Tamer BOZKURT

THEMIS

TİCARET HUKUKUKIYMETLİ EVRAK HUKUKU

SİGORTA HUKUKUDENİZ TİCARETİ HUKUKUKARA TAŞIMA HUKUKU

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ ...................................................................................................................VII

BİRİNCİ BASKI İÇİN ÖNSÖZ ve TeŞeKKÜR ............................................................IX

YAZAR HAKKINDA ...................................................................................................XI

BİRİNCİ KİTAPKIYMETLİ EVRAK HUKUKU

BİRİNCİ BÖLÜMNEDEN KIYMETLİ EVRAK HUKUKU? ADİ

SENETLERLE FARKI, PİYASA GÜVENLİğİNİ SAğLAMA VE KoRUMA KAYGILARI, TASNİF,

DEFİLER, TEMEL KAVRAMLAR

§ 1 – GENEL oLARAK KIYMETLİ EVRAK ve ALACAğIN TEMLİKİ İLİşKİSİ .......... 3I. GeNeL OLARAK ......................................................................................3II. KIYMeTLİ evRAK HUKUKU İLe BORÇLAR HUKUKU BAĞLANTISI;

KAMBİYO SeNeTLeRİNDeKİ PİYASA İŞLeYİŞİ ve ÖĞReTİCİ BİR ÖRNeK 9

§ 2 – KIYMETLİ EVRAK HUKUKU İLE İLGİLİ YASAL DÜzENLEME ..................... 16I. GeNeL OLARAK..................................................................................... 16II. MevZUATTAKİ DURUM ......................................................................... 16

A – Türk Ticaret Kanunu ........................................................................ 16B – Türk Medeni Kanunu ........................................................................ 16C – Sermaye Piyasası Kanunu ................................................................. 17

§ 3 – KIYMETLİ EVRAK HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI ............................. 17

§ 4 – KIYMETLİ EVRAKIN UNSURLARI, BoRÇLUNUN DURUMU ve DEVİR.......... 23I. KIYMeTLİ evRAKIN TANIMI ve UNSURLARI ........................................... 23

A – Tanım ............................................................................................... 23B – Unsurlar ........................................................................................... 23

1. Kıymetli evrak Bir Senettir ........................................................... 232. Kıymetli evrakta Hak ve Senet Mündemiçtir (İçkin); İç İçe

Geçmiştir ...................................................................................... 233. Senette Yapışık Hakkın Senetten Ayrı Devredilememesi ve

İleri Sürülememesi ........................................................................ 24II. KIYMeTLİ evRAKTA BORÇLUNUN DURUMU ......................................... 25

A – Genel Düzenleme .............................................................................. 25B – Özel Düzenleme ................................................................................ 27

III. KIYMeTLİ evRAKIN DevRİ .................................................................... 29

§ 5 – KIYMETLİ EVRAK ALANINDA YAPILAN TASNİFLER .................................. 29I. GeNeL OLARAK..................................................................................... 29II. TASNİF KRİTeRLeRİ .............................................................................. 29

A – Temsil ettiği Hakkın Türüne Göre ..................................................... 291. Alacak (Para) Senetleri .................................................................. 29

XIV THeMIS | Ticaret Hukuku

2. emtia Senetleri ............................................................................. 303. Hisse Senetleri .............................................................................. 30

B – Kıymetli evraktaki “Mündemiç” Hakkın Senetten Önce var Olup Olmamasına Göre ............................................................................. 311. Kurucu (İhdasî) Kıymetli evrak ..................................................... 312. Bildirici (İzharî) Kıymetli evrak ..................................................... 32

C – Kıymetli evrakın Düzenlenmesine Neden Olan Temel İlişki İle Bağlantısına Göre (İllî-Mücerret Kıymetli evrak) ................................ 321. İllî Kıymetli evrak ......................................................................... 322. Mücerret (Soyut) Kıymetli evrak ................................................... 33

D – Devir Şekli veya Hak Sahibini Tespit Şekline Göre ............................ 341. Nama Yazılı Kıymetli evrak .......................................................... 342. emre Yazılı Kıymetli evrak ............................................................ 403. Hamiline Yazılı Kıymetli evrak ...................................................... 46

e – Kamu Güvenine Layık Olup Olmamasına Göre .................................. 46

§ 6 – KIYMETLİ EVRAKTA TAHVİL ................................................................... 50

İKİNCİ BÖLÜMKIYMETLİ EVRAKIN zIYA ve İPTALİ

§ 7 – KIYMETLİ EVRAKIN zIYA VE İPTALİ ........................................................ 51I. GeNeL OLARAK..................................................................................... 51II. KIYMeTLİ evRAKIN ZIYA ve İPTALİ ile İLGİLİ GeNeL HÜKÜMLeR ......... 51III. KIYMeTLİ evRAKIN ZIYA ve İPTALİ ile İLGİLİ ÖZeL HÜKÜMLeR ........... 52

A – emre Yazılı Kıymetli evrakta ............................................................. 52B – Hamiline Yazılı Kıymetli evrakta ....................................................... 54

1. Yetki ............................................................................................. 542. Usul ............................................................................................. 54

C – Nama Yazılı Kıymetli evrakta ............................................................ 55Iv. İPTAL KARARININ SONUÇLARI (GeNeL) ................................................ 55

ÜÇÜNCÜ BÖLÜMKAMBİYo SENETLERİ

§ 8 – GENEL oLARAK KAMBİYo SENETLERİ VE ÖzELLİKLERİ ......................... 59I. GeNeL OLARAK ve YASAL DÜZeNLeMe ............................................... 59II. KAMBİYO SeNeTLeRİNİN ÖZeLLİKLeRİ................................................ 60

A – Kanunen emre Yazılı Olması ............................................................. 60B – Geçerliliklerinin Sıkı Şekil Şartlarına Bağlı Olması ............................ 60C – İbraz ve Tedavül Senetleri Olması ..................................................... 60D – Kurucu ve Mücerret Kıymetli evrak Olması ....................................... 60e – İmzaların Bağımsızlığı İlkesinin Geçerli Olması ................................. 61F – Senetteki Mündemiç Hakkın Mutlaka Para Alacağı Olması ................ 61G – Senet Dolayısıyla Borç Altına Girenlerin Hamile Karşı

Müteselsilen Sorumlu Olması ........................................................... 62H – İcra ve İflas Hukukunda Özel Takip Usulünün Olması ...................... 63I – emre veya Hamiline Yazılı Olması Koşuluyla Kamu Güvenine

Layık Olması ..................................................................................... 63

XVİçindekiler

III. KAMBİYO SeNeTLeRİNDe eHLİYeT, TeMSİL ve İMZA .......................... 63A – ehliyet .............................................................................................. 63B – Temsil ............................................................................................... 63C – İmza ................................................................................................ 65

DÖRDÜNCÜ BÖLÜMKARşILAşTIRMALI oLARAK PoLİÇE VE BoNo

§ 9 – PoLİÇE VE BoNo ..................................................................................... 67I. GeNeL OLARAK, HUKUKİ NİTeLeMe ve İŞLeYİŞ .................................. 67

A – Poliçe ............................................................................................... 67B – Bono ................................................................................................ 70

II. ZORUNLU ŞeKİL UNSURLARI ................................................................ 71A – Poliçe ............................................................................................... 71

1. “Poliçe” Sözcüğü ........................................................................... 712. Belli Bir Bedelin Ödenmesi Konusundaki Kayıtsız ve Şartsız

Havale .......................................................................................... 713. Ödeyecek Olan Kimsenin (Muhatabın) Ad ve Soyadı ...................... 724. vade ............................................................................................. 725. Ödeme Yeri ................................................................................... 736. Kime veya Kimin emrine Ödenecek İse Onun Ad ve Soyadını

