1

การภาษอากรธรกจ (Tax Accounting) 3(3-0)

รหสวชา 3532202 อาจารยประจ าวชา อ.เดชา โพธรกษ

2

บทท 1 ความรทวไปเกยวกบภาษอากร

1.1 หลกการของภาษอากร

1.1.1 ความหมายของภาษอากร 1.1.2 ลกษณะของภาษอากร 1.1.3 วถประสงคของการจดเกบภาษ

อากร 1.1.4 หลกการจดเกบภาษอากร 1.1.5. ประเภทของภาษอากร

1.2 โครงสรางของภาษ

1.2.1 ผเสยภาษหรอหนวยภาษ 1.2.2 ฐานภาษ 1.2.3 อตราภาษ 1.2.4 วธการช าระภาษ 1.2.5 วธการหาขอยตในจ านวนภาษ

หรอวธขจดขอโตแยงทางภาษอากร 1.2.6 การบงคบทางภาษ 1.2.7 ตวอยางโครงสรางของภาษเงนได

1.3 ภาษอากรตามประมวลรษฎากร

1.3.1 ภาษเงนไดบคคลธรรมดา 1.3.2 ภาษเงนไดนตบคคล 1.3.3 ภาษมลคาเพม 1.3.4 ภาษธรกจเฉพาะ 1.3.5 อากรแสตมป

1.4 หนาทของผเสยภาษอากรตามประมวลรษฎากร

1.4.1 ภาษเงนไดบคคลธรรมดา 1.4.2 ภาษเงนไดนตบคคล 1.4.3 ภาษมลคาเพม 1.4.4 ภาษธรกจเฉพาะ 1.4.5 ภาษหก ณ ทจาย

1.1 หลกการของภาษอากร

1.1.1 ความหมายของภาษอากร ประกอบดวย 2 ค า คอ 1. ภาษ คอ เงนทรฐหรอทองถนเรยกเกบจากบคคล เพอใชจายในการ

บรหารประเทศ เชน 1.1 ภาษเงนได หมายถง ภาษทเรยกเกบจากบคคลทไดรบเงน ทรพยสน

หรอ ประโยชนอยางอนซงอาจคดค านวณไดเปนเงน 1.2 ภาษบ ารงทองท หมายถงการเกบภาษจากบคคลหรอนตบคคลซงม

กรรมสทธในทดน หรอครอบครองทดนอย 1.3 ภาษโรงเรอนและทดน หมายถง ภาษทเรยกเกบจากผรบประเมน ผ

มกรรมสทธในทดน โรงเรอน หรอสงปลกสราง ปละครงตามคารายปของทรพยสน

1.4 ภาษมลคาเพม หมายถง ภาษทางออมทเกบจากผบรโภคคนสดทายของสนคาหรอบรการ และจากมลคาสวนทเพมขน

ในแตละขนตอนการผลต การจ าหนาย หรอการใหบรการ

3

1.1 หลกการของภาษอากร

4

2. อากร หมายถง คาธรรมเนยมทรฐเรยกเกบ เชน 2.1 อากรแสตมป หมายถง ดวงตราทปดทบ หรอ พมพ

บนกระดาษ อากรมหรสพ 2.2 ศลกากร หมายถง อากรทเรยกเกบจากสนคาเขา

และสนคาออก สรป ภาษอากร หมายถง เงนหรอคาธรรมเนยมทรฐ

บงคบเรยกเกบจากบคคล (บคคลธรรมดาหรอ นตบคคล) เพอน ามาใชประโยชนตอสวนรวม

5

6

7

1.1.2 ลกษณะของภาษอากร 1. การบงคบเรยกเกบ เปนการบงคบเรยกเกบโดยขอกฎหมาย ไมวาจะสมครใจหรอเกมใจทจะเสยภาษอากรหรอไมกตาม ผฝาฝนตองรบโทษ 2. การเคลอนยายทรพยากรจากผเสยภาษอากรไปยงภาครฐ คอ การเกบภาษจากผ เสยภาษ ไปยงรฐบาล โดยไมมขอตกลงหรอสญญาในการเคลอนใหทรพยากรตอบแทนโดยตรง ภาษอากรจงไมกอใหเกดรายไดหรอผลผลตในสงคม 3. การไมมสงตอบแทนโดยตรงตอผเสยภาษอากร ซงรฐอาจใหสงตอบแทนทางออมโดยทจ านวนของผลประโยชนทไดรบอาจไมเทากบจ านวนภาษอากรทเสยไป รฐน าภาษอากรทจดเกบไปใชจายในการพฒนาประเทศเพอประโยชนของสวนรวม เชน ความมนคง การคมนาคม การศกษา สาธารณปโภค การสาธารณสข 4. การไมช าระคนของภาครฐ รฐไมตองช าระคนใหแกผเสยภาษอากรโดยตรง 5. การเรยกเกบภาษอากรอยในรปอนทไมใชเงนได เปนการทภาครฐบงคบซอสนคาหรอบรการจากภาคเอกชนนราคาทต ากวาราคาตลาด เชน การเวนคนทดน การเกณฑทหาร

1.1.3 วตถประสงคของการเกบภาษอากร 1. เพอหารายไดมาใชจายในกจการของรฐ และพฒนาเศรษฐกจ รฐมหนาทดแลและบรการทางสงคมแกประชาชน จดท างบประมาณรายจายประจ าป รฐใชการจดเกบภาษอากรเปนนโยบายการคลง เพอสงเสรมความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ หรอการพฒนาเศรษฐกจของประเทศ โดยการสงเสรมการลงทนและการศกษา สงเสรมการสงออกโดยการคนภาษอากร 2. เพอควบคมหรอสงเสรมพฤตกรรมของประชาชนและใชทรพยากรอยางเหมาะสม โดยการควบคมการบรโภคสนคาฟมเฟอย ใหลดลงโดยเพมอตราภาษใหสงขน หรอสงเสรมพฤตกรรมการออกเงน หรอการพฒนาความรความสามารถในการอบรมสมมนา โดยใหน ามาลดหยอนภาษหรอถอเปนการยาจายทางภาษทสงกวารายจายจรง 3. เพอรกษาเสถยรภาพทางเศรษฐกจและแกปญหาทางเศรษฐกจ ไมใหเกดเงนเฟอ หรอเงนฝด ถารฐตองการใหประชาชนมรายไดเพมขน รฐใชจายเงนมากวาภาษทจดเกบเรยกวางบประมาณขาดดล หรอถารฐตองการใหประชาชนมรายไดลดลง รฐใชจายเงนนอยกวาภาษทจดเกบ เรยกวางบประมาณเกนดล ดงนนภาษอากรจะชวยรกษาระดบราคาของสนคาและบรการใหมเสถยรภาพได 4. เพอกระจายรายไดและทรพยสนใหเปนธรรม เชน การเกบภาษในอตรากาวหนา เพอลดชองวางระหวางคนจนกบคนรวยใหแคบลง 8

1.1.4 หลกการจดเกบภาษอากร 1. หลกแหลงเงนได ผมเงนไดจากประเทศใดจะตองเสยภาษอากรใหแกรฐในประเทศนน จากการประกอบกจการ หรอจากทรพยสน หรอจากเงนไดจากการจางงาน เพราะผมเงนไดจากแหลงเงนไดในประเทศใดยอมแสดงวาผ นนไดใชทรพยากรในประเทศนน 2. หลกถนทอย ผทมถนทอยในประเทศใด จะตองเสยภาษอากรใหแกรฐในประเทศนน เพราะวาผทมถนทอยในประเทศใดยอมไดรบประโยชนและบรการของรฐในประเทศนน 3. หลกสญชาต บคคลทถอสญชาตของประเทศใด ไมวาจะอยในประเทศนนหรอไม ยอมไดรบการคมครองและบรการของรฐในประเทศนน ตองเสยภาษอากรใหแกรฐในปรเทศนน 4. หลกการบรโภค บคคลทบรโภคสนคาหรอบรการบางประเภท จะตองเสยภาษอากรใหแกรฐในประเทศนน

9

1.1.5 ประเภทของภาษอากร 1. เกณฑการผลกภาระภาษ 1.1 ภาษทางตรง ผเสยภาษไมสามารถผลกภาระภาษไปใหผอนได เชน ภาษเงนได ภาษโรงเรอนและทดน 1.2 ภาษทางออม ผเสยภาษสามารถผลกภาระภาษไปใหผอนได เชน ภาษมลคาเพม ภาษธรกจเฉพาะ ภาษสรรพสามต 2. เกณฑฐานภาษ จ าแนกได 4 ชนด 2.1 ภาษจากฐานเงนได เชน ภาษเงนได 2.2 ภาษจากฐานการบรโภค เชน ภาษมลคาเพม ภาษสรรพสามต 2.3 ภาษจากทรพยสน เชน ภาษโรงเรอนและทดน ภาษรถยนต 2.4 ภาษจากฐานสทธพเศษในการประกอบกจการ เชน ภาษสรา 3. เกณฑวธการวดฐานภาษ 3.1 ภาษตามราคาหรอมลคา เชน ภาษเงนได ภาษทดน 3.2 ภาษตามปรมาณหรอสภาพ เชน ภาษสรรพสามต 4. ภาษเกบโดยรฐบาลทองถน 4.1 ภาษเกบจากรฐบาทกลาง เชน ภาษเงนได ภาษมลคาเพม ภาษธรกจเฉพาะ 4.2 ภาษภาษเกบจากทองถน เชน ภาษทแฝงอยในภาษมลคาเพม (1/9 สวน)

10

11

กรมสรรพากร

• ภาษเงนไดบคคลธรรมดา

• ภาษเงนไดนตบคคล

• ภาษหก ณ ทจาย

• ภาษมลคาเพม

• ภาษธรกจเฉพาะ

• อากรแสดมป

กรมศลกากร

• ภาษอากรขาเขา

• ภาษอากรขาออก • ภาษผานแดน (เกบภาษจาก

สนคาทผานทาเรอ)

กรมสรรพสามต

• ภาษสรา ยาสบ ไพ • ภาษรถยนต เรอยอชท

รถจกรยานยนต แบตเตอรร

• น ามนและผลตภณฑน ามน • เครองใชไฟฟาประเภทโคม

ระยาทท าจากแกวเลดครสตล และเครองปรบอากาศ

• เครองดม

• กจการบนเทง

กระทรวงกรมอน

• กระทรวงตาง ๆเกบภาษให เชน กระทรวงมหาดไทย(อบต. ภาษปาย ภาษโรงเรอนทดน

• เกบตาม พรบอน เชน พรบ ปโตรเลยม

• กระทรวง ทบวง กรมตาง ๆ เกบภาษให

กระทรวงการคลง (สวนงานเกบภาษเขารฐ)

12

13

1.2 โครงสรางของภาษ 1.2.1 ผเสยภาษหรอหนวยภาษ หมายถงบคคลทกฎหมายก าหนดใหเปนผมหนาทเสยภาษ 1. หลกแหลงเงนได เชน บคคลธรรมดา และ นตบคคล 2. หลกถนทอย เชน ภาษโรงเรอนและทดน ภาษบ ารงทองท 3. หลกสญชาต เชน คนตางดาวเสยภาษรายหวทเรยกวาคาธรรมเนยมคนตางดาว 4. หลกการบรโภค เชน ภาษมลคาเพม ภาษสรรพสามต อากรแสตมป 1.2.2 ฐานภาษ หมายถง ฐานภาษ คณ อตราภาษ จะไดจ านวนภาษ ม 4 ฐาน 1. ฐานเงนได เชน เงนไดพงประมาณสทธบคคลธรรมดา ก าไรทางภาษนตบคคล 2. ฐานการบรโภค เชน รายรบกอนหกรายจาย รายไดทใชเปนฐานภาษมลคาเพม ภาษธรกจเฉพาะ ภาษสรรพสามต อากรศลกากร 3. ฐานทรพยสน เชน ภาษโรงเรอนและทดน ภาษรถยนต ภาษบ ารงทองททรพยสน 4. ฐานสทธพเศษในการประกอบกจการ เชน สมปทานภาครฐ สรา รงนก ปโตรเลยม 1.2.2 ฐานภาษ หมายถง อตรารอยละในการค านวณหาจ านวนภาษ คณ ฐานภาษ 1. อตราคงท เชน ภาษเงนไดนตบคคลโดยทวไปรองละ 30 ของก าไรทางภาษ 2. อตราเพมขนหรออตรากาวหนา เชน ภาษเงนไดบคคลธรรมดา 3. อตราลดลงหรออตราถอยหลง เชน อตราภาษบ ารงทองทจะลดลงเมอราคากลางตอไรสงขน

14

1.2 โครงสรางของภาษ (ตอ) 1.2.4 วธการช าระภาษ หมายถง เมอค านวณภาษไดแลวสามารถช าระได 4 วธ 1. การประเมนตนเอง เชน ภาษเงนได ภาษมลคาเพม ภาษธรกจเฉพาะ วธนเหมาะกบภาษอากรทมฐานกาว ผเสยภาษจ านวนมาก ค านวณภาษอากรไมยงยาย 2. การประเมนโดยเจาพนกงาน เชน ภาษสรรพสามต อากรศลกากร ภาษโรงเรอนและทดน การยนแบบเพออ านวยความสะดวกใหเจาพนกงาน ผเสยภาษตองช าระภาษทนทเมอเจาพนกงานประเมน วธนเหมาะกบฐานภาษทแคบ ผเสยภาษจ านวนนอย การค านวณยงยาก ซงอาจมการค านวณภาษภายหลง 3. การหกภาษ ณ ทจาย เปนการเครดตภาษของผเสยภาษเงนไดบคคลธรรมดาและนตบคคล 4. การช าระภาษลวงหนา เชน ภาษเงนไดนตบคคลครงปโดยการประมาณก าไรเพอเสยภาษ 1.2.5 วธการหาขอยตในจ านวนภาษ หรอวธขจดขอโตแยงทางภาษอากร ขนท 1. การประเมนของเจาพนกงานภาษอากร กรณท 1. ภาษอากรจากการประเมนตนเอง เมอเจาพนกงานภาษอากรเพม ถาผเสยภาษไมคดคานเปนอนยตลง แตถาผเสยภาษคดคานจะน าไปสขนท 2 กรณท 2. ภาษอากรจากการประเมนโดยเจาหนาพนกงาน เมอเจาพนกงานภาษอากรเพม ถาผเสยภาษไมคดคานเปนอนยตลง แตถาผเสยภาษคดคานจะน าไปสขนท 2

15

1.2 โครงสรางของภาษ (ตอ) ขนท 2. การวนจฉยของหนวยอทธรณของฝายบรหาร คอ คณะกรรมการพจารณาอทธรณ หรออธบดหนวยงานจดเกบภาษ มค าวนจฉยชขาดออกมา หากผเสยภาษไมพอใจใหด าเดนการขน 3 ขนท 3. การพจารณาคดในศาล คอ ศาลภาษอากรและศาลฎกา รฐไมมสทธน าคดขนสศาลภาษอากร แตมสทธน าขนศาลฎกาได กฎหมายภาษอากรอาจก าหนดใหใชวธอนญาโตตลาการโดยไมผานศาลกได 1.2.6 การบงคบทางภาษ 1. โทษทางอาญา มทงโทษทงจ าและปรบ 2. โทษทางแพง – เบยปรบ การไมเสยภาษอากรหรอเสยภาษนอยกวาทควรเสย ตองโทษปรบเงนเพม 1 หรอ 2 เทา ศาลมอ านาจทจะงดหรอลดเบยปรบนได 3. โทษทางแพง – เงนเพม ไมช าระเงนภายในก าหนดเวลา เสยดอกเบย 1.5% ตอเดอน ศาลไมมอ านาจทจะงดหรอลดเงนเพมได 4. โทษทางแพง – ยอ อายดและขายทอดตลาด ยดทรพยขายทอดตลาดทเหลอคนให 1.2.7 ตวอยางโครงสรางของภาษเงนได หนงสอหนา 1-10 และ 1-11

1.3 ภาษอากรตามประมวล

16

1.3.1 ภาษเงนไดบคคลธรรมดา ผทตองเสยภาษเงนไดบคคลธรรมดา (1) บคคลธรรมดา (2) หางหนสวน หรอ คณะบคคลทมใชนตบคคล (3) ผถงแกความตายระหวางปภาษ (4) กองมรดกทยงไมไดแบง 1.3.2 ภาษเงนไดนตบคคล ผทตองเสยภาษเงนไดนตบคคล (1) บรษทจ ากด บรษทมหาชน หางหนสวนจ ากด หางหนสวนสามญนตบคคล (2) บรษทหรอหางหนสวนนตบคคลทตงขนตามกฎหมายตางประเทศ ทกระท าการดงน ประกอบกจการในไทย หรอท าบางสวน หรอเปนกจการขนสงระหวางประเทศ หรอไมประกอบกจการในไทยแตไดรบเงนไดพงประเมน 40 (2) (3) (4) (5) (6) หรอจ าหนวยเงนก าไรหรอเงนประเภทอนทกนไวจากก าไรจายไปตางประเทศ หรอไมไดเขามาในไทยแตมลกจางท าการแทนในไทย (3) กจการซงด าเนนการเปนทางคา หรอหาก าไรโดย รฐบาลตางประเทศ องคการของรฐบาลตางประเทศ และนตบคคลอนทตงขนตามกฎหมายของตางประเทศ (4) กจการรวมคา (5) มลนธหรอสมาคมทประกอบกจการซงมรายได (6) นตบคคลทอธบดกรมสรรพากรก าหนดโดยอนมตรฐมนตรกระทรวงการคลง

1.3 ภาษอากรตามประมวล (ตอ)

17

1.3.3 ภาษมลคาเพม จดเกบจากผบรโภคคนสดทาย เปนภาษทางออม สามารถผลกภาระภาษได 1.3.4 ภาษธรกจเฉพาะ จดเกบจากผบรโภคคนสดทาย เปนภาษทางออม สามารถผลกภาระภาษได เปนกจการทไมเสยภาษมลคาเพม เชน ธนาคาร ธรกจเงนทนหลกทรพย ประกนชวต การขายอสงหารมทรพยเพอการคาก าไร การรบจ าน า 1.3.5 อากรแสตมป การเกบจดเกบอากรจากการกระท าตราสารบางประเภททมการลงลายมอชอตามทประมวลกฎหมายแพงและพาณชยก าหนด อนง กรมสรรพากรมอ านาจหนาทในการจดเกบภาษเงนไดปโตรเลยม ตาม พรบ ภาษเงนไดปโตรเลยม พ.ศ. 2514

18

ประมวลรษฎากรจ าแนกประเภทภาษดงน 1.4.1 ภาษเงนไดบคคลธรรมดา เกบตามปปฏทน 1 ม.ค. ถง 31 ธ.ค. โดยยนภาษปละ 2 ครง (1) ภาษเงนไดบคคลธรรมดาประจ าปภาษ ใหยนภาษในเดอนมนาคาของปในถดไป ส าหรบเงนไดพงประเมนของปทลวงมาแลวถงเกณฑขนต า คอ 1.1 กรณเงนคาจางแรงงานอยางเดยว 40 (1) โดยยนแบบ ภ.ง.ด. 91 - กรณไมมคสมรสมเงนไดพงประเมนเกน 50,000 บาท - กรณมคสมรสมเงนไดพงประเมนเกน 100,000 บาท 1.2 กรณเงนไดจากการท าธรกจการคา ไมใชขอ 1.1 โดยยนแบบ ภ.ง.ด. 90 - กรณไมมคสมรสมเงนไดพงประเมนเกน 30,000 บาท - กรณมคสมรสมเงนไดพงประเมนเกน 60,000 บาท (ทง 1หรอ2 ฝาย) (2) ภาษเงนไดบคคลธรรมดาครงป ส าหรบเงนไดพงประเมน 40 (5) ใหเชาทรพยสน 40 (6) วชาชพอสระ ใหยนช าระภายในกนยายน ของทกป โดยใชแบบ ภ.ง.ด. 54

1.4 หนาทของผเสยภาษอากรตามประมวล

19

1.4.2 ภาษเงนไดนตบคคล เกบตามรอบระยะเวลาบญช โดยยนภาษปละ 2 ครง (1) ภาษเงนไดนตบคคลประจ าป ใหยนภาษภายใน 150 วน นบจากวนสนรอบระยะเวลาบญช ดงน 1.1 กรณเสยภาษจากฐานก าไร โดยยนแบบ ภ.ง.ด. 50 1.2 กรณเสยภาษจากฐานรายไดกอนหกรายจาย โดยยนแบบ ภ.ง.ด. 52 1.3 กรณมลนธหรอสมาคม โดยยนแบบ ภ.ง.ด. 55 - กรณมคสมรสมเงนไดพงประเมนเกน 60,000 บาท (ทง 1หรอ2 ฝาย) (2) ภาษเงนไดนตบคคลครงรอบระยะเวลาบญช ใหยนช าระภายใน 2 เดอน ของจากวนครงปรอบระยะเวลาบญช โดยใชแบบ ภ.ง.ด. 51 1.4.3 ภาษมลคาเพม ใหยนช าระภายในวนท 15 ของเดอนถดไป โดยใชแบบ ภ.พ. 30 1.4.4 ภาษธรกจเฉพาะ ใหยนช าระภายในวนท 15 ของเดอนถดไป โดยใชแบบ ภ.ธ. 40 1.4.5 ภาษหก ณ ทจาย ใหยนช าระภายในวนท 7 ของเดอนถดไป โดยใชแบบ ภ.ง.ด. 1, 3, 53

1.4 หนาทของผเสยภาษอากรตามประมวล (ตอ)