . . . . . . . . 0

1.00 - 1.50 . . . . . . . . . . . . .

> - 1.50 . . . . . . . . . . . . .


0.00 - 0.25 . . 1 . . . . . . . . . 1

0.25 - 0.50 . . . . . . . . . . . . .

0.50 - 1.00 . . . . . . . . . . . . .

1.00 - 1.50 . . . . . . . . . . . . .

> - 1.50 . . . . . . . . . . . . .


0.00 - 0.25 . . . . . . . . . . . . .

0.25 - 0.50 . . . . . . . . . . . . .

0.50 - 1.00 . . . . . . . . . . . . .

1.00 - 1.50 . . . . . . . . . . . . .

> - 1.50 . . . . . . . . . . . . .

Akımlı gün sayısı . . . . . . . . . . . . .

0.00 - 0.25 . . . . . . . 2 . . . . 2

0.25 - 0.50 . . . . . . . . . . . . .

0.50 - 1.00 . . . . . . . . . . . . .

1.00 - 1.50 . . . . . . . . . . . . .

> - 1.50 . . . . . . . 1 . . . . 1

Akımlı gün sayısı . . . . . . . 3 . . . . 3

0.00 - 0.25 . . . . . . . . . . . . .

0.25 - 0.50 . . . . . . . . . . . . .

0.50 - 1.00 . . . . . . . . . . . . .

1.00 - 1.50 . . . . . . . . . . . . .

> - 1.50 . . . . . . . . . . . . .


0.00 - 0.25 . . . . 4 . . . . . . . 4

0.25 - 0.50 . . . . . . . . . . . . .

0.50 - 1.00 . . . . . . . . . . . . .

1.00 - 1.50 . . . . . . . . . . . . .

> - 1.50 . . . . 1 . . . . . . . 1

Akımlı gün sayısı . . . . 5 . . . . . . . 5

0.00 - 0.25 . . . . . . 1 . . . . . 1

0.25 - 0.50 . . . . . . . . . . . . .

0.50 - 1.00 . . . . . . . . . . . . .

1.00 - 1.50 . . . . . 1 . . . . . . 1

> - 1.50 . . . . 1 . . . . . . . 1

Akımlı gün sayısı . . . . 1 1 1 . . . . . 3

0.00 - 0.25 . . . . . 1 . . . . . . 1

0.25 - 0.50 . . . . . . . . . . . . .

0.50 - 1.00 . . . . . . . . . . . . .

1.00 - 1.50 . . . . . . . . . . . . .

> - 1.50 . . 1 . . . . . . . . . 1

Akımlı gün sayısı . . 1 . . 1 . . . . . . 2

0.00 - 0.25 2 . 1 1 2 . . . . . . . 6

0.25 - 0.50 . . 2 . . 4 . . . . . . 6

0.50 - 1.00 . 1 . 1 . . . . . . . . 2

1.00 - 1.50 1 . 1 . . . . . . . . . 2

> - 1.50 . 1 . . 1 1 . . 2 . . . 5

Akımlı gün sayısı 3 2 4 2 3 5 . . 2 . . . 21

1

9

9

8

1

9

9

4

1

9

9

5

1

9

9

6

1

9

9

7

1

9

9

0

1

9

9

1

1

9

9

2

1

9

9

3

41



A Y L A RYılar

0.00 - 0.25 1 5 9 1 16 . 13 . . . . . 45

0.25 - 0.50 . 1 1 . . 19 . . . . . . 21

0.50 - 1.00 . 1 1 1 . 1 . . . . . . 4

1.00 - 1.50 1 . . . . . . . . . . . 1

> - 1.50 1 . 2 1 5 . . . . . . . 9

Akımlı gün sayısı 3 7 13 3 21 20 13 . . . . . 80

0.00 - 0.25 . . . . 3 . . . . . . . 3

0.25 - 0.50 . . . . 1 6 . . . . . . 7

0.50 - 1.00 . . . . 1 . . . . . . . 1

1.00 - 1.50 . . . . . . . . . . . . .

> - 1.50 . . . . 2 . . . . . . . 2

Akımlı gün sayısı . . . . 7 6 . . . . . . 13

0.00 - 0.25 . . . . . . . . . . . . .

0.25 - 0.50 . . . . . . . . . . . . .

0.50 - 1.00 . . . . . . . . . . . . .

1.00 - 1.50 . . . . . . . . . . . . .

> - 1.50 . . . . . . . . . . . . .


0.00 - 0.25 . . 1 . . . . . . . . . 1

0.25 - 0.50 . . . . . . . . . . . . .

0.50 - 1.00 . . . . . . . . . . . . .

1.00 - 1.50 . . . . . . . . . . . . .

> - 1.50 . . 1 . . . . . . . . . 1


0.00 - 0.25 . . . . . . . . . . . . .

0.25 - 0.50 . . . . . . . . . . . . .

0.50 - 1.00 . 5 . 1 7 . 18 . . . . . 31

1.00 - 1.50 . . . . 3 . . . . . . . 3

> - 1.50 . . . . . . . . . . . . .

Akımlı gün sayısı . 5 . 1 10 . 18 . . . . . 34

0.00 - 0.25 . . . . . . . . . . . . .

0.25 - 0.50 . . . . . . . . . . . . .

0.50 - 1.00 . . . . . . . 8 . . . . 8

1.00 - 1.50 . . . . . . . 1 . . . . 1

> - 1.50 . . . . . . . . . . . . .

Akımlı gün sayısı . . . . . . . 9 . . . . 9

0.00 - 0.25 . . . . 2 . . . . . . . 2

0.25 - 0.50 . . . . 1 4 . . . . . . 5

0.50 - 1.00 . . . . . . . . . . . . .

1.00 - 1.50 . . . . . . . . . . . . .

> - 1.50 . . . . . . . . . . . . .


0.00 - 0.25 . . . . 2 . . . . . . . 2

0.25 - 0.50 . . . . 1 30 . . . . . . 31

0.50 - 1.00 . . . . . . . . . . . . .

1.00 - 1.50 . . . . . . . . . . . . .

> - 1.50 . . . . . 1 . . . . . . 1


0.00 - 0.25 . . . . . . . . . . . . .

0.25 - 0.50 . . . . . . . . . . . . .

0.50 - 1.00 . . . . . . . . . . . . .

1.00 - 1.50 . . . . . . . . . . . . .

> - 1.50 . . . . . . . . . . . . .


2

0

0

6

2

0

0

7

2

0

0

2

2

0

0

3

2

0

0

4

2

0

0

5

1

9

9

9

2

0

0

0

2

0

0

1

42



A Y L A RYılar

0.00 - 0.25 3 5 17 15 46 9 15 . . . . . 110

23 yıllık 0.25 - 0.50 . 1 5 3 5 63 2 . . . . . 79

Toplam 0.50 - 1.00 . 7 1 3 10 2 18 8 . . . . 49

1.00 - 1.50 2 . 1 1 3 1 1 1 . . . . 10

> - 1.50 1 1 4 5 11 3 . . 2 . . . 27

Akımlı gün sayısı 6 14 28 27 75 78 36 9 2 . . . 275

5.1.2 YağıĢ miktarları ve Ģiddetlerinin yersel ve zamansal dağılımı

5.1.2.1 YağıĢların mevsimlere göre dağılımı

1985-2007 yılları arasındaki 23 yıllık periyotta havzaya mevsimler itibarı ile düĢen

yağıĢ miktarları ve oransal olarak dağılımları Çizelge 5.4`de verilmiĢtir. Çizelge

incelendiğinde, araĢtırmanın bu döneminde yıllık yağıĢların %30.7`si kıĢ mevsiminde, %

24.4`ünün ilkbaharda, % 14.7`sinin yaz mevsiminde ve % 30.1ìnin ise sonbaharda düĢtüğü

görülmektedir. Bu durumda en yağıĢlı mevsim kıĢ ve sonbahar, en az yağıĢlı mevsim ise yaz

olmuĢtur.

5.1.2.2. YağıĢların derinlik - alan- süre iliĢkileri

Havzada akım oluĢturan ve oluĢturmayan bütün yağıĢlar incelenerek Ģiddetli

yağıĢların zamansal dağılımlarına bağlı olarak, havzanın küçük oluĢu da dikkate alınarak, 15,

30, 45 ve 60 dakikalık DAS eğrileri çıkarılmıĢtır (Çizelge 5.5). 1985-2007 yılları arasında

maksimum değerlere bağlı olarak çıkarılan DAS eğrileri ġekil 5.6`da gösterilmiĢtir.

Çizelge 5.4 1985-2007 Periyodunda YağıĢların mevsimlere dağılımı KıĢ Ġlkbahar Yaz Sonbahar

mm % mm % mm % mm %

1985 233.8 42.2 117.5 21.2 69.8 12.6 132.6 23.9 553.7

1986 405.3 50.7 112.5 14.1 69.5 8.7 211.6 26.5 798.9

1987 196.4 29.0 222.4 32.8 126.8 18.7 132.4 19.5 678.0

1988 151.5 21.7 181.5 29.7 37.1 6.1 240.8 39.4 610.9

1989 132.7 14.0 154.7 22.6 104.1 15.2 292.8 42.8 684.4

1990 95.9 30.7 83.4 15.0 169.9 30.6 206.3 37.1 555.4

1991 170.3 12.7 115.2 27.0 49.7 11.7 91.0 21.3 426.2

1992 53.9 10.8 45.5 13.2 62.9 18.3 181.6 52.8 343.9

1993 37.0 26.2 95.7 35.9 5.8 2.2 128.0 48.0 266.5

1994 69.9 58.5 19.9 16.6 17.1 14.3 12.6 10.6 119.5

1995 190.2 35.3 84.4 15.7 85.3 15.8 178.9 33.2 538.7

1996 148.2 35.9 100.7 24.4 14.5 24.4 149.6 36.2 412.9

1997 146.4 36.2 126.2 31.2 49.1 12.1 82.9 20.5 404.7

1998 232.0 27.3 202.4 23.8 125.7 14.8 288.7 34.0 848.7

1999 222.4 28.2 189.5 24.0 80.8 10.2 296.6 37.6 789.3

2000 259.3 41.5 179.9 28.8 22.2 3.6 162.9 26.1 624.3

2001 142.2 28.2 159.0 31.6 76.2 15.1 126.2 25.1 503.6

2002 201.6 29.8 115.3 17.1 134.8 20.0 223.7 33.1 675.4

2003 197.5 36.7 115.2 21.4 16.0 3.0 209.8 38.9 538.5

2004 109.5 19.6 134.4 24.1 210.9 37.8 102.8 18.4 557.7

2005 207.9 46.2 113.0 25.1 90.3 20.0 39.2 8.7 450.4

2006 150.6 22.2 145.3 21.5 196.8 29.1 184.5 27.2 677.2

2007 93.2 20.4 246.1 53.8 23.3 5.1 94.8 20.7 457.4

Ortalama 167.3 30.74 133.0 24.45 79.9 14.69 163.9 30.12 544.2

YıllıkYıllar

43

30

35

40

45

50

55

0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4 4,5 5

Alan (km2)

Ort

ala

ma y

ağ

ıĢ Y

üksekliğ

i (m

m)

15min 30min 45min 60min

ġekil 5.6 Vize Deresi Havzası DAS Eğrileri (1985-2007)

5.1.2.3 YağıĢların Ģiddet-süre-tekerrür iliĢkileri

Havza çıkıĢındaki R-1 ile, en yüksek kottaki R-3 istasyonlarına birer adet pluviograf

ve pluviometre ile havzanın ortalarına yakın yerdeki R-2 istasyonuna ise pluviometre

yerleĢtirilmiĢtir. Havzadaki tüm yağıĢlar incelenerek, R-1, R-3 istasyonlarında standart

zaman aralıklarındaki miktar ve Ģiddetleri bulunmuĢ, en yüksek değerdeki yağıĢ miktarı ve

Ģiddetleri R-1 istasyonu için Çizelge 5.5`de, R-3 istasyonu için Çizelge 5.8‟de gösterilmiĢtir.

Bu değerlerden yararlanılarak belirli sürelere ait çeĢitli tekerrürlerde meydana gelebilecek

yağıĢ derinlikleri R-1istasyonu için Çizelge 5.6`da, R-3 istasyonu için Çizelge 5.9‟da, R-1

istasyonu için Ģiddet değerleri Çizelge 5.7`de, R-3 istasyonu için Çizelge 5.10‟da verilmiĢtir.

R-1 istasyonu için Çizelge 5.6`daki havza yağıĢları tekerrür analizi değerleri kullanılarak

ġekil 5.7, Çizelge-5.7`deki havza yağıĢları Ģiddet-süre-tekerrür analiz değerler kullanılarak

Ģiddet-süre-tekerrür eğrileri ġekil 5.8 çizilmiĢtir.

R-3 istasyonu için Çizelge 5.9`daki havza yağıĢları tekerrür analizi değerleri

kullanılarak ġekil 5.9, Çizelge 5.10`daki havza yağıĢları Ģiddet-süre- tekerrür analiz değerler

kullanılarak Ģiddet-süre-tekerrür eğrileri oluĢturulmuĢtur (ġekil 5.10).

44

Çizelge 5.5. R-1 Ġstasyonu Standart Süreli YağıĢların Miktar ve ġiddetleri Yıllar YağıĢ Standart Zaman Aralıkları (mm)

5 10 15 20 30 45 60 90 120 360 1440

Ġstasyon

1985 Derinliği (mm) 8.0 16.0 19.0 20.0 21.0 22.0 24.5 24.5 25.5 26.0 46.0

ġiddeti (mm/h) 96.0 96.0 76.0 60.0 42.0 29.3 24.5 16.3 12.8 4.3 1.9

Ġstasyon

1986 Derinliği (mm) 8.2 8.2 10.0 11.0 12.0 12.0 15.0 20.0 22.0 32.2 52.0

ġiddeti (mm/h) 98.4 49.2 40.0 33.0 24.0 16.0 15.0 13.3 11.0 5.4 2.2

Ġstasyon

1987 Derinliği (mm) 10.0 19.8 27.6 28.0 29.0 31.0 35.0 36.5 37.5 42.0 54.0

ġiddeti (mm/h) 120.0 118.8 110.4 84.0 58.0 41.3 35.0 24.3 18.8 7.0 2.3

Ġstasyon

1988 Derinliği (mm) 25.0 29.0 30.0 32.0 38.0 41.0 49.0 50.0 51.0 52.0 52.0

ġiddeti (mm/h) 300.0 174.0 120.0 96.0 76.0 54.7 49.0 33.3 25.5 8.7 2.2

Ġstasyon

1989 Derinliği (mm) 16.0 20.0 22.0 23.0 25.0 27.0 29.0 29.4 30.0 40.1 58.0

ġiddeti (mm/h) 192.0 120.0 88.0 69.0 50.0 36.0 29.0 19.6 15.0 6.7 2.4

Ġstasyon

1990 Derinliği (mm) 26.0 30.0 33.0 50.0 50.0 50.6 51.0 51.9 52.0 52.0 52.0

ġiddeti (mm/h) 312.0 180.0 132.0 150.0 100.0 67.5 51.0 34.6 26.0 8.7 2.2

Ġstasyon

1991 Derinliği (mm) 4.5 6.2 7.2 8.0 9.5 12.5 15.0 19.3 20.3 24.5 30.0

ġiddeti (mm/h) 54.0 37.2 28.8 24.0 19.0 16.7 15.0 12.9 10.2 4.1 1.3

Ġstasyon

1992 Derinliği (mm) 9.5 10.8 13.2 17.5 18.8 22.7 25.1 28.9 36.4 41.5 58.9

ġiddeti (mm/h) 114.0 64.8 52.8 52.5 37.6 30.3 25.1 19.3 18.2 6.9 2.5

Ġstasyon

1993 Derinliği (mm) 8.0 14.6 19.5 20.1 21.4 21.8 22.7 23.3 28.2 29.0 46.0

ġiddeti (mm/h) 96.0 87.6 78.0 60.3 42.8 29.1 22.7 15.5 14.1 4.8 1.9

Ġstasyon

1994 Derinliği (mm) 1.6 3.2 3.4 4.3 6.0 6.4 8.0 10.0 12.4 21.0 21.0

ġiddeti (mm/h) 19.2 19.2 13.6 12.9 12.0 8.5 8.0 6.7 6.2 3.5 0.9

R-1

R-1

R-1

R-1

R-1

R-1

R-1

R-1

R-1

R-1

45

Çizelge 5.5 devamı Yıllar YağıĢ Standart Zaman Aralıkları (mm)

5 10 15 20 30 45 60 90 120 360 1440 Ġstasyon

1995 Derinliği (mm) 4.0 6.0 6.5 7.5 9.0 11.0 13.0 15.5 20.5 29.0 55.0

ġiddeti (mm/h) 48.0 36.0 26.0 22.5 18.0 14.7 13.0 10.3 10.3 4.8 2.3

Ġstasyon

1996 Derinliği (mm) 4.5 6.5 7.5 9.0 10.5 12.5 15.5 19.0 22.0 32.0 55.4

ġiddeti (mm/h) 54.0 39.0 30.0 27.0 21.0 16.7 15.5 12.7 11.0 5.3 2.3

Ġstasyon

1997 Derinliği (mm) 4.5 5.5 7.5 8.2 8.5 8.5 11.0 14.5 15.0 34.0 50.0

ġiddeti (mm/h) 54.0 33.0 30.0 24.6 17.0 11.3 11.0 9.7 7.5 5.7 2.1

Ġstasyon

1998 Derinliği (mm) 18.0 21.5 25.0 29.0 38.0 41.6 46.0 46.0 46.0 54.0 54.0

ġiddeti (mm/h) 216.0 129.0 100.0 87.0 76.0 55.5 46.0 30.7 23.0 9.0 2.3

Ġstasyon

1999 Derinliği (mm) 8.0 15.5 17.0 19.0 21.0 22.5 23.2 24.0 26.2 35.0 45.0

ġiddeti (mm/h) 96.0 93.0 68.0 57.0 42.0 30.0 23.2 16.0 13.1 5.8 1.9

Ġstasyon

2000 Derinliği (mm) 8.5 10.0 11.5 14.0 15.0 12.5 14.0 21.0 24.0 36.0 45.0

ġiddeti (mm/h) 102.0 60.0 46.0 42.0 30.0 16.7 14.0 14.0 12.0 6.0 1.9

Ġstasyon

2001 Derinliği (mm) 11.2 22.3 25.8 27.2 35.3 40.9 43.1 46.5 50.8 52.0 52.0

ġiddeti (mm/h) 134.4 133.8 103.2 81.6 70.6 54.5 43.1 31.0 25.4 8.7 2.2

Ġstasyon

2002 Derinliği (mm) 8.8 22.3 25.8 27.2 35.3 40.9 43.1 47.0 50.8 53.0 63.0

ġiddeti (mm/h) 105.6 133.8 103.2 81.6 70.6 54.5 43.1 31.3 25.4 8.8 2.6

Ġstasyon

2003 Derinliği (mm) 3.3 3.5 4.4 5.5 6.5 6.8 6.9 7.4 9.6 20.1 59.0

ġiddeti (mm/h) 38.4 20.4 17.2 16.8 13.0 9.1 6.9 5.0 4.9 3.4 2.5

Ġstasyon

2004 Derinliği (mm) 7.6 12.6 15.9 21.7 23.6 24.7 25.8 26.2 26.5 27.5 53.0

ġiddeti (mm/h) 85.2 73.8 62.8 62.1 44.2 31.9 25.0 17.1 13.1 4.5 2.0

R-1

R-1

R-1

R-1

R-1

R-1

R-1

R-1

R-1

R-1

46


5 10 15 20 30 45 60 90 120 360 1440 Ġstasyon

2005 Derinliği (mm) 5.2 8.0 9.1 9.8 10.4 10.5 10.6 10.6 10.6 17.4 20.9

ġiddeti (mm/h) 62.4 48.0 36.4 29.4 20.8 14.0 10.6 7.1 5.3 2.9 0.9

Ġstasyon

2006 Derinliği (mm) 10.6 14.8 15.6 19.4 21.5 23.8 26.4 26.4 26.4 42.8 94.0

ġiddeti (mm/h) 127.2 88.8 62.4 58.2 43.0 31.7 26.4 17.6 13.2 7.1 3.9

Ġstasyon

2007 Derinliği (mm) 4.6 7.4 10.8 12.6 13.8 14.0 17.4 19.0 23.4 39.8 103.6

ġiddeti (mm/h) 55.2 44.4 43.2 37.8 27.6 18.7 17.4 12.7 11.7 6.6 4.3

Ġstasyon

Maksimum Derinliği (mm) 26.0 30.0 33.0 50.0 50.0 50.6 51.0 51.9 52.0 54.0 103.6

ġiddeti (mm/h) 312.0 180.0 132.0 150.0 100.0 67.5 51.0 34.6 26.0 9.0 4.3

R-1

R-1

R-1

R-1

Çizelge 5.6 R-1 Ġstasyonu YağıĢları Tekerrür Analizi Standart Zamanlar (Dakika)

Tekerrür YağıĢ Miktarları (mm)

5 min 10 min 15 min 30 min 60 min 120 min 360 min 1440 min

2 8.4 12.5 14.7 19.0 22.7 27.0 34.5 50.3

5 15.1 20.7 23.9 31.6 37.1 41.0 46.3 69.4

10 19.5 26.2 30.0 40.0 46.6 50.2 54.2 82.0

25 25.1 33.2 37.7 50.5 58.6 61.9 64.0 98.0

50 29.3 38.3 43.4 58.4 67.5 70.6 71.4 109.8

100 33.4 43.4 49.1 66.1 76.3 79.2 78.6 121.6

Çizelge 5.7 R-1 Ġstasyonu YağıĢları ġiddet-Süre-Tekerrür Analizi Tekerrür yılı / ġiddet mm/h 5 10 15 20 30 45 60 90 120 360 1440

2 101.03 74.74 58.62 50.47 38.06 27.38 22.75 16.55 13.50 5.75 2.10

5 181.27 124.44 95.47 84.35 63.29 45.61 37.09 25.89 20.49 7.72 2.89

10 234.39 157.34 119.86 106.79 79.99 57.68 46.58 32.07 25.12 9.03 3.42

25 301.52 198.92 150.69 135.14 101.10 72.93 58.58 39.89 30.97 10.67 4.08

50 351.29 229.75 173.55 156.16 116.75 84.24 67.47 45.68 35.30 11.89 4.58

100 400.75 260.38 196.26 177.05 132.30 95.47 76.31 51.44 39.61 13.11 5.07

47

1

10

100

1000

1 10 100Tekerrür yılları

Ya

ğıĢ

-mm

5 min 10 min

15 min 30 min

60 min 120 min

360 min 1440 min

ġekil 5.7 R-1 Ġstasyonu Maksimum YağıĢ Yüksekliği-Tekerrür-Süre ĠliĢkisi

1

10

100

1000

1 10 100 1000 10000

Süre-dakika

ya

ğıĢ

Ģid

de

ti-m

m/h

2 yıl 5 yıl 10 yıl


ġekil 5.8 R-1 Ġstasyonu YağıĢları ġiddet-Süre-Tekerrür ĠliĢkisi

48

Çizelge 5.8 R-3 Ġstasyonu Standart Süreli YağıĢların Miktar ve ġiddetleri Yıllar YağıĢ Standart Zaman Aralıkları (mm)

5 10 15 20 30 45 60 90 120 360 1440

Ġstasyon

1985 Derinliği (mm) 7.0 15.5 18.0 20.0 21.0 22.0 24.5 24.5 25.5 26.0 46.0

ġiddeti (mm/h) 84.0 93.0 72.0 60.0 42.0 29.3 24.5 16.3 12.8 4.3 1.9

Ġstasyon

1986 Derinliği (mm) 7.8 8.2 10.8 11.2 12.0 13.0 15.0 20.0 22.0 32.2 52.0

ġiddeti (mm/h) 93.6 49.2 43.2 33.6 24.0 17.3 15.0 13.3 11.0 5.4 2.2

Ġstasyon

1987 Derinliği (mm) 11.0 20.0 27.0 28.0 29.2 32.0 35.0 36.5 37.5 42.0 54.0

ġiddeti (mm/h) 132.0 120.0 108.0 84.0 58.4 42.7 35.0 24.3 18.8 7.0 2.3

Ġstasyon

1988 Derinliği (mm) 24.0 28.0 30.0 32.0 38.0 41.0 49.0 50.0 51.0 52.0 52.0

ġiddeti (mm/h) 288.0 168.0 120.0 96.0 76.0 54.7 49.0 33.3 25.5 8.7 2.2

Ġstasyon

1989 Derinliği (mm) 15.5 18.0 21.0 22.0 23.5 26.0 28.0 29.4 30.0 40.1 58.0

ġiddeti (mm/h) 186.0 108.0 84.0 66.0 47.0 34.7 28.0 19.6 15.0 6.7 2.4

Ġstasyon

1990 Derinliği (mm) 26.0 30.0 33.0 50.0 50.0 50.6 51.0 51.9 52.0 52.0 52.0

ġiddeti (mm/h) 312.0 180.0 132.0 150.0 100.0 67.5 51.0 34.6 26.0 8.7 2.2

Ġstasyon

1991 Derinliği (mm) 4.5 6.2 7.2 8.0 9.5 12.5 15.0 19.3 20.3 24.5 30.0

ġiddeti (mm/h) 54.0 37.2 28.8 24.0 19.0 16.7 15.0 12.9 10.2 4.1 1.3

Ġstasyon

1992 Derinliği (mm) 9.5 10.8 13.2 17.5 18.8 22.7 25.1 28.9 36.4 41.5 70.9

ġiddeti (mm/h) 114.0 64.8 52.8 52.5 37.6 30.3 25.1 19.3 18.2 6.9 3.0

Ġstasyon

1993 Derinliği (mm) 6.5 9.5 10.5 11.0 11.5 12.0 12.5 13.0 14.5 29.0 46.0

ġiddeti (mm/h) 78.0 57.0 42.0 33.0 23.0 16.0 12.5 8.7 7.3 4.8 1.9

Ġstasyon

1994 Derinliği (mm) 3.0 3.8 4.1 4.3 4.8 5.0 6.0 8.0 10.0 20.0 20.0

ġiddeti (mm/h) 36.0 22.8 16.4 12.9 9.6 6.7 6.0 5.3 5.0 3.3 0.8

R-3

R-3

R-3

R-3

R-3

R-3

R-3

R-3

R-3

R-3

49


5 10 15 20 30 45 60 90 120 360 1440 Ġstasyon

1995 Derinliği (mm) 4.0 4.0 5.0 5.5 6.0 7.5 9.0 13.0 15.5 29.0 54.8

ġiddeti (mm/h) 48.0 24.0 20.0 16.5 12.0 10.0 9.0 8.7 7.8 4.8 2.3

Ġstasyon

1996 Derinliği (mm) 3.0 4.0 6.5 7.5 7.5 8.0 10.0 15.0 20.5 37.5 55.0

ġiddeti (mm/h) 36.0 24.0 26.0 22.5 15.0 10.7 10.0 10.0 10.3 6.3 2.3

Ġstasyon

1997 Derinliği (mm) 4.5 5.0 5.0 5.5 6.0 7.5 9.0 12.3 14.5 20.7 50.0

ġiddeti (mm/h) 54.0 30.0 20.0 16.5 12.0 10.0 9.0 8.2 7.3 3.5 2.1

Ġstasyon

1998 Derinliği (mm) 17.6 21.9 23.0 29.0 37.3 40.0 46.0 46.0 46.0 54.0 54.0

ġiddeti (mm/h) 211.2 131.4 92.0 87.0 74.6 53.3 46.0 30.7 23.0 9.0 2.3

Ġstasyon

1999 Derinliği (mm) 10.0 25.2 25.5 26.0 26.5 26.8 27.3 28.2 36.7 36.7 51.0

ġiddeti (mm/h) 120.0 151.2 102.0 78.0 53.0 35.7 27.3 18.8 18.4 6.1 2.1

Ġstasyon

2000 Derinliği (mm) 7.5 9.0 10.5 11.5 13.8 17.0 20.0 21.3 22.0 27.0 46.0

ġiddeti (mm/h) 102.0 60.0 46.0 42.0 30.0 16.7 14.0 14.0 12.0 6.0 1.9

Ġstasyon

2001 Derinliği (mm) 11.2 22.3 25.8 27.2 35.3 40.9 43.1 46.5 50.8 52.0 52.0

ġiddeti (mm/h) 134.4 133.8 103.2 81.6 70.6 54.5 43.1 31.0 25.4 8.7 2.2

Ġstasyon

2002 Derinliği (mm) 8.8 22.3 25.8 27.2 35.3 40.9 43.1 47.0 50.8 53.0 63.0

ġiddeti (mm/h) 105.6 133.8 103.2 81.6 70.6 54.5 43.1 31.3 25.4 8.8 2.6

Ġstasyon

2003 Derinliği (mm) 3.2 3.4 4.3 5.6 6.5 6.8 6.9 7.5 9.7 20.4 60.0

ġiddeti (mm/h) 38.4 20.4 17.2 16.8 13.0 9.1 6.9 5.0 4.9 3.4 2.5

Ġstasyon

2004 Derinliği (mm) 7.1 12.3 15.7 20.7 22.1 23.9 25.0 25.7 26.1 26.7 47.0

ġiddeti (mm/h) 85.2 73.8 62.8 62.1 44.2 31.9 25.0 17.1 13.1 4.5 2.0

R-3

R-3

R-3

R-3

R-3

R-3

R-3

R-3

R-3

R-3

50


5 10 15 20 30 45 60 90 120 360 1440 Ġstasyon

2005 Derinliği (mm) 5.3 8.1 9.2 9.9 10.5 10.5 10.7 10.8 10.8 17.6 21.5

ġiddeti (mm/h) 63.6 48.6 36.6 29.6 21.0 14.0 10.7 7.2 5.4 2.9 0.9

Ġstasyon

2006 Derinliği (mm) 9.8 13.6 14.2 15.1 15.8 23.4 26.2 26.2 26.2 44.4 91.0

ġiddeti (mm/h) 117.6 81.6 56.8 45.3 31.6 31.2 26.2 17.5 13.1 7.4 3.8

Ġstasyon

2007 Derinliği (mm) 7.4 10.2 12.8 13.6 13.6 13.6 13.6 17.4 21.4 38.8 100.2

ġiddeti (mm/h) 88.8 61.2 51.2 40.8 27.2 18.1 13.6 11.6 10.7 6.5 4.2

Ġstasyon

Maksimum Derinliği (mm) 26.0 30.0 33.0 50.0 50.0 50.6 51.0 51.9 52.0 54.0 100.2

ġiddeti (mm/h) 312.0 180.0 132.0 150.0 100.0 67.5 51.0 34.6 26.0 9.0 4.2

R-3

R-3

R-3

R-3

Çizelge 5.9 R-3 Ġstasyonu YağıĢları Tekerrür Analizi Standart Zamanlar (Dakika)

Tekerrür YağıĢ Miktarları (mm)

5 min 10 min 15 min 30 min 60 min 120 min 360 min 1440 min

2 8.4 12.3 14.2 17.9 21.8 26.1 33.7 50.7

5 14.9 21.0 23.7 31.2 36.9 41.0 46.2 69.3

10 19.2 26.8 30.0 40.0 47.0 50.9 54.5 81.7

25 24.6 34.1 38.0 51.1 59.6 63.3 65.0 97.4

50 28.7 39.6 43.9 59.3 69.0 72.6 72.7 109.0

100 32.7 44.9 49.7 67.5 78.4 81.8 80.5 120.5

Çizelge 5.10 R-3 Ġstasyonu YağıĢları ġiddet-Süre-Tekerrür Analizi Tekerrür yılı / ġiddet mm/h 5 10 15 20 30 45 60 90 120 360 1440

2 100.62 73.72 56.84 48.18 35.73 26.50 21.79 15.94 13.07 5.62 2.11

5 178.61 126.17 94.87 83.68 62.32 45.36 36.94 25.79 20.52 7.71 2.89

10 230.23 160.89 120.05 107.17 79.92 57.85 46.96 32.32 25.44 9.09 3.41

25 295.48 204.78 151.88 136.87 102.17 73.63 59.63 40.57 31.67 10.83 4.06

50 343.86 237.31 175.47 158.89 118.67 85.33 69.02 46.68 36.29 12.12 4.54

100 391.92 269.64 198.91 180.77 135.06 96.96 78.36 52.76 40.88 13.41 5.02

51

1

10

100

1000

1 10 100Tekerrür yılları

Ya

ğıĢ

-mm

5 min 10 min

15 min 30 min

60 min 120 min

360 min 1440 min

ġekil 5.9 R-3 Ġstasyonu Maksimum YağıĢ Yüksekliği-Tekerrür-Süre ĠliĢkisi

1

10

100

1000

1 10 100 1000 10000

Süre-dakika

ya

ğıĢ

Ģid

de

ti-m

m/h



ġekil 5.10 R-3 Ġstasyonu YağıĢları ġiddet-Süre-Tekerrür ĠliĢkisi

52

5.1.2.4. Havzanın plüviograf katsayıları

Plüvigraf katsayısı, aynı tekerrür süresinde istenilen saatteki yağıĢ miktarının 24

saatlik yağıĢ miktarına bölünmesiyle elde edilir. Yeterli yağıĢ rasadı bulunmayan havzalarda,

proje sağanak süresinde kullanılacak belirli tekerrürdeki yağıĢ miktarının tayini, uygulamacı

açısından oldukça gereklidir. Bu açıdan 5.1.2.3 bölümünde havza için yapılan Ģiddet-süre-

tekerrür çalıĢmalarından plüviograf katsayıları elde edilmiĢtir. Her iki istasyon için tekerrür

sürelerine ait plüviograf katsayıları hesaplanmıĢtır.

Havzanın belirli tekerrürlerde, çeĢitli sürelere ait plüviograf katsayıları R-1 istasyonu

için Çizelge 5.11`de , R-3 istasyonu için Çizelge 5.12‟de verilmiĢtir.

Çizelge 5.11.Vize Deresi Havzası R-1 Ġstasyonu Plüvigraf Katsayıları

Tekerrür

0.5 1.00 2.00 3.00 4.00 6.00 8.00 12.00 18.00

2 Yıl 0.38 0.45 0.54 0.59 0.64 0.69 0.72 0.79 0.90

5 Yıl 0.46 0.53 0.59 0.62 0.64 0.67 0.70 0.78 0.89

10 Yıl 0.49 0.57 0.61 0.63 0.64 0.66 0.70 0.77 0.89

25 Yıl 0.52 0.60 0.63 0.64 0.65 0.65 0.69 0.77 0.88

50 Yıl 0.53 0.61 0.64 0.65 0.65 0.65 0.69 0.77 0.88

100 Yıl 0.54 0.63 0.65 0.65 0.65 0.65 0.69 0.76 0.88

YağıĢ Süresi (Saat) / Plüviograf Katsayısı

Çizelge 5.12. Vize Deresi Havzası R-3 Ġstasyonu Plüvigraf Katsayıları

Tekerrür

0.5 1.00 2.00 3.00 4.00 6.00 8.00 12.00 18.00

2 Yıl 0.35 0.43 0.52 0.57 0.62 0.67 0.70 0.78 0.89

5 Yıl 0.45 0.53 0.59 0.62 0.64 0.67 0.70 0.78 0.89

10 Yıl 0.49 0.57 0.62 0.64 0.65 0.67 0.70 0.78 0.89

25 Yıl 0.52 0.61 0.65 0.66 0.66 0.67 0.70 0.78 0.89

50 Yıl 0.54 0.63 0.67 0.67 0.67 0.67 0.70 0.78 0.89

100 Yıl 0.56 0.65 0.68 0.67 0.67 0.67 0.70 0.78 0.89

YağıĢ Süresi (Saat) / Plüviograf Katsayısı

53

5.1.3. Havza Ortalama Birim Hidrografı için SeçilmiĢ YağıĢ ve Akımların Ġncelenmesi

Havza ortalama birim hidrografının çıkarılabilmesi için, havzada 23 yıl süresince

meydana gelen yağıĢ ve akım olayları incelenmiĢ, bunlardan 4.2.2.3 bölümünde belirtilen

özellikleri taĢıyan yağıĢ ve akımlar seçilmiĢtir.

YağıĢların havza ortalamalarında thiessen metot, bu yağıĢların meydana getirdiği

akımların ayrılmasında ise logaritmik (Barnes) metot kullanılmıĢtır.

Havza ortalama birim hidrografını çıkarabilmek için, geçen 23 yılda oluĢturulan birim

hidrograf çalıĢmalarından uygun 3 adet olay seçilmiĢ ve bu olaylar tarih sırasıyla verilmiĢtir.

16.01.1986 Tarihli Akım birim hidrografı

Bu akıma ait yağıĢ dökümü Çizelge 5.13`te, akım değerleri ise Çizelge 5.14`de

verilmiĢtir. Etkili yağıĢ süresi 113 dakika ve yüzey akıĢ miktarı 2.33 mm olan bu akımın

değerlendirilmesinde, önce BH113 bulunmuĢtur. BH60 değerleri Çizelge 5.14`de verilmiĢtir.

ġekil 5.11`de ise bu olaya ait yağıĢ histogramı, akım hidrografı ve havzanın 60 dakika süreli

birim hidrografı görülmektedir.

Çizelge 5.13. 16.01.1986 Tarihli YağıĢın Pluviograf Analizi

Tarih ve

Zaman

Devam Süresi dak.

YağıĢ Miktarı mm. Hav. Ort. Yağ. Mik.

Eklenik YağıĢ

YağıĢ ġiddeti

R1 R2 R3 Thiessen mm. mm/h

16.01.1986

10:07 .

12:00 113 22,8 25,9 25,8 25,1 25,1 13,3

12:56 56 5,3 5,7 5,7 5,6 30,7 6,0

13:52 56 1,1 1,0 1,0 1,0 31,7 1,1

14:22 30 2,1 1,5 1,5 1,7 33,3 3,3

14:52 30 0,5 0,2 0,2 0,3 33,6 0,6

285 31,8 34,3 34,2 33,6

Çizelge 5.14. 16.01.1986 Tarihli Akımdan Birim Hidrografın (BH 60) Bulunması

Tarih Zaman Toplam Y.altı Yüzey BH 113 S 113 60 dk kay Fark Bh 60 Eklenik

ve Aralığı Akım Akım Akım S 113 fark *113/60 Zaman

Zaman dak. L/s L/s L/s L/s L/s L/s saat

16-Oc-86

10:07 0 0 0 0 0 0,0 0,00 0,00 0 0

12:00 113 600 36 564 242,1 242,1 110,00 132,15 249 1,88

13:53 113 495 32 463 198,8 440,9 330,00 110,93 223 3,76

15:46 113 270 27 243 104,3 545,3 502,00 43,26 87 5,64

17:39 113 168 25 143 61,4 606,7 580,00 26,66 54 7,52

19:32 113 105 21 84 36,1 642,7 625,60 17,12 34 9,40

21:25 113 65 18 47 20,2 662,9 656,00 6,90 14 11,28

23:18 113 40 15 25 10,7 673,6 669,00 4,63 9 13,16

1:11 113 25 13 12 5,2 678,8 675,00 3,79 8 15,04

3:04 113 20 12 8 3,4 682,2 679,00 3,22 6 16,92

4:57 113 17 12 5 2,1 684,37 684,37 0,00 0 18,80

6:50 113 12 12 0 0,0 684,37 684,37 0,00 0 20,68

54

0

2

4

6

8

10

12

14

10:00 11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00

Zaman (h)

YağıĢ

ġid

deti (

mm

/h)

Q=12.1 mm/h

0

100

200

300

400

500

600

700

10:0 12:0 14:0 16:0 18:0 20:0 22:0 0:0 2:0 4:0 6:0 8:0

Zaman-saat

Debi-L/s

Toplamakım

Bh60

ġekil 5.11 16.01.1986 Tarihli YağıĢ Histogramı, Akım Hidrografı ve BH 60

55

16.12.1990 Tarihli akımın birim hidrografı

Bu akıma ait yağıĢ dökümü Çizelge 5.15‟de akım değerleri ise Çizelge 5.16‟da

verilmiĢtir. Etkili yağıĢ süresi 60 dakika, yüzey akıĢ miktarı 0.39 mm olan bu akımın

değerlendirilmesinde BH 60 bulunmuĢtur. ġekil 5.12‟de ise 16.12.1990 tarihli yağıĢ

histogramı, akım hidrografı ve havzanın 60 dakika süreli birim hidrografı verilmiĢtir.


Tarih Devam YağıĢ Miktarı mm. Hav. Ort. Eklenik YağıĢ

ve Süresi Yağ. Mik. YağıĢ ġiddeti

Zaman dak. R1 R2 R3 Thiessen Mik. mm. mm/h

16.12.1990

11:00 .

11:52 52 1,0 0,8 1,0 0,9 0,9 1,1

12:32 40 2,8 2,9 3,0 2,9 3,8 4,4

13:32 60 7,7 8,2 8,1 8,0 11,9 8,0

13:44 12 0,7 0,6 0,7 0,7 12,5 3,3

14:15 31 3,6 3,5 3,8 3,6 16,1 7,0

16:15 120 1,3 1,1 1,3 1,2 17,4 0,6

315 17,1 17,1 17,9 17,4

Çizelge 5.16. 16.12.1990 Tarihli Akımdan Birim Bidrografın ( BH 60 ) Bulunması

Tarih Zaman Toplam Y.altı Yüzey BH 60 Eklenik

ve Aralığı Akım Akım Akım Zaman

Zaman dak. L/s L/s L/s L/s saat

16-Ara-90

12:32 0 0 0,0 0 0 0

13:32 60 17,8 0,9 16,9 429,6 1

14:32 60 11,2 0,9 10,3 261,8 2

15:32 60 7,2 0,8 6,4 162,7 3

16:32 60 5,7 0,8 4,9 124,6 4

17:32 60 4,6 0,8 3,8 96,6 5

18:32 60 3,8 0,7 3,1 78,8 6

19:32 60 3 0,7 2,3 58,5 7

20:32 60 2,3 0,7 1,6 40,7 8

21:32 60 1,6 0,6 1,0 25,4 9

22:32 60 1 0,6 0,4 10,2 10

23:32 60 0,6 0,6 0,0 0,0 11

0:32 60 0,3 0,3 0,0 0,0 12

1:32 60 0,2 0,2 0,0 0,0 13

2:32 60 0,1 0,1 0,0 0,0 14

3:32 60 0 0,0 0,0 0,0 15

56

0

2

4

6

8

10

11:00 12:00 13:00 14:00 15:00 16:00 17:00 18:00

Zaman (h)

YağıĢ

ġid

deti (

mm

/h)

Q=7.96mm/h

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

500

12:

0

13:

0

14:

0

15:

0

16:

0

17:

0

18:

0

19:

0

20:

0

21:

0

22:

0

23:

0

0:0 1:0 2:0 3:0 4:0 5:0

Zaman-saat

Debi-L/s

Toplam Akım

Bh 60

ġekil 5.12 16.12.1990 Tarihli YağıĢ Histogramı, Akım Hidrografı ve BH60

07.06.1998 Tarihli akımnı birim hidrografı

Bu akıma ait yağıĢ dökümü Çizelge 5.17‟de, akım değerleri ise Çizelge 5.18`de

verilmiĢtir. Etkili yağıĢ süresi 30 dakika ve yüzey akıĢ miktarı 3.368 mm olan bu akımın

değerlendirilmesinde, önce BH30 bulunmuĢ 30 dakika kaydırılarak BH60 çıkarılmıĢtır. ġekil

5.13`te ise bu olaya ait yağıĢ histogramı, akım hidrografı ve havzanın 60 dakika süreli birim

hidrografı görülmektedir.

57


Tarih Devam YağıĢ Miktarı mm. Hav. Ort. Eklenik YağıĢ

ve Süresi Yağ. Mik. YağıĢ ġiddeti

Zaman dak. R1 R2 R3 Thiessen Mik. mm. mm/h

07.06.1998

20:55 .

21:02 7 2,0 2,0 2,0 2,0 2,0 17,1

21:20 18 3,0 2,9 2,9 2,9 4,9 9,8

21:50 30 10,6 11,0 11,0 10,9 15,8 21,8

21:57 7 1,2 1,2 1,2 1,2 17,0 10,3

22:12 15 1,8 1,6 1,6 1,7 18,7 6,6

18,6 18,7 18,7 18,7

Çizelge 5.18. 07.06.1998 Tarihli Akımdan Birim Hidrografın (BH 60) Bulunması

Tarih Zaman Toplam Taban Yüzey BH 30 30 dk kay Bh 60 Eklenik

ve Aralığı Akım Akım Akım BH30 Zaman

Zaman dak. L/s L/s L/s L/s L/s saat

07-Haz-98

21:20 1,8 1,8 0,0 0 0,0 0

21:50 30 390,7 4,0 383,7 113,9 0,0 57,0 0,50

22:20 30 857,4 8,5 828,9 246,1 113,9 180,0 1,00

22:50 30 1313,9 25,0 1223,9 363,4 246,1 304,7 1,50

23:20 30 1551,4 70,0 1371,4 407,2 363,4 385,3 2,00

23:50 30 1313,9 67,6 1140,1 338,5 407,2 372,8 2,50

0:20 30 1068,3 65,2 900,8 267,4 338,5 303,0 3,00

0:50 30 833,1 62,9 671,8 199,5 267,4 233,5 3,50

1:20 30 672,0 60,5 517,0 153,5 199,5 176,5 4,00

1:50 30 532,2 58,1 383,4 113,8 153,5 133,7 4,50

2:20 30 451,0 55,7 308,4 91,6 113,8 102,7 5,00

2:50 30 369,8 53,3 233,5 69,3 91,6 80,5 5,50

3:20 30 311,2 51,0 181,2 53,8 69,3 61,6 6,00

3:50 30 259,0 48,6 135,2 40,1 53,8 47,0 6,50

4:20 30 224,4 46,2 106,8 31,7 40,1 35,9 7,00

4:50 30 195,7 43,8 84,3 25,0 31,7 28,4 7,50

5:20 30 171,9 41,4 66,8 19,8 25,0 22,4 8,00

5:50 30 147,7 39,0 48,9 14,5 19,8 17,2 8,50

6:20 30 131,1 36,7 38,5 11,4 14,5 13,0 9,00

6:50 30 110,8 34,3 24,5 7,3 11,4 9,4 9,50

7:20 30 90,4 31,9 10,3 3,1 7,3 5,2 10,00

7:50 30 80,4 29,5 6,5 1,9 3,1 2,5 10,50

8:20 30 72,8 27,1 5,2 1,5 1,9 1,7 11,00

8:50 30 65,7 24,8 4,3 1,3 1,5 1,4 11,50

9:20 30 59,0 22,4 3,9 1,2 1,3 1,2 12,00

9:50 30 51,6 20,0 2,7 0,8 1,2 1,0 12,50

10:20 30 45,9 20,0 0,0 0,0 0,8 0,4 13,00

10:50 30 0,0 0,0 0,0 13,50

58

0

5

10

15

20

25

20:30 21:00 21:30 22:00 22:30

Zaman-saat

I-m

m/h Q=14.7

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

1800

21:

0

22:

0

23:

0

0:0 1:0 2:0 3:0 4:0 5:0 6:0 7:0 8:0 9:0 10:

0

11:

0

12:

0

Zaman-saat

Deb

i-L

/s

toplam akımYüzey akımBh 60

ġekil 5.13. 07.06.1998 Tarihli YağıĢ Histogramı, Akım Hidrografı ve BH 60

59

5.1.4. Havza ortalama birim hidrografı ve S eğrisi

Vize deresi havzasında 1985-2007 su yıllarında kaydedilen önemli yağıĢ-akım

olaylarından, birim hidrografı çıkarılanların özellikleri ve dökümleri 5.1.3. bölümünde

verilmiĢtir. DeğiĢik etkili yağıĢ sürelerine sahip 3 adet akım olaylarının her biri için bir saatlik

birim hidrograf (BH60) çıkarılmıĢ ve bu birim hidrograflar aynı koordinat sisteminde ġekil-

5.14`te çizilmiĢtir. Yine aynı birim hidrografların pike eriĢme süreleri (tp), pik debileri (qp) ve

taban süreleri (tb) Çizelge 519`da gösterilmiĢtir.

Çizelge 5.19 Vize Deresi Havzası Ortalama Birim Hidrograf ( BH 60 ) Değerleri

Tarih

Birim hidrograf elemanları (BH60)

Pik debi

(qp) L/s

Pike eriĢme süresi

(tp) saat

Taban süresi

(tb) saat

16.01.1986 249.0 1.88 18.8

16.12.1990 429.6 1.0 11.0

07.06.1998 385.3 2.0 13.50

Ortalama 354.63 1.63 14.43

Çizelge 5.19à bakıldığında, havza ortalama birim hidrografının taban süresinin tb =

14.43 saat, pike eriĢme süresinin tp= 1.63 saat ve pik debisinin qp= 354.63 L/s olduğu

görülür. Ortalama birim hidrografın bu elemanlarından yararlanılarak çizilen ve altta kalan

derinliği 1.00 mm olan havzaya ait ortalama BH60 eğrisi ġekil 5.15`te çizilmiĢtir.

Havzanın S60 eğrisi, havza ortalama birim hidrograf (BH60) değerlerinden

yararlanılarak çizilmiĢtir. Çizelge 5.20`de ortalama birim hidrograf değerleri ve bunların 60

dakika kaydırılması ile elde edilen S60 hidrograf değerleri görülmektedir. Bu değerlere göre

çizilen BH60 eğrisi ise ġekil 5.15`te, S60 eğrisi ise ġekil 5.16‟da verilmiĢtir. S60 eğrisinde

uygulamada çeĢitli etkili yağıĢ sürelerinde oluĢacak taĢkınların, birim hidrograflarını çıkarmak

mümkün olacaktır.

60

ġekil 5.14. Vize Deresi Havzası 60 dakika Süreli Birim Hidrograflar

Çizelge 5.20. Vize Deresi Havzası Ortalama BH60 ve S60 Hidrografı Ordinat Değerleri

Ek Zaman Saat

BH60

Debi L/s

S60

Debi L/s

0,0 0,0 0

1,0 202,0 202

1,63 354,6 556,6

2,0 335 891,6

3,0 245 1136,6

4,0 185 1321,6

5,0 130 1451,6

6,0 100 1551,6

7,0 75 1626,6

8,0 52,2 1678,8

9,0 35 1713,8

10,0 18 1731,8

11,0 10 1741,8

12,0 6 1748,8

13,0 2 1750,0

14 1,2 1751,2

15 0 1751,2

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

500

0,0 5,0 10,0 15,0 20,0

Zaman (h)

De

bi (

L/s

)

61

23 Yıllık Ort.BH60

0

50

100

150

200

250

300

350

400

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16

Zaman-Saat

Deb

i-L

/s354,6

ġekil 5.15. Vize Deresi Havzası Ortalama Birim Hidrografı (BH60)

S 60

0

500

1000

1500

2000

0 5 10 15 20

Debi-L/s

Za

ma

n-s

aa

t

ġekil 5.16. BH60`dan Hesaplanan S60 Hidrografı

62

5.1.5. Havzanın ortak çekilme eğrisi

Hidrografın çekilme eğrisi, yağıĢlardan bağımsız olarak, havza özelliklerine göre

Ģekillenmekte ve havzanın bazı hidrolojik karakteristiklerini yansıtmaktadır. Bu nedenle,

havzada meydana gelecek taĢkınların çekilmelerini karakterize edebilecek ortak bir çekilme

eğrisi çıkarılabilmektedir. Bunun için Çizelge-5-22`de verilen akım olayları kullanılarak,

4.2.2.3. bölümünde belirtilen esaslara göre ġekil-5.17`de verilen havzanın ortak çekilme

eğrisi çizilmiĢtir. Bu ortak çekilme eğrisi değerleri yarı logaritmik kağıda iĢaretlenerek kırılma

noktaları ve buna bağlı olan (m) ve (q) değerleri bulunmuĢtur .

Buradaki (m) ve (q) değerlerinim hesaplanmasında;

m= t / 2.3 (Logqo – Logqt) = t / Ln (qo/qt) eĢitliğinden yararlanılmıĢtır.

Formuldeki t, çekilme eğrisindeki kırılmaların saat olarak süresi qo ve qt ise bu

sürelerin baĢlangıç ve bitimindeki debilerdir. Çizelge 5.21`deki Vize deresi çekilme eğrisinde

m1 yüzey akıĢ, m2 yüzeyaltı akıĢ ve m3 de taban akım sürelerini göstermektedir

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20

Zaman (saat)

Deb

i (L

/s)

ġekil 5.17. Havzanın Ortak Çekilme Eğrisi

Çizelge 5.21. Vize Deresi Havzası Ortak Çekilme Eğrisi (m) ve (q) Değerleri qp

L/s

mc

Saat

q1

L/s

m1

Saat

q2

L/s

m2

Saat

q3

L/s

m3

Saat

q4

L/s

1332,6 2.87 500 3.1 52 5.88 8 6.4 4

63

5.1.6. YağıĢ-Tutulma ve yüzey akıĢ iliĢkileri

5.1.6.1. Etkili yağıĢ süresi

AraĢtırmanın bu döneminde havzaya düĢen yağıĢlar genellikle orta ve gecikmiĢ

paterndedir. Havzada görülen ve yüzey akıĢ veren yağıĢların etkili yağıĢ süreleri Çizelge-

5.23`te verilmiĢtir. Çizelgede görüldüğü gibi etkili yağıĢ süreleri 0.1 ile 3.0 saat olmuĢtur.

5.1.6.2. Ön yağıĢlar indisi (API)

Havzada akımı etkileyen faktörlerden birisi de, havzanın bir yağıĢ fırtınasından önce

içerdiği rutubet durumudur. Havza yağıĢ karakteristikleri, iyi planlanmıĢ bir yağıĢ ölçme ağı

ile saptanabilmesine karĢılık, havza rutubet rejiminin günlük takibi oldukça güçtür. Bu açıdan

hidrolojik araĢtırmalarda ön yağıĢlar indisi API ( Anteceedent Precipitation Index) yaygın

olarak kullanılmaktadır. Bu indeksin esası yağıĢ olmayan periyotta toprak rutubetinin,

zamanla logaritmik olarak azalacağı kabulüne dayanmaktadır.

Havza topraklarının geçirgenliğine ve bünyesine bağlı olarak API hesaplamaları

yapılırken, havza toprakları hafif bünyeli olduğu için 5 gün geriye gidilmiĢ ve toprak faktörü

K= 0.90 alınmıĢtır. Buna göre seçilmiĢ bazı olayların API değerleri ve buna bağlı özellikleri

Çizelge 5.23‟te verilmiĢtir.

Çizelgede görüldüğü gibi yüzey akıĢ olaylarına ait toprağı API değerleri 4.90-51.55

dir. Genellikle API değerleri yağıĢlı ve kurak yıllara göre yani toprağın rutubet açığına göre

değiĢmektedir.

5.1.6.3. Havza yağıĢlarının yüzey akıĢ sınırı

Havza yağıĢlarının yüzey akıĢ sınırını çıkarabilmek için, 23 yıl boyunca rasat edilen

2.0 mm‟ nin üzerindeki yağıĢlar tespit edilerek bunlar yüzey akıĢ verenler ve vermeyenler

Ģeklinde gruplandırılmıĢtır. Bu değerler, iki yağıĢ arasında geçen zaman sürelerine göre, yarı

logaritmik kağıt üzerinde iĢaretlenmiĢtir. Yüzey akıĢ veren yağıĢların zarf eğrileri çizilerek,

havzanın yüzey akıĢ eğrisi belirlenmiĢtir. ġekil 5.18`de görüldüğü gibi genellikle günlük

havza ortalaması 3.5 mm nin altındaki yağıĢlarla, iki yağıĢ arasındaki süre 2800 saati geçen

yağıĢlar, yüzey akıĢ meydana getirmemektedir.

5.1.6.4. Havza topraklarının infiltrasyon hızı

Havza topraklarının geçirgenlik sınırları için infiltrometre ile infiltrasyon testleri

yapılmamıĢtır. Ancak havza topraklarına ait infiltrasyon hızının bir göstergesi olan -

indeksle, her bir yağıĢ-akım olayında toprakların infiltrasyon hızı hesaplanmıĢ ve bu değerler

Çizelge 23`te verilmiĢtir. Çizelgedeki değerlere göre havza topraklarının infiltrasyon hızı

değerleri 0.92- 19.80 mm/h arasında yer almıĢtır.

64

5.1.7. Havza yağıĢ ve akımlarının frekans analizi

Vize deresi havzası 1985-2007 su yılları yağıĢlarının frekans analizi için yağıĢların

dağılımlarına uygunluk testleri yapılmıĢ, havza yıllık toplam yağıĢlarının Gamma (2p)

dağılımına, günlük maksimum yağıĢların da Gamma (2p) dağılım fonksiyonlarına uydukları

görülmüĢtür.

Havza akımlarının 1985-2007 su yılları arasındaki akımları frekans analizi için

akımların dağılımlara uygunluk testi yapılmıĢ, havza yıllık toplam akımlarının Log. Pearson.3

dağılım, günlük maksimum akımların ise Gamma (2p) dağılım fonksiyonlarına uydukları

görülmüĢtür.

23 yıllık toplam yağıĢları ve frekans analizleri ,günlük maksimum yağıĢ değerleri ve

günlük maksimum ortalama debi değerlerinin frekans analizleride Çizelge 5.24`te, sırasıyla

verilmiĢtir. Bu değerler doğrultusunda Çizelge 5.25`te Vize deresi havzası yağıĢ ve akımların

uygun olasılık dağılım biçimleri ve tekrarlanma süresindeki değerleri verilmiĢtir.

65

Çizelge 5.22. Bazı Akımların Çekilme Eğrisi Değerleri

27.12.1989 06.05.1990 17.10.1991 18.11.1991 11.11.1992 25.12.1996 27.01.1995 27.01.1995

Zaman Debi Zaman Debi Zaman Debi Zaman Debi Zaman Debi Zaman Debi Zaman Debi Zaman Debi

Saat L/s Saat L/s Saat L/s Saat L/s Saat L/s Saat L/s Saat L/s Saat L/s

16:00 135 21:00 361 19:00 496.2 2:20 304 16:44 175 4:02 310.0 1:30 423.4 27.1.95. Devam

17:00 69 22:00 193 19:30 189.8 3:00 117 17:44 109 4:56 195.0 1:40 380.1 6:00 12.94

18:00 42 23:00 110 20:00 96.65 3:40 56 18:44 69 5:50 130.0 1:50 353.5 6:10 11.04

19:00 31 0:00 50 20:30 53.04 4:20 27 19:44 44 6:44 85.0 2:00 320.5 6:20 10.16

20:00 20 1:00 20 21:00 28.29 5:00 11 20:44 22 7:38 60.0 2:10 272.3 6:30 9.124

21:00 9 2:00 7 21:30 7.072 5:40 2 21:44 9 8:32 45.0 2:20 239.6 6:40 8.157

22:00 7 3:00 6 22:00 0 6:20 0 22:44 4 9:26 35.0 2:30 208.2 6:50 7.086

23:00 3 4:00 4 10:20 28.0 2:40 180.7 7:00 6.424

0:00 0 5:00 0 16.11.1998 2:50 153.3 7:10 5.953

Zaman Debi 3:00 136.2 7:20 5.361

05.12.1987 15.12.1987 11.11.1989 06.09.1991 Saat L/s 3:10 110.5 7:30 5.219

Zaman Debi Zaman Debi Zaman Debi Zaman Debi 0:48 1332.6 3:20 96.7 7:40 4.942

Saat L/s Saat L/s Saat L/s Saat L/s 1:00 1156.1 3:30 84.0 7:50 4.675

1:35 90.0 17:10 951.0 15:54 266.0 16:08 125 2:00 545.0 3:40 74.6 8:00 4.544

2:35 65.0 19:00 560.0 16:44 175.0 17:00 91 3:00 267.2 3:50 63.2 8:10 4.168

3:35 45.0 20:50 347.0 17:34 109.0 17:50 49 4:00 171.7 4:00 51.7 8:20 3.928

4:35 32.0 22:40 240.0 18:24 69.0 19:31 25.0 5:00 119.4 4:10 49.4 8:30 3.474

5:35 25.0 0:30 173.0 19:14 44.0 20:17 9.0 6:00 73.9 4:20 38.6 8:40 3.157

2:20 120.0 20:05 22.0 7:00 47.7 4:30 36.7 8:50 3.055

09.10.1990 15.12.1990 20:55 9.0 8:00 33.9 4:40 33.0 9:00 2.956

Zaman Debi Zaman Debi 21:45 4.0 9:00 25.5 4:50 29.5 9:10 2.858

Saat L/s Saat L/s 10:00 19.2 5:00 25.5 9:20 2.763

8:00 740 0:32 402 11:00 14.2 5:10 23.6 9:30 2.67

9:05 225 1:42 200 12:00 10.6 5:20 19.5 9:40 2.578

9:38 150 3:00 80 13:00 8.5 5:30 17.6 9:50 2.489

14:00 5.8 5:40 15.9 10:00 2.401

15:00 4.4 5:50 14.8 10:10 2.316

16:00 3.3 10:20 2.233

17:00 2.7

66

Çizelge-5.23. Önemli YüzeyakıĢ Veren Olayların Hesaplanan Değerleri

Toplam Toplam Yüzey Tab+Y.altı T. YağıĢ Etkili yağıĢ API Ġnfiltrasyon

YağıĢ Akım Akım Akım Toplam Yüzey Süresi Süresi hızı tb TL tp

mm mm mm mm Akım AkıĢ Saat Saat mm/h saat saat saat

16.01.1986 33.6 2.63 2.33 0.30 600.0 564.0 4.75 1.88 21.20 12.06 20.71 1.20 2.00

23.01.1986 17.5 4.80 3.12 1.68 815.0 695.0 2.08 0.75 30.60 7.04 18.00 2.63 3.00

07.09.1986 9.1 8.63 6.23 2.40 1425.0 1287.0 3.00 3.00 15.00 0.92 18.00 4.52 5.90

16.12.1990 17.6 0.05 0.04 0.01 18.0 17.0 5.28 1.00 36.99 11.52 11.00 0.60 1.56

31.01.1995 35.0 2.63 0.80 1.83 321.3 206.3 13.15 0.10 50.65 19.80 17.00 5.25 5.30

31.12.1996 50.0 3.08 1.41 1.67 719.7 454.7 13.15 1.00 13.72 3.30 9.00 3.50 4.00

07.06.1998 24.0 4.68 3.37 1.31 1551.4 1371.4 3.12 0.50 4.90 14.40 13.00 1.75 2.00

08.02.1999 20.0 5.14 4.90 0.24 835.0 819.9 1.07 0.58 30.68 3.10 38.83 3.50 5.25

20.02.2002 26.4 9.45 3.77 5.68 1363.4 841.87 7.25 0.50 51.55 7.70 13.06 3.75 3.00

Yüzey AkıĢ Hidrog.

Tarih

Pik Debi ( L/s )

67

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

1 10 100 1000 10000 100000

Zaman (saat)

Ya

ğıĢ

Mik

tarı

(m

m)

Akım Yok

Akım Var

ġekil 5.18. Havza Yüzey AkıĢ Sınır Eğrisi

68

Çizelge 5.24. Vize Deresi Havzası yıllık toplam yağıĢ ve akım frekans analizleri Toplam Büyüklük Maksimum Büyüklük Toplam Büyüklük Mak. Gün Büyüklük m Tr= n+1/m P = 1 - (1/Tr)

Yıllar YağıĢ sırası YağıĢ sırası akım sırası Ort.debi sırası

mm mm mm mm

1985 553.7 848.7 46.0 70.9 0.66 37.26 18.90 715.80 1 24.00 0.958

1986 798.9 798.9 52.0 67.4 21.11 27.96 215.56 595.11 2 12.00 0.917

1987 678.0 789.3 54.0 63.0 0.80 21.11 25.56 384.50 3 8.00 0.875

1988 610.9 684.4 52.0 62.2 0.12 19.68 5.99 305.85 4 6.00 0.833

1989 684.4 678.0 58.0 60.0 0.62 10.71 16.65 220.40 5 4.80 0.792

1990 555.4 677.7 52.0 58.0 0.00 7.12 0.00 215.56 6 4.00 0.750

1991 426.2 675.4 30.0 55.4 0.05 3.78 0.00 199.48 7 3.43 0.708

1992 343.9 624.3 70.9 55.0 0.00 3.77 0.00 165.40 8 3.00 0.667

1993 266.5 610.9 46.0 54.0 1.12 3.11 220.40 130.40 9 2.67 0.625

1994 119.5 557.7 21.0 54.0 0.00 3.05 0.00 126.80 10 2.40 0.583

1995 538.7 555.4 55.0 53.0 2.63 2.63 114.00 114.00 11 2.18 0.542

1996 412.9 553.7 55.4 52.0 3.78 2.09 130.40 91.33 12 2.00 0.500

1997 404.7 538.7 50.0 52.0 3.11 1.12 165.40 25.56 13 1.85 0.458

1998 848.7 536.9 54.0 52.0 27.96 0.80 715.80 19.84 14 1.71 0.417

1999 789.3 503.6 51.0 52.0 37.26 0.66 305.85 18.90 15 1.60 0.375

2000 624.3 457.4 45.0 51.0 7.12 0.62 384.50 16.65 16 1.50 0.333

2001 503.6 450.4 52.0 50.0 10.71 0.39 0.00 5.99 17 1.41 0.292

2002 675.4 426.2 63.0 46.0 3.77 0.12 126.80 0.00 18 1.33 0.250

2003 536.9 412.9 60.0 46.0 19.68 0.05 595.11 0.00 19 1.26 0.208

2004 557.7 404.7 53.0 45.0 2.09 0.00 199.48 0.00 20 1.20 0.167

2005 450.4 343.9 21.5 30.0 0.39 0.00 19.84 0.00 21 1.14 0.125

2006 677.7 266.5 62.2 21.5 3.05 0.00 91.33 0.00 22 1.09 0.083

2007 457.4 119.5 67.4 21.0 0.00 0.00 0.00 0.00 23 1.04 0.042

69

Çizelge 5.25 .Vize Deresi Havzası YağıĢ ve Akımların Dağılım Fonksiyonları

Parametreler Olasılık Dağılım Biçimi

Ortalama St.

Sapma

Tekrarlanma Süresi (yıl)

2 5 10 25 50 100

Yıllık YağıĢ, mm

Gama (2 P.) 544.2 174.2 556.2 693.2 758.3 822.9 862.3 895.7

Maks.YağıĢ, mm

Gama (2 p.) 50.9 12.48 53.3 61.5 64.6 67.2 68.3 69.4

Yıllık akım, mm

LP3 7.7 11.1 2.5 10.7 22.4 48.1 77.9 119.1

Maks.Debi, L/s

Gama (2 P.) 197.2 203.9 149.5 336.8 466.5 632.3 755.4 877.7

5.1.8. Havza yıllık su verimi

Havzanın 1985-2007 su yıllarında 23 yıllık ortalama yağıĢı 544.2 mm, akımı ise 6.04

mm dir. Buna bağlı olarak havza ortalama yıllık su verimi 28025.6 m3/ yıl olarak bulunmuĢtur.

Vize deresi havzası için M. Turc metodu uygulandığında havzada gelecek yıllık akım

miktarı;

D= P / 9.0 + P2/L

2 D= Evapotransprasyon (mm)

P= Yıllık yağıĢ ortalaması (mm)

L = 300 + 25T + 0.05T3

L = 285.9 + 25T +0.05T3 (Trakya için düzeltilmiĢ A değeri)

T = Havzanın yıllık sıcaklık ortalaması (o C)

Burada P =544.2 mm, T= 10.6 0 oC (L.burgaz meteoroloji istasyonunun 12.8

oC olan

yıllık sıcaklık ortalamasının, havza ortalama yükseltisine göre düzeltilmiĢ sıcaklık gradyan

değeri) ve A 285.9 alındığında D= 418,032 mm elde edilir.

Burada da;

Q = P-D = 544.2 – 418.03 = 126.17 mm veya,

V = q x A x 103 = 126.17 x 4.64 x 10

3 = 585421.0 m

3 / yıl bulunur.

M. Turc formülündeki A= 300 katsayısı kullanıldığında ise

Q =121.72 mm veya V = 564793.4 m3/yıl su hacmi elde edilir.

Görüldüğü gibi Turc metoduna göre bulunan su miktarı (585421.0 m3 /yıl) ve metotta

kullanılan A katsayısı Trakya için düzeltilen haliyle elde edilen (564793.4m3/ yıl) miktarlarının,

havzada araĢtırma ile bulunan (28025.6 m3/yıl) akım hacimlerinden oldukça farklı olduğu

gerçeğini ortaya çıkarmaktadır.

“A” Katsayısının Elde Edilmesi:

Formüldeki 0.9 katsayısı aynen kullanılarak P= 544.2 mm, T= 10.6 oC ve q= 6.04 mm

alındığında D= P – q eĢitliğinden D= 538.2 mm bulunur. Bu değeri yukarıdaki

evapotransprasyon formülünde yerine koyduğumuzda bulunan L = 1554.4 ve sıcaklık

70

değerlerini L = A + 25 xT + 0.05T3 eĢitliğinde kullandığımızda da A = 1229.8 değeri elde

edilir.

“0.9” Katsayısının Düzeltilmesi:

L = 300 +25T + 0.05T3 eĢitliğinden L = 624.55 değeri elde edilir. Bu değeri de

evapotransprasyon formülünde yerine koyduğumuzda formülde bilinmeyen olarak yer alan

(0.9) katsayısı, havzamız için 0.26 olarak hesaplanır.

Vize deresi havzası için Turc metoduyla havza su verimi tahmininde metotta yer alan

0.9 katsayısının sabit tutularak A= 1229.8 katsayısının kullanılması veya 300 katsayısı aynen

alınarak 0.9 sabitesi yerine 0.26 değerinin kullanılması aynı sonuçları ortaya çıkarmaktadır.

5.1.9. Sentetik Birim Hidrograf Elemanları

Vize deresi havzası için bulunan birim hidrografın, bazı sentetik metotlarla aynı havza

için elde edilen birim hidrograflarla karĢılaĢtırılması ve bu metotlardaki bazı katsayıların elde

edilmesi aĢağıda ele alınmıĢtır.

5.1.9.1. Mockus Metodu

Hesabın pratikliği ve üçgen hidrografın çizim kolaylığı açısından tercih edilen Mockus

metodu Vize deresi havzası` na uygulanması ve metotta yer alan “K” ve “H” parametrelerinin

havza için hesaplanması;

Qp = K x A x ha / Tp (1) Burada; Op = Birim hidrograf piki (m3 /sn/mm)

Tp = Pike eriĢme süresi (saat)

A = Havza alanı (km2)

Ha = Birim hidrograf derinliği (mm)

H = (2 x 0.278 – K) / K (2) K= 0.208

Tr = H x Tp (3) H= 1.67

Tb = Tp + Tr (4)

Metot`da yer alan K ve H değerleri havzamız için hesaplanırken; Çizelge-26`da

verilen ve havzaya ait 3 adet bir saat süreli birim hidrografların (BH60), her biri için Qp ve Tp

değerlerini (1) nolu formülde yerine koyduğumuzda, her birim hidrografa ait K değerlerini

elde ederiz. Bu değerlerin ortalaması alınarak K= 0.119 sonucu elde edilir. Sonra her birim

hidrograf için elde edilen K değerleri (2) nolu formülde kullanılarak her hidrografa ait H değeri

ve bunların ortalamasından da H= 3.95 katsayısı havza için bulunur.

Vize deresi havzasının Mockus metoduna göre üçgen birim hidrografının elde

edilmesi;

Havza alanı (A) = 4.64km2

Ana su yolu uzunluğu (L) = 4500 m K= 0.119

Ana su yolu kot farkı (HL) = 59 m H= 3.95

Ana su yolu harmonil meyili (S) = 0.00587 ha= 1 mm

71

Suların toplanma zamanı Tc = 0.00032 (L0.77

/ S0.385

) Formülünden

Tc = 1.5 saat veya Tc = L1.15

/ (3100 x HL0.385

) den Tc= 1.07saat bulunur.

Bunlardan küçük değerli Tc tercih edilir.

TaĢkını meydana getiren yağıĢ süresi (proje sağanak süresi) D ise D= 2√Tc =

2√1.07= 2.07 saat bulunur. Toplanma zamanı (Tc) nin 3 saatten az olması ve ayrıca birim

sağanak süresi (AD) = Tc / 5 = 0.21 saat hesaplandığında, birim sağanak süresi (AD) 0.5

saat olarak alınmıĢtır. Buna göre hidrografın pike erme zamanı

Tp=√Tc + 0.6 Tc = √1.07 + 0.6 x1.07 = 1.67 saattir.

Hidrografın çekilme eğrisinin süresi

Tr =H x Tp = 3.95 x 1.67 = 6.62 saat

Hidrografın taban süresi

Tb= Tp +Tr = 1.67 + 6.62 = 8,29 saattir. Buradan hidrograf piki (Qp)

Qp = K x A x ha / Tp = 0.119 x 4.64 x 1 / 1.67 = 0.332428 m3 /sn /mm bulunur.

Yukarıda elde edilen Qp, Tb ve Tp değerleri 0.5 saatlik hidrografın (BH30) değerleridir.

Bu BH30 ùn elemanlarıyla üçgen birim hidrograf düzgün bir Ģekilde çizilip, sonra bu

hidrografın 30 dakika kaydırılmasıyla , Mockusà göre havzaya ait BH60 elde edilir. Mockusà

göre elde edilen BH60 `ta Qp= 319,5 L/s, Tp= 2,25 saat ve Tb= 8,75 saattir. Havzanın

araĢtırmayla elde dilen BH60 `ında ise ta Qp= 354,63 L/s, Tp= 1,63 saat ve Tb= 14,43 saattir.

Burada Havza için hesaplanan K(0,119) ve H(3,95) parametrelerinin Mockus metodundaki

eĢitliklerde kullanılmasıyla, araĢtırmada elde edilen Qp ve Tp değerlerine yakın sonuçlar elde

edilmiĢtir. Diğer parametre Tb „nin oldukça farklı çıkması, çekilme eğrisi süresinden

kaynaklanmaktadır.

5.1.9.2. DSĠ Sentetik Metodu

Vize deresi havzasına ait çeĢitli topoğrafik değerler aĢağıda verilmiĢtir.

A= 4.64 km2 Op= A x qp x 10

-3 (1)

L= 4.50 km

Lc= 2.475 km qp= 414 / ( A0.225

x ( LxLc / √S)0.16

) (2)

S= 0.00587 V= A x ha x 10-3 (3)

Tb = 3.65 x (V/Qp) (4)

Tp = Tb / 5 (5)

Yukarıdaki değerler (2) nolu formülde yerine konduğunda 1mm`lik akıĢ için verim olan

qp = 132.14 L/s/km2/mm dir. Bunu (1) nolu formülde kullandığımızda birim hidrograf piki Qp=

0.613 m3/s/mm bulunur.

1 mm`lik akıĢ için birim hacim (3) nolu formülden;

V= 4.64 x 1 x 10-3 = 4640 m

3 dür. Buna göre hidrografın taban süresi (4) nolu

formülden Tb= 3.65 x (4640 /0.613) = 27.622 saniye = 7.7 saat bulunur.

72

Hidrografın pike erme zamanı (5) nolu formülden Tp= 7.7 / 5 =1.5 saat bulunur.

Yukarıda hesaplanan Qp, Tb ve Tp değerleri 2 saat süreli birim hidrograf değerleri olmaktadır.

Havzanın bulunan 1 saatlik birim hidrografı, 1 saat kaydırılması ile elde edilen 2 saatlik birim

hidrografta Qp= 0.344.8 m3/s, Tb= 16.0 saat ve Tp= 3 saat bulunmuĢtur.

5.1.9.3. Snyder Metodu

Akım rasatları bulunmayan havzalar için, sentetik metotlarla birim hidrograf elde

edilmesinde yaygın olarak kullanılan metotların biriside Snyder metodu`dur.

Bu metodun esası, benzer havzaların çeĢitli karakteristiklerindeki farklılıkları göz

önünde tutan bir sentetik birim hidrograf vermesidir. Snyder birim hidrograf Ģekli üzerinde,

havzanın bir çok özelliğinin etkili olduğu bildirilmekte, bunlardan sadece havza alanı ve

Ģeklini hesaplamalara dahil etmekte ve diğer faktörleri de bir Ct katsayısı vererek hepsini

hesaplama dıĢında bırakmaktadır.

Bu metot da kullanılan Ct ve Cp katsayılarının Vize deresi havzası için elde edilmesi

gerekir. Metotda kullanılan denklemler, metrik sisteme çevrilmiĢ Ģekilleriyle aĢağıda

verilmiĢtir.

tp = 0.75 Ct (L.Lc)0.3

(1) tp= tr etkili yağıĢ süresinin ortasından hidrograf pikine ka

dar olan gecikme zamanı (saat)

tr= tp / 5.5 (2) L= Ana suyolu uzunluğu (km)

Lc= Ana suyolu üzerinde proje kesit noktasından,

havzanın Ģekilsel ağırlık merkezine en yakın noktaya

kadar uzaklık (km)

qp= 275 Cp / tp (3) tr= etkili yağıĢ süresi (saat)

qp= tr etkili yağıĢ süresinde birim hidrografın birim

alanına düĢen pik debi (L/s/km2)

Ct ve Cp = havza karakteristiklerine bağlı katsayılar

tpR= tp + 0.25 (tR – tr) (4) tR= tr etkili yağıĢ süresinden baĢka belirli bir incelemede

kabul edilen artık yağıĢ süresi (saat)

qpR= 275 Cp / tpR (5) tpR= tR süresinin ortasından birim hidrografın pikine

kadar olan süre (saat)

qpR= (qp x tp )/ tpR (6) qpR= tR süresi için birim hidrografın birim alanına düĢen

pik debisi (L/s/km2)

QPR = A x qpR x 10-3 (7)

Bu denklemlerden hareketle, Vize deresinde değiĢik tarihler için elde edilen ve

raporda verilen 3 adet birim hidrograf için ayrı ayrı Ct ve Cp katsayıları hesaplanır. Örnek

olarak 16.1.1986 tarihli birim hidrograf ele alınmıĢtır.

A = 4.64 km2

73

L= 4.50 km

Lc= 2.475 km

tp= 1.88 saat

tR= 1.88 saat

tpR= 0.94 saat

QPR= 249 L/s

qPR= QPR / A = 249/4.64 = 53.66 L/s/km2

tr= tp / 5.5 = 1.88 / 5.5 = 0.34

tr ≠ tR olduğundan 4 no`lu denklemden düzeltilmiĢ tp değeri bulunur.

tpR = tp + 0.25 (tR – tr)

0.5 = tp + 0.25 ( 1.88 – 0.34)

tp = 0.555 düzeltilmiĢ bu tp değeri ile (1) no`lu denklem çözülerek Ct hesaplanır.

tp = 0.75 Ct (L.Lc)0.3

0.555 = 0.75 Ct (4.50 x 2.475)0.3

Ct = 0.202

Cp ise (5) no`lu denklem kullanılarak hesaplanır.

qpR= 275 Cp / tpR 53.66 = 275 x Cp / 0.94 Cp = 0.183 bulunur.

Bu Ģekilde 3 adet birim hidrografa ait Ct ve Cp katsayıları hesaplanmıĢ ve ortalamaları

ile birlikte Çizelge 5.26`da verilmiĢtir.

Çizelge 5.26`deki ortalama Ct ve Cp değerleri kullanılarak havzamıza ait tp değeri (1)

no`lu denklemden 0.642 saat, (2) nu`lu denklem yardımıyla tr = 0.117 saat, (4) no`lu

denklemle tpR = 0.89 saat, (5) no`lu denklemde ortalama Cp `de hesaba katılarak qpR =

90.23 L/s/mm ve tüm havza alanını hesaba katarak QpR = 300.45 L/s bulunur. Sentetik birim

hidrografın pike eriĢme süresi tp= tPR + tR / 2 denklemi ile tp = 0.89+ 1 / 2 = 1.39 saat bulunur.

Havza ortalama birim hidrografın debisi 354.63 L/s , pike eriĢme süresi ise 1.63 saattir.

Çizelge-5.26. Snyder metoduna göre Vize deresi sentetik birim hidrograf elemanları QPR tp Düzel. tp tb tPR tr tR et.yag.sü qPR Ct Cp

m3/s/mm saat saat saat saat saat saat L/s/km2/mm

16-Oca-86 0.249 1.88 0.555 18.80 0.94 0.34 1.88 53.66 0.202 0.183

16-Ara-90 0.430 1 0.295 11.00 0.50 0.18 1 92.59 0.108 0.168

07-Haz-98 0.385 2 1.716 13.50 1.75 0.36 0.5 83.04 0.624 0.528

ORT 0.355 1.627 0.856 14.433 1.063 0.296 1.127 76.430 0.311 0.293

Tarih

5.1.10. Kuraklık Analizi

Trakya Bölgesinin Ergene su toplama havzası içerisinde kalan Vize deresi

havzasında araĢtırma süresince elde edilen yıllık yağıĢ ve akım verileri iki değiĢik kuraklık

indeksi kullanılarak değerlendirilmiĢ ve su yılı baĢlangıcı Ekim ayı dikkate alınarak yıllara

göre kuraklık dağılımları ġekil.5.24 ve 25 gösterilmiĢtir.

74

Normalin yüzdesi indeksi ile yapılan değerlendirmede; yıllık akım verileri 1986, 1998,

1999, 2000 ve 2003 yılları normal değerlerin üstünde akım düĢmüĢ ve bu yıllar ıslak yıl

olarak geriye kalan yıllar kurak yıl olarak değerlendirilmiĢtir. Yıllık yağıĢ verilerine göre 1985-

1990 yılları arası ilk altı yağıĢlı takip eden yedi yıl (1991-1997) normal değerlerin altında

yağıĢ düĢmüĢ ve bu yıllar kurak olarak seyretmiĢtir. 2001 yılı kurak takip eden yıl yağıĢlı

Ģeklinde 2007 yılına kadar bir yıl kurak bir yıl yağıĢlı Ģeklinde devam etmiĢtir.

Standart Ġndeks ile yapılan değerlendirmede; Ekim su yılı baĢlangıç alınarak yıllık

akım verilerine göre 1990,1992,1994, 2001 ve 2007 yılları ġiddetli Kurak, 1998 ve 1999

yılları Orta Islak , geriye kalan yıllar ise Normale Yakın yıllar olarak değerlendirilmiĢtir. Yıllık

yağıĢ verilerine göre 1993 yılı ġiddetli kurak, 1994 yılı ise AĢırı kurak yıl olarak belirlenmiĢtir.

1986,1998 ve 1999 yılları Orta Islak, geriye kalan diğer yıllar Normale yakın yıl olarak

değerlendirilmiĢtir. Bu iki indeksten Normal yağıĢın Yüzdesi metodu daha kaba sonuçlar

verirken, Yıllar bazında kuraklığı derecelendirme yönünden SYĠ ve SAĠ gayet güzel sonuçlar

vermiĢtir. Akım ve yağıĢların Standart indekse göre kuraklık dereceleri çizelge 5.27 de

verilmiĢtir.

Vize Deresi SYĠ-SAĠ

-4.0

-3.0

-2.0

-1.0

0.0

1.0

2.0

1985 1987 1989 1991 1993 1995 1997 1999 2001 2003 2005 2007

Yıllar

Ku

rak

lık

De

rec

es

i

YağıĢ

Akım

ġekil.5.19. Havza YağıĢ ve Akımların Standart Ġndeks ile Kuraklık Dağılımı

75

Vize Deresi NYY-NAY

0

100

200

300

400

500

600

700

1985 1987 1989 1991 1993 1995 1997 1999 2001 2003 2005

Yıllar

Kura

klık Y

üzdesi

YağıĢ

Akım

ġekil.5.20. Havza YağıĢ ve Akımların Normalin Yüzdesi ile Kuraklık Dağılımı

Çizelge 5.27. Vize Deresi Havzası YağıĢ ve Akımların Kuraklık Dereceleri YILLAR YILLAR

1985 0.18 NY 0.21 NY 1997 -0.56 NY 0.55 NY

1986 1.05 OI 0.97 NY 1998 1.19 OI 1.03 OI

1987 0.66 NY 0.25 NY 1999 1.02 OI 1.10 OI

1988 0.41 NY -0.16 NY 2000 0.47 NY 0.82 NY

1989 0.68 NY 0.19 NY 2001 -0.04 NY -1.73 ġK

1990 0.19 NY -1.73 ġK 2002 0.65 NY 0.59 NY

1991 -0.44 NY -0.36 NY 2003 0.12 NY 0.96 NY

1992 -0.95 NY -1.73 ġK 2004 0.20 NY 0.46 NY

1993 -1.55 ġK 0.32 NY 2005 -0.31 NY 0.09 NY

1994 -3.45 AK -1.73 ġK 2006 0.66 NY 0.55 NY

1995 0.12 NY 0.51 NY 2007 -0.27 NY -1.73 ġK

1996 -0.51 NY 0.59 NY

Standart Ġndeks NY:Normale Yakın ġK: ġiddetli Kurak OI: Orta Islak

Ekim Su yılına göre OK: Orta Kurak EK: Ekstrem Kurak ÇI: Çok Islak

SYĠ SAĠ SYĠ SAĠ

5.2. TartıĢma

AraĢtırmanın 1985-2007 su yıllarını içeren 23 yıllık süre için elde edilen yıllık havza

ortalama yağıĢı 544.2 mm, yıllık ortalama akımı ise 6.04 mm‟ dir. Bu akımın havza ortalama

su verimi olarak değeri 28025.6 m3 / yıl dır. Uygulayıcı birimlerin havza yıllık su verimleri için

kullandığı amprik metotlardan Turc metodunda , A katsayısı 300 olarak alındığında

564793.4 m3/yıl , Trakya için A katsayısı 285.9 kullanıldığında 585421.0 m

3 / yıl elde edilir

ki, bu her iki değer de havzada araĢtırma ile bulunan yılllık su verim (28025.6 m3/yıl)

değerinden çok yüksek bir verim miktarıdır. Havzanın akım hidrografları incelendiğinde, akım

rejiminin düzenli olmadığı ve derenin bireysel yağıĢların oluĢturduğu ender akımların dıĢında

yıl boyunca akım oluĢmadığı ve kuru bir sel deresi olduğu gözlenmiĢtir.

76

Havzanın 60 dakika süreli ortalama birim hidrografının pik debisi (qp) 354.63 L/s,

taban süresi (tb) 14.43 saat ve pike eriĢme süresi (tp) 1.67 saat olarak hesaplanmıĢtır. Havza

birim hidrografı için tb = 2.67 tp eĢitliği aranmıĢ ve tb = 5.95 tp bulunmuĢtur.

AraĢtırmada Vize deresi havzası için elde edilen birim hidrograf, aynı havza için bazı

sentetik metotlarla elde edilen birim hidrograflarla karĢılaĢtırılmıĢ ve bu metotlardaki bazı

katsayılar, araĢtırma havzası için elde edilmiĢtir.

Mockus metodundaki K= 0.208 ve H= 1.67 katsayıları havza için K= 0.119 ve H= 3.95

olarak hesaplanmıĢtır. Bu katsayılar kullanılarak elde edilen havzaya ait 60 dakika süreli

birim hidrografta qp= 319.5 L/s, tp= 2.25 saat ve tb= 8.75 saattir. Burada havza ortalama

BH‟ın qp ve tb değeri arasında ki fark çok az iken tb değeri arasında ki fark 1.7 kat fazladır.

Buda mockus metodundaki üçgen hidrografın çekilme eğrilerinin projelendirme aĢamasında

eğrisel hale getirilerek uzatılmaları gerekmektedir.

DSĠ sentetik metoduyla elde edilen havzaya ait 120 dakika süreli birim hidrografta

qp= 613 L/s, tp= 1.5 saat ve tb= 7.7 saattir. Havza için araĢtırmayla elde edilen aynı süreli

birim hidrografta ise qp= 344.8 L/s, tp= 3.0 saat ve tb= 16.0 saattir.

Snyder metodunda kullanılan katsayılar araĢtırma havzası için Ct = 0.311 ve Cp =

0.293 olarak hesaplanmıĢtır. Bu metotla bulunan hidrografın ve araĢtırma ile bulunan

hidrografın, pik debileri ve pike eriĢme süreleri arasında da 2 kata yakın bir sapma

bulunmuĢtur.

77

6. SONUÇ VE ÖNERĠLER

6.1. Sonuçlar

Havza yıllık ortalama yağıĢı aritmetik metotla 544.6 mm, Thiessen metodu ile ise

544.2 mm bulunmuĢtur. Bu sonuca göre her iki metotla bulunan sonuç birbirine yakındır.

Sonuç raporunun değerlendirilmesinde, havzanın diğer bir takım özelliklerini de dikkate

alınarak Thiessen metodu ile bulunan ortalama değerler kullanılmıĢtır.

Havzanın 23 yıllık ortalaması olan 544.2 mm lik yıllık yağıĢa karĢılık elde edilen

ortalama yıllık akım derinliği 6.04 mm dir. Havza yıllık su verimi 28025.6 m3/yıl „dır. Bu

akımın 3.52 mm si yüzey akıĢ, 0.76 mm si yüzeyaltı akım ve 1.75 mm si de ana akımdır.

En fazla yıllık toplam yağıĢ 1998 yılında 848.7 mm, en azı ise 1994 yılında 119.5 mm

dir. En fazla akım 1999 yılında 37.26 mm, en azı ise 1991 yılında 0,05 mm olarak

kaydedilmiĢtir. 1990,1992 ,1994, 2001 ve 2007 yıllarında akım meydana gelmemiĢtir.

Havzanın 23 yıllık ortalamasına göre en yüksek yağıĢ ve akım miktarı olan ay 258.1 mm

yağıĢ ile 1986 ocak ayı , 17.64 akım ile 1998 yılı haziran ayı olmuĢtur. Havza yıllık ortalama

yüzey akıĢ katsayısı % 0.53 olup, en yüksek yıllık yüzey akıĢ katsayısını % 3.59 ile 1999 su

yılı vermiĢtir.

YağıĢların mevsimlere göre dağılımı; sonbahar % 30.1, kıĢ % 30.7, ilkbahar % 24.5,

ve yaz % 14.7 Ģeklindedir. Havzadaki en yüksek günlük nokta yağıĢı 70.9 mm olarak 1992

yılı ekim ayında R-3 kaydedilmiĢtir.

AraĢtırmanın bu 23 yıllık dönemdeki standart zaman sürelerindeki maksimum

yağıĢlar R-1 ve R-3 istasyonları için bulunmuĢtur. Çizelge-5.5`de R-1 istasyonu, Çizelge

5.8‟de R-3 istasyonu için verilmiĢtir. Çizelge5.5 ve 5.8‟de görüldüğü gibi araĢtırma süresince

en Ģiddetli yağıĢ 1990 tarihinde R-1 ve R-3 istasyonlarında görülmüĢ ve 5 dakikada 26 mm

düĢerek 312 mm/h‟ lık yağıĢ Ģiddetine ulaĢmıĢtır.

Havzaya düĢen yağıĢlar incelenerek, havza alanının küçük olması sebebi ile seçilen

15, 30, 45 ve 60 dakikalık süreler içinde düĢen ve miktar olarak en fazla olan yağıĢların DAS

eğrileri çıkarılmıĢtır. Belli derinlikteki yağıĢın havza alanı içindeki dağılımı 23 yıl için bulunmuĢ

ve ġekil-5.6`da gösterilmiĢtir. ġekildeki DAS eğrileri her bir süre için 23 yılda ölçülen en

yüksek değerlerden geçen zarf eğrileridir.

Havzaya düĢen Ģiddetli yağıĢlar standart zaman aralıklarında incelenmiĢ ve bu

yağıĢlardan belli süre ve Ģiddetteki yağıĢ değerleri 2, 5, 10, 25, 50 ve 100 yıllık tekerrür

süreleri için Ģiddet-süre-tekerrür eğrileri bulunmuĢtur ( R-1 için ġekil-5.8, R-3 için ġekil-5.10).

Bu çalıĢmalardan da havza için belirli tekerrürlerde çeĢitli sürelere ait plüviograf katsayıları

hesaplanmıĢtır.

Havzanın ortalama birim hidrografı Çizelge 5.19`da verilen yağıĢların oluĢturduğu

akım hidrograflarından çıkarılmıĢtır. Bunlardan elde edilen 60 dakika süreli havza ortalama

birim hidrografın pik debisi (qp) 354.63 L/s, taban süresi (tb) 14.43 saat, pike eriĢme süresi

78

(tp) 1.63 saattir. Havzanın 60 dakika süreli ortalama birim hidrografından elde edilen S60

hidrografının sabit değeri 1751.2 L/s dir.

Çizelge 5.23`te 23 yıllık araĢtırma döneminde kaydedilen önemli akım hidrograflarının

bir kısım özellikleri görülmektedir. Bu hidrografların etkili yağıĢ süreleri 0.1 ile 3.0 saat

arasında, taban süreleri 9.0 ile 38.83 saat arasında oluĢmuĢtur. Yine API (Ön yağıĢlar

Ġndisi) değerleri 4.90 ile 51.55 saat arasında, havza topraklarının infiltrasyon hızı Φ- indeks

yöntemine göre 0.92 ile 19.80 mm/saat arasında hesaplanmıĢtır.

Havza ortalam birim hidroğrafının elemanlarından pik debi Qp =354.63 L/s, Pike

eriĢme süresi Tp = 1.63 saat ve taban süresi Tb = 14.43 saat olarak bulunmuĢtur. Vize deresi

havzasının yıllık yağıĢ ve akım değerleriyle A katsayısı 1229.8 olarak bulunmuĢtur.

AraĢtırma havzasında sentetik birim hidroğraf metodu sonuçlarına göre Synder

metodu katsayıları Ct =0.311 ve Cp =0.293, Mockus metodu katsayıları K= 0,119 ve H= 3.95

olarak bulunmuĢtur.

Havzanın yağıĢ ve akım değerleri ile iki yöntemle kuraklık analizleri yapılmıĢtır.

Standart indeks ile yapılan değerlendirmede yıllık akımlar incelendiğinde 1990, 1992, 1994,

2001, ve 2007 yılları ġiddetli kurak, yıllar olarak belirlenmiĢtir. Yıllık yağıĢ verileri

incelendiğinde ise 1993 yılı ġiddetli kurak yıl 1994 yılı ise AĢırı kurak yıl olarak belirlenmiĢtir.

6.2. Öneriler

Hidrolojik araĢtırmalarda yağıĢ-akıĢ yönünden sağlıklı sonuçlara varabilmek için,

öngörülen araĢtırma süresi 25 yıldır. Vize Deresi havzasının yağıĢ ve akım verileri için 23

yıllık bulgulara göre aĢağıdaki değerlendirmeler yapılmıĢtır.

Havza için elde edilen çeĢitli yağıĢ değerleri, derinlik-alan-süre ve Ģiddet-süre-tekerrür

eğrileri, plüviograf katsayıları ve yağıĢ frekanslarına ait değerler, araĢtırma havzasına benzer

ve yeterli yağıĢ rasatları bulunmayan bazı havzalar için birçok verilerini sağlamada kullanılır.

Vize deresi havzasına benzer (iklim, toprak yapısı ve jeolojik özellikleri, arazi

kullanma ve bitki örtüsü, topoğrafik karakteristikleri vb.) havzalar için Turc metodu sağlıklı

sonuçlar vermemektedir bu metodun benzer havzalarda kullanılması için hesaplanan A

katsayısının kullanılması proje mühendislerinin sağlıklı sonuç almalarını kolaylaĢtıracaktır.

Havzanın hesaplanan 60 dakika süreli birim hidrografı veya aynı süreli S-

hidrografından benzer havzaların çeĢitli süreli yağıĢlarından yağıĢın etkili yağıĢ süresi kadar

S60 eğrisi kaydırılarak, debi değerleri arasındaki farklar t1/t2 ile çarpılarak istenilen etkili yağıĢ

süresi için birim hidrograf çıkarılabilir. Bu hidrograftan Qmax ve hidrograf alanında ise

hidrograf hacmi bulunur. Havzanın boyutsuz birim hidrografı ile benzer havzaların birim

hidrograf elemanları bulunabilir.

79

Benzer havzalara ait hidrografların elde edilmesinde uygulanabilecek Mockus ve

Snyder yöntemlerindeki bazı katsayılar, araĢtırma havzası için elde edilmiĢtir. Bu katsayıların

kullanılmaları uygulamada önemli yararlar sağlayabilir.

Havzanın uzun yıllar yağıĢ ve akım verileri kullanılarak yapılan kuraklık analizi

sonuçları o bölge için kuraklık izleme çalıĢmalarına katkı sağlayacaktır.

7. ÖZET

Havza yağıĢ ve akım karakteristiklerinin araĢtırılması ve elde edilen bulguların benzer

havzalara aktarılması amacıyla, Vize deresi havzasında araĢtırmalara 1985 su yılında

baĢlanmıĢ ve 2007 yılında bitirilmiĢtir. proje süresi 23 yıldır.

AraĢtırma havzası 4.64 km2 alana sahip olup havzada 3 adet yağıĢ istasyonu

kurulmuĢ ve havza çıkıĢında 1/5 Ģevli beton savak ile bir limnigraf yerleĢtirilmiĢtir. Akımların

ölçüldüğü havza çıkıĢı 185 m kotunda, 41o 30

I 53

ıı Kuzey enlemi ve 27

o 41

I 20

ıı Doğu

boylamındadır. Vize deresi, 1/ 25 000 ölçekli topoğrafik haritada su yolları

mertebelendirilmesinde 5. dereceden bir kol olarak Meriç nehrine dökülmektedir.

Havza topraklarının tamamı büyük toprak grubu kireçsiz kahverengi orman

topraklardır. Bu arazilerin % 58.63 kısmı fundalık kalan kısmıda nadassız kuru tarım alanıdır.

AraĢtırmanın 1985-2007 su yıllarını kapsayan döneminde 23 yıllık yağıĢ ve yıllık akım

değerleri mevcuttur. Havzanın 23 yıllık yağıĢ ortalaması 544.2 mm, akım ortalaması 6.04

mm dir. Bu akımın 3.52mm si yüzey akıĢ, 076 mm si yüzeyaltı akım ve 1.75 mm side ana

akımdır. Havza yıllık ortalama yüzey akıĢ katsayısı % 0.53 dir.

YağıĢların mevsimlere göre dağılımı; sonbahar % 30.1, kıĢ % 30.7, ilkbahar % 24.5

ve yaz % 14.7 Ģeklindedir. YağıĢ miktarları istasyon yüksekliklerine göre önemli bir değiĢiklik

göstermemektedir.

Havzanın 15, 30, 45 ve 60 dakikalık yağıĢlarına ait derinlik-alan-süre çalıĢmaları

yapılmıĢ, yağıĢların Ģiddet-süre-tekerrür eğrileri ve plüviograf katsayıları çıkarılmıĢtır.

Havzaya düĢen yağıĢ ve akımların yıllık ortalama ve aylık maksimum verileri ile

frekans analizleri yapılmıĢ, dağılım ve tekerrür olasılıkları belirlenmiĢtir.

Havzanın 60 dakika süreli ortalama birim hidrografında pik debisi (qp) 354.63 L/s,

taban süresi (tb) 14.43 saat, pike eriĢme süresi (tp) 1.63 saattir. S60 hidrografının sabit değeri

1751.2 L/s olarak elde edilmiĢtir.

Bu araĢtırma döneminde kaydedilen önemli akım hidrograflarının etkili yağıĢ süreleri

0.1 ile 3.0 saat arasında, taban süreleri 9.0 ile 38.8 saat arasında, pike eriĢme süreleri 1.56 –

5.9 saat olarak oluĢmuĢtur. Yine API (Ön yağıĢlar Ġndisi) değerleri 4.9 ile 51.56 saat

arasında, havza topraklarının infiltrasyon hızı Φ- indeks yöntemine göre 0.92 ile 19.80

mm/saat arasında hesaplanmıĢtır.

80

Havza yıllık su verimi hesabında kullanılan M. Turc yöntemindeki A katsayısı havza

için 1229.8, benzer havzaların birim hidrograflarının sentetik olarak çıkarılmasında kullanılan

Snyder metodu katsayıları olan Ct =0.311 ve Cp =0.293 olarak, Mockus metodu katsayıları

K= 0,119 ve H= 3.95 olarak hesaplanmıĢtır.





8. SUMMARY

THE PRECIPITATION AND RUNOFF CHARACTERISTICS OF VĠZE CREEK WATERSHED

IN KIRKLARELĠ

The purpose of this study is to determine the precipitation and runoff characteristics

of Vize creek watershed in Kırklareli. It was began in 1985 and finished in 2007. Its duration

is 23 years.

The area of the watershed is 4.64 square kilometers and has 2 recording

precipitation gages and 3 non recording precipitation gages. The runoff of watershed is

measured by one stage recording gage installed on a triangular weir over the main waterway

in outlet of the watershed. This basin locates at the 41o 30

I 53

ıı North latitude and the 27

o 41

I

20ıı East longitude. Its average altitude is 215 m. 100 per cent of the watershed is covered

with Non-Calcic Brown Forest Great Soil group. 58.63 per cent of the catchments area is

used as a small forest and 41.37 per cent of the catchments area is used as a dry farming

area.

According to precipitation and runoff data obtained between 1985 and 2007 years;

The average annual precipitation and runoff depth at the watershed have been found as

544.2 mm and 6.04 mm, respectively. Surface flow, subsurface flow and base flow values of

this flow were found to be 3.52 mm, 0.76 mm and 1.75 mm, respectively. The average

annual coefficient of surface flow was found as 0.53 %.

The seasonal precipitation distributions for autumn, winter, spring and summer are

30.1 %, 30.7 %, 24.5 % and 14.7 %, respectively.

Analyzing rainfalls on the watershed from maximum rainfalls at 15, 30, 45 and 60

minutes intervals were drawn Depth-Area-Duration (DAD) Curves-Intensity-Duration-

Frequency (IDF) relationships` curves of some selected rainfalls in the known duration and

intensity were investigated for 2, 5, 10, 25 and 100 yearly periods. Pluviometer coefficients

were calculated for these periods.

Using selected Unit Hydrograph data for 23 years durations, the watershed average

unit hydrograph was examined. Elements of average Unit Hydrograph (UH60) for Vize creek

81

watershed were calculated as qp= 354.6 L/sec, tb= 14.4 hours and tp= 1.6 hours. The

equilibrium point of S60 hydrograph was determined to be 1751.2 L/sec.

In this study period, the effective rainfall durations, the times of rise to peak, the times

base and API values of measured runoff hydrographs are between 0.10-3.0, 1.56-5.90, 9.0-

38.83 and 4.90-51.55 hours, respectively. According to Φ- index method, Infiltration capacity

of the watershed soils were calculated between 0.92-14.4 mm/hour.

The coefficient of Snyder`s Ct and Cp, Mockus`s H and K and M.Turc method‟s A

were established as Ct= 0.311, Cp= 0.293, K= 0.119, H= 3.95 and A= 1229.8 respectively.

Drought analyses have been done using two methods for the watershed

precipitations and runoff values. According to Standard Index, for runoff values to be severe

drought in 1990, 1992, 1994, 2001, and 2007 years have been found. For precipitation

values, to be severe drought in 1993 year, to be extreme drought in 1994 year have been

found.

82

9. YARARLANILAN KAYNAKLAR

ABALI, Ġ. 1991. Çanakkale – Ezine – Bahçeli Göleti Bük Deresi Havzası yağıĢ

karakteristikleri. Köy Hizmetleri AraĢtırma Enstitüsü Müdürlüğü yayınları, Genel Yayın

No. 173 Menemen.

ACAR, C.O ve AYKANLI, N. 2004. Balıkesir Bigadiç Kocadere Havzası yağıĢ ve akım

karakteristikleri (Ara Rapor 1987–2003). Toprak ve Su Kaynakları AraĢtırma Sonuç

Raporları 2000 sf. 107. KHGM, APK Dairesi BaĢkanlığı, Toprak ve Su Kaynakları

AraĢtırma ġube Müdürlüğü Yayın No:117, 2001 Ankara.

AKAR, F. 1994. Tokat- Uğrak havzası yağıĢ ve akım karakteristikleri. KHGM Tokat

AraĢtırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayınları, Genel Yayın No: 128, Rapor Seri No: 80,

TOKAT.

AKBAY, ġ. ve Bakanoğulları, F. 1996. Kırklareli-Vize deresi havzası yağıĢ ve akım

karakteristikleri KHGM, APK Dairesi BaĢkanlığı Toprak ve Su Kaynakları AraĢtırma

ġube Müdürlüğü, Yayın No: 98, ANKARA

AYKANLI, N. ve ABALI, Ġ. 1985. Menemen Ulucak havzası akımları. Menemen Bölge

Topraksu AraĢtırma Enstitüsü Müdürlüğü, Genel Yayın No:112, Rapor Seri No: 75,

MENEMEN

AYKANLI, N. 1994. Erzincan – Refahiye – Berbeyn Deresi Havzası yağıĢ ve akım

karakteristikleri. Köy Hizmetleri AraĢtırma Enstitüsü Müdürlüğü yayınları, Erzurum.

AYKANLI, N. 2000. Balıkesir Bigadiç Kocadere Havzası yağıĢ ve akım karakteristikleri (Ara

Rapor 1987–1997). Toprak ve Su Kaynakları AraĢtırma Sonuç Raporları 2000 sf. 107.

KHGM, APK Dairesi BaĢkanlığı, Toprak ve Su Kaynakları AraĢtırma ġube Müdürlüğü

Yayın No:117, 2001 Ankara.

AYKANLI, N ve ACAR, C.O 2004. Çanakkale- Çan Yalama Deresi Havzası yağıĢ ve akım

karakteristikleri (Ara Rapor 1987–2003). Toprak ve Su Kaynakları AraĢtırma Sonuç



BALÇIN, M. 1998 Tokat –Uğrak havzası yağıĢ ve akım karakteristikleri. KHGM, APK Dairesi

BaĢkanlığı Toprak ve Su Kaynakları ġube Müdürlüğü, No: 108,ANKARA

BALÇIN, M.,OĞUZ,Ġ. 1998 Tokat-Zile Akdoğan havzası yağıĢ ve akım karekteristikleri.

KHGM, APK Dairesi BaĢkanlığı Toprak ve Su Kaynakları AraĢtırma ġube Müdürlüğü,

Yayın No: 108, ANKARA

BAKANOĞULLARI, F., AKBAY, ġ. ve BARAN, M.F. 2002. Çatalca - Damlıca Deresi

Havzası yağıĢ ve akım karakteristikleri (1982-2001). Toprak ve Su Kaynakları AraĢtırma

Sonuç Raporları 2002 sf. 166. KHGM, APK Dairesi BaĢkanlığı, Toprak ve Su Kaynakları


83

BAKANOĞULLARI, F., Baran, M..F, 2006. Edirne-Merkez Kumdere havzası yağıĢ ve akım

karakteristikleri Tarım ve KöyiĢleri Bakanlığı Tarımsal AraĢtırmalar Genel Müdürlüğü,

TAGEM-BB-TOPRAKSU-2006/25, KIRKLARELĠ

BAKANOĞULLARI, F., Baran, M..F, 2006. Kırklareli-Vize deresi havzası yağıĢ ve akım



BAKANOĞULLARI, F., 2008. Çatalca - Damlıca Deresi havzası yağıĢ ve akım



BAKIR, H., COġKUN, T., BĠRHAN, H., DAġCI, E., ÖZLÜ, A., ÇAKAL, M.A., SEVĠM, Z. ve

ÖZTAġ, T. 2003. Erzurum – Ilıca – SinirbaĢı Deresi Havzası YağıĢ ve Akım

Karakteristikleri (Ara Rapor 1997-2002) ). Toprak ve Su Kaynakları AraĢtırma Sonuç



BONTA, J.V., 1998 Spatial variability of runoff and soil properties on small watersheds in

similar soil map units. Transactions of the ASAE, v.41, No: 3, p. 575-585

CANBOLAT, M. 1994. Ġçel – Tarsus – ÇavuĢlu Kaleönü Göleti su toplama havzası yağıĢ ve

akımları (1986-1992). Köy Hizmetleri Tarsus AraĢtırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayınları,

Genel Yayın No. 192 Rapor Serisi No. 126, Tarsus.

CHOW, V.T. 1964. Handbook of applied hydrology, Mc Graw-Hill Book Company,

NEWYORK

DENLĠ, Ö. 1995. Çankırı-ġabanözü-Mahmuthacılı deresi havzası yağıĢ ve akım

karakteristikleri. KHGM Ankara AraĢtırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayınları, Genel Yayın

No: 193, Rapor Seri No: 100, ANKARA.

DEMĠRKIRAN, O. 1999 Çankırı-ġabanözü-Mahmuthacılı deresi havzası yağıĢ ve akım

karakteristikleri (Ara Rapor 1987-1998) KHGM, APK Dairesi BaĢkanlığı Toprak ve Su

Kaynakları AraĢtırma ġube Müdürlüğü BasılmamıĢ, ANKARA.

DEMĠRKIRAN, O. ve DENLĠ, Ö. 2000. Çankırı – ġabanözü Mahmuthacılı Deresi Havzası

yağıĢ ve akım karakteristikleri (1987-1998). Toprak ve Su Kaynakları AraĢtırma Sonuç



DEMĠRYÜREK, M., TONGARLAK, Ġ. E. ve OKUR, M., 1999 Konya –Çiftliközü-Karabalçık

Deresi havzası yağıĢ ve akım karakteristikleri ( Ara Rapor 1979-1998) KHGM, APK

Dairesi BaĢkanlığı Toprak ve Su Kaynakları AraĢtırma ġube Müdürlüğü BasılmamıĢ,

ANKARA

DEMĠRYÜREK, M., TONGARLAK, E. ve OKUR, M. ı. 2000. SeydiĢehir – Tarascı Glabbera

Deresi Havzası yağıĢ ve akım karakteristikleri (Ara Rapor 1985-1999). Toprak ve Su

84

Kaynakları AraĢtırma Sonuç Raporları 2000 sf. 166. KHGM, APK Dairesi BaĢkanlığı,

Toprak ve Su Kaynakları AraĢtırma ġube Müdürlüğü Yayın No:117, 2001 Ankara.

DMĠ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ, 1974. Ortalama ekstrem Kıymetler meteoroloji bülteni, Türk

BaĢbakanlık Basım evi, ANKARA.

DMĠ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ, 1984. Ortalama ekstrem sıcaklık ve yağıĢ değerleri bülteni,

Türk Tarih Kurumu matbası, ANKARA.

HELALOĞLU, C. ve KAYA, S. 1994. ġanlıurfa-Kızlar deresi havzası yağıĢ ve akım

karakteristikleri. KHGM ġanlıurfa AraĢtırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayınları, Genel

Yayın No: 83, Rapor Seri No: 56, ġANLIURFA.

HĠGGĠNS, D, A., TĠEDEMAN, A. R., QUIGLEY, T. M. AND MARX, D. B., 1989. Streamflow

charateristics of small watersheds in the blue mountains or oregon , Water Resources

Bulletin, v.25, No:6, p. 1131-1149

ĠSTANBULLUOĞLU, A., KARAġ, E. ve KORUKÇU, A., 1998. Küçükelmalı gölet havzasındaki

alt havzada yüzeysel akıĢın SCS yöntemiyle belirlenmesi. II.Ulusal Hidroloji kongresi,

ĠTÜ ĠnĢaat Fakültesi, 22-24 Haziran 1998, ĠSTANBUL.

ĠSTANBULLUOĞLI, A., KONUKÇU, F., KOCAMAN, Ġ., BAKANOĞULLARI, F. (2006) Effects

of Antecedent Precipitation Index on the Rainfall-Runoff Relationship. Bulgarian

Journal of Agricultural Science National Centre for Agrarian Science V 12 p 35-42

Sofia-Bulgaria

KADIOĞLU, M., TOPÇU, N. 1997. Marmara Bölgesinde Kuraklık Takibi. Su Kaynaklarının

Korunması ve ĠĢletilmesi Sempozyumu. 2-3 haziran 1997 ĠSTANBUL.

KHGM. 1996. Toprak ve Su kaynakları AraĢtırma Yıllığı (1995), KHGM, APK Dairesi

BaĢkanlığı Toprak ve Su Kaynakları AraĢtırma ġube Müdürlüğü Yayını No: 98,

ANKARA

KAYA, S. 2000. Adıyaman – Kahta Harabe Deresi Havzası yağıĢ ve akım karakteristikleri (Ara

Rapor 1985-1999). Toprak ve Su Kaynakları AraĢtırma Sonuç Raporları 2000 sf. 197.

KHGM, APK Dairesi BaĢkanlığı, Toprak ve Su Kaynakları AraĢtırma ġube Müdürlüğü

Yayın No:117, 2001 Ankara.

KAYA, S. ve HELALOĞLU, C. 2002. ġanlıurfa Kızlar Deresi Havzası yağıĢ ve akım

karakteristikleri (1982-1991). Toprak ve Su Kaynakları AraĢtırma Sonuç Raporları 2002

sf. 110. KHGM, APK Dairesi BaĢkanlığı, Toprak ve Su Kaynakları AraĢtırma ġube

Müdürlüğü Yayın No:121, 2003 Ankara.

KARAġ, E. 2000a. Kütahya Merkez KocaçeĢme Deresi Havzasının yağıĢ ve akım

karakteristikleri (Ara Rapor 1990-1999). Toprak ve Su Kaynakları AraĢtırma Sonuç



KARAġ, E. 2000b. Bilecik Pazaryeri Kurukavak Deresi Havzası yağıĢ ve akım karakteristikleri

(Ara Rapor 1984-1998). Toprak ve Su Kaynakları AraĢtırma Sonuç Raporları 2000 sf.

85

150. KHGM, APK Dairesi BaĢkanlığı, Toprak ve Su Kaynakları AraĢtırma ġube


KARAġ, E. 2004. Bilecik Pazaryeri Kurukavak Deresi Havzası yağıĢ ve akım karakteristikleri

(Ara Rapor 1984-2003). Toprak ve Su Kaynakları AraĢtırma Sonuç Raporları 2000 sf.

150. KHGM, APK Dairesi BaĢkanlığı, Toprak ve Su Kaynakları AraĢtırma ġube


KOSTADĠNOV, S.C. AND MĠTROVĠC, S.S., 1994. Effect of forest cover on the stream flow

from small watersheds. Journal of water and Soil Conservation, Vol. 49, P. 382-386

KUġVURAN, K. ve CANBOLAT, M. 2000. Ġçel-Tarsus Topçu Deresi Havzası yağıĢ ve akım




MADENOĞLU, S. 2002. Samsun – Minöz Deresi Havzası yağıĢ ve akım karakteristikleri.

Toprak ve Su Kaynakları AraĢtırma Sonuç Raporları 2002 sf. 94. KHGM, APK Dairesi

BaĢkanlığı, Toprak ve Su Kaynakları AraĢtırma ġube Müdürlüğü Yayın No:121, 2003

Ankara.

MAMMĠLAPALLĠ, S., 1998. Effects of spatial variability on river basin stream flov modeling.

Phd. Thesis, Agricultural Engineering Department , Purdue University. West Lafayette,

IN.

MCKEE, T. B. ve ark. 1993. The Relationship of Drought Frequency and Duration to Time

Scales. 8. Conf. Of Appl. Climate. 17-22 Jan.,. sf 179-184, Anaheim, CA

OĞUZ, Ġ. ve BALÇIN, M. 2000. Yozgat – Sorgun Ġkikara Havzası yağıĢ ve akım




OĞUZ,Ġ. ve BALÇIN, M. 2002. Tokat Zile Akdoğan Deresi Havzası yağıĢ ve akım

karakteristikleri (Ara Rapor 1987–2001) ). Toprak ve Su Kaynakları AraĢtırma Sonuç



OĞUZ, Ġ. ve BALÇIN, M. 2003. Tokat Uğrak Havzası yağıĢ ve akım karakteristikleri (1977-

2002). Toprak ve Su Kaynakları AraĢtırma Sonuç Raporları 2003 sf. 30. KHGM, APK

Dairesi BaĢkanlığı, Toprak ve Su Kaynakları AraĢtırma ġube Müdürlüğü Yayın No:124,

2004 Ankara.

ONYANDO, J. O. And SHARMA , T.C., 1995Simılation of direct runoff volumes and peak

rates for rural catchments in Kenya, East Africa. Hydrological Sciences Journal. V. 40,

No:3, P. 367-380

ÖZDEMĠR, H. 1978. Uygulamalı TaĢkın Hidrolojisi DSĠ, Ankara.

86

ÖZER, Z. 1990. Su yapılarının projelendirilmesinde hidrolojik ve hidrolik esaslar, KHGM,

Havza ıslahı ve Göletler Dairesi BaĢkanlığı, ANKARA.

SEVĠNÇ, N. 1990. EskiĢehir-Karapazar Çayırderesi havzası yağıĢ ve akım karakteristikleri.

KHGM EskiĢehir AraĢtırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayınları, Genel Yayın No: 216,

Rapor Seri No: 164, ESKĠġEHĠR.

SOYKAN, Ġ. 1972. Ankara-Beytepe su toplama havzası birim hidrografının çıkarılması ve

bunun benzer havzalarda uygulama imkanları üzerine bir araĢtırma, Merkez Topraksu

AraĢtırma Enstitüsü Müdürlüğü, Genel Yayın No: 17, Teknik yayın No14, ANKARA.

SOYKAN, Ġ. ve ÖNAL, M.R. 1986. Akımlara etki eden yağıĢ karakteristiklerinin araĢtırılması

ana projesi ve ek talimatları, KHGM Ankara AraĢtırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayınları,

Genel Yayın No: 132, Rapor Seri No: 59, ANKARA.

SOYKAN, Ġ. ve ÖNAL, M.R. 1986. Havzalarda akımların araĢtırılması ana projesi ve ek

talimatları, KHGM Ankara AraĢtırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayınları, Genel Yayın No:

131, Rapor Seri No: 58, ANKARA.

ġORMAN, Ü. 1975. Türkiye`de seçilen bazı havzaların kantitatif analizi, ODTÜ, ANKARA

(BasılmamıĢ).

TEKELĠ, Y. Ġ. ve BABAYĠĞĠT, H. G. 2000. Ankara – Haymana – Çatalkaya Deresi Havzası

yağıĢ ve akım karakteristikleri (Ara Rapor 1994-1999). Toprak ve Su Kaynakları

AraĢtırma Sonuç Raporları 2000 sf. 76. KHGM, APK Dairesi BaĢkanlığı, Toprak ve Su

Kaynakları AraĢtırma ġube Müdürlüğü Yayın No:117, 2001 Ankara.

TEKELĠ, Y. Ġ. ve BABAYĠĞĠT, H. G. 2002. Ankara – Yenimahalle – Güvenç Havzası yağıĢ ve

akım karakteristikleri (Ara Rapor 1984-2001). Toprak ve Su Kaynakları AraĢtırma

Sonuç Raporları 2002 sf. 33. KHGM, APK Dairesi BaĢkanlığı, Toprak ve Su Kaynakları


TOPRAKSU, 1980. Marmara havzası toprakları, T.C. KöyiĢleri ve Kooperatifler Bakanlığı,

TOPRAKSU Genel Müdürlüğü Yayınları No: 309, Raporlar serisi No: 91, ANKARA.

TÖRÜN, M.A. 1994. Samsun-Ayvalı deresi havzası yağıĢ ve akım karakteristikleri. KHGM

Samsun AraĢtırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayın No: 106, ANKARA.

TÖRÜN, M. A. 1998. Samsun Ayvalı Deresi Havzası yağıĢ ve akım karakteristikleri. KHGM,

Genel Yayın No:106, Toprak ve Su Kaynakları AraĢtırma Yayın Özetleri, Sf.92,

Ankara.

UMUT, M. ve ark. 1994. Edirne ili-Kırklareli ili- Lüleburgaz, Uzunköprü civarının jeolojisi, MTA

derleme No: 7064, ANKARA.

USUL, N. ve ġORMAN, Ü. 1981. Analiz teknikleri ve araĢtırma sonuçlarının yorumu 224 nolu

ana proje ek talimatı, Merkez TOPRAKSU AraĢtırma, Ek talimatlar serisi no: 8,

ANKARA.

WILSON, E. M. 1975.Engineering hydrology, The Macmillan Press LTD. 2. Basım,

LONDON.

87

YILMAZ, A. 1987. Konya-Çiçek deresi havzası yağıĢ ve akım karakteristikleri, Köy Hizmetleri

Genel Müdürlüğü Konya AraĢtırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayınları, Genel Yayın No:

119, Rapor Seri No: 92, KONYA.

YILMAZ, A. 1991. Uygulamalı havza hidrolojisi, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Konya

AraĢtırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayınları, Genel Yayın No: 143, Teknik Yayın No: 26,

KONYA.

LĠFLET

AraĢtırma havzası 4.64 km2 alana sahip olup havzada 3 adet yağıĢ istasyonu kurulmuĢ

ve havza çıkıĢında 1/5 Ģevli beton savak ile bir limnigraf yerleĢtirilmiĢtir. Akımların ölçüldüğü

havza çıkıĢı 185 m kotunda, 41o 30

I 53

ıı kuzey enlemi ve 27

o 41

I 20

ıı doğu boylamındadır.

AraĢtırmanın 1985-2007 su yıllarını kapsayan döneminde 23 yıllık yağıĢ ve yıllık akım

değerleri mevcuttur. Havzanın 23 yıllık yağıĢ ortalaması 544.2 mm, akım ortalaması 6.04

mm dir. Bu akımın 3.52 mm si yüzey akıĢ, 0.76 mm si yüzeyaltı akım ve 1.75 mm side ana

akımdır. Havza yıllık ortalama yüzey akıĢ katsayısı % 0.53 dir.

YağıĢların mevsimlere göre dağılımı; sonbahar % 30.1, kıĢ % 30.7, ilkbahar % 24.5 ve

yaz % 14.7 Ģeklindedir. YağıĢ miktarları istasyon yüksekliklerine göre çok büyük bir değiĢiklik

göstermemektedir.

Havzanın 15, 30, 45 ve 60 dakikalık

yağıĢlarına ait derinlik-alan-süre

çalıĢmaları yapılmıĢ, yağıĢların Ģiddet-

süre-tekerrür eğrileri ve plüviograf

katsayıları çıkarılmıĢtır.

Havzaya düĢen yağıĢ ve akımların

yıllık ortalama ve aylık maksimum verileri

ile frekans analizleri yapılmıĢ, dağılım ve

tekerrür olasılıkları belirlenmiĢtir.

Havzanın 60 dakika süreli ortalama

birim hidrografında pik debisi (qp) 354.63

L/s, taban süresi (tb) 14.43 saat, pike

eriĢme süresi (tp) 1.63 saattir. S60

hidrografının sabit değeri 1751.2 L/s olarak

elde edilmiĢtir.

88

VĠZE DERESĠ HAVZASI YILLIK YAĞIġ VE AKIMLARI

PRECIPITATION AND RUNOFF ANNUAL VALUES OF VĠZE CREEK WATERSHED

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

1985 1987 1989 1991 1993 1995 1997 1999 2001 2003 2005 2007

YILLAR-YEARS

YA

ĞIġ

-PR

EC

IPIT

AT

ION

,

mm

-5

5

15

25

35

45

AK

IM-R

UN

OF

F

mm

YAĞIġ

TOP.AKIM

Y.AKIM

Y.A.AKIM


HAVZA YÖNETĠMĠ

Tekrarlanma Süresi (yıl) Parametreler

Olasılık Dağılım Biçimi

Ortalama St.

Sapma 2 5 10 25 50 100

Yıllık YağıĢ, mm

Gama (2 P.) 544.2 174.2 556.2 693.2 758.3 822.9 862.3 895.7

Maks.YağıĢ, mm

Gama (2 p.) 50.9 12.48 53.3 61.5 64.6 67.2 68.3 69.4

Yıllık akım, mm

LP3 7.7 11.1 2.5 10.7 22.4 48.1 77.9 119.1

Maks.Debi, L/s

Gama (2 P.) 197.2 203.9 149.5 336.8 466.5 632.3 755.4 877.7

AraĢtırma döneminde kaydedilen önemli akım hidrograflarının etkili yağıĢ süreleri

0.10 ile 3.0 saat arasında, taban süreleri 9.0 ile 38.83 saat arasında, pike eriĢme süreleri

1.56 – 5.90 saat olarak oluĢmuĢtur. Yine API (Ön yağıĢlar Ġndisi) değerleri 4.90 ile 51.55

saat arasında, havza topraklarının infiltrasyon hızı Φ- indeks yöntemine göre 0.92 ile 19.80

mm/saat arasında hesaplanmıĢtır.

23 Yıllık Ort.BH60

0

50

100

150

200

250

300

350

400

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16

Zaman-Saat

Debi

-L/s

354,6

89

Havza yıllık su verimi hesabında kullanılan M. Turc yöntemindeki A katsayısı havza

için 1229.8 benzer havzaların birim hidrograflarının sentetik olarak çıkarılmasında kullanılan

Snyder metodu katsayıları olan Ct = 0.311 ve Cp = 0.293 olarak, Mockus metodu katsayıları

K= 0.119 ve H= 3.95 olarak hesaplanmıĢtır.





Vize Deresi SYĠ-SAĠ

-4.0

-3.0

-2.0

-1.0

0.0

1.0

2.0

1985 1987 1989 1991 1993 1995 1997 1999 2001 2003 2005 2007

Yıllar

Ku

rak

lık D

ere

ce

si

YağıĢ

Akım

Havza için elde edilen çeĢitli yağıĢ değerleri, derinlik-alan-süre ve Ģiddet-süre-tekerrür

eğrileri, plüviograf katsayıları ve yağıĢ frekanslarına ait değerler, araĢtırma havzasına benzer

ve yeterli yağıĢ rasatları bulunmayan bazı havzalar için birçok verilerini sağlamada kullanılır.

Vize deresi havzasına benzer (iklim, toprak yapısı ve jeolojik özellikleri, arazi

kullanma ve bitki örtüsü, topoğrafik karakteristikleri vb.) havzalar için kullanılan Turc metodu

bu havzada sağlıklı sonuçlar vermemektedir bu metodu benzer havzalarda kullanılması için

hesaplanan A katsayısının kullanılması proje mühendislerinin sağlıklı sonuç almalarını

kolaylaĢtıracaktır.

Havzanın hesaplanan 60 dakika süreli birim hidrografı veya aynı süreli S-

hidrografından benzer havzaların çeĢitli süreli yağıĢlarından yağıĢın etkili yağıĢ süresi kadar

S60 eğrisi kaydırılarak, debi değerleri arasındaki farklar t1/t2 ile çarpılarak istenilen etkili yağıĢ

süresi için birim hidrograf çıkarılabilir. Bu hidrograftan Qmax ve hidrograf alanında ise

hidrograf hacmi bulunur. Havzanın boyutsuz birim hidrografı ile benzer havzaların birim

hidrograf elemanları bulunabilir.

90

Benzer havzalara ait hidrografların elde edilmesinde uygulanabilecek Mockus ve

Snyder yöntemlerindeki bazı katsayılar, araĢtırma havzası için elde edilmiĢtir. Bu katsayıların

kullanılmaları uygulamada önemli yararlar sağlayabilir.

Havzanın uzun yıllar yağıĢ ve akım verileri kullanılarak yapılan kuraklık analizi

sonuçları o bölge için kuraklık izleme çalıĢmalarına katkı sağlayacaktır.

YÜRÜTÜCÜLERĠN ÖZGEÇMĠġĠ:

Dr. Fatih BAKANOĞULLARI Ziraat Yüksek Mühendisi Enstitü Müdürü

1965 yılında Tekirdağ-Malkara ilçesinde doğdu. Ġlk ve ortaokulu

Çerkezköy'de tamamladıktan sonra 1982 yılında Edirne Lisesinden, 1986

yılında Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Kültürteknik bölümünden

mezun oldu. 1987 yılında Tarım Orman ve KöyiĢleri Bakanlığı Mardin-

Derik Ġlçe Müdürlüğünde göreve baĢladı. 1989 yılında Askerlik görevini

tamamladı. 1989–1991 yılları arasında Mardin Ġl Müdürlüğü Bitki Koruma ġube

Müdürlüğünde teknik eleman ve Ġdari ve Mali ĠĢler ġube Müdürü olarak çalıĢtı.

1991 yılında Trakya Tarımsal AraĢtırma Enstitüsünde AraĢtırma Mühendisi olarak

çalıĢmaya baĢladı. 1992 yılında Kırklareli Atatürk Köy Hizmetleri AraĢtırma Enstitüsüne

naklen atandı. 1995 yılında Trakya Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama

Ana Bilim dalında Yüksek Lisans, 2001 yılında da aynı bölümde doktora eğitimini tamamladı.

1996 yılında Yeni Zelanda‟nın Lincoln Üniversitesinde “Catchment Management” adlı eğitime

katıldı. 1998 yılında Havza Hidrolojisi ve modellemesi ile ilgili olarak Amerika BirleĢik

Devletleri`nin Oklahoma State Üniversitesinde çalıĢmalarda bulundu. Tarımsal Hidroloji-

Meteoroloji ve Sulama konularında yayınlanmıĢ toplam 34 adet araĢtırma raporu, makale,

ulusal ve uluslararası bildirisi vardır. 10.09.2001 tarihinde Enstitü Müdür Yardımcısı görevine

atanmıĢ, 17.11.2003–05.07.2004 tarihleri arasında Enstitü Müdürlüğü görevini vekâleten

yürütmüĢtür. Ağustos. 2007 tarihinden bu yana Enstitü Müdürlüğü görevini yürütmektedir.

91

Soner GÜNAY

Ziraat Mühendisi

01 Temmuz 1977 tarihinde Adana'nın Kozan ilçesi, Pekmezci Köyü'nde doğdu. 09

Haziran 1995 tarihinde Manisa Beydere Ziraat Meslek Lisesi'nden Ziraat Teknisyeni ünvanı

ile mezun oldu. Eylül 1995 – Eylül 1997 tarihleri arasında Tokat GaziosmanpaĢa

Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarım Ekonomisi ( Gündüz ) Bölümü'ndeki Lisans

öğreniminden Transkribini alarak kendi isteği ile ayrıldı.

01 Temmuz 1996 – 24 Mayıs 2000 tarihleri arasında Iğdır Tarım Ġl Müdürlüğü, 06

Haziran 2000 – 24 Ekim 2002 tarihleri arasında Osmaniye Tarım Ġl Müdürlüğü ve 07 Kasım

2002 – 16 Kasım 2007 tarihleri arasında da Adana Zirai Üretim ĠĢletmesi ve Personel Eğitim

Merkezi Müdürlüğü'nde çalıĢtıktan sonra kendi isteği ile Kırklareli Atatürk Toprak ve Su

Kaynakları AraĢtırma Enstitüsü Müdürlüğü'ne naklen tayin oldu ve 29 Kasım 2007 tarihinden

itibaren Havza Yönetimi Bölümü'nde görev yapmaktadır. 09 Haziran 2006 tarihinde Adana

Çukurova Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü'nden Ziraat

Mühendisi ünvanı ile mezun olup 20 Eylül 2007 tarihinden itibaren de Tekirdağ Namık Kemal

Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarımsal Yapılar ve Sulama Anabilim Dalı, Tarımsal

Meteoroloji konusundaki Yüksek Lisans öğrenimine devam etmektedir.

92

EKLER

Ek ġekil 1. Vize deresi Havzası 1985 su yılı akım hidroğrafı



0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20

Eki Kas Ara Oca ġub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl

0

50

100

150

200

250


0

5

10

15

20

25

30


93




0

1

2

3

4

5

6

7


0

2

4

6

8

10

12

14

16

18


0,0

0,5

1,0

1,5

2,0

2,5

3,0


94




0

10

20

30

40

50

60


0

20

40

60

80

100

120


0

20

40

60

80

100

120

140


95




0

20

40

60

80

100

120

140

160

180


0

100

200

300

400

500

600

700

800


0

50

100

150

200

250

300

350


96




0,0

50,0

100,0

150,0

200,0

250,0

300,0

350,0

400,0

450,0


0,0

20,0

40,0

60,0

80,0

100,0

120,0


0

100

200

300

400

500

600

700


97


10

12

14

16

18

20

22


AYLAR

DE

BĠ L

/S

19,835


10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


AYLAR

DEBĠ

L/S

162.60


0

50

100

150

200

250


Documents

TARIM ve KÖY ĠġLERĠ TARIMSAL ARAġTIRMALAR …mitos.tagem.gov.tr/browse/422/890.pdf · 4.4.1 Snyder metodu ile havza sentetik birim hidrograf elemanlarının tespiti ... Snyder