(Lehtar) ......................................................................................... 737. Keşide Tarihi ve Yeri ..................................................................... 748. Keşidecinin İmzası ........................................................................ 74

B – Bono ................................................................................................ 751. “Bono” veya “emre Muharrer Senet” Sözcüğü ............................... 752. Kayıtsız ve Şartsız Belli Bir Bedeli Ödemek vaadi .......................... 763. vade ............................................................................................. 764. Ödeme Yeri ................................................................................... 765. Kime veya Kimin emrine Ödenecek İse Onun Ad ve Soyadı

(Lehtar) ......................................................................................... 766. Düzenleme Tarihi ve Yeri .............................................................. 767. Senedi Düzenleyenin İmzası .......................................................... 77

C – Zorunlu Unsurlardaki eksiklikler ve Tamamlayıcı Hükümler ............ 791. Poliçe ........................................................................................... 792. Bono ............................................................................................ 79

D – Yazılması Senedi Geçeriz Kılacak veya Yazılmamış Sayılmasına Neden Olacak Unsurlar ..................................................................... 801. Yazılması Geçersizlik Sonucunu Doğuracak Kayıtlar ..................... 802. Yazılması Geçersizlik Sonucunu Doğurmayıp, İlgili Kaydın

Yazılmamış Sayılmasına Neden Olan Durumlar ........................... 80e – İhtiyarî Kayıtlar ................................................................................. 80

III. AÇIK (BeYAZ) POLİÇe (BONO ve ÇeK) ve eKSİK POLİÇe / BONO / ÇeKTeN FARKLARI ................................................................................ 82A – Açık (Beyaz) Poliçe-Bono-Çek ............................................................ 82B – eksik Poliçe (Bono-Çek) .................................................................... 84

§ 10 – PoLİÇEDE KEşİDECİNİN KoNUMU VE KABUL ....................................... 84I. KeŞİDeCİNİN DURUMU ........................................................................ 84II. GeNeL OLARAK KABUL ve BONO ile ÇeKTe DURUM ............................ 85

XVI THeMIS | Ticaret Hukuku

III. ON İKİ SORUDA KABULe ARZ .............................................................. 85A – Kim Kabule Arz eder? ...................................................................... 85B – Kabule Arz Nerede Yapılır? ................................................................ 86C – Kabule Arz Ne İçin Yapılır? ................................................................ 86D – Kabule Arz Zorunlu Mudur? ............................................................. 86e – Kabule Arz Ne Zamana Kadar Yapılabilir? ........................................ 88

1. Ana Kural ..................................................................................... 882. İstisnalar ...................................................................................... 88

F – (İradî ve Yasal) Kabule Arz Zorunluluğu Nedir? İradî Kabule Arz Bu Zorunluluğunu Kim Koyabilir? Neden Bazı Poliçelerde Kabule Arz Zorunluluğu vardır? ....................................................... 911. Poliçenin Kabule Arzının «İradi» Olarak Zorunlu Kılındığı

Hâller ........................................................................................... 912. Poliçenin Kabule Arzının «Yasal » Olarak Zorunlu Kılındığı Hâl ...... 92

G – Kabule Arz Yasağı Nedir ve Bu Yasak Kim Tarafından Konulabilir? ..................................................................................... 94

H – Hangi Tür Poliçelerde Kabule Arz Mümkün Değildir? Hangilerinde Niçin Kabule Arz Mecburiyeti vardır? ........................... 951. Kabule Arzın Mümkün Olmadığı Haller ......................................... 952. Kabule Arzın Mecburi Olduğu Haller ............................................. 95

I – Kabule Arz Sonunda “Kabul” Nasıl Yapılır? ....................................... 96J – Poliçeye Kabul etmemeden Dolayı Sorumsuzluk Kaydı

Konulabilir Mi? ................................................................................. 97K – Poliçe Kabule Arz Sonucunda Kabul edilirse Ne Olur? ...................... 97L – Poliçe Kabule Arza Rağmen Kabul edilmezse Ne Olur? ...................... 98

§ 11 – PoLİÇENİN (BoNo VE ÇEKİN) CİRoSU ................................................... 99I. GeNeL OLARAK..................................................................................... 99II. ALACAĞIN TeMLİKİ İLe CİRO ARASINDAKİ FARKLAR ......................... 101III. CİRONUN YAPILIŞI, ŞeKLİ, SÜReSİ ve TÜRLeRİ.................................. 102

A – Cironun Temel İşlevi Nedir? ............................................................ 102B – Cironun Tarafları Kimlerdir? Kimlere Ciro Yapılabilir? ..................... 102C – Ciro Ne Zamana Kadar Yapılabilir? ................................................ 104D – Cironun Şekli Nasıldır? ................................................................... 106

1. Genel Olarak ............................................................................. 1062. Ciroyu Yasaklayan Bir Kayıt ve Şart Bulunmamalıdır ................. 1073. Ciro Kayıtsız Şartsız Olmalıdır .................................................... 1074. Ciro Çizilmemiş Olmalıdır ........................................................... 108

e – Tam Ciro-Beyaz Ciro Ne Demektir? ................................................ 108F – Ciro Hangi Amaçlara Hizmet eder? Ne İşlevleri vardır? ................... 111

1. Genel Olarak .............................................................................. 1112. Temlik Cirosu ............................................................................. 1113. Tahsil Cirosu .............................................................................. 1134. Rehin Cirosu .............................................................................. 115

§ 12 – PoLİÇE VE BoNoDA ÖDEME VE AşAMALARI ...................................... 119I. GeNeL OLARAK................................................................................... 119II. vADe – ÖDeMe GÜNÜ AYIRIMI ........................................................... 119III. POLİÇe ve BONODA vADe TÜRLeRİ ................................................... 120

A – Genel Olarak .................................................................................. 120B – vade Türleri .................................................................................... 120

1. Muayyen (Belirli) vadeli Poliçe ve Bonolar ................................... 120

XVIIİçindekiler

2. Keşide Tarihinden Belli Bir Süre Sonra Ödenecek Poliçe ve Bonolar ...................................................................................... 120

3. Görüldüğünde Ödenecek Poliçe ve Bonolar ................................. 1204. Görüldükten Belli Bir Süre Sonra Ödenecek Poliçe ve Bonolar .... 122

Iv. POLİÇe ve BONODA ÖDeMe ReAKSİYONUNUN BAŞLAMASI ............. 123A – Yedi Soruda Ödeme İçin İbraz ......................................................... 123

1. Genel Olarak .............................................................................. 1232. İbrazın Konusu Nedir? Usulü Nasıldır? ....................................... 1243. İbrazın Tarafları Kimlerdir? ......................................................... 1244. İbrazın Fonksiyonları Nelerdir? ................................................... 1255. İbraz Yeri Neresidir? ................................................................... 1256. İbraz Yerine Geçecek Durum Nedir? ........................................... 1267. Poliçe ve Bono Ne Zamana Kadar İbraz edilecektir? Süre

Nedir? ........................................................................................ 1268. İbraz Sürelerinin Kaçırılması ve İbrazın Sonuçları Nelerdir? ....... 127

B – Ödeme Olgusu ................................................................................ 1291. vadeden Önce ............................................................................ 1292. vadede ....................................................................................... 1293. Yabancı Ülke Parası İle Ödeme .................................................... 1314. Notere Tevdi................................................................................ 132

§ 13 – PoLİÇE VE BoNoDA HAMİLİN MÜRACAAT HAKLARI ........................... 132I. GeNeL OLARAK................................................................................... 132II. MÜRACAAT HAKLARININ KULLANILMA KOŞULLARI ........................... 133

A – Maddi Şartlar .................................................................................. 1331. vadede ....................................................................................... 1332. vadeden Önce ............................................................................ 134

B – Şeklî Şart: Protesto ......................................................................... 1361. Genel Olarak .............................................................................. 1362. Protestonun Çekilebileceği Süre ................................................. 1363. Protestoyu Çekecek Merci ........................................................... 1384. Protesto Çekilmesinin Sonuçları ................................................. 1395. Protestodan Muafiyet .................................................................. 141

III. İHBAR KÜLFeTİ ................................................................................... 147A – Genel Olarak İhbar ve Amacı ........................................................... 147B – Kimler, Ne Zamana Kadar Bu Külfeti Yerine Getirir? ...................... 147

Iv. MÜRACAAT HAKKININ KAPSAMI ......................................................... 149A – Hamilin Müracaat Hakkının Kapsamı ............................................. 149

1. Poliçe veya Bono Bedeli ............................................................... 1492. Anapara Faizi ............................................................................. 1503. Temerrüt Faizi ............................................................................ 1504. Müracaat Masrafları ................................................................... 1505. Komisyon ................................................................................... 150

B – Ödeyen Müracaat Borçlusunun Müracaat Hakkının Kapsamı ......... 1501. Hamile Ödenen Meblağ ............................................................... 1502. Temerrüt Faizi ............................................................................ 1513. Ödeyenin Yaptığı Masraflar ......................................................... 1514. Komisyon ................................................................................... 151

v. MÜRACAAT BORÇLULARI ve ARALARINDAKİ İLİŞKİLeR ...................... 151A – Hamil, Müracaat Borçlusunu Seçmekte Serbesttir ......................... 151B – Ödeyen Müracaat Borçlusunun Durumu ....................................... 152

XVIII THeMIS | Ticaret Hukuku

C – Ödeme Hakkı .................................................................................. 152vI. MÜRACAAT HAKKININ DÜŞMeSİ......................................................... 153

A – Genel Olarak................................................................................... 153B – Müracaat Hakkının Düşme Nedenleri .............................................. 153

1. Bazı Tür vadeyi İçeren Poliçelerde Kabule Arz; Bazı Tür Poliçe ve Bonolarda Ödeme İçin İbrazın Yapılmaması ............................ 153

2. Süresinde Usulüne Uygun Protestonun Çekilmemesi .................. 1533. Protestodan Muaf Tutulmuş Bir Senedin İbraz edilmemesi ......... 153

§ 14 – PoLİÇE VE BoNoDA zAMANAşIMI ....................................................... 154I. GeNeL OLARAK................................................................................... 154II. SÜReLeR ............................................................................................ 154

A – Poliçede Kabul eden Muhatap, Bonoda Düzenleyene Karşı ............. 154B – Hamilin Kendisinden Önce Gelenlere Karşı ..................................... 155C – Ödeyen Müracaat Borçlusunun Kendisinden Önce Gelenlere

Başvurusu ...................................................................................... 155D – Örnekler ......................................................................................... 156

III. SÜReLeRİN HeSABI .......................................................................... 156Iv. ZAMANAŞIMININ KeSİLMeSİ ve DURMASI .......................................... 157

A – Kesilme ........................................................................................... 1571. Genel Olarak ve Kavram ............................................................. 1572. Kesilme Nedenleri ....................................................................... 1573. Zamanaşımının Kesilmesinin Sonuçları ve etkisi ........................ 158

B – Durma ............................................................................................ 159v. POLİÇe ve BONONUN ZAMANAŞIMINA UĞRAMAMASI ........................ 159vI. ZAMANAŞIMINA UĞRAMIŞ POLİÇe, BONONUN ÇeKİN AKIBeTİ .......... 159

§ 15 – PoLİÇE VE BoNoDA AVAL ................................................................... 160I. GeNeL OLARAK................................................................................... 160II. AvALLe KeFALeTİN KARŞILAŞTIRILMASI ........................................... 160III. AvALLe İLGİLİ YASAL DÜZeNLeMeLeR .............................................. 161

A – Avalin Tarafları Kimlerdir? .............................................................. 161B – Aval Beyanı Nasıl Yapılır? ............................................................... 162C – Avalin Hüküm ve Sonuçları Nelerdir? ............................................. 162

1. Genel Olarak .............................................................................. 1622. Avalistin Sorumlu Olmaması ve İleri Sürülebilecek Defiler .......... 1633. Avalistin Hakları ......................................................................... 164

§ 16 – EMRE YAzILI HAVALE VE ÖDEME VAADİ ............................................. 164I. eMRe YAZILI HAvALe ......................................................................... 164II. eMRe YAZILI ÖDeMe vAADİ ............................................................... 164

BEşİNCİ BÖLÜMKIYMETLİ EVRAK HUKUKUNA İLİşKİN DİğER

KoNULAR

§ 17 – SEBEPSİz zENGİNLEşME VE KARşILIğIN DEVRİ ................................. 165I. GeNeL OLARAK................................................................................... 165II. SeBePSİZ ZeNGİNLeŞMe ................................................................... 166

A – Genel Olarak ve Koşullar ............................................................... 166

XIXİçindekiler

B – Taraflar ........................................................................................... 168C – Usul ............................................................................................... 168

III. KARŞILIĞIN DevRİ .............................................................................. 168A – Genel Olarak................................................................................... 168B – Kanunî İntikal ................................................................................ 169C – İradî İntikal ..................................................................................... 170D – Sonuçlar ......................................................................................... 170

§ 18 – ARAYA GİRME ..................................................................................... 170I. GeNeL OLARAK................................................................................... 170II. ARAYA GİRMe SUReTİYLe KABUL ...................................................... 171

A – Genel Olarak ve Hâmilin Durumu ................................................... 171B – Şekil ............................................................................................... 171C – Hukukî Sonuçları .......................................................................... 172

III. ARAYA GİRMe SUReTİYLe ÖDeMe ..................................................... 172A – Genel Olarak .................................................................................. 172B – Hâmilin Durumu ............................................................................ 172C – Ödeyenin Durumu ......................................................................... 173

§ 19 – PoLİÇE NÜSHA VE SURETLERİ ............................................................ 173I. NÜSHA ................................................................................................ 173II. SUReT ................................................................................................. 174

§ 20 – SENET METNİNDE DEğİşİKLİKLER ..................................................... 175

§ 21 – RETRET .............................................................................................. 175

ALTINCI BÖLÜMÇEK

§ 22 – GENEL oLARAK ÇEK ........................................................................... 177I. GeNeL OLARAK................................................................................... 177II. ÇeKİN İKTİSADÎ ve HUKUKİ NİTeLİĞİ ................................................. 182III. ÇeKLe POLİÇeNİN KARŞILAŞTIRILMASI ve ÇeKİN ÖZeLLİKLeRİ ....... 182

§ 23 – ÇEKİN UNSURLARI .............................................................................. 184I. ÇeKİN ZORUNLU İÇeRİĞİ ................................................................... 184

A – TTK Açısından ................................................................................ 184B – 5941 Sayılı Çek Kanunu Açısından ................................................. 186

II. ÇeKe KONULABİLeCeK İHTİYARÎ KAYITLAR ...................................... 188III. ÇeKe KONULAMAYACAK KAYITLAR .................................................... 189Iv. ÇeKTe KABUL YASAĞI ve YANSIMALARI ............................................. 189

A – Genel Olarak................................................................................... 189B – Kabul Yasağının Yansımaları .......................................................... 189C – Kabul Yasağını Yumuşatmak İçin Öngörülen Çareler ...................... 190

1. Teyitli Çek .................................................................................. 1902. Garantili Çek .............................................................................. 191

§ 24 – ÇEKTE MUHATAP BANKA-KEşİDECİ İLİşKİLERİ .................................. 191I. GeNeL OLARAK ÇeK ANLAŞMASI ....................................................... 191II. ÇeK ANLAŞMASININ ŞeKLİ ve İÇeRİĞİ .............................................. 192III. MUHATAP BANKANIN ÖZeN YÜKÜMLÜLÜKLeRİ ................................ 193

XX THeMIS | Ticaret Hukuku

Iv. BANKANIN ÖZeN YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN ÖZeL GÖRÜNÜMÜ: SAHTe veya TAHRİF eDİLMİŞ ÇeKİN ÖDeNMeSİNDeN DOĞAN SORUMLULUK ..................................................................................... 194

§ 25 – ÇEKİN TEDAVÜLÜ ................................................................................ 195I. GeNeL OLARAK................................................................................... 195II. DevİR ŞeKLİ AÇISINDAN ÇeKLeR ...................................................... 196

A – emre Yazılı Çekler ve Devir ............................................................ 1961. Genel Olarak .............................................................................. 1962. Çekin Cirosu .............................................................................. 196

B – Nama Yazılı Çekler ve Devir ........................................................... 198C – Hamiline Yazılı Çekler ve Devir Usulü ............................................. 199

1. Genel Olarak .............................................................................. 1992. Devir .......................................................................................... 199

III. ÇeKİN KAYBeDİLMeSİ ........................................................................ 201

§ 26 – ÇEKTE AVAL ........................................................................................ 201

§ 27 – ÇEKİN ÖDENMESİ VE ÖDEME AşAMALARI .......................................... 201I. GeNeL OLARAK................................................................................... 201II. TÜRK UYGULAMASININ YARATTIĞI BİR SORUN: ÇeKTe vADe .......... 202III. ÇeKİN İBRAZI ...................................................................................... 203

A – Genel Olarak................................................................................... 203B – Çek Nerede İbraz edilir? Poliçe ve Bono İle Farklılık ........................ 203

1. Muhatap Bankaya İbraz.............................................................. 2032. Muhatap Bankanın Başka Şubesine İbraz .................................. 2043. Takas Odasına İbraz ................................................................... 204

C – İbraz Süreleri .................................................................................. 2051. Genel Olarak İbraz Süresi ve Hukuki Niteliği Nedir? .................... 2052. İbraz Süreleri Ne Kadardır? ........................................................ 2053. İbraz Süreleri Nasıl Hesaplanır? .................................................. 2064. Çek Hukukunda İbraz Sürelerinin Önem Arz ettiği Noktalar

Nelerdir? ..................................................................................... 2075. Çek İbraz edilirse veya İbraz Süresi Kaçırılırsa Ne Olur? ............. 208

D – Muhatap Bankanın Ödemesi ........................................................... 2081. Genel Olarak .............................................................................. 2082. Bankanın Ödeme Sırasında Dikkat edeceği Noktalar .................. 2093. Çekin Ödeme Şekilleri ................................................................. 209

e – Çekin Ödenmesini Kesintiye Uğratan Durumlar .............................. 2111. Genel Olarak .............................................................................. 2112. Çekten Cayma ............................................................................ 2113. Ödeme Yasağı ............................................................................. 213

F – Çekin Ödenmesinde İstisnai Durumlar: Ölüm, İflas, ehliyetsizlik .... 213G – Çekin Tamamen veya Kısmen Karşılıksız Çıkması: Hukuki

Sonuçlar ......................................................................................... 2141. Genel Olarak .............................................................................. 2142. Müracaat Hakkı, Doğumu ve Kullanılması .................................. 2143. Müracaat Hakkının Kapsamı ...................................................... 2144. Müracaat Haklarında Zamanaşımı .............................................. 215

H – Karşılıksız Çek Keşide etme Suçu ve 5941 Sayılı Çek Kanunu’nun Getirdiği Diğer Yenilikler ............................................. 2151. Karşılıksız Çek Keşide etme Suçu ............................................... 215

XXIİçindekiler

2. Cezai Müeyyide ........................................................................... 217I – Bankaların Bildirim Yükümlülüğü .................................................. 219J – Uygulamada Çek Adıyla Geçen Belgeler ........................................... 219

YEDİNCİ BÖLÜMEMTİA SENETLERİ

§ 28 – GENEL oLARAK VE UMUMî MAğAzALAR ............................................. 221

§ 29 – MAKBUz SENEDİ VE VARANT .............................................................. 222I. ŞeKİL .................................................................................................. 222II. DevİR .................................................................................................. 223III. MAKBUZ SeNeDİ ve vARANTLA İLGİLİ DİĞeR HÜKÜMLeR ............... 225

A – eşya ile İlgili Tasarruflar ve Senet esası .......................................... 225B – eşyanın Geri Alınması ile İlgili esaslar ............................................ 226C – Sattırma ve Müracaat Hakkı ........................................................... 226D – Zamanaşımı .................................................................................... 227e – Senetlerin Kaybı.............................................................................. 228

KIYMeTLİ evRAK HUKUKU GeÇMİŞ YILLARDA ÇIKAN SINAv SORULARI............ 229

KAYNAKÇA ........................................................................................................... 269

İKİNCİ KİTAPSİGoRTA HUKUKU

BİRİNCİ BÖLÜMGENEL oLARAK SİGoRTA HUKUKU

§ 1 – GENEL oLARAK SİGoRTACILIK VE SİGoRTA HUKUKU .......................... 275

§ 2 – SİGoRTA SÖzLEşMESİNİN TANIMI, UNSURLARI, ÖzELLİKLERİ, SİGoRTA HUKUKU ALANINDA YAPILAN TASNİFLER VE SİGoRTA SÖzLEşMESİNDEKİ İLGİLİ KİşİLER VE TEMEL KAVRAMLAR .............. 276I. GeNeL OLARAK................................................................................... 276II. SİGORTA SÖZLeŞMeSİNİN TANIMI ve ÖZeLLİKLeRİ .......................... 276

A – Tanım ............................................................................................. 276B – Unsurlar ........................................................................................ 278

III. SİGORTA HUKUKU ALANINDA YAPILAN TASNİFLeR ........................... 278A – Genel Olarak................................................................................... 278B – Ana Ayırım: Zarar Sigortaları-Meblağ Sigortaları ............................. 278

1. Zarar Sigortaları ......................................................................... 2782. Meblağ Sigortaları ....................................................................... 282

Iv. TeMeL KAvRAMLAR ve İLGİLİ KİŞİLeR ............................................... 285A – Genel Olarak................................................................................... 285B – Sigortacı ......................................................................................... 285

1. Genel Olarak .............................................................................. 2852. Özel Koşullar .............................................................................. 2853. Faaliyet İzni İle İlgili Koşullar ...................................................... 287

XXII THeMIS | Ticaret Hukuku

C – Sigorta ettiren-Sigortalı-Lehtar ....................................................... 2881. Genel Olarak .............................................................................. 2882. Zarar Sigortalarında Sigorta ettiren-Sigortalı .............................. 2883. Meblağ Sigortalarında Sigorta ettiren-Sigortalı ve Lehtar

Kavramları .................................................................................. 292D – Sigorta Bedeli-Sigorta Değeri ve Sigorta Tazminatı Kavramları......... 295

1. Sigorta Bedeli ............................................................................. 2952. Sigorta Değeri (Menfaat Değeri) .................................................. 2953. Sigorta Tazminatı........................................................................ 2974. Değerlendirme ............................................................................ 297

e – Prim ............................................................................................... 297F – Riziko (Tehlike) ............................................................................... 297G – Menfaat ......................................................................................... 299

İKİNCİ BÖLÜMSİGoRTA ARACILARI

§ 3 – SİGoRTA ARACILARI ............................................................................. 301I. GeNeL OLARAK................................................................................... 301II. SİGORTA ACeNTeLeRİ ........................................................................ 302

A – Genel Olarak................................................................................... 302B – Kavram, Tanım ve Unsurlar ............................................................ 302

1. Kavram ve Tanım ........................................................................ 3022. Unsurlar ..................................................................................... 302

C – Sigorta Acentesi Olabilmenin Koşulları ............................................ 304D – Sigorta Acentelerinin Yükümlülük ve Sorumlulukları ...................... 305

1. Sigorta Acentelerinin Uygunluk Belgesi Alma ve Levhaya Kayıt Yükümlülüğü..................................................................... 305

2. Acentelik Dışında Bir Ticarî Faaliyette Bulunma Yasağı .............. 3053. Ticarî Faaliyetlerini İyiniyetli Olarak Yürütme, Sigortalıları ...

Yanıltmama ................................................................................ 3054. Belli Kişileri Ortak Olarak Kabul edememe ve Çalıştıramama ..... 3065. Sır Saklama ............................................................................... 3066. Meslekî Sorumluluk Sigortası Yaptırma ...................................... 3077. Asgarî Sermaye ........................................................................... 3078. Tüketiciye Karşı Sorumluluk....................................................... 307

e – Sigorta Acentelerinin Hakları, Yetkilerini Kullanması ve Faaliyetlerinin İcrası ile İlgili Hususlar ............................................ 3071. Hakları ....................................................................................... 3072. Acentelik Yetkilerinin Tecil-İlânı, Kaldırılması ile Faaliyetlerin

İcrası ile İlgili Hususlar ............................................................... 308III. SİGORTA BROKeRLeRİ ....................................................................... 309

A – Genel Olarak................................................................................... 309B – Kavram, Tanım ve Unsurlar ............................................................ 309

1. Kavram ve Tanım ........................................................................ 3092. Unsurlar ..................................................................................... 3093. Hukukî Nitelik ............................................................................ 310

C – Sigorta Brokeri Olabilmenin Koşulları ............................................. 310D – Sigorta Brokerlerinin Yükümlülük ve Sorumlulukları ...................... 310

1. İzin ............................................................................................. 310

XXIIIİçindekiler

2. Dürüst Hareket etme ................................................................ 3113. Başka Ticarî İşle Uğraşamama .................................................... 3114. Aracılık Görevini en İyi Şekilde Yerine Getirme ........................... 3115. Talimatlara Uyma ....................................................................... 3116. Ödeme Yapamama ...................................................................... 3117. Menfaat Temin edememe ............................................................ 3128. Defter Tutma .............................................................................. 3129. Meslekî Sorumluluk Sigortası Yaptırma ...................................... 31210. .............................................................................................

Ticaret Unvanı ile İlgili Yükümlülük ............................................ 312

ÜÇÜNCÜ BÖLÜMSİGoRTA SÖzLEşMESİ, BU SÖzLEşMENİN

KURULMASI, SÖzLEşMENİN BAşLANGICI, SİGoRTA PoLİÇESİ, SÖzLEşME ÖzGÜRLÜğÜ, zAMANAşIMI

§ 4 – SİGoRTA SÖzLEşMESİ VE BU SÖzLEşMENİN KURULMASI .................... 313I. GeNeL OLARAK................................................................................... 313II. ÖZeLLİKLeRİ ....................................................................................... 313III. SÖZLeŞMeNİN ŞeKLİ ve KURULMASI ................................................. 315Iv. SİGORTA POLİÇeSİ ve İLMÜHABeR .................................................... 316

A – Genel Olarak................................................................................... 316B – İçeriği ............................................................................................. 316

v. SİGORTA SÖZLeŞMeSİNİN BAŞLANGICI ............................................. 318A – Şeklî Başlangıç ............................................................................... 318B – Teknik Başlangıç ............................................................................ 318C – Maddî Başlangıç ............................................................................. 319

1. Genel Olarak .............................................................................. 3192. İstisnalar .................................................................................... 319

vI. SİGORTA HUKUKUNDA SÖZLeŞMe ÖZGÜRLÜĞÜ ve ZORUNLU SİGORTALAR ....................................................................................... 321A – Genel Olarak................................................................................... 321B – Türk Hukukunda Zorunlu Sigortalar ve Örnekleri .......................... 325

1. Genel Olarak .............................................................................. 3252. Kanunla Getirilen Zorunlu Sigortalar .......................................... 3263. Kanun Hükmünde Kararname ile .............................................. 3284. Bakanlar Kurulu Kararları .......................................................... 3285. Yönetmelik ve Tebliğlerle (!) Getirilen Zorunlu Sigortalar ............. 328

vII. ZAMANAŞIMI ....................................................................................... 329

DÖRDÜNCÜ BÖLÜMSİGoRTA SÖzLEşMESİNDEN TARAFLAR İÇİN

DoğAN BoRÇ VE KÜLFETLER

§ 5 – SİGoRTA SÖzLEşMESİNDEN TARAFLAR İÇİN DoğAN BoRÇ VE KÜLFETLER ........................................................................................ 331I. GeNeL OLARAK................................................................................... 331II. SİGORTA eTTİReNİN BORÇ ve KÜLFeTLeRİ ....................................... 331

XXIV THeMIS | Ticaret Hukuku

A – Genel Olarak Borç ve Külfet Ayırımı ................................................ 331B – Malın Muayenesine İzin verme ........................................................ 332C – Prim Ödeme Borcu .......................................................................... 332

1. Genel Olarak .............................................................................. 3322. Prim Ödeme Borçlusu ve Alacaklısı ............................................. 3333. Prim Ödeme Zamanı ................................................................... 3334. Prim Ödeme Şekli ....................................................................... 3345. Prim Ödemede Temerrüt ............................................................ 3356. Prim Ödeme Yeri ........................................................................ 336

D – İhbar Külfetleri ............................................................................... 3371. Genel Olarak ............................................................................. 3372. Sigorta Sözleşmesinin Kurulduğu Anda İhbar Külfeti .................. 3373. Rizikonun Ağırlaştığını İhbar Külfeti ........................................... 3404. Riziko Gerçekleştikten Sonra İhbar Külfeti .................................. 3425. Koruma Tedbirlerini Alma Külfeti ................................................ 343

III. SİGORTACININ YÜKÜMLÜLÜKLeRİ ..................................................... 346A – Sigorta Tazminatı veya Sigorta Bedelini Ödeme Borcu ..................... 346B – İspat Sorunları ................................................................................ 346C – Sigorta Tazminatı veya Meblağı Ödeme Borcunda İfa Yeri ................ 347D – Sigortacının edim Yükümlülüğünün Sınırları ................................. 347e – Sigortacının Bilgilendirme Yükümlülüğü ......................................... 347

BEşİNCİ BÖLÜMTÜRK TİCARET KANUNU’NUN SİGoRTA KİTABININ

SİSTEMATİğİ VE MAL SİGoRTALARININ HÜKÜMLERİ

§ 6 – SİSTEMATİK .......................................................................................... 349

§ 7 – MAL SİGoRTALARININ HÜKÜMLERİ ...................................................... 351I. GeNeL OLARAK................................................................................... 351II. SİGORTA DeĞeRİ-SİGORTA BeDeLİ İLİŞKİSİ: AŞKIN ve eKSİK

SİGORTA ............................................................................................. 352A – Aşkın Sigorta .................................................................................. 352B – eksik Sigorta (Menfaat Değerinin Altında Sigorta) ........................... 352

III. BİRDeN ÇOK SİGORTA ........................................................................ 355A – Genel Olarak ve Koşulları ............................................................... 355B – Müşterek Sigorta ............................................................................ 357C – Kısım Kısım Sigorta (Kısmî Sigorta) ................................................ 358D – Çifte Sigorta .................................................................................... 359

Iv. SİGORTACININ YASAL HALeFİYeTİ ..................................................... 363v. SİGORTALI MALIN SAHİBİNİN DeĞİŞMeSİ .......................................... 367

§ 8 – MAL SİGoRTASI TÜRLERİ ..................................................................... 369I. YANGIN SİGORTASI ............................................................................. 369II. KARADA ve İÇ SULARDA TAŞIMA RİZİKOLARINA KARŞI SİGORTA ..... 370III. ZİRAÎ SİGORTA .................................................................................... 370Iv. HIRSIZLIĞA KARŞI SİGORTA ............................................................... 371

XXVİçindekiler

ALTINCI BÖLÜMMALVARLIğI SİGoRTALARININ BİR TÜRÜ oLARAK

SoRUMLULUK SİGoRTALARI

§ 9 – SoRUMLULUK SİGoRTALARI ................................................................. 373

YEDİNCİ BÖLÜMCAN SİGoRTASI

§ 10 – CAN SİGoRTALARI .............................................................................. 377I. GeNeL OLARAK................................................................................... 377II. TÜRLeRİ .............................................................................................. 377

A – Hayat Sigortaları ............................................................................. 3771. Genel Olarak .............................................................................. 3772. Taraflar ve İlgili Kişiler ................................................................ 3783. Türleri ....................................................................................... 3794. Tarafların Hak ve Borçları .......................................................... 3795. Hayat Sigortası Sözleşmesinde Sigorta ettirene Tanınan

Olanaklar ................................................................................... 380B – Kazaya Karşı Sigorta ....................................................................... 382

1. Kavram ve Tanım ........................................................................ 3822. Menfaat ..................................................................................... 3833. Tazminatın Kapsamı ve Muacceliyeti ........................................... 3834. Kusurlu Olan Kimseye Karşı Dava Hakkı .................................... 383

SİGORTA HUKUKU GeÇMİŞ YILLARDA ÇIKAN SINAv SORULARI ........................ 385

KAYNAKÇA ........................................................................................................... 391

ÜÇÜNCÜ KİTAPDENİz TİCARETİ HUKUKU KARA TAşIMA HUKUKU

BİRİNCİ BÖLÜMGİRİş, GEMİ, GEMİNİN AYIRICI UNSURLARI VE

GEMİ SİCİLİ

§ 1 – GİRİş ..................................................................................................... 397

§ 2 – TÜRK TİCARET KANUNU’NDA GEMİ KAVRAMI VE TİCARET GEMİLERİ .. 397I. GeNeL OLARAK................................................................................... 397II. GeMİ İLe İLGİLİ OLARAK YAPILAN AYIRIMLAR ve TİCAReT

GeMİSİ KAvRAMI ................................................................................ 398A – Ticaret Gemisi ................................................................................. 398

1. Genel Olarak ............................................................................. 3982. İstisna ........................................................................................ 398

B – Denize elverişli Gemi - Yola elverişli Gemi ...................................... 399C – Tamir Kabul etmez Gemi - Tamire Değmez Gemi ............................ 399

XXVI THeMIS | Ticaret Hukuku

§ 3 – GEMİNİN AYIRICI UNSURLARI ............................................................... 400I. GeNeL OLARAK................................................................................... 400II. GeMİNİN ADI ....................................................................................... 400III. BAĞLAMA LİMANI ................................................................................ 400

A – Genel Olarak .................................................................................. 400B – Bağlama Limanının Önem Arz ettiği Noktalar ................................. 400

1. Tescil Bakımından ...................................................................... 4002. Yetkili Mahkeme Bakımından .................................................... 4013. Kaptanın Temsil Yetkisinin Kapsamı Bakımından ....................... 4014. Diğer ......................................................................................... 401

Iv. MİLLİYeTİ ............................................................................................ 403A – Genel Olarak................................................................................... 403B – Türk Bayrağı Çekme Hakkının Kazanılması .................................... 403

1. Türk vatandaşlarına Ait Olan Gemilerde ..................................... 4032. Birlikte Mülkiyet esasına Göre Malik Olunan Gemilerde ............. 4033. Donatma İştirakine Ait Gemilerde .............................................. 4034. Tüzel Kişilere Ait Gemilerde ........................................................ 403

C – Türk Uluslararası Gemi Sicili Kanunu (TUGSK) Hükümleri ve Bu Kanun’a Göre Bayrak Çekme Hakkı ........................................... 4041. Genel Olarak .............................................................................. 4042. TUGSK Hükümleri ..................................................................... 405

D – Türk Bayrağı Çekme Hakkı ile İlgili İstisnalar .................................. 4061. Türk Gemisine Yabancı Bayrak Çekilmesi ................................... 4062. Yabancı Gemiye Türk Bayrağı Çekilmesi ..................................... 407

e – Türk Bayrağı Çekme Hakkının Kullanılması .................................... 407F – Türk Bayrağı Çekme Hakkının Kaybedilmesi ................................... 408

§ 4 – GEMİ SİCİLİ ........................................................................................... 411I. GeNeL OLARAK................................................................................... 411II. SİCİLİ TUTMA YeTKİSİ, ALeNİYeT ve SORUMLULUK .......................... 411

A – Yetki ............................................................................................... 411B – Aleniyet .......................................................................................... 412C – Sorumluluk .................................................................................... 412

III. TeSCİL ................................................................................................ 413A – Genel Olarak................................................................................... 413

1. Tescili Caiz Gemi-Tescili Caiz Olmayan Gemi .............................. 4132. Tescili Zorunlu Gemi- Tescili İhtiyarî Gemi.................................. 413

B – Talep Üzerine .................................................................................. 413C – Tescile davet ................................................................................... 414

Iv. TeRKİN ................................................................................................ 414A – Talep Üzerine .................................................................................. 414B – Re’sen ............................................................................................. 415

v. GeMİ TASDİKNAMeSİ.......................................................................... 415vI. İNŞA HÂLİNDeKİ GeMİLeRe ÖZGÜ SİCİL ........................................... 415vII. GeMİ SİCİLİ KAYITLARININ HUKUKÎ eTKİSİ ........................................ 416

XXVIIİçindekiler

İKİNCİ BÖLÜMGEMİ MÜLKİYETİ, GEMİ MÜLKİYETİNİN

KAzANILMASI, GEMİ ÜzERİNDEKİ DİğER AYNî HAKLAR (İPoTEK, İNTİFA)

§ 5 – GEMİ MÜLKİYETİ VE GEMİ MÜLKİYETİNİN KAzANILMASI ..................... 417I. GeNeL OLARAK................................................................................... 417II. MÜLKİYeTİN GeÇİŞİNDe ASIL DURUM: ÖZeL HUKUKA GÖRe ........... 417

A – Genel Olarak................................................................................... 417B – Hukukî İşlemle Kazanım (Özellikle Satım Sözleşmesi) ...................... 417

1. Sicile Kayıtlı Olan Gemiler (TTK m. 868) ..................................... 4172. Sicile Kayıtlı Olmayan Gemiler (TTK m. 867) ............................... 418

C – Hukukî İşlem Dışında Kazanım ....................................................... 4191. Genel Olarak .............................................................................. 4192. Zamanaşımı ................................................................................ 4193. İhraz ........................................................................................... 420

§ 6 – GEMİ ÜzERİNDEKİ DİğER AYNî HAKLAR (İPoTEK-İNTİFA) ................... 422I. GeNeL OLARAK................................................................................... 422II. İPOTeK ............................................................................................... 422

A – Genel Olarak .................................................................................. 422B – İpoteğin Tesis ve Şekil ..................................................................... 422C – Kapsam .......................................................................................... 423D – Gemi İpoteğinde Sıra ve Derece ....................................................... 424e – İpotek Hakkını Tehdit eden Davranışlara Karşı Önlemler ................ 424F – İpotek Sahibinin Hakları ................................................................. 425G – İpoteğin Devri, Değiştirilmesi ve Sona ermesi .................................. 425H – Türleri ............................................................................................ 428

1. Akdî-Kanunî İpotek..................................................................... 4282. Üst Sınır İpoteği ......................................................................... 4283. Birlikte Gemi İpoteği ................................................................... 4284. Kıymetli evraka Ait İpotek .......................................................... 4285. Yabancı Para Üzerinden İpotek ................................................... 4286. Sabit Kıymetli İpotek................................................................... 4287. İnşa Hâlindeki Gemiler Üzerinde İpotek ...................................... 428

III. İNTİFA HAKKI ..................................................................................... 429

ÜÇÜNCÜ BÖLÜMDoNATAN VE DoNATMA İşTİRAKİ

§ 7 – DoNATAN .............................................................................................. 431I. GeNeL OLARAK ve DONATAN SIFATI .................................................. 431II. DONATANIN SORUMLULUĞU .............................................................. 432

A – Genel Olarak................................................................................... 432B – Gemi Adamlarının Kusurlarından Dolayı ......................................... 432C – Sınırlı Sorumluluk - Sınırsız Sorumluluk Hâlleri ............................. 432

1. Sınırlı Sorumluluk Hâlleri ........................................................... 4322. Sınırsız Sorumluluk Hâlleri ......................................................... 434

D – Sınırlı Sorumluluk Durumunda Sorumluluğun Kapsamı ................ 434

XXVIII THeMIS | Ticaret Hukuku

§ 8 – DoNATMA İşTİRAKİ .............................................................................. 437I. GeNeL OLARAK................................................................................... 437II. DONATMA İŞTİRAKİNİN YÖNeTİMİ ...................................................... 438

A – Genel Olarak................................................................................... 438B – Masraflar ile Kâr-Zarara Katılım ...................................................... 439C – İştirak Payının Temlik –Rehni ve Sonuçları ..................................... 439

III. GeMİ MÜDÜRÜ ................................................................................... 440A – Genel Olarak, Atanması ve Azli ....................................................... 440B – Görev-Yetkileri ve Bu Yetkilerin Sınırlandırılması ............................ 440

Iv. MÜŞTeReK DONATANLARIN ÜÇÜNCÜ KİŞİLeRe KARŞI SORUMLULUĞU ve YeTKİLİ MAHKeMe .............................................. 441

v. DONATMA İŞTİRAKİNİN SONA eRMeSİ ............................................... 442

DÖRDÜNCÜ BÖLÜMGEMİ ADAMLARI (ÖzELLİKLE KAPTAN)

§ 9 – GEMİ ADAMLARI VE KAPTAN ................................................................ 443I. GeNeL OLARAK................................................................................... 443II. KAPTAN ............................................................................................... 443

A – Genel Olarak ve Yetkileri ................................................................. 443B – Yetkinin Özel Şekli: Temsil Yetkisi ................................................... 444

1. Gemi Bağlama Limanında İken ................................................... 4442. Gemi Bağlama Limanı Dışında İken ........................................... 4443. Temsil Yetkisi ile İlgili Diğer Hususlar ......................................... 444

BEşİNCİ BÖLÜMNAVLUN SÖzLEşMELERİ VE BU SÖzLEşMELERİN

İFASI

§ 10 – GENEL oLARAK NAVLUN SÖzLEşMESİ, HUKUKî NİTELİğİ VE TARAFLARI ......................................................................................... 447I. NAvLUN SÖZLeŞMeSİ KAvRAMI, SÖZLeŞMeNİN UNSURLARI ve

TÜRLeRİ ile SÖZLeŞMeDeKİ İLGİLİ KİŞİLeR ..................................... 447A – Kavram ve Tanım ............................................................................ 447B – Unsurları ....................................................................................... 448

1. eşya (yük) Taşıma Taahhüdü...................................................... 4482. Taşımanın Deniz Yoluyla Yapılması............................................. 4483. eşyanın Gemi ile Taşınması ........................................................ 4484. eşyanın (yükün) Taşıyanın Zilyetliğine Girmesi ........................... 4495. Taşımanın Ücret (Navlun) Karşılığında Yapılması ....................... 449

C – Taraflar (İlgili Kişiler)....................................................................... 4501. Genel Olarak .............................................................................. 4502. Taşıyan ....................................................................................... 4503. Taşıtan ....................................................................................... 4504. Yükleten ..................................................................................... 4515. Gönderilen .................................................................................. 4526. Gemi İşletme Müteahhidi ............................................................ 453

D – Navlun Sözleşmesinin Türleri ......................................................... 453

XXIXİçindekiler

1. Çarter Sözleşmeleri ..................................................................... 4532. Kırkambar Sözleşmeleri (Contract of Carriage of Goods) ............. 455

II. NAvLUN (TAŞIMA) SÖZLeŞMeSİNİN HUKUKÎ NİTeLİĞİ ....................... 457III. NAvLUN SÖZLeŞMeSİNİN KURULMASI............................................... 457

§ 11 – NAVLUN SÖzLEşMESİNİN İFASI .......................................................... 457I. GeNeL OLARAK................................................................................... 457II. GeMİNİN DeNİZe-YOLA-YÜKe eLveRİŞLİ OLARAK YOLA ÇIKMASI .... 458III. SÖZLeŞMeDe KARARLAŞTIRILAN GeMİNİN KULLANILMASI .............. 458Iv. YÜKLeMe İLe İLGİLİ YÜKÜMLÜLÜKLeR ............................................. 459

A – Yükleme Yeri................................................................................... 459B – Yükleme Masrafları ......................................................................... 459C – Yüklenecek eşya ............................................................................. 459

1. Kararlaştırılan eşya .................................................................... 4592. eşya ile İlgili Taşıtan veya Yükletenin Bildirim

Yükümlülükleri .......................................................................... 4603. Yükleme Süreleri ........................................................................ 4614. Boşaltma Süreleri ....................................................................... 462

§ 12 – NAVLUN SÖzLEşMESİNİN SoNA ERMESİ ............................................. 463I. GeNeL OLARAK................................................................................... 463II. SONA eRMe NeDeNLeRİ .................................................................... 463

A – Sözleşmenin Hükümden Düşmesi ................................................... 463B – Fesih .............................................................................................. 463C – Cayma ............................................................................................ 464

ALTINCI BÖLÜMKoNİşMENTo

§ 13 – KoNİşMENTo ...................................................................................... 467I. GeNeL OLARAK................................................................................... 467II. TÜRLeRİ .............................................................................................. 468III. İÇeRİĞİ ............................................................................................... 468Iv. KONİŞMeNTONUN İŞLevLeRİ ............................................................. 469

A – Malların Yetkili Konişmento Hâmiline Teslimi ile Malları Temsil İşlevi ............................................................................................... 4691. Teslim ........................................................................................ 4692. Temsil ........................................................................................ 470

B – Taşıyanla-Taşıtan; Taşıyanla-Gönderilen Arasındaki İlişki ............... 471C – Kıymetli evrak Niteliği ..................................................................... 472

YEDİNCİ BÖLÜMTAşIYANIN SoRUMLULUğU VE HAKLARI

§ 14 – TAşIYANIN SoRUMLULUğU .................................................................. 475I. GeNeL OLARAK................................................................................... 475II. ZAMANSAL AYIRIM: BAŞLANGIÇTAKİ SORUMLULUK - SONRAKİ

SORUMLULUK ..................................................................................... 475

XXX THeMIS | Ticaret Hukuku

A – Taşıyanın Başlangıçtaki Denize-Yola-Yüke elverişsizlikten Doğan Sorumluluğu ........................................................................ 475

B – Taşıyanın Sefer Başladıktan Sonraki Sorumluluğu ......................... 4761. Genel Olarak ve Özen Derecesi ................................................... 4762. Mutlak Sorumsuzluk Hâlleri ....................................................... 4763. Muhtemel Sorumsuzluk Hâlleri .................................................. 478

III. HASARLA İLGİLİ MUAYeNe - İHBAR ve DAvA HAKKI ......................... 479A – Muayene ve İhbar ........................................................................... 479B – Dava Hakkı ..................................................................................... 480

Iv. TAŞIYANIN SORUMLULUĞUNUN SINIRLANDIRILMASI ........................ 482A – Genel Olarak................................................................................... 482B – İstisnalar ....................................................................................... 482

§ 15 – TAşIYANIN HAKLARI ........................................................................... 483I. NAvLUN HAKKI ve NAvLUNA BAĞLI TeFeRRUAT ............................... 483II. ReHİN HAKKI ...................................................................................... 483

SEKİzİNCİ BÖLÜMDENİz YoLU İLE YoLCU TAşIMA SÖzLEşMESİ

§ 16 – GENEL oLARAK YoLCU TAşIMA SÖzLEşMESİ, TARAFLAR, HAK VE BoRÇLAR, SoNA ERME VE HUKUKî SoNUÇLAR .................................. 485

DoKUzUNCU BÖLÜMDENİz KAzALARI (MÜşTEREK VE ÖzEL AVARYA;

ÇATMA; KURTARMA VE YARDIM)

§ 17 – MÜşTEREK VE ÖzEL AVARYALAR ....................................................... 487I. GeNeL İLKeLeR .................................................................................. 487II. MÜŞTeReK AvARYA HÂLLeRİ ............................................................. 487

A – Genel ............................................................................................. 487B – Özel ............................................................................................... 489

III. MÜŞTeReK AvARYA OLARAK KABUL OLUNAMAYACAK HASARLAR........................................................................................... 489

§ 18 – ÇATMA ................................................................................................ 490I. GeNeL OLARAK................................................................................... 490II. KUSURSUZ ÇATMA.............................................................................. 490III. KUSURLU ÇATMA ................................................................................ 490

A – Bir Taraflı Kusur ............................................................................. 490B – Ortak Kusur ................................................................................... 490C – Zorunlu Kılavuzun Kusuru ............................................................. 490

Iv. ÇATMA OLMADAN ORTAYA ÇIKAN ZARAR .......................................... 490

§ 19 – KURTARMA VE YARDIM ....................................................................... 491I. GeNeL OLARAK................................................................................... 491II. ÜCReT BeLİRLeNMeSİ ....................................................................... 491

A – Sözleşme Yoksa .............................................................................. 491B – Sözleşme varsa ............................................................................... 492

III. ReHİN ve HAPİS HAKKI ....................................................................... 492

XXXIİçindekiler

oNUNCU BÖLÜMGEMİ VE YÜK ALACAKLISI HAKKI

§ 20 – GEMİ ALACAKLISI HAKKI .................................................................... 493I. GeNeL OLARAK .................................................................................. 493II. GeMİ ALACALISI HAKKI veReN ALACAKLAR ...................................... 494III. ReHNİN PARAYA ÇevRİLMeSİ ............................................................ 496

A – Genel Olarak................................................................................... 496B – Sona erme ...................................................................................... 496

Iv. DeReCe ve SIRA ................................................................................. 497A – Genel Olarak................................................................................... 497B – Bekçilik ve Muhafaza Masrafları ...................................................... 497C – Muhtelif Yolculuklardan Doğan Alacaklar ....................................... 497D – Aynı Yolculuğa Ait Muhtelif Alacaklar ............................................. 497

§ 21 – YÜK ALACAKLISI HAKKI ...................................................................... 498I. GeNeL OLARAK................................................................................... 498II. YÜK ALACAKLISI HAKKI veReN DURUMLAR ...................................... 498

§ 22 – zAMANAşIMI ....................................................................................... 499

oNBİRİNCİ BÖLÜMKARA TAşIMA HUKUKU

§ 23 – GENEL oLARAK ................................................................................... 501

§ 24 – EşYA (YÜK) TAşIMALARI ..................................................................... 501I. eŞYA TAŞIMA SÖZLeŞMeSİ ve TAŞIMA SeNeDİ ................................. 501

A – Genel Olarak ve Taraflar ................................................................. 501B – Kuruluşu ve Özellikleri ................................................................... 502C – Taşıma Senedi, İçeriği ve Teslimi .................................................... 503D – İlmühaber ....................................................................................... 505

II. TARAFLARIN YÜKÜMLÜLÜKLeRİ ve HAKLARI ..................................... 505A – Taşıyıcının Hak ve Yükümlülükleri ................................................. 505

1. Yükümlülükler ........................................................................... 5052. Ücret Hakkı ............................................................................... 507

B – Gönderilenin (ve Gönderen) Hak ve Yükümlülükleri ........................ 5081. Tesellüm ..................................................................................... 5082. Ödeme ve Tevdi .......................................................................... 5083. Hapis Hakkı ............................................................................... 5084. Muayene ..................................................................................... 5095. Diğer Haklar ............................................................................... 509

III. TAŞIYICININ ZİYA ve HASARDAN DOĞAN SORUMLULUĞU ................. 509A – Genel Olarak................................................................................... 509B – Sorumluluk Nedenleri ..................................................................... 510

1. Gecikme ..................................................................................... 5102. Ziya-Hasar .................................................................................. 510

C – Taşıyıcının Sorumluluktan Kurtulması .......................................... 511D – Ara Taşıyıcılardan Dolayı Ortaya Çıkan Sorumluluk ...................... 511e – Sorumluluğun (Miktar İtibariyle) Sınırlandırılması .......................... 512F – Tazminat Borcu ve Tayin Şekli ........................................................ 512

XXXII THeMIS | Ticaret Hukuku

G – Usul Sorunları ................................................................................ 5131. Taraflar ...................................................................................... 5132. Dava Hakkının Düşmesi ............................................................. 514

Iv. BİRDeN ÇOK TAŞIYICININ DURUMU ................................................... 514

§ 25 – YoLCU TAşIMALARI ............................................................................ 515I. GeNeL OLARAK................................................................................... 515II. TARAFLARIN HAK ve YÜKÜMLÜLÜKLeRİ ............................................ 516

A – Yolcunun ....................................................................................... 5161. Talimatlara Uyma Borcu ............................................................. 5162. Seferin Durdurulması Durumunda ............................................. 5163. Seferin Duraklaması Durumunda ............................................... 5164. Seferin Gecikmesi Durumunda ................................................... 517

B – Taşıyıcının ..................................................................................... 5181. Yolcuyu varma Yerine Ulaştırma ................................................ 5182. Ücret İsteme Hakkı ..................................................................... 5183. Bagajdan Dolayı Sorumluluk ve Hapis Hakkı .............................. 5184. Yolcunun Ölümü Durumundaki Yükümlülükler ........................ 518

III. TAŞIYICININ SORUMLULUĞU .............................................................. 518

§ 26 – YÜK VE YoLCU TAşIMALARINDA oRTAK HÜKÜMLER .......................... 519I. I. KAPSAM ........................................................................................... 519II. SORUMLULUĞUN DARALTILMASI ve KALDIRILMASI ........................... 519III. ZAMANAŞIMI ....................................................................................... 519

DeNİZ TİCAReTİ HUKUKU / KARA TAŞIMA HUKUKU GeÇMİŞ YILLARDA ÇIKAN SINAv SORULARI ...................................................................................... 521

KAYNAKÇA ........................................................................................................... 527

ADLÎ YARGI DeNeMe SINAvLARI ........................................................................ 531

YANITLAR ............................................................................................................. 561

5941 SAYILI KANUN İLe GeTİRİLeN DİĞeR ÖNeMLİ YeNİLİKLeR ....................... 